Sami Swoi Magazyn pazdziernik 2022

Adres: Sami Swoi Magazyn – The Polish Times Suite 5, 5th Floor East Wing, West World 303 West Gate Rd. London, United Kingdom, W5 1DT

Wydawca (Publisher): 1MM Media Group

Redakcja (Editorial): T: 020 7099 7106 T: 7974 9900 12

redakcja@samiswoi.news

Zespół redakcyjny i współpracownicy:

redaktor naczelny Dariusz Chrost

editor@1mmmedia.co.uk

Sonia Grodek Małgorzata Skibińska Łukasz Tymków

Felietoniści: ks. Bartosz Rajewski Jacek Żakowski Krystyna Kotlińska

Skład i grafika: MJ CREATIVE

Redakcja portalu SamiSwoi.news: redakcja@samiswoi.news

Reklama: e-mail: cco@1mmmedia.co.uk

Administracja T: 020 7099 7105

079 749 900 14

head.office@1mmmedia.co.uk

Finanse:

payments@1mmmedia.co.uk

Tytuł zarejestrowany pod numerem: ISSN 2754-2823

POŻEGNANIE KRÓLOWEJ

Brytyjska królowa Elżbieta II zmarła 8 września na zamku Balmoral w wieku 96 lat. Oficjalna informacja została przekazana wieczorem, jednak już w godzinach popołudniowych świat obiegła informacja o pogarszającym się stanie zdrowia monarchini. Potem do Balmoral zaczęli przyjeżdżać kolejni członko wie rodziny królewskiej. Elżbieta II nosiła koronę przez 70 lat.

Na stan zdrowia królowej Elżbiety II cały świat przez lata patrzył z podziwem. Ostatnie miesiące były dla niej jednak szczególnie trudne. Każde zdję cie z laską czy pobyt w szpitalu wywoływały wiele komentarzy i emocji.

Królowa prowadziła bardzo zdrowy tryb życia. Czarną kawę pijała podobno sporadycznie i raczej w drugiej części dnia. Na co dzień wolała herbatę. I jeśli wierzyć biografom Elżbiety II, jej codziennie rytuały wpisywały się w to, co przyzwyczailiśmy się myśleć o całej Wielkiej Brytanii.

Królowa budziła się podobno chwilę po 7.00, żeby o 7.30 wypijać pierwszą filiżankę herbaty earl grey. Plotkarskie media, żeby upewnić czytelników o rygorystycznym stylu życia Elżbiety, dodają w tym miejscu nieznoszące sprzeciwu: "co dzień". I właśnie to "co dzień" staje się pierwszą i najchętniej przywoływaną "tajemnicą" zdrowia Elżbiety II. Powtarzalność czynności, regularność i ustalony z góry plan dnia staje się niezbitym dowodem na to, że jeśli ktoś chce żyć długo, musi po prostu żyć tak, jak żyła Elżbieta II.

Po pierwszej herbacie królowa siadała do stołu, na którym znajdowała najczęściej tosty z dżemem albo jajko na miękko. Kulisy jej menu zdradził swe go czasu nadworny kucharz Darren McGrady, który wyznał, że Elżbieta była czekoladoholiczką. Brytyj ski "The Times" donosił w połowie kwietnia 2022 r., że kucharz musiał przygotowywać specjalne musy czekoladowe, żeby zaspokajać kulinarny gust królowej. "Wszystko było dość uporządkowane.

Królowa trzymała się wielu tych samych potraw przez cały tydzień. Gdy mieliśmy nowy przepis na danie, musieliśmy wysłać cały przepis do królowej, i to ona go zatwierdzała" — opisywał McGrady. Po śniadaniu przychodził czas na poranną kąpiel, a później spacer z psami. Królowa dużo pracowała. W 90. urodziny brytyjski "Telegraph" nazwał ją "najciężej pracującą kobietą świata". A media wyli czały, że królowa każdego roku miała przynajmniej 500 obowiązkowych wydarzeń, w których musiała brać udział. Otwierała szpitale, przychodnie i szko ły, podejmowała największych światowych przy wódców, brała udział w wojskowych obchodach i otwierała każdą sesję brytyjskiego parlamentu (podczas całego urzędowania tylko trzy razy od wołała swoją wizytę; w maju 2022 r. media speku lowały już o jej poważnym stanie zdrowia).

Do tego dochodziła jeszcze praca biurowa. Po dobno trzy godziny dziennie królowa przeglądała zawartość tzw. czerwonego pudełka, w którym mieściły się dokumenty, depesze i raporty przygo towywane przez jej zaplecze.

Niewiele wiadomo za to o problemach zdrowot nych, bo tajemnice o stanie zdrowia królowej przez lata były ściśle chronione. Podobno pierwszy raz, kiedy Elżbieta II trafiła do szpitala, był, delikatnie mówiąc, prozaiczny. W lipcu 1982 r. pojawiła się w szpitalu King Edward VII Hospital w centrum Londynu tylko po to, żeby lekarze usunęli jej ząb mądrości.

Chwilę niepokoju Elżbieta II przeżywała, gdy książę Karol miał dwa miesiące. Zaraziła się wtedy odrą i została poddana kwarantannie. W 1994 r. złamała lewy nadgarstek, kiedy jej koń potknął się podczas przejażdżki po posiadłości Sandrin gham w Norfolk. Złamanie zdiagnozowano po 24 godzinach, bo po upadku królowa po prostu się otrzepała, wsiadła na konia i wróciła do pałacu. Prześwietlenie wykonano więc następnego dnia i wtedy założono jej gips.

86-letnia Elżbieta nabawiła się jeszcze proble mów gastrycznych. Do szpitala trafiła z objawami zapalenia żołądka. Rekonwalescencja trwała tydzień i wiązała się z rezygnacją z publicznych wystąpień oraz dwudniowej wizyty w Rzymie. A brytyjska prasa uspokajała, przekonując, że to do bry moment, żeby królowa po prostu odpoczęła.

Podobne odniesienie zastosował dziennikarz "The New York Times" Serge Schmemann, który podkreślał w jednym z tekstów, że "w epoce, w której starość i dziedziczne przywileje nie są już modne, królowa Elżbieta nadal cieszy się wielkim szacunkiem, o czym świadczą jej niezmiennie wy sokie wskaźniki popularności".

Przez lata Elżbieta II pozostawała symbolem: najpierw dla młodych kobiet, a potem, z wiekiem dla starszych, dając im niezbity dowód na to, że mieć 80. czy nawet 90. lat to jeszcze nie koniec świata.

UMARŁA KRÓLOWA, NIECH ŻYJE KRÓL

We wrześniu wydarzył się czarny sen każdej redakcji – dzieje się coś bardzo ważnego, a my niewiele możemy zrobić, bo wrześniowy numer był już w drukar ni. Nadrabialiśmy to na naszym portalu samiswoi.news, gdzie na bieżąco poda waliśmy informacje o śmierci Elżbiety II, żałobie, przygotowaniach i przebiegu ceremonii pogrzebowej.

W tym numerze nadrabiamy zaległości na papierze. Wspominamy Elżbietę II, piszemy o królu Karolu III. Ale nie tylko. Co jeszcze znajdziecie w Sami Swoi Magazyn? Ciekawe raporty o nadchodzą

cej zimie i energetycznych problemach z tym związanych, a także o warunkach prowadzenia firm w Polsce i w UK w przyszłym roku. Zapowiadamy sporo inicjatyw polonijnych, m.in. październi kowy weekend poświęcony Fryderykowi Chopinowi.

Polecam teksty naszych felietonistów. Można się z nimi nie zgadzać, ale na pewno – warto przeczytać. Rafał Przy bylok, w kolejnym odcinku poświęconym herbacie – pisze o tajemnicach herbaty ekspresowej, a stylistka Izabela Orłow ska radzi, co ubrać na pogrzeb.

Jak zwykle mamy też dla Was satyry Piotra Bielkowicza oraz kącik dla dzieci. Jak w każdym numerze, publikujemy najważniejsze informacje, przydatne Polakom w Wielkiej Brytanii – dane i te lefony najważniejszych instytucji, szkół, parafii itp. I oczywiście wielki impre zownik – czyli przydatne informacje o tym, jak można ciekawie spędzić czas w Londynie.

Zapraszamy do lektury

Dariusz Chrost

POZNAJ KULTOWE CZEKOLADY

W NOWYCH OPAKOWANIACH

PORTFOLIO CZEKOLAD E.WEDEL PRZESZŁO PRAWDZIWĄ METAMORFOZĘ. OPAKOWANIA KUL TOWYCH TABLICZEK DOSTĘPNE SĄ W DWÓCH, NOWYCH ODCIENIACH KOLORU NIEBIESKIEGO, CHARAKTERYSTYCZNYCH DLA DANEGO WARIANTU CZEKOLADY – SOCZYŚCIE NIEBIESKIEGO DLA MLECZNYCH I GŁĘBOKIEGO GRANATU DLA GORZKICH. ICH CENTRALNYM PUNKTEM SĄ ZAŚ NIE ZWYKLE APETYCZNE ZDJĘCIA PRODUKTOWE, KTÓRE ZACHĘCAJĄ DO SKOSZTOWANIA TEGO, CO SKRYWA ŚRODEK.

NOWE KOLORY OPAKOWAŃ

Największą zmianą, która zaszła na opakowaniach kultowych, we dlowskich czekolad, jest kolorystyka bazująca na odcieniach niebieskiego. Czekolada mleczna – pełna, z nadzieniem lub z dodatkami, dostępna jest w soczystym, jasnoniebieskim kolorze, zaś czekolada gorzka – również w każdym z trzech rodzajów – w odcieniu głębokiego granatu. Zmianie uległo także rozmieszczenie wszystkich elementów na grafice i przejście z układu poziomego na pionowy. Tym samym centralnym elementem opa kowania są niezwykle atrakcyjne zdjęcia produktowe, które w bardzo apetyczny sposób zachęcają do skosztowania tego, co skrywa środek. Zmiana nie tylko jest zgodna z trendami, ale także unowocześnia portfo lio i ułatwia odnalezienie wedlowskich czekolad na sklepowych półkach.

NOWE OPAKOWANIA

– TA SAMA CZEKOLADOWA PRZYJEMNOŚĆ

Mimo zmiany opakowań, w środku konsumenci znajdą ten sam, wy jątkowy smak oryginalnej wedlowskiej czekolady. A te zaskakują swoją różnorodnością. W portfolio E.Wedel znajdziemy zarówno propozycje dla miłośników klasyków, tj. Czekolada Mleczna oraz Czekolada Gorzka 64%. Te dwie tabliczki sprawdzą się nie tylko na chwilę przyjemności dla siebie, ale także jako doskonałej jakości składnik popularnych wypie ków. Oprócz nich, w portfolio nie mogło także zabraknąć czekolad nadzie wanych. Wśród najpopularniejszych wskazać można: Czekoladę Gorzką z nadzieniem Panna Cotta, Czekoladę Gorzką z nadzieniem wiśniowym oraz Czekoladę Mleczną z nadzieniem truskawkowym. Każda z nich kusi połączeniem oryginalnej wedlowskiej czekolady oraz wyjątkowo pyszne go nadzienia, obok którego nie da się przejść obojętnie.

CHŁOPIEC I ZEBRA

– HISTORYCZNY ELEMENT W NOWOCZESNYM WYDANIU

Na opakowaniu nie zabrakło także nawiązania do pięknej i długoletniej historii jaka stoi za marką E.Wedel, bowiem można na nich znaleźć Chłop ca i Zebrę. Są to postaci stworzone w 1926 roku przez włoskiego artystę Leonetto Capiello, któremu Jan Wedel (trzeci właściciel firmy) zlecił przy gotowanie wyjątkowej grafiki. W tamtych czasach był to niezwykły i eg zotyczny wyróżnik marki, który podkreślał pochodzenie ziarna z Ghany, na bazie którego powstaje oryginalna wedlowska czekolada. Od tamtej pory Chłopiec i Zebra stanowią znany i lubiany symbol oraz występują m.in. jako bohaterowie reklam E.Wedel. Na nowych opakowaniach tworzą zgraną parę przyjaciół, którzy doświadczają małych, codziennych przy jemności w towarzystwie pysznej, wedlowskiej czekolady.

GDZIE JE ZNALEŹĆ?

Wszystkie produkty E.Wedel dostępne są w sklepach polonijnych w Wielkiej Brytanii. Gdzie dokładnie, sprawdzić można na stronie: http:// wedel.com/#where-to-buy.

CZY KAROL PRZETRWA JAKO KRÓL?

Przeznaczono mi 5 minut. Czekałem więc w napięciu w galerii POSK, otoczony plakatami NSZZ „Solidarności”, a ściślej, z afiszami wyborczymi Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie, pochodzących z okresu wyborów kontraktowych do Sejmu i Senatu w roku 1989. W auli wstępnej POSK kłębi się od ludzi witających się z niecodziennymi goścmi. Wokół mnie stoi jeszcze parę zaciekawionych gapiów, proszących, abym ich przedstawił nadchodzącym dystyngowanym gościom. Ich obecność nieco krępowała mnie. Ale wparował nagle do galerii jakiś adiutant brytyjski z marsową miną i wszystkich, poza mną, wygonił.

Jeszcze minuta i z głębi zgromadzonego to warzystwa wyłoniła się elegancka para w sile wieku. Zwróciła się krokami w kierunku galerii. Karol, książę Walii, i Camilla, księżna Kornwalii, skierowani zostali do mojej osoby. Akompaniują im prezes POSK, Olgierd Lalko, prezes Zjedno czenia Polskiego, Helena Miziniak i ówczesny ambasador RP, Barbara Tuge-Erecińska. Para książęca podchodzi do mnie i oboje podają mi kolejno rękę. Kłaniam się lekko i witam ich na wystawie plakatów. Przez następne 5 minut są moimi więźniami. Wiem, że Książę jest dobrze poinformowany, więc staram się streszczać, opisując rolę plakatów w historii Polski i ich charakterystykę propagandową, opartą przede wszystkim na wartościach moralnych. Podkre ślam ich skuteczność jako główne źródło infor macji dla wyborców, gdy są reprodukowane i rozklejone we wszystkich zakątkach kraju, w momencie, gdy media krajowe były jeszcze w rękach reżimu. Opisuję ostateczny wynik, gdy każdy kandydat solidarnościowy (z jednym wy jątkiem) został wybrany do sejmu kontraktowe go czy do nowego senatu. Para książęca słucha uważnie, Książę od czasu do czasu komentując. Odczuwam podświadomie zdenerwowanie ka merzysty z TVP, bo moja osoba rzekomo zasła nia widok gości.

Przeszedłem na drugą stronę galerii i zwra cam Karolowi uwagę na zdjęcie jednego z kandydatów. „Jest tu nieco jeszcze młodszy” zażartowałem, „ale ‘Your Highness’ ma spotkać się z nim w czasie swojej nadchodzącej wizyty w naszym kraju. To jest obecny prezydent Pol ski, Lech Kaczyński.” „A czy wtedy też wygrał mandat?” „Tak, jak wszyscy,” odpowiedziałem, „póżniej był doradcą prezydenta Wałęsy, a jesz cze później prezydentem Warszawy i wybitnym ministrem sprawiedliwości.”

„Ale ile ma lat?” nagle zapytał. Zdębiałem, bo nie miałem pojęcia. Szybko podeszła pani Am basador i dała odpowiedź. Ale widać, że Książę miał już chochlika w oczach. „A to kto jest?” po kazał na zdjęcie nieznanego mi kandydata. Ani ja, ani pani Ambasador, nie mogliśmy go rozpo znać. Wyczuwałem że może lekko już znudzony Książę zaczyna się bawić. Odpowiedziałem więc, że ważny działacz rejonowy z Pomorza, i też wygrał. Karol uśmiechnął się, zadowolony, że mógł zadać mi pytanie, na które nie byłem przygotowany. Ja szybko odwróciłem jego uwa gę na inną gablotkę, gdzie znajdowały się arte fakty z tych czasów, jak odznaki „Solidarności” i kartki żywnościowe, które go zainteresowały. Po paru minutach dalszego oprowadzania wizyta się skończyła. Para książęca mi podzię kowała, po czym wyprowadzono ich z galerii i cała świta prysła. Zostałem w galerii komplet nie sam. A za chwilę wpadł jeszcze raz ten sam srogi adiutant i w imieniu pary książęcej jeszcze raz uprzejmie mi podziękował. I tyle.

Chcę wyjaśnić że to był rok 2010. Książe Karol miał właśnie odwiedzić Polskę i chciał się przygotować do tego przez wizytę w POSK, aby zapoznać się z polskim społeczeństwem i ich nastrojami, i pochwalić się prezydentowi Kaczyńskiemu, jak bardzo docenione w Wielkiej Brytanii jest polskie społeczeństwo. Pamiętaj my, że wtedy były dość negatywne opinie o Po lakach w prawicowych brukowcach brytyjskich, a rządowi brytyjskiemu zależało na tym aby zapewnić rząd Polski że jesteśmy tu doceniani i bezpieczni. Wizyta w POSKu była udana, Książe słuchał opinii naszych działaczy, kombatantów, nauczycieli, artystów. Rozmawiał z prezyden tem Kaczorowskim. Wszędzie słuchał uważnie, zadawał pytania, podziwiał stroje ludowe, i, jak to on, sporo żartował. Ale ta wizyta miała już

potem bardziej tragiczne następstwo. Książę Karol rzeczywiście odwiedził prezydenta Ka czyńskiego w Polsce, ale zaledwie parę tygodni później nastąpiła katastrofa smoleńska. Po raz drugi Książe Karol przybył do POSK, ale tym razem bez uśmiechów, aby podpisać księgę kondolencyjną.

Teraz Karol jest królem. Po 70 latach czeka nia, doczekał się. Wyobrażam sobie, jak często musiał się rano budzić, przerażony myślą, że przez cały życie musi nosić na swoich barkach obowiązek, jako następca tronu, a w końcu jako król, za utrzymanie tego mitu panującej monarchii, która nie panuje, ale która otacza nie pisaną brytyjską konstytucję aurą tajemni czości i dworskiego splendoru. Oczywiście nikt tego nie robił tak efektywnie jak jego matka, Królowa Elżbieta II. Poświęciła całe swoje życie na utrzymanie tego mitu o ciągłości brytyjskiej państwowości, posługując się przed wszystkim tym tajemniczym milczeniem na temat swoich własnych opinii, personalnych czy publicznych. Wiecznie fotografowana w pastelowych kostiu mach, mówiąca tylko to, co dla niej napisano na setce spotkań rocznie, sięgających od coroczne go otwarcia parlamentu, do otwierania nowych osiedli, czy przyjmowania setki gości w ogro dach swojego pałacu. Każdy myślał, że ją zna, bo ją widział w wiecznie w zdjęciach, a gazety plotkowały swoje o niej i o jej rodzinie. Ale tak naprawdę, nikt nie znał jej myśli, i w tym leżała jej siła. Bo spotykała się regularnie z premie rem i ministrami, przyjmowała lub odwiedzała głowy państw z całego świata, wysłuchiwała ich uwag. Każdy jej rozmówca przyznał, że była świetnie poinformowana. Ale treść tych roz mów pozostawała w tajemnicy. Była najlepszym przykładem brytyjskiego „soft power”.

Jej całkowite poświęcenie tej roli jako okno wystawowe brytyjskiego narodu budziło za chwyt i lojalność społeczeństwa. I to ujawniło się w czasie pogrzebu przez 5 milowe ogonki osób przechodzących koło jej katafalku. Każdy przy znaje, że to anachronizm, ale jest to anachronizm który obecne społeczeństwo przyjmuje jako symbol trwałości kraju, pozostawiając prawdzi wą władzę wykonawczą demokratycznym rzą dom, zmieniającym się co parę lat, ale mających tylko uboczną rolę w ceremoniale. Pogrzeb był własnością rodziny królewskiej i całego naro du, a osoby posiadające prawdziwą władzę na świecie, czyli prezydenci, królowie, premierzy, szejkowie, musieli zadowolić się tylko miejscem w autokarze, i na bocznych ławkach Opactwa Westminsterskiego. A już nikt nie dorówna dwo rowi brytyjskiemu w organizowania spektaklu trwającego niemal tydzień, pełnego historycznej symboliki, który jednak nie zanudza uczestni ków czy widzów, lecz hipnotyzuje ich rytuałem i kolorystyką strojów i sztandarów.

Ale Karolowi będzie trudniej niż matce ode grać taką rolę. Posiada inteligencję, poświęcenie, pracowitość, poczucie humoru. Ma ogromne zasługi w pracy charytatywnej dla rozwoju kul tury, rzemiosła, a szczególnie dla finansowanego wsparcia utalentowanej młodzieży z niezamoż nych środowisk, w ramach jego charytatywnego Princes’ Trust. Ale wokół Karola nie ma już żadnej aury tajemniczości. Znamy jego poglądy i obsesje, często kontrowersyjne, na temat archi tektury, przyrody, rolnictwa, zmian klimatycz

nych, czy homeopatii. Niestety czasem wybucha gniewem, poirytowany, na przykład, cieknącym piórem, czy nużącym go dziennikarzem. Przy rzekł publicznie, że nie będzie już ogłaszał swoich opinii, lecz cóż z tego, kiedy te opinie już znamy. Publiczność nie darzy go tą samą sym patią co jego matkę. Sondaże wskazywały jego popularność na poziomie 54%, gdy jego matkę darzono 81%. Jego pierwsza żona, piękna Diana, którą zdradzał jako mąż, publicznie kwestiono wała, czy nadaje się na króla. Argumentowano, że lepiej byłoby dla monarchii, by przeskoczono jedno pokolenie po śmierci Elżbiety, i wprowa dzono na tron jego bardziej popularnego syna Williama.

Karol jednak postawił na swoim i został królem, a jego druga żona, Camilla, została kró lową. Na razie społeczeństwo daje mu wotum zaufania. Lecz nadchodzą burzliwe czasy. Wojna na Ukrainie, kryzys gospodarczy, dramatycznie rosnące koszty paliwa i żywności, zapowiadają okres ostrych konfliktów politycznych i społecz nych, szczególnie przy nagłej niepopularności obecnego nowego rządu Liz Truss. Ponadto, pewne kraje należące do Wspólnoty mają ro snące pretensje o reparacje prawne za swoją niewolniczą przeszłość, a zarówno w wypadku Szkocji, jak i Północnej Irlandii, grozi widmo demokratycznej secesji, które podważą pojęcie Zjednoczonego Królestwa. Rola monarchii w tym okresie będzie szczególnie delikatna, by zacho wać neutralność polityczną, a nie wzmocnić na stroje republikańskie.

Karol zapowiada koronację na następny rok, ale skromniejszą niż jego matki 73 lata temu. Tu tkwi dylemat dla ciągłości monarchii, której grozi z jednej strony niezadowolenie z nadmiaru kosztownego splendoru w czasie kryzysu gospo darczego, a, z drugiej strony, potencjalnego nie dosytu z powodu skromności i braku należytego spektaklu oczekiwanego przez turystów.

Dotychczas tradycyjną rolą monarchy brytyj skiego było zwierzchnictwo nad oficjalną religią kraju, czyli kościoła anglikańskiego, i to mimo rosnącej laicyzacji brytyjskiego społeczeństwa. Chyba najlepszą szansę na przetrwanie popular ności monarchii pod panowaniem Karola leży w promowaniu nieoficjalnej nowej religii świeckiej, którą mógłby patronować jako jej Wielki Kapłan. Tą religią jest ekologia i ochrona środowiska, której Książę Karol był przez całe życie wierny, nawet kiedy te sprawy nie były jeszcze popular ne. Dla Karola rola monarchii leży w doprowa dzeniu do wewnętrznej harmonii jego instytucji z codziennym życiem społecznym mieszkańców kraju i z życiem przyrody. Właśnie w poszukiwa niu tej harmonii leży możliwość przywrócenia tej magii i tajemniczości która ponosi nie tylko społeczeństwo brytyjskie, ale i społeczeństwa Wspólnoty Narodów na czele której również stoi Król Zjednoczonego Królestwa.

Wiktor Moszczyński

POLACY PISZĄ DO MINISTRA

Zjednoczenie Polskie w Wielkiej Brytanii z siedzibą w Londynie wysłało we wrześniu list do nowej minister spraw wewnętrznych, byłej prokurator generalnej, Suelli Braverman. Domaga się pilnego zajęcia się sprawami, które powodowały duży niepokój wielu obywateli Polski i innych obywateli UE mieszkających w Wielkiej Brytanii. List został podpisany przez Sekretarza Federacji Polaków w Wielkiej Brytanii, Tadeusza Stenzela, z powodu czasowej choroby Prezesa Federacji dr Włodzi mierza Meira Jędrzejowicza

Federacja przyznaje, że wpro wadzenie systemu statusu osoby osiedlonej było stosunkowo udane, pomimo komplikacji i wątpliwo ści pierwotnie podnoszonych co do jego zalet i praktyczności. Ze statystyk z marca 2022 r. wiemy, że złożono 5,7 mln wniosków od obywateli UE, w tym 1,1 obywateli polskich, z czego 76% uzyskało status osoby osiedlonej, a 19% przedsiedlonego. Pomimo upływu terminu składania wniosków do 30 czerwca 2021 r., Ministerstwo Spraw Wewnętrznych nadal ze zwala na złożenie spóźnionych wniosków, w tym od co najmniej 42 750 od obywateli polskich. Proces składania wniosków został wspar ty dotacjami finansowymi Home Office dla organizacji charytatyw nych, w tym East European Advice Centre w Londynie i Polish British Integration Centre w Bedford, za pewniając wsparcie, tłumaczenia

ustne i tłumaczenia pisemne dla wnioskodawców wymagających szczególnego traktowania.

Zjednoczenie i inne aktywne grupy wsparcia pomagające w prowadzeniu tych spraw obawiają się, że ponad 200 000 obywateli polskich znajduje się w stanie zawieszenia ze statusem przed osiedleńczym. Wielu z nich nadal stoi przed trudnym zadaniem ponownego ubiegania się o pełny status osoby osiedlonej po osią gnięciu 5-letniego pobytu w tym kraju. Często ze względu na swoją sytuację osobistą nie są świadomi, że muszą ponownie złożyć wniosek lub brakuje im wiedzy technicznej lub umiejętności językowych, aby złożyć wniosek. Chociaż sprawa ta pozostaje nierozwiązana, często odmawia się im praw mieszkań ców Wielkiej Brytanii, do których są uprawnieni, takich jak zatrud nienie, zakwaterowanie, a nawet

wjazd do Wielkiej Brytanii. Ta niepewność co do ich statusu znie chęca ich do złożenia właściwego wniosku o status osoby osiedlonej i może spowodować zwiększenie się liczby osób mieszkających tutaj nielegalnie. Ta niefortunna sytuacja dotyczy wszystkich narodowości UE, w tym także Polaków.

W załączonym liście Federacja zwróciła się do Ministra Spraw Wewnętrznych o złagodzenie pro blemu w trzech kwestiach.

Pierwszym z nich jest przedłuże nie terminu przyznawania dotacji grupom wsparcia, które odegrały istotną rolę w udzielaniu wniosków i które stoją w obliczu zwiększo nego obciążenia pracą w ciągu naj bliższych kilku lat, gdy kończy się 5-letni okres dla wnioskodawców, ubiegających się o status osoby osiedlonej. Ich obecne dotacje koń czą się 30 września 2022 r.,

Drugim jest zwiększenie świa domości osób posiadających status osoby wstępnie osiedlonej, o ko nieczności ponownego ubiegania się o ten status oraz ostrzeżenie ich o indywidualnym terminie, w którym każdy z nich musi złożyć wymagany wniosek.

Trzecim jest uzupełnienie na żądanie elektronicznego potwier dzenia zarówno statusu osoby osiedlonej, jak i statusu przed osie dleniem się ważnym drukowanym dokumentem, który sprawi, że ich status będzie bardziej widoczny dla pracodawcy, rady szkolnej, kontroli granicznych lub personelu linii lotniczych.

Federacja Polaków w Wielkiej Brytanii CIO, która działa w Wiel kiej Brytanii od 1947 roku, oczeku je pozytywnej odpowiedzi ze stro ny ministra spraw wewnętrznych.

foto: Shutterstock

MAGICZNE MUZYCZNE WIECZORY

W JAZZ CAFE POSK

DWA CIEKAWE KONCERTY ZAPOWIADAJĄ SIĘ W JAZZ CAFE POSK. 7 PAŹDZIERNIKA WYSTĄPI TAM THE AMY GADIAGA, A 8 PAŹDZIERNIKA - JAKUB CYWINSKI QUINTET Z WOKALISTKĄ DENQUAR CHUPAK.

Amy Gadiaga to basistka, wokalistka, kompozytorka i wschodząca gwiazda ś1)iatowego jazzu, której koncertami zachwyca się publiczność na całym świecie.

Amy łączy tradycję oldschoolowego jazzu muzyków takich jak Betty Carter i Wayne Shorter z nowoczesnymi artystami, takimi jak D’Angelo i Kimbra. Zespół Amy oferuje energetycz ny występ, który celebruje sztukę, wolność i black pride. Po występach na EFG London Jazz Festival, Jazz Cafe Camden i kilku festiwalach w zeszłym roku, artystka niedawno pod pisała kontrakt z Jazz Re:Freshed; obecnie pracuje nad swoją debiutancką płytą. „Gwiazda Amy Gadiagi rzeczywiście wzeszła i świeci jasno” – napisano o niej w Jazz in Europe.

W Jazz Cafe POSK zespół wystąpi w składzie: Amy Gadiaga - bas i wokal; Luke Bachus - fortepiano; Joseph Oti – trąbka. Koncert rozpocznie się o godz. 20.00.

Jakub Cywiński Quintet z udziałem wokalistki Denquar Chupak wystąpią w sobotę, 8 października, początek o godz. 20.30.

Jakub Cywiński Quintet powstał w czerwcu 2022 roku w Londynie z inicjatywy kontrabasisty Jakuba Cywińskiego. Ideą zespołu jest prezentowanie autorskich kompozycji, jak również wykonywanie własnych aranżacji standardów jaz zowych. Ich muzyka oscyluje na pograniczu mainstreamowe go jazzu, nurtu free i klasyki. Zespół tworzą uznani muzycy sceny londyńskiej i nie tylko, każdy z nich współpracuje z wieloma różnymi projektami, komponuje i nagrywa solowe albumy.

Urodzony w Polsce, mieszkający w Londynie Jakub Cy wiński, jest kontrabasistą i kompozytorem, który obecnie eksploruje swoje zainteresowania muzyczne poprzez współ pracę z wieloma różnymi współczesnymi kompozytorami i muzykami jazzowymi, takimi jak m.in. Ola Onabule, Marco Marconi, Partikel, Power of the Horns i Nicolas Meyer. Stu diował grę na kontrabasie na studiach podyplomowych w Royal College of Music. Jego bogata kariera freelancera za prowadziła go do Indii, Rosji, Libanu i innych miejsc na świe cie. Jakub komponuje również oryginalną muzykę, którą 8 października zaprezentuje w Jazz Cafe POSK obok własnych aranżacji ulubionych standardów jazzowych… Będzie to wie czór, którego nie można przegapić!

Denquar Chupak natomiast to brytyjsko-tajska wokalist ka, autorka tekstów, muzyczka i aktorka.

Pozostali muzycy to: Duncan Eagles, uznany saksofonista z Londynu, regularnie występuje w klubach i na festiwalach na całym świecie, John Paul Muir - jeden z najlepszych piani stów, którzy wyłonili się z Nowej Zelandii w ostatnich latach i z pewnością jednym z najbardziej wszechstronnych; rów nie dobrze czuje się zarówno w klasyce, jazzie, jak i bardzo współczesnych nurtach oraz Eric Ford - „doskonale gra na perkusji – śmiały, rześki, kreatywny, w pełni opanował wy daje się nieskończony zakres technik”.

konkurs

NA NAUKĘ NIGDY NIE JEST ZA PÓŹNO

Jak poprawić warunki swojego życia przez podniesienie kwalifikacji zawodowych? W jakim wieku warto podjąć naukę? Jaki to koszt? Odpowiada Katarzyna Matyjaszew ska z działu rekrutacji Global Banking School.

Na początek prosimy o kilka zdań o szkole.

Global Banking School, GBS, jest instytucją, która oferuje edukację na najwyższym poziomie praktycznie dla każdego. Jako szkoła wyższa oferujemy studia we współpracy z najlepszymi uniwersytetami brytyj skimi. Naszym mottem jest: Zmienia my życie poprzez edukację i przez 12 lat istnienia GBS zmieniliśmy życie tysięcy studentów. Doskonała oferta i doświadczeni wykładowcy wspól nie z kadrą uczelni sprawiają, że GBS rozwija się dynamicznie z roku na rok. Obecnie GBS zatrudnia pracow ników, którzy pomagają studiować ponad 20 tysiącom studentów. Nasi studenci pochodzą z 87 krajów, a średnia wieku wynosi ponad 30 lat. Najmłodsi studenci mają 18 lat a naj starsi powyżej 60. Jest spora grupa Polaków. W ostatnim rankingu zado wolenia studentów, National Student Survey (NSS), uzyskaliśmy bardzo wysoki wynik: 91% naszych studen tów jest zadowolonych z poziomu edukacji, podczas gdy średnia dla Wielkiej Brytanii wynosi 77%.

To rzeczywiście bardzo dobre wyniki. Gdzie odbywają się zajęcia?

Wykłady odbywają się w naszych 8 kampusach: mamy 4 kampusy we wschodnim Londynie, w Stratford, Canary Warf, Cam Road i Bow Road oraz jeden w zachodniej części miasta – w Greenfordzie. Poza tym prowadzimy zajęcia w Leeds, Bir mingham i Manchesterze.

Nasza oferta skierowana jest do każdego. Naszymi studentami są przedstawiciele wielu zawodów, takich jak księgowi, biznesmeni, ale również budowlańcy, czy mło de mamy. Jest to możliwe dzięki zróżnicowanemu rozkładowi za jęć – studia w pełnym wymiarze godzin, to dwa dni w tygodniu lub trzy wieczory. Zajęcia dzienne rozpoczynają się o 9:45 i kończą o 14:15, wieczorowe zaczynają się o 18:00 i trwają dwie i pół godziny. Mamy również grupy weekendowe, tak więc każdy może dostosować plan zajęć do swojego rozkładu tygodnia.

Jakie kierunki studiów pro wadzi uczelnia?

Obecnie oferujemy kierunki za wodowe i biznesowe, doskonałe dla każdego, kto chce otworzyć własną firmę lub awansować w obecnej

pracy; jest księgowość, zarządzanie w służbie zdrowia czy technologie informacyjne. Co ważne nie ma ograniczeń wiekowych – naszymi studentami mogą być wszyscy, którzy mieszkają już na Wyspach i mają na przykład 40 lat.

Kiedy można się zapisać i czy jest wymagana matura?

Rekrutacja odbywa się praktycz nie przez cały rok, a zajęcia roz poczynają się w trzech naborach: w styczniu, czerwcu i wrześniu. Każdy, kto ma powyżej 21 lat, może podjąć naukę bez względu na to, jaką szkołę skończył. Nie wymagamy żadnych kwalifikacji, oprócz wysokiej motywacji i śred niozaawansowej znajomości języka angielskiego, na poziomie B1, czyli mówiąc potocznie takim, ‘żeby się dogadać’. Jest to możliwe dzięki temu, że każdy kierunek, po któ rym uzyskuje się dyplom Bachelo r’s, czyli odpowiednik naszego li cencjatu lub inżyniera, rozpoczyna się rokiem zerowym. Przez cały rok studenci poprawiają swój poziom języka, uczą się pisania tekstów akademickich, a także wdrażają się w tematykę danego kierunku.

Każdy student, od momentu, kiedy aplikuje na studia do ich ukończe nia, uzyskuje pomoc od wykwali fikowanych pracowników uczelni praktycznie w każdej kwestii: wypełnienia dokumentów czy apli kacji o pożyczkę studencką. Każdy, kto mieszka w Wielkiej Brytanii co najmniej 3 lata, kwalifikuje się do pożyczki studenckiej, która w pełni pokrywa czesne, można również uzyskać dodatkowe fundusze na pokrycie kosztów studiowania, jak dojazdy czy kupno materiałów.

Jak dokonać tego pierwszego kroku w rozwoju kariery i zapisać się na Wasze studia?

Na studia można zapisywać się bezpośrednio, zgłaszając się do kampusu, mamy również system poleceń, gdzie student, która poleci znajomych czy krewnych, otrzymu je 500 funtów za każdą poleconą osobę, która rozpoczęła studia. Nie ma żadnych ograniczeń, jeśli chodzi o liczbę poleconych osób, dzięki temu studiują u nas grupy przyja ciół lub całe rodziny.

WEEKEND Z CHOPINEM

Festiwal rozpocznie

Koncert Galowy w teatrze

POSK, 15 października o 18.00, z udziałem wybit nego pianisty i laureata Międzynarodowego Kon kursu Chopinowskiego Janusza Olejniczaka. Wy stąpią także - gitarzysta Adama Palma, który wy kona kompozycje Chopina ze swojego albumu Adam Palma meets Chopin. Sopran Ewa Majcherczyk i baryton Marcin Gesla, nadają dodatkowej barwy wieczorowi wyborem piosenek Chopina przy akompaniamencie Ewy Osińskiej, a Artur Haft man rozpocznie Koncert Galowy uroczą Romanzą: Larghetto z Koncertu Chopina no.1 E minor Op.11.

Po Koncercie Galowym, o godz. 20.30, Klub Jazzo wy w POSKu zaprezentu je Chopin Jazz, wieczór chopinowskich kompozy cji granych i śpiewanych w jazzowym idiomie. Wystąpią - unikalna wokalnie jazzowa grupa „Alle Choir London feat. Kevin Fox” oraz wyjątko wi artyści John Donegan (pianino), Stephen Ellery (saksofon) i ich muzycy.

W niedzielę, 16 paź dziernika o 15.00, teatr POSK odtworzy atmosferę popularnych warszaw skich koncertów “Łazienkowskich “. Koncert uświetnią - gwiazda i finalista ostatniego Mię dzynarodowego Konkursu Chopinowskiego Ka mil Pacholec , pianista John Paul Ekins (niektóre kompozycje zagra przy udziale tancerki Natalii Meksy).

Wybitna współczesna harfistka ukraińska Liza Rakovska wykona utwory Chopina w duecie z flecistką Leonor Luz , a w kilku kompozycjach towarzyszyć jej będzie Rozanna Madylus, ukraiń ska mezzo- sopranistka.

Oprócz muzyki Chopina, Festiwal proponuje dodat kowe atrakcje i wydarzenia. Będzie projekcja filmu Jerzego Antczaka Cho pin: Pragnienie Miłości z Piotrem Adamczykiem i Danutą Stenka w rolach głównych, który zostanie wyświetlony w niedzielę, 16 października, w Teatrze POSK o godz. 18.00. Wy stawę o Chopinie w Galerii POSK zorganizują wspólnie Instytut Chopinowski w Warszawie i Biblioteka POSK.

Wykład o Chopinie odbę dzie się w sobotę w klubie jazzowym w POSK o godz. 17.00, zorganizują go wspól nie Instytut Chopinowski w Warszawie i Biblioteka POSK.

W niedzielę, 16 paździer nika, przed koncertem Łazienkowskim, Lady Rose Cholmondeley, prezes Towarzystwo Chopina w Wielkiej Brytanii, wygłosi wykład Chopin’s visit to Britain, 1848 o godz. 14,00 w klubie jazzowym.

Również w niedzielę, w drugim dniu Festiwalu, dzień przed 173 rocznicą śmierci Fryderyka Chopina, o godzinie 10.00 Ks. Prałat Stefan Wylężek, Rektor Polskiej Misji Katolickiej w Anglii i Walii, będzie celebrował Mszę świętą w intencji Chopina w kościele pw św. Andrzeja Boboli, w Hammersmith.

Wybitny historyk, profesor Norman Davies, napisał specjalny esej o Chopinie pod tytułem „Poeta fortepianu, świata obywatel”, który bę dzie opublikowany w programie Festiwalu.

FESTIWAL CHOPINA, KTÓRY ODBĘDZIE SIĘ W WEEKEND 15/16 PAŹ DZIERNIKA 2022 R. W POLSKIM OŚRODKU SPOŁECZNO KULTURALNYM POSK W LONDYNIE, BĘDZIE CELEBRACJĄ POLSKIEGO MUZYCZNEGO GENIUSZA FRYDERYKA CHOPINA. PODCZAS FESTIWALU WYKONANE BĘDĄ JEDYNIE UTWORY SKOMPONOWANE PRZEZ ARTYSTĘ.

IE

WYSTARCZY

BYĆ DOBRYM

Jakiś czas temu wspominałem o Char liem, który jest moim najbliższym sąsia dem. Jest bezdomny i czasem nocuje na ganku przy kościele. Mówiłem wtedy, że ni gdy go nie dotknąłem, nie uścisnąłem jego brudnej, poranionej ręki. Od tamtej pory to się zmieniło. Zawsze podaję mu rękę na powitanie i pożegnanie. Niedawno byłem w Rzymie. Spotkałem Pana Mieczysława, który od 13 lat mieszka na ulicy. Musiałem powtórzyć dwa razy, że zapraszam go na kawę i cornetto, bo nie dowierzał. Pogada liśmy szczerze, a żegnając się, podaliśmy sobie rękę. „Nie pamiętam, kiedy ostatnio ktoś uścisnął moją dłoń” – powiedział Pan Mieczysław.

