Goniec Polski, wydanie 732

Święta tuż, tuż..

Brytyjskie i polskie tradycje bożonarodzeniowe

52 ~ święta I NOWY ROK

i Dawne tradycje i zwyczaje tworzą szczególną atmosferę Świąt Bożego Narodzenia. Uroczysty charakter świąt podkreślają również potrawy, które najczęściej przygotowywane są jeden raz w roku, na wieczerzę wigilijną. Świąteczna obrzędowość jest w polskiej tradycji bardzo bogata, jednakże współcześnie znane są tylko niektóre dawne zwyczaje.

Oprócz zwyczajów wspólnych dla całego kraju istnieją także te regionalne, kultywowane w poszczególnych województwach.

Polskie potrawy tradycje

bożonarodzeniowe Dolnośląskie Produkty i potrawy wigilijne wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych: • Karp milicki • Miodowe pierniczki z Przemkowa • Keselica / kysielnica / kysyłycia • Juha – kompot z suszonych owoców

„Obecnie Dolny Śląsk należy do najbardziej zróżnicowanych kulturowo regionów w Polsce. Zasiedlony po 1945 roku przez ludność reprezentującą nieomal wszystkie regiony Polski stał się obszarem, gdzie różnorodne tradycje regionalne zaistniały w bliskich relacjach rodzinno-sąsiedzkich”. Wśród przybyszy istniał tradycyjny, „dawny jak u dziadków” sposób przygotowania wieczerzy wigilijnej.

Była ona ucztą, podczas której pamiętano także o zmarłych. To także ustawianie snopa słomy, jako znaku „tamtego świata”. To również np. pojmowanie podawanego maku, jako znaku snu, w tym snu wiecznego. Ponadto funkcjonowała bogata sfera symboli dotycząca spożywanych potraw, białego

obrusu, stawianego na stole krzyża. Osadnicy z okolic Gródka nad Dunajcem podawali: kapustę z grzybami i z chlebem, fasolkę jasiek z suszonymi śliwkami, zupę grzybową z łazankami, barszcz czerwony z uszkami faszerowanymi grzybami, karpia z ziemniakami, do tego serwowano też ćwikłę, a na koniec podawano kompot z suszonych owoców (gruszek, jabłek, śliwek). W kuchni kresowej typowe potrawy, poza oczywistą kutią, to korże, śliże, łamańce, różnorakie pierogi, gołąbki z kapusty, ale też ryba i ziemniaki. Dawniej gospodarze nosili też kolorowe i duże opłatki dla bydła.

Kujawsko-pomorskie Produkty i potrawy wigilijne wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych: • Piernik na karmelu / Brukowiec kujawski • Grzybowniczki • Groch z kapustą • Wigilijna zupa z suszonych śliwek • Kluski z makiem • Kulis – kwas z buraczków

11 grudnia 2020

święta I NOWY ROK ~ 53

Lubelskie Produkty i potrawy wigilijne wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych: • Szyneczka z karpia z Pustelni • Wędzone dzwonka karpia z Pustelni • Karasie z Polesia • Gruszka suszona kraśnicka • Piernik lubelski • Rudnicki pieróg jaglany • Pieróg gryczany • Sękacz podlaski • Pieróg (Piróg) Biłgorajski dawniej zwany „krupniakiem” • Piernik żydowski • Pierniczki ozdobne • Paszteciki z grzybami • Makowiec lubartowski • Olej lniany • Olej rzepakowy • Olej tarnogrodzki • Paszteciki niedrzwickie z kapustą i pieczarkami Dzień wigilijny był na Lubelszczyźnie dniem świętym. Często nazywano Wigilię pośnikiem. Wierzono, że „jaka Wigilia, taki cały rok”. Na Lubelszczyźnie Wigilia Bożego Narodzenia była dniem szczególnie uroczystym.

Starano się w tym dniu nic nikomu nie pożyczać, nic nie dawać z domu, bo mógł ten ktoś zabrać z tą rzeczą szczęście, które w dzień wigilijny nawiedza domy. Inni znowu twierdzili, że aby mieć szczęście przez cały rok, to trzeba w ten dzień zobaczyć pierwszego chłopca, ale bez kożucha.

Zapamiętywano pogodę z dnia wigilijnego, bo to wróżyło o plonach w przyszłym roku i powodzeniu w gospodarstwie. Dorośli w tendzień suszyli, tj. przez cały dzień nic nie jedli.

Dzieciom natomiast dawano suszone owoce do gryzienia i suchy chleb, mogły tylko napić się wody, a mleka już im nie pozwalano pić. Niemowlaki odstawiano od piersi i podawano im wywar z suszonych owoców.

Wystrojoną już izbę wyścielano świeżą słomą, co miało przypominać stajenkę. Pod pięknie wybielony lniany obrus kładziono cieniutką warstwę siana i kolorowe opłatki. W kącie izby stawiano snop żytni, który miał tam

stać do Nowego Roku, żeby urodzaj był tak bogaty jak bogate są święta Bożego Narodzenia. Następnie gospodarz wnosił choinkę. Drzewko stawiano w jednym z okien izby, żeby aż na drogę było widać, jak płoną na nim świeczki.

Choinkę przyozdabiano zabawkami z bibuły, ze słomek, wydmuszek jaj, zawieszano też orzechy w złoconych papierkach, cukierki, jabłuszka czerwone, łańcuchy z kolorowych papierów, pieczone specjalnie na choinkę ciastka z dziurką do przewlekania nitki. Na czubku choinki zawsze umieszczano gwiazdę. Kobiety od rana przyrządzały potrawy wigilijne. Obowiązkowo miało ich być dwanaście, albowiem Pan Jezus miał dwunastu apostołów.

Znajdowały się w tym zestawie: fasola, zwana „jaśkiem”, sporządzana na sypko z makiem, na słodko; kapusta z grzybami; barszcz czerwony z grzybkami i „jaśkiem”; śledzie w marynacie z gorczycą pieczone w piecu na blachach wraz z cebulą, bułką i jajkiem; kutia z pszenicy obtłuczonej w stępie, teraz wymieszana z makiem i miodem; pierogi gotowane ze zwarem, czyli serem z siemienia konopnego, karto�le na cało z olejem i parzoną cebulą czy kluski z makiem.

Przed Wigilią Bożego Narodzenia ustawiano w kącie izby snopek zboża, a na podłodze rozsypywano słomę. W niektórych miejscowościach nad stołem wieszano czubek sosenki udekorowany jabłkami, orzechami, piernikami, gdzie indziej, już na początku XX wieku, ustawiano małą sosnę na stole lub podłodze, wieszano na niej pieczywo wyobrażające różne zwierzęta domowe, owoce i łańcuszki ze słomy. Na Pałukach świąteczną ozdobę domu stanowiły słomiane pająki wieszane pod su�item, ośmioboczne, trójkątne lub kuliste. Pod obrus na stole wigilijnym kładziono słomę i kilka monet. Na Kociewiu adwentowym

Lubuskie Produkty i potrawy wigilijne wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych: • Schab tradycyjny słubicki • Strudel (strucla) (…) W dawnych czasach na Wigilię przygotowywano 12 dań, tyle ile jest miesięcy w roku lub według innego tłumaczenia, tyle ilu było apostołów.

W obecnych czasach w większości gotujemy nieparzystą liczbę potraw.

Tradycyjne wierzenia ludowe mówią, że im jest ich więcej, tym większy dostatek i więcej dobrodziejstw spłynie na dom w nadchodzącym roku. Stół zastawia się dodatkową zastawą dla niespodziewanego gościa. Wieczór wigilijny jest najbardziej uroczystym oraz oczekiwanym wieczorem w całym roku. W tym dniu cała rodzina oczekuje na pojawienie się pierwszej gwiazdki, aby zasiąść wspólnie do wigilijnego stołu, gdzie gospodarz (najstarszy z rodu) kolejno ze wszystkimi podzieli się opłatkiem. Niekiedy też łamano się opłatkiem zamaczanym w miodzie – co ma symbolizować osłodzenie życia. Czasami także żony smarowały sobie miodem czoło, aby mąż podczas składania życzeń, poczuł jaką dobrą ma żonę. Na wigilijnym stole znajdują się tylko potrawy postne, których podstawę stanowią ryby, grzyby, groch, kapusta, orzechy oraz mak. Jednak królem stołu wigilijnego jest karp przeważnie smażony oraz śledź pod różnymi

zwyczajem pochodzenia niemieckiego było wieszanie pod su�item wieńca z 4 świeczkami zapalanymi po 1 w kolejne niedziele adwentu. Na Pomorzu od początku XX wieku w domach stawiano choinkę, którą przystrajano małymi opłatkami i własnoręcznie robionymi ozdobami z papieru, słomy, orzechów. W Wigilię dzieci stawiały na okno talerze, by w Boże Narodzenie rano znaleźć je wypełnione łakociami. Aby zapewnić urodzaj i dostatek, gospodarze obwiązywali słomą drzewa owocowe i zanosili zwierzętom pod wieczór „gwiazdkę” w postaci lepszego siana czy obroku.

Wigilia to też czas wróżb, z których starano się

postaciami: smażony na ciepło, w sałatce z olejem lnianym i cebulką, z warzywami. Przy każdym nakryciu leży też słodka bułeczka – płecinta.

Do popicia gotuje się kompot z suszonych śliwek i gruszek, a na deser strudle z jabłkami i makiem. Ustalenie jednolitego menu na lubuskim stole jest bardzo trudne, co wynika z różnorodności pochodzenia mieszkańców oraz przemieszaniem się kultur. Na stole w domach, w których korzenie wywodzą się z repatriantów z Bukowiny można znaleźć postne gołąbki, bób gotowany z cebulą, duszoną fasolę, pierogi z powidłami, kutię przygotowaną z pszenicy gotowanej, maku zmielonego, rodzynków, cukru, migdałów i orzechów mielonych, natomiast u tych, którzy przybyli z terenów dzisiejszej Ukrainy podaje się m.in. barszcz czerwony z uszkami lub zupę grochową, pierogi z kiszoną kapustą i grzybami. Pośród mieszkańców, których przodkowie wywodzą się z Wileńszczyzny, zachowała się tradycja Przybówek i makówek robionych z ciasta drożdżowego z nadzieniem z maku utartego z miodem, lub suszonych grzybów zmielonych, a następnie przesmażonych z cebulą i marchewką smażonych na oleju.

odczytać przyszłość – wyciągano źdźbło spod obrusa i z jego długości prognozowano długość życia.

Jeszcze na początku lat 60. XX w nie we wszystkich miejscowościach obchodzono Wigilię Bożego Narodzenia. Tam, gdzie spożywano uroczystą wigilijną wieczerzę jedzono ryby, śledzie, zupę grzybową, zupę z suszonych owoców, kiszkę z kaszy i ziemniaków, kaszę jaglaną, kluski i pieczywo z makiem. Kujawskie gospodynie przyrządzały zupę z suszonych śliwek z kluskami, jagły, kapustę z grzybami, groch, śledzie.