Bezdomni, wykluczeni, byli więźniowie, nędzarze, żebrzący, ludzie oczekujący najmniejszej nawet pomocy – budzą w nas nieufność i strach. Spotykając ich, nierzadko przechodzimy na drugą stronę ulicy, zmieniamy miejsce w autobusie, od wracamy głowę z niesmakiem. Udajemy, że nie istnieją, żeby nie drażnili naszych sumień. Oskarżamy ich, że sami są winni swego losu, że ich tragiczna sytuacja jest wynikiem lenistwa, braku dobrej woli, za niedbania. Pozostajemy nieczuli na ludzką tragedię, bierni, zatroskani o samych siebie, wyizolowani.

Wydawać by się mogło, że Bóg po raz kolejny zaprasza nas do refleksji nad ży ciem wiecznym, lub nad ubóstwem, do którego jesteśmy wezwani jako Jego dzieci i naśladowcy. Całkiem możliwe. Chciałbym jednak, abyśmy w naszym dzisiejszym za myśleniu nad Bożym słowem, podjęli reflek

sję nad jakością naszego człowieczeństwa: Jakim człowiekiem jestem?

Często w życiu ścierają się dwie posta wy. Jedna to postawa człowieka zadufa nego w sobie, zatroskanego o dobrobyt materialny, który nie dostrzega nikogo innego. Taki „styl” człowieczeństwa znamy z Księgi Amosa, w którym to Prorok ma czelność jednoznacznie piętnować postawę tych, którzy żyją w dostatku i luksusach, a nie przejmują się problemami bliźnich. Taki „styl” człowieczeństwa ukazany jest także w postawie bogacze z dzisiejszej Ewangelii, który co dzień świetnie się bawi, pozostając ślepym na los żebraka Łazarza i głuchym na słowo Boga. I druga postawa –całkowicie odmienna – postawa człowieka Bożego, który podąża za sprawiedliwością, pobożnością, wiarą, miłością, wytrwałością i łagodnością.

Jakim człowiekiem jestem? Często, zwłaszcza w konfesjonale można usłyszeć słowa: „Jestem dobrym człowiekiem. Nie zabijam, nie kradnę, nie robię nic złego”. Bogacz też nie był złym człowiekiem. Nie wystarczy jednak nie być złym. Potrzeba czegoś więcej. Potrzeba umiejętności wi dzenia przez pryzmat miłości. Bogacz nie wyrządzał Łazarzowi żadnej krzywdy. Za patrzony w siebie, nie dostrzegł człowieka potrzebującego. Zaślepiło go bogactwo. Nie potrafił odkryć innego sensu swojego życia. Totalnie się wyizolował.

Jakim człowiekiem jestem? Zaślepić i wyizolować od innych może nas bardzo wiele.

Nie dostrzegamy, że coś w nas przestaje działać, że coś nie funkcjonuje, obumiera. Zaślepiają nas nie tylko pieniądze, lecz także nasze możliwości, talenty, kompleksy, pragnienia. Paraliżują nas lęki, że poma gając bliźniemu, stracimy dobre imię, zo staniemy odebrani jako dwuznaczni. Może nas zaślepić to wszystko, co sprawia, że widzimy tylko siebie i nasz prywatny inte res. Izolujemy się, ponieważ tak wygodniej. Zwłaszcza my – księża – izolujemy się od innych ludzi, od świata, a tym samym również od Boga. Tworzymy sobie świat ułudy, w którym wszystko co normalne, wydaje nam się niebezpieczne. Trudno nam powrócić z tego świata ułudy do normalno ści, zwłaszcza jeśli jest to „ułuda pobożna”, podbudowana religijnie, pozwalając nam na wygodne samousprawiedliwienie.

Jezus pyta nas jakim ludźmi chcemy być. Chcesz być człowiekiem Bożym –otwartym, ufnym i patrzącym na drugiego z miłością? Czy może człowiekiem dobrym, niewyrządzającym krzywdy, ale wyizolowa nym, dostrzegającym jedynie własny inte res? Nie każdy człowiek dobry, jest człowie kiem Bożym. Nie wystarczy być dobrym.

Ks. Bartosz Rajewski, proboszcz jednej z najstarszychpolskich parafii w UK – parafii pw. Św. Wojciecha na na Kensington & Chelsea w Londynie (www.parafiakensington.uk)

„Królowa Świata” - tak po śmierci Elżbiety II napisał o niej Marek Ostrowski w „Polityce”. Myślę, że z licznych oficjalnych tytułów, jakie posiadała, właśnie ten - całkowicie nieoficjal ny - najlepiej do Elżbiety II pasuje.

STATNIA

KRÓLOWA ŚWIATA

Na świecie jest ponad trzydziestu monar chów. W samej Europie - dwunastu. W wielu krajach monarchowie mają więcej władzy. Wielu ma dużo więcej bogactwa, niż skromne 350 mln GBP szacunkowego majątku Elżbiety II. Najbogatszy urzędujący monarcha, król Tajlandii, Maha Vajiralongkorn ma majątek szacowany na 43 mld dolarów. Zaledwie piąty w rankingu, król Maroka Mohammed VI szacowany jest na 8 mld dolarów.

Nie wiem, czy Elżbieta II zazdrościła ko legom po fachu władzy lub majątku. Raczej tego nie dawała poznać. I tak na pogrzebie żadnego z nich nie będzie takiego tłumu najpotężniejszych osobistości świata. Bo Królowa może być tylko jedna. A poza tym są jeszcze królowie i ewentualnie królowe.

Teraz świat nie ma Królowej. I raczej nie będzie już miał. Przede wszystkim dlatego, że świat Królowej Świata niestety odszedł jeszcze przed nią. Niestety, bo - przynajmniej na szeroko rozumianym Zachodzie - był to najwspanialszy ze światów. Nie tylko do dziś, ale zapewne też w horyzoncie życia każdego, kto to czyta.

Historycy robiący bilans panowania Elżbie ty II najczęściej mówią o schyłku imperium, nad którym Słońce przecież nie zachodziło, a które dziś ma już tylko symboliczny charak ter. Dla mnie ważniejszy jest ludzki wymiar tego panowania.

Mało kto uważa za stosowne przypomnieć, że kiedy w lutym 1952 r. Elżbieta II zasiadła na tronie, w Wielkiej Brytanii wciąż obowią zywały kartki. Zniesiono je dopiero dwa lata później. I mało kto zdaje sobie sprawę, że wspaniały (przynajmniej na tle innych krajów) brytyjski NHS, dopiero zaczynał powstawać. Podobnie jak cały system wzorcowego dla świata brytyjskiego państwa opiekuńczego, którego jeszcze teraz większość społe czeństw Brytyjczykom zazdrości, choć się potężnie skurczyło.

Tak, to prawda, że pod berłem Elżbiety II Brytania przestała być imperium kolonialnym,

ale to jest strata odczuwalna głównie dla geografów i geopolityków. A dla Brytyjczyków ważniejsze jest to, że w czasach elżbietań skich Brytania stała się państwem dla ludzi, krajem do życia, kulturalnym i naukowym mo carstwem, jakim nigdy wcześniej nie była.

W przedelżbietańskiej części XX w. Niem cy były potęgą naukową i technologiczną, Francja była potęgą kulturalną, a Brytania była kolonialnym mocarstwem kupieckim. Pod władzą Elżbiety, dzięki wielu rządom, to się zasadniczo zmieniło. Zwłaszcza w latach 60. i 70. Brytania stała się supermocarstwem muzycznym, modowym, naukowym, filmo wym, wzorniczym, później, finansowym i technologicznym. Państwo dla ludzi i kraj do życia zaowocowały zmianami, dzięki którym, w każdej z tych dziedzin dawna stolica zde montowanego po II wojnie imperium stała się stolicą świata.

Przez 70 lat panowania Elżbiety ze stolicy słabnącego imperium Londyn stał się stolicą światowej kultury (i w dużym stopniu nauki), a także miastem o życiu w którym marzą miliony ludzi nie tylko z biedniejszych krajów. Brytania, jak Elżbieta II, była przez kilka de kad dowodem, że nie trzeba sprawować wła dzy politycznej, by mieć władzę symboliczną. To była też jej zasługa.

Jacek Żakowski, kierownik Katedry Dziennikarstwa Collegium Civitas, publicysta Polityki i Gazety Wyborczej, prowadzi piątkowe poranki w TOK FM. Dziennikarz Roku 1997, laureat m.in. 2 Wiktorów, Superwiktora, Nagrody PEN Clubu im. im Prószyńskiego. Autor kilkunastu książek i programów TV. Ostatnio wydał: „Wirus 2020” (Sic! 2021).

Krystyna Kotlińska

KONIEC

CO DALEJ

LEKKO FEMINISTYCZNIE

Ignorancja i arogancja. Dwa słowa, które doskonale opisują dzień pogrzebu brytyj skiej Królowej Elżbiety II.

Słyszeliśmy odmieniane na tysiąc sposo bów zdanie, jakoby Królowa Elżbieta II była ciężko pracującą osobą. Moim zdaniem to stuprocentowa arogancja, gdy słowa te kierujemy do ludzi ciężko pracujących, któ rzy dokładają sobie dodatkowej pracy, żeby opłacić czynsz i prąd.

Tak, tak, wiadomo... siedziała od rana przy biurku zajęta przeglądaniem papierów. I tu narzuca mi się refleksja, że gdyby za miast przeglądać te papierzyska, to napaliła nimi w piecu zaoszczędziłaby na ogrzewa niu a i tak brak popisów nie wpłynąłby na losy świata. Powiecie, że jednak pracowała. No tak. Prawda jest taka, że głównie „za szczycała, uświetniała i reprezentowała”. I za to, poddani brytyjscy, hojnie wynagra dzają Królewską Rodzinę. Możliwe, że to jest „tyrka”, jak mawiają młodzi, wyczerpują ca i ponad siły, jednak co mają powiedzieć pracownicy na etatach „zero godzin” lub bezpłatni korporacyjni stażyści.

Raz do roku w okolicy Świąt Bożego Narodzenia jej królewska wysokość od czytywała nudną i drętwą mowę tronową, w której starannie omijała wszystko, co niewygodne i kontrowersyjne. Nigdy nie poruszyła tematu haniebnej polityki koloni zacyjnej, a słowo „przepraszam” nigdy nie

padło z jej ust. Moim skromnym zdaniem, osoby nie będącej specjalistą w tematyce „królewskiej”, Królowa Elżbieta II była do skonale bezużyteczna.

O nie, nie, nie... przepraszam wybitnie użyteczna była jako gadżet reklamowy, przynosząc olbrzymie dochody branży pa miątkarskiej. Nie sprawdziła się nawet jako temat dla prasy brukowej, jej siostra Mał gorzata biła ją w tym na głowę. Lepiej, jako temat dla brytyjskich bulwarówek, spraw dził się też, safandułowaty Karol ze swoją Camillą i miłością ukrywaną przez lata.

Mam nadzieję, że już niebawem pożegna my wszystkie inne monarchie, dobrotliwe uśmiechy i zimne spojrzenia, bo tradycja monarchii jest jednak dość krwawa, by wspomnieć tu tylko o nieszczęściu Afryki, Indii i obu Ameryk, za to współczesność przekomiczna.

Każdego dnia na świecie dzieją się po stokroć ważniejsze rzeczy, a zajmowanie nam wszystkim czasu relacjonowaniem drętwych uroczystości uważam za arogan cję. Natomiast opowiadanie, jak szlachetną i ze wszech miar pracowitą osobą była Elż bieta II uważam za ignorancję. Bo napraw dę pracowity to był Christopher Hitchens, którego inteligencja i elokwencja zawarta w publicystyce, naprawdę namacalnie wpły wała na opinie ludzi i losy świata. I to nad jego śmiercią należy płakać w głos, ponie

waż utrata jego żywego intelektu i elokwen cji to prawdziwa niepowetowana strata.

Tym, którzy głoszą, że wraz ze śmiercią Elżbiety II „skończyła się pewna epoka” mogę powiedzieć, że należy się z tego cie szyć. Bo rzeczywiście, być może skończyła się epoka czczenia ludzi banalnie przecięt nych jedynie z racji miejsca ich urodzenia... chociaż czy to koniec? No nie jestem tego taka pewna, choć mój optymizm jest wielki.

By zachować zdrowy rozsądek i odreago wać od tych bzdurnych powtarzanych w kółko relacji, obejrzałam, polecony mi przez przyjaciółkę stand up Hannah Gadsby „Na nette”. Od razu czuję się na właściwej dro dze, co i wam doradzam, dodając, że rze czony stand up jest dostępny na Netflixie.

Wsłuchajcie się uważnie, bo Hannah mówi tam słowa, które realnie zmieniają ludzi, a dzięki temu mamy, być może, szan sę żyć w lepszym świecie.

I takim rzeczom warto poświęcać swój czas.

Absolwentka Wydziału Poligrafii Politechniki Warszawskiej. Pasjonatka rozwoju osobistego. Kobieta uwielbiająca podróże i dobrą kuchnię. Pozostająca w nieustającej miłości do Greckiej Krety.

Traderka zafascynowana światem kryptowalut, ceniąca niezależność finansową.

Lubiąca dobrą literaturę i film.

Krystyna Kotlińska

NICZEGO NIE ŻAŁUJĘ

Niczego nie żałuję” – te słowa miała wy powiedzieć jako ostatnie w swoim życiu angielska królowa. Jakie to piękne móc z pełnym przekonaniem wyartykułować taką prawdę. I jaki to luksus! Dlatego to zdanie zainspirowało mnie do dzisiejszego artykułu. Bo, żeby móc z głębi serca nicze go w życiu nie żałować, najpierw trzeba mieć odwagę żyć po swojemu i gdy tego sytuacja wymaga, nieraz wbrew innym. To sztuka, na którą nie każdy się odważa.

Dewaluujemy własne pragnienia

Tak często działamy na autopilocie obo wiązków, że nie dajemy sobie przyzwolenia na przeżywanie swoich dni na własnych zasa dach. Wtedy nasze życie traci niepostrzeżenie koloryt i spontaniczność. W codzienność wkrada się za dużo szarości. Lekkość bytu przesłaniają obowiązki oraz rzeczy, które nas stresują i których się obawiamy. W końcu strach ma wielkie oczy. Tu wojna, tam pod wyżki, jeszcze gdzie indziej redukcje etatów. Gdy ta szara codzienność dominuje, rodzi w nas opór przed słuchaniem samego siebie. Le piej przecież zamrozić swoje pragnienia i nie wsłuchiwać w swoje potrzeby, bo a nuż po czuję, że chcę żyć inaczej. A nuż życie wytknie mi szybko, że myślę o niebieskich migdałach. A nuż każe zapłacić za popełnione błędy bycia w zgodzie z sobą i wystawi rachunek za ma rzenia, żeby nauczyć mnie pokory! To będzie bolało, a ja tego nie chcę! Dlatego zawczasu znajdę wiele powodów, dla których nie jest to możliwe.

Życie lubi być smakowane

Odcinamy się od swoich potrzeb, a z czasem zapominamy, kim jesteśmy. Tak nas wycho wano. Oduczono nas życia w zgodzie z sobą, bo to, co myślą i czują inni było od zarania naszych dziejów ważniejsze. Już od dziecka nie wolno nam było być w kontakcie w trud nymi emocjami i radośnie brykać przez życie. Tak wytresowani przyzwyczailiśmy do tego świat!

W ten sposób zamknęliśmy drzwi do rado ści i spełnienia w naszym życiu. Ubraliśmy

się w zbyt krótką smycz, by umieć odważnie eksperymentować z tym, co naprawdę nam pasuje w życiu. A przecież w życiu chodzi o to, by tak żyć, żeby zaspokajać głód życia. By żyć, a nie wegetować i nie trwać od pierwszego do pierwszego. By znaleźć w sobie motywację do zmiany, jeśli coś nas w tym życiu uwiera. By czerpać z życia, smakować go, degustować i wąchać. Po prosu doświadczać przytomnie, a nie na autopilocie. By przeżywać dany nam czas na ziemi wolniej i uważniej. Po prostu treściwiej.

Kim jestem?

Tymczasem zbyt często unikamy życia na pełnych obrotach, smakowania na własnych zasadach, odważania się na marzenia i reali zowania swoich pragnień. Ubieramy się w po winności względem partnera, dzieci, szefów i pracowników. Okazuje się, że cale to skrzętne budowanie własnego wizerunku uprawia my po to, by nie poczuć bolesnych emocji. Stosujemy strategie uniku przed trudnymi odczuciami, czego efektem jest unik życia! Zapominamy, jak to jest naprawdę być sobą i być w kontakcie z sobą. I umieć odpowiedzieć sobie na pytanie: Kim jestem?

Kim jesteś, jak nie jesteś rodzicem, partnerem, dzieckiem swoich rodziców? Kim jesteś, jak nie jesteś pracownikiem lub sze fem? Jakim jesteś człowiekiem?

Na ile jestem sobą?

I tym sposobem w życiu robimy zbyt wiele rzeczy tylko dlatego, że uważamy, że powinniśmy i świat tego od nas wymaga. Te wszystkie zablokowane potrzeby i tęsknoty sprawiają, ze rozrasta się w nas frustracja i gorycz! Gdy jesteśmy ostrzy dla siebie, staje my się ostrzy dla świata! Bulgocze w nas pod skórna frustracja, że nie żyjemy tak, jak prze czuwamy, że można! I nienasycenie życiem, z którego rezygnujemy na rzecz budowania własnego bardziej doskonałego i sztucznego wizerunku!

Co dla Ciebie jest najważniejsze w tym, co ludzi o Tobie myślą? Jak chcesz być postrzegany? Co chcesz, żeby inne osoby

o Tobie myślały? Które z Twoich cech eks ponujesz? Czym chcesz zrobić na innych wrażenie? Co chcesz udowodnić innym na swój temat?

Czy żyję prawdziwym życiem?

Gdy uczciwie odpowiesz na powyższe pytania – prawdopodobnie pojawią się rafy. Dojdzie do opływu pozornego dobrostanu, w który siebie ubierasz, żeby nie czuć czegoś trudnego w swoim życiu. Spotkasz się sa mym sobą odartym z autokreacji na potrzeby świata. Gdy zdejmiesz tę pierwszą warstwę – nienaturalną twarz powinności, którą poka zujesz światu ze strachu przed odrzuceniem, masz szanse spotkać się ze swoim cieniem:

Co usiłujesz ukryć w swoim życiu? Co tak trudno jest Ci przyjąć, bo nie akceptujesz tej cechy u siebie? Czego najbardziej w so bie nie lubisz i dlaczego? Co chowasz przed światem, żeby zapomnieć, że to masz? Co sprawia, że żyjesz nieswoim życiem?

Kim jestem w głębi siebie?

Gdy takie funkcjonowanie na łańcuchu trwa latami, ba nawet dekadami, trudno się go pozbyć! Bo zerwanie się z łańcucha niesie przerażające konsekwencje. Tam, gdzie koń czy się ograniczone łańcuchem pole życia, zaczyna się swoboda i wolność! A wolność bywa trudna i przerażająca. Jest bardzo nie pewna. Nie możemy już żyć na automacie, życie trzeba zaplanować zgodnie z własnymi zasadami gry.

Jakie są Twoje najgłębsze potrzeby i pragnienia. Gdybyś mógł się odważyć pra gnąć, co by to było? Czego chciałbyś w swoim życiu ze wszystkich sił, gdyby istniała magiczna różka? Gdybyś czuł się w pełni bezpiecznie, kim byś był? Gdyby nikt Cię nie widział, jak byś się zachował? Co jadł? Co oglądał? Czego słuchał?

Kim jestem, jak jestem w pełni sobą?

Na pierwszy rzut oka to zestaw prostych pytań. Zachęcam, by się nad nimi pochylić choć na chwilę. Bo na ogół wydaje się nam, że

wiemy, kim jesteśmy, czego chcemy i czego pragniemy. A potem u mnie w gabinecie oka zuje się, że marzenia i pragnienia, w których przecież mieszka życie, spowija mgła. Zapo minamy marzyć, mieć pragnienia i cieszyć się życiem. A to pasja, radość i poczucie radosnej iskry istnienia stanowią napęd do życia. Co robiłbyś inaczej, gdybyś czuł się w pełni bezpiecznie? Kim jesteś, gdy jesteś sam z sobą, schowany przed oczami in nych? Co robiłbyś w swoim życiu, gdybyś żył bez strachu? Jakim byłbyś człowiekiem na bezludnej wyspie?

A gdyby tak zrobić coś inaczej?

Nie chodzi o to, by przestać dbać o bliskich i nie wypełniać swoich obowiązków w pracy. Chodzi o zmianę proporcji, jeśli takowa jest zaburzona! Świat, nawet ten nas kochający, stanie okoniem, gdy zaczniemy się zmieniać i stawiać granice. Bo zabierzemy mu część przywilejów. A tego nikt nie lubi! Dlatego ważne jest, by odważna zmiana, przetrwała krytykę. By powstrzymać chęć zawrócenia z drogi wolności! Potrzebujemy oswoić po

czucie winy, bo tuż za nim mieszka poczucie wolności! Dlatego pytaj i nie ustawaj.

Czyje oczekiwania teraz spełniasz? Po co teraz to robisz i czy to rzeczywiście potrzebujesz zrobić w tym momencie? Czy to, co sobie narzucasz, rzeczywiście jest jednym sposobem mierzenia się z obo wiązkami? Bo może zamiast angażować się z realizację poszczególnych zadań z planu dnia, zaangażujesz się w przeżycie czegoś inaczej? Czy tym razem choć na chwilę masz ochotę wyprosić znajome skostnie nie ze swojego życia?

Zabieramy sobie wolność

Wbrew pozorom odpowiedzi na te pytania wcale nie są łatwe. Trudno nam odpuszczać i radzić sobie z poczuciem winy i irracjonalnym wstydem przed ujawnieniem tego, jacy jeste śmy naprawdę i czego chcemy. Tak wiele rze czy w życiu robimy, żeby zasłużyć na dobre słowo, pozytywną ocenę i na czyjąś wdzięcz ność ubraną w miłe dla ucha słowo „dziękuję”. Karmimy się tym. Potrzebujemy tej strawy z zewnątrz po to, by wypełnić niepewność, któ rą w sobie nosimy.

To niepewność związana z powinnością względem innych i niskim poczuciem własnej wartości. Boimy się ujawnienia prawdziwego siebie i w następstwie odrzucenia. Tu kończy się wolność. Okazuje się, że żyjemy tak na prawdę w zniewoleniu. Sami sami tę wolność w byciu sobą zabieramy, bo nauczono nas, że wolność nie jest w porządku.

Co naprawdę jest ważne w życiu?

A nasze życie w tylu różnych miejscach zaprasza nas do tego, by dać mu uwagę i za chwyt. By pochylić się nad pięknym liściem jesiennym, uśmiechnąć do promieni słońca i zrobić coś inaczej niż zwykle. To oznacza zatrzymanie zamiast pędu, bycie zamiast działania.

Dajmy dojść do głosu nam samym, choć nikt nie powiedział, że to proste i łatwe. Odkrywajmy prawdziwego siebie, skrytego pod konwenansami oraz poczuciem tego, co wypada i co nie wypada. Ta piękna żywotność i odważne zanurzenie się w nurcie życia jest warunkiem koniecznym do tego, by móc u jego finału powiedzieć tak, jak królowa: ni czego nie żałuję!

Autor: Anna Meller, ufajsobie.pl - psychoterapeuta w trakcie certyfikacji, coach, trener oraz instruktor terapii tańcem. Zaprasza na sesje on-line osoby, które chcą zmienić życie na lepsze. Choć nie dawano jej wielkich szans na powrót do zdrowia i normalnego życia, poradziła sobie z poważną chorobą i teraz pomaga innym rozwijać skrzydła. Posiada zaplecze psychologiczne i psychoterapeutyczne (2200h edukacji i praktyki). Klienci mogą uczestniczyć w sesjach online przez Skype, bez wychodzenia z domu. Więcej na: ufajsobie.pl.

JAK UBRAĆ SIĘ NA POGRZEB?

Dzisiejszy temat nie jest łatwy, ale ostatnie smutne wieści o śmierci królowej Elżbie ty II sprawiły, iż postanowiłam podjąć się tematu dress codu na uroczystościach pogrzebowych. Ostatnie pożegnanie to trudny moment: pełen smutku i żalu bliskich. Jed nakże, uroczystości pogrzebowe wymagają odpowiedniej oprawy, w tym także właści wego ubioru. Na pogrzebie bowiem – podobnie jak w pracy czy w teatrze – obowiązuje dress code.

Stosowanie się do dress codu jest ważne, wyrażasz bowiem solidarność z pogrążoną w smutku i żałobie rodziną zmarłego, ale od powiedni ubiór świadczy o szacunku wobec pozostałych uczestników uroczystości. To natu ralne, że wielu z nas nie ma pewności, jaki jest odpowiedni strój żałobny na pogrzeb. Przecież nie uczestniczysz w takich uroczystościach często. Jak ubrać się na pogrzeb? Czy niezbędne jest czarne ubranie? Czy etykieta dopuszcza również inne kolory? Odpowiedzi znajdziesz w artykule.

Jak się ubrać na pogrzeb?Ogólne zasady

Jak ubrać się na pogrzeb? Niestety, każdy prę dzej czy później w swoim życiu będzie musiał zadać sobie to pytanie. Jakimi zasadami kiero wać się, wybierając strój na pogrzeb? Poniżej przedstawiam kilka ważnych zasad.

Kolorystyka stroju. Kolorem żałoby w kulturze europejskiej jest tradycyjnie czerń. Barwa czarna na pogrzebie oddaje smutny i podniosły charakter uroczy stości ostatniego pożegnania. Zgodnie więc z pogrzebowym dress codem, w czerń powinna być ubrana najbliższa rodzina zmarłego. W przypadku osób spoza bliskiej rodziny czy zna jomych dopuszczalne oprócz oczywiście stroju czarnego jest założenie także stroju w odcieniu szarości, granatu lub grafitu, innych ciemnych barw. Szacunek dla zmarłego i rodziny wyraża się nie tylko samym faktem przyjścia na uroczy stość, a także pełnym powagi, elegancji strojem.

Prostota, minimalizm, elegancja. Pogrzebowy dress code określa nie tylko kolor stroju, ale warto przestrzegać jeszcze kilka innych zasad. Umiar - dzięki takiemu podejściu do ubioru, co wcale nie oznacza braku elegancji i odpowiedniego szyku. Minimalizm - zrezygnuj ze zbędnych ozdób czy dodatków, a na pewno będziesz odpowiednio ubrany do sytuacji i miejsca.

W przypadku pań: nie zakładaj krzykliwej dużej biżuterii, panowie z kolei nie powinni wykorzy stywać w swojej stylizacji w sytuacji uroczysto ści pogrzebowej na przykład kolorowych posze tek, t – shirtów. Nie muszę wspominać, iż lepiej unikać dużych dekoltów w bluzkach czy bardzo krótkich spódnic.

Materiały. Nie tylko forma stroju jest ważna, ale także materiał z jakiego jest wykonana. Wybieraj ele ganckie materiały: wełniany garnitur, baweł niana koszula, jedwabna sukienka. Nie polecam lnu, denimu i oczywiście materiałów wykorzy stywanych do produkcji ubrań sportowych.

PRZYKŁADY STYLIZACJI NA UROCZYSTOŚĆ POGRZEBOWĄ. INSPIRACJE.

Kobieca stylizacja na pogrzeb. Proste rozwiązania są najlepsze w takich sytu acjach: mała czarna sukienka i już! Czarne czó łenka i torebka. Delikatna biżuteria i makijaż. Jeżeli udajesz się na pogrzeb i nie należysz do kręgu najbliższej rodziny możesz pozwolić so bie jak wspominałam powyżej na stylizację nie czarną a w innych ciemnych barwach na przy kład granatową, grafitową. Wybierz bluzkę, jak i spódnicę czy spodnie w ciemnych odcieniach, na przykład ciemnozie lona koszula do granatowej spódnicy, czy bor dowa bluzka z czarnymi cygaretkami. Długość spódnicy – do okolic kolana, a jeszcze lepiej aby je nieco zakrywała (aby nie była nazbyt krótka). Jeżeli wybierasz sukienkę bez rękawów, osłoń ramiona marynarką czy eleganckim szalem. Odpowiednią stylizacją będzie również czarny damski garnitur połączony z topem w ciemnej barwie.

Dodatki?

Dodatki wybieraj stonowane. Ważne są odpo wiednie buty. W lecie załóż koniecznie buty z zakrytym palcem i piętą. Najlepiej sprawdzą się czarne czółenka. Możesz też założyć ele ganckie buty na płaskiej podeszwie baleriny czy mokasyny. Zimą postaw na czarne botki, kozaki.

Biżuteria: delikatna, kolczyki z perłą, naszyjnik.

Torebka: jak cały ubiór czarna lub w innym ciemnym odcieniu.

Możesz dołożyć ciemne okulary, klasyczne, proste stylowe.

Kapelusz czy toczek: ależ tak. Mnie urzekają woalki. Czy wypada założyć ją na pogrzeb?

Tak. Ale oczywiście powinna być dopasowana do całości stylizacji i przede wszystkim zgod na z twoim stylem.

Jakie ubranie na pogrzeb wybrać w zimie?

Najbardziej odpowiednim odzieniem wierzchnim będzie płaszcz. Nie tylko eleganc kim, ale po prostu w odpowiednio dobranym fasonie płaszcza będziesz też wyglądać świet nie. Płaszcz oczywiście czarny lub w innej ciemnej barwie. Jeżeli nie lubisz płaszczy to wybierz kurtkę również o ciemnej barwie.

Chociaż z obserwacji stylizacji na polskich ulicach w okresie jesienno-zimowym można wyciągnąć wniosek, iż jednak przeważają okrycia wierzchnie w czarnych barwach, więc płaszcz czy kurtę możesz wyciągnąć po pro stu z szafy.

Dodatki na zimę: czarny lub inny o ciem nym kolorze szalik i rękawiczki. Kapelusz lub beret czy czapka.

Stylizacja męska na pogrzeb.

Pierwszym wyborem mężczyzny w przy padku uroczystości pogrzebowej jest czarny garnitur. Na pogrzeb czarny garnitur i czarny krawat z białą koszulą, czarne buty.

Marynarka może być jednorzędowa lub dwurzędowa w zależności od sylwetki pana.

Czerń jest pierwszym wyborem dla stroju żałobnego, choć jak najbardziej grafitowy czy granatowy garnitur będzie na miejscu dla osoby, która uczestniczy w uroczystościach pogrzebowych, a nie należy do kręgu bliskiej rodziny.

Czarny czy inny ciemny garnitur- sugero wałabym wybrać gładki, nie w kratę czy inny wzór, ponieważ gładki jest oczywiście prosty, ale też najbardziej elegancki.

Myślisz, skoro garnitur najlepszy to czarny, w takim razie koszula do garnituru też czar na! Nie! Koszula biała.

Jeżeli na uroczystość pogrzebową nie chcesz założyć garnituru lub nie chcesz inwe stować w nowy czarny to oczywiście polecam Ci ciemnej barwy marynarkę i jaśniejsze spodnie: grafitowe, szare spodnie - wybierz zestaw koordynowany (być może masz taki w szafie). Jeżeli nie należysz do grona rodziny, to możesz też wybrać czarny golf i ciemne spodnie.

Jak się ubrać na pogrzeb zimą?

Do zestawu dorzuć czarny płaszcz lub wybierz kurtkę w ciemnym kolorze. Zimowe dodatki, takie jak czapka i szalik, powinny być czarne lub w innym ciemnym kolorze.

Dodatki męskie do stroju na pogrzeb.

Wybierz pasek do spodni do koloru butów, czyli czarny, a pasek od zegarka dopasuj do paska do spodni, czyli znów czarny.

Poszetka – biała, najbardziej klasyczna. Krawat czarny lub inny w ciemnym kolorze, lub oczywiście jeśli nie lubisz lub nie chcesz możesz zrezygnować z krawata – w przypad ku zestawu koordynowanego.

Pogrzeb – podsumowanie jak się ubrać?

Komponowanie elementów garderoby na uroczystość pogrzebową może być sprawą, o której myślisz bardzo niechętnie, ale i w przypadku pogrzebu ubiór trzeba wybrać. Właściwy ubiór w każdym wypadku odgrywa dużą rolę, w przypadku ostatniego pożegna nia również. Prostota i elegancja sprawdzi się zawsze, w każdej okoliczności. Prostota czyli eleganckie, proste kroje w postaci ołówkowej sukienki czy spódnicy lub spodni w kant w przypadku pań, czy eleganckiego garnituru właściwego panom, sprawdzą się idealnie.

Izabela Orłowska Osobista Stylistka

Izabela Orłowska. Osobista stylistka, konsultant ds. wizerunku. W swojej pracy kieruję się słowami Coco Chanel: „Moda przemija, styl pozostaje”. Zawsze najważniejszy jest człowiek, potem ubranie. Dobrze dobrana stylizacja podkreśli indywidualny styl i charakter. W pracy zawodowej jako osobista stylistka dokonuję metamorfoz wizerunkowych swoich klientów. Każdego klienta traktuję indywidualnie i wyjątkowo. W 2021 r. wpółpracowała jako ekspert ds. wizerunku w portalem Izabeli Janachowskiej Wedding Dream. W 2022r. przeprowadzała metamorfozy na Targach Mody WOW Fashion w Warszawie, występowała w programie: „Rodzaj Żeński” w Telewizji Polskiej, Program 3 Katowice. Prowadzi szkolenia i warsztaty z zakresu wizerunku i stylizacji. www.iorlowska.pl

foto: Shutterstock

Przede wszystkim obalić trzeba mit, że herba ta ekspresowa znajduje się poza kręgiem zainte resowań herbaciarzy i poza wszelkimi zasadami parzenia. Parzenie szczura, moczenie skarpety, herbata na smyczy. Tak czasem pogardliwie mó wią koneserzy o herbacie ekspresowej. Jednak herbata to herbata, jako taka zaś może się tak samo przeparzyć lub niedoparzyć, może być do bra i niskiej jakości. Producenci ekspresówek od lat starają się sprawić, by herbata ta była powta rzalna i w miarę bezproblemowa, czyli parzyła się tak, by nie trzeba jej poświęcać uwagi. Może jest to jedna z rzeczy, które drażnią znawców?

Oni chcieliby, by herbacie zawsze poświęcano należną uwagę.

Aby zrozumieć wygodę torebki, należy naj pierw zastanowić się, czym jest parzenia her baty. Nie zachodzi tu żadna reakcja chemiczna, jest to zwykłe rozpuszczanie w rozpuszczalniku substancji w nim rozpuszczalnej. Trochę jak roz puszczanie soli w wodzie przy robieniu solanki. W przypadku herbaty rozpuszczalnikiem jest także woda. Substancjami rozpuszczalnymi zaś jest cała gama związków chemicznych obecnych w liściach herbaty. Od kofeiny odpowiadającej za pobudzenie po tearubiginy dającej kolor naparu.

JEST

Znajdziemy tu szereg polifenoli, wśród nich licz ne, cenne dla zdrowia przeciwutleniacze, znaj dziemy odprężającą L-Teaninę, ściągającą taninę, która jest garbnikiem, minerały i witaminy. Oczywiście w herbacie jest też masa substancji w wodzie nierozpuszczalnych, gdyby tak nie było, nie pozostałyby żadne fusy. Wszystko to, co się rozpuści, przedostaje się do naparu. Aby zrobić to skutecznie, należy dobrać parametry parzenia, czyli temperaturę wody, ilość herbaty i czas pa rzenia. Jeśli rozpuści się tych substancji za mało, herbata będzie niedoparzona, czyli słaba, jak się mówi potocznie. Jeśli rozpuści się ich za wiele bę

dzie gorzka czyli przeparzona. Żeby to wszystko jeszcze bardziej skomplikować trzeba zauważyć, że poszczególne substancje zawarte w herbacie rozpuszczają się w różnym tempie i przy różnej temperaturze. Możemy więc zaparzyć herbatę wodą w temperaturze pokojowej, a czas parzenia wydłużyć do kilku godzin, w ten sposób uzyska my w pełni zaparzony napar, ale będzie miał on zaledwie połowę kofeiny.

Wróćmy więc do naszej torebki ekspresowej. Herbata w niej zamknięta jest najdrobniejszej frakcji. Oznacza to, że parzymy herbaciany pył. I nie, nie jest to kurz zamieciony w fabryce her baty. Tak źle mówi się czasem o taniej herbacie ekspresowej, lecz każdy z nas po chwili zasta nowienia dojdzie do wniosku, że gdyby fabryka herbaty posiadała maszynę, która podczas ob róbki liści wytwarzałaby aż tyle pyłu, by starczy ło na wszystkie ekspresówki, to należałoby czym prędzej się jej pozbyć, bo przynosiłaby więcej strat niż pożytku. Herbaciany pył jest przetwa rzany do tej postaci przemysłowo i nie jest to odpad. Oczywiście herbata liściasta musi zostać odpylona, nim trafi do sprzedaży, ponieważ pył i liście parzą się inaczej i trudno byłoby zaparzyć dobrą herbatę z mieszanki liści i pyłu. Pył ten rzeczywiście nie jest wyrzucany, lecz produkuje się z niego ekspresówki lub ekstrakt do wyrobu herbacianych napojów butelkowanych. Produku je się z niego też kofeinę stosowaną w napojach energetyzujących i w farmacji. Z całą pewnością jednak nie można powiedzieć, że herbata ekspre sowa jest zmiatana z podłogi.

Zalewamy ją wrzątkiem, bo jest to herbata zwykle czarna, nie odmierzamy dozy, bo torebka to torebka, akurat na kubek. Nie pilnujemy czasu ponieważ parzy się ekspresowo z uwagi na drob ną postać i nie robi się gorzka nawet, gdy o niej zapomnimy. Jednak jak się to dzieje, że nie musi my zwracać zbytnio uwagi na parametry parze nia, skoro w torebce mamy taką samą herbatę jak ta w pełnych liściach? W dodatku parzy się szyb ko, więc można by pomyśleć, że skoro tak, to tym bardziej wymaga ostrożności. Cząstki liści są tak rozdrobnione, że woda błyskawicznie penetruje na wskroś każdą drobinkę. Duży liść potrzebuje czasu by nasiąknąć i odpowiednio się zaparzyć. W ekspresówce wszystko od razu wyciągamy do naparu i nic więcej tam praktycznie nie zostaje. Odpowiednio dobrana kompozycja i ilość suszu sprawia, że herbata się nie przeparzy, ponieważ wszystko, co w niej było do rozpuszczenia, już się rozpuściło. To nie nasz rozpuszczalnik się wysycił, lecz zabrakło już tego, co było do roz puszczenia. Jedyna więc zasada, jakiej musimy przestrzegać, to temperatura, powinna to być świeżo zagotowana woda. Teoretycznie mogli byśmy torebkę wyjąc już po minucie parzenia, przynajmniej krócej moczylibyśmy tworzywo, z jakiego jest zrobiona, lecz właściwie, jeśli ją zostawimy, też nic się nie stanie z samą herba tą. Łatwo zrozumieć, że producentom na tym zależy. Klient chętniej wybierze herbatę, której nie musi pilnować. Czy więc możemy uznać, że jest to taka sama herbata jak liściasta? Tak samo dobra i zdrowa? No właśnie nie do końca. Nawet jeśli herbata będąca surowcem wyjściowym do zrobienia ekspresówki była dobrej jakości. To

sam fakt zmielenia, sprawia, że jakość tę szybko traci. Tak jak dzięki dużemu kontaktowi z wodą z uwagi na drobną postać parzy się szybko, tak też przed duży kontakt z powietrzem szybko wie trzeje. Im drobniejsza herbata, tym trudniej ją przechować. Oczywiście pakuje się ją szczelnie, czasem nawet foliuje się osobno każdą torebkę. Nie zmienia to za wiele. Herbata zawsze ma kon takt z powietrzem i traci. Z tego samego powodu zmielona kawa pakowana jest hermetycznie. Druga sprawa to fakt, że przemysłowa produkcja i masowa sprzedaż nie jest zbyt pośpieszna. Her bata jakościowa i droga dostarczana jest w miarę szybko. Całe tony ekspresówki płyną miesiącami przez oceany zaś w samych magazynach i skle pach też spędzają w najlepszym razie tygodnie. Mimo to nie możemy powiedzieć, że herbata zwietrzała jest niezdrowa. Ona zwyczajnie nie jest prozdrowotna. Jeśli chcemy dostarczyć sobie aktywnych substancji, powinniśmy wybrać pro dukt wyższej jakości Zwietrzała ekspresówka, może i nie jest ich całkowicie pozbawiona, lecz z pewnością ma ich nieporównanie mniej.

Dochodzi do tego kwestia samej torebki. Po czątkowo były to jedwabne woreczki. Nie każdy zna tę historię, lecz wynalazek herbaty ekspre sowej powstał, jak wiele rewolucyjnych odkryć, przypadkiem. Sprzedawca herbaty rozesłał do potencjalnych klientów próbki „na raz” swej her baty spakowane w ozdobne, jedwabne woreczki. Zaskoczony zaczął otrzymywać korespondencje, z uwagami, że bardzo to praktyczne, ale przy dałby się sznurek, by wygodniej wyciągało się te torebki z imbryka. Pojął wtedy, że został źle zrozumiany i ludzie wrzucali do dzbanków całe torebki. Pomysł jednak poszedł w świat. Później używano gazy, klejonego papieru i wreszcie two

rzyw sztucznych. Te ostatnie budzą najwięcej kontrowersji, ponieważ dowiedziono, że napar z takiej torebki, najczęściej piramidki, ale nie tylko, zawiera ogromne ilości mikroplastiku. Wybiera jąc torebki z papieru musimy myśleć o tym, jak zostały sklejone. Jeśli będą to bezklejowe torebki składane, będziemy się zastanawiać, jakich che mikaliów użyto do wybielenia i przetworzenia materiału. Nawet jeśli znajdziemy torebkę najlep szą i najbezpieczniejszą, to ostatecznie i tak nie wygra z sypaną herbatą.

Ostatnia kwestia to ekologiczność. Herbata sypana zdecydowanie wygrywa. Na dowolną jej ilość potrzebujemy właściwie pojedynczego opakowania. W przypadku ekspresówki każde dwa gramy herbaty to torebka, sznureczek, bi lecik, kopertka, czasem jeszcze osobna foliowa torebka. Wszystko to jest w pudełku, a pudełko jest zapakowane jeszcze w folię. Szczerze mówiąc trudno sobie wyobrazić, by śmieci mogło przy tym powstać jeszcze więcej.

Podsumujmy więc plusy i minusy ekspresowej herbaty. Przede wszystkim jest niedroga i łatwo dostępna, jest wygodna w użyciu i parzeniu, a do jej przygotowania starczy kubek. Jest to jednak herbata niskiej jakości, uboga w prozdro wotne substancje, właściwe dla herbaty. Sama torebka może być szkodliwa, a na pewno jest nieekologiczna.

Jesteśmy bardzo herbaciarskim narodem, herbaty pijamy dużo i często. Aby czerpać z niej pełnię smaku i zdrowia wystarczy tylko zrewi dować codzienne nawyki. Herbata sypana nie musi być skomplikowana. Jak do niej właściwie podejść, opowiemy wkrótce.

Rafał Przybylok

JAK ŻYĆ LEPIEJ, BĘDĄC SINGLEM?

Tę zależność już wcześniej za uważono, a opublikowane niedawno badanie przeprowadzone przez na ukowców ze Szpitala Uniwersytec kiego w Würzburgu ją potwierdziły: samotne osoby z niewydolnością serca mają się gorzej niż chorzy ży jący w małżeństwach; statystycznie ujmując, wcześniej też umierają. Według badaczy jedna z przyczyn leży w słabszym wsparciu otoczenia i mniejszej pewności siebie w zakre sie radzenia sobie z chorobą. W koń

cu mąż czy żona mogą przypominać o konieczności wzięcia leku, czy zachęcać do zdrowych zachowań. Badań, które wskazują, że mał żeństwo sprzyja zdrowiu fizyczne mu i kondycji psychicznej jest wię cej. Z kolei amerykańskie statystyki wskazują, że w grupie od 25. roku życia dopasowana do wieku śmier telność wśród osób w małżeństwie była prawie dwa razy niższa, niż singli i singielek - 779,6 na 100 tys. i 1443,6.

Małżeństwa mają wsparcie

Czy to jednak jest takie proste? Niekoniecznie. Patrząc bliżej na same statystyki można zauważyć, że rozwodnicy umierali tylko tro chę rzadziej niż osoby, które nigdy nie weszły w związek małżeński, a wdowcy i wdowy - częściej. Z tego punktu widzenia samo wejście w związek małżeński wiele więc nie gwarantuje. Relacja musi być udana.

Tymczasem w Polsce rocznie dochodzi do ok. 50 tys. rozwodów. A sprawa jest jeszcze bardziej złożona. Jak zwraca uwagę znana ekspertka od lat zajmująca się właśnie życiem w pojedynkę, dr Bella DePaulo, np. w USA małżeńskie pary mają nie zliczone ułatwienia. - Osoby, które wchodzą w związek małżeński, mają dostęp do ponad tysiąca federalnych benefitów i chroniących je progra mów. Wiele z nich dotyczy finansów - podkreśla specjalistka. To może

W POLSCE MIESZKA KILKA MILIONÓW SINGLI. ŻYCIE W POJEDYNKĘ OZNACZA PEWNE TRUDNOŚCI, ALE MA TEŻ DOBRE STRONY. BADANIA WSKAZUJĄ, JAK MOŻNA JE WYKO-

ABY CZUĆ SIĘ LEPIEJ I BYĆ ZDROWSZYM. SPOSOBY SĄ RÓŻNE I CZĘSTO NIETRUDNE DO ZREALIZOWANIA.

foto: Shutterstock

znaczyć, że nie tyle samo małżeń stwo pomaga zdrowiu, a różnorod ne, dodatkowe korzyści, jakie się z nim wiążą. W Polsce małżeństwa również korzystają z pewnych przy wilejów, na przykład podatkowych, dzięki czemu mają większy budżet do dyspozycji.

- Biorąc pod uwagę całą finansową i kulturową przewagę osób, które po prostu kogoś poślubiły, może zadzi wiać, jak dobrze radzą sobie osoby ży jące w pojedynkę - dodaje ekspertka. Podkreśla przy tym, że relatywnie niewiele badań było poświęconych singlom i singielkom, a jeśli takie osoby uwzględniano w pracach na ukowych, to zwykle jako grupę kon trolną dla żyjących w małżeństwie. Tylko autorzy nielicznych projektów naukowych próbowali rzeczywiście, dogłębnie poznać różne strony życia samemu.

Singiel waży mniej i więcej się rusza

Bo mocne strony jak najbardziej istnieją i warto je wykorzystać, a jednocześnie popracować nad tym, co w singielskim życiu może spra wiać kłopoty. Projekt przeprowa dzony w Instytucie Badań nad Roz wojem Człowieka im. Maxa Plancka, z udziałem ponad 4,5 tys. osób z dziewięciu europejskich krajów, w tym Polski, pokazał np., że osoby, które nigdy nie weszły w związek małżeński, mają statystycznie nieco niższe BMI, niż żonaci mężczyźni i mężatki. Choć małżeńskie pary częściej sięgały po nieprzetworzoną i organiczną żywność, to zwracały mniejszą uwagę na tłuszcz w diecie oraz masę ciała.

Jednocześnie żyjący w pojedynkę mężczyźni częściej uprawiali sport. Na to, że małżeńskie pary mniej się ruszają, niż single czy singielki, wskazało także badanie przepro wadzone na University of Calgary. Z tych badań wnioski można wy ciągnąć przynajmniej dwa. Jeden jest taki, że bycie samemu oznacza często większą ilość wolnego czasu, który można i warto przeznaczyć na sport. Jednocześnie, nawet, jeśli żyjąc samemu, komuś nie chce się specjalnie starać w kuchni, warto, aby pokonał swoje zniechęcenie i nakarmił swoje ciało tak, aby od wdzięczyło się lepszym zdrowiem. Książki, filmy, dietetycy i sklepy ze zdrową żywnością czekają i służą pomocą.

Relacje z ludźmi są bardzo ważne

A co z psychiką? Tutaj też coś niecoś mogą wskazać naukowe ba dania. Na przykład eksperci z Bo ston College podjęli się sprawdzenia związków między byciem singlem a nieformalnymi relacjami z innymi ludźmi; innymi słowy: czy życie w pojedynkę predysponuje raczej do izolacji, czy otwiera na różnego rodzaju kontakty? „Odkryliśmy, że osoby, które żyją same, częściej utrzy mują kontakty z rodzicami, pomagają im i otrzymują od nich pomoc, a także od rodzeństwa, sąsiadów i przyjaciół, niż osoby żyjące w małżeństwie” - piszą naukowcy w pracy opubliko wanej na łamach „Journal of Social and Personal Relationships”. „Wnio skujemy, że zamiast promowania małżeństw, obecna polityka powinna uwzględniać związane z nimi społecz ne ograniczenia i uwzględniać to, że samotne osoby zwykle bardziej an gażują się w szersze relacje z innymi” - piszą naukowcy.

Jednak zespół z Lafayette College po przyjrzeniu się życiu i psychice

ponad 100 singli oraz prawie 1500 osób żyjących w oficjalnie zatwier dzonym związku, w wieku 40-74 lat, zauważył, że osoby żyjące samotnie są mniej zintegrowane społecznie i generalnie mogą liczyć na mniejsze wsparcie ze strony rodziny, przy podobnym wsparciu ze strony przyjaciół.

Tymczasem, jak wskazują różno rodne badania, zdrowe społeczne kontakty sprzyjają i ciału, i psychi ce. Jeśli ktoś jest singlem i takich kontaktów ma sporo - niech o nie dba i z nich korzysta. Jeśli mu ich brakuje, na pewno warto się o nie postarać, zwłaszcza że we współ czesnym świecie jest wiele okazji do poznawania ludzi.

Pomagają wewnętrznezasoby

Ta sama grupa badaczy zwróci ła jednocześnie uwagę na zasoby psychologiczne ochotników. Jak się okazało, mają one niebagatelną wagę – liczy się przede wszystkim zdolność do kontrolowania swojego

foto: Shutterstock

życia, zdrowa koncentracja raczej na sobie niż na innych oraz samo wystarczalność, którą można opisać jako poczucie autonomii i zdolność do wewnętrznego regulowania swo ich zachowań. Według badania sin gle mogą zwykle w równym stopniu korzystać z tych psychologicznych zasobów, jak małżeństwa. Jednak to w przypadku osób żyjących samodzielnie mają one szczególne znaczenie w uzyskaniu zadowolenia z życia.

Według naukowców osobom nie wchodzącym w związek małżeński, które nie mają wysoce rozbudowa nych kompetencji tego rodzaju, po mocne mogą się okazać materiały szkoleniowe i warsztaty rozwijające wspomniane psychologiczne zasoby. Jeśli więc ktoś jest singlem i jest mu dobrze, to świetnie, a jeśli ma powo dy narzekania, być może da się coś poprawić. Nauka pokazuje, że jest z czego korzystać.

Marek Matacz, zdrowie.pap.pl

BĘDZIE ZIMNO?

W POLSKICH MIESZKANIACH

17 STOPNI?

Minister Klimatu Anna Moskwa w wywiadzie radiowym powiedziała, że już dawno oszczędza w domu prąd i do tego samego namawia Polaków. - Dużo możemy zrobić, możemy wymienić żarówki. Każde gospodarstwo domowe może sobie zrobić taki rachunek sumienia. Ja mam w domu 17-19 stopni, można się przyzwyczaić. To jest zdrowa temperatura dla organizmu - za chęcała. Pierwszą reakcją była konsternacja – hartowanie organi zmu rzeczywiście jest zdrowe, ale przymusowy chłód w domu kojarzy się z latami 80. XX wieku. Ponadto dzisiejszy styl życia jest trochę inny,

niż kiedyś. Każdy, kto pracuje zdal nie z domu, może zaświadczyć, że w temperaturze 17 stopni jest to po prostu niemożliwe.

RZĄDOWE WSPARCIE

W POLSCE

Problemem jest też wzrost cen: między 2018 a 2021 rokiem ogrzewanie mieszkań podrożało średnio o 13-25 %. Według Urzędu Regulacji Energetyki, w tym roku podrożeje o dodatkowe 17-22 %. Od początku roku obowiązuje obniżo ny VAT na ogrzewanie, ale to tylko chwilowa pomoc. Wsparcie ma też popłynąć do osób, które mają dom jednorodzinny ogrzewany węglem, drewnem czy gazem. Ma, bo w mo

mencie pisania tego tekstu minął już termin 30 dni od momentu złożenia pierwszych wniosków o dodatek na węgiel, a pieniądze jeszcze nie tra fiły do potrzebujących. W połowie września rząd zmienił więc własne zasady, wydłużając termin do 60 dni, również dla tych, którzy... wnio sek już dawno złożyli, ale jeszcze nie doczekali się jego rozpatrzenia. Pojawiła się też informacja o kolej nych dopłatach: do pelletu, drewna czy gazu. Zależnie od paliwa, dostać można od 500 do 3000 złotych. Cha otyczne wprowadzanie programu, w połączeniu z wydłużającymi się terminami, każą na razie wstrzy mać się z radością z tych pieniędzy. Kolejnym pytaniem będzie to, czy

węgiel rzeczywiście uda się za nie kupić. 40 proc. właścicieli pieców na węgiel mówiło CBOS-owi we wrze śniu, że jeszcze nie mają węgla na zimę. Jeśli masowe wypłaty ruszą w listopadzie, to może być trudno zdo być jakikolwiek opał na trwający już sezon. Najnowszy rządowy pomysł to ograniczenie wzrostu cen prądu. O ile gospodarstwo domowe zuży wa mniej, niż 2 tys. kWh rocznie, ma obowiązywać cena gwarantowana, która nie powiększy się w sezonie jesienno-zimowym. Kto ograniczy zużycie energii o 10 proc. rok do roku, wiosną będzie mógł liczyć na obniżkę rachunku – również o 10 proc.

foto: Shutterstock

ZIMA W BRYTYJSKICH

DOMACH

Brytyjczycy zapłacą w tym roku za ogrzewanie o 95 % więcej, niż rok wcześniej, a i to po ogłoszeniu rządowego ograniczenia wzrostu cen. Na stronach firm grzewczych można zobaczyć łagodne – w porów naniu z pomysłami Anny Moskwy – sugestie, by nie przegrzewać domu powyżej 21 stopni i prać nocą, gdy taryfa energetyczna jest bardziej korzystna. Powody, dla których w brytyjskich domach może być zimno, są jednak nieco inne niż w Polsce. O ile nad Wisłą obowiązują już wyśrubowane normy budowlane i każdy nowy budynek musi być energooszczędny, to ponad połowa brytyjskich domów nie spełnia na wet standardów ocieplenia wprowa dzonych w latach 70. XX wieku. Na krajowy program dociepleń jednak jest już tej zimy za późno.

RZĄD MA PLAN

Maksymalne roczne opłaty za ogrzewanie miały wzrosnąć w paź dzierniku do 3549 funtów, co po grążyłoby wiele rodzin w ubóstwie. Nowy plan mówi o ograniczeniu wysokości rocznych rachunków do 2500 funtów. Ale uwaga – to tylko średnia, obliczona na podstawie ograniczeń cen jednostki energii i przeciętnego zużycia. Właściciele większych, nieocieplonych domów, i tak mogą zapłacić więcej (ale z drugiej strony, ci, którzy żyją bar dzo oszczędnie, zapłacą jeszcze mniej). Dobrą wiadomością jest to, że osoby żyjące w przyczepach cam pingowych, ogrzewające się olejem opałowym czy ci, którzy płacą za prąd swojemu landlordowi, też mogą liczyć na pewną formę pomo cy. Chodzi o 400 funtów dodatku do ogrzewania, zapowiedzianego kilka miesięcy temu. Wkrótce ma wejść w życie prawo, dzięki któremu i oni otrzymają te pieniądze (a właścicie le pieców olejowych – dodatkowo 100 funtów). Nie wiadomo nato miast jeszcze, jak i kiedy otrzymają dodatek.

CO PLANUJĄ W UNII?

Unia Europejska od dawna jest w awangardzie pro-środowiskowych inicjatyw. Dziś z taką samą mocą unijni urzędnicy przenieśli swoją uwagę na oszczędność prądu i opa łu. Szefowa Komisji Europejskiej Ur sula von der Leyen nie patyczkując się, zaproponowała, by w całej Eu ropie odgórnie wprowadzić limity. Niemiecki Związek Miast i Gmin pla

nuje stworzyć „wyspy ciepła”, gdzie chętni będą mogli przyjść, by się ogrzać – zamiast siedzieć w zimnym domu. „Augsburg praktycznie zre zygnował z oświetlania publicznych elewacji. W tym mieście wyłącza się też fontanny. W Monachium, póki co baseny są otwarte, ale obniża się w nich temperaturę wody. W Berlinie trwają dyskusje nad wyłączaniem sygnalizacji świetlnej, przynajmniej

nych czy produkcyjnych, które nie wytrzymują ciężaru rosnących opłat. Rząd zapowiedział program pomocowy dla tzw. branż energo chłonnych. Ma nim zostać objętych kilkaset dużych, polskich firm, w których rachunki wzrosły o ponad 100 procent. Podobny pomysł mają Wyspiarze. Od 1 października firmy czy organizacje mają przez pół roku cieszyć się niższymi cenami prądu

koc. Politycy zupełnie na poważnie radzą, by spotykać się z sąsiadami, unikając w ten sposób niepotrzeb nych kosztów ogrzewania u siebie. Takie porady przypominają już nie tyle o zimach stulecia, co o odle głych czasach okupacji...Niemieckie media zresztą straszą wprost, że nadchodzi najtrudniejsza zima od czasów II wojny światowej.

w godzinach nocnych.„ - informuje Business Insider. Biura Deutsche Banku z zewnątrz i od środka już spowijają po godzinach ciemności, bo wszystkie bannery i żarówki są wieczorem wyłączane. Pracownicy korzystają w łazienkach z zimnej wody i ubierają się cieplej do pracy. Francuzi mają kontrolować, czy temperatura w urzędach wynosi 19 stopni i 26 stopni w przypadku klimatyzacji. Czesi zaczynają nato miast od małych kroków, zmniej szając ilość żarówek w biurach. W czeskich korytarzach trzeba będzie się pogodzić z 15-stopniową temperaturą. Drugi co do wielkości budynek rządowy świata, czyli ru muński Parlament, ma być tej zimy nieoświetlony.

NAJGORZEJ MAJĄ FIRMY

W pierwszej połowie roku w Polsce zamknięto o 25 proc. więcej firm, niż rok wcześniej. Więcej firm ogłosiło też upadłość. Głośno jest o piekarniach, firmach budowla

i gazu, co ma im pomóc przetrwać zimę. To słodko-gorzka wiadomość, bo jak podaje The Guardian, utrzy ma to wprawdzie ceny na poziomie połowy tego, co trzeba byłoby za płacić zimą 2022, ale jednocześnie i tak będą one dwa razy wyższe, niż w październiku 2021 roku.

Z XXI WIEKU DO JASKINI?

Przy okazji pojawiają się bar dziej zabawne sposoby na to, jak oszczędzać prąd czy energię. Szlak przecierał na początku roku dostar czyciel energii Ovo, radząc robienie pajacyków, jedzenie owsianki i przytulanie zwierząt. Po co? By się ogrzać...Kampania spotkała się z oburzeniem. Jednak najbardziej zdeterminowani są Niemcy, którzy sami prześcigają się w podobnych pomysłach na przetrwanie zimy. Z sondażu przeprowadzonego przez rządową agencję środowiska wynika, że 66% z nich zamierza oszczędzać na ogrzewaniu, nosząc dodatkowy sweter lub owijając się w

JAKIE SZANSE NA BLACKOUT?

Zawsze byli tacy, którzy proro kowali całkowite wyłączenie prądu czy ogrzewania zimą. Jednak dziś to już nie preppersi po warsztatach survivalu. W Austrii rządowe spoty na ten temat zostały wyemitowane już zeszłej jesieni. „Zwykła rodzi na” radzi w nich, jak przetrwać bez prądu przy pomocy świeczek, zapałek i radia na baterie. Radzono też, aby robić zapasy wody i żyw ności. The Telegraph twierdzi, że w najgorszym przypadku może dojść zimą do wyłączenia prądu „tylko” na 10 godzin. Reuters podaje, że bank JPMorgan jest przygotowany na brak prądu w swoich biurach w Londynie czy Frankfurcie. W takim wypadku może uruchomić genera tory prądu, choć nie jest jasne, co wówczas stałoby się z bankomatami i bankowością internetową. Miejmy nadzieję, że tej zimy się tego nie dowiemy.

Sonia Grodek

foto: Shutterstock

Co się zmieni dla prowadzących firmę w 2023 roku?

Burzliwe prace nad podatkami

Na Wyspach ostatnie miesiące to burza mó zgów na temat składek ubezpieczeniowych. Z pierwszych doniesień wynikało, że w wyniku skomplikowanych zmian składka wzrośnie, by później spaść, ale tylko po to, aby na jej miejsce wprowadzić jeszcze inny podatek... Teraz już wiadomo, że zmiany zostaną cofnięte 6 listopada. Skorzystać ma 28 mln osób, które zyskają na tym średnio 330 funtów rocznie, a dodatkowo 920 tys. właścicieli firm, którzy zaoszczędzone 10 tys. funtów rocznie będą mogli przeznaczyć na inwestycje. Bardzo pozytywnie wypada też obniżka podatku do chodowego. Minister skarbu obiecał ją od 2024 roku, więc przesunięcie terminu na kwiecień 2023 to miła niespodzianka. Podatek ma zostać obniżony z 20 do 19 proc., co pozwoli milionom osób zapłacić o średnio 170 funtów mniej rocznie. To pierwsza obniżka od 2019 roku. Zmienia się też stawka podatku od zysku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Dziś obowiązuje 19 % podatku i tak będzie nadal –jeśli zyski nie przekroczą 50 tys. funtów. Po wyżej tego limitu stawka wzrośnie w kwietniu 2023 roku do 25 %. Inna zmiana podatkowa jest już kosmetyczna i dotyczy podatku Capital Gains Tax. Kiedyś na zgłoszenie opodatkowa nych wpływów do firmowego majątku mieli śmy 30 dni. Od roku podatkowego 2022/2023 to już aż 60 dni.

Pomoc z cenami energii

Przedsiębiorcy mogą liczyć też na zamroże nie cen energii na poziomie maksymalnie 211 funtów za MWh prądu i 75 funtów za gaz. To połowa tego, co przepowiadają prognozy cen wolnorynkowych na zimę tego roku. Przy kładowo jeśli właściciel pubu, który zużywa 4MWh prądu i 16MWh gazu, przy obecnych cenach płaciłby 7000 funtów miesięcznie. Po zmianie ma zapłacić 3100 funtów. Z ra chunku dla firm mają też chwilowo zniknąć „zielone” opłaty przeznaczone na kwestie okołoklimatyczne.

Inaczej rozliczysz VAT

Making Tax Digital to plan przeniesienia rozliczeń podatkowych całkowicie do cyfro wego świata. Właścicielom firm ma to upro ścić życie, a system podatkowy ma się dzięki temu uszczelnić. Obowiązek takich rozliczeń spoczywa na firmach, które obracają ponad 85 000 funtów rocznie już od 2019 roku. Od tego roku obejmie natomiast wszystkich VAT -owców. Co ważne dla Polaków na Wyspach, dotyczy to również polskich spółek z o.o., czy firm, które zostały zarejestrowane do VAT w Wielkiej Brytanii. W praktyce oznacza to, że trzeba sprawdzić, czy wykorzystywane programy księgowe odpowiadają wymogom MTD, a jeśli nie, to trzeba będzie zmienić program. Dotyczy to zarówno księgowych,

jak i osób rozliczających się samodzielnie. Dane księgowe należy przechowywać w pro gramie 6 lat, ale będzie to znacznie prostsze, niż trzymanie w domu segregatorów pełnych faktur. Ci, którzy dotychczas prowadzili „pa pierową” księgowość, nadal mogą to robić, ale muszą się wesprzeć kopiami danych w syste mie on-line.

Polski biznes w opałach

- Polski Ład to spójna i kompleksowa wizja nowoczesnego i sprawiedliwego pań stwa – mówił jeszcze w styczniu premier o tym wprowadzanym właśnie rozwiązaniu. Trudno opisać zamieszanie, jakie nastąpiło później. Przepisy, w których nie mogli zo rientować się nawet najlepsi księgowi, luki prawne i drastyczne podwyżki – tak dla przedsiębiorców zaczął się 2022 rok w pol skim biznesie. Wielkim ciosem był np. brak możliwości odliczania od podatku składki zdrowotnej, stanowiącej przecież nieuniknio ny koszt prowadzenia działalności. Szokiem było podwyższenie składki zdrowotnej z symbolicznych kilkuset złotych miesięcznie na 9 proc. dochodu firmy. - Jeszcze rok temu koszt ubezpieczenia zdrowotnego dla nas wszystkich wynosił 53 zł miesięcznie, czyli 636,36 zł rocznie, bo dużą część składki od liczaliśmy od podatku. Dziś jest to 4031,28 ‒ 12 093,72 zł miesięcznie - mówi właści cielka zakładu kosmetycznego z Warszawy.

wiadomości dla tych,

firmę na

Nawet ci, którzy korzystali z preferencyjnych składek „na start” w stałej wysokości, z miesiąca na miesiąc zaczęli otrzymywać za każdym razem nowe wyliczenia. Nieskładnie łatane przepisy doprowadziły w końcu do wprowadzenia tzw. Polskiego Ładu 2.0, który obowiązuje od 1 lipca. Obniżono podatek PIT w pierwszym progu podatkowym z 17 do 12 % dla tych, którzy są opodatkowani według zasad ogólnych (skali podatkowej). Obniżo no miesięczną stawkę kwoty zmniejszającej podatki, co rocznie da 3600 zł zamiast 5100 zł. Od morderczej składki zdrowotnej wpro wadzono pewne wyjątki, ale szczegóły są zbyt skomplikowane, by je tu opisać. Niestety przez ten chaos niektórzy przedsiębiorcy pod koniec roku będą musieli liczyć się z dopłatą, jeśli chodzi o stawkę ZUS czy podatku.

Największa podwyżka ZUS w historii

A takich zmian ma być jeszcze więcej. Podwyżce w 2023 roku ulegnie też składka ZUS. Ma ona wynieść 1418,48 zł miesięcznie, czyli o ponad 200 zł więcej, niż rok wcześniej. Podwyższeniu ulegną nawet stawki tzw. ZUS na start – łącznie o 41 złotych, ale w dwóch ratach, wraz z rosnącym w styczniu i lipcu minimalnym wynagrodzeniem. A stawka składki zdrowotnej także ma wzrosnąć. Dla osób rozliczających się na skali podatkowej oraz metodą liniową - o co najmniej 39,60

złotych miesięcznie, jednak dla wielu będzie to znacznie więcej. A już trwają prace nad kolejnym podatkiem. Zaczęło się na szczeblu unijnym, gdzie pojawił się pomysł, by firmy z sektora ropy i gazu podzieliły się z rządami swoim ponadprzeciętnym zyskiem w tym roku. Jednak już jeden z polskich ministrów zaproponował coś więcej: podatek 50 % od zysków wszystkich dużych firm, które w latach 2018-2021 miały mniejsze marże, niż obecnie. Pomysł wydaje się w dzisiejszej sytuacji ryzykowny dla firm, które i tak już mają liczne problemy, ale obserwując ostat nie zmiany podatkowe w Polsce, trudno go wykluczyć.

Dodając do tego rosnące ceny i wciąż nie wykluczoną możliwość wprowadzania kolej nych ograniczeń dla biznesu w związku z po pularnym wirusem, najbliższy rok zapowiada się źle dla polskich firm.

Złoty najsłabszy, dolar szybuje

Tak jakby tego było za mało, wartość zło tówki jest dziś najniższa od 22 lat. Za dolara trzeba było ostatnio po raz pierwszy w hi storii – jak dawniej za funty – zapłacić 5 zł. Podobną zależność widać na Wyspach, gdzie słaby funt oznacza najsilniejszą od lat ame rykańską walutę. W największych tarapatach są firmy, które dużo kupują za granicą. To np. linie lotnicze, browary czy sieci odzie żowe. - Jeśli pijesz piwo, które zawiera dużo

chmielu ze Stanów Zjednoczonych, to w pew nym momencie będziesz musiał za nie więcej zapłacić. - wyjaśnił obrazowo w BBC prezes Carlsberg Marston’s Brewing Company. A jeśli już jesteśmy przy tej firmie, to warto dodać jeszcze jeden element do tego splotu prawdzi wie fatalnych okoliczności. Pod koniec sierp nia Carlsberg Polska ogłosił, że u producen tów brakuje dwutlenku węgla, więc zamierza wstrzymać produkcję piwa. Brzmi śmiesznie, ale okazuje się, że ten składnik jest niezbędny również do produkcji nawozów czy niektó rych produktów żywnościowych.

Co myślą przedsiębiorcy?

W Polsce nastroje właścicieli firm nie są zbyt wesołe. Z sondażu Assay Biznes wynika, że co trzeci rozważa zamknięcie firmy, i trud no im się dziwić. Firm otwiera się nieznacz nie więcej, niż rok temu, ale nadal mniej, niż przed pandemią (ok. 35 tys. w styczniu 2019 do ok. 31 tys. w styczniu 2022. Na Wyspach w ciągu ostatnich dwóch lat liczba firm spadła o 6,6 %. Trudno, by właścicielom firm dopi sywał humor, a połączenie Brexitu, pandemii i inflacji stanowi iście zabójczy koktajl dla biznesu. Ostatnie ruchy rządu, mające pomóc obniżyć podatki czy oszczędzić na prądzie, pozwalają jednak z nieco większym optymi zmem patrzeć w przyszłość.

PRACOWNICY CHCĄ PRACOWAĆ ZDALNIE

Nie ma powrotu do pracy wyłącznie stacjonarnej. Jej czas zakończył się wraz z wybuchem pandemii. Teraz prawie sześciu na dziesięciu pracowników przyznaje, że rozważyłoby zmianę firmy, gdyby pracodawca kazał im wrócić do biura.

Dane z najnowszego raportu ADP „People at Work 2022: A Global Workforce View” wskazują, że Polacy są zwolennikami elastycznych rozwiązań w kwestii pełnie nia obowiązków zawodowych. Aż 6 na 10 (57,49 proc.) ankietowanych w badaniu Po laków uważa, że rozważyłoby zmianę fir my, gdyby pracodawca nakazał im wrócić do całkowicie stacjonarnego trybu pracy.

60,81 proc. Polaków zgadza się ze stwier dzeniem, że chciałoby uzyskać większą ela styczność w kwestii tego, kiedy pracuje, przy zachowaniu tej samej liczby godzin przepraco wanych w tygodniu, np. 5 dni roboczych po 8 godzin dziennie lub 4 dni po 10 godzin. Coraz więcej pracowników przyznaje, że elastyczny model pracy jest dla nich jednym z prioryte tów w podejmowaniu decyzji o zatrudnieniu. Firma ADP, zajmująca się usługami kadrowo -płacowymi, przeprowadziła wśród blisko 33 tys. pracowników z 17 krajów na całym świecie badanie „People at Work 2022: A Glo bal Workforce View”, w którym sprawdziła, do jakich poświęceń gotowi są pracownicy w zamian za możliwość stosowania elastyczne go modelu pracy.

Zdalnie lub hybrydowo

Z pozyskanych danych wynika, że aż 6 na 10 (57,49 proc.) ankietowanych w badaniu Polaków rozważyłoby zmianę firmy, gdyby pracodawca kazał im wrócić do całkowicie stacjonarnego trybu pracy. Na taki krok czę ściej zdecydowaliby się mężczyźni (59,96 proc.) niż kobiety (54,86 proc.).

- Polska jest krajem, w którym panuje niski poziom bezrobocia, dlatego utrzymanie w przedsiębiorstwie talentów powinno być dla menedżerów najwyższym priorytetem. Z tego też względu warto zrewidować dotychczasowy model pracy, a także - jeśli to konieczne i możli we - stworzyć go na nowo w oparciu o potrzeby zarówno obecnych pracowników, jak i kandy datów. Nie da się ukryć, że firmy, aby zachować konkurencyjność na rynku, muszą podążać za potrzebami kandydatów i wprowadzać kolejne udogodnienia – radzą eksperci z rynku pracy.

Nie ma powrotu do biura

Podobne wnioski płyną z badania Michael Page. Okazuje się, że większość respondentów nie wyobraża już sobie powrotu do pracy w biurze w pełnym wymiarze. 59 proc. najchęt

niej pracowałoby wyłącznie zdalnie lub w systemie hybrydowym, przy czym możliwość taka jest ważniejsza dla kobiet (63 proc.) niż dla mężczyzn (53 proc.).

- Model hybrydowy coraz częściej staje się dominującym stylem pracy. Co ważne, dzieje się tak nie tylko ze względu na wciąż niepewną sytuację pandemiczną i związane z nią ogra niczenia sanitarne, ale również z uwagi na świadomie obraną strategię działania przez poszczególne firmy. Hybryda okazuje się być od powiedzią na nowe oczekiwania pracowników ukształtowane w wyniku pandemii, pozwalając na korzystanie z mocnych stron pracy zdalnej i stacjonarnej. To ważny sygnał dla pracodaw ców, bo bardziej elastyczne podejście do liczby godzin spędzanych poza domem jest jednym z czynników, które mogłyby się przyczynić rów nież do większej reprezentacji kobiet na rynku pracy. – to z kolej opinia firm rekrutacyjnych.

Ważny jest elastyczny czas pracy

Era pracy wyłącznie stacjonarnej zakończy ła się wraz z wybuchem pandemii, a pracow nicy coraz chętnie korzystają z możliwości elastycznych metod zatrudnienia, jak np. pra cy hybrydowej. Według badania ADP , aż 1/3

Polaków przyznaje, że zgodziłaby się na ob cięcie wynagrodzenia w zamian za możliwość stosowania elastycznych godziny pracy, przy czym czas spędzany na obowiązkach zawodo wych nie uległby zmianie (29,22 proc.).

Ponadto, aż 60,81 proc. Polaków zgadza się ze stwierdzeniem, że chciałoby uzyskać większą elastyczność w kwestii tego, kiedy pracuje, przy zachowaniu tej samej liczby go dzin przepracowanych w tygodniu, np. 5 dni roboczych po 8 godzin dziennie lub 4 dni po 10 godzin dziennie.

Dłuższy czas pracy = niższa wydajność

Podobnie uważają pracownicy w Wielkiej Brytanii. Przeprowadzone badanie wśród 1989 Brytyjczyków wskazuje, że podczas standardowego 8-godzinnego dnia pracy, pracownik jest wydajny tylko przez 3 godziny, a pozostały czas spędza na czynnościach nie związanych bezpośrednio z pracą. Jego wy dajność spada. Mózg bowiem nie jest w stanie poświęcić tyle samo energii, ma ograniczoną ilość czasu na twórcze myślenie. Mniejszy

wymiar czasu pracy może sprawić, że pra cownicy będą bardziej efektywni i lojalni wobec pracodawcy. Ponadto krótszy tydzień pracy może przyczynić się do obniżenia pozio mu stresu oraz wzrostu zadowolenia z życia wśród pracowników. Dzięki większej liczbie dni wolnych od pracy będą mogli oni skupić się na budowaniu więzi rodzinnych, rozwoju pasji czy zadbaniu o własne zdrowie.

Warto też przypomnieć, że 87 proc. pra cowników biorących udział w światowym badaniu Microsoft Work Trend Index twierdzi, iż hybrydowy model pracy przyczynił się do zwiększenia ich produktywności. Z drugiej strony 85 proc. ich szefów nie ma pewności co do wydajności swoich zespołów.

Niezależnie jednak od rozbieżnych stano wisk, aż 73 proc. pracowników przyznało, że potrzebuje lepszego powodu przyjścia do biu ra niż nakaz płynący z organizacji.

Motywacja do pracy stacjonarnej byłaby wyższa za sprawą spotkań ze współpracow nikami (84 proc.) i możliwości odbudowania z nimi więzi (85 proc.). Pracownicy zgłaszają również, że częściej chodziliby do biura, gdy by wiedzieli, że będą tam członkowie ich bez pośredniego zespołu (73 proc.) lub gdyby byli tam ich znajomi z pracy (74 proc.).

Co ciekawe, szczególnie chętni do korzy stania z biura są młodzi ludzie (pokolenie Z). Dopatrują się oni w tym szansy na stanie się częścią społeczności w miejscu pracy i poczucia się bardziej związanym ze swoimi współpracownikami.

foto: Shutterstock

PRZEMYSŁ MOTORYZACYJNY

GOTOWY NA REWOLUCJĘ

czeka motoryzację w najbliższych

– Trendami, które zdominują transport przy szłości, będą elektromobilność i automatyzacja poruszania się samochodem – mówi Tomasz Mu cha z Mercedes-Benz Polska. Jak wskazuje, to efekt rosnącej świadomości ekologicznej, wy mogów regulacyjnych i rozwoju technologicz nego, bo sztuczna inteligencja już dziś znajduje w motoryzacji coraz więcej zastosowań. To, jak może wyglądać ta branża pod koniec XXI wieku, ilustruje opracowany przez Mercedesa futury styczny pojazd koncepcyjny F 015, który można zobaczyć na wystawie w warszawskim Cen trum Nauki Kopernik. Samochód łączy dwa naj ważniejsze kierunki rozwoju motoryzacji – jest lokalnie bezemisyjny i może być autonomiczny.

– Motoryzacja przyszłości już zagościła u nas za sprawą elektromobilności, której coraz więcej widzimy na naszych ulicach. Elektromobilność, transport bezemisyjny, które biorą pod uwagę przyszłość planety, to jest coś, co w najbliższych latach z pewnością będzie dominować. Wydaje się, że 2035 rok będzie tą datą, kiedy właściwie będziemy musieli przywyknąć wyłącznie do mo toryzacji zeroemisyjnej, bo takie są też uwarun kowania ustawodawcze wprowadzone przez Unię Europejską – mówi T. Mucha.

Konsekwencją unijnej dyrektywy Fit for 55 ma być obowiązujący w UE zakaz sprzedaży nowych samochodów spalinowych. Oznacza

to, że po 2035 roku na terenie UE najprawdo podobniej nie będzie można kupić i zarejestro wać nowego samochodu napędzanego benzyną lub dieslem, a w salonach będą sprzedawane wyłącznie pojazdy zeroemisyjne, czyli elek tryki czerpiące energię z akumulatora (BEV) albo wykorzystujące wodór do produkcji prądu przez ogniwa paliwowe (FCEV).

– Producenci samochodów intensywnie pra cują nad napędami przyszłości. Mamy już samo chody elektryczne i hybrydowe typu plug-in, ale nadal pracujemy nad holistycznym podejściem do zeroemisyjności i doskonaleniem tych napędów –mówi ekspert z Mercedes-Benz Polska.

Jak pokazuje opracowywany przez PSPA i PZPM „Licznik elektromobilności”, na koniec lipca br. w Polsce było zarejestrowanych w su mie blisko 51 tys. samochodów osobowych z na pędem elektrycznym. Przez pierwszych siedem miesięcy tego roku ich liczba zwiększyła się o ponad 14 tys., czyli o 44 proc. więcej niż w ana logicznym okresie rok wcześniej.

Ekspert Mercedes-Benz Polska zauważa jed nak, że elektromobilność to niejedyny trend, który silnie oddziałuje w tej chwili na przemysł motoryzacyjny. Kolejnym będzie automatyza cja jazdy.

– Już dziś możemy się poruszać w trybie zauto matyzowanym na wybranych odcinkach dróg w Niemczech. Przy prędkości 60 km/h kierowca może oddać autu decydowanie o odległości, do stosowaniu prędkości, korektach kierunku. Sa mochód będzie brał pod uwagę znaki drogowe, komunikację, dane z GPS, komunikację z innymi pojazdami, warunki atmosferyczne i wszelkie inne ograniczenia związane np. z korkami czy gę stością ruchu – wymienia Tomasz Mucha.

Te dwa najważniejsze trendy zostały pokazane w samochodzie koncepcyjnym Mercedes-Benz F 015, który jest częścią wystawy „Przyszłość jest dziś” w Centrum Nauki Kopernik, konkretnie jej pierwszej części „Cyfrowy mózg?”. W tym samo chodzie pokazujemy, jak w przyszłości będzie wyglądać motoryzacja. Po pierwsze, oszczęd ność surowców, stąd bardzo charakterystyczna sylwetka, która uwzględnia współczynnik oporu powietrza. Powinien być on jak najniższy, żeby paliwo czy w tym przypadku bateria elektryczna była używana w sposób efektywny, zapewniając jak największy zasięg samochodu – mówi eks pert. – F 015 jest też wizją tego, jak w miastach przyszłości, w zatłoczonych, ogromnych metro poliach będziemy mogli przenieść nasze domy, biura właśnie do wnętrza samochodu, kiedy nie będziemy musieli już uwagi poświęcać samemu kierowaniu i bezpieczeństwu. Ten samochód jest poniekąd salonem, w którym można wyłączyć

– Zależało nam na opowiedzeniu o bliskiej przyszłości, tej, której najprawdopodobniej więk szość z nas zdąży doświadczyć. Dlatego na wy stawie pokazujemy rozwiązania technologiczne, które albo już funkcjonują, albo za chwilę będą wdrażane. A samochód autonomiczny jest przy kładem jednego z kierunków rozwoju transportu przyszłości – dodaje Anna Skrzypek-Duda, kura torka wystawy.

Szacuje się, że pierwsze w pełni autonomicz ne samochody zaczną się pojawiać na drogach za co najmniej kilka lat. Do ich upowszechnienia konieczna jest jednak sieć 5G, która pozwoli na szybką i niezakłóconą komunikację pomiędzy czujnikami, systemem i pojazdem, a także od powiednie regulacje, które pozwolą bezpiecz nie dopuścić takie pojazdy do ruchu drogowego.

– Aby samochody autonomiczne mogły swo bodnie poruszać się po drogach, potrzebna jest odpowiednia infrastruktura, której jeszcze nie ma w wystarczającej skali. Takie samochody muszą m.in. komuni kować się z całym otoczeniem i w tej chwili brakuje nam rozwiązań, które by to umożliwiały – mówi Anna Skrzypek-Duda.

Rozwój tej infrastruktury – jak podkreśla kuratorka wystawy „Przyszłość jest dziś. Cyfrowy mózg?” – jest konieczny również do tego, aby kierowcy mogli w pełni zaufać automatyzacji w motoryza cji. Prezentowana w CNK wystawa skłania właśnie do przemyśleń o granicach zaufania, prywatności, intymności, poczuciu bezpieczeń stwa oraz o nowych definicjach sztuki i kreatywności.

– Wielu kierowców ma świadomość, że braku je tej infrastruktury, więc w tej chwili właściwie nie możemy się jeszcze mierzyć z pełnym zaufa niem do samochodów autonomicznych, ponie waż właśnie brakuje odpowiednich warunków. Natomiast z pełnym zaufaniem korzystamy już z pojedynczych rozwiązań, np. nasza nawigacja w samochodzie oparta jest na inteligentnych al gorytmach i większość z nas bardziej ufa temu, co podpowiada nam nawigacja, niż własnej moż liwości orientacji w przestrzeni – mówi Anna Skrzypek-Duda.