54 ~ święta I NOWY ROK

Łódzkie

Małopolskie

Produkty i potrawy wigilijne wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych: • Piernikowa chatka znad rzeki Mrogi • Piernik z marchwi Wigilię zwano dawniej Wilią. Ob�itowała ona w praktyki, od których zależała pomyślność w nadchodzącym roku. Z chwilą, gdy na niebie pojawiła się pierwsza, symbolizująca betlejemską gwiazdę, rozpoczynano wieczerzę. Wierzono, że powinna zasiąść do niej parzysta liczba biesiadników, w przeciwnym razie ktoś spośród nich mógłby nie doczekać przyszłej Wigilii. Składnikami wigilijnych potraw, które gościły na stołach w chłopskich domach, były płody rolne stanowiące podstawę wyżywienia mieszkańców dawnej wsi. Wszyscy biesiadnicy musieli spróbować każdej potrawy, co miało zapewnić urodzajne plony. Wigilia miała charakter zaduszny, wierzono, że dusze zamarłych przebywają w tym dniu wśród żywych.

Na wieczerzę wigilijną podawano zupę z siemienia konopnego zwaną siemieniuchą lub siemieniatką, potrawa ta zaczęła zanikać już w okresie międzywojennym. Jedzono również kluski o wydłużonym kształcie, robiono je z pszennej lub żytniej mąki

bez dodatku jajek, tocząc je w dłoni.

Wiązano je bezpośrednio z urodzajem zbóż – istniało przekonanie, że długie kluski zapewniały odpowiednią wielkość kłosów zbóż w nadchodzącym roku. Kluski te zwano kłosami, a w niektórych wsiach, głównie w Radomszczańskim i Sieradzkim, paluszkami lub paluchami. W Łęczyckim jadano je najczęściej okraszone olejem, w Radomszczańskim z roztartym makiem, w Łowickiem również z makiem lub z kompotem z suszonych owoców. Kolejnym rodzajem klusek, które jadano w Łęczyckim i Łowickim, były tzw. skaplerzyki; robiono je dzieląc rozwałkowane ciasto na niewielkie kwadraty lub prostokąty. W Łęczyckim podawano je z kwasem kapuścianym z dodatkiem ćwikłowego buraka i listka bobkowego, w Łowickim podobnie jak kłosy z makiem lub kompotem. Na terenie województwa na wieczerzę wigilijną powszechnie podawano kompoty z suszonych owoców – najczęściej gruszek i śliwek, rzadziej jabłek.

Produkty i potrawy wigilijne wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych: • Karp zatorski • Karp zatorski wędzony • Karp w zalewie octowej • Łukowicka śliwka suszona • Susorki iwkowskie • Sernik jurajski • Sernik królewski • Barszcz czerwony krakowski • Zupa zoproska • Siuśpaj • Kapuśniorka z grzybami (…) Przed Wigilią przystrajano wnętrze izby, każdy element, który pojawiał się do dekoracji miał przynieść gospodarzom w przyszłym roku zdrowie, dobre plony, zgodę i miłość w rodzinie. Gospodarz wnosił snop nie omłóconego zboża, które stawiał w rogach izby i mówił: Słoma do chałupy, a bieda z chałupy.

Ze snopków wyciągano źdźbła i rzucano o powałę, gdy słoma przyczepiła się do powały znaczyło to, że będzie urodzaj i pomyślność w nadchodzącym roku. Przynosił też zielone gałęzie jodły, które zatykano za obrazy święte i wierzchołek jodły, który zawieszano nad stołem. Zielone gałęzie oraz wierzchołek jodły ubierano zabawkami wykonanymi z papieru, słomy, które w czasie Adwentu roznosił po domach organista, a w zamian dostawał produkty spożywcze.

Mazowieckie Produkty i potrawy wigilijne wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych: • Pasta rybna z Radziwiłłowa • Fafernuchy • Olej lniany tłoczony na zimno • Kapusta z olejem lnianym i grzybami

11 grudnia 2020

Wigilia to dzień, który rozpoczyna się bardzo wcześnie: „kto w wilię rano wstanie, cały rok nie zaśpi”. Gospodarz z synami wnosili do izby snopy nie wymłóconego zboża i ustawiali je w kątach. Do domu wnoszono świeżo ściętą choinkę: jodłę, świerka lub sosnę. W Polsce choinka pojawiła się dopiero w XIX w., zastępując „podłaźniki”. „Podłaźnik” to zielona gałąź sosnowa, jodłowa lub świerkowa

(…) W Małopolsce w latach późniejszych, w miastach od początku XX wieku, a na wsiach po II wojnie światowej zaczęto zwracać uwagę na dodatkowy talerz na stole, dodatkowe, puste miejsce przy stole pierwotnie było przeznaczone dla dusz zmarłych krewnych, którzy już nie mogą z nami zasiąść do wieczerzy wigilijnej. Jeszcze przed obiadem, gospodarz przygotowywał wieczerzę dla wilka, nabierał na łyżkę lub miskę trochę grochu, czasem innych potraw i kładł ją na oknie. Wieczerzę zaczynano od modlitwy i podzieleniem się opłatkiem.

Pamiętać należy, że w Małopolsce zamieszkują również prawosławni Łemkowie. Boże Narodzenie zwane Riztwo, poprzedzały tzw. weczyrki, w czasie których odbywały się zabawy z udziałem przebierańców na wspólnym przędzeniu lnu.

zawieszona u pułapu nad stołem wigilijnym. Pewne było, że nikt nie przyjdzie nic pożyczyć, „bo pożyczać w wilię nie można, tego co się pożyczyło cały rok będzie brakować”, ale może zajrzeć sąsiadka. A przecież wszyscy wiedzą, że „jak w wilię przyjdzie pierwsza do domu kobieta, to cały rok będzie zły”. Kolację wigilijną – postnik rozpoczynano po pojawieniu się pierwszej gwiazdki na niebie wspólną modlitwą, dzielono się opłatkiem i siadano przy ławie. Ławę tę wyściełano sianem, okrywano białą tkaniną i na środku ustawiano talerz z opłatkiem. Gdy każdy dmuchnął na swoje miejsce (koniecznie należało dmuchnąć, aby przypadkiem jednej z dusz odwiedzających nas tego dnia w domach nie przysiąść na kolanach!) można było wziąć w rękę łyżkę, pamiętając, że do końca wieczerzy nie wolno jej odłożyć: „Jak odłoży się łyżkę, zanim się skończy wszystko jeść to człowieka cały rok będzie krzyż boleć”.

REKLAMA ~ 55 reklama

reklama

56 ~ święta I NOWY ROK

Opolskie

Podkarpackie

Produkty i potrawy wigilijne wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych: • Kołocz śląski • Śliszki – potrawa wigilijna • Anyżki • Olej głubczycki rzepakowy tłoczony na zimno • Siemieniotka • Mołcka – potrawa wigilijna • Kartoffelsalat • Makówka opolska Na Opolszczyźnie wierzono, że rąbanie drewna w dniu Wigilii mogło powodować ból głowy w następnym roku. Podobnie skutkiem wbijania gwoździ mogły być częste bóle głowy i zębów. Nie wolno było również wylizywać maku z makutry, gdyż mogło to być przyczyną krost. W celu zapobieżenia chorobom reumatycznym i bólom nóg należało pod stołem położyć siekierę. Tradycyjną dekoracją domu był snop żyta, który gwarantował również ob�itość plonu w nadchodzącym roku. Choinki na Opolszczyźnie pojawiły się w późniejszym czasie, a snop żyta został zastąpiony przez sianko kładzione pod obrusem.

Przed wieczerzą wigilijną domownicy dzielili się chlebem. Zwyczaj dzielenia się opłatkiem pojawił się dopiero w XX wieku. Tradycyjne potrawy wigilijne przygotowywane były z regionalnych płodów rolnych. Były to: kompoty z suszu, zupy, owoce z kaszami, kluski z makiem, makówki i ryby. Z siemienia lnianego przygotowywano zupę siemieniotkę. Ponadto przyrządzano młockę, która była

nazywana bryją, moucką, młocką lub moczką. W zależności od regionu była ona gęstą zupą z piernika, bakalii, piwa i suszonych owoców. Z kolei w niektórych regionach była ona przygotowywana na słono i dodawano do niej także warzywa np. marchewkę, pietruszkę albo seler oraz ziele angielskie i liść laurowy. Wspomniane makówki to bułki moczone w słodkim mleku wymieszanym z miodem i tartym makiem. Z czasem przepisy na makówki wzbogacono o inne smakowite dodatki. Są one do dziś przygotowywane na Wigilię. Jedną z 12 potraw tradycyjnie wchodzących w skład wschodniosłowiańskiej wieczerzy wigilijnej jest również kutia. Zwyczajowo robiona jest z obtłuczonej pszenicy, ziaren maku, słodu, miodu, bakalii: różnorakich orzechów, rodzynek i innych dodatków. W wielu przepisach uwzględnia się mleko lub śmietankę do polania. Współcześnie używa się też składników, które niegdyś nie były tak popularne i dostępne, takich jak kawałki kandyzowanej skórki pomarańczowej czy migdały.

Produkty i potrawy wigilijne wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych: • Karp po starzawsku • Suszone plasterki jabłek z Pruchnika • Pruchnicka gruszka suszona • Pruchnicka suszona • śliwka węgierka • Serowiec sędziszowski • Makowiec sędziszowski • Serownik handzlowski • Jeżowskie kapuśniaki z kaszą tatarczaną • Pierożki leżachowskie • Placek z jabłkami • Siemieniaki orzechowe • Syrnik z krupami • Wilijnik • Olej podkarpacki • Razowe pierogi z Wiercan • Pierogi z kapustą i grzybami pilzneński • Kapusta wigilijna po Pysznicku Wigilia to dzień, z którym związane było wiele wróżb. Miały one na celu zapewnienie ob�itych zbiorów, pomyślności i zdrowia dla domowników wspólnie zasiadających do wigilijnej wieczerzy. Na Podkarpaciu Wigilię nazywano Godami lub Świętami Godnymi, dlatego że sprzyjały one godzeniu się zwaśnionych członków rodziny i sąsiadów, a zgoda w tym dniu miała zapewnić zgodę w całym nadchodzącym roku.

Dbano również o spłatę wszelkich długów przed Wigilią. Warto również wspomnieć, że kradzież czegokolwiek z lasu zapewnia szczęście.