Sztuczna inteligencja, której rozwój jest wa runkiem wprowadzenia pojazdów autonomicz nych, ma w motoryzacji coraz więcej zastoso wań. Przykładem są systemy wspomagania

kierowcy, które w dużym stopniu automatyzują jazdę i są już bardzo powszechnie montowa ne w samochodach. To np. system aktywne go/awaryjnego hamowania, który monitoruje przestrzeń przed pojazdem i wykrywa znajdu jące się przed nim przeszkody, asystent zmiany pasa ruchu, system wykrywania obiektów w tzw. martwym polu czy systemy monitorujące poziom zmęczenia kierowcy.

Wystawa „Przyszłość jest dziś” jest podzielo na na trzy części, które będą kolejno udostęp niane. Pierwszą, „Cyfrowy mózg?”, można już zwiedzać w warszawskim Centrum Nauki Ko pernik. To właśnie jej elementem jest concept car F 015. Dwa kolejne moduły wystawy poja wią się w Koperniku w listopadzie br. („Misja: Ziemia”) oraz wiosną 2023 roku („Człowiek 2.0”).

– Druga część wystawy będzie poświęcona na szemu środowisku do życia w przyszłości. Główne tematy, które się pojawiają, to zmiany klimatu, ochrona bioróżnorodności, ale też kwestie pozy skiwania energii, ponieważ jest to jeden z czyn ników, który najbardziej wpływa na środowisko naturalne. Kolejnym ważnym tematem będzie kwestia populacji i jej rozwoju. Poruszymy za gadnienia szybkiego wzrostu liczby ludności na całym świecie i procesów z tym związanych –mówi kuratorka wystawy. – Wiosną przyszłego roku planujemy otworzyć trzecią, ostatnią część wystawy, „Człowiek 2.0”. Będziemy się przygląda li przede wszystkim temu, jak rozwiązania tech nologiczne wpływają na ciało człowieka, jakie możliwości stwarzają, ale też z jakimi zagroże niami to się wiąże.

uwagę, zamknąć się w nim w czasie podróży jak w kokonie i oddać ważnym czynnościom albo po prostu zrelaksować.

POLACY MOGĄ UDOSKONALIĆ BRANŻĘ LOTNICZĄ

Opracowywany przez Polaków kompozyt może zrewolucjonizować lotnictwo. Lekki, wytrzymały materiał będzie pracował w ekstremalnie wysokich temperaturach Przemysł lotniczy potrzebuje materiału, który zastąpi drogi tytan i ciężki nikiel w produkcji części do silników. Kluczowe jest to, by mógł on być wykorzystywany w ekstremalnie wysokich temperaturach, przekraczających możliwości obecnie dostępnych na rynku materiałów. Nad takim kompozytem bazującym na specjalnej żywicy polimerowo-ceramicznej pracują eksperci General Electric Company Polska. Pozwoli on zredukować masę samolotów, co oznacza mniejsze zużycie paliwa, a więc także większe oszczędności, i umożliwi dostosowanie maszyn do napędzania paliwami nowej generacji.

IM LŻEJ, TYM LEPIEJ

– W przemyśle lotniczym główne zastosowanie znajdują kompozyty węglowe, które powstają przez połączenie włókien węglowych z żywicami organicznymi, np. epoksydowymi. Zastosowanie tych materiałów pozwala na znaczną redukcję masy konstrukcji samolotu, ale też silników lot niczych. Kompozyt ten stosuje się przy projekto waniu kadłubów, skrzydeł, ale też innych części. W silnikach lotniczych z kompozytu węglowego wykonuje się łopaty, ale także obudowę do głów nego wentylatora – wyjaśnia mgr inż. Justyna Kurzeja, młodszy inżynier w General Electric Company Polska. – Większość materiałów kom pozytowych nie może być stosowana w wysokich temperaturach. Jest to spowodowane czynnikiem technicznym, który wynika z pogorszenia wła sności materiałowych wraz ze wzrostem tempe ratury, oraz aspektami czysto ekonomicznymi,

jak to ma miejsce w przypadku kompozytów ceramicznych.

IDEALNY MATERIAŁ DO SILNIKÓW LOTNICZYCH

Opracowywany w Polsce materiał ma być alternatywą dla obecnie stosowanych w lot nictwie stopów tytanu lub stopów niklu. Wadą tych pierwszych są przede wszystkim wysokie koszty, drugich – wysoka gęstość, co przekłada się następnie na wysoką masę komponentów wykonanych ze stopów niklu.

– Pracujemy nad materiałem, który pozwoli na przesunięcie barier obecnie blokujących moż liwe szersze zastosowanie materiałów kompozy towych do konstrukcji części silników lotniczych. Bariery te są głównie związane z ekonomią, jak i ograniczonymi właściwościami w podwyższo nych temperaturach – opowiada dr inż. Michał

Jasiczek, starszy specjalista inżynier w General Electric Company Polska.

Części wykonane z kompozytu, nad którym pracują polscy naukowcy, ma być nawet o 40 proc. lżejszy od tych obecnie wykonanych ze stopów tytanu. Zastosowanie go w silnikach lotniczych pozwoliłoby więc na znaczną reduk cję masy samolotów, która przełożyłaby się na niższe spalanie paliwa.

– Jeżeli mówimy o redukcji masy chociażby o 5 kg na jednym silniku lotniczym, co przekłada się na 10 kg łącznie na samolocie, to statystycznie co ósmy lot pozwala na zabranie dodatkowego pasażera na pokład bez ponoszenia dodatko wych kosztów. Wydaje się to niewiele, natomiast biorąc pod uwagę skalę transportu lotniczego, gdzie dziennie odbywa się około 100 tys. lotów, ma to ogromne znaczenie – dodaje dr inż. Mi chał Jasiczek.

LŻEJSZY SAMOLOT TO MNIEJ PALIWA

Mniejsze zapotrzebowanie na paliwo ozna cza poprawę konkurencyjności linii lotniczej, a to może mieć bezpośrednie przełożenie na ceny biletów lotniczych dla pasażerów oraz ceny transportu lotniczego.

Opracowywany przy wsparciu unijnych fun duszy materiał kompozytowy ma bazować na innowacyjnej żywicy polimerowo-ceramicznej. Ma być wykorzystywany w lotnictwie przede wszystkim do budowania wysokociśnienio wych sprężarek i turbin, co oznacza pracę w temperaturach przekraczających obecne gra nice stosowalności komercyjnie dostępnych materiałów kompozytowych. General Electric Company Polska współpracuje nad tym projek tem wraz z Instytutem Lotnictwa. Planowany termin wdrożenia innowacyjnego materiału

to ok. 2030 rok. Odbędzie się ono równolegle z certyfikacją nowej generacji silników lotni czych, które obecnie są w fazie projektowania oraz rozwoju w ramach GE .

POLECĄ NA ALTERNATYWNYM PALIWIE?

– Czynnik, który ma znaczenie szczególnie dla przyszłych generacji silników lotniczych, to planowane przejście przemysłu lotniczego na paliwa alternatywne, takie jak tzw. sustainable aviation fuel, czyli SAF, oraz wodór, gdzie ze względów ekonomicznych redukcja masy praw dopodobnie będzie miała dużo większe znaczenie niż obecnie, z powodu spodziewanych wyższych kosztów przyszłych paliw niż obecnie stosowa nych – podkreśla starszy specjalista inżynier w General Electric Company Polska.

Eksperci GE przypominają, że według Mię dzynarodowego Zrzeszenia Przewoźników

Powietrznych (IATA) paliwa SAF ograniczą emisję gazów cieplarnianych o ok. 80 proc. Dla pozostałych 20 proc. kluczowe znaczenie będą mieć technologie redukujące masę własną silników lotniczych – obok innych rozwijanych technologii, które umożliwią obniżenie zużycia paliwa i niższą emisje gazów cieplarnianych.

Według Precedence Research wielkość światowego rynku kompozytów została wy ceniona na ponad 94 mld dol. w 2021 roku. Do 2030 roku osiągnie około roczne przychody na poziomie ponad 163 mld dol. Wśród głównych czynników napędzających rozwój tej branży autorzy raportu wskazują rosnące zapotrzebo wanie na lekkie materiały w sektorze obron nym, motoryzacyjnym i lotniczym.

EKOINNOWACJE W BRANŻY OPAKOWAŃ Zamiast plastiku słoma, wodorosty, a nawet stokrotki.

Łupiny kakaowe, które mogą w przyszłości posłużyć do pakowania czekolady, słoma, wodorosty i stokrotki, których włókna – ze względu na specyficzne właściwości – mogą zwiększać wydajność papieru – to przykłady nieszablonowych surowców, które w przy szłości mogą zastąpić tworzywa sztuczne i spowodować, że branża opakowaniowa sta nie się jeszcze bardziej eko. W ramach strategii badawczo-rozwojowej nad takimi roz wiązaniami pracuje DS Smith, wiodący dostawca proekologicznych opakowań z tektury falistej. Innowacyjne projekty będą opracowywane również w Polsce, konkretnie w Beł chatowie, gdzie firma otworzyła właśnie warte 300 mln zł Centrum Innowacji i Produkcji Opakowań Wspierających Zrównoważony Rozwój.

– Cała nasza działalność skupia się na zrów noważonych rozwiązaniach opakowaniowych. To znaczy, że pudełka i inne typy opakowań produkujemy tylko z naturalnych surowców. Nie ma u nas plastiku – mówi Miles Roberts, globalny prezes DS Smith. – Wszyscy widzimy, jak nasz styl życia oddziałuje na środowisko naturalne, przynosząc olbrzymie ilości odpadów oraz rosnącą emisję dwutlenku węgla. Musimy podjąć odpowiednie działania i dlatego DS Smith dąży do spełnienia potrzeb swoich klientów związanych ze zmniejszeniem emisji i zużycia

wody, obniżeniem ilości generowanych odpadów oraz tworzeniem produktów w pełni nadających się do recyklingu. To właśnie robimy, a przy tym zbieramy więcej zużytych opakowań, niż wytwarzamy.

– Bełchatów to nasza ósma lokalizacja w Pol sce. To najnowocześniejsze centrum produkcyjne, w którym będą powstawać opakowania na bazie papieru pochodzącego w 88 proc. z recyklingu, nadające się w 100 proc. do ponownego przetwo

rzenia – mówi Reinier Schlatmann, prezes DS Smith na Europę Wschodnią.

Statystycznie co siódme opakowanie tektu rowe w Europie i co 10. w Polsce jest produko wane przez DS Smith. Firma jest też jednym z liderów na rynku recyklingu kartonu i papieru oraz usług doradczych dotyczących łańcucha dostaw. W Polsce miała dotąd siedem swoich fabryk i centrów badawczych. Najnowszym jest otwarte w połowie września br., warte ok. 300 mln zł Centrum Innowacji i Produkcji Opako

wań Wspierających Zrównoważony Rozwój w Bełchatowie. To jedna z najnowocześniejszych fabryk w Europie, w której będą powstawać opakowania nadające się w 100 proc. do recy klingu dla największych firm sektora przemy słowego i FMCG, ze szczególnym uwzględnie niem e-commerce.

– Skupimy się głównie na trzech segmentach: FMCG, czyli sektorze produktów szybkozbywal nych, sektorze przemysłowym i oczywiście sprze daży internetowej, która ostatnimi laty bardzo się rozwinęła – mówi Reinier Schlatmann. – Eksperci DS Smith będą pracować nad nowymi opakowaniami, które pomogą wyeliminować plastik ze środowiska.

Do rezygnacji z plastiku i większej odpo wiedzialności producentów za opakowania wprowadzane na rynek dążą unijne regulacje, w tym m.in. przyjęty w 2018 roku tzw. pakiet odpadowy, który ma przybliżyć państwa UE do wdrożenia gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ). Unijne przepisy już zakazały stosowa nia m.in. plastikowych słomek, sztućców i ku beczków z dodatkiem polistyrenu, a w Polsce i innych krajach toczą się prace nad dostoso waniem krajowych przepisów do wymogów środowiskowych.

– Chcemy pokazać alternatywę dla plastiku. Są nią opakowania, do których produkcji wy korzystywane są przyjazne dla środowiska i w pełni nadające się do ponownego wykorzystania surowce naturalne – mówi Stefano Rossi, glo balny szef dywizji Packaging w DS Smith.

Rozwiązań, które zastąpią tworzywa sztucz ne i przyspieszą prace nad gospodarką cyrku larną, DS Smith poszukuje w ramach swojego wartego ok. 100 mln funtów planu badań i rozwoju. Firma testuje m.in. innowacyjne, nieszablonowe surowce, które mogą posłużyć do produkcji papieru i opakowań. Są wśród nich m.in. słoma, konopie, łupiny kakaowe, wodorosty, odpady rolnicze, a nawet stokrotki, których włókna mogą zwiększać wydajność papieru. Takie pilotażowe projekty są prowa dzone m.in. ze szwedzkim The Research In stitute of Sweden (RISE) i brytyjską Fundacją Ellen MacArthur.

– Obserwujemy rosnącą świadomość konsu mentów odnośnie do ograniczania negatywnego wpływu na środowisko. Jako producent proeko logicznych rozwiązań i firma odpowiedzialna społecznie jesteśmy świadomi, że posiadamy mandat oraz znaczącą rolę do odegrania w dalszym edukowaniu społeczeństwa na temat możliwości optymalizacji wpływu opakowań na środowisko w łańcuchu dostaw – mówi Stefano Rossi.

DS Smith w ramach swojej strategii rozwi ja nie tylko bardziej ekologiczne i wydajne opakowania, ale i innowacje w ramach całego łańcucha dostaw. W konsekwencji optymali zacji poddawane są koszty, emisja CO2, liczba transportów, czas pakowania oraz ruchy magazynowe.

– Przykładowo, jeśli uda się zmniejszyć opako wanie o zaledwie 1 mm, to w ciężarówce można zmieścić o 15 do 20 proc. więcej produktów. W

efekcie na drogi wyjedzie mniej ciężarówek, co oczywiście znacząco obniży oddziaływanie na środowisko i koszty transportu – mówi Reinier Schlatmann . – W jednym z prowadzonych ostat nio projektów dzięki wspomnianej optymalizacji uzyskaliśmy obniżenie koszów na poziomie 20 proc. i zmniejszyliśmy o połowę czas pakowania – dodaje.

W ramach strategii zrównoważonego rozwo ju DS Smith zamierza do 2025 roku wyelimino wać ze sklepowych półek co najmniej miliard opakowań z tworzyw sztucznych.

– Drugą kwestią jest obniżanie śladu wę glowego, bo naszym celem jest zerowa emisja dwutlenku węgla do 2050 roku. Chodzi również o zmniejszenie zużycia wody i innych zasobów. Mówimy więc o odnawialnym i ekologicznym produkcie, który powstaje w sposób zgodny z ideą zrównoważonego rozwoju – podkreśla Mi les Roberts.

Nad innowacyjnymi projektami, dotyczący mi optymalizacji rozwiązań opakowaniowych i ograniczania emisji CO2 w całym łańcuchu dostaw, będą pracować też inżynierowie w bełchatowskim Centrum Innowacji i Produkcji Opakowań Wspierających Zrównoważony Roz wój. Docelowo zatrudnienie znajdzie w nim ok. 200 pracowników. Potrzebni będą m.in. ope ratorzy maszyn produkcyjnych, inżynierowie produkcji i utrzymania ruchu czy specjaliści w obszarze sprzedaży i rozwoju biznesu.

Newseria.pl

KAWA – JAK WPŁYWA

NA NASZE ZDROWIE?

W TEJ

Kawa może odegrać ważną rolę w profilak tyce chorób cywilizacyjnych. Kilka filiżanek dziennie wpływa korzystnie na mikrobiom jelitowy.

– Jednym z obiegowych mitów jest to, że kawa może nam szkodzić. Otóż nie. Kawa pita w roz sądnej ilości, czyli między trzema a czterema filiżankami dziennie, wpływa bardzo korzystnie na nasze zdrowie i zdrowie naszego mikrobio mu jelitowego – mówi prof. Ewa Stachowska kierownik Zakładu Żywienia Człowieka i Me tabolomiki Pomorskiego Uniwersytetu Me dycznego w Szczecinie. Jak wskazuje, dzięki zawartości błonnika i polifenoli kawa pomaga utrzymać równowagę we florze bakteryjnej jelit. Szereg prowadzonych ostatnimi laty badań wykazał, że napar kawy może ode

MNÓSTWO. A JAK JEST

grać ważną rolę w profilaktyce wielu chorób cywilizacyjnych.

– Szereg badań i metaanaliz pokazuje, że napar kawy – choć raczej bez mleka – działa bardzo korzystnie na stan naszego zdrowia. Trzy–cztery filiżanki dobrze zaparzonej kawy na pewno nie zrobią nam żadnej krzywdy, a wręcz przeciwnie. To jest bardzo zdrowy napój – mówi prof. Ewa Stachowska.

Jak wynika z ubiegłorocznego badania Bio statu, zdecydowana większość – bo aż 79,7 proc. Polaków – pije kawę codziennie, za zwyczaj dwie–trzy filiżanki. Są jednak i tacy, którzy po kawę sięgają tylko dwa–trzy razy w tygodniu, ograniczając się tylko do jednej

filiżanki dziennie. W odpowiedzi na pytanie, co jest barierą w spożywaniu większej ilości kawy, prawie połowa badanych (44,7 proc.) wyraża obawę, że może to mieć negatywne konsekwencje zdrowotne. Przez lata wokół kawy narosło bowiem wiele mitów, jak np. to, że powoduje odwodnienie organizmu, przy czynia się do nadciśnienia i zaburzeń rytmu serca, wypłukuje wapń i magnez albo powo duje dolegliwości układu pokarmowego, takie jak niestrawność, refluks czy zapalenie błony śluzowej żołądka. To dość popularne, ale jed nak tylko mity.

– Badania naukowe pokazują, że jest wręcz odwrotnie. Kawa może być źródłem magnezu i jest korzystna nawet dla osób z nadciśnieniem

tętniczym – mówi ekspertka. – Oczywiście są też przeciwwskazania. Niektórzy mają dysfunk cje żołądka, np. problemy z nadkwaśnością, i wtedy wyraźnie czują, że wypicie kawy im szkodzi. Dlatego oczywiście powinni z niej zre zygnować. Natomiast jeśli czujemy, że kawa jest dla nas korzystna, to nie ma przeciwwskazań.

Jak wskazuje, kawa nie wypłukuje magne zu, a wręcz może go w niewielkim stopniu uzupełniać, ponieważ zawiera ok. 8 mg ma gnezu na każde 100 mg. Nie wykazano rów nież, aby jej napar w jakimkolwiek stopniu przyczyniał się do powstawania dolegliwości układu pokarmowego czy nadciśnienia albo odwodnienia organizmu. Wręcz przeciwnie, picie kawy jest jednym ze sposobów dostar czenia organizmowi płynów i nie ma wpływu na ogólną równowagę wodno-elektrolitową. Korzystnie wpływa również na mikrobiotę jelitową.

– Mikrobiota jelitowa pełni wiele bardzo istotnych funkcji, m.in. funkcję regulacyjną, ale w tym celu musi być prawidłowo dokarmiona żywnością bogatą w prebiotyki, błonnik, ale także polifenole – mówi prof. Ewa Stachowska. – Polifenole zawarte w kawie mają na nią po zytywny wpływ, ponieważ wspierają różnorod ność i zwiększają liczebność tych bakterii, które są dla nas bardzo korzystne i produkują tzw. krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, czyli np. maślan uszczelniający barierę jelitową. Krótko mówiąc, dla prawidłowego funkcjonowania jelit oraz mikrobioty jelitowej ważne jest to, aby nasza żywność była bardzo różnorodna i zawie rała polifenole. A do tych najzdrowszych należą te, które są zawarte właśnie w kawie.

Według Europejskiego Urzędu ds. Bezpie czeństwa Żywności (EFSA) bezpieczne dla zdrowia dzienne spożycie kofeiny to ok. 400 mg.

Jak wynika z danych zebranych w ramach programu edukacyjno-informacyjnego Kawa i Zdrowie, zaletą jej spożywania jest nie tylko pobudzenie i lepsza koncentracja, ale i profilaktyka wielu chorób, w tym neuro degradacyjnych. Zawarte w kawie kofeina, trigonellina i polifenole mogą się przyczynić do zmniejszenia ryzyka wystąpienia choroby Alzheimera o 65 proc. U osób pijących kawę rzadziej rozpoznaje się też zaburzenia po znawcze, a u kobiet rzadziej diagnozuje choro bę Parkinsona. Co istotne, badania wykazały, że od dwóch do pięciu filiżanek kawy dziennie może obniżyć ryzyko wystąpienia udaru mózgu o 22–25 proc. Picie kawy bez dodatku cukru może być też korzystne dla cukrzy ków, ponieważ polifenole wykazują działanie przeciwzapalne i mogą poprawiać wrażliwość komórek na insulinę.

.

Depresyjni, nieszczęśliwi, wkurzeni, siedzący w internecie

Polskie nastolatki mają coraz gorsze sa mopoczucie psychiczne – pokazują badania CBOS i Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom, Młodzież 2021. I niepokojąco duży odsetek uczniów sięga po alkohol oraz inne substancje psychoaktywne. Lockdowny w tym nie przeszkodziły.

Mimo tego, że w 2021 r młodzi ludzie siedzieli zamknięci w domach z powodu nauki zdalnej, 66 proc. uczniów szkół ponadpodstawowych piło w ciągu ostatniego miesiąca piwo, a 62 proc. - wódkę. Rzadziej sięgali po marihuanę, haszysz i dopalacze.

Badanie CBOS i KCPU zrealizowano metodą audytoryjną, ankietową, od 1 października do 5 listopada. Objęte nim były ostatnie klasy szkół ponadpodstawowych (wylosowano 80 szkół; 1500 respondentów). 95 proc. badanych było w wieku 17-19 lat.

Kiedy nastolatek sięga po używki

Eksperci podkreślają, że na to, czy młody człowiek sięgnie po substancje psychoaktyw ne, wpływa kontekst społeczny, ekonomiczny, komfort psychiczny, sukcesy szkolne. Młodzież częściej niż dorośli deklarowała poczucie bycia nieszczęśliwym, bycia w depresji. Ponad połowa uczniów przyznała się do wściekłości, chęci, żeby wszystko rozwalić. Jednak najbardziej niepokojące są myśli samobójcze, które przeja wiało aż 18 proc. badanej młodzieży!

Zdaniem autorów badania szczególną uwagę powinno zwrócić się na dziewczyny, które czują się zdecydowanie gorzej niż chłopcy. Częściej doświadczają poczucia bezradności, nieszczę ścia, depresji, wściekłości. Z tymi stanami psychicznymi zmagają się głównie dziewczęta niewierzące o światopoglądzie lewicowym. Na ich samopoczucie wpływa zarówno ocena warunków życia jak i lepsze rozpoznawanie niż chłopcy własnych stanów emocjonalnych. Zacie rają się też różnice między płciami, jeśli chodzi o sięganie po alkohol.

Edukacja zdalna i jej skutki uboczne

W badaniu przyjrzano się wadom i zaletom edukacji zdalnej. Az 65 proc. badanych skarżyło się na problemy z łączem internetowym. Naj więcej kłopotów zgłaszali uczniowie z rodzin o złej sytuacji materialnej i mieszkający na wsi. Ci byli najczęściej narażeni na współdzielenie komputera z innymi domownikami.

W miastach natomiast był problem ze znale zieniem przestrzeni do nauki. Aż 62 proc. rodzi ców źle oceniło jakość nauki zdalnej, podobnego zdania było 29 proc. uczniów.

Rodzice byli też bardziej krytyczni, jeśli chodzi o brak kontaktów towarzyskich dzieci (83 proc. vs 47 proc. uczniów). Nie podobał sim się także zbyt długi czas spędzany przez ich dzieci przed komputerem (82proc. vs 46 proc. uczniów) oraz brak aktywności fizycznej (75 proc. vs 30 proc. uczniów).

Niepokojąca w kontekście następstw nauki zdalnej jest rosnąca grupa dzieci i młodzieży spędzającej w internecie powyżej czterech go dzin. Ogólnie nastąpiło wydłużenie średniego czasu spędzanego w sieci do 5 godzin w ciągu doby. To o 45 minut dłużej niż w 2018 r. Bardzo wzrosło oglądanie w sieci filmów i seriali, granie w gry sieciowe. Do internetu przeniosły się także kontakty towarzyskie i słuchanie muzyki. Tuż po zakończeniu nauki zdalnej spadł odsetek młodych wykorzystują cych internet do nauki.

Niepokoić może fakt, że wzrosła grupa mło dych osób niedosypiających z powodu korzy stania z Internetu oraz uznających życie bez tego narzędzia za nudne, puste, pozbawione wartości.

Ponad 2/3 badanych wykazywało niski po ziom ryzyka uzależnienia od internetu, czyli użytkowało go poniżej 2 godzin; ¼ - poziom umiarkowany – ta grupa w pandemii zwiększy ła się. Co 20. badany wykazywał poważniejsze symptomy uzależnienia. Za podwyższony po ziom ryzyka uzależnienia uznaje się spędzanie w internecie 6 godzin na dobę. Niestety, 9 proc. młodych przebywa w internecie 9 godz. na dobę, 22 - od 6 do 8 godzin, 39 proc. - 4-5 go dzin. Są też tacy, którzy nie rozstają się z inter netem, w każdej chwili odbierają wiadomości, zamiast robić to od czasu do czasu.

Beata Igielska, zdrowie.pap.pl

GRUŹLICA JEST NADAL GROŹNA

Miliony osób rocznie zapada na gruźlicę, niemało osób umiera. Zwykło się my śleć, że nas to nie dotyczy, bo tak dzieje się w biedniejszych krajach. To nieprawda. A niemałe zagrożenie stwarza przerywanie terapii gruźlicy - prątki się uodparniają na kolejne antybiotyki. Warto też wiedzieć, przed czym dokładnie chronią szczepienia.

W Polsce co roku kilka tysięcy osób zapada na gruźlicę. W 2020 roku liczba ta wyniosła ponad 3 tysiące, ale to prawdopodobnie efekt zamrożenia wynikający z pandemii - w ciągu ostatnich lat liczba nowo wykrytych przypadków gruźlicy przekraczała 5 - 6 tys., czasami - 7.

Mimo ciągłych postępów medycyny i walki z chorobą, nadal stanowi ona poważny, globalny problem, który - jak widać - dotyka nie tylko

słabo rozwinięte kraje. W 2020 roku na świecie zachorowało prawie 10 mln osób. Przed poja wieniem się COVID-19 to gruźlica odpowiadała za najwięcej zgonów wśród wszystkich chorób zakaźnych, wygrywając w tym niechlubnym wyścigu nawet AIDS. Lepiej więc o niej nie zapo minać, jak o czymś, co już minęło. Bo, niestety, nie minęło.

EUROPY PROBLEM Z GRUŹLICĄ

W Europejskim Regionie WHO, który obej muje m.in. także kraje Azji Środkowej, w latach 2015-2019 obciążenie gruźlicą spadło o 19 proc., a śmiertelność o prawie 9,5 proc. w latach 20182019. To wyraźnie lepszy efekt, niż dla świata w ogóle - globalnie śmiertelność spadła w tym samym czasie o 3,7 proc. Mimo to, w 2019 roku,

foto: Shutterstock

w Regionie zanotowano 20 tys. zgonów z powodu gruźlicy i ponad 200 tys. nowych przypadków.

Przy tym ponad 3,5 tys. ludzi umarło z powo du gruźlicy w Unii Europejskiej. 83 proc. przy padków wystąpiło natomiast tylko 18 krajach i pięć z nich należało do Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Europejczycy słabo się przy tym leczą. Co, może zaskakiwać, w Unii, w 2018 roku tylko w 64 proc. wszystkich zanotowanych przypadków ukończono prawidłowo całe leczenie. To ma poważne konsekwencje - nieukończenie terapii jest jedną z przyczyn lekooporności bakterii wywołujących gruźlicę. Co gorsza, te lekooporne zachowują cechę lekooporności przy kolonizowa niu kolejnego „gospodarza”, co komplikuje jego leczenie.

Nie dziwi więc, że co trzeci pacjent z płucną po stacią gruźlicy w Regionie Europejskim WHO był zakażony lekoopornym szcze pem. - Spadek zachorowań na gruźlicę w ostatnich latach to dobra wiadomość. Jednak nadal stanowi ona zagrożenie w niektórych rejonach Unii Europejskiej i cały czas dotyka najwrażliwszych człon ków społeczeństwa. Wiemy, że pozostaje wiele do zrobienia - mówi dr Andrea Am mon z Europejskiego Centrum ds. Zapo biegania i Kontroli Chorób.

COVID POGORSZYŁ SPRAWĘ

Światowa Organizacja Zdrowia chcia łaby wyeliminować gruźlicę. Przyjęła w związku z tym założenia, według których do 2030 zachorowalność miałaby spaść o 80 proc., a śmiertelność o 90 proc. w porównaniu do 2015 roku. Obecna sytu acja w Europie pokazuje, że ten cel może być trudniejszy, niż się wydawało, do osiągnięcia.

Niestety, jak już podkreślało wielu ekspertów, także pandemia COVID-19 wprowadziła różnorodne zaburzenia w społeczeństwach i naturalnie miała kolosalny wpływ na zdrowie publiczne. Według specjalistów, w różnych częściach świata epide mia pogorszyła wykrywalność zakażeń prątkami gruźlicy i zaburzyła wprowadzanie odpowied niego leczenia. Według niektórych szacunków, w ciągu 5 lat liczba zachorowań na gruźlicę ma być wyższa nawet o ponad 6 milionów, a liczba zgo nów wyższa o 20 proc., w tym samym czasie.

PRZYCZYNY, SYMPTOMY, DROGI ZARAŻENIA GRUŹLICĄ

Ludzką gruźlicę wywołuje bakteria Mycobac terium tuberculosis, która atakuje przede wszyst kim płuca, choć może także zająć inne organy, w tym nerki, kręgosłup czy - co gorsza - mózg. Przy tym nie każdy, kto się zakazi bakterią, choruje - u części zainfekowanych rozwija się tylko postać utajona. Taka osoba nie odczuwa objawów - i co równie istotne - nie zaraża innych.

Niestety, bez odpowiedniego leczenia taka po stać infekcji może czasami się przerodzić w pełną

chorobę. Szacuje się jednak, że tylko od 5 do 10 proc. zakażonych zachoruje w jakimś momencie swojego życia - najczęściej, gdy ich układ odpor nościowy z jakiegoś powodu osłabnie.

Choroba objawia się tymczasem na różne spo soby. Pojawia się silny kaszel, ból w klatce piersio wej, odkrztuszana może być krew lub wydzielina z płuc. Do tego chorzy cierpią z powodu zmęcze nia, utraty masy ciała, apetytu, podwyższonej temperatury, silnych potów.

Do zakażenia dochodzi przez wdychanie z powietrzem bakterii wyemitowanych przez cho rego np. w czasie kaszlu. Do infekcji nie dochodzi natomiast przy podawaniu dłoni, dzieleniu się jedzeniem czy napojami, dotykaniu pościeli cho rego, nawet używaniu tej samej szczoteczki do zębów czy całowaniu.

Chorzy zarażają najczęściej osoby, z którymi

dawek. Niekiedy leki podaje się też przy postaci utajonej - jeśli ryzyko rozwoju pełnej choroby jest wysokie. Z uwagi na czas terapii eksperci postu lują nadzorowanie przyjmowania leków przez chorego - aby zminimalizować ryzyko jej prze rwania lub nieregularnego przyjmowania leków, co - jak było już wspomniane wyżej - skutkuje m.in. lekoopornością.

Jeśli dochodzi do infekcji szczepami opornymi na standardowe terapie, konieczne przyjmowanie jest wielu leków jednocześnie, nawet przez 30 miesięcy. M.in. ze względu na tę oporność gruź lica czasami zabija. To dlatego zaprzestawanie przyjmowania leków w sytuacji, gdy stan chorego się poprawia lub ich nieregularne zażywanie ma poważne konsekwencje.

SZCZEPIONKA DZIAŁA, ALE W OGRANICZONYM ZAKRESIE

Od początku lat 20. ubiegłego wieku stosowana jest szczepionka znana jako BCG (Bacillus Calmet te-Guérin), która zawiera osłabione, żywe prątki gruźlicy atakującej bydło. Jest to najczęściej poda wana szczepionka na świecie i od jej wynalezie nia przyjęło ją już 3 mld ludzi, choć np. w USA nie jest szeroko stosowana. W Polsce, m.in. ze wzglę du na stosunkowo częste występowanie gruźlicy w populacji, szczepienie BCG jest obowiązkowe i aplikuje się je jeszcze przed wypisaniem dziec ka z oddziału neonatologicznego. Preparat nie chroni w 100 proc. przed rozwojem jakiejkolwiek postaci gruźlicy, ale ma bardzo wysoką skutecz ność, jeśli chodzi o ochronę przed najcięższą postacią choroby - gruźliczym zapaleniem opon mózgowych. Mniej pewne jest jej działanie jeśli chodzi o gruźlicę płucną. Nie jest też szczególnie skuteczna w przypadku dorosłych.

GRUŹLICA - NOWE LEKI I SZCZEPIONKI

spędzają dużo czasu, czyli np. członków rodziny czy współpracowników. Bywa, że dochodzi także do zakażenia od niektórych hodowlanych zwie rząt - głównie bakterią Mycobacterium bovis. Tę drogę zakażeń udało się wyeliminować w niektó rych wysokorozwiniętych krajach, choć miejsca mi, nawet w bogatych krajach zagrożenie zaczyna się na powrót pojawiać.

Na zachorowanie najbardziej narażone są przy tym osoby zakażone wirusem HIV, zainfekowane Mycobacterium tuberculosis w ciągu ostatnich dwóch lat, małe dzieci, osoby uzależnione od narkotyków, cierpiące na schorzenia osłabiające układ immunologiczny, ludzie starsi oraz niele czeni właściwie na gruźlicę w przeszłości.

LECZENIE WYMAGA DYSCYPLINY

Terapia tylko pozornie jest łatwa. Chory z tzw. aktywną gruźlicą musi przyjmować antybiotyki przez wiele miesięcy, skrupulatnie przestrzegając dawkowania i czasu przyjmowania kolejnych

Naturalnie naukowcy poszukują nowych me tod leczenia i profilaktyki. Testowane są nowe leki i ich kombinacje oraz nowe szczepionki. Na przykład badania kliniczne pokazały już, że nowego typu szczepionka (M72/AS01E) zapo biega przemianie utajonej gruźlicy w objawową chorobę. Obiecujące wyniki daje też inna, testo wana szczepionka - DAR-901, którą podawano nastolatkom szczepionym wcześniej preparatem BCG. Nie zapobiegała ona co prawda zakażeniom, ale nasilała odpowiedź immunologiczną, co, jak sądzą naukowcy, powinno chronić przed przed przemianą ukrytej postaci w objawową. Pozo staje liczyć na sukcesy. Tymczasem, jeśli ktoś podejrzewa, że miał możliwość zarażenia się, powinien skontaktować się z lekarzem, który zleci odpowiednie testy. Ważne jest, nie tylko jeśli chodzi o zminimalizowanie ryzyka zachorowania na gruźlicę, prowadzenie zdrowego trybu życia. Gruźlica, podobnie jak i inne choroby, atakuje przede wszystkim osoby z osłabionym układem odporności, a zdrowy tryb życia daje dużą szansę na jego wzmocnienie.

Marek Matacz zdrowie.pap.pl

Sok z rokitnika może wspomagać chemio terapię, zmniejszać ryzyko chorób serca, a ze względu na swoje właściwości ma także szerokie zastosowanie w kosmetologii: olej z jego nasion jest składnikiem suplementów i wielu kremów, balsamów, szamponów i pomadek.

Zalety rokitnika doceniano już w czasach starożytnych - był popularnym lekarstwem w medycynie ajurwedyjskiej i tradycyjnej chińskiej.

Uważano, że jego regularne spożywanie pomaga ło zadbać o urodę, a także daje korzyści zdrowot ne: od gładkiej skóry, promiennych włosów po mniejsze ryzyko raka i chorób serca.

Zainteresowanie tym owocem u producentów i u konsumentów znacznie wzrosło w czasach pan demii. Wszystko za sprawą doniesień naukowców z Korei Południowej i Chin, którzy twierdzą, że bakterie probiotyczne wyekstrahowane z owo

ców rokitnika mają dużo bakterii mlekowych (L. Gasseri) hamujących aktywację puryn – źródła energii wymaganego do mutacji nowego korona wirusa. Nie wykluczają, że stworzony zostanie dodatkowy lek na rozprzestrzenianie cię CO VID-19. Ale nie tylko – rokitnik znany jest ze swo ich właściwości wzmacniających odporność - to prawdziwa bomba witaminowa.

W ostatnich latach nieco zapomniany zdaje się wychodzić z cienia - gdy Krajowy Związek Grup Producentów Owoców i Warzyw, w ramach regu larnych badań konsumpcji, zapytał o to, jak wielu Polaków je produkty z rokitnika, spożycie w ty godniu poprzedzającym badanie zadeklarowało 8%, czyli 2 mln 584 tys. osób.

Kiedy Kantar zapytał, które z mniej znanych owoców i warzyw, uprawianych w naszym kraju, Polacy chcieliby spróbować w 2022 roku, aż 11% Polaków zadeklarowało chęć spróbowania pro duktów z rokitnika. To dokładnie 3 553 711 osób! Wśród owoców większe zainteresowanie odnoto wały tylko promowane od lat jagoda kamczacka i polskie minikiwi. Badania Kantar z 2022 roku lokują rokitnik w trójce najbardziej oczekiwa nych gatunków.

Czas poznać zalety rokitnika

Jest bogaty w wiele składników odżywczych. Zawiera ponad 190 związków prozdrowotnych niezbędnych do prawidłowego funkcjono wania organizmu ludzkiego w tym witaminy (B,C,F,K,P,A,D,E), antocyjany, flawonoidy, kwasy tłuszczowe. Zawiera również znaczne ilości żela za, wapnia, magnezu, potasu, miedzi i cynku. Jest pełen przeciwutleniaczy, które pomagają chronić organizm przed starzeniem się i chorobami, taki mi jak nowotwory i choroby serca.

Co ciekawe, olej z rokitnika może być również jednym z niewielu pokarmów roślinnych, o któ rych wiadomo, że dostarcza wszystkie cztery kwasy tłuszczowe omega. Co więcej, ponad poło wa tłuszczu znajdującego się w tym oleju to tłusz cze jedno- i wielonienasycone, czyli dwa rodzaje zdrowych tłuszczów.

Dba o serce. Rokitnik ma właściwości kar dioprotekcyjne - jako że jego nasiona i liście są

bogate w fitosterole, związki roślinne o działaniu przeciwutleniającym i przeciwzapalnym, wpły wa na unormowanie pracy serca, może zapobie gać niedokrwieniu tego narządu, a także obniżać ciśnienie tętnicze krwi, zapobiegając tym samym chorobom serca. Rokitnik wspiera również go spodarkę lipidową organizmu, przyczyniając się do obniżenia poziomu cholesterolu w osoczu.

Działa jak tarcza antynowotworowa. Unika towy skład rokitnika czyni go interesującą opcją uzupełniającą leczenie nowotworów – piszą na łamach „Frontiers in Pharmacology” polscy na ukowcy z Uniwersytetu w Łodzi. „Substancje te działają nie tylko ochronnie, zapobiegając muta cjom prowadzącym do nowotworów, ale i na po ziomie epigenetycznym – czyli regulują ekspresję genów – m.in. wygaszają aktywność genów odpo wiadających za rozwój nowotworu i uaktywniają geny prowadzące do śmierci nieprawidłowych komórek (jest to zjawisko zwane apoptozą i jego brak jest jedną z przyczyn, dla których nowotwór się rozrasta, zamiast zginąć)” – czytamy w donie sieniu. Obecna w rokitniku dysmutoza ponadtlen kowa to najsilniejszy antyoksydant - główna broń komórek przed wolnymi rodnikami, a rokitnik zawiera jej czterokrotnie więcej niż żeń-szeń!

Sok z rokitnika wspomagać może także chemioterapię - badania wykazały, że chroni przed genotoksycznym działaniem cysplatyny stosowanej w leczeniu nowotworów złośliwych. Dodatkowo przeciwdziała wielu efektom ubocz nym chemioterapii – zapobiega utracie zdrowia, chroni nerki i wątrobę, poprawia apetyt.

Ze względu na zawartość odżywczą owoce rokitnika warto włączać go do diety pacjentów w trakcie i tuż po chemioterapii, choć zawsze w takiej sytuacji należy najpierw skonsultować się z lekarzem prowadzącym.

Chroni skórę. Rokitnik jest bogaty w tłuszcze nienasycone, przeciwutleniacze, fitosterole, ka rotenoidy oraz witaminy E i K - które działając razem chronią integralność skóry i wspomagają jej odnowę. Ale rokitnik pozwala nie tylko dbać o wygląd skóry, ale także ją leczyć. Duże ilości kwa su palmitolejowego przyspieszają bowiem gojenie się ran i utrzymują skórę w zdrowiu. Jako, że olej z rokitnika zawiera komplet kwasów omega, w tym kwasu linolowego (LA) wspomaga leczenie trądziku, łuszczycy i egzemy, a także chroni skórę przed nadmiernym wysuszeniem i łuszczeniem się.

Ponadto związki zawarte w oleju z rokitnika chronią skórę przed szkodliwym działaniem pro mieni UV ze słońca.

Przegląd badań z 2017 r. donosi o różnych zastosowaniach rokitnika na skórę. Według au torów badań rokitnik może być pomocny w: na wilżaniu skóry, łagodzeniu podrażnień, leczeniu uszkodzeń związanych ze starzeniem się.

Biorąc pod uwagę te zalety nie dziwi fakt, że rokitnik zwyczajny jest powszechnie dodawany do różnych produktów przeciwstarzeniowych lub przeciwzmarszczkowych. Jest również po wszechnym składnikiem produktów przeznaczo nych do leczenia suchej, podrażnionej, łuszczącej się lub swędzącej skóry.

Wyciąg z rokitnika doskonale regeneruje także końcówki włosów i zapobiega ich rozdwajaniu, a kosmetyki z dodatkiem oleju pomagają leczyć łupież i zapobiegać wypadaniu włosów.

Czas na rokitnik

Owoce rokitnika mają charakterystyczny, kwa śno-gorzkawy smak z lekko wyczuwalnym ana nasowym aromatem. Zbiera się je od sierpnia do października. Można je jeść na surowo lub formie liofilizowanej, jednak kwaskowaty smak sprawia, że najczęściej i najłatwiej spożywa się je w formie przetworów: konfitur, soków i nalewek. Suszone owoce warto dodawać do herbat i kompotów, łącząc je ze słodkimi owocami, np. jabłkami i gruszkami, lub kandyzować.

Warto wiedzieć, że owoce rokitnika nawet podczas przechowywania i przetwarzania zacho wują bardzo wysoką ilość witaminy C (250-900 mg%), ponieważ nie zawierają one niszczącego ją enzymu askorbinazy.

Wykorzystajmy więc możliwości jakie daje nam natura – teraz przygotowane przetwory po zwolą nam przetrwać trudniejsze chwile jesienią i zimą, gdy będziemy musieli wspomagać swoją odporność i wkładać więcej wysiłku w dbanie o urodę. Szoty z rokitnika dodadzą nam energii i zdrowia, naszej skórze i włosom blasku, a ich piękny złoty kolor poprawi nam samopoczucie.

Monika Wysocka zdrowie.pap.pl

Psychoterapia w domu dziecka daje dużo możliwości

Odwrotnością większości terapii, w których to dziecko przychodzi do psychoterapeuty, jest obserwacja jego codziennego życia w domu - to pozwala lepiej poznać system rodzinny. O takiej terapii opowiada Magdalena Sękowska, psycholog, psychoterapeuta, dyrektor Kliniki Rodzina – Para - Jednostka z Uniwersytetu SWPS w Poznaniu.

Podkreśla, że obserwacja rodziny na jej grun cie daje cenne obserwacje na temat wzajemnych relacji każdego członka rodziny. Z bliska, w naturalnym środowisku rodzinnym, łatwiej to zdiagnozować.

- To, co jest dla mnie ważne, gdy obserwuję rodzinę od wewnątrz, to fakt, że mam dostęp do kontekstu, w którym rozwija się dziecko. Bez tego czasem zaś trudno jest zrozumieć, w czym tkwi problem – mówi Magdalena Sękowska.

Można zaobserwować, jak dziecko mieszka, jaką ma sposobność wychodzenia z domu i spę dzania czasu z rówieśnikami, jak jest stworzony ten dom – o precyzyjne odpowiedzi na te tematy trudno w gabinecie. - Możemy zobaczyć to, o co

nie umiemy zapytać lub wyłapać, gdy opieramy się tylko o rozmowę w gabinecie. W takim kontekście łatwiej „odkryć” jak się tworzy problem. Tego ro dzaju obserwacja daje też informację o tym, jakie zasoby ma rodzina i gdy chcemy wdrożyć działania rozwojowe czy wspierające łatwiej podpowiedzieć rodzicom, co mogą zmienić, co byłoby bardziej przystosowawcze – mówi psycholog.

Rodzinne historie

Każda rodzina ma swój język i systemy zna czeń, swoje historie osadzone w przeszłości oraz takie, które wybiegają w przyszłość.

- Wchodząc do rodziny widzę jakąś opowieść rodzinną. Czasem zdjęcia wiszące na ścianach stają się punktem wyjścia do rozmowy i np. dowiaduję się, że rodzina się przeprowadziła, co miało okre ślone następstwa. Mogę lepiej zrozumieć, skąd wzięło się czyjeś cierpienie, które niesie się przez pokolenia, zrozumieć skąd wynikają pewne nawyki, np. tendencja do bycia skrupulatnym, oszczędnym czy perfekcjonistycznym. I dzięki temu wiem, że to nie jest tylko cecha rodzica czy dziecka, ale stoi za tym jakaś historia, która to tłumaczy, że kiedyś takie zachowanie było użyteczne, potrzebne – wy jaśnia terapeutka.

Dodaje, że na tym właśnie polega rola terapeu ty - by poprzez rozmowę wejść w rodzinny sys tem znaczeń, bo to pozwala zrozumieć, jak budu ją się relacje między członkami rodziny. Odkrycie tego systemu pozwala odkryć, skąd bierze się problem, co może wyrażać, czego brakuje. - Ja taką obserwację prowadzę przez dwie, trzy, czasem cztery godziny. Ale to nie jest tak, że siedzę i milczę, tylko wchodzę ten system. Można powiedzieć, że jednocześnie jestem obserwatorem i uczestnikiem danego systemu rodzinnego. Roz mawiam, pytam się o różne rzeczy, przyglądam się, słucham, chłonę to, co dzieje się w tym domu, jego charakterystyczny zapach, wygląd, atmosferę, sposób przyjmowania ludzi. Ważne, by wchodzić do takiego domu bez żadnych założeń i dopiero tam, na miejscu odkrywać, jak żyje ta rodzina, jak oni się ze sobą komunikują, jakie są między nimi emo cje, jakie mają wyrazy twarzy gdy do siebie mówią, jak żyją - czy mają otwarte pokoje czy zamknięte, gdzie się razem spotykają. Moje zaciekawienie jest o tyle istotne, że nie przychodzę aby coś, sobie po twierdzić, tylko żeby pootwierać różnego rodzaju pytania na bazie których powstaną jakieś hipotezy, próby znalezienia odpowiedzi na to jak wesprzeć właśnie tę konkretną rodzinę, a nie jak zastosować przyjętej typowe rozwiązania techniki – mówi Magdalena Sękowska.

I wylicza: przebywając z rodziną, można zaob serwować jak ze sobą rozmawiają, w jaki sposób rodzice mówią do dziecka: czy to są instrukcje, podpowiedzi, emocjonalne komunikaty czy ko munikaty, które są monologami rodziców. Zdarza się, że rodzice zgłaszają, że dziecko jest bierne, a będąc blisko nich widać, że dziecko dostaje od rodziców bardzo dużo instrukcji: „zrób to”, „nie rób tego”, „czemu to powiedziałeś”, „czemu nie powiedziałeś”, „dlaczego to zrobiłeś”. Nie dają przestrzeni na autonomię dziecka.

- Gdy dziecko szuka ukojenia u rodzica, obser wuję jak wobec tego zachowa się drugi rodzic. Gdy dziecko krzyczy, a mama je przytula, patrzę co robi tata. Jak reagują, gdy dziecko nie może czegoś zrobić, a to robi. Jak zachowuje się rodzeństwo w tym samym czasie, gdy drugie dziecko zdobywa uwagę któregoś z rodziców albo obojga rodziców. Patrzenie na występowanie po sobie różnych re akcji, które są ze sobą połączone to patrzenie nie

tylko poprzez przyczynę i skutek, ale szerzej. Tego nie jesteśmy w stanie uchwycić w gabinecie, gdy robimy wywiad – mówi terapeutka.

Jej zdaniem doskonałą sytuacją do obserwacji jest np. wspólne granie w planszówki. Widać wtedy, jakie są reakcje rodziców, gdy np. dziec ko chce wprowadzić swoje zasady albo silnie przeżywa, że nie wygrało, co się zadzieje, gdy dziecko powie coś nieprzyjemnego do taty, albo trąci mamę podczas rzucania kostką. To są ciągi sprzężeń zwrotnych, które pokazują strategię radzenia sobie z trudną sytuacją.

Urządzenie mieszkania dużo mówi o rodzinie

Ważne jest też zobaczenie przestrzeni, w której żyje dziecko, bo ona może albo coś umoż liwiać albo ograniczać. Np. rodzice zgłaszają, że dziecko cierpi na bezsenność, nie może zasnąć, budzi się w nocy. Tymczasem okazuje się, że po kój dziecka jest tak urządzony, że ono może czuć tam lęk czy niepokój i czasami pomaga zmiana wystroju pokoju, a nie zachowania rodziców.

- Kiedyś byłam u rodziny, gdzie dwuletnia dziew czynka nie chciała spać w swoim łóżku: wyciągała wszystkie rzeczy z szafki i wchodziła do niej, żeby tam się położyć. Kiedy weszłam do jej pokoju zoba czyłam, że od sufitu do podłogi był zawalony sta rymi meblami, torbami, kartonami, bardzo mało było dziecięcych elementów. Dziecko mogło czuć się przytłoczone. Kiedy rodzice postanowili zmienić wystrój tego pokoju, okazało się że dziecko zaczęło spać spokojnie – opowiada psychoterapeutka.

W innym przypadku rodzice narzekali, że dziecko ciągle za nimi chodzi i nudzi się. - Oka zało się, że pokój dziecka był mało przytulny, nie zachęcał, by w nim przebywać. Może być też tak, że zbyt intensywne kolory, nadmiar zabawek,mw szystko to za bardzo pobudza, nie pozwala się wyciszyć, uspokoić przed snem. Przestrzeń sprzyja tworzeniu pewnych kompetencji u dziecka i warto zwracać na to uwagę – mówi psycholog.

Pokój dziecka jest bardzo ważnym miejscem obserwacji, wszystko ma tam znaczenie: co jest tam powieszone, jakie są zabawki, co jest na wierzchu, a co jest pochowane. Zabawa z dzieckiem czasem ujaw nia jakieś problemy, np. że nie można rozwalać klocków, bo tata będzie niezadowolony, albo nie wszystko można zdej mować z półek, bo wte dy mama się złości.

Jej zdaniem bardzo dużo informacji dostar cza wystrój pokoju na stolatka i zazwyczaj to on jest powodem wielu rodzinnych kłótni.Kiedy rodzice pytają: „Co

mam robić, żeby on sprzątał swój pokój?”, często proszę ich, by spróbowali odczytać jakie informacje płyną z tego, co tam widzą. Bo pokój nastolatka to często jedyne miejsce, gdzie on może pokazać swoją autonomię, w którym może zaistnieć. Warto patrzeć na aspekty życia wewnątrz rodziny w kategoriach metafory, bo ta przestrzeń może nam czasem dużo powiedzieć: czasami „krzyczy”, czasa mi jest przygnębiająca, przytłaczająca, czasami na drzwiach jest napisane „nie wchodzić”, albo wiszą kartki, z przekazem, który bardzo dużo mówi nam o tym świecie za drzwiami, o tym, czego nastolat kowie sami nie powiedzą. Dopiero z odczytywania tego, w jaki sposób ten młody człowiek stwarza sobie przestrzeń w rodzinie, można zobaczyć, że pewne problemy wynikają z tego w jaki sposób bycia ze sobą wchodzą wszyscy uczestnicy rodziny – mówi terapeutka.

Obcy w domu

Przyjście kogoś obcego do domu może budzić obawy. Zdarza się, że rodzice niepokoją się, co będzie, jeśli dziecko nie pokaże napadu złości, a złość jest problemem, który skłonił ich do szu kania pomocy. Martwią się, że dziecko w ogóle nie zechce porozmawiać, tego, że wszyscy będą spięci.

Psychoterapeutka podkreśla: to też są sy tuacje, które coś odsłaniają, pokazują np. lęki rodziców, ich mapę myślenia o sobie, swoim rodzicielstwie.

foto: Shutterstock

- Te lęki, które się rodzą w momencie zapo wiedzi wizyty psychoterapeuty w domu, też są ważną treścią w procesie wspierania rodziny. Bardzo doceniam wszystkich rodziców, którzy współpracują z nami, którzy widząc, że coś się dzieje z dzieckiem, chcą mu pomagać, bo tylko dzięki temu terapia może być skuteczna. To że pojawiają się obawy co do mojej obecności w domu nie zadziwia mnie i nie przeraża, to jest coś na normalnego – przekonuje terapeutka.

Problem ma dziecko?

Terapia musi objąć CAŁĄ rodzinę

Jeśli problem dotyczy dziecka do 6. roku życia, każda forma terapii musi uwzględniać terapię diady: rodzice-dziecko, bo to właśnie przez ro dzinę, poprzez przekazy rodzicielskie dziecko buduje obraz siebie i świata w rodzinie, tworzy się jego poczucie wartości. Psychoterapeutka podkreśla, że nie trzeba być i nie można być ide alnym rodzicem. Naturalne jest, że rodzice mają wątpliwości i chwile zwątpienia.

Na podstawie zebranych w domu informacji i wrażeń psycholog tworzy sobie obraz rodziny i jej problemów i najczęściej też pomysł, jak im pomóc. Jak wyjaśnia Magdalena Sękowska, ale cała dalsza praca odbywa się już poza domem, zazwyczaj tylko z rodzicami – w końcu to oni są tymi, którzy wprowadzają zmiany w systemie funkcjonowania rodziny.

Monika Wysocka, zdrowie.pap.pl

SIĘ NABAWIĆ W

Na kiłę - wówczas zwaną syfilisem - chorowali m.in. Stanisław Wyspiański, Guy de Maupassant, Kazimierz Przerwa-Tetmajer czy Paul Gauguin. Rzeżączka była przypadłością m.in. Jamesa Joy ce’a. Obydwie te choroby siały śmiertelne żniwo w ich czasach. Żeby uprzytomnić sobie skalę, wystarczy przytoczyć dane z artykułu Mateusza Drożdża zamieszczonego na portalu ciekawost kihistoryczne.pl na temat rzeżączki: „W czasie I wojny wyleczono ponad 416 tysięcy przypad ków choroby tylko u żołnierzy brytyjskich”.

Współcześnie na szczęście nie borykamy się z taką jak wówczas skalą zachorowań na choroby

weneryczne, ale po latach spadku zapadalności i relatywnego spokoju statystyki znowu niepoko ją, zaś do chorób przenoszonych drogą płciową dołączył AIDS, z którym pomimo wielkich na kładów na badania i kampanie edukacyjne wciąż nie udało się wygrać.

Choroby przenoszone drogą płciową: niebezpieczne trendy

W ostatnich latach obserwujemy wzrost zapadalności na choroby przenoszone drogą płciową: najczęstszym zakażeniem jest obecnie kiła, wzrasta również zapadalność na rzeżączkę

oraz chlamydiozę. Coraz częściej obserwowany jest także nietypowy przebieg choroby u osób żyjących z zakażeniem HIV, czyli nakładanie się faz wczesnych i późnych. To trendy dotyczące całego świata.

W kwietniu tego roku Amerykańskie Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom opubliko wało dane dotyczące chorób wenerycznych, z których wynika, że w 2020 roku nastąpił znaczący wzrost przypadków tych problemów zdrowotnych.

Zgodnie z raportem z nadzoru STD (ang. Se xually Transmitted Diseases) 2020, przypadki rzeżączki wzrosły o 10 proc. do końca roku, a wskaźniki kiły, zarówno pierwotnej, jak i wtór nej o 7 proc. „Częstość występowania kiły wzro sła o 24 proc. wśród kobiet w wieku rozrodczym od 2019 do 2020 roku, co spowodowało wzrost liczby przypadków kiły wrodzonej. W 2020 roku odnotowano 2148 przypadków kiły wrodzonej u noworodków, co stanowi wzrost o 15 proc. od 2019 roku. Od 2016 r. to wzrost o 235 proc.”alarmowali naukowcy.

Choć wskaźniki zachorowań na chlamydiozę w latach 2019-2020 spadły o 13 proc., to zda niem badaczy miało to związek z ograniczeniem dostępu do opieki zdrowotnej podczas pande mii, a nie z powodu faktycznego spadku liczby zarażonych.

A jak jest w Polsce? Też obserwowany jest niepokojący wzrost. O ile w okresie 1stycznia -15 sierpnia 2021 roku zarejestrowano 671 przypadków kiły, to w analogicznym okresie tego roku było ich 916. Wzrosła też liczba przy padków kiły wrodzonej - trzy we wspomnianym okresie 2021 i 11 w tym roku.

Duży wzrost nastąpił jeśli chodzi o zarejestro wane zachorowania na rzeżączkę: w okresie 1 stycznia-15 sierpnia 2021 było ich 152, w analo gicznym okresie tego roku - 244. Zarejestrowa no też wzrost zachorowań na choroby rozwijają ce się wskutek zakażenia bakterią Chlamydia.

Podobnie jest w przypadku zakażeń wirusem HIV. - Spadek zakażeń HIV w 2020 roku wynika z pandemii i braku dostępu do diagnostyki. Potem liczby znowu zaczęły rosnąć i będą rosnąć, bo niestety, profilaktyka w Polsce kuleje. Każdego roku rośnie liczba zakażeń wśród mężczyzn mających kontakty seksualne z mężczyznami.

Istnieją narzędzia, które mogą temu zapobiec, jednak ze względów światopoglądowych nie mówi się o nich. Wśród osób heteroseksualnych jest mniej zakażeń, ale są one bardzo późno rozpoznawane i dużo więcej osób trafia do po radni już w stadium AIDS – mówi specjalista w dziedzinie chorób zakaźnych dr n med. Bartosz Szetela z Klinki Chorób Zakaźnych, Chorób Wą troby i Nabytych Niedoborów Odpornościowych Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.

Tak wielu nowo wykrytych zakażeń HIV, jak w tym roku, nie było jeszcze nigdy: W okresie od 1 stycznia do 30 czerwca zanotowano ich 880. Dotychczas najwięcej nowo wykrytych zakażeń odnotowano w tym okresie w roku 2019 – było ich 799 (dane z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego Państwowy Instytut Badawczy).

Zakażenia przenoszone drogą płciową: WAŻNE INFO

• Kiła: wzrost zapadalności, łatwo przenosi się przez kontakty oralne, nietypowy przebieg, jeśli zarazi się osoba zakażona HIV.

• Rzeżączka: wzrost zapadalności, kontakty oralne i analne, bezobjawowe nosicielstwo w nosogardzieli i odbytnicy, nie jest przyczyną biegune- k, niekiedy wyciek ropny lub puste parcia

• Chlamydioza: duże rozpowszechnienie, za każenie odbytnicy niekiedy mylone z colitis ulcerosa (lub odwrotnie).

• Salmonella/Shigella, parazytozy przewodu pokarmowego: coraz częściej rozpoznawane jako STI, biegunki, kolki jelitowe, wzdęcia.

• HIV: 46 proc. późnych rozpoznań (18 proc. wśród mężczyzn uprawiających seks z męż czyznami, 45 proc. wśród osób uprawiających seks z osobami przeciwnej płci), możliwa pro filaktyka przedekspozycyjna.

Choroby przenoszone drogą płciową: kiedy do lekarza

Wiele chorób przenoszonych drogą płciową początkowo nie wywołuje żadnych objawów lub przebiega skrycie z niecharakterystycz nymi dolegliwościami, takimi jak świąd oko licy narządów płciowych, osłabienie i gorsze samopoczucie.

Część zakażonych osób ma jednak wyraźne objawy. Te najczęściej zgłaszane dolegliwości to ból lub pieczenie podczas oddawania moczu lub uprawiania seksu, obecność wydzieliny (śluzowej lub ropnej) z pochwy, penisa, odbytu lub gardła. Podejrzenie zakażenia powinny też wzbudzić nowe zmiany miejscowe na narządach płciowych i innych błonach śluzowych (owrzo dzenia, nadżerki, „brodawki” stwardnienia), wysypka lub żółtaczka (żółte zabarwienie skóry i oczu).

Gdy pojawią się takie objawy, powinniśmy zgłosić się do lekarza. Wczesne rozpoznanie i leczenie chorób przenoszonych drogą płciową zapobiega bowiem rozwojowi ich poważnych i długotrwałych powikłań oraz przerywa trans misję zakażenia na partnerów seksualnych.

Specjalistą pierwszego wyboru jest najczę ściej ginekolog lub urolog, jednak ci lekarze bar dzo często nie mają doświadczenia w diagnozo waniu i leczeniu zakażeń przenoszonych drogą płciową. Najlepiej jest się zgłosić do poradni pro flaktyczej PrEP lub poradni chorób zakaźnych –tam znajdują się lekarze, którzy mają największą wiedzę i kompetencje w leczeniu tych chorób.

- Niestety lekarze wciąż zbyt rzadko kierują pacjentów na takie badania, mają także trudności z identyfikowaniem objawów chorób zakaźnych przenoszonych drogą płciową. Bardzo ważne, by wywiad kliniczny był wolny od stereotypów i uwzględniał wszystkie rodzaje kontaktów seksual nych, a osoby zmieniające partnerów seksualnych powinny pamiętać o wykonywaniu badań wykry wających infekcje przenoszone drogą płciową. Dlatego potrzebna jest edukacja lekarzy i społe czeństwa, a także zachęcenie do dbania o swoje zdrowie – mówi specjalista.

Do tego potrzebna jest solidna edukacja w zakresie zdrowia seksualnego w szkołach. Szczególnie, że jak wynika z przytaczanego wy żej raportu, ponad 55 proc. nowo zgłoszonych przypadków dotyczyło nastolatków i młodych dorosłych w wieku od 15 do 24 lat.

Seks - jak się nim cieszyć unikając zakażenia

Warto więc na każdym kroku przypominać podstawowe zasady, których przestrzeganie pozwoli uniknąć zakażenia.

Przede wszystkim zalecana jest ostrożność i rozwaga, gdy decydujemy się na seks z nowymi partnerami. Przez stosunki seksualne można

się zarazić ponad 25 chorobami zakaźnymi. Poza najbardziej znanymi chorobami, takimi jak infekcja HIV, kiła i rzeżączka, do chorób prze noszonych drogą płciową należą też zakażenia wirusowe: wirusowe zapalenia wątroby (HAV, HBV, HCV), HIV-1/2, opryszczka (HSV-1, HSV-2), HTLV-1, zakażenia wirusem brodawczaka ludz kiego (HPV), wirusem cytomegalii, wirusem Ep steina i Barr (EBV) oraz mięczakiem zakaźnym.

Ale to nie wszystko. Droga seksualną możemy także „złapać” bakterie chorobotwórcze, które są przyczyną m.in. zapalenia cewki moczowej,

• Osoby z widocznymi zmianami na narządach płciowych (np. owrzodzenia, nadżerki, pę cherzyki) łatwiej zakażają drobnoustrojami chorobotwórczymi, które są odpowiedzial ne za widoczne zmiany chorobowe, jak też współistniejące zakażenia (np. HIV, HBV) niż osoby bez widocznych zmian chorobowych na narządach płciowych.

• Decyzje o wyborze partnerów seksualnych i/ lub zachowaniach seksualnych dokonane pod wpływem alkoholu lub narkotyków zwiększa ją ryzyko zarażenia chorobami przenoszony mi drogą płciową.

- PrEP to sprawdzona i skuteczna metoda profi laktyki. Pacjent przyjmuje jedną tabletkę dziennie. W praktyce w pełni chroni to przed zakażeniem wirusem HIV. W Polsce leki te są dostępne z pełną odpłatnością. Opieką w poradniach PrEP objętych jest około 5 tys. osób, a powinno ich być dziesięcio krotnie więcej – mówi dr Szetela.

Profilaktyka PrEP powinna być stosowana u osób dorosłych o zwiększonym ryzyku nabycia zakażenia HIV. Należą do nich osoby, które:

• mają kontakty seksualne bez prezerwatywy z osobami potencjalnie zakażonymi HIV,

foto: Shutterstock

bakteryjnego zapalenia pochwy, rzeżączki czy kiły, a także grzyby i pasożyty (np. rzęsistkowi cę), w tym pasożyty zewnętrzne (wszy łonowe oraz świerzb).

Chociaż większość chorób przenoszonych drogą płciową jest w pełni uleczalnych (np. kiła, rzeżączka i zakażenia Chlamydia), to najlepszym sposobem uniknięcia problemów towarzyszą cych chorobom przenoszonym drogą płciową zawsze jest zapobieganie im. - Najskuteczniejszą metodą zabezpieczenia przed rozprzestrzenia niem się zakażeń przenoszonych drogą płciową jest używanie prezerwatyw. Ale część z tych chorób, np. kiła, może być przenoszona także po przez zwykły pocałunek – ostrzega dr Szentela.

Dlatego warto pamiętać o ogólnych regułach:

• Większość chorób przenoszonych drogą płcio wą łatwiej ulega transmisji w kierunku od mężczyzn do kobiet niż odwrotnie (od partne ra czynnego do biernego).

• Zachowania seksualne, które wiążą się z krwawieniem lub które mają miejsce podczas miesiączki znacznie zwiększają ryzyko trans misji chorób przenoszonych drogą płciową przenoszonych za pośrednictwem krwi, na przykład wirusów (np. HIV, wirusa zapalenia wątroby typu B i C).

Profilaktyka przedekspozycyjna

Generalnie w przypadku wszystkich chorób przenoszonych drogą płciową strategia zapo biegania jest taka sama: seks ze „sprawdzonym” partnerem/partnerką, unikanie okazjonalnego seksu, mniejsza ilość partnerów, badania profi laktyczne, prezerwatywa, dostępne szczepienia (WZW B, WZW A, HPV).

W przypadku HIV od 2012 roku dostępne są także leki przeznaczone do stosowania przed ekspozycją na czynniki ryzyka, tzw. profi laktyka przedekspozycyjna (Pre-exposure Prophylaxis - PrEP). Niestety, w Polsce nie jest refundowana.

• stosowały profilaktykę poekspozycyjną (PEP)

Poekspozycyjna profilaktyka zakażenia HIV (Post-exposure Prophylaxis – PEP) po kontak cie seksualnym w ciągu ostatniego roku,

• chorowały na choroby przenoszone drogą płciową,

• mają kontakty seksualne pod wpływem sub stancji psychoaktywnych,

• używają narkotyków dożylnie,

• świadczą usługi seksualne.

Są sytuacje, gdy profilaktyka poekspozy cjna jest bezpłatna. Takim przykładem jest ekspozycja na kontakt z wirusem w związku z wykonywaną pracą zawodową – koszty ponosi wtedy pracodawca. Pacjent musi się zgłosić do lekarza maksymalnie w ciągu 48 godzin od zda rzenia. Leczenie trwa około czterech tygodni, a leki kosztują od około tysiąca do trzech tysięcy złotych.

Beata Igielska,

Jak Polacy jedzą na wyjazdach?

Nowy raport o odżywianiu

• Marka Cateromarket zbadała zagadnienia związane z odżywia niem się Polaków podczas urlopu. W ankiecie wzięło udział ponad 1000 osób, które wyjeżdżają na wakacje przynajmniej raz w roku na minimum tydzień.

• Okazało się, że dla niemal ¾ z nas jedzenie stanowi ważny aspekt podróżowania.

• Najbardziej lubimy odwiedzać lokalne knajpki i restauracje, a koszt jedzenia i picia na tygodnio wym wyjeździe kształtuje się najczęściej w przedziale między 200 a 600 zł za osobę.

• Podejście Polaków do kwestii wyżywienia różni się jednak w

zależności od tego, czy spędzamy urlop w kraju, czy wyjeżdżamy za granicę.

• Podczas wyjazdu nie zawsze przestrzegamy zasad zdrowego odżywiania, a prawie połowie z nas zdarzyło się wrócić z urlopu z uczuciem przybrania na wadze.

Nie ma udanych wakacji bez dobrego jedzenia – tak w skrócie można opisać podejście Polaków do odżywiania się podczas urlo pu. Próbowanie nowych potraw pomaga nam lepiej poznać odwie dzane miejsca, lokalne zwyczaje i kulturę, co idealnie wpisuje się w

panujący od kilku lat trend turystyki kulinarnej.

54% respondentów nie żałuje pie niędzy na jedzenie podczas urlopu. Prawie tyle samo (52%) próbuje odtworzyć w domu dania poznane na wakacjach. 43% badanych przy znaje, że przynajmniej raz stosowało dietę odchudzającą przed sezonem letnim, a niemal połowie zapytanych Polaków zdarzyło się wrócić z wa kacji z wrażeniem przytycia. Więcej ciekawych danych znajdziemy w raporcie „Podróże z apetytem, czyli jak Polacy jedzą na wakacjach?”, opublikowanym przez porównywar

kę diet pudełkowych Cateromarket we współpracy z Elephate.

Co i gdzie jemy na wakacjach?

69% badanych na wakacyjny wypoczynek zazwyczaj wybiera miejsca w Polsce, a pozostali udają się za granicę. Jedni i drudzy naj bardziej preferują wyżywienie w lokalnych restauracjach – średnio to 59% respondentów. Wśród turystów krajowych drugą pod względem popularności opcją jest samodzielne przygotowywanie jedzenia (27%). Z kolei osoby wyjeżdżające za granicę stawiają bardziej na wygodę, decy

dując się na all inclusive (36%). W obu przypadkach na trzecim miejscu znalazło się częściowe wyżywienie w hotelu (średnio wybiera je 24% respondentów).

Polacy nie oszczędzają na wakacyjnych smakołykach

Określony budżet na wyżywienie podczas wyjazdów wypoczynko wych co czwarty badany zakłada czasami, co trzeci zazwyczaj, a tylko 12% robi to zawsze. Podczas tygodniowego urlopu na jedzenie i picie (tylko dla siebie) wydajemy najczęściej 201-400 zł lub 401-600 zł – twierdzi tak odpowiednio 27% i 26% respondentów. Przejadanie kwoty 601-800 zł deklaruje 17% an kietowanych, a 801-1000 zł co dzie siąta osoba (większe pieniądze na ten cel częściej wydajemy podczas pobytu za granicą). Nieco ponad połowa respondentów twierdzi, że podczas urlopu nie żałuje pieniędzy na jedzenie, a tylko 16% stara się wtedy na nim oszczędzać.

Kuchnia śródziemnomorska zdobyła nasze serca

Najmilsze kulinarne wspomnienia z wakacji Polacy wiążą z krajami nad Morzem Śródziemnym, w szcze gólności doceniając serwowane tam ryby, owoce morza czy włoską pizzę. Pozytywne skojarzenia mamy też z urlopu spędzanego w Polsce, szcze gólnie na wybrzeżu czy w górach. Aż 81% respondentów deklaruje, że nie boi się nowych smaków i podczas wyjazdu chętnie próbuje nieznanych wcześniej potraw (co więcej, ponad połowa stara się je odtworzyć po powrocie do domu). Częstym zwy czajem jest przywożenie do domu kulinarnych pamiątek w postaci lokalnych przysmaków czy trunków – praktykuje to 62% badanych.

Wakacje od pracy i… zdrowego odżywiania

Wyniki badania wskazują, że na wyjeździe wakacyjnym odżywiamy się mniej zdrowo niż na co dzień. 42% Polaków przyznaje wprost, że zwraca wtedy mniejszą uwagę na to, co je. Za to często zależy nam na zrzuceniu zbędnych kilogramów przed wakacjami, bowiem 43% ba danych przynajmniej raz stosowało dietę odchudzającą przed sezonem urlopowym.

PYSZNY SMAK ZDROWIA

AKSAMITNY KOKTAJL HERBACIANY Z MANGO I TRUSKAWKAMI

To idealna pora na pyszne koktajle, które nie tylko nas orzeźwią, ale dostarczą także moc składników odżywczych. Są doskonałym pomysłem na drugie śniadanie, podwieczorek lub zdrową przekąskę. Świeże, odpowiednio dobrane składniki koktajlu mogą mieć niebagatelny wpływ na zdrowie. Mixowane w odpo wiednich proporcjach mogą służyć jako pyszne naturalne suplementy wspierające funkcjonowanie całego organizmu oraz poszczególnych jego potrzeb, takich jak na przykład lśniące włosy, mocne paznokcie czy też gładka skóra. Poniżej propozycja smakowitego koktajlu odżywczego dla zdrowych i mocnych zębów.

Składniki na 2 porcje:

2 mango – ok 400 g - 260

6 truskawek – ok 100 g - 33

Pół szklanki jogurtu – ok 100 g - 60 Pół szklanki naparu z zielonej herbaty - o 1 łyżka tartych migdałów lub płatków migdałowych – 10g – 60 kcal Ksylitol – opcjonalnie

Sposób przygotowania:

Zieloną herbatę zaparzyć i ostudzić, truskawki umyć i obrać z szypułek, mango obrać ze skórki. Wszystkie składniki miksować przez ok 1 minutę. Można dosłodzić ksylitolem.

Wartość odżywcza: 1 porcji ok 210 kcal

Wskazówka:

Aby utrzymać zęby w optymalnej formie, konieczne jest dostarczanie organizmowi odpowiednich mikro elementów. Najważniejsze z nich to wapń i fosfor. Wapnia dostarczymy poprzez spożywanie mleka i przetwo rów mlecznych, takich jak na przykład jogurty naturalne, oraz migdały. Ważne dla zdrowia zębów są również witaminy - głównie C i A. Pierwsza z nich działa bakteriobójczo oraz wzmacnia naczynia krwionośne. Dużą ilość witaminy C zawierają na przykład truskawki. Witamina A bierze natomiast udział w produkcji śliny, gojeniu ran i wielu innych ważnych procesach zachodzących w jamie ustnej. Bardzo dużo witaminy A znaj dziemy na przykład w mango. Picie koktajli jest doskonałym i smacznym sposobem na dostarczenie orga nizmowi, w tym również zębom odpowiednich składników odżywczych w naturalnej, wartościowej formie. Przygotowując koktajl należy pamiętać o trzech sprawach – nie dosładzajmy koktajli cukrem, ewentualnie ksylitolem. Pijmy takie napoje tylko przez słomkę, wówczas cukry i enzymy trawienne będą miały znacznie ograniczony kontakt ze szkliwem. Zęby można umyć dopiero ok 30 minut po wypiciu koktajlu. – zaleca dr. Romana Markiewicz-Piotrowska, z Kliniki Stomatologicznej Piotrowscy i Bejnarowicz. Warto wspomnieć także o przeciwpróchniczych właściwościach ksylitolu i zielonej herbaty, które poprzez działanie zasado twórcze mogą ograniczać rozwój bakterii odpowiadających za próchnicę. Co więcej, zielona herbata zawiera niezbędny dla zębów fluor.

PIOTRA BIELKOWICZA PRZEZ OKULARY

Mroczna przyszłość UK?

Copyright Piotr Bielkowicz 2022

Skończyły się już niestety czasy Królowej Elżbiety i przyszła w końcu TA chwila –na tronie siedzi Camilla, a obok Niej Karol Trzeci. Ciekawe jak im poleci. Pytań nasuwa się wiele, z dwoma wyraźnie na czele:„Czy Król jest za dużą zmianą, czy zmianą przypudrowaną? Czy Wspólnota się rozleci gdy na tronie Karol Trzeci?” Są tu różne scenariusze –jedne mroczne, przyznać muszę. Najczarniejszy jest jak zmora –N Davies’a, profesora. Norman Davies twierdzi, że przyszłość kraju widzi źle Nie będzie tu „happy-end’u”, bo nikt nie powstrzyma trendów:

1. Commonwealth już bez Elżbiety rypnie sie wkrótce niestety. Po co, na przykład, Jamajce Król jak w jakiejś pięknej bajce? Albo, czy cała Kanada z Królowej Camilli jest rada?

2. Przepych i bogactwo dworu. Dwór pełen blichtru, splendoru zakopał się gdzieś w przeszłości. A to wielu ludzi złości. Styl więc skandynawski może Królowi teraz pomoże?

Rower, IKEA i dacza budżetu ‘of course’ nie przekracza!

3. A Królestwo Zjednoczone? Każdy pójdzie w swoją stronę. Szkocja pierwsza, albo Ulster. Nie pomoże żaden klajster. Brexit rozluźnił spoiwo, Sturgeon z Sinn Fein zbiorą żniwo.

Wpadka na podatkach

Copyright Piotr Bielkowicz

Kwasi Kwarteng i Liz Truss dali budżet nie dla mas. Gorzej -też nie dla biznesu, a funt bliski dna bezkresu! Więc już na Torysów czas!!!

Post-Boris Grand Prix

Koniec gonitwy!

Liz Truss z pucharem! Czy to rozbudzi w Torysów wiarę?

Czy konie, jeźdźcy z klubu Borisa zmienią poglądy u Johna Smitha?

A na dodatek NOWA gonitwa –bieg z PRZESZKODAMI się zaczyna: Szkocja i Ulster, nowy Monarcha, przyszłość Wspólnoty, Ukraina. I jeszcze Brexit wciąż wyłazi (bo sprawa nie jest zakończona)

Czy Truss się potknie na przeszkodach w rowie lądując ubrudzona, a Sir Keir Starmer bez rumaka, ale na swej solidnej szkapie, truchtem dobiegnie sam do mety i główne trofeum złapie?

w limerykach

Reparacje wojenne?

Nie ma racji, czy ma rację

PIS ‘wrzucając’ reparacje?

Serce mówi:-„Przyduś Niemca”, ale rozum sie wykręca dając swą argumentację. No to serce:-„Niech zapłaci. Niszczył naszych ojców, braci.

I cóż, że teraz żałuje?

Szują był i wciąż są szuje! Najlepiej gdy forsę da ci!”. Na to rozum:-„Inne czasy.

Po co PIS znów Niemcem straszy?

W Unii wszyscy przyjaciele, a ONI pomogli wiele. W polityce trzeba klasy (a nie robić ją pod masy) Wniosek:

Ale może Polska cała posłuchać bardzo by chciała również innych części ciała?

Z życia wzięte

że nie wybił im z głowy, bo to takie niesmaczne i widok niezdrowy. A dewotki stare po kątach szeptały, że tak to się nie godzi, bo on jest taki mały. No a młode panienki słysząc te szeptania robiły się czerwone z podekscytowania.

I tak to trwało lat kilka. A wszystko zmienił wykład pewnego przyrodnika, który zwierząt dał przykład.

Przyrodnik ów (i podróżnik) mówił w gminnej świetlicy na temat wielkich rozmiarów u pewnych zwierząt samicy. U pająków i krabów to całkiem jest normalne, że karzeł tworzy z olbrzymką partnerstwo idealne.

A ośmiornica „koc” trofea wszystkie zbiera –jest wiele tysięcy razy większa od samca - partnera.

Na zakończenie dodał, że w Mikronezji przed ślubem, mikry szef wioski tuczy wybranki, by były grube.

Po skończonej prelekcji zapadła cisza na sali. Przyrodnik miał wrażenie, że ludzie coś przeżywali. W istocie, wszyscy mieli jakby skruszone miny.

TTo była dziwna para –ona nadwagi okaz, a on całkiem przeciwnie, chuchro i nie na pokaz.

Jej przyjaciółki mówiły, że ona, baba taka, wzięła sobie za męża drobinkę i cherlaka.

Za to jego koledzy mieli przeciwne zdanie –mówili:-„Wziął kolubrynę i Boskie z nią skaranie”. W zasadzie jednak dwie strony zgadzały się na słowa:„Ona to waga ciężka, on waga papierowa. I gdyby w życiu rządziły regulaminy bokserskie, ona byłaby panną, on życie by miał kawalerskie”.

Na szczęście nikt ich nie ważył w trakcie wymiany obrączek. Zostali więc małżeństwem –cienki opłatek i pączek. Więc ludzie się dziwili jak para niedobrana przeszła nauki i testy u księdza plebana.

Mieli nawet pretensje,

A miesiąc później, ten cherlak został wójtem tej gminy.

KALENDARIUM

1 października

1843 – Ukazało się pierwsze wydanie brytyjskiego tabloidu „News of the World”.

1900 – 25-letni Winston Churchill został wybrany, z okręgu wyborczego Oldham, po raz pierwszy do Izby Gmin.

2 października

1799 – II koalicja antyfrancuska: zwycięstwo wojsk brytyjsko-rosyjskich nad francusko-holenderskimi w bitwie pod Alkmaar.

1888 – W piwnicy budowanej siedziby Scotland Yardu w Londynie znaleziono bezgłowy i pozbawiony kończyn tors kobiety (tzw. zagadka Whitehall).

1970 – Ukazał się album Atom Heart Mother brytyjskiej grupy rockowej Pink Floyd.

1971 – 63 osoby zginęły w katastrofie należącego do British European Airways samolotu Vickers Vanguard pod belgijskim Aarsele.

3 października

1929 – Wielka Brytania i ZSRR wznowiły stosunki dyplomatyczne.

4 października

1918 - I wojna światowa: dowodzony przez Karla Dönitza U-Boot SM UB-68 został zatopiony na Morzu Śródziemnym przez brytyjskie okręty. Dönitz wraz z większością załogi został uratowany i spędził prawie rok w niewoli na Malcie.

5 października

1804 - Zwycięstwo Brytyjczyków nad Hiszpanami w bitwie morskiej pod Kadyksem.

1813 - Wojna brytyjsko-amerykańska: zwycięstwo wojsk amerykańskich w bitwie pod Moraviatown.

1869 - W Glasgow zwodowano statek „Otago”, jedyny żaglowiec, którym w latach 1888–89 dowodził jako kapitan pisarz Józef Konrad Korzeniowski.

7 października

1951 – Wysoki komisarz brytyjski w Federacji Malajskiej Henry Gurney został zamordowany przez komuni stycznych rebeliantów.

1961 – Należący do brytyjskich linii Derby Aviation Douglas C-47B rozbił się o zbocze góry Pic du Canigou we francuskich Pirenejach Wschodnich, w wyniku czego zginęły wszystkie 34 osoby na pokładzie.

8 października

1942 - Bitwa o Atlantyk: niemiecki U-Boot U-179 zatopił brytyjski statek „City of Athens” i tego samego dnia został zaatakowany i zatopiony wraz z 61-osobową załogą przez brytyjski niszczyciel HMS „Active”, który wcześniej podjął rozbitków z „City of Athens”.