Wykonanie wielu obowiązków w Wigilię miało zapewnić pracowitość w nowym roku. Ten dzień rozpoczynał się bardzo wcześnie i zabierano się od

Podlaskie Produkty i potrawy wigilijne wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych: • Sejneński szczupak faszerowany • Makowiec z Ejszeryszek • Nadbużańskie grzyby suszone • Sękacz sejneński / bankuchen

11 grudnia 2020

Na Podlasiu w wigilię Bożego Narodzenia dekorowano wnętrza domów gałązkami świerku lub sosny zatkniętymi za obrazy oraz między belki pułapu i ścian. Niespotykaną już dzisiaj świąteczną dekoracją były słomiane pająki. Na ścianach, zazwyczaj tuż obok ikon, przyklejano wycinanki z papieru. Ikony zdobiły również lniane ręczniki haftowane lub wycinane z papieru, zwane bożniczkami.

razu do pracy. Jeżeli mąż chciał, aby jego żona była bardzo pracowita, w następnym roku dokładał starań, aby pracowała cały dzień bez odpoczynku. Jednym z najbardziej nietypowych zwyczajów jest ten mówiący o tym, że żona pragnąca śmierci męża mogła osiągnąć ten cel poprzez zmówienie pod najbliższą gruszą 7 pacierzy. To samo powinna uczynić panna, która w najbliższym roku chciała zostać mężatką. Aby zagwarantować pracowitość przyszłego męża, panna powinna w Wigilię uprząść przynajmniej jedną nić lnu.

Dostatek w nadchodzącym nowym roku miało zapewnić umycie się w wodzie, do której wrzucone były srebrne monety, a pannom gwarantowało to zdrowie i urodę.

Jeszcze na początku XX wieku nie wyobrażano sobie Wigilii na Podlasiu bez stojącego w rogu izby snopa zboża. Do połowy XX wieku do obowiązkowego wystroju Wigilii należało siano na biesiadnym stole. Rozściełano je również na ławach, na których zasiadano podczas kolacji, a także pod stołem. Siano dawano jeść tylko tym zwierzętom, które miały być obecne w stajence betlejemskiej. Co więcej, znano zwyczaj spania na tym sianie po powrocie z pasterki, co miało zapewnić zdrowie i pobudzić siły witalne. Pilnowano, aby dzieci spały na wigilijnym sianie, a dzięki temu szybko rosły i nie chorowały.

Zwyczajowo, jako pierwszy konsumpcję rozpoczynał najstarszy wiekiem mężczyzna. Niektórzy gospodarze jedli wszystkie potrawy na stojąco, wierząc, że dzięki temu nie będą bolały ich plecy podczas żniw, będą mieć zdrowe nogi, a nawet, że dzięki temu nie wylegnie zboże.

święta I NOWY ROK ~ 57

Pomorskie

Produkty i potrawy wigilijne wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych: • Surowy łosoś bałtycki solony • Śledź pomorski solony z beczki w zalewie „Gòdë” – to określenie okresu świątecznego na Kaszubach między Bożym Narodzeniem a Świętem Trzech Króli. W Wigilię Kaszubi poszczą. Dopiero po zachodzie słońca wszyscy domownicy zasiadają do stołu, dzielą się opłatkiem i składają sobie życzenia. Zgodnie z tradycją na stół wigilijny kładziono trochę siana, a w kąt izby stawiano snop żyta, by zboże w nadchodzącym roku dobrze plonowało. Choinka dotarła tutaj dopiero na początku XX w. Świąteczna tradycja Kaszubów nakazywała traktować w sposób szczególny zwierzęta domowe, które w regionie nazywano chowa. Przed

słodko-kwaśnej • Węgorz wędzony po kaszubsku • Śledzie marynowane w oleju • Szczupak z Jezior Raduńskich • Sałatka śledziowa po kaszubsku • Mermecka przystawka z żurawiny do mięs • Powiślańska śliwka w occie • Piernik z kamionki • Fefernuski kociewskie • Stupka – sos śledziowy na zaklepce • Pomorskie borowiki suszone w śmietanie • Pierogi z kaszą gryczaną • Prawdziwki suszone z Borów Tucholskich Wigilią były one karmione najlepszą paszą, zaś po Wigilii otrzymywały okruszyny wigilijnego chleba i klusek z makiem, które rybom wrzucano do wody, a ptakom zaś stawiano w sadzie snop zboża. Przed pójściem na pasterkę, gospodarz budził zwierzęta domowe i drzewa słowami: „Më terô jidzemë na pasterkã, pòjta z nama”.

Wierzono, że noc wigilijna ob�ituje w przeróżne cuda – podczas tej nocy m.in. „wszëtka chowa może gadac jak lëdze”. Na Kaszubach kultywowany jest gdzieniegdzie zwyczaj chodzenia z szopką od pierwszego dnia adwentu. Barwne orszaki kolędników spotkać można w niektórych wsiach.

Śląskie Produkty i potrawy wigilijne wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych: • Złotopotocki karp smażony • Złotopotocki pstrąg z rusztu • Karp gołyski • Śląskie pieczki • Pierniki żywieckie • Strudel jabłkowy z Podbeskidzia • Drobne ciasteczka cieszyńskie • Śląski piernik tradycyjny • Zozworki / Imbirki • Kluski z miodem • Jurajski żur na grzybach • Bigos śląski • Kwaśnica • Makówki / makiełki • Moczka / bryja • Siemieniatka / siemieniotka / konopiotka • Szałot śląski (sałatka śledziowa) • Garus / garusek / kwaśne • Ciulim lelowski Tradycji bożonarodzeniowych jest wiele. Część zwyczajów nie funkcjonuje już we współczesnym świecie, jednak wiele spośród nich nadal jest kultywowanych. I to również dzięki nim ten świąteczny okres jest tak magiczny i inny od wszystkiego, co spotyka nas na co dzień. Wigilia sama w sobie była pełna magicznych wierzeń, co za tym idzie również i magicznych zabiegów. Ich celem było zapewnienie sobie i rodzinie wszystkiego, co najlepsze w następnym roku, a przede wszystkim: zdrowia, pomyślności, przychylności losu czy udanych zbiorów. Symbolicz-

ne były wszystkie zachowania, gesty, a to jakim się było tego dnia, wróżyło, jaki będzie następny rok. W tym dniu nie pożyczano niczego, by z daną rzeczą nie pozbyć się szczęścia z domu, starano się oddać wszystkie długi do dnia Wigilii, aby nie przeszły na kolejny rok, unikano kłótni, itp. Znakiem do rozpoczęcia kolacji było pojawienie się na niebie pierwszej gwiazdki, zwanej na Śląsku „jutrzenką”. Sama wieczerza wigilijna odbywała się w uroczystym nastroju. Dostatek zapewnić też miała rybia łuska – najlepiej z karpia, noszona w portfelu.

reklama

58 ~ święta Pagina IPAGINA NOWY ROK

Świętokrzyskie Produkty i potrawy wigilijne wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych: • Polędwica tradycyjna z Wąchocka • Karp z Oksy • Karp małyszyński • Karp z Rudy Malenieckiej • Rytwiański karp • Karp z Wójczy • Susz owocowy dębniacki • Piernik z żytniej mąki • Szczodroki • Pińczowski olej z lnicy • Sandomierski olej rzepakowy • Farsz z kaszy gryczanej Wigilia to dzień, z którym wiążą się wielowiekowe tradycje. Niektóre z nich pochodzą jeszcze z czasów pogańskich, jak na przykład wierzenie, że w tym dniu na ziemię przychodzą dusze zmarłych. W związku z tym należało w tym dniu przestrzegać odpowiedniej etykiety. Należało odpowiednio przygotować izbę, gdyż ostre narzędzia i woda odstraszały dusze zmarłych. W późniejszych czasach wykształcił się zwyczaj pozostawiania dla zmarłych jednego wolnego nakrycia przy wigilijnym stole.

Jednakże można również się spotkać z innym tłumaczeniem jego symboliki. W niektórych regionach wierzono, że jest ono przeznaczone dla Jezusa, który razem ze św. Szczepanem tej nocy odwiedzał domy. Ponadto znane jest również tradycyjne przeznaczenie tego miejsca dla spóźnionych gości, a także tych, którzy na wspólną wieczerzę przybyć nie mogli.

Symboliczny był również czas od Bożego Narodzenia do Trzech Króli.

Wierzono, że każdy z 12 dni w tym okresie odpowiada 12 miesiącom roku, a w związku z tym na podstawie pogody w te dni można było prognozować pogodę w kolejnych.

Wierzono, że w dniu Wigilii gospodarze powinni dopełnić wielu obowiązków związanych z zapewnieniem urodzaju w gospodarstwie. W województwie świętokrzyskim uderzano w drzewa owocowe siekierą, aby pokazać im, co może się stać, jeżeli nie będą owocować w nadchodzącym roku.

Potrawy spożywane podczas wieczerzy przygotowywano dzień przed Wigilią, tak aby w dniu święta gospodynie nie musiały dotykać ostrych narzędzi takich jak igła czy wrzeciono, ani wylewać wody. W dniu Wigilii zachowywano post. Na wigilijnym stole zazwyczaj pojawiało się 12 potraw. Na początku wieczerzy spożywano rybę, np. karpia małyszyńskiego lub rytwiańskiego karpia w galarecie.

Warmińsko -mazurskie Produkty i potrawy wigilijne wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych: • Brukowiec mazurski • Fefernuszki • Szynka dylewska dojrzewająca • Mazurska polędwica wędzona • Mazurska karkówka wędzona Na Warmii i Mazurach okres świąt Bożego Narodzenia nazywany był Godami lub Godnymi Świętami i ob�itował w wiele tradycji, mających na celu pozyskanie informacji o przyszłych zdarzeniach, a także zagwarantowanie pomyślności w nadchodzącym roku. Podobnie jak w innych regionach kraju pod obrusem przykrywającym świąteczny stół znajdowały się słomki. Każdy z siedzących przy stole wyciągał jedną z nich. Prosta słomka oznaczała proste i spokojne życie, zaś nierówna lub zakrzywiona oznaczała niebezpieczeństwo. Niekiedy wierzono też, że nie wolno wykonywać prac polegających na wykonywaniu ruchów okrężnych, gdyż może to spowodować urodzenie się cieląt z zaszytymi mordami. Nie wolno było też prząść, bo mogło spowodować to trudną sytuację w gospodarstwie.

Wigilia miała też zadusz-

Wielkopolskie Produkty i potrawy wigilijne wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych: • Susz wigilijny wielkopolski Wielkopolski • Olej lniany tłoczony na zimno • Olej z pestek dyni wielkopolski • Olej rzepakowy wielkopolski • Olej rydzowy • Pierogi z Wargowa • Barszcz czerwony czysty na wywarze grzybowym • Karp smażony z sosem szarym • Wielkopolskie grzyby solone • Borowik wielkopolski

11 grudnia 2020

Wieczerza wigilijna to najważniejszy i najprzyjemniejszy moment świąt Bożego Narodzenia. Samo słowo Wigilia pochodzi od łacińskiego Vigiliae i oznacza „czuwanie nocne”, związane ze zmianami straży nocnej. Określenie

kowy charakter. Wierzono, że dusze zmarłych przybywają na ziemię. Aby mieć dowody ich obecności, podłogi i ławy posypywano piaskiem.