1945 - Prezydent Harry Truman poinformował o udostępnieniu know-how dotyczącego broni jądrowej Wielkiej Brytanii i Kanadzie.

1952 - W zderzeniu pociągów na dworcu Harrow and Wealdstone w Londynie zginęło 112 osób.

1965 - W Londynie oddano do użytku maszt radiowy BT Tower o wysokości 189 m.

9 października

1986 - W Londynie odbyła się premiera musicalu Upiór w operze z muzyką Andrew Lloyd Webbera i librettem Charlesa Harta i Richarda Stilgoe.

2004 - Królowa Elżbieta II dokonała otwarcia nowej siedziby szkockiego parlamentu w Edynburgu. 10 października

1881 - Ukazała się ostatnia książka brytyjskiego przyrodnika Karola Darwina pt. O tworzeniu się gleby w następstwie działania dżdżownic oraz obserwacje nad ich zachowaniem się.

1903 - W Manchesterze feministka Emmeline Pankhurst wraz z córkami Christabel i Sylvią założyła Women’s Social and Political Union. 11 października

1904 - W Londynie otwarto stadion piłkarski Loftus Road, na którym mecze rozgrywa Queens Park Rangers F.C. 12 października

1915 - I wojna światowa: brytyjska pielęgniarka Edyta Luiza Cavell została rozstrzelana przez niemiecki pluton egzekucyjny za pomoc udzieloną żołnierzom alianc kim w ich ucieczce z Belgii.

PAŹDZIERNIK

13 października

1911 – Książę Artur, jako pierwszy w historii członek brytyjskiej rodziny królewskiej, został gubernatorem generalnym Kanady.

15 października

1914 – I wojna światowa: brytyjski krążownik pancernopokładowy HMS „Hawke” został zatopiony przez niemiecki okręt podwodny U-9. Zginęło 527 członków załogi (w tym dowódca), uratowano ok. 70.

16 października

1834 – Spłonął Pałac Westminsterski w Londynie, siedziba obu izb brytyjskiego parlamentu.

17 października

1860 – W szkockim Prestwick rozegrano pierwszy męski turniej golfowy The Open Championship, najstarszy z czterech głównych turniejów na świecie.

1903 – Premiera brytyjskiego krótkometrażowego filmu niemego Alicja w Krainie Czarów w reżyserii Cecila M. Hepwortha i Percy’ego Stowa.

19 października

1958 - Na torze Ain-Diab odbył się jedyny w historii wyścig Formuły 1 o Grand Prix Maroka, w trakcie którego śmiertelnie poparzony po wypadku swego bolidu został brytyjski kierowca Stuart Lewis-Evans.

1963 - Alec Douglas-Home został premierem Wielkiej Brytanii. 20 października

1910 – Zwodowano brytyjski transatlantyk „Olympic”, bliźniaczą jednostkę „Titanica”.

1930 – Brytyjski minister ds. Kolonii Sidney Webb opublikował w imieniu rządu tzw. drugą Białą Księgę, która ograniczała napływ żydowskich imigrantów do Palestyny.

1942 – Bitwa o Atlantyk: brytyjski samolot zatopił bombami głębinowymi na południowy zachód od Irlandii niemiecki okręt podwodny U-216 wraz z całą, 45-osobową załogą. października

21 października

1966 – Na walijską wieś Aberfan osunęła się hałda kopal niana, w wyniku czego zginęły 144 osoby, głównie uczniowie z zasypanej szkoły.

23 października

1702 – Wojna o sukcesję hiszpańską: zwycięstwo floty angielsko-holenderskiej nad francusko-hiszpańską w bitwie morskiej w zatoce Vigo.

1707 – Po raz pierwszy zebrał się brytyjski parlament.

1739 – Wielka Brytania wypowiedziała Hiszpanii tzw. wojnę o ucho Jenkinsa.

1856 – II wojna opiumowa: eskadra 9 brytyjskich i 2 amerykańskich okrętów (fregat i kanonierek), wpłynęła na rzekę Xi Jiang i po ostrzale fortów nadbrzeżnych podeszła pod Kanton.

25 października

1900 – Wielka Brytania zanektowała Transwal.

26 października

1859 – Statek pasażerski „Royal Charter” rozbił się podczas sztormu na skałach walijskiej wyspy Anglesey, w wyniku czego zginęło co najmniej 459 osób.

1863 – W Anglii założono The Football Association.

27 października

1965 – Podczas lądowania na lotnisku Heathrow w Londynie rozbił się lecący z Edynburga Vickers Vanguard należący do British European Airways, w wyniku czego zginęło wszystkich 36 osób na pokładzie.

1967 - Francja zawetowała brytyjski wniosek o przyjęcie do Wspólnot Europejskich.

29 października

1942 - Bitwa o Atlantyk: nieeskortowany brytyjski statek pasażerski MV „Abosso” został storpedowany i zatopiony na północny zachód od Azorów przez niemiecki okręt podwodny U-575, w wyniku czego zginęły 362 z 393 osób na pokładzie.

1943 - Bitwa o Atlantyk: na południe od Grenlandii brytyjskie okręty zatopiły bombami głębinowymi niemiecki okręt podwodny U-282, w wyniku czego zginęła cała, 48-osobowa załoga.

30 października

1941 - Działając na podstawie Lend-Lease Act prezydent USA Franklin Delano Roosevelt zaaprobował pomoc wojskową dla Wielkiej Brytanii w wysokości miliarda dolarów.

JAK WIELKA BRYTANIA STRACIŁA 11 DNI

W 1752 roku Wielka Brytania prze szła z kalendarza juliańskiego na ka lendarz gregoriański. Ponieważ w obu kalendarzach istniała jedenastodniowa różnica, Brytyjczycy musieli pominąć jedenaście dni, aby „nadrobić zaległo ści”. Tak więc, na mocy ustawy parla mentu, w Wielkiej Brytanii i koloniach brytyjskich, w 1752 roku dzień po 2 września był od razu 14 września, a nie, jak by wypadało, 3 września. Mówi się, że zmiana spowodowała zamieszki na szeroką skalę w całej Anglii, ponie waż ludzie domagali się zwrotu jede

nastu „skradzionych” dni. Jak do tego wszystkiego doszło?

POCZĄTEK ROKU W DNIU PANI

Przez 600 lat w Anglii pierwszym dniem nowego roku nie był 1 stycznia, ale raczej 25 marca, który był popular nie znany jako Dzień Pani. Oficjalnie „Święto Zwiastowania”, Dzień Pani obchodził ogłoszenie przez Anioła Ga briela informacji o Dziewicy Maryi, że ma urodzić Mesjasza. Nawet gdy reszta świata zachodniego obchodziła Nowy Rok pierwszego dnia stycznia, Anglia

uparcie trzymała się praktyki rozpo czynania nowego roku w Dzień Pani, częściowo dlatego, że zbiegało się to zgrabnie z początkiem roku rolniczego.

Ale w 1750 roku Anglia w końcu uległa presji, aby dostosować się do praktyki reszty świata i uczyniła 1 stycznia pierwszym dniem roku (Szko cja zrobiła to 150 lat wcześniej), zastę pując kalendarz juliański kalendarzem gregoriańskim w tym samym czasie.

W Anglii rok 1751 rozpoczął się, jak zwykle, 25 marca, ale zakończył się 31

grudnia, co sprawiło, że angielski rok 1751 trwał tylko 282 dni.

CO 128 LAT STRACONY DZIEŃ

Przejście do nowego kalendarza wymagało również rozwiązania innej niespójności. Stary kalendarz juliań ski, który został wdrożony w 46 roku p.n.e., miał wbudowany błąd, spowodo wany błędnym obliczeniem roku sło necznego o 11 minut. Błąd spowodo wał, że kalendarz „tracił” dzień co 128 lat. Kalendarz gregoriański rozwiązał ten problem, czyniąc ostatni rok prze stępny stulecia rokiem przestępnym, tylko że był równomiernie podzielny przez 400. Z biegiem wieków kalen darz gregoriański stopniowo zyskiwał dni w kalendarzu juliańskim, tak że za nim Wielka Brytania weszła na pokład, data była o 11 dni wcześniejsza niż data w pozostałej części Zachodu (tj. 1 stycznia w Anglii był 13 stycznia gdzie indziej). To właśnie ta niewspółosio wość została rozwiązana przez wyeli minowanie jedenastu dni we wrześniu.

Daty 3-13 września 1752 roku po prostu nigdy nie wystąpiły w Wielkiej Brytanii i koloniach brytyjskich.

CZY NAPRAWDĘ BYŁY ZAMIESZKI KALENDARZOWE?

Chociaż od dawna twierdzono, że kiedy nastąpiła zmiana, w całej Wiel kiej Brytanii doszło do zamieszek, domagając się powrotu jedenastu „skradzionych” dni, większość histo ryków uważa teraz, że „zamieszki kalendarzowe” są mitem. Ale nie było buntowniczego oporu wobec zmiany. Na przykład wielu Brytyjczyków skar żyło się i było podejrzliwych wobec zmiany dat świąt religijnych, tak że wielu nadal obchodziło Boże Narodze nie w tradycyjnym dniu, który zgodnie z nowym kalendarzem przypadał na 6 stycznia, a nie 25 grudnia. Niektórzy obawiali się, że prawo skróciło ich ży cie o jedenaście dni. Istnieją również konsekwencje podczas randkowania z rzeczami, które miały miejsce w okre sie zmian. Na przykład, kiedy urodził

się George Washington, datą jego uro dzin był 11 lutego 1731 roku. Ale prze suwając kalendarz o 11 dni do przodu i zmieniając Nowy Rok, jego urodziny zgodnie z ustawą o kalendarzu nowego stylu stały się 22 lutego 1732 r., datą, którą obecnie rozpoznajemy. Każdy, kto bada daty w tym okresie, zobaczy je często określane jako „1731/32”, na przykład.

OBRAZ ŹRÓDŁEM MITU

Obraz jest obrazem Williama Hogar tha z 1755 roku „An Election Enterta inment”, przedstawiającym angielskich wigów imprezujących w dniu wybo rów, podczas gdy torysi protestują na zewnątrz. Na podłodze znajduje się skradziony baner torysów z napisem „Daj nam nasze jedenaście dni”. Ten obraz, mający na celu wyśmiewanie się z wyborczych szaleństw, jest uważa ny za główne źródło mitu „zamieszek kalendarzowych”.

ZNAJDŹ DOBRĄ DROGĘ

SUDOKU

Europejczycy za bardzo skupiają się na sobie

Agnieszka Woszczyńska wyreżyserowała dobrze oceniony przez krytyków film „Cicha ziemia”. Scenariusz napisała razem z Piotrem Litwinem. W filmie grają m.in. Dobromir Dymecki, Agniesz ka Żulewska, Jean-Marc Barr, Alma Jodorowsky, Marcello Romolo i Claudio Bigagli. Film jest koprodukcją polsko -czesko-włoską, który został zauważony na międzynarodowych festiwalach. Jego promocja odbyła się m.in. w Londynie. Z tej okazji mieliśmy okazję porozmawiać z reżyserką.

O czym jest obraz?

W skrócie: Anna i Adam wynajmują waka cyjny dom na słonecznej włoskiej wyspie. Na miejscu okazuje się, że wymarzona willa nie

spełnia ich oczekiwań, a wyspa boryka się z brakiem wody. Obecność wynajętego do naprawy basenu robotnika rozpocznie nie oczekiwany łańcuch niepokojących zdarzeń. W pozornie zgodnym małżeństwie do głosu dojdą mroczne instynkty i głęboko skrywa ne emocje.

Skąd pomysł na taki właśnie film?

Były dwa główne powody. Napisaliśmy ten scenariusz z moim współscenarzystą Piotrem Litwinem. Tragiczną inspiracją była tragedia imigrantów na Morzu Śród ziemnym. Już wtedy wiedziałam, że chcę o tym opowiedzieć. O tym, jak Europa i cały świat jest głuchy i ślepy na tę tragedię. Ale nie chciałam opowiadać o tym bezpośred nio, a za pomocą moich bohaterów – Anny i

Adama. Trochę już ich znałam, bo zrobiłam o nich film dyplomowy w szkole filmowej w Łodzi pt. Fragmenty. Mieszkali w Warszawie i byli emocjonalnymi bankrutami, którzy nie potrafią rozmawiać o trudnych uczu ciach, i nie otwierają się na świat, są bierni i pasywni w stosunku do otaczającej ich rze czywistości. Jest to więc na podstawowym poziomie film o relacjach między ludźmi, ale na metapoziomie – opowieść o nas, ludziach, o tym, jak ze sobą rezonujemy.

Tragedia imigrantów tak Tobą wstrzą snęła, że uznałaś to za temat na film?

To był proces. Nie jeden artykuł, nie jakaś konkretna rzecz. Wiedziałam, że chcę zro bić ten film we Włoszech, na Sardynii, bo kocham ten kraj, a równocześnie nie chcę go

oskarżać, za to, co kilka lat temu działo się tam, teraz dzieje się u nas, gdy na północy zmagamy się z podobnymi problemami, po dobnym kryzysem.

Twoi bohaterowie są pasywni, w żaden sposób nie pomagają imigrantom.

Chciałam, by to przede wszystkim Adam zmagał się z tym poczuciem winy, nie tylko w sferze realnej, ale i tej onirycznej. Mam nadzieję, że zobaczycie to na ekranie, jego rozterki, walkę z samym sobą.

Plan filmu był międzynarodowy. Jak współpracowało Ci się z głównymi akto rami, z takim nietypowym zespołem?

Miałam szczęście, bo trafiłam naprawdę na świetnych ludzi. To gwiazdy – Jean-Marc Barr czy Marcello Romolo, ale udało się

stworzyć na planie rodziną atmosferę. A z Agnieszką i Dobromirem znamy się długo, bo razem robiliśmy mój film dyplomowy, a z Dobromirem także 3 krótkie metraże. Przyjaźnimy się, on i Agnieszka też. Dzięki temu to była przyjemność pracować w takim gronie.

Film zdobył 4 nominacje i 1 nagrodę na Festiwalu w Salonikach. Czy masz poczu cie odniesionego sukcesu. Bo przecież nie każdy reżyser pokazuje swój polski film w Londynie.

Film dostał m.in. nominacje do Złotych Lwów i nagrodę Międzynarodowej Federacji Krytyki Filmowej (FIPRESCI) na Międzyna rodowym Festiwalu Filmowym, dla najlep szego filmu w konkursie międzynarodowym w Salonikach. Dla mnie to szczęście i za

szczyt. Premiera filmu na festiwalu w Toron to, potem pokazy w Europie, dystrybucja w 6 krajach – to ważne dla młodego reżysera, jestem szczęśliwa, cała ekipa zresztą też.

Jakie emocje udało Ci się przekazać?

W filmie jest kilka rzeczy – chłód, roszcze niowa postawa Europejczyków, wrogość do innych narodowości, pierwotne instynkty, nawet ludzi z tzw. dobrego domu. Ale naj ważniejszy jest chyba ten irracjonalny lęk przed obcymi. Jest w filmie taka scena, gdy Anna kończy jeść śniadanie, podchodzi ro botnik, chce się skomunikować, ale nie zna języka, próbuje, ale ona nawet nie ma woli, by z nim rozmawiać.

Ale skąd w nas, Europejczykach się to bierze?

To na pewno m.in. poczucie wyższości, ale dochodzi do niego i aspekt prywatny – mnie to nie obchodzi, skupiam się na sobie, ważne jest moje życie, komfort, ciepła poduszka. Europejczykom brakuje szerszego spojrze nia, że wokół nas są inni ludzie, że świat składa się z wielu elementów. Bohaterowie utożsamiają własną wygodę ze szczęściem. Bo przecież ciężko pracowali, ciułali. Teraz doszli do momentu, kupili mieszkanie. Uwa żają, że im się należy, a prócz tego chcą mieć tylko święty spokój.

Co chciałabyś osiągnąć tym obrazem?

Chciałabym, żeby widz pomyślał pomyślał po projekcji, że chętnie zaprosiłby takie osoby na kolację, tak normalnie, po ludzku, i chętnie w nimi by porozmawiał.

Reżyser, gdy kończy film, zwykle ma już pomysł na kolejne. Co planujesz?

Chcę kontynuować moją wyspiarską trylogię, tym razem na północy Europy, z tą samą ekipą i moim producentem. Będzie to intymna historia, mroczna, z innym proble mem – katastrofą ekologiczną w tle. To nam przecież realnie grozi i to bardziej, niż się wydaje.

Łukasz Zalewski Dariusz Chrost

JAK SŁUCHAĆ SAMI SWOI RADIO?

Sami Swoi Radio możesz słuchać w naj lepszej jakości DAB+ w domu, w pracy czy też w samochodzie. Jeśli jesteś w naszym największym zasięgu DAB+, po prostu w swoim odbiorniku wyszukaj Sami Swoi Radio. Zobacz jakie to proste.

Aplikacje mobilne Sami Swoi Radio i strona www.

Dla tych, którzy mimo największego zasięgu wśród polskich rozgłośni będą mieli trudności z odbiorem lub mają starsze odbiorniki bez DAB+, mogą słuchać Sami Swoi Radio poprzez aplikacje mo bilne oraz naszą stronę www.SamiSwoiRa dio.co.uk.

Sami Swoi Radio można słuchać przez stronę internetową na różne sposoby :

1. Klikając przycisk “play” w widgecie radia na stronie głównej lub tym poniżej.

2. Klikając w link. Otworzy się nowa karta z Playerem Sami Swoi Radio.

3. Kolejną opcją jest pobranie pliku play listy Sami Swoi Radio i uruchomienie go w dowolnym odtwarzaczu multimedial nym na swoim PC.

Wolisz słuchać radia na telefonie?

Już teraz możesz pobrać dedykowaną aplikację Sami Swoi Radio na telefon lub tablet z systemem Android oraz iOS.

1. Aby pobrać aplikację na telefon, kliknij Google Play lub Apple Store, bądź wejdź bezpośrednio do sklepu i wyszukaj Sami Swoi Radio. Możesz także zeskanować aparatem w telefonie kod QR.

2. W sklepie Google Play lub App Store kliknij Zainstaluj. Aplikacja pobierze się na Twój telefon lub tablet.

3. Po instalacji po prostu wejdź do aplikacji i słuchaj Sami Swoi Radio po swojemu!

Sami Swoi Radio na urządzeniach z Alexa .

Aby uruchomić Sami Swoi Radio w Twojej Alexie należy wybrać jeden z trzech poniższych sposobów.

1. Powiedz w kierunku Alexy: “Alexa, EN ABLE The Polish Radio”. Jeśli komenda zostanie prawidłowo odczytana przez Alexę - wówczas powinna ona rozpocząć odtwarzanie naszej stacji radiowej. Każde następne uruchomienie Sami Swoi Radio wystarczy, że będzie poprzedzone komendą: “Alexa, Open The Polish Radio” lub “Alexa, Start The Polish Radio”.

2. Odwiedź stronę z Sami Swoi Radio Alexa Skill i aktywuj go na swoim koncie:

3. Jeśli czynności z punktu 1 i 2 nie okażą się wystarczające, wówczas należy odwiedzić stronę Amazon.co.uk i zalogować się do konta do którego jest przypisana Twoja Alexa. Następnie w oknie wyszukiwania wpisz: “Sami Swoi Radio”. Po wyszukaniu naszej stacji radiowej, kliknij na logo Sami Swoi Radio. Następnie należy uruchomić Skill na Alexę. Po prawej stronie monitora znajduje się sekcja pod nazwa: “Get this Skill”. Kliknij w przycisk “ENABLE” pod tym napisem. Teraz wydaj komendę: “Al exa, Open The Polish Radio” lub “Alexa, Start The Polish Radio” - i Twoja Alexa powinna rozpocząć odtwarzanie naszej stacji.

Jeśli mimo powyższej instrukcji nadal masz problem z uruchomieniem Sami Swoi Radio na swojej Alexie, napisz do nas a my Ci pomożemy.

Sami Swoi Radio na platformach ra diowych.

Na tym oczywiście nie koniec. Sami Swoi Radio jest dostępne także na największych,

globalnych radiowych platformach inter netowych, takich jak Tuneln Inc, MyTuner Radio, Radio.pl, Radio UK czy Zeno.FM. Op cje słuchania są dwie: możesz odtworzyć Sami Swoi Radio bezpośrednio na stronach tych platform lub jeśli preferujesz ap likacje, możesz pobrać je na swój telefon i wyszukać Sami Swoi Radio.

1. Wejdź na wybraną platformę radiową z podanych linków poniżej.

2. Kliknij przycisk “Play” i słuchaj Sami Swoi Radio.

3. Możesz też pobrać aplikacje tych platform na telefon lub tablet z iOS lub Android. Jak już to zrobisz, po prostu wyszukaj stacji Sami Swoi Radio i ciesz się najlepszą muzyką.

Tuneln Inc - https://tunein.com/radio/ Sami-Swoi-Radio-s240836/ Radio.pl - https://www.radio.pl/s/samis woiradio Radio UK - https://www.radio-uk.co.uk/ sami-swoi-radio

Zeno.FM - https://zeno.fm/sami-swoiradio/ My Tuner Radio - https://mytuner-radio. com/radio/sami-swoi-radio-472128/ Radio Garden Live - http://radio.garden/ listen/sami-swoi-radio/Co3rXGbE

Sami Swoi Radio można także słuchać na telewizorach za pomocą dekodera Canal+ (NC+) w aplikacji Radio+ na kanale 616.

Baw się razem z Sami Swoi Radio!

PONIEDZIAŁEK - CZWARTEK

06:00 - 10:00 - “Pozytywny Poranek” - Łukasz Zalewski 10:00 - 14:00 - “Południk Zero” - Mateusz Winiarski 14:00 - 18:00 - “Popołudniowy Express” - Tomasz Achtelik 18:00 - 19:00 - “SuperNove w Sami Swoi Radio” - najnowsze hity tygodnia Non-Stop. 19:00 - 22:00 - “Najlepszy Mix Przebojów na dobry wieczór” 22:00 - 00:00 - “Nocna Zmiana”

PIĄTEK

06:00 - 10:00 - “Pozytywny Poranek” - Łukasz Zalewski 10:00 - 14:00 - “Południk Zero” - Mateusz Winiarski 14:00 - 18:00 - “Popołudniowy Express” - Tomasz Achtelik 18:00 - 19:00 - “SuperNove w Sami Swoi Radio” - najnowsze hity tygodnia Non-Stop.

19:00 - 00:00 - “Domówka w Sami Swoi Radio” 00:00 - 04:00 - “Party w Sami Swoi Radio”

SOBOTA:

06:00 - 18:00 - “Najlepsza muzyka na weekend”

18:00 - 19:00 - “SuperNove w Sami Swoi Radio” - najnowsze hity tygodnia Non-Stop.

19:00 - 21:00 - “Party z Sami Swoi Radio”

21:00 - 22:00 - “Clublife” - Energetyczny mix przebojowy DJ-a Tiesto.

22:00 - 00:00 - “A State Of Trance” - transowe brzmienie z Amsterdamu prezentuje Armin Van Buuren 00:00 - 01:00 - “Planet Perfecto” - na swoją taneczną planetę zabierze nas Paul Oakenfold.

NIEDZIELA:

06:00 - 18:00 - “Najlepsza muzyka na weekend”

18:00 - 19:00 - “SuperNove w Sami Swoi Radio” - najnowsze hity tygodnia Non-Stop.

19:00 - 00:00 - “Najlepszy Mix Przebojów na dobry wieczór”

00:00 - 06:00 - “Nocna Zmiana”

co w trawie piszczy...

ABBA Voyage

muzyczny spektakl-koncert, w którym zamiast muzyków kultowego zespołu, wystąpią ich awatary.

POLECAMY!

ABBA Voyage to wirtualna wersja koncertowa szwedzkiej grupy pop ABBA. Koncerty wykonują wirtualne awatary (na zwane „ABBAtars”), przedstawiające grupę. Występy odbywa ją się w specjalnie wybudowanym miejscu w Queen Elizabeth Olympic Park w Londynie, oficjalnie zwanym ABBA Arena. Cyfrowe wersje ABBY zostały stworzone z zaawansowanymi technikami scenicznymi przechwytywania ruchu i śpiewu, zaprojektowanymi wspólnie z czterema członkami zespołu przez firmą zajmującą się efektami wizualnymi Industrial Light & Magic. Koncert ABBA Voyage został zorganizowany z pomocą producentów Svany Gifli i Ludviga Anderssona, reży sera Baillie Walsh, współproducenta wykonawczego Johana Rencka i choreografa Wayne’a McGregora. Pophouse, szwedzka firma rozrywkowa, jest współtwórcą projektu i jego głównym inwestorem. Według wielu doniesień medialnych, projekt jest jednym z najdroższych wydarzeń muzycznych na żywo w historii, z budżetem 175 milionów dolarów. Premiera tego widowiska była w maju. Wtedy minęło dokładnie 40 lat od ostatniego wspólnego występu ABBY na scenie, również w Londynie, w BBC. Ich łabędzim śpiewem był utwór „Thank You For the Music”. Przez cztery dekady odrzucali wszelkie propozycje wznowienia działalności. W końcu wrócili w nietypowej formie, a fani i krytycy są zachwyceni.

kiedy: piątek, 7 października 2022, godz. 18:00 sobota, 8 października 2022 r., godz. 13.00 i 18.00 niedziela, 9 października, godz. 11.00 i 15.00 poniedziałek, 10 października, godz. 18.00 gdzie: ABBA Arena, London

MAGAZYN kulturalny KALENDARIUM WYDARZEŃ: październik

KULT

polski zespół muzyczny, grający głów nie rocka alternatywnyego, założony w 1982 w Warszawie przez Kazika Sta szewskiego i Piotra Wieteskę, na bazie zespołu Novelty Poland. Muzyka Kultu ma swoje korzenie w punku i nowej fali, wykorzystuje też elementy rocka psychodelicznego, a nawet jazzu. Od początków istnienia grupa wyróżnia się charakterystycznym, rozpoznawalnym brzmieniem klawiszy i instrumentów dętych, a także głosem i często prowo kacyjnymi tekstami wokalisty Kazika Staszewskiego.

kiedy: sobota, 8 października 2022 r., godz. 18:00

gdzie:

O2 Forum Kentish Town, London

Robbie Williams angielski piosenkarz, muzyk, autor tekstów piosenek i multiinstrumen talista. Wokalista zespołu Take That, a od 1997 artysta solowy, wydał 11 albumów studyjnych. Uznawany za najpopularniejszego piosenkarza w Europie, często nazywany „brytyjskim księciem muzyki pop”. W 2004 uznany za jednego z najczęściej słuchanych artystów w brytyjskich rozgłośniach radiowych. W 2005 określony najlepiej sprzedającym się artystą XXI w. w Wielkiej Brytanii, z wynikiem 6,6 mln sprzedanych albumów.

kiedy:

niedziela, 9 października 2022 r., godz. 18:00 poniedziałek, 10 października, godz. 18.30.

gdzie: The O2, London

Morrissey

lider i autor tekstów zespołu The Smi ths. Zespół odniósł wielki sukces, ale rozpadł się w 1987 roku, a Morrissey rozpoczął karierę solową, w czasie której dziesięciokrotnie trafił do Top Ten UK Singles Chart. Jego pierwszy

solowy album wszedł w 1988 roku na pierwsze miejsce UK Albums Chart. Powszechnie uważany za prekursora muzyki indie. Magazyn „New Musical Express” uznał Morrisseya za jednego z najbardziej wpływowych artystów w hi storii, zaś „The Independent” zauważa, że „największe gwiazdy zwykle są już martwe zanim osiągną status ikony, on jednak osiągnął to za swojego życia”.

kiedy: wtorek, 11 października 2022 r., godz. 19:00

gdzie:

Brixton, London

POLECAMY!

foto: Shutterstock

Marc Almond

brytyjski piosenkarz, kompozytor i aktor. Uważany jest za jednego z najważniejszych twórców nurtu synth pop i new wave. Jego styl muzyczny to elektroniczna mieszanka muzyki pop i dance. Karierę rozpoczął na początku lat 80., śpiewając z Dave’em Ballem w duecie Soft Cell. Ich najbardziej znanymi przebojami były Tain ted Love, Bedsitter, What, Torch i Say Hello Wave Goodbye. Duet sprzedał ponad dziesięć milionów płyt, by w 1984 r. rozwiązać się. Marc Almond rozpoczął solową karierę od wydania w 1984 roku. W 1985 r. wraz z grupą Bronski Beat nagrał przebój I Feel Love. Największym sukcesem okazał się jednak, pochodzący z albumu The Stars We Are (1988), przebój Something’s Gotten Hold Of My Heart nagrany w duecie z jego oryginalnym wykonawcą Gene’em Pitneyem. Utwór ten znalazł się na pierwszych miejscach światowych list przebojów, z Wielką Brytanią na czele. W 1989 r. Almond nagrał album z utworami Jacques’a Brela, zyskując uznanie wdowy po francuskim bardzie, która określiła go „najwybitniejszym żyjącym interpretatorem Brela”. Lata 90. Almond otworzył, uznanym przez wielu za najlepszy w jego twórczości, albumem Enchanted (1990), z którego pochodzą takie przeboje jak The Desperate Hours czy A Lover Spurned, a w 1991 r. wydał album Tenement Symphony (zawierającym m.in. The Days of Pearly Spencer, My Hand Over My Heart oraz Jacky).

kiedy: niedziela, 16 października 2022 r., godz. 19:00 gdzie: London Palladium, London

Godsmack

amerykański zespół hardrockowy i heavymetalowy z wpływami grunge’u, który powstał w 1996 w Lawrence w stanie Massachusetts. Czwórka arty stów: Sully Erna, Tony Rombola, Robbie Merrill i Tommy Stewart wydała w 1997 roku swój debiutancki album All Wound Up w niezależnej wytwórni EK Records. Po wydaniu albumu pod tytułem God smack wielkie sieci handlowe usunęły go ze swoich półek, ze względu na obraźliwą zawartość. Wokół zespołu narastały kontrowersje. Pomimo tego, album sprzedał się w ponad 4 milio nach kopii. Nazwę „Godsmack” można przetłumaczyć jako „Klaps od Boga” i oznaczać może karę boską jak i jego pomoc w trudnych sprawach. Została zaczerpnięta od utworu grupy Alice in Chains o tym tytule. Pierwotnie zespół miał się nazywać „Scam”, co oznacza „przekręt”. W roku 2000 zespół wydał płytę – Awake. Odniosła ona sukces m.in. dzięki takim hitom jak „Awake” i „Greed” oraz utworowi „Going Down”,

który trafił jako ścieżka dźwiękowa fil mu „Mission: Impossible II”. Inny utwór grupy, I Stand Alone promował film Król Skorpion, a dwa lata później został wykorzystany w grze Prince of Persia: Dusza wojownika. W tej grze wykorzy stano również inny znany utwór zespo łu – Straight Out Of Line..

kiedy: wtorek, 11 października 2022 r., godz. 19:00 gdzie: Roundhouse, London

Collabro

brytyjska grupa teatralno-muzyczna, zwycięzca ósmej serii brytyjskiego Mam Talent w 2014 roku. W skład grupy wchodzą Michael Auger, Jamie Lambert, Matthew Pagan i Thomas J. Redgrave. Ich debiutancki album Stars z 2014 roku osiągnął pierwsze miejsce na listach przebojów w Wielkiej Bryta nii. Kolejne płyty radziły sobie gorzej, ale grupa nadal ma rzeszę wiernych fanów.

kiedy: czwartek, 13 października 2022 r., godz. 21:00

gdzie: Boisdale, London

Roxy Music

brytyjski zespół rockowy założony w 1971 roku przez wokalistę Bryana Ferry i klawiszowca Briana Eno. Muzyka gru py początkowo bliska była brzmieniu zespołów glam rockowych, jednakże wraz z upływem lat zmieniała się, by stać się wzorem dla wykonawców z nurtu new romantic (m.in. Duran Du ran). Dziś zalicza się ją także do proto punka. W 2019 wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame.

kiedy: piątek, 14 października 2022 r., godz. 18:30

gdzie: The O2, London

wielu klubach i na imprezach muzyki elektronicznej na całym świecie. W latach 2001-2016 grał jako „Music is Revolution” w każdym sezonie letnim w klubie nocnym Space Ibiza. Wystę pował na własnej scenie „Carl Cox & Friends” na wielu festiwalach, takich jak Ultra Music Festival, The BPM Festival i Tomorrowland. Cox służył również jako comiesięczny DJ dla BBC Radio 1’s Es sential Mix. Prowadzi wytwórnię płyto wą Intec Digital, która została założona około 1998 roku jako Intec Records. Cox ma również własną audycję radio wą i podcast, zatytułowany Global.

Carl Cox

brytyjski DJ house i techno, DJ i produ cent muzyczny. Wygrał i był nomino wany do wielu nagród. Występował w

kiedy: sobota, 15 października 2022 r., godz. 22:00 gdzie: OVO Arena Wembley (formerly The SSE Arena Wembley), London

POLECAMY! co w trawie piszczy...

foto: Shutterstock

Billy Idol

brytyjsko-amerykański piosenkarz i autor tekstów. Zaczynał w latach 70. na londyńskiej scenie punk rockowej jako wokalista grupy Generation X. Następnie rozpoczął karierę solową, która doprowadziła do międzynarodowego uznania i uczyniła Idola głównym artystą podczas napędzanej przez MTV „Second British Invasion” w Stanach Zjednoczonych. Nazwa „Billy Idol” została zainspirowana opisem jego osoby przez nauczyciela jako „bezczynnego”. Idol rozpoczął karierę muzyczną pod koniec 1976 roku jako gitarzysta w punkrockowym zespole Chelsea. Wkrótce jednak opuścił grupę. Wraz ze swoim byłym kole gą z zespołu Tonym Jamesem, Idol założył Generation X. Z Idolem jako wokalistą, zespół osiągnął sukces w Wielkiej Brytanii i wydał trzy albumy. W 1981 roku Idol przeniósł się do Nowego Jorku, aby kontynuować karierę solową we współpracy z gitarzystą Steve’em Stevensem. Jego debiutancki album studyjny, Billy Idol (1982), odniósł sukces komercyjny. Dzięki teledyskom do singli „Dancing with Myself” i „White Wedding” Idol wkrótce stał się twarzą nowo powstałej MTV. Trzy jego single trafiły na Top 10 w Wielkiej Brytanii („Rebel Yell”, „White Wedding” i „Mony Mony”) Idol wydał też album z największymi hitami w 1988 roku zatytułowa ny Idol Songs: 11 of the Best; album pokrył się platyną w Wielkiej Brytanii. Pod koniec XX wieku zrobił sobie przerwę od grania, wrócił wraz z wydaniem Devil’s Playgro und (2005) i Kings & Queens of the Underground (2014).

kiedy: środa, 19 października 2022 r., godz. 18:30

gdzie: OVO Arena Wembley (formerly The SSE Arena Wembley), London

Dinosaur Jr amerykańska grupa indierockowa ze stanu Massachusetts. W jej skład wchodzili J Mascis (wokal, gitara), Lou Barlow (gitara basowa; później w Se badoh) i Murph (perkusja). Grupa łą czyła hardcore, noise rock spod znaku Sonic Youth, heavy metal i melodyjny hard rock w stylu Neila Younga, kładąc zarazem podwaliny pod styl lo-fi.

kiedy: niedziela, 16 października 2022 r., godz. 19:00

gdzie: O2 Forum Kentish Town, London

Only The Poets

brytyjski zespół wykonujący muzykę indie-pop, w skład którego wchodzą Tommy, Jared, Marcus i Roo. Only The Poets zostali wybrani przez Louisa Tomlinsona jako support jego tras koncertowych.

kiedy: wtorek, 18 października 2022 r., godz. 19:00 gdzie: Electric Ballroom, London

Bob Dylan

amerykański piosenkarz, kompozytor, autor tekstów, pisarz i poeta, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w roku 2016. Jest jedną z najważ niejszych postaci muzyki popularnej ostatnich sześciu dekad. Swój indywi dualny styl oparł na wielu gatunkach muzycznych, od tradycyjnego amery kańskiego folku i country bluesa po przez country do muzyki gospel, rock and rolla, rockabilly, czy angielskiej, szkockiej i irlandzkiej muzyki folkowej, a także jazzu i swingu. Występuje z gitarą akustyczną, elektryczną, keybo ardem, harmonijką ustną. Wczesne utwory Boba Dylana za wierające komentarze społeczne, polityczne, filozoficzne i odwołujące

się do literatury ignorowały istniejące konwencje muzyki pop, wpisując się w nurt ówczesnej kontrkultury. Twórca piosenek uznawanych za hymny poko lenia: Blowin’ in the Wind, Like a Rolling Stone i protest songów: The Times They Are a-Changin’, Hurricane. Jego twórczość była nagradzana Grammy, Oscarem, Złotym Globem, Nagrodą Pulitzera oraz Nagrodą No bla w dziedzinie literatury. W 2009 r. otrzymał Narodowy Medal Sztuki, a w 2012 – Prezydencki Medal Wolności.

kiedy: środa, 19 października 2022 r., godz. 19:00 gdzie: London Palladium, London

Deep Purple

brytyjski zespół rockowy, klasyka gatunku. Jego legendarny skład to: Ritchie Blackmore, Jon Lord, Nick Simper, Ian Paice oraz Rod Evans. Wspólnie z Led Zeppelin i Black Sab bath jest uważany za pioniera hard rocka i heavy metalu, chociaż niektó rzy członkowie zespołu uważają, iż ich muzyki nie da się ściśle zaszu fladkować do konkretnego gatunku. Do swojej twórczości zespół często włączał pierwiastek muzyki poważnej, blues rocka, popu i rocka progresyw nego[6]. Deep Purple został odnoto wany w księdze Rekordów Guinnessa, jako „Najgłośniejszy zespół świata”. Jak do tej pory, nakład ze sprzedaży wydawnictw muzycznych formacji sięgnął liczby 100 milionów płyt na całym świecie. Uznawany za jeden z pierwszych i najbardziej wpływowych zespołów grających hard rocka. W trakcie swojej działalności zespół przeszedł wiele zmian personalnych, zaś w latach 1976–1984 był rozwiąza

ny. Największy sukces odniósł drugi skład zespołu, zwany Mark II w skład którego wchodzili: Ian Gillan, Ritchie Blackmore, Roger Glover, Jon Lord i Ian Paice. Deep Purple zajął 22. miej sce w rankingu VH1’s Greatest Artists of Hard Rock. W 2016 zespół został wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame.

kiedy: czwartek, 20 października 2022 r., godz. 18:30 gdzie: The O2, London

Six60

zespół z Dunedin w Nowej Zelandii, w którego skład wchodzą Matiu Walters (wokal, gitara), Ji Fraser (gitara pro wadząca), Chris Mac (gitara basowa), Marlon Gerbes (syntezator), Hoani Matenga (gitara basowa) i Eli Paewai (perkusja).

Ich debiutancki album został wydany 10 października 2011 roku przez ich własną wytwórnię Massive Entertain

ment. Album został wyprodukowany i zmiksowany przez Tiki Taane i za debiutował na pierwszym miejscu na nowozelandzkich listach przebojów i uzyskał status złotej płyty w ciągu pierwszego tygodnia od wydania. Pierwsze dwa single „Rise Up 2.0” i „Don’t Forget Your Roots” osiągnęły odpowiednio pierwsze i drugie miejsce na liście RIANZ Singles Chart i oba uzyskały status podwójnej i potrójnej platyny. W 2018 roku zespół zdobył pięć nagród Vodafone New Zealand Music Awards i był najczęściej stre amowanym artystą przez Nowoze landczyków na Spotify.

kiedy: 21 października 2022 r., godz. 18:00

gdzie: Electric Brixton, London

Wishbone Ash brytyjska grupa rockowa założona w 1969 roku przez dwóch gitarzystów, Andy’ego Powella oraz Teda Turnera.

Od początku cechą charakterystyczną techniki i brzmienia muzyki zespołu było użycie tzw. twin guitars, czyli dwóch równoległych, niezależnych i przeplatających się ze sobą linii gita rowych. Sprawą sporną jest zaliczenie muzyki grupy do określonego gatunku: jedni są skłonni uznać ją za progre sywną, inni muzykę jej uznają za bardziej wysublimowaną, nastrojową i liryczną odmianę hard rocka. Z pew nością grupa zbliżyła do siebie oba te gatunki; szczególnie trzy pierwsze albumy, tj. Wishbone Ash, Pilgrimage i Argus, posiadają cechy progresywne oraz hardrockowe. Późniejsza dzia łalność zespołu wiązała się z soft rockiem oraz rozbudowanym folk rockiem.

kiedy: piątek, 21 października 2022, godz. 18:30 gdzie: O2 Academy Islington, London

Franz Ferdinand

szkocki zespół pochodzący z Glas gow wykonujący indie rock. Jego na zwa pochodzi od nazwiska Francisz ka Ferdynanda. Liderem zespołu jest wokalista i gitarzysta Alex Kapranos, który razem z Nickiem McCarthym jest autorem niemal wszystkich tek stów piosenek oraz skomponowanej do nich muzyki. Płyty zespołu wy daje niezależna wytwórnia Domino Records, współpracująca m.in. z takimi zespołami jak The Kills czy Arctic Monkeys.

Za datę powstania zespołu przyj muje się rok 2001. Pierwszy album: Franz Ferdinand wydany pod koniec 2003 roku okazał się jedną z naj lepiej sprzedanych debiutanckich płyt ostatnich lat. Zespołowi sławę przyniósł hit lata 2004 – „Take Me Out”. Drugą płytę zespół wydał w 2005 roku, która wraz z promującym ją singlem Do You Want To odniosła duży sukces komercyjny. Utwór zo stał wykorzystany w anime Paradise Kiss.

kiedy: czwartek, 20 października 2022 r., godz. 18:30 gdzie: Alexandra Palace, London

POLECAMY!

co w trawie piszczy...