Ponadto pozostawiano jedzenie oraz ogień w piecu, żeby mogły się ogrzać. Jeżeli ktoś z rodziny zmarł w okresie przedświątecznym, to był on zapraszany na wieczerzę przez osobę stojącą na progu domu.

Domy przystrajano na święta poprzez przyniesienie snopa siana lub zawieszenie zielonej jeglijki. Zwyczaj ubierania choinki pojawił się na Warmii i Mazurach w XX wieku. Dzieci otrzymywały prezenty od Mikołaja, który na Mazurach nazywany był Nikolus lub Pikolus, a na Warmii Szemel. Dorośli otrzymywali słodycze.

Dawniej na wigilijnym stole pojawiała się nieparzysta liczba potraw – na stołach możnych było ich 13, na stołach szlacheckich 11, a na stołach mieszczańskich 9.

to zostało przejęte przez chrześcijan w znaczeniu nocnego czuwania modlitewnego, bądź wieczornego nabożeństwa. Wigilia w Wielkopolsce rozpoczynała się wraz z ukazaniem się pierwszej gwiazdki na niebie.

Jest to związane z tajemniczą gwiazdą, wskazującą trzem Mędrcom drogę do Betlejem. Wieczerza rozpoczyna się dzieleniem opłatkiem. Jest to bardzo stara i rygorystycznie przestrzegana tradycja. Zwyczaj dzielenia się opłatkiem nawiązuje do łamania się chlebem obrzędowym u Żydów i starochrześcijańskiej tradycji składania na ołtarzu chlebów o�iarnych. Samo słowo opłatekpochodzi od łacińskiego oblatum, co znaczy „dar o�iarny”. A po kolacji prezenty przynosi Gwiazdor, który nie ma nic wspólnego ze Św. Mikołajem. Święty Mikołaj owszem, przychodzi do wielkopolskich dzieci z prezentami, ale robi to w dniu swojego święta, czyli 6 grudnia. Gwiazdora należy powiązać z dawnymi kolędnikami.

święta I NOWY ROK ~ 59 reklama

Produkty i potrawy wigilijne wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych: • Sielawa wędzona z Pojezierza Drawskiego • Sieja miedwieńska (sieja miedwiańska) • Pierniki szczecińskie • Pasztecik szczeciński • Grzyby marynowane z szyszką

Zachodniopomorskie Po II wojnie światowej na teren obecnego województwa zachodniopomorskiego napłynęło wielu osadników z różnych odmiennych krajobrazowo, historycznie i kulturowo regionów przedwojennej Polski, tworząc bardzo złożoną strukturę społeczną. W procesie adaptacji na wsi zachodniopomorskiej wytworzyły się nowe relacje i więzi oparte na tradycjach i zwyczajach wielu regionów. Uwidoczniły się one także w zwyczajach świątecznych. Jak podkreślają gospodynie, potrawy przygotowywane na wigilijny stół są przede wszystkim związane z tradycją utrzymywaną w rodzinnym stronach pani i pana domu. Jak przygotować potrawy tradycyjne dla rodziny męża, żona uczyła się od jego matki. Gospodyni pochodząca z Kujaw opowiada, że barszcz czerwony z uszkami grzybowymi i kapusta z grzybami jadane u niej na Wigilii pochodzą z jej domu, a kutia i racuchy drożdżowe z nadzieniem śledziowym smażone na oleju z domu rodzinnego męża. Dodaje, że teściowa, pochodząca z powiatu Lida (Białoruś) robiła też kisiel owsiany i naleśniki polewane polewką makową. W rodzinie ukraińskiej pochodzącej z powiatu Lesko wigilijnymi potrawami są: barszcz czerwony z uszkami, kapusta z grochem, smażone, suszone grzyby podawane z ziemniakami, pierogi z

kapustą i grzybami, śledzie w oleju z cebulą, smażony karp w zalewie octowej, kotlety grzybowe, gołąbki z nadzieniem z kaszy jęczmiennej z marchewką polane sosem pomidorowym, kompot z suszonych owoców i makowiec. Podaje się także galaretę z ryby i rybę po grecku, zaznacza się jednak, że są to potrawy wprowadzone już na Pomorzu. Obecnie w większości domów w województwie zachodniopomorskim podawane są tak przygotowane ryby oraz smażony karp. Potrawy wigilijne rodzin pochodzących z okolic Wilna to: barszcz czerwony z uszkami, śledź w oleju z cebulą i smażony w zalewie octowej, makowiki – pierożki z nadzieniem makowym smażone na oleju, grzybowiki – kotleciki z parzonych, suszonych grzybów z dodatkiem cebuli, kisiel owsiany i kompot z suszonych owoców. Z potraw, które dołączyły do wigilijnych jadłospisów już na Pomorzu gospodynie wymieniają: sałatki jarzynowe z gotowanych i świeżych warzyw oraz ciasta: serniki, jabłeczniki, pierniki. W pierwszych latach powojennych rodziny pochodzące z południa Polski stawiały w kącie izby snop zboża, a te z północno-wschodnich Kresów dekorowały ją gwiazdami robionymi z żytniej słomy, a także pająkami zrobionymi z ziaren i bibuły. Na choinkach wieszano jabłka, orzechy i ciasteczka.

60 ~ święta I NOWY ROK

Autor: Sonia Grodek

Świąteczne zwyczaje

Większość nas różni, ale można też znaleźć punkty wspólne wśród świątecznych tradycji.

Wielu Polaków jest zdezorientowanych, oglądając brytyjskie i amerykańskie �ilmy. W Święta dzieci wstają tam rano i biegną po prezenty, pozostawione w nocy przez Mikołaja. Czy to znaczy, że jedzą obiad bożonarodzeniowy rano? A może podczas uroczystej kolacji nic nie dostają i muszą czekać do następnego dnia? Nie! Brytyjczycy obchodzą uroczyście Boże Narodzenie, podczas gdy dla nas najważniejsza jest Wigilia. Wszystko tłumaczy nazwa: z łaciny Vigilia to czuwanie, a więc Wigilia Bożego Narodzenia to wspólne oczekiwanie na Święta, którego kulminację powinna stanowić pasterka z Bożym Narodzeniem, które świętuje się dopiero kolejnego dnia. Stąd uroczysty obiad, jaki wiele rodzin praktykuje 25 grudnia. Dla Brytyjczyków dopiero ten dzień jest okazją do świętowania.

świątecznymi potrawami Brytyjczyków. Babeczki z... mięsem mielonym, sos z chleba czy gotowana brukselka – brzmi wręcz nieprawdopodobnie, a to nie jedyne kontrowersyjne potrawy z brytyjskiego świątecznego stołu.

Na polskich stołach w Święta jest dwanaście potraw. Do klasyki należy barszcz, pierogi czy kutia.

Zupełnie co innego jedzą Brytyjczycy. Ponieważ świętują dopiero 25 grudnia, nie obowiązuje ich post, a więc zamiast ryb na stole mają indyka. Do naszych świątecznych potraw w rodzaju ryby po grecku czy bigosu trzeba się przyzwyczaić, by je pokochać.

Podobnie jest z ukochanymi

„Kiedy sobie wyobraził, jak Syriusz ciągnie za koniec jednego cukierka-niespodzianki, podczas gdy za drugi koniec pociąga Stworek, zrobiło mu się go żal” – cukierki-niespodzianki, czyli Christmas crackers, nie raz przewijały się choćby w Harrym Potterze. O co chodzi? Brytyjczycy dają sobie przy świątecznym stole rulony podobne do dużych cukierków, w których znajduje się np. papierowa korona, słodycze i karteczka z żartem. Dzieląc się takim upominkiem,

Zupełnie inne jedzenie

11 grudnia 2020

Świąteczne desery i alkohol

W owocowym puddingu da się wyczuć dalekie echa keksu, a pierniczki nie są obce podczas Wigilii również w niektórych polskich domach. Jeśli chodzi o napoje alkoholowe, to w Polsce raczej się ich nie serwuje na wigilijnym stole. Na Wyspach napoje alkoholowe są bardziej uroczyste – grzane wino z goździkami lub eggnog. Ten ostatni robi się z mleka, jajek, whisky i śmietany, co dla wielu Polaków może być dość trudne do przełknięcia.

Inne zwyczaje, które trzeba znać

biesiadnicy mówią sobie kilka miłych słów. Można to porównać do naszego dzielenia się opłatkiem.

Przy obiedzie trzeba też spodziewać się wystąpienia królowej Elżbiety, które ma miejsce regularnie od 1957 roku. O ile w Polsce prezenty znajduje się zwykle zawsze pod choinką, to brytyjskie dzieci mogą wywiesić skarpety, do których Mikołaj wkłada w wigilijny wieczór upominki. Spędzając Święta wśród brytyjskich znajomych, warto pamiętać o jeszcze jednym. Dziś już ponad połowa mieszkańców kraju nie deklaruje żadnej religii, a do kościoła anglikańskiego należy 15 proc. osób. Odniesienia religijne, które są oczywiste przy wielu polskich stołach, Brytyjczyków mogą zaskoczyć! Dla wielu osób jest to rodzaj zimowych ferii, okazja do spędzenia czasu wśród bliskich, bez żadnego religijnego podłoża.

Co się śpiewa w Święta?

W Polsce na to pytanie jest tylko jedna odpowiedź: kolędy. Na Wyspach też istnieje ten zwyczaj, choć pieśni celebrujące narodziny Chrystusa można usłyszeć coraz rzadziej gdziekolwiek poza kościołem. Szczególnie młodsze pokolenie ze Świętami kojarzy raczej szlagiery wypuszczane w grudniu przez

święta I NOWY ROK~ 61 Po szkocku...

Święta: Nollaig, Święty Mikołaj: Bodach na Nollaig, Wesołych Świąt: Nollaig Chridheic

Po irlandzku...

Święta: Nollaig, Święty Mikołaj: Daidi na Nollag, Wesołych Świąt: Nollaig Shona Dhuit

Po walijsku...

Święta: Nadolig, Święty Mikołaj: Siôn Corn, Wesołych Świąt: Nadolig Llawen

Brytyjczyków znanych artystów. „Last Christmas” zespołu Wham czy „All I need for Christmas is You” Mariah Carey można usłyszeć w sklepach, urzędach i domach prywatnych. W Polsce dopiero ostatnie lata przynoszą pierwsze próby wypuszczenia świątecznych przebojów, ale jak na razie wciąż śpiewamy raczej kolędy.