POLECAMY!

The Damned

angielski zespół rockowy założony w Londynie w 1976 roku przez wo kalistę Dave’a Vaniana, gitarzystę Briana Jamesa, basistę Captain Sensible i perkusistę Rat Scabies. Byli pierwszym punkrockowym zespołem z Wielkiej Brytanii, który wydał singla - „New Rose” (1976) i album Damned Damned Damned. Zespół rozpadł się na krótko po tym, jak Music for Pleasure (1977), kontynuacja ich debiutanckiego albumu, została krytycznie przejęta przez publiczność. W latach 80 wydali cztery albumy studyjne, The Black Album (1980), Strawberries (1982), Phantasmagoria (1985) i Anything (1986), które sprawiły, że zespół zmierzał w kierunku stylu gotyckiego rocka. Ich punk rock wpłynął na pojawienia się hardcore punka na początku 1980. w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. The Damned ponownie zrefor mowali się na trasę koncertową w 1991 roku. W 1995 roku wydali nowy album, Not of This Earth. Jako jeden z pierwszych gotyckich zespołów rockowych, The Damned, z barytonowym śpiewem wokalisty Vaniana, mrocznymi tekstami i ko stiumem nawiązującym do wampi rów, miał duży wpływ na subkulturę gotów.

kiedy: piątek, 28 października 2022 r., godz.

Eventim Apollo, London

Pavement

- amerykańska grupa indierockowa. Choć nie osiągnęła wielkiego sukcesu komercyjnego, do dziś jest postrzegana wśród słuchaczy indie rocka jako kulto wa, a jej muzyka miała ogromny wpływ na wiele zespołów lat 90. Wymienia się ją również wśród najważniejszych wykonawców muzyki lo-fi. W 2010 Pavement ogłosił reaktywację, zapo wiadając pojawienie się na najważniej szych letnich festiwalach muzycznych. Co ciekawe, basista grupy, Mark Ibold był także członkiem Sonic Youth.

kiedy: niedziela, 23 października 2022 r., godz. 19:00

gdzie: Roundhouse, London

IRA

polski zespół rockowy założony w 1987 w Radomiu przez gitarzystę Kubę Płu cisza. Poza pop-rockiem i hard rockiem grał też łagodniejszą odmianę heavy metalu i glam metalu w latach 90. XX wieku, a od 2002 wykonuje m.in. rock alternatywny i post grunge. Zespół debiutował fonograficznie w 1989 r., albumem Ira, który zdobył umiarkowane zainteresowanie słucha czy. Kolejne płyty – Mój dom i 1993 rok oraz koncertowa Ira Live – osiągnęły łączny nakład sięgający wielu tysięcy egzemplarzy, co pozwoliło grupie awansować do czołówki polskiego rocka. Zespół wystąpił na wielu naj większych festiwalach rockowych w kraju, m.in. trzykrotnie na Festiwalu w Jarocinie, na Przystanku Woodstock oraz na Festiwalu Odjazdy. Utwory z

płyt zadebiutowały na Liście przebojów Programu III Polskiego Radia. W maju 1994 Ira supportowała Aerosmith pod czas koncertu zespołu w Warszawie.

kiedy:

niedziela, 23 października 2022 r., godz. 19:00

gdzie:

O2 Shepherds Bush Empire, London

Skid Row

amerykański zespół hardrockowy, założony w 1986 roku w Toms River w stanie New Jersey. Jego najlepsze płyty to Skid Row oraz Slave to the Grind. Do dziś grupa sprzedała ponad 20 milionów płyt na całym świecie. Skid Row często jest uznawany za zespół glamrockowy, głównie za spra wą brzmienia ich pierwszego albumu, Skid Row, na którym pojawiły się takie hity jak: „18 and Life”, „Youth Gone Wild”

i „I Remember You”. Jednak wkrótce zespół zmienił styl na thrash metal z elementami hard rocka.

kiedy:

: poniedziałek, 24 października 2022 r., godz. 18:30 gdzie:

O2 Forum Kentish Town, London

The Proclaimers

pochodzący ze Szkocji zespół muzycz ny założony w 1983 r., przez bliźniaków Craiga i Charliego Reidów. Grupa zaliczana do nurtu pop-rockowego, w której twórczości pojawiały się elemen ty muzyki folk, soul i country. Grupa znana jest z piosenek „I Gonna Be (500 miles)”, „King of the Road” (zrealizowa nym na potrzeby minialbumu w 1990), „Letter from America”, a także „I’m on My Way”, która swą popularność za

POLECAMY!

Kasabian

brytyjski zespół grający rocka alternatywnego oraz indie rocka, połączonego z elektronicznymi brzmieniami.

Shutterstock

Ich pierwszy album zatytułowany Kasabian ukazał się w 2004 roku. Poprzedziły go single Processed Beats, Reason Is Treason oraz Club Foot. Natychmiast stali się niezwykle popularni, a wręcz uwielbiani w rodzimej Wielkiej Brytanii. Ich pierwszy krążek porównany został do dokonań Primal Scream, Happy Mon days i The Stone Roses. Drugi album, Empire, ukazał się 28 sierpnia 2006 roku. Podczas jego nagrywania z zespołu odszedł Christopher Karloff, który stwo rzył teksty do trzech piosenek z albumu, między innymi Empire. W tym czasie zespół przyjął nowego perkusistę Iana Matthewsa. Tytułowa piosenka – Empire – znajdowała się na angielskiej liście Top 10 przez cztery tygodnie. Shoot the Runner osiągnęła 17 miejsce w brytyjskich listach przebojów. Kasabian zdobył nagrodę „Best Live Act” w trwających w 2007 roku NME Awards. Po odebraniu nagrody, Tom Meighan powiedział: „To pierwsza nagroda jaką wygraliśmy, najwyższy czas! Dzięki, NME!” (w oryginale: „This is the first award we’ve ever won, so about fucking time! Thank you NME!”). Kolejna płyta zespołu, West Ryder Pauper Lunatic Asylum, wyszła na rynek 5 czerwca 2009 roku. Płyta z mieszanką elektroniki i neo-psychodelii została wy soko oceniona przez brytyjskich krytyków muzycznych. Z tego albumu pochodzi pięć świetnych singli: Fast Fuse, Vlad the Impaler, Fire, Where Did All the Love Go?, Underdog. Utwór Club Foot znalazł się na soundtrackowej płycie filmu Gol! i stał się jego motywem przewodnim, został także użyty jako motyw przewod ni do filmu London Boulevard, z kolei utwór Underdog został wykorzystany w reklamie telewizorów BRAVIA firmy Sony. Wielokrotnie utwory zespołu wykorzy stywano jako soundtrack do gier z serii FIFA.

kiedy: sobota, 29 października 2022 r., godz. 18:30 gdzie: Alexandra Palace, London

wdzięcza wykorzystaniu jej na ścieżce dźwiękowej w filmie „Shrek”.

kiedy: środa, 26 października 2022 r., godz. 18:30

gdzie: London Palladium, London

Cradle of Filth

brytyjska grupa muzyczna wykonująca muzykę z pogranicza black, gothic i symfonicznego metalu. Dziennikarze muzyczni określają styl wykonywanej przez zespół muzyki jako extreme me tal lub extreme gothic metal. Zespół po wstał w 1991 roku w Suffolk. Do 2018 roku ukazało się dwanaście albumów studyjnych Cradle of Filth oraz szereg pomniejszych wydawnictw pozytywnie

ocenianych przez fanów jak i krytyków muzycznych.

Podczas koncertów Cradle of Filth prezentuje charakterystyczny rodzaj ekspresji, obejmujący corpse paint, pokazy akrobatyczne, fire breathing, efekty pirotechniczne, nierzadko muzy kom towarzyszą tancerki i performerzy. Redaktor magazynu Metal Hammer stwierdził, że Cradle of Filth to najpopu larniejsza brytyjska grupa heavymeta lowa od czasów Iron Maiden.

kiedy: sobota, 29 października 2022 r., godz. 19:00 gdzie: indigo at The O2, London

Moderat

wywodzące się z Berlina trio produ cenckie. Formacja powstała w roku 2002 w wyniku współpracy Saschy Ringa (Apparat) oraz Gernota Bronser ta i Sebastiana Szarego (Modeselek tor). Ich pierwszą płytą była EP-ka Auf Kosten Der Gesundheit wydana roku 2003. Z powodu różnych wizji rozwoju i nieporozumień na tle artystycznym pierwszy longplay zespołu ukazał się dopiero w kwietniu 2009 roku. Album o tytule Moderat stanowił melodyjne połączenie minimalu, nu-ravu i am bientu, w które zostały wplecione wo kale i brzmienia wygenerowane przez syntezatory. Płyta otrzymała bardzo pochlebne recenzje i została wysoko oceniona przez środowisko muzycz ne – NOW Magazine przyznał jej 4 na 5 punktów, jednocześnie opisując ją jako bardzo kreatywną i zaskakująco

chwytliwą. Urb przyznał jej natomiast 5 z 5, chwaląc jako wyjątkowo piękną i wpadającą w ucho.

W 2009 roku czytelnicy popularnego internetowego portalu muzyki elek tronicznej – Resident Advisor wybrali Moderat jako Live Act roku.

Album zatytułowany „II” pojawił się na rynku w sierpniu 2013 roku nakładem wytwórni Monkeytown Records, a „III” został wydany 1 kwietnia 2016 roku. Jest trzecim i ostatnim albumem w trylogii

kiedy: poniedziałek, 31 października 2022 r., godz. 18:30 gdzie: Alexandra Palace, London

n

f

o

r

m

Polskie parafie w UK

Ashton-under-Lyne

Duszpasterz: ks. proboszcz Grzegorz Januszewski (0161) 339 3047; 13 Brompton Terrace, DUKINFIELD SK16 4JT; ashton@pcmew.org; pcmashton.chrystusowcy.pl

St Anne’s Church; Burlington Street, ASHTON-UNDER-LYNE, OL6 7DG; msze niedzielne: 13.00

St Peter’s Church; 16 Green Lane, STOCKPORT, SK7 4EA; msze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 16.00

St Anne’s Church; Crescent Road, Manchester, M8 5UD; msze niedzielne: 8.30

Bedford Duszpasterze: ks. proboszcz Janusz Kopeć – 07704141192; ks. senior Grzegorz Aleksandrowicz; parafiabedford.uk

Kościół Polski pw. Sacred Heart of Jesus & St Cuthbert; Mill Street, BEDFORD, MK40 3EU; msze niedzielne: sobota 19.00, niedziela 9.30, 11.00, 19.00

Birmingham

Duszpasterze: Ks. prob. Krzysztof Kita - 0121 643 0940; ks. asyst. Artur Kozik - 0121 643 0940; parafiabirmingham.org.uk

St Michael’s Church; Moor Street, BIRMINGHAM, B4 7UG; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 9,30, 11.30, 18.00

Blackburn Duszpasterz: ks. prob. Robert Pytel - (01254) 57067; blackburn@pcmew.org; parafiablackburn.eu; St Anne’s Church; France Street, Blackburn, BB2 1LX; msze niedzielne: 10.00 - ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

Kaplica Domu Polskiego pw. NMP Królowej Polski; 44 Preston New Road, Blackburn, BB2 6AH; msze niedzielne: sobota 19.00, niedziela 10.00 i 19.00

St Anne’s Church; Cobham Road, ACCRINGTON, BB5 0AH; msze niedzielne: 1. niedziela m-ca 13.00 - ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

Holy Saviour Church; 2 Vulcan Street, Nelson, BB9 8HE; msze niedzielne: 2. i 4. niedziela m-ca 13.30 - ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

Bognor Regis

Duszpasterz: o. prob. Antoni Prosowicz OFM - 07515 706 746; parafiabognorregis.com

Our Lady of Sorrows Church; Clarence Road, Bognor Regis, PO21 1JX; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 16.00

St Richard’s Church; Market Avenue, Chichester, PO19 1XB; msze niedzielne: 12.00

English Martyrs Church; Goring Way, Goring-by-Sea, BN12 4UH; msze niedzielne: 1. i 3. niedziela m-ca 18.00

St. Anthony of Viareggio; Gossamer Lane, Aldwick, Rose Green, PO21 3HF; msze niedzielne: sobota 18.00, 2. i 4. niedziela m-ca 9.00

Bolton Duszpasterz: ks. prob. Paweł Stebel - (01204) 523563; parafiabolton.co.uk

Kościół Polski pw. Dobrego Pasterza; 180 High Street, Bolton, BL3 6PL; msze niedzielne: 12.00

Kaplica Domu Polskiego pw. MB Królowej Polski; Back East Street, Bury, BL9 0RU; msze niedzielne: 10.00

St Mary’s Church; Mt Pleasant, Chorley, PR7 2SR; msze niedzielne: co dwa tygodnie - 14.00

Boston

Duszpasterze: ks. prob. Stanisław Kowalski SChr.(01205) 619921; ks. asyst. Damian Jędrzejak SChr. - (01205) 619921; boston@pcmew.org; parafiaboston.co.uk

St. Mary Church; 24 Horncastle Road, BOSTON, PE21 9BU; msze niedzielne: 11.30, 13.00, 19.30

The Sacred Heart Church; Grosvenor Road, SKEGNESS, PE25 2DB; msze niedzielne: 15.00

The Immaculate Conception and St Norbert Church; 52 St Thomas Road, SPALDING, PE11 2XX; msze niedzielne: sobota 18.30

Bournemouth

Duszpasterz: ks. prob. Łukasz Przewieślik SChr. - (01202) 619668; bournemouth@pcmew. org;

Sacred Heart Church; 1 Albert Road, Bournemouth, BH1 1BZ; msze niedzielne: 12.30ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA

The Annunciation Church; 218 Charminster Road, Bournemouth, BH8 9RW; msze niedzielne: 9.00

St Edmund Campion Church; Castle Lane West, BOURNEMOUTH, BH8 9TN; msze niedzielne: sobota: 19.00; niedziela: 12.30; 19.00

Bradford Duszpasterz: ks. prob. Mirosław Sławicki - (01274) 720848; bradford@pcmew.org; parafiabradford.co.uk

Kościół polski Matki Bożej Częstochowskiej i św. Maksymiliana Marii Kolbego;

29 Edmund Street, Bradford, BD5 0BH; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 10.00, 11.15

St Marie’s Church; 2 Clarence Street, Halifax, HX1 5DH; msze niedzielne: 13.00

St Austin’s Church; 6 Wentworth Terrace, Wakefield, WF1 3QN; msze niedzielne: 15.30

Brighton Duszpasterz: ks. prob. Tadeusz Białas COr. - (01273) 720069; brighton@pcmew.org; parafiabrighton.org; St Mary Magdalen Church; 55 Upper North Street, Brighton, BN1 3FH; msze niedzielne: niedziela 9.00

Our Lady, Queen of Heaven Church; Stagelands, Langley Green, Crawley, RH11 7QD; msze niedzielne: niedziela 11.00

St. Agnes’ Church; 10 Whitley Road, Eastbourne, BN22 8NE; msze niedzielne: 2 i 3 niedziela m-ca 18.00

Our Lady Star of the Sea Church; 1 High Street, Hastings, TN34 3EY; msze niedzielne: 1. niedziela m-ca 18.00

St. George Church; Court Farm Road, Hove, BN3 7QR; msze niedzielne: sobota 18.30 Dom Polski w Hove; 78 Farm Road, Hove, BF3 1FD; msze niedzielne: poniedziałek 18.30; środa i piątek 10.30

St Augustine’s Church; Crescent Road, Tunbridge Wells, TN1 2LY; msze niedzielne: 4 niedziela m-ca 19.30

Bristol

Duszpasterz: ks. prob. Jacek Michalski - (0117) 942 14 27; bristol@pcmew.org; parafiabristol.uk; Kościół Polski pw. MB Ostrobramskiej; Cheltenham Road, Bristol, BS6 5RH; msze niedzielne: sobota 19.00, niedziela 10.00, 12.30 i 15.00

Cambridge

Duszpasterz: ks. prob. Waldemar Niewiński - (01223) 368539; cambridge@pcmew.org; parafia-cambridge.co.uk;

Our Lady & The English Martyrs Church; Hills Road, Cambridge, CB2 1JR; msze niedzielne: 12.45 Kaplica polska pw. MB Królowej Polski; 231 Chesterton Road, Cambridge, CB4 1AS; msze niedzielne: sobota 18.00

St Thomas of Canterbury Church; Weeting Road, Brandon, IP27 0PT; msze niedzielne: 9.00

a

t

St Michael the Archangel Church; 82 Hartford Road, Huntingdon, PE29 1XP; msze niedzielne: 15.30

Cardiff

Duszpasterz: ks. prob. Michał Oszczudłowski - (029) 2025 3514; polskaparafiacardiff.org;

Our Lady of Lourdes; Gabalfa Avenue, Gabalfa, Cardiff, CF14 2QQ; msze niedzielne: sobota 19.15, niedziela 10.30 i 12.00

St. David’s Church; Park Crescent, Newport, NP20 3AQ; msze niedzielne: niedziela 9.00

Our Lady Queen of Martyrs Church; Belmont Road, Hereford, HR2 7JR; msze niedzielne: 4. niedziela miesiąca 16.00

St Mary’s Church; Pontmorlais Road, Merthyr Tydfil, CF47 8RG; msze niedzielne: 1. niedziela miesiąca o 19.15

Corby-Kettering

Duszpasterz: ks. prob. Ryszard Taraszka 01536 203 574; corby@ pcmew.org; parafiacorby.co.uk Kościół pw. Św. Józefa Rzemieślnika; Rockingham Road, Corby, NN17 1AE; msze niedzielne: sobota 19.00, niedziela 10.30 i 16.00

St Edward the Confessor Church; 2 The Grove, Kettering, NN15 7QQ; msze niedzielne: 13.00

Coventry

Duszpasterz: ks. prob. Romuald Szczodrowski - (024) 7622 2455; coventry@pcmew.org; parafiacoventry.org.uk Kościół Polski pw. św. Stanisława Kostki; Springfield Road, Coventry, CV1 4GR; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 9.00, 11.00, 18.00

Crewe

Duszpasterz: ks. prob. Piotr Gardoń SChr. - (01270) 256284; crewe@pcmew.org; St Mary of the Immaculate Conception Church; 13 Gatefield Street, Crewe, CW1 2JP; msze niedzielne: sobota 19.00, niedziela 12.45

Derby

Duszpasterze: ks. prob. Roman Kossakowski SChr. - (01332) 364078; ks. Sebastian Ludwin SChr. - (01332) 364078; derby@ pcmew.org; parafiaderby.co.uk; Kościół Polski pw. św. Maksymiliana Kolbe; 9 Gordon Road, Derby, DE23 6WR; msze niedzielne: niedziela 9.00, 10.30, 12.00 (od września do lipca); 18:00

o

r

St Mary and Modwen Church; 78A Guild Street, Burton-uponTrent, DE14 1NB; msze niedzielne: 14.00 - ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA

St. Joseph the Worker; Mount Street, Winshill; DE15 0JA; msze niedzielne: sobota 18:00 (od września do lipca)

Doncaster

Duszpasterz: ks. prob. Daniel Głoćko SChr. - 07564 413154; doncaster.eparafia.pl; St Peter in Chains Church; St Peter in Chains, Doncaster, DN1 2AA; msze niedzielne: sobota 17.00, niedziela 8.00, 12.00

Sacred Heart Church; Market Street, Hemsworth, WF9 4LB; msze niedzielne: brak St Bede’s Church; Station Road, Rotherham, S60 1HF; msze niedzielne: 11.15 - ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA

Dunstable

Duszpasterze: ks. prob. Piotr Redliński SChr. - (01582) 662807; ks. Krzysztof Sanda SChr.; ppld. co.uk; Kościół Polski pw. MB Częstochowskiej; 17 Victoria Street, Dunstable, LU6 3AZ; msze niedzielne: sobota 17.00, niedziela 9.00, 11.00, 17.30 - ZNIESIONA DO ODWOŁANIA, 19.00 OD 19 WRZEŚNIA SOBOTA 17:00

NIEDZIELA 8:30, 10:00, 11:30 ORAZ 19:00

The Holy Ghost Church; 33 Westbourne Road, LUTON, LU4 8JD; msze niedzielne: niedziela 19.00 - ZNIESIONA DO ODWOŁANIA

St. Augustine’s Church; Langcliffe Drive, Heelands, MILTON KEYNES, MK13 7LA; msze niedzielne: niedziela 14.00 OD 19 WRZEŚNIA SOBOTA 19:00 NIEDZIELA 14:00

Enfield

Duszpasterz: ks. prob. Maciej Michałek – 07470804568; enfield@pcmew.org; parafiaenfield.org; Holy Family Chapel; 52 London Road, Enfield, EN2 6EN; msze niedzielne: sobota 18.00 i niedziela 9.00

St Monica’s Church; 1 Stonard Road, Palmers Green, London, N13 4DJ; msze niedzielne: niedziela 15.30

London – Forest Gate Duszpasterz: ks.prob. Cezary Kraczkowski SChr. - (020) 8599 1445; parafiailford.co.uk;

GOODMAYES; High Road, Goodmayes, Ilford, IG3 8SH; msze niedzielne: 13.00

Immaculate Conception and St Joseph Church; 204 High Street, Waltham Cross, EN8 7DP; msze niedzielne: sobota 20.00, niedziela 10.00

Most Holy Redeemer; Petersfield Avenue, Harold Hill, ROMFORD, RM3 9PB; msze niedzielne: 15.30 UPTON PARK; 555 GREEN STREET, E13 9BF, UPTON PARK; msze niedzielne: 18.00

Gloucester

Duszpasterz: ks. prob. Dariusz Mazur - (01452) 523839; gloucester@pcmew.org

St. Thomas More Catholic Centre; Princess Elizabeth Way, Cheltenham, GL51 7RA; msze niedzielne: 9.30

St Peter’s Church; London Road, Gloucester, GL1 3EX; msze niedzielne: sobota 19.30, niedziela: 12.30

Sacred Heart of Jesus and Mary Church; Moorend Road, Charlton Kings, Cheltenham, GL53 9AU; msze niedzielne: 16.15

Great Missenden

Duszpasterz: ks. prob. Roman Werner SChr. - (01494) 868248; tchr.org/amersham

Immaculate Heart of Mary Church; 23 High Street, Great Missenden, HP16 9AA; msze niedzielne: 12.20 (oprócz 1. niedzieli m-ca)

St Aidan’s Church; Finch Lane, Little Chalfont, HP6 5LF; msze niedzielne: 9.00

Holy Rood Church; Exchange Road, Watford, WD18 0PJ; msze niedzielne: 14.15

St. Columba Church; 432 Berkhamstead Road, CHESHAM, HP5 3HQ; msze niedzielne: 1. niedziela m-ca godz. 12.00

High Wycombe

Duszpasterz: ks. prob. Andrzej Neblik - (01494) 462994; parafiahighwycombe.org.uk

Our Lady of Lourdes Church; 69 Camborne Avenue, Aylesbury, HP21 7UE; msze niedzielne: 8.30 Polski Dom; High Wycombe, HP13 7JF; msze niedzielne: 12.00, 18.00

Huddersfield

Duszpasterze: ks. prob. Józef Wacławik CHS - (01484) 420474; ks. kapelan Jan Wojczyński SChr. (01484) 531452; huddersfield@ pcmew.org

Kościół Polski pw. MB

Częstochowskiej, Królowej Polski; 88 Fitzwilliam Street, Huddersfield, HD1 5BB; msze niedzielne: niedziela: 11.15, 15.30, środa: 19.00, sobota: 12.00

Hull

Duszpasterz: ks. prob. Mariusz Gutowski SChr. - (01482) 341472; parafia.hull.pl

St Wilfrid’s Church; 200 The Boulevard, Hull, HU3 3EL; msze niedzielne: 17.00

St Vincent’s Church; Queens Road, Hull, HU5 2QP; msze niedzielne: sobota 18.30

St Peter’s Church; Castle Road, Scarborough, YO11 1TH; msze niedzielne: 9.30

St George’s Church; Peel Street, York, YO1 9PZ; msze niedzielne: 13.30

Ilford Park

Duszpasterz: ks. prob. Marcin Wysocki - (01626) 332043; parafiawdevon.ucoz.net

Kaplica pw. Chrystusa Króla

i MB Ostrobramskiej Church; Ilford Park Polish Home, Stover, Newton Abbot, TQ12 6QH; msze niedzielne: 10.30 - we Mszy św. uczestniczą tylko rezydenci domu Ilford Park Polish Home

The Sacred Heart Church; The Sacred Heart Church; 25 South Street, Exeter, EX1 1EB; msze niedzielne: 13.15

Assumption of Our Lady Church; 76 Abbey Road, Torquay, TQ2 5NJ; msze niedzielne: 18.30

St Joseph Church; 1 Stavordale Rd, WEYMOUTH, DT4 0AB; msze niedzielne: 15.00 (spowiedź od 14:30)

Ipswich

Duszpasterz: ks. prob. Paweł Nawłoka - 07486 880441; 82 Wellesley Road; IPSWICH, IP4 1PH; parafiaipswich.pl

St Mary’s Church; 322 Woodbridge Road, Ipswich IP4 4BD; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 12.00

Our Lady Queen of Peace Church; The Avenue, Braintree, CM7 3HY; msze niedzielne: niedziela 16.30

St Edmund’s Church; 21 Westgate Street, Bury St Edmunds, IP33 1QG; msze niedzielne: 2. i 4. sobota m-ca godz. 16.00

St James the Less Church; 51 Priory Street, Colchester, CO1 2QB; msze niedzielne: niedziela 14.00

Jersey

Duszpasterz: ks. prob. Jacek Małecki - 07797 778 786

St Mary’s and St Peter’s Church; Wellington Road, St Helier, JE2 4RJ; msze niedzielne: 9.00

St Thomas Church; 17 Val Plaisant, St Helier, JE2 4TA; msze niedzielne: 19.30

Kidderminster

Duszpasterz: ks. prob. Marek Ogorzały SChr. - (01562) 745914; kidderminster@pcmew.org; parafiakidderminster.org.uk

Kościół Polski pw.MB Ostrobramskiej; 50 Pitt Street, Kidderminster, DY10 2UN; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 10.00, 18.00

St George Church; 1 Sansome Place, Worcester, WR1 1UG; msze niedzielne: niedziela 14.00

Lancaster

Duszpasterz: ks. prob. Ryszard Sadecki SChr. - (01524)

39820; lancaster@pcmew.org; kosciolwlancaster.org.uk

Kościół Polski pw. MB Królowej Polski; Nelson Street, Lancaster, LA1 1PT; msze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 9.30

Our Lady and St Joseph Church; The Rectory, Warwick Square, CARLISLE, CA1 1LB; msze niedzielne: 13.00

St Patrick’s Church; St John’s Road, MORECAMBE, LA3 1EX; msze niedzielne: niedziela 18.30

St Catherine’s Church; Drovers Lane, PENRITH, CA11 9EL; msze niedzielne: 1. niedziela m-ca 15.30

- ZAWIESZONO DO ODWOŁANIA

Our Lady of Windermere Church; Lake Road, WINDERMERE, LA23 2EQ; msze niedzielne: sobota 16.00

Laxton Hall

Duszpasterze: ks. kapelan Andrzej Budzyński - (01780) 444242; ks. rezydent Jan Szponar Kaplica Polska pw. Niepokalanej Maryi, Matki Kościoła; Laxton Hall, Laxton, Corby, NN17 3AU; msze niedzielne: 12.00

Leeds

Duszpasterz: ks. prob. Jan Zaręba - (0113) 262 3220; parafialeeds.com Kościół Polski pw. MB Częstochowskiej i św. Stanisława Kostki; Newton Hill Road, Leeds, LS7 4JE; msze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 9.30, 11.00, 19.00

St Roberts Church; Robert Street, Harrogate, HG1 1HP; msze niedzielne: 1. i 3. niedziela miesiąca 16.30

St Joseph’s Church; Back Street, Pontefract, WF8 1NL; msze niedzielne: 2. niedziela m-ca 16.15

Leicester

Duszpasterz: ks. prob. Tadeusz Kordys - (0116) 221 7006; leicester@pcmew.org; leicesterpolonia.co.uk Kościół polski pw. Nawrócenia św. Pawła; Wakerley Road, Leicester, LE5 4WD; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 8.45, 11.15, 17.00

Letchworth

Duszpasterz: Ks. Prob. Cezary Komosiński – 07519059276; letchworth@pcmew.org; parafialetchworth-albert.co.uk

St Hugh of Lincoln Church; 84 Pixmore Way, Letchworth, SG6 3TP; msze niedzielne: 13.00

SS Alban’s and Stephens Church; 14 Beaconsfield Road, ST ALBANS, AL1 3RB; msze niedzielne: 2. i 4. niedziela m-ca 16.00

St Mary Church; 26 Salisbury Square, HATFIELD, AL9 5JD; msze niedzielne: 18.00

Our Lady Queen of all Creation; St Albans Road, Hemel Hempstead, HP3 8PG; msze niedzielne: 1. i 3. niedziela m-ca 16.00

St Hilda Church; 9 Breakspear, Stevenage, SG2 9SQ; msze niedzielne: sobota godz. 17.00

London – Balham

Duszpasterze: ks. prob.

Władysław Wyszowadzki - (020) 8672 5070; ks. Aleksander Dasik (020) 8767 0358; ks. senior

Teodor Bartnik; balham@pcmew. org; parafia-balham.co.uk

Kościół Polski pw. Chrystusa Króla; 232-234 Balham High Road, London, SW17 7AW; msze niedzielne: 9.30, 10.45, 12.00, 18.00

Kaplica polska osiedla św. Antoniego; 47-49 Foxbourne Road, London, SW17 7AW; msze niedzielne: 8.30

London – Croydon

Duszpasterze: ks. prob. Jerzy Mikrut - (020) 8653 8701; ks. Bartosz Kasprzyszak; croydon@ pcmew.org; parafia-croydon.co.uk

Kościół polski pw. Jezusa

Miłosiernego; 6-8 Oliver Grove, London, SE25 6EJ; msze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 8.30, 10.00, 18.00

Holy Innocents Church; 192 Selhurst Road, London, SE25 6XX; msze niedzielne: 12.00

London – Devonia

Duszpasterze: ks. prob. Bogdan Kołodziej - 08444874288; ks. Tomasz Mężyk; devonia@pcmew. org; parafia-devonia.org.uk Kościół Polski pw. MB

Częstochowskiej i św. Kazimierza; 2 Devonia Road, Islington, LONDON, N1 8JJ; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 9.00, 11.00, 12.30 - ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA, 15.00, 19.00

London – Ealing

Duszpasterze: ks. prob. Michał Kozak MIC - (020) 8567 1746; ks. Wiktor Gumienny MIC (020) 8567 1746; ks. senior Jerzy Januszkiewicz - (020) 8621 5260; ks. Klaudiusz Rokicki MIC - (020) 8567 1746; ks. Piotr Szyperski MIC - (020) 8567 1746; ealing. office@gmail.com; parafiaealing. co.uk Kościół polski pw. NMP Matki Kościoła; 2 Windsor Road, LONDON, W5 5PD; msze niedzielne: sobota 19.00, 20.30 (Windsor Hall)

MSZA NA WINDSOR DLA

NEOKATECHUMENATU

ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA, niedziela 8.30, 10.00, 11.30, 13.00, 14.30, 17.15, 19.00, 20.30

Uwaga! Kościół otwierany jest 15 minut przed Mszą Świętą i zamykany bezpośrednio po mszy do dezynfekcji.

Kaplica domu polskiego, Kolbe House; 18 Hanger Lane, LONDON, W5 3HH; msze niedzielne: sobota 16.30 ZAWIESZONE DO

ODWOŁANIA

Divine Mercy Apostolate; 1 Courtfield Gardens, LONDON, W13 0EY; msze niedzielne: 10.00

ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

Kaplica Sióstr Imienia Jezus; 57 Mount Park Road, LONDON,

W5 2RU; msze niedzielne: sobota - 17.00 ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

London – HighgateFinchley Duszpasterz: ks. prob. Marek Gałuszka - (020) 8371 0189; highgate@pcmew.org; finchleyparish.co.uk

St Joseph’s Retreat Church; Highgate Hill, LONDON, N19 5NE; msze niedzielne: 13.30

St Mary Magdalene Church; 6 Athenaeum Road, London, N20 9AE; msze niedzielne: 16:00

St Philip the Apostle Church; Gravel Hill, Finchley, LONDON, N3 3RJ; msze niedzielne: 18.30

London – Hammersmith Duszpasterze: ks. prob. Marek Reczek - (020) 8743 8848; ks. asyst. Zygmunt Zapaśnik 0208 743 88 48; hammersmith@ pcmew.org; bobola.church Kościół Polski pw. św. Andrzeja Boboli; 1 Leysfield Road, LONDON, W12 9JF; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 8.30, 10.00, 12.00, 18.00

Our Lady Queen of the Apostles Church; 15 The Green, HESTON, TW5 0RL; msze niedzielne: 15.00 - ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

London – Lewisham Duszpasterz: ks. prob. Dawid Jasiński - (+44) 07448583386; lewisham@pcmew.org

St. William of York; 4 Brockley Park, Forst Hill, London, SE 23 1PS; msze niedzielne: sobota 19.30 Kaplica Domu Polskiego pw. św. Jana Bosko; 8A Waldram Park Road, Forest Hill, LONDON, SE23 2PN; msze niedzielne: 9.00

Our Lady Help of Christians; 127 Mottingham Rd, London, SE9 4ST; msze niedzielne: godz. 13.00

London – South Kensington Duszpasterz: ks. prob. Bartosz Rajewski - 07449 801 752; chaplaincy@pcmew.org; parafiakensington.uk

Little Brompton Oratory; Brompton Road, London, SW7 2RP; msze niedzielne: Z uwagi na pandemię COVID-19, Little Brompton Oratory pozostaje zamknięte od odwołania. Msze św. celebrowane są w następujących miejscach: Niedziela, godzina 12.00 - St. Patrick Church, 167 West Hendon Broadway, NW9 7EB (Msze św. także w poniedziałki i środy o godz. 19.00 - wcześniej od godz. 18.00 - adoracja); Niedziela, godzina 18.00 (od 4 października 2020 r. - godzina 14.00) - Maria Assumpta Chapel, 23 Kensington Square, W8 5HN.

London – Putney

Duszpasterze: ks. prob. Andrzej Zuziak SChr. - 020 8788 3933; ks. Leszek Rygiewicz SChr.; putney@ pcmew.org; parafiaputney.co.uk

Kościół Polski pw. św. Jana Ewangelisty; St John’s Avenue, LONDON, SW15 6AJ; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 8.30, 10.00, 11.30, 13.00, 18.00

Christ the King Church; The Crescent, Wimbledon Park, LONDON, SW19 8AJ; msze niedzielne: 12.45 - ZAWIESZONE

DO ODWOŁANIA

London – Willesden

Green

Duszpasterze: o. prob. Adam Tomaszewski SJ - (020) 8452 4304; o. Leszek Szuta SJ; o. Adam Baczewski SJ; willesden.green@ pcmew.org; polishjesuits.co.uk

St. Francis of Assisi Church; Cullingworth Rd, LONDON, NW10 1NR; msze niedzielne: sob.19.00, niedz. 9.00, 10.30, 12.00, 19.00 Kaplica domu polskiego pw. MB Miłosierdzia; 182 Walm Lane, LONDON, NW2 3AX; msze niedzielne: 10.30, 12.00

Manchester

Duszpasterze: ks. prob. Karol Rogasik SChr. - (0161) 226 1588; ks. Wojciech Rożdżeński SChr. - (0161) 226 1588; ks. senior Edward Sopala SChr. - (0161) 226 1588; ks. senior Stanisław Leniart - (0161) 226 1588; parafiamanchester.pl Kościół Polski pw. Miłosierdzia Bożego; 196 Lloyd Street North, Manchester, M14 4QB; msze niedzielne: sobota 19.00, niedziela 8.00, 10.00, 12.00 oraz 19.00

Mansfield

Duszpasterz: ks. prob. Kazimierz Bidziński - (01623) 626470; mansfield@pcmew.org; parafia-mansfield.co.uk/ Kościół Polski pw. Św. Barbary; Windmill Lane, MANSFIELD, NG18 2AL; msze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 9.30, 11.15

St Joseph the Worker Church; 101 Winfield Avenue, WORKSOP, S81 0SF; msze niedzielne: 16.00

Melton Mowbray

Duszpasterz: ks. prob. Krzysztof Zalewski - (01664) 562101

Kościół Polski pw. MB

Częstochowskiej; 82 Sandy Lane, Melton Mowbray, LE13 0AW; msze niedzielne: sob. 18.00, niedz. 11.00

Dom Polski; True Lovers Walk, Loughborough, LE11 3DB; msze niedzielne: 09.00

Godalming

Duszpasterz: ks. prob. Tomasz Kocjan - 01483 497860; parafiamilford.org.uk

St Edward the Confessor; Sutton Park, Sutton Green, GUILDFORD, GU4 7QN; msze niedzielne: Sobota o 18.00

St Joseph’s Church; Portsmouth Road, Milford, GU8 5DY; msze niedzielne: niedziela: 8.15; 18.00

St John the Evangelist Church; 3 Springfield Road, Horsham, RH12 2PJ; msze niedzielne: 13.00

St Tarcicius Church; 227 London Road, Camberley GU15 3EY; msze niedzielne: 2. niedz. m-ca: 11.00

Newcastle-upon-Tyne

Duszpasterz: ks. prob. Jan Świętek - (0191) 273 3575; newcastle@ pcmew.org; parafianewcastle. org.uk

Kaplica Polska pw. MB

Częstochowskiej; 2 Maple Terrace, Newcastle upon Tyne, NE4 7SF; msze niedzielne: 1 i 2 sobota m-ca godz. 18.00; 2, 3 i 4 niedziela m-ca godz. 09.00; wszystkie niedz.m-ca godz. 18.00

St Patrick Church; Victoria Road, CONSETT, DH8 5AX; msze niedzielne: 3 niedz. m-ca godz. 13.00

St Teresa Church; Harris Street, DARLINGTON, DL1 4NL; msze niedzielne: 1 niedziela m-ca godz. 08.45; 2 niedziela m-ca godz. 13.00; 4 sobota m-ca godz. 18.00

St Wilfrid Church; Sunderland Road, GATESHEAD, NE8 3QR; msze niedzielne: wszystkie niedziele m-ca godz. 11.00

The Sacred Heart Church; Linthorpe Road, MIDDLESBROUGH, TS5 6LD; msze niedzielne: 3 sobota m-ca godz. 18.00; ostatnia niedziela m-ca godz. 14.00

Northampton

Duszpasterz: ks. prob. Janusz Zbroniec - 07758 689059; parafianorthampton.pl Kościół Polski pw. św. Stanisława i św. Wawrzyńca; Duke Street, Northampton, NN1 3BA; msze niedzielne: 9,00, 10.30, 19.00

St Augustine’s Church; 32 London Road, Daventry, NN11 4BZ; msze niedzielne: sobota przed 1. i 3. niedzielą m-ca 18.30

Our Lady of the Sacred Heart Church; 82 Knox Road, Wellingborough, NN8 1JA; msze niedzielne: sobota przed 2. i 4. niedziela m-ca 20.00, niedziela 12.30

Northolt

Duszpasterz: ks. prob. Witold Kapuściński - (020) 8993 0097; northolt@pcmew.org; parafiaojcapio.com

St. Bernard Church; 17 Mandeville Road, NORTHOLT, UB5 5HE; msze niedzielne: 17.00

St Lawrence Church; 9 The Green, FELTHAM, TW13 4AF; msze niedzielne: 13.00

Holy Family Church; Vale Lane, London, W3 0DY; msze niedz.: 10.00

Northwich

Duszpasterz: ks. prob. Grzegorz Kozieński SChr. - (01606) 42877; liverpool.chrystusowcy.pl Kościół polski pw. MB Częstochowskiej; 107 London Road, Northwich, CW9 8AT; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 10.00

St. Patrick Church; Park Place, Liverpool, L8 5UX; msze niedzielne: niedziela 13.00

St Stephen, First Martyr Church; 101 Sandy Ln, Warrington WA2 9HS; msze niedzielne: 15.30

Norwich Duszpasterz: ks. prob. Waldemar Haręza - (01603) 928622; norwich@pcmew.org

St John the Baptist Church; St Giles’ Gate, Norwich, NR2 2PA; msze niedzielne: sobota 16.00

Methodist Church; 72 High Street, WATTON, IP25 6AH; msze niedzielne: Sobota 18.30ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

St Thomas of Canterbury Church; Brandon Road, IP27 0PT Brandon; msze niedzielne: niedziela 09.00

St. Williams Way - Churchfield Green Our Lady’s; Norwich NR7 0AH; msze niedzielne: 11.30

Nottingham

Duszpasterze: ks. prob. Krzysztof Kawczyński - (0115) 960 4740; ks. Janusz Sroka –(0115) 962 37 13; nottingham@ pcmew.org; parafianottingham. org.uk

Kościół Polski pw. MB Częstochowskiej; 2 Sherwood Rise, Nottingham, NG7 6JN; msze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 9.30, 11.00, 12.30 i 18.30

Oxford

Duszpasterz: prob. ks. dr Edward Rusin - (01865) 510354, 07842901275; oxford@pcmew. org; parafiaoxford.co.uk

Corpus Christi Church; Margaret Road, Oxford, OX3 8AJ; msze niedzielne: środa, 1. piątek m-cagodz. 19:00 i sobota - godz. 18:00

St. Anthony of Padua Church; 115 Headley Way, Oxford, OX3 7SS; msze niedzielne: 12.00

Our Lady & St. Edmund; 1 Radley Road, ABINGDON, OX14 3PL; msze niedzielne: 14.00

St John the Baptist Church; Alexandra Road, Andover, SP10 3AD; msze niedzielne: 2. i 4. niedziela m-ca 18.00ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

Penrhos

Duszpasterze: ks. kapelan Ryszard Hanaczewski - (01758) 461310; ks. senior Władysław Marmol; penrhos@pcmew.org Kościół osiedla polskiego pw.