W obu krajach spotyka się kolędników, choć u nas raczej na wsiach i to w styczniu, podczas gdy na Wyspach częściej to dzieci lub wolontariusze zbierają w ten sposób pieniądze na szczytne cele i słodycze, chodząc od domu do domu w mieście.

Najmniej ulubione tradycje

W Polsce nie ma Świąt bez prezentu w rodzaju skarpetek czy niepraktycznych bibelotów. Między Świętami a Nowym Rokiem, chcąc nie chcąc, oglądamy niezbyt inteligentną komedię „Kevin sam w domu”. Podobne irytujące, ale nieodzowne elementy Świąt mają też Brytyjczycy. Do tradycji należy opowiadanie przy wigilijnym stole czerstwych dowcipów, a wuj czy babcia zasną w końcu przed włączonym telewizorem. W telewizji prawdopodobnie będzie lecieć któraś z kolejnych wersji „Opowieści wigilijnej”. Łączy nas to, że statystyczny Brytyjczyk też znajdzie pod choinką niechcianą świecę zapachową, �igurkę lub skarpety.

Lokalne tradycje świąteczne

Podlasie czy Śląsk mają swoje własne warianty

świątecznych tradycji i tak samo jest w Walii, Szkocji i Irlandii. Katolicka Irlandia podobnie do Polski obchodzi Wigilię. Stara irlandzka tradycja nakazywała postawić w wigilijny wieczór świeczkę w oknie, która paliła się, symbolizując, że dom jest otwarty dla błąkających się po świecie Marii i Józefa.

Z kolei Walijczycy dawniej też obchodzili pasterkę, i to jeszcze ambitniej niż w Polsce – byli w kościele od 3 w nocy do 6 rano. Do dziś zdarza się zobaczyć rozśpiewany tłum wychodzący o świcie z kościoła w Święta. W noworoczny wieczór Szkoci z butelką whiskey odwiedzają sąsiadów, śpiewając „Auld Lang Syne”. Na tą samą melodię śpiewa się „Ogniska już dogasa blask”. Interesująco jest też w Anglii, gdzie wiele osób czeka na noworoczne życzenia od czarnowłosego mężczyzny. Brunet wieczorową porą ma przejść przez próg i dać domownikom: sól, by dodać życiu smaku, srebro dla bogactwa, chleb dla dostatku, zapałki i węgiel, który symbolizuje ciepło.

Zapomniane tradycje świąteczne

W Walii dawniej młode dziewczyny i tych, którzy zaspali, bito 26 grudnia ostrymi gałązkami ostrokrzewu po rękach i nogach. Nierzadko kończyło się to ranami, więc w końcu tradycji Gwylsan Steffan (która przypomina trochę nasz Lany Poniedziałek) zaniechano. Znajomo może też brzmieć inny walijski zwyczaj, czyli Taff y. W Wigilię robiono karmel, który następnie rzucano na zimną wodę do zastygnięcia.

W ten sposób powstawały inicjały przyszłego wybranka osób niezamężnych z towarzystwa, podobnie jak u nas podczas Andrzejek. Inna dawna tradycja obejmuje dwóch świętych Mikołajów. Pierwszy to ten znany do dziś, zainspirowany Świętym Mikołajem, który według historycznych podań był tureckim biskupem. Wcześniej jednak brytyjscy poganie świętowali z podobną postacią ubraną na zielono.

Miał on nieść radość w czasie zimowych miesięcy, a towarzyszył mu ostrokrzew, jemioła i bluszcz.

Na ratunek tradycjom

Dziś coraz trudniej spotkać tradycyjne brytyjskie święta z wszystkimi opisanymi powyżej elementami. Podobnie jak w Polsce, pod dyktando marketów i specjalistów od reklamy zaczynamy świętować „w stylu międzynarodowym”, z Mikołajem jak z reklamy napoju gazowego i ozdobami z chińskich fabryk. Warto jednak zachować tradycyjnego ducha Świąt i choćby w detalach pielęgnować lokalne zwyczaje świąteczne.

62 ~ święta I NOWY ROK

Do zobaczenia w Święta

Kina mają być wprawdzie otwarte w grudniu, ale wiele osób i tak będzie ich unikać. W tym czasie lepiej z kubkiem gorącej czekolady usiąść wygodnie pod kocem i obejrzeć coś w domu.

Rozrywkowe The Midnight Sky, 2020

Gdzie? Net�lix O co chodzi? Po katastro�ie na ziemi George Clooney w roli naukowca pracującego samotnie na Arktyce próbuje ostrzec załogę statku kosmicznego powracającego na ziemię.

Za ile? £7,99 Od kiedy? od 4 grudnia

An American Pickle, 2020

Gdzie? Prime Video O co chodzi? Biedny emigrant z Europy Wschodniej przybywa na początku XX wieku do Nowego Jorku i zatrudnia się w fabryce ogórków konser11 grudnia 2020

wowych. W wyniku nieszczęśliwego wypadku wpada do kadzi, gdzie zostaje zakonserwowany do naszych czasów...

Za ile? £ 9,99 Od kiedy? 30 listopada

The Life Ahead

Gdzie? Net�lix O co chodzi? Sophia Loren kiedyś była ikoną kina.

Niespodziewanie wróciła na ekrany w dramatycznej roli. Brawurowo gra właścicielkę przytułku dla dzieci, która nawiązuje relację z młodym, trudnym chłopcem.

Za ile? £7,99 Od kiedy? 13 listopada

303. Bitwa o Anglię, 2018

Gdzie? Player.pl O co chodzi? Jeden z dwóch powstałych ostatnio �ilmów o obronie Wielkiej Brytanii przez polskich pilotów w czasie II wojny światowej.

Za ile? 10 zł za dostęp przez 48 h Od kiedy? Już dostępny

Dywizjon 303.

Prawdziwa historia, 2018

Gdzie? Player.pl O co chodzi? Polscy lotnicy tworzą w ramach brytyjskich sił powietrznych RAF elitarną jednostkę – Dywizjon 303, który przechodzi do legendy.

Za ile? 16zł za 48h Od kiedy? Już dostępny

Fierce, 2020

Gdzie? Net�lix O co chodzi? Polska komedia z października o talentshow, w którym poszukiwana jest nowa gwiazda.

Za ile? £7,99 Od kiedy? od 2 grudnia

święta I NOWY ROK~ 63 Dash & Lily

Gdzie? Net�lix O co chodzi? Dash & Lily ma być współczesną świąteczną komedią na miarę „Masz wiadomość”.

Za ile? £7,99 Od kiedy? 10 listopada

Happiest Season

Gdzie? Prime Video O co chodzi? Młoda kobieta jedzie ze swoją partnerką na Święta do krewnych. W drodze okazuje się, że konserwatywna rodzina nie wie o ich związku...

Za ile? £7,99 Od kiedy? Od 26 listopada

Liberator, 2020

Gdzie? Net�lix O co chodzi? Animacja wojenna dla dorosłych.

Opowiada o losach amerykańskiego żołnierza w Europie podczas II wojny światowej.

Za ile? £7,99 Od kiedy? od 11 listopada

Poważniejsze

Struggle: The Life and Lost Art of Szukalski

Gdzie? Net�lix O co chodzi? O niezwykłym przedwojennym artyście Stanisławie Szukalskim opowiadają amerykańscy przyjaciele.

Za ile? £7,99 Do kiedy? w stałej ofercie

Essential Killing, 2010

Gdzie? Mubi O co chodzi? Gdy Andrzej Lepper opowiadał o Talibach w Klewkach, był pośmiewiskiem. Wkrótce okazało się, że faktycznie w okolicy znajdowało się tajne więzienie CIA. Film Jerzego Skolimowskiego opowiada o ucieczce jednego z więźniów.

Za ile? £9,99 Od kiedy? od 17 listopada do 16 grudnia

Boże ciało, 2020

Gdzie? Amazon Prime O co chodzi? Polski kandydat do Oscara w kategorii obcojęzycznego �ilmu w 2020 r. Były więzień przyjeżdża na prowincję w przebraniu księdza.

Za ile? £5,99 Od kiedy? W stałej ofercie

Nova Lithuania, 2020

Gdzie? Mubi O co chodzi? W obliczu wojny na Litwie pewien idealista wpada na pomysł: przenieść Litwę za granicę i stworzyć Nową Litwę o lepszym położeniu geogra�icznym. Litewski kandydat do Oscara.

Za ile? £9,99 Od kiedy? do 8 grudnia

Mank, 2020

Gdzie? Net�lix O co chodzi? Dokument o Hermanie Mankiewiczu, scenarzyście kultowych �ilmów, takich jak Obywatel Kane czy Czarnoksiężnik z Oz. Za ile? £8.99 Od kiedy? od 4 grudnia

Boyhood, 2014

Gdzie? Amazon Prime O co chodzi? Film o dorastaniu kręcony na przestrzeni kilkunastu lat. Nagrodzony m.in. BAFTA, Złotymi Globami i Oscarami.

Za ile? £7,99 Od kiedy? od 17 listopada

Dla dzieci

Jingle Jangle: A Christmas Journey, 2020

Gdzie? Net�lix O co chodzi? Dziadek wraz z wnuczką starają się uratować jego upadający zakład produkujący niezwykłe zabawki.

Za ile? £7,99 Od kiedy? od 13 listopada

The Christmas Chronicles: Part Two, 2020

teraz ma własny program, w którym pod okiem widzów uczy się gotować.

Za ile? £7,99 Od kiedy? od 13 listopada

W głębi lasu, 2020

Gdzie? Net�lix O co chodzi? Ostatnio sporo jest polskich seriali kryminalnych. Ten można oglądać na Wyspach, to adaptacja kryminału Harlana Cobena.

Za ile? £7,99 Od kiedy? w stałej ofercie

Świat w ogniu – Początki, 2019

Gdzie? Amazon Prime O co chodzi? Młody Brytyjczyk Harry przyjeżdża do Polski w 1939 r. i zakochuje się w uroczej kelnerce Zosi. Wybuch wojny zmienia losy obojga.

Za ile? £15,99 Od kiedy? w stałej ofercie

Gdzie? Net�lix O co chodzi? W pierwszej części odkryliśmy, że Kurt Russell to urodzony Święty Mikołaj. W kolejnej części komedii z pomocnikami będzie musiał zapobiec zniszczeniu Bieguna Północnego.

Za ile? £7,99 Od kiedy? od 25 listopada

Saving Britain’s Pubs, 2020

Gdzie? Net�lix O co chodzi? Ojciec Angeli pracuje w Australii.

Dziewczynka chce go odnaleźć. Film animowany, którego pierwsza część wyszła w 2017 roku.

Za ile? £7,99 Od kiedy? od 1 grudnia

Gdzie? Net�lix O co chodzi? Fani Jane Austen długo czekają na nowe seriale kostiumowe produkcji Net�lixa. Bridgerton obiecuje soczyste skandale i intrygi godne Downton Abbey.

Za ile? £7,99 Od kiedy? od 25 grudnia

Angela’s Christmas Wish, 2020

Claus Family, 2020

Gdzie? Net�lix O co chodzi? Młody Holender nienawidzi Świąt. Do czasu aż okazuje się jednak, że jego dziadkiem jest Święty Mikołaj...

Za ile? £7,99 Od kiedy? od 7 grudnia

A Christmas Carol

Gdzie? BBC iPlayer O co chodzi? Coroczna próba odświeżenia „Opowieści wigilijnej” to w brytyjskiej telewizji już tradycja.

Za ile? za darmo Od kiedy? 23 grudnia

The Nutcracker and the Four Realms, 2018

Gdzie? Amazon Prime O co chodzi? Nowe, ale tradycyjnie bajkowe i magiczne wydanie Dziadka do orzechów.

Za ile? £9,99 Od kiedy? w stałej ofercie

Najciekawsze nowe programy i seriale James May: Oh, Cook!, 2020

Gdzie? Amazon Prime O co chodzi? Program, który można oglądać we dwoje. James May znany z kultowego Top Gear

Gdzie? BBC iPlayer O co chodzi? Co roku upada kilkaset pubów. Prowadzący starał się pomóc upadającym lokalom, gdy w 2019 r. rozpoczynał kręcenie programu.

Za ile? Za darmo Od kiedy? 4 odcinki emitowane do 3 grudnia

Bridgerton, 2020

The Crown, 2020

Gdzie? Net�lix O co chodzi? Większość Polaków nie ma zbyt emocjonalnego stosunku do dotychczas przedstawionych losów dynastii. Wszystko zmienia się wraz z najnowszym, czwartym sezonem, ukazującym związek księcia Karola z Dianą Spencer.

Za ile? £7,99 Od kiedy? 15 listopada

Jak oglądać?

Player.pl – dostępne również na Wyspach po wypełnieniu specjalnego formularza lub opłaceniu usługi polską kartą, a także dla abonentów TVN International.

Net�lix – miesięczny dostęp do platformy kosztuje 5,99 – 11,99 funta zależnie od jakości i ilości ekranów, na których będziesz oglądać.

Mubi – miesiąc kosztuje £9,99. Usługę można przetestować przez 7 dni za darmo. Każdy �ilm jest dostępny przez 30 dni w ramach abonamentu; potem można go „wypożyczyć” z biblioteki Mubi za £2,49 – 5,49.

Amazon Prime Video – miesięczny dostęp do biblioteki Amazon kosztuje £7,99. Przez 30 dni można testować usługę za darmo.

BBC iPlayer – usługa jest darmowa dla każdego, kto opłaca abonament – wystarczy założyć konto BBC. Pozwala oglądać programy i �ilmy BBC na tablecie, telefonie, komputerze, konsoli i TV, a także ściągnąć je i obejrzeć bez dostępu do internetu.

68 ~ święta I NOWY ROK

78 ~ horoskop GRUDZIEŃ 2020

Horoskop grudzień Baran Miłość: Barany w stałych związkach – karty informują o wspaniałej sielance, pogodzeniu się, zwróceniu się ku swojej miłości, ku domowi i najbliższym osobom. Dla części z was odnowienie przysięgi małżeńskiej, ponowne wyznanie uczuć, możliwa także upragniona ciąża.

Jedne z najlepszych kart i jakie można sobie wyobrazić dla stałych związków. Single – mam informację mówiącą, że możecie w grudniu spotkać miłość życia. Będzie to uczucie nagłe, odwzajemnione. Możecie tą osobę poznać dzięki wstawiennictwu kogoś z rodziny, bądź dzięki spotkaniu rodzinnemu, gdzie ktoś z rodziny może o tej osobie mówić. Będzie to miesiąc przepełniony miłością, radością dobrem, wszystkie wasze marzenia teraz mają szansę się spełnić.

Finanse: Grudzień dla Baranów zapowiada wydatki, będą to wydatki przeznaczone na członków rodziny, na waszych bliskich. Karty wskazują także, że możecie zostać postawieni w takiej sytuacji, że trzeba będzie przeznaczyć określoną kwotę na leczenie młodej osoby bądź też dziecka. Karty wskazują także na to, że będziecie odkładać pieniądze, by na przełomie roku, jeżeli sytuacja na to pozwoli, będziecie próbowali wybrać się na krótki wyjazd, dosłownie kilka dni, ze wskazaniem na przełom roku.

Byk

Miłość: Jeśli chodzi o Byki w stałych związkach to mogę powiedzieć, że końcówka roku, albo inaczej – druga połowa grudnia – upłynie wam na szalonych zabawach, na szukaniu towarzystwa, na spotkaniach. Mam karty przemieszczania się, karty odwiedzin. Możliwa niespodziewana wizyta kogoś z kim dawno nie widzieliście się, bądź dawno nie słyszeliście się. Mniej nerwów, więcej spokoju, a wszystko się ułoży. Końcówka roku szybka, dynamiczna – zwolnijcie tempo.

Byki single mają szansę na przyjęciu sylwestrowym spotkać osobę, z którą połączy was przyjaźń. Nie chcę mówić o związku, wolę ostrożnej powiedzieć, że macie szansę poznać osobę, która będzie bardzo dobrym przyjacielem, a co dalej, to już będziecie musieli sami pokierować.

Finanse: Byki, od razu spieszę z informacją, że karty z przełożenia mówią o tym, że nie możecie szastać pieniędzmi. Marzenia i plany możecie mieć dalekosiężne, natomiast karty mówią o tym, by uważać na kredyty, które mogą być opakowane w piękne oferty, piękne słówka, a tak naprawdę na dole będzie bardzo dużo gwiazdek i małych druczków. Uważajcie na kredyty w tym miesiącu! Czytajcie umowy! Karty wskazują na to, że uda wam się kupić bardzo ładne prezenty i wcale nie będą one drogie. Jeśli dobrze poszukacie.

Karty zwracają uwagę na prezenty kupione w internecie. I ostatnia rada dla panów Byków, ukochana Pani czeka albo na pierścionek, albo spodziewa się znaleźć coś z biżuterii pod choinką.

11 grudnia 2020

202

Praca: Jak patrzę na kartę mogę powiedzieć, że część z was pracuje zdalnie, ale powoli będziecie chyba wracać do swoich obowiązków, zwłaszcza mam tutaj na myśli osoby, które pracują w nauce, w szkolnictwie. Mam karty mówiące o tym, że wracają do pracy osoby wykonujące szeroko rozumiany zawód handlowca, pracujące w sprzedaży, przy sprzedaży, w sklepach, usługach. Dla pozostałych osób karty wskazują na to, że część nadal będzie musiała być w domu. Osoby pracujące w biurze, w biurach – bardzo proszę, żeby uważały na niespodziewane wieści, które płyną gdzieś z góry, musicie zachować przytomność umysłu. Bliżej końca roku, przełom roku – możliwość otrzymania bardzo dobrego zadania do wykonania, które będzie wysoko premiowane. Barany bez pracy – warto by było poszukać drobnego, chwilowego zlecenia, by przeczekać ten covidowy czas. Karty pokazują drobne zlecenia, które możecie wykonać w domu przy użyciu komputera – korekta, pisanie tekstów, obsługa sklepu internetowego. Pracy na etat niestety nie widzę.

Zdrowie: Należy zwrócić uwagę na zdrowie dziecka, jeśli posiadacie dzieci, to pierwsza informacja, a druga jest taka – uwaga panowie zwróćcie uwagę na wasze serduszko oraz na wszelkie kwestie wahań ciśnienia. Panie Barany – karty wskazują na kwestie związane z szeroko rozumianymi nerwami, układem nerwowym, może stresem, przeciążeniem. Uspokójcie emocje, czasem pewne sprawy warto przeczekać, a rozwiążą się same.

Rada z Karty Tarota Już jest po burzy, zaraz wyjdzie słońce. To nie oznacza, że możecie całkiem przestać kontrolować sytuację, ale zwycięstwo jest po waszej stronie. Ostatnie podboje i jesteście na wygranej pozycji.

Praca: Byki mają przed sobą bardzo dobry miesiąc jeżeli popatrzymy na środowisko pracy. Część z was może być doceniona �inansowo bliżej końca miesiąca, dla części z was szykowane są nowe obowiązki także pod koniec miesiąca. Mam w kartach pokazany awans, trudno mi powiedzieć czy dotyczyć ma on wszystkich Byków. Dobre stosunki ze współpracownikami, miła atmosfera. Zwracam uwagę na to, że czas w pracy nie będzie wam się dłużył, szybko będziecie kończyć powierzone wam zadania. Teraz także radzę oglądać się za ciekawymi szkoleniami, ale wybralibyście się na te szkolenia we własnym zakresie i własne pieniądze. Warto, bo mogą się przydać szybciej niż się spodziewacie. Byki, które poszukują zatrudnienia chciałabym zwrócić uwagę na to, że możecie otrzymać ofertę, której się nie spodziewacie. Karty wskazują na to, że ta oferta może być dla was zaskoczeniem, ale w pozytywnym tego słowa znaczeniu. Zaskoczenie nie będzie dotyczyło pieniędzy, a bardziej pokazany jest zakres obowiązku i odpowiedzialności wam powierzonej. Jeżeli otrzymacie ofertę pracy, ze wskazaniem na ofertę od starszego od was mężczyzny, podpowiedź od kart jest taka – brać, brać, brać.

Zdrowie: Panie Byki od razu spieszę powiedzieć – hormony, konieczność sprawdzenia tarczycy, konieczność sprawdzenia dawek leków hormonalnych, które Panie przyjmujecie, jeśli takowe przyjmujecie. Zbadajcie Panie hormony. Panowie Byki – uwaga na kolana, nogi, bóle stawów. Dla wszystkich Byków – uwaga na układ pokarmowy, jelita, woreczek. Trzeba przyjrzeć się temu, co jecie.

Rada z Karty Tarota Przychodzi rozwiązane waszych kłopotów, waszych problemów. Może być radykalne, ale będzie dla was dobre. Kres pewnych ciągnących się za wami zdarzeń jest już blisko. Ważne – nie oceniaj, bo sam zostaniesz oceniony.

Sprawy sądowe mogą nie być na waszą korzyć i wymagać będą złożenia apelacji.