Our Lady and St Cynfil; Penrhos Home, Pwllheli, LL53 7HN; msze niedzielne: niedziela 9.30

Peterborough

Duszpasterze: ks. prob. Paweł Urbanek SChr. - (01733) 552726; ks. asyst. Arcenio Fialek SChr.; peterborough@pcmew.org; pmkpeterborough.pcmew.org

Our Lady of Lourdes Church; Welland Road, Dogsthorpe, Peterborough, PE1 3SP; msze niedzielne: sobota 19.15, niedziela 10.45, 12.30, 19.15

Our Lady and St Charles Borromeo Church; 63 Queens Road, Wisbech, PE13 2PH; msze niedzielne: 15.30 (daty mszy: 01 i 15 listopada)

Preston Duszpasterz: ks. prob. Paweł Szatlewski - (01772) 700231; smgpreston.org.uk

St Maria Goretti Church; Gamull Lane, PRESTON, PR2 6SJ; msze niedzielne: sobota 17.30, niedziela 12.00; dodatkowa msza św.: niedziela 17.30

St Marie-on-the-Sands Church; 25 Seabank Road, Southport, PR9 0EJ; msze niedzielne: St Cuthbert’s Church; Lytham Road, South Shore, Blackpool, FY1 6BS; msze niedzielne: 15:30

Reading

Duszpasterze: ks. prob. Rafał Jarosławski - (0118) 375 7587; ks. senior Edward Stachurski - (0118) 375 7587; reading@pcmew.org; parafiawreading.net

Kościół polski pw. Najśw. Serca

Pana Jezusa; 61 Watlington Street, Reading, RG1 4RF; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 9.00, 11.00, 18.00

The Holy Ghost Church; Sherborne Road, Basingstoke, RG21 5TD; msze niedzielne: 3 sobota m-ca 18.00

Rochdale Duszpasterz: ks. prob. Wojciech Świątkowski SChr - 01706 345 950; rochdale@pcmew.org

Kaplica Polska pw. MB Częstochowskiej; Polish Catholic Centre, Manchester Road, Rochdale, OL11 4LX; msze niedzielne: 10.00

St Patrick’s Church; 40 Union Street West, Oldham, OL8 1DL; msze niedzielne: 12.30

Rugby Duszpasterz: ks. prob. Władysław Liptak - (01788) 560478

St Marie’s Church; Dunchurch Road, Rugby, CV22 5EL; msze niedzielne: 12.30

Kapilca polska pw Miłosierdzia Bożego; 17 Lawford Road, Rugby, CV21 2EB; msze niedzielne: 18.00

St Joseph’s Church; Avon Dassett, SOUTHAM, CV47 2AR; msze niedzielne: 1. i 3. niedz. m-ca 15.15

St Joseph the Worker Church; Edmunds Road, BANBURY, OX16 0PP; msze niedzielne: 2. niedziela m-ca 15.15

St John the Evangelist Church; 25 South Bar Street, BANBURY, OX16 9AF; msze niedzielne: ostatnia niedziela m-ca 15.15 Kaplica polska pw. Chrystusa Ukrzyżowanego; Polish Catholic Centre, 54 High Street, Leamington Spa, CV31 1LW; msze niedzielne: sobota 17.30ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA, niedziela 10.15

Scunthorpe

Duszpasterz: ks. prob. Włodzimierz Pająk SChr. - (01724) 855698

Holy Souls’ Church; Frodingham Road, Scunthorpe, DN15 7TA; msze niedzielne: 16.30

St Joseph and St Thomas of Canterbury Church; 143 Pasture

Road, Goole, DN14 6DP; msze niedzielne: 1. sobota m-ca 20.00ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA

St. Mary on the Sea; Heneage Road, Grimsby, DN32 9DZ; msze niedzielne: 9.00

St Hugh’s Church; 34 Broadgate, Lincoln, LN2 5AQ; msze niedzielne: 12.15

Sheffield

Duszpasterz: ks. prob. Leszek Seweryn - (0114) 263 1688; sheffield@pcmew.org; lpcmsheffield.com

St Charles Borromeo Church; St Charles Street, Attercliffe, Smsze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 09.00; 10.30; 12.00; 13.30

Church of the Holy Rood; George Street, Barnsley, S70 1AX; msze niedzielne: 16.00 - ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

The Annunciation Church; 2 Spencer Street, Chesterfield, S40 4SD; msze niedzielne: 13.00ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

Slough

Duszpasterz: ks. prob. Leszek Buba - 01753 533 861; (01753) 533861; slough@pcmew.org; parafiaslough.org Kościół polski pw. Miłosierdzia Bożego i Matki Bożej Królowej Polski; 48 Pitts Road, Slough, SL1 3XH; msze niedz.: sobota 18.00, niedziela 8.00, 10.00, 12.00, 18.00

St. Tarcisius Church; 227 London Road, Camberley, GU15 3EY; msze niedzielne: czwarta niedziela miesiąca o godz. 14.00

Southampton

Duszpasterz: ks. Mariusz Urbanowski SChr. - (023) 8178 6316; southampton@pcmew.org; southampton.chrystusowcy.pl St Edmund’s Church; The Avenue, Southampton, SO15 2EQ; msze niedzielne: msze niedzielne: sobota 17.30 i 19.00

Holy Cross Church; 53 Leigh Road, Eastleigh, SO50 2EQ; msze niedzielne: msze niedzielne: 8.30 Holy Family Church; 4 Redbridge Hill, Millbrook, Southampton, SO16 4PL; msze niedzielne: msze niedzielne: 17:30 i 19:00

St. Joseph’s Catholic Church; 48 Bugle St, Southampton, SO14 2AH; msze niedzielne: czwartek i piątek 19.00

Southend-on-Sea

Duszpasterz: ks. prob. Wojciech Mozdyniewicz - 07566 229 699; southend@pcmew.org

The Most Holy Trinity; 71 Wickhay, Basildon, SS15 5AD; msze niedzielne: wszystkie niedziele za wyjątkiem 2. niedzieli m-ca 12.30 sobota przed 2. niedzielą m-ca 19.30

Our Lady Immaculate and Holy Name Church; 178 New London Road, Chelmsford, CM2 0AR; msze niedzielne: niedziela o 16.00ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA Sacred Heart Church; 418 South Church Road, Southend on Sea, SS1 2QB; msze niedzielne: 9.00

Our Lady Help of Christians and St Helen; 27 Milton Rd, Westcliff-

on-Sea, SS0 7JP; msze niedzielne: sobota godz. 17.30

Stoke-on-Trent

Duszpasterz: ks. prob. Jacek Jabłoński - (01782) 411195; stoke@pcmew.org; parafiastokeontrent.pcmew.org

Our Lady of Perpetual Succour Church; Masterson Street, Fenton, ST4 3QB; msze niedzielne: 11.00, 14.00 i 19.00

St Mary’s Church; Compton Road, Leek, ST13 5NH

Msze niedzielne: sobota 16.30

Swansea

Duszpasterz: ks. prob. Artur Strzępka 07549 325 521; swansea@pcmew.org

Sacred Heart Church; School Road, Morriston, Swansea, SA6 6HZ; msze niedzielne: 14.00

Our Lady of Mount Carmel Church; Pontfaen Road, LAMPETER, SA48 7BS; msze

niedzielne: soboty o godz. 17:30

przed 2 i 4 niedzielą m-ca.

Our Lady of Peace Church; Waunt-lan-yr-afon Road, Llanelli, SA15 3AB; msze niedzielne: 12.00

Swindon

Duszpasterz: ks. prob. Jarosław Kozak - (01793) 531257; swindon@pcmew.org; parafiaswindon.com

Kościół katolicki p.w. św. Jana Pawła II; Whitbourne Avenue, Swindon; SN3 2JX; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 8.00, 09.30, 10.30, 12.30

St Peter’s Church; 7 St Peter’s Road, Cirencester, GL7 1RE; msze niedzielne: 1. sobota miesiąca 16.00 - ZAWIESZ. DO ODWŁ.

Taunton

Duszpasterz: ks. prob. Wiesław Garbacz - (01934) 629865; tauntonparafia.co.uk

St George Church; Billet Street, Taunton, TA1 3NN; msze niedzielne: 12.00

St Joseph Church; 9 Binford Place, Bridgwater, TA6 3NJ; msze niedzielne: sobota 18.30

The Holy Ghost Church; 73 Higher Kingston, Yeovil, BA21 4AR; msze niedzielne: 16.30

Corpus Christi; Ellenborough Park, WESTON SUPER MARE BS23 1XW; msze niedzielne: 9.00

Telford – Stafford

Duszpasterze: ks. prob. Michał Łatuszyński - 07926 044 405; ks. senior Jan Główczyk 01785 748 891; stafford@pcmew.org; parafia-stafford.pcmew.org

Our Lady of Pity; Meadow Farm Drive, Harlescott, Shrewsbury, SY1 4JY; msze niedzielne: 9.00ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA

St Austin’s Church; 82

Wolverhampton Road, STAFFORD, ST17 4AW; msze niedzielne: 12.30

St Patrick’s Church; King Street, Wellington, TELFORD, TF1 3AP; msze niedzielne: 17.00

Trowbridge

Duszpasterz: ks. prob. Zbigniew

Zybała - (01225) 752930; trowbridge@pcmew.org

Sala ośrodka Lokalnej PMK pw. MB Częstochowskiej; 6 Waterworks Road, Trowbridge, BA14 0AL; msze niedzielne: 10.00, 19.00

St John the Evangelist Church; South Parade, Bath, BA2 4AF; msze niedzielne: 12.30

St Catharine’s Church; 4 Park Road, Frome, BA11 1EU; msze niedzielne: 1. sobota m-ca 18.00

St Osmund’s Church; 95 Exeter Street, Salisbury, SP1 2SF; msze niedzielne: 2. niedziela m-ca 16.00

St Michael’s Church; 6 Park Road, SHEPTON MALLET, BA4 5BP; msze niedzielne: 1. sobota m-ca 16.00

West Bromwich

Duszpasterz: ks. prob. Ireneusz Maraszkiewicz - (0121) 532 4548; 18 Fitzguy Close, WEST BROMWICH, B70 6RU

St Michael and the Holy Angels Church; 260 High Street, , B70 8AQ; msze niedz.e: 14.00 i 16.00

St. Thomas of Canterbury; Dartmouth Avenue, WALSALL, WS3 1SP; msze niedzielne: 12.00

Wolverhampton

Duszpasterz: ks. prob. Tomasz Maziarz - 01902 422833; Presbytery; 74 Green Drive, wolverhampton@pcmew.org Kościół Polski pw. Trójcy Świętej; 265 Stafford Road, Wolverhampton, WV10 6DQ; msze niedzielne: sob. 18.00, niedz.a 9.30, 11.30, 18.00

Policja, straż pożarna, pogotowie - 112, 999 Informacja kolejowa 0845 748 4950

Osoby niesłyszące - wiadomość tekstowa pilna - 18000 NHS Helpline - 0800 22 44 88 Post Office 0845 722 3344

Informacja transportowa w Londynie - 020 7222 1234 Połączenia autobusowe 0870 6082 608

Telefony alarmowe i infolinie Ambasada i konsulaty

Informacja o numerach lokalnych i międzymiastowych - 192

Informacja o numerach międzynarodowych - 153

AMBASADA RP W LONDYNIE

47 Portland Place, Londyn W1B 1JH, tel. 0 207 2913 520, e-mail: london@msz.gov.pl

WYDZIAŁ KONSULARNY

AMBASADY RP W LONDYNIE

10 Bouverie Street, City of London EC4Y 8AX, tel. 0 207 8228 900, e-mail: londyn.konsulat@msz.gov.pl

KONSULAT GENERALNY RP W MANCHESTERZE

Manchester One, 51 Portland Street, Manchester M1 3LD, tel. 0 161 245 4130, e-mail: manchester@msz.gov.pl

KONSULAT GENERALNY RP W EDYNBURGU

2 Kinnear Road, Edynburg EH3 5PE, tel. 0 131 552 0301, e-mail: edinburgh@msz.gov.pl

Polskie instytucje i organizacje

Polska Misja Katolicka w Anglii

2-4 Devonia Road, Islington, London, N1 8JJ, www: www. pcmew.org, tel. 020 7226 3439, ZJEDNOCZENIE POLSKIE W WIELKIEJ BRYTANII

240 King Street, Hammersmith W6 0RF London, www: www. zpwb.org.uk, tel. 0 208 741 16 06,

POSK (Polski Ośrodek Społeczno-Kulturalny)

238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.posk.org, tel. 020 8741 1940

Polska Macierz Szkolna

238 King Street London, W6 0RF, www: www.polskamacierz.org/ en/, tel. 020 8742 6431

Fundacja Veritas

63 Jeddo Road, London W12 9EE, www: www.veritasfoundation. co.uk, tel. 020 3740 8350

Związek Harcerstwa Polskiego w Wielkiej BrytaniiI

23-31 Beavor Lane, London W6 9AR, www: www.zhpwb.org.uk, tel. 020 8748 8006

Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego

20 Prince’s Gate, London, SW7 1PT, www: www.pism.co.uk, tel. 020 7589 9249

Instytut Józefa Piłsudskiego w Londynie

238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.pilsudski.org.uk, tel. 020 8748 6197

Biblioteka Polska - POSK 238-246 King Street, London W6 0RF, www: polishlibrarylondon. co.uk/biblioteka, tel. 020 8741 1940

Polski Uniwersytet na Obczyźnie

238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.puno.edu.pl, tel. 020 8846 9305

Fundacja Stowarzyszenie Kombatantów w Wielkiej Brytanii

238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.spk-wb.com, tel. 020 8741 1911,

Zjednoczenie Polek na Emigracji

238-246 King Street, London W6 0RF, e-mail: charity@ polishwomensba.org.uk, tel. 020 8563 1893

Polish YMCA London Association

20 Gunnersbury Ave, London W5 3QL, www: www. polskaymcalondon.com, tel. 020 8992 5699

Polish Heritage Society UK

Widecombe Lodge, 2, Brentham Lodge, London W5 1BJ, , www: www. polishheritage.co.uk

Lewisham

Polski Ośrodek Levisham

8 Waldram Park Road, London, SE23 2PN, www: www.osrodeklpc.com

Ognisko Polskie

55 Princes Gate, London, SW7 2PN, www: www.ogniskopolskie.org. uk, tel. 020 7589 4670

East European Resource Center

238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.eerc.org.uk, tel. 020 8741 1288,

KONSULAT GENERALNY RP W BELFAŚCIE

67 Malone Road, BT9 6SB , Belfast, tel. 0 28 96209500, e-mail: belfast.kg.sekretariat@ msz.gov.pl

Polish Psychologist Association

238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.polishpsychologists. org

Polish Proffesionals in UK

55 Exhibition Road London SW7 2PN, www: www.polishprofessionals. org.uk

Poles in Need UK CIC & Centrum Pomocy Familia

238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.pinuk.online, tel. 07809904386

Haringey

PEEC Centrum Rodzinne Pretoria Road, Tottenham, N17 8DX, www: www.peec.org.uk, tel. 0208 365 9090, 07956574274

Instytut Polski w Londynie

10 Bouverie Street, London EC4Y 8AX, www: www.polishculture.org.uk, tel. 020 7822 8990

Merton „PYZA” Stowarzyszenie

na Rzecz Polskich Rodzin

66-72 High Street, SW19 2BY Colliers Wood, www: www.polishfamily.org.uk

Stockwell

POLES CONNECT Project

Partnership

Lambeth,

157 South Lambeth Road, London, SW8 1XN, tel. 020 7793 7730, www: www.stockwell.org.uk

Bedford Ośrodek Integracji

Polsko-Brytyjskiej

Bradgate Road, Bedford, MK40 3DE, www: www.pbic.org.uk, tel. 01234 328100

Luton

POLONIA – Polish Community Group www: www.poloniapcg.org.uk, tel. 07969254578

Lotniska

Aberdeen Airport, Dyce, Aberdeen AB21 7DU, tel. +44 (01224) 722 331, www.aberdeenairport.com

Belfast City Airport, George Best Belfast City Airport, Belfast BT3 9JH, tel. +44 (0)28 9093 9093, www.belfastcityairport.com

Belfast International Airport, Belfast BT29 4AB, tel. +44 (0)28 9448 4848, www.belfastairport.com

Birmingham International Airport, Airport Way, Birmingham, B26 3QJ, tel. +44 0870 733 5511, www.birminghamairport.co.uk

Cardiff International Airport, Vale of Glamorgan,

CF62 3BD, Wales, tel. +44 (01446) 711 111, www.tbicardiffairport.com

Coventry Airport, Coventry Airport South, Siskin Parkway West, Coventry, CV3 4PB, tel. +44 (0)2476 308 600, coventryairport.co.uk

Edinburgh Airport, Edinburgh EH12 9DN, tel. +44 (0)870 040 0007, www.edinburghairport.com

Glasgow Airport, Glasgow, Paisley, Renfrewshire PA3 2SW, tel. +44 (0)141 887 1111, www.glasgowairport.com

Inverness Airport, Inverness, Scotland, UK, IV2 7JB, tel. +44 (01667) 464 000, www.hial.co.uk

Oxford Oxford Polish Association

Blackbird Leys Road, Oxford, OX4 6HW, www: www.opaoxford.org, tel. 07585442696

Birmingham

Polish Millenium House

Bordesley St, Birmingham B5 5PH, polishmillenniumhouse.org.uk, tel. 0121 643 3577

Birmingham – Polish Expats Association (Erdington)

109 High St, Birmingham B23 6SA, www: www.polishexpats.org.uk, tel. 0121 382 2568

Walsall

Europeans Association

Welfare INC

Joseph Leckie Academy, Walstead Rd, Walsall, WS5 4PG, www: www.ewacic.com/pl, tel. 0787 525 8192

Southampton

SOS Polonia

32 Queen’s Terrace, Southampton SO14 3BQ, www: www.sospolonia.net,

tel. 02380 233722

Liverpool Meyerside Polish Community

1st Floor, 5 Covent Garden, Liverpool L2 8UD, www: www.merseysidepolonia. com

Nottingham

Signpost to Polish Succes

Tennyson, Unit B, Forest Road West, NG7 4EP Nottingham, www: www.empp.co.uk, tel. 0115 978 1396

Leeds Bradford International Airport, Leeds LS19 7TU, tel. +44 (0113) 250 9696, www.leedsbradfordairport.co.uk

Liverpool John Lennon Airport, Liverpool L24 1YD, England, tel. +44 0870 129 8484, 0906 108 8484, www.liverpoolairport.com

London City Airport, London City Airport Ltd, Royal Docks, London E16 2PX, tel. +44 (0)20 7646 0088, www.londoncityairport.com

London Gatwick Airport, West Sussex, RH6 0NP, tel. +44 0870 000 2468, www.gatwickairport.com

London Heathrow Airport, 234 Bath Road, Hayes,

Szkoły sobotnie

London

Polska Macierz Szkolna 238 King Street, London, W6 0RF, Tel. 020 874 264 31 (od poniedziałku do piątku w godz. 10.00-17.00, w środy do 19.00)

Aberdeen PS im. św. St. Kostki tel. 07784675058

PSS tel. 07932499848

Accrington

PSS im. Pana Kleksa tel. 012542 33382, 07842841679

Amersham

PS im. św. Józefa info@polskaszkolaamersham.co.uk

Aylesbury

PSS w Aylesbury tel. 07876535548

Banbury PSS tel. 07841759790

Bath

Integracyjna Szkoła Sobotnia im. Fryderyka Chopina tel. 07710816449

Bath

PSS im. Jana Pawła II w Bath tel. 07449309894

Bedford Szkoła Polska im. JP II

tel. 07525218426 szkola.polska.bedford@gmail.com

Bedford

PSS przy Stowarzyszeniu

Kultury i Języka Polskiego tel. 07935643005

Birmingham

PSS im. M. Kopernika tel. 07849450483

Blackburn

PSS im. A. Mickiewicza tel. 07513037683

Blackpool

PS Przedmiotów Ojczystych tel. 07926258084

Middlesex UB3 5AP, tel. +44 0870 000 0123, www.heathrowairport.com

London Luton Airport, Navigation House, Airport Way, Luton, Bedfordshire LU2 9LY, tel. +44 (0)1582 405 100, www.london-luton.co.uk

London Stansted Airport, Enterprise House, Bassingbourne Road, Essex CM24 1QW, tel. +44 (0)870 000 0303, www.stanstedairport.com

Manchester Airport, Manchester Airport Plc, Manchester M90 1QX, tel. +44 (0)161 489 3000, www.manchesterairport.co.uk

Newcastle Airport, Woolsington, Newcastle-Upon-Tyne,

tel. +44 0870 122 1488, www.newcastleairport.com

Norwich International Airport, Amsterdam Way, Norwich, NR6 6JA, tel. +44 (01603) 411 923, www.norwichairport.co.uk

Nottingham East Midlands Airport, Castle Donington, Derby DE74 2SA, tel. +44 (01332) 852 852, www.eastmidlandsairport.com

Southampton International Airport, Wide Lane, Southampton, Hampshire, SO18 2NL, tel. +44 0870 040 0009, www.southamptonairport.com

Boston PSS tel. 07851864621

Bournemouth

PS Nauczania

Przedmiotów Ojczystych tel. 07854814412, 01202801208

Bracknell

PSS im. Chopina tel. 07837486598

Bradford PSS tel. 07581114643

Brighton / Hove PSS im. gen. Sikorskiego tel. 07926769798

Brighton / Hove

PSS im. Jana Brzechwy tel. 07470203363

Bristol

Integracyjna Sz. Sobotnia im. gen. Wł. Andersa tel. 07806612529, 07541244281

Bristol

PSS im. Jana Pawla II tel. 01179602269, 07756797798

Burnley

PSS tel. 07837845007

Cambridge

PSS im. Dąbrówki tel. 01223358219

Canterbury

PSS tel.07878957519

Cardiff

PSS tel. 07704445465, Carlisle PSS tel. 07729670242

Chatham (Medway)

PS w Kent im. Juliana Tuwima tel. 07847221866

Chelthenam

PSS tel. 07776331002

Corby

PSS tel. 07704628444

Coventry

PSS tel. 01455230560

Craigavon

PSS tel. 07549619661

Crawley

PSS tel. 07725908836

Derby

PS Przedmiotów tel. 07581172361

Derry

Polish Abroad Saturday School info@polishabroad.co.uk

Ely

Polska Społeczna Szkoła tel. 07523460097

Exeter

PSS tel. 07947647731

Fife

PS im. Jana Pawła II tel. 07724544543

Glasgow

PSS tel. 07545538935

Gloucester

PSS tel. 07800842430

Gravesend

PSS tel. 01322402482

Grays

PSS Przedmiotów Ojczystych im. Wisławy Szymborskiej tel. 07511551832

Grimsby

PSS tel. 07736940301

Harlow

PS Przedmiotów Ojczystych im. J. Tuwima tel. 07851387655, 07552010903,

Hastings / St Leonards-on-Sea

PSS Uzupełniająca im. Jana Brzechwy tel. 07917795512

High Wycombe

PS Przedmiotów Ojczystych tel. 07903189252

High Wycombe

PS im. św. Bernarda tel. 01628525753

Hitchin

PSS im. M. Skłodowskiej tel. 01462632933

Huddersfield

Szkoła Ojczysta im. A. Mickiewicza tel. 07939117590

Hull

PSS St. Mary’s College tel. 07775698031, 01482803514

PSS im. I.Sendlerowej tel. 07526144246

Huntingdon

PSS tel. 07856514222

Inverness

Szkoła im. św. Jana Pawła II tel. 01463223223,

Jersey

PS Przedmiotów Ojczystych tel. 07700348183

Kettering

PSS im. Jana Brzechwy tel. 07894012194

Kidderminster

PSS tel. 01562823568

Lancaster PS Nauczania Przedmiotów

Ojczystych im. Jana Pawła II tel. 07851221762

Leamington Spa

PS im. M. Konopnickiej tel. 01926730181

Leeds

PS Parafialna pw. św. Stanisława Kostki tel. 01132677298, 07957972086,

Leicester

PS im. Jana Pawła II jp2polskaszkola@gmail.com

Leicester PSS Edu Owls tel. 07516340933, 07738096644

Lincoln PSS tel. 07840484006

Liverpool PS Przedmiotów

Ojczystych im. Jana Pawła II tel. 07792110391

London Brockley / Lewisham

PSS tel. 01689602752

London Chiswick

PSS im. M. Reja tel. 07756969708

London Clapham / Balham

PSS im. T. Arciszewskiego tel. 02086734177

London Croydon /

Crystal Palace

Szkoła Przedmiotów Ojczystych tel. 07922400138

London Devonia

Szkoła im. Matki Boskiej Częstochowskiej tel. 07513528338

London Ealing PSS Przedmiotów

Ojczystych im. Tadeusza Kościuszki tel. 07970107691

London Enfield PSS im. A. Mickiewicza tel. 07988680162

London Erith Szkoła im. św. Franciszka tel. 07882572259, 07809433738

London Forest Gate / Ilford PS Przedmiotów

Ojczystych im. Królowej Jadwigi tel. 07940747540

London Fulham PS Przedmiotów Ojczystych im. Henryka Sienkiewicza tel. 07868607736

London Hanwell Akademia Języka Polskiego tel. 07872949395

London Hanwell PS Przedmiotów Ojczystych im. Heleny Modrzejewskiej tel. 07849831135

London Highgate PSS im. Prymasa S. Wyszyńskiego tel. 07720968503

London Leyton PS Przedmiotów Ojczystych im. Adama Mickiewicza tel. 07963722810

London New Malden PSS Przedmiotów Ojczystych tel. 07923608863

London Newham PS im. JP II tel. 07521357317

London Northolt PSS im. J. Kochanowskiego tel. 07734581134

London Putney/Wimbledon tel. 07973301638

London South Croydon PSS im. F. Chopina tel. 07427547020

London Streatham PSS tel. 07734458583, London Sutton Polska Sobotnia Szkoła im. Dywizjonu 303 tel. 07555120012

London Walthamstow

PSS im. Świętej Rodziny tel. 07414668585

London Willesden Green PSS im. M.Konopnickiej tel. 07787116414

Luton

PS im. M.Kolbe tel. 07759045102

Manchester PS Ojczysta tel. 07434161991

Manchester

PS Przedmiotów

Ojczystych im. św. S. Kostki tel. 07934663173

Mansfield

PSS tel. 07962802386

Medway PSS tel. 07856548679

Milford PSS im. T. Czuchnickiego tel. 07940269631

Motherwell Szkoła Języka Polskiego i Kultury tel. 01698230225,

Newcastle Upon Tyne PSS tel. 07907067346, Northampton PSS im. Bł. Franciszki Siedliskiej tel. 07912562338

Northampton Szkoła Polska Języka i Kultury Ojczystej tel. 07713430251

Northwich PS tel. 07988693128

Nottingham PSS im. J. Kantego tel. 07450354854

Nottingham PS Przedmiotów Ojczystych im. św. Kazimierza tel. 07960364303

Oxford PSS Przedmiotów Ojczystych tel. 07507122244

Peterborough

PSS im. Mikołaja Kopernika tel. 07951513924

Plymouth PSS tel. 07565638821

Portsmouth PSS im. Powstańców Listopadowych tel. 07986476216

Preston PSS im. Jana Pawła II tel. 07707818402

Reading

PSS im. Mikołaja

Kopernika tel. 07505758121

Redditch

PSS tel. 07454392577

Scunthorpe

Polska Akademia tel. 07718904123

Scunthorpe

PSS im. Maksymiliana Kolbego tel. 07722769455

Sheffield

PS przy LPCM tel. 07934115799

Skegness

PSS tel. 07526947641

Slough

PS im. H. Sienkiewicza tel. 01628636313

Southampton PSS tel. 07766478011

Southend-on-Sea PSS tel. 07516986094

Spalding

PSS tel. 01175960966,

St Albans

PSS im. Jana Pawła II tel. 07863136316

Swansea PSS pss.swansea@googlemail.com

Swindon

Katolicka PSS im. Marii Konopnickiej tel. 07724833452

Taunton

PSS im. Jana Brzechwy tel. 07999647444

Telford

PSS w Telford tel. 07955209897

Walsall

PSS tel. 01922721071

Warrington

PS Przedmiotów

Ojczystych Polonia tel. 07779838672

Watford

PSS kontakt@polskaszkolawatford.org,

Wellingborough

PSS tel. 07585662020

Wolverhampton PSS tel. 07540049147

Worcester

PSS im. Jana Pawła II tel. 07445458848

Worksop

PSS tel. 07549392889

Wrexham

PSS tel. 07522881978

HOROSKOP miesięczny

-

Październik 2022 roku przyniesie przede wszystkim potrzebę wery fikacji dotychczasowych celów osobistych i zawodowych. W centrum zainteresowania znajdą się finanse i status materialny. Jedynie Barany bezrobotne i jednocześnie poszukujące pracy skorzystają na tej energe tycznej aurze. W innych przypadkach bieżący miesiąc może okazać się wyjątkowo pracowity i frustrujący. W sprawach zawodowych lepiej dwa razy sprawdzić wszystko i wyjątkowo dbać o narzędzia pracy. W part nerstwie możesz okazać się wyjątkowo trudny, bo skupienie na sobie i znużenie w połączeniu z wrodzonym temperamentem będą działać jak płachta na byka przede wszystkim na Ciebie. Jeśli pozostajesz w stabil nym związku, bądź szczery, ale nie rań uczuć osoby bliskiej Twojemu ser cu. Jeśli jesteś samotnym Baranem, to lepiej wstrzymaj się z decyzjami w tej sferze życia. Warto też wziąć pod lupę zdrowie. Zrób badania, zwolnij tempo i koniecznie zadbaj o jadłospis.

Bliźnięta

- 21.06

Październik 2022 roku może okazać się wyzwaniem w każdej sferze życia. Masz teraz tendencję do ka prysów i bujania w obłokach. Uważaj na grafiki i zobowiązania, bo możesz popaść w kłopoty wyłącz nie na własne życzenie. Jednocześnie niczym lew bronisz swojego terytorium i pragniesz ekspansji. Kosmiczna aura sprzyja temu, abyś rozwijał się, uczył i wyznaczał sobie coraz to nowe cele. Postaraj się przy tym nie niszczyć dotychczasowych relacji i nie palić za sobą mostów. Unikaj postawy „albo wszystko, albo nic”. Bieżący miesiąc może bowiem przynieść kryzys w partnerstwie, a nawet czasowe rozstanie. Mogą znów dojść do głosu zadawnio ne urazy, na nowo wybuchnąć swary. A i Ty, drogi Byku, niezależnie od płci, jesteś bardziej niż zazwy czaj skłonny do konfrontacji. Pod względem mate rialnym październik okazuje się dość stabilny, nie mniej z tendencją zniżkową, jeśli tylko nie zaczniesz żyć nieco oszczędniej.

Październik 2022 roku nie będzie należał do najła twiejszych w dziedzinie uczuć. Może być i bardzo gorąco, i zimno, by nie rzec – powiać arktycznym chłodem. W stałych związkach z długoletnim sta żem pojawią się i ożywcze fluidy, i powrócą zadaw nione urazy. Trzeba będzie zdać się na cierpliwość i poczucie humoru, a nawet trochę poudawać głu chotę, sklerozę czy też wspiąć się na wyżyny Warto teraz zweryfikować dotychczasowe plany i działa nia zawodowe. Bliźnięta poszukujące pracy lub pra gnące zmienić branżę mają szansę, by przyciągnąć do siebie korzystne okoliczności i osoby. W sferze materialnej czeka Cię tendencja zniżkowa. Zatem lepiej zwolnić tempo i spokojnie wszystko przemy śleć, uporządkować priorytety i oszczędzać. Ostatni tydzień października przyniesie nowe idee, które ożywczo wpłyną na Twój rozwój osobisty. Począt kowo możesz je odbierać jak dziwactwa, ale wiele dobrego wniosą z czasem do Twojego życia.

Październik 2022 roku sprzyja rozwojowi w osobistej sferze życia. Zainwestuj w swoje talenty, ucz się i skup na twórczej stronie aktywności zawodowej. Twoja obowiązkowość i dar poświęcenia na rzecz wyko nywanej pracy mogą zostać niespodziewanie docenione przez przełożonych. Raki zatrudnione na ekspo nowanych lub kierowniczych stanowiskach muszą liczyć się z tym, że ten miesiąc przeniesie więcej napięć; nieraz trzeba będzie wykazywać się stanowczością albo uprawiać dyplomatyczną ekwilibrystykę. Pod względem finansowym bieżący miesiąc okaże się dość stabilny, a nawet da szansę na małą nadwyżkę. Paź dziernik przynosi też nieharmonijną energetykę w sferze uczuć. Komplikacje, a nawet znużenie przyniosą głównie irytujące drobiazgi dnia codziennego. Nie podejmuj decyzji o rozstaniu na podstawie plotek. Nie wiąż się z kimś tylko dlatego, że obawiasz się samotnej przyszłości. Obie postawy przyniosą rozczarowa nie i porażkę..

Panna

Październik 2022 roku okaże się dość stabilny w każdej sferze życia. Niemniej przed Tobą trudne wy bory, bowiem życie nie znosi stagnacji, a Ty lubisz czuć ster w dłoniach… Zatem w sferze zawodowej będziesz chciał wiele zmienić, czemu sprzyjać będą kreatywność i partnerzy. Nadszedł czas, by skupić się i podjąć wyzwanie dynamicznego rozwoju za wodowego, zmiany pracy, podniesienia kwalifikacji. Tymczasem w sferze uczuć październik okaże się –delikatnie pisząc - skomplikowany. Jeśli jakaś relacja do tej pory nie funkcjonowała wg Twoich oczeki wań, to najprawdopodobniej zechcesz ją ostatecznie zakończyć. Nie obędzie się bez kłótni, dramatycz nych scen i wylewania żalów. Także w materialnej dziedzinie życia lepiej nastawić się na oszczędności, nie planować nowych wydatków. Ostatnie tydzień października może przynieść kryzys w osobistej sferze życia. Postaraj się wtedy wygospodarować więcej czasu wyłącznie dla siebie...

Październik to czas optymalny dla pracy, kariery i rozwoju osobistego. Warto poświęcić czas na wery fikację dotychczasowych osiągnięć oraz na zapla nowanie celów na najbliższe miesiące, a nawet 2 – 3 lata. Jeśli będziesz polegać na sobie, zachowasz cier pliwość, nie stracisz z oczu wyznaczonych celów, nie zwątpisz w siebie, to uda Ci się osiągnąć sukces, o którym skrycie marzysz. Bieżący miesiąc będzie dość stabilny pod względem finansowym. Otaczają ca Cię aura kosmiczna wspiera Twoją kreatywność, a to sprzyja korzystnym zmianom w karierze. Nie poddawaj się ogólnej atmosferze, a znajdziesz ko rzystne dla siebie rozwiązania w tej dziedzinie ży cia. Dla samotnych Panien płci obojga bieżący mie siąc może okazać się harmonijny, a nawet przynieść miłe niespodzianki. Koniecznie trzeba też zadbać o zdrowie: regularny tryb życia, badania, więcej snu i zdrowy jadłospis.

Październik 2022 roku przyniesie odpoczynek i nowe wyzwania - głównie za sprawą Twojej, droga Wago, potrzeby pozostawienia przeszłości za sobą. W sferze uczuć samotne Wagi będą musiały jeszcze uzbroić się w cierpliwość, choć mogą pojawić się szanse na niezobowiązujące flirty. Ogólnie aura kosmiczna spra wi, że spędzisz czas miło pod względem towarzyskim. Niemniej często będziesz uciekać, by w samotności oddać się refleksji. Nie będzie to też łatwy miesiąc dla spraw zawodowych. Przed Tobą trudne chwile; na pięcia na skutek konfrontacji z twardą rzeczywistością. Relacje z przełożonymi oraz współpracownikami mogą okazać się bardziej skomplikowane, a nawet niekiedy frustrujące do granic możliwości. Niektóre Wagi będą musiały zmierzyć się z zaniedbaniami z przeszłości i ponieść ich przykre konsekwencje. Nie mniej bieżący miesiąc okaże się dość łaskawy w sferze materialnej. Zachowaj jednak umiar, bo oszczędno ści przydadzą się już niebawem.

Skorpion

Październikowa aura energetyczna 2022 roku przyniesie namiętność w bliskich relacjach, a także konieczność zmierzenia się z oporem osoby bliskiej Twojemu sercu. Tym razem okaże się, że lepiej użyć wdzięku i dyplomacji zamiast tarana. W pierwszej połowie miesiąca idealnie byłoby nieco odpocząć, by przygotować się na nowe wyzwania. Postaraj się unikać konfrontacji z przełożonymi oraz współpra cownikami, ponieważ mogą wrócić dawne osobiste urazy i znów będziesz zmuszony wspiąć się na wy żyny dyplomacji, by je załagodzić. Druga połowa miesiąca przyniesie nowe szanse w osobistej sferze życia i da impuls energetyczny, by wcielać je w życie. Wykorzystaj je, pokaż, że potrafisz być pracowity, sumienny i znasz swoje miejsce w szeregu. Uważaj na zdrowie i nie testuj swoich granic finansowych.

Strzelec

Październik 2022 roku sprzyja weryfikacji w osobi stej sferze życia. W centrum zainteresowania staną Twoje uczucia oraz relacje z bliskimi. To będzie trudna konfrontacja, choć przyniesie oczyszczenie. Unikaj obarczania innych winą za swoje słabości. Przyda się poczucie humoru, dystans i pokłady cierpliwości. Samotne Strzelce mogą liczyć na miłe niespodzianki. Niemniej nie można od razu pla nować wspólnego życia aż po grób… Unikaj zatem idealizacji i demonizacji innych ludzi. Krocz prostą drogą równowagi, a krok po kroku osiągniesz to, czego w głębi duszy tak bardzo pragniesz. W spra wach zawodowych, finansowych zapanuje raczej stagnacja. Masz teraz doskonały czas, by nadrobić zaległości oraz pokazać się jako rzetelny, pracowity, kompetentny pracownik i współpracownik. Liczenie na „łaskawość losu” zdecydowanie zakończy się roz czarowaniem, więc dbaj o siebie i swoje interesy.

Październik 2022 roku to trudny czas dla Twoich uczuć, drogi Koziorożcu. W stałych związkach nastąpi weryfikacja wszystkiego, co zostało osiągnięte do tej pory. Może to zaowocować przekonaniem o tym, że Twoja relacja przetrwa wszystko i warto w nią dalej inwestować. Może jednak stać się i tak, że podejmiesz decyzję o rozstaniu. Samotne Koziorożce będą teraz bardziej niż zwykle skłonne do ochrony prywatności. Może zdarzyć się i tak, że z uporem obwiniać będą innych o wszystko, czego nie znoszą w sobie samych… Taka postawa tylko pogłębi frustrację i gorycz samotności. Warto bowiem poznawać nowych ludzi z na dzieją, że pojawi się ktoś odpowiedni. Ważne: realnie poznawać, a nie przez klikanie… Bieżący miesiąc to także czas weryfikacji w zawodowej i finansowej sferze życia. Wszelkie zaległości będą się mścić, a braki zostaną wytknięte. Najwyższa pora porzucić stare nawyki, które blokują rozwój zawodowy i wymarzony prestiż społeczny. Pilnuj więc, drogi Koziorożcu, by Twoje zamiary były realistyczne i sensownie rozłożone w czasie. Zadbaj o swoje zdrowie, dietę i kondycję fizyczną.

Wodnik

Ryby

Październik 2022 roku upłynie w serdecznej i har monijnej atmosferze z osobami bliskimi Twojemu sercu. Nawet samotne Wodniczki i Wodniki będą mile zaskoczone ożywionym zainteresowaniem ze strony nowo poznanych osób. Niemniej nie byłbyś sobą, gdybyś, drogi Wodniku, nie zapragnął spędzić więcej czasu w samotności. Możliwe, że wycofasz się ze znajomości, które w jakiś sposób ogranicza ją Twoją potrzebę niezależności. Tymczasem w sprawach zawodowych bieżący miesiąc postawi Cię wobec licznych wyzwań. Albo dostosujesz się do narzuconych ograniczeń, albo zaczniesz inten sywnie szukać nowej pracy. Podobnie z finansami: jeśli tylko unikniesz pokus i nie będziesz stawiać wszystkiego na jedną kartę czy w jakiś inny sposób nadwyrężać budżetu, to październik 2022 roku może okazać się dość stabilny. Uważaj jednak na swoje zdrowie, szczególnie po 23.10.

Październik 2022 roku będzie sprzyjał bujaniu w obłokach, snuciu wizji przyszłości, ale też rozwi janiu talentów i kreatywnej strony Twojej natury. Dlatego warto bardzo realistycznie podejść do spraw bytowych. Pilnuj się w pracy i bardzo dbaj o swoje zdrowie. Unikaj wszelkiego ryzyka i nie daj się wciągnąć w fałszywe przyjacielskie związki. Bie żący miesiąc warto poświęcić się przede wszystkim pielęgnowaniu relacji z osobami bliskimi Twojemu sercu, pogłębianiu wiedzy oraz weryfikacji osią gnięć pod kątem rozwoju w osobistej i zawodowej sferze życia. Warto teraz zdać się na intuicję. Gdy połączysz naturalne talenty oraz kompetencję i wie dzę zawodową, to Twoja kariera nabierze z czasem tempa. Sfera materialna dość stabilna, z niewielką tendencją zwyżkową, jeśli tylko dobrze wykorzy stasz, droga Rybo, sprzyjającą aurę.