020

horoskop GRUDZIEŃ 2020 ~

opracowała Mira Wrożka www.wrozbyonline.pl

Bliźnięta

Miłość: Bliźnięta, które są w stałych związkach – niestety karty przekazują informacje, że sam początek miesiąca może być dla was, dla waszego związku bardzo trudny. Część z was, nie mówię, że wszyscy, ale część może podjąć decyzję o rozstaniu, rozwodzie, separacji. Karty wskazują także na to, że przyczyną tego stanu rzeczy jest praca, nadmiar pracy, poświęcanie uwagi pracy i pieniądze. Karty podpowiadają, że warto już dosłownie w pierwszych dniach miesiącach usiąść i uczciwie porozmawiać, wypracować nowe rozwiązania, wprowadzić nowe zasady i nowe porządki. Tak naprawdę jedno z was czuję się bardzo samotne. Czeka was ciężka praca, ale jeżeli podejdziecie do tego z otwartym sercem uda się wypracować nowe, dobre dla was i dla drugiej strony porządki. Single mają spore szanse na poznanie bardzo ciekawych osób na przyjęciach u kogoś, na przyjęciach organizowanych przez waszych znajomych czy też przyjaciół. Oglądajcie się bacznie.

Finanse: Jeśli ktoś był/jest wam winny pieniądze, to macie szansę w tym miesiącu odzyskać swój dług, na pewno karty wskazują na to, że warto/trzeba się o niego upomnieć. Dalej, jeżeli staracie się o kredyt hipoteczny, bądź też o kredyt na bardzo wysoką kwotę, to karty wskazują na to, że uda się wam to

Rak Miłość: Raki w związkach – proszę, żeby uważały w grudniu na pokusy. Karty wskazują, że Panie Raki mogą mieć ochotę na malutki skok w bok. Ale ja będę przestrzegać, bo może się okazać, że prawda szybko może ujrzeć światło dzienne. Połowa miesiąca może upłynąć wam na nieporozumieniach z najbliższymi, z domownikami. Karty wskazują, że do domu wejdzie dosłownie chaos, roztargnienie, pretensje i zdenerwowanie. Proszę opanujcie emocje, bo naprawdę święta mogą być w niemiłej atmosferze, wzajemnych pretensjach lub też, co już najgorzej, w milczeniu. Raki proszę spokojnie powoli wszystko się ułoży, tylko nerwy wyrzućcie za okno. Wolne Raki – fajne, bardzo przyjemne karty, które mówią mi, że pod koniec grudnia spotkacie osobę do związku. Będzie to uczucie mocne i silne. Szukajcie osób o jasnych włosach, osób mające coś wspólnego z szeroko pojętą służbą zdrowia, z leczeniem, z rehabilitacją. Karty wróżą mocne, silne, uczucie, dobre partnerstwo i dobry związek.

Finanse: W grudniu zdecydowanie gotówki wam nie zabraknie, zdążycie i dacie radę obdarować wszystkich bliskich. Nie zabraknie prezentów zwłaszcza dla dzieci lub wnuków i mogą to być bardzo drogie rzeczy. Sami także możecie się spodziewać bardzo dobrego prezentu, może to być rzecz, która przyda się wam w domu, w mieszkaniu. Natomiast karty wskazują

załatwić w grudniu. Karty mówią, że grudzień to miesiąc odbierania pieniędzy i przypływów dla was i warto właśnie w grudniu tym się zająć.

Mam tu także możliwość maleńkiej, ale zawsze wygranej – może zdrapka?

Praca: Bliźnięta, które pracują w handlu będą miały przed sobą bardzo dobry miesiąc, zwłaszcza pierwsze 3 tygodnie grudnia wróżą wam dużo pracy, ale i dużo satysfakcji. Bliźnięta, które zajmują stanowiska powiązane z urzędami, karty pokazują, że możecie nie mieć tak naprawdę dużo pracy i sporą część uda wykonać się zdalnie czy też w domu, czy też przy mniejszym zaangażowaniu. Bliźnięta, które liczą na nowy zakres obowiązków, a takie osoby tutaj się pokazują – myślę, że będziecie musieli jeszcze chwilę poczekać, bo karty pokazują, że szefostwo dopiero będzie planować jak ma wyglądać przyszły rok. Nie mam premii, ale mam widoki na nią. Bliźnięta, które poszukują pracy niestety nie mam podpisania umowy. Mam informację taką, że możecie się zgłosić i skorzystać ze szkoleń bezpłatnych, możecie skorzystać z programów pomocowych czy też z programów unijnych, które podniosą wasze kwali�ikacje. Poszukajcie rozwiązań, które są �inansowane przez budżet.

Zdrowie: Panie Bliźnięta uwaga na układ sercowo-naczyniowy, skoki ciśnienia. Panie Bliźnięta zaznaczają się nogi, żylaki, siniaki. Panowie natomiast karty wskazują na kręgosłup, przeciążenie się, przedźwiganie się, wskazują na kręgosłup, na nogi ręce. Myślę, że część z was będzie zmuszona odpocząć w łóżeczku przez kilka dni grudnia, sądzę że może to być połowa miesiąca.

Rada z Karty Tarota: Planuj, rozglądaj się za nowym, twórz scenariusze, ale wdrażaj je w życie. Teraz jest czas, by spisać swoje marzenia i zacząć je realizować, a Nowy Rok jest wręcz wskazany do tego. Więc kartka w dłoń, ołówek i piszcie. Macie szansę na realizacje marzeń! na to, że dosłownie na początku grudnia trzeba zaplanować wydatki i to z kartką i ołówkiem w ręku.

Praca: Papiery, papiery i jeszcze raz papiery, przekładanie dokumentów z jednego stosu na drugi, załatwianie spraw, nieobecne osoby w pracy, nawał obowiązków, zaległości. Ale uwaga, ze wszystkim sobie świetnie poradzicie i w okolicach 20 grudnia już będzie po sprawie. No niestety część rzeczy, tak jak mówię, trzeba będzie przejąć po nieobecnych współpracownikach. Wszystko się wam uda i nie bójcie się prosić innych o pomoc, nie bójcie się dzielić pracą. Raki, które szukają zatrudnienia, mam pokazaną możliwość pracy, ale stawiałabym na pracę krótkotrwałą, bądź na pracę w formie zlecenia – w pierwszych właśnie dwudziestu dniach grudnia. Pomyślcie, bo karty pokazują, że ktoś w waszej okolicy może w czasie przedświątecznym potrzebować dodatkowych rąk do pracy. Tak jak mówię, krótka praca, krótkie zlecenie, ale całkiem uczciwie płatne.

Zdrowie: Karty mogą pokazywać i ostrzegać przed bólami kręgosłupa, to informacja dla Pań i Panów, Panie Raki – uwaga na możliwe skręcenia. Młode Raki, mam pokazane bóle kości, ale to dotyczy bardzo młodych osób. Dla wszystkich – karty przemęczenia i stresu.

Rada z Karty Tarota Uwaga na kobiety, które mogą chcieć wam narzucić swój punkt widzenia.

Powiem tak – warto, a nawet trzeba powiedzieć takiej osobie: dość. Nikt nie może wam wchodzić na głowę. Dodatkowo karta ta mówi o odcinaniu się od zbędnych rzeczy, myśli, wszystkich balastów, które ciągniemy za sobą. A koniec roku wręcz jest idealny do tego by odcinać „stare ogony”. I pamiętajcie, NIE oznacza NIE.

79

80 ~ horoskop GRUDZIEŃ 2020

Lew Miłość: Lwy zaobrączkowane – mogę powiedzieć, że jeśli w pierwszych dniach grudnia będą między Wami nieporozumienia mniejsze lub większe to uprzejmie donoszę, że później wszystko idzie w niepamięć. Pogodzi Was pewna wspólna domowa sprawa, bądź też wiadomość, która dotyczy was obydwojga. Informacje, które możecie otrzymać będą dotyczyły szeroko rozumianych obowiązków, szkoły lub też pracy. Tak więc zapowiada się raczej spokojny miesiąc, zwłaszcza druga połowa upłynie w miłej, nawet bym rzekła, leniwej atmosferze, ale na święta pełna domowa mobilizacja. Myślę, że to Wy będziecie w tym roku organizować święta dla rodziny. Wolne Lwy mogą poznać kilka miłych osób, nie mówię, że będzie z tego od razu związek, ale wiem, że mogą z tego być dobre przyjaźnie. Zwłaszcza szukajcie osób na wspólnych zabawach, gdzieś w towarzystwie. Zapraszajcie i pozwólcie się zaprosić. Zwłaszcza jeśli mówimy tu o zabawie sylwestrowej.

Finanse: Cześć Lwów otrzyma zaległe wynagrodzenie, czy też otrzyma wypłatę z kredytu, bądź pieniądze pochodzące typowo z instytucji państwowych. Karty wskazują, że te pieniądze mogą być Wam teraz bardzo potrzebne. Możecie spokojnie oczekiwać przelewu. Może – nie mówię, że trzeba, ale możecie starać się także o drobny kredyt w banku – zostanie Wam przyznany na dobrych warunkach. Dobry miesiąc mimo wydatków! Panie możecie oczekiwać ładnego, drogiego prezentu. A – jeszcze uwaga drobna – teraz jest czas idealny na kupno samochodu. Może ktoś z Was czeka na tą właśnie informację?

Panna

Miłość: Grudzień będzie miesiącem bardzo szybkim, bardzo intensywnym, bardzo dużo będzie się działo. Po pierwsze, jestem przekonana, że będziecie wykonywać bardzo dużo pracy na rzecz domu, na rzecz bliskich, na rzecz ukochanej osoby, część z Was pokusi się nawet o zrobienie prezentów własnoręcznie, część pokusi się o poszukanie w sklepach bardzo wyszukanych rzeczy. Będziecie dbać o dom, o wystrój, o wykończenie i o detale.

Widzę, że Panny mogą liczyć na uczucie od swojej ukochanej osoby, nie ma żadnych tutaj burz, może jedynie niewielkie nieporozumienia dotyczące dzieci, ale to dosłownie w końcówce grudnia. Pamiętajcie, Panny, że grudzień upłynie Wam naprawdę szybko, bardzo, bardzo intensywnie i w końcówce miesiąca możecie odczuć zmęczenie. Wolne Panny będą dbać o wygląd, myślę, że niejedna Panna pomyśli o diecie lub też o tzw. „diecie pudełkowej”. Będziecie dbać o ciało, o wygląd, co się opłaci, bo w grudniu macie szansę poznać bardzo fajną osobę, która spodoba się Wam od pierwszych chwil. Uwaga tylko – nie szukajcie osób zajętych, bo z tej mąki nie będzie chleba. Tylko osoby wolne są na waszym „celowniku”.

Finanse: W grudniu nie zabraknie Wam pieniędzy, natomiast to także oznacza, że raczej wydacie wszystko. Tak jak wspomniałam, część z Was będzie szukać naprawdę wyszukanych prezentów, część z Was przeznaczy środki na wyposażenie domu, mieszkania, na dekorację. Warto byłoby rozsądnie gospodarować �inansami w tym miesiącu, spróbujcie nie kupować od razu pierwszej rzeczy, która wpadnie wam oko, tylko poszukać jeszcze, bo może gdzieś można kupić taniej. A czy myślałyście, 11 grudnia 2020

Praca: Karty wskazują, że możecie być troszeczkę przeciążeni, bo mogą napływać różne sprzeczne informacje. Jakaś osoba, która do tej pory z Wami pracowała, może chorować i może jej/jego nie być przez pewien czas w pracy, w związku z tym część obowiązków może spaść na wasze barki. A tutaj jest szef, który bacznie się przygląda i powoli, powoli, powoli zabiera się do tego, aby decydować, co będzie w przyszłym roku.

Karty pokazują, że teraz warto wykonywać swoje obowiązki bardzo sumiennie, nawet warto pomagać innym. Szef na pewno zauważy Wasze starania. Jeżeli pracujecie w handlu, usługach, będzie to bardzo dobry miesiąc, ale pracy będzie co niemiara. Lwy, które poszukują zatrudnienia, mogą wrócić do pewnych rozmów już odbytych, do pewnych tematów, które wydawały się zamknięte. A może wasze poprzednie/dawne miejsce pracy jednak kogoś „poszukuje” i warto się odezwać? Tak czy tak, karty pokazują powrót do starych, dawnych spraw i tematów.

Zdrowie: Lwy – uwaga wieczorem, uwaga po zmroku, uwaga w ciemności, uwaga na drodze! Potraktujcie poważnie to ostrzeżenie. Lwy – widzę karty dbania o oczy. Może trzeba odwiedzić okulistę lub optyka i sprawdzić wzrok? Mam też – to zapewne informacja dla kilkorga z Was – sprawę kolejną: zabiegi zaplanowane mogą się nie odbyć w umówionym terminie, trzeba będzie jeszcze niestety poczekać.

Rada z Karty Tarota Jeśli coś stracicie, to zyskujecie nowe. Sztuką jest tylko tak naprawdę to zauważyć. Zawsze jest coś za zakrętem! Straty to często miejsce wolne na nowe!

(myśleliście) na przykład o zakupach w internecie? Tak czy tak, zakupy będą.

Praca: Miłe Panny – pokazuje się w pracy dosyć nerwowa atmosfera, zwłaszcza na początku miesiąca. Źródłem tego nieporozumienia będzie mężczyzna, który może pracować od niedawna z wami. Karty ostrzegają, by nie angażować się w spory, skupić się tylko i wyłącznie na swoich obowiązkach, a tak naprawdę nie wpłynie to na waszą pracę, pod warunkiem, że nie będziecie się w to angażować. Karty wskazują także na to, że może nastąpić pewna zmiana zakresu obowiązków i druga połowa miesiąca może być dla Was zaskoczeniem. Panny, które szukają pracy, mogą w grudniu rozważać dwie konkurencyjne oferty, ale tak czy tak, decyzje dopiero zostają podjęte w styczniu. Grudzień to czas zastanawiania się – zarówno Wasz, jak i potencjalnego pracodawcy. Decyzje – po Nowym Roku.

Zdrowie: Karty podpowiadają, aby skupić się przede wszystkim na unikaniu stresu. Myślę, że ta rada będzie dobra dla wszystkich znaków zodiaku, a w szczególności pokazuje się tutaj przy Pannie. Dalej mamy informację, by uważać także na układ naczyniowo-sercowy i to głównie do Pań wskazówka oraz do wszystkich: uwaga – pilnujcie leków, sprawdźcie czy niczego wam nie brakuje.

Rada z Karty Tarota Informacje, które dostaniecie teraz mogą być zaskakujące, może być szum informacyjny wokół Was, chaos. Powoli – oddzielcie plotki od sprawdzonych informacji i tylko takim zaufajcie. Karta przestrzega przed chaosem – zobaczcie jak to dobrze koresponduje z kartami klasycznymi, prawda?

horoskop GRUDZIEŃ 2020 ~

Waga Miłość: Wagi w stałych związkach, chce szybciutko przekazać ostrzeżenie, że część z Was może myśleć o rozstaniu z partnerem. Nie wróżę rozwodu. Natomiast opowiadam Wam o myślach, które mogą krążyć w głowie Wagi. Natomiast trzeba będzie popracować nad tym, żeby ten kryzys zażegnać. Karty wskazują, że tak jakbyście po prostu miały już wielu spraw i wielu sytuacji zwyczajnie dość. Warto byłoby zastanowić się, czego tak naprawdę chcecie i jeśli już dojdziecie do porozumienia same ze sobą, to warto poinformować partnera. Uda się porozumieć! Wolne Wagi będą błyszczeć, będą szukać towarzystwa, będą zapraszać do siebie ludzi, będą starały się jak najwięcej czasu spędzać z innymi, co może się opłacić. Nie mówię, że będzie to miłość na całe życie, mówię natomiast, że jest szansa na spotkanie bardzo sympatycznej i wartościowej osoby. Osoba ta będzie poznana w większym towarzystwie.

Finanse: Nie wiem czy dla wszystkich Wag, ale na pewno dla części szykuje się bardzo duży przypływ gotówki. Myślę, że część z Was wie, o co może tutaj chodzić, możecie się tego spodziewać. Karty wskazują, że trzeba będzie od razu pomyśleć, co możecie z tymi pieniędzmi zrobić.

Dodatkowo powiem, że część z Was będzie zmieniać mieszkanie, dom, nieruchomość. Część z Was będzie sprzedawać nieruchomości i kupować coś nowego, więc stąd też może pokazywać się ta większa gotówka.

Myślę, że trzeba będzie podjąć bardzo odważne, ale i rozsądne decyzje �inansowe, zależnie od tego jaką kwotą będziemy dysponować w grudniu. Powodzenia, Wagi.

Skorpion

Miłość: Skorpiony – to co napiszę nie jest do wszystkich Was, może do kilku osób, ale muszę napisać, bo pokazuje się od razu – uważajcie na trzecią osobę w związku. Wasz partner na życie może nie być do końca uczciwy z Wami, szczery.

Nie mówię, że tu jest romans, ale karty wskazują, że zaczyna się coś dziać i warto byście teraz zachowali czujność. Co robić – każdy już sam będzie wiedział. Przyjrzyjcie się sprawie bacznie, nie jest za późno na działanie. Pozostałe Skorpiony w stałych związkach mogą wracać do dawnych sporów, dawnych zamkniętych już spraw. Po co? Już temat jest zamknięty, zakończony, nie ma co odkopywać dawnych śmieci. Święta w spokojnej atmosferze, wszystko uda się wyjaśnić, jeśli posłuchacie kart!

Wolne Skorpiony mogą teraz wracać myślami do dawnych ukochanych, dawnych znajomych. Będziecie analizować swoje dawne miłości i wasze postawy w związkach. Po co? Czy jest sens? Było, minęło, nie analizujcie w nieskończoność każdej reakcji, słowa...

Finanse: Karty powodzenia w �inansach. Początek miesiąca na lekkim minusie, a tu nagle zaczynają do was wpadać zasilenia. Możecie otrzymać dodatkowe pieniądze na dzieci, możecie otrzymać urzędowe do�inansowanie, „zapomogę”. Nie martwcie się na zapas, bo to będzie dobry miesiąc. Jeśli uzyskujecie dochód z wynajmu nieruchomości to możecie pomyśleć o strategii biznesowej na przyszły rok i jak uzyskać większe dochody z wynajmu. Dobre karty, nie zabraknie gotówki na prezenty.

Praca: Raczej spokojny miesiąc, może sam początek lekko nerwowy, ale zaraz po 10, po 15 grudnia powoli wchodzi do biura „Pani powolność”, „Pan wyluzowanie”. Idą święta, więc każdy z Was powoli będzie swoją uwagę kierować w stronę spraw domu i rodziny. Tak więc mobilizacja na początku miesiąca, a potem słodkie lenistwo i wcześniejsze wyjście do domu. Natomiast to nie dotyczy osób pracujących w handlu, tu ruch jak w ulu i szansa na premię. Uwaga tylko na pomyłki! Wagi, które poszukują pracy pokazuje się informacja o możliwości pracy przy opiece nad kimś, pomocy komuś – może to być dziecko, dzieci, osoby starsze, samotne. Czy myślałaś, miła Wago, o takiej pracy? Może to być na część etatu. Pokazuje się gdzieś dosłownie na wyciągnięcie ręki.

Zdrowie: Uwaga na migreny – mam podwójne karty bólu głowy, więc uważajcie, kupcie wcześniej leki. Karty pokazują także problemy z trawieniem, ale do opanowania dietą. Zioła w formie herbatki, dieta i wszystko wróci do normy. Uwaga na zranienia – ostre przedmioty!

Rada z Karty Tarota Coś się zakończy, może pewien ciągnący się od dawna problem, sprawa, kłopot... Czy proces zakończenia będzie trudny?

Tak. Czy bolesny – to zależy tylko od Wagi jak podejdzie do tematu, ale na pewno uzdrowi sytuację, atmosferę. Zobaczcie, jak pięknie karty korespondują z pierwszą częścią horoskopu.

Praca: Karty pokazują, że na samym początku miesiąca możecie mieć niewielki spór z młodą osobą, która będzie swoją pracę wykonywała w sposób błędny, bądź będzie generowała pomyłki. I tutaj wasza rola będzie polegała na tym, żeby zwrócić uwagę tej osobie jak powinno się pracować. Natomiast może to doprowadzić do sporu między Wami. Ale zapewniam Was, to wy macie rację. Druga połowa miesiąca pokazuje się jako szansa na dodatkowe pieniądze, na wypłatę premii i na niewielką zmianę obowiązków, która spowoduje dla Was w przyszłości większe pieniądze. Skorpiony, które poszukują pracy – karty wskazują na to, by rozważyć własną pracę, pracę na własny rachunek. Już z początkiem roku udałoby się Wam odkurzyć pomysł, który Skorpiony odłożyły na półkę. Warto – zwłaszcza jeśli są to usługi, branża związana z upiększaniem – zarówno ludzi, jak i przedmiotów/wnętrz, coś z upiększaniem, podnoszeniem „standardu”.

Zdrowie: Uwaga na pęcherz, nerki, przeziębienie korzonków, dolną część pleców. Uwaga też na nogi, kości i możliwe złamania, zranienie nóg.

Dół pleców i nogi – to wasze karty na grudzień.

Rada z Karty tarota Mądrość płynie z tradycji, mądrość płynie z historii.

Zanim skoczysz na głęboką wodę, pomyśl chwilę, przeanalizuj, a może już kiedyś mieliście podobną sytuację?

Odpowiedź na każde pytanie jest w Was, zapytajcie siebie w co warto iść!

81

82 ~ horoskop GRUDZIEŃ 2020

Strzelec Miłość: Strzelce, karty z przełożenia chcą zwrócić uwagę na niepokoje, które mogą zaczynać się w waszym związku. Jeżeli między wami nie było ostatnio dobrze, to spróbujcie wspólnie to naprawić. W przeciwnym razie może Wam grozić rozstanie. Nie mówię, że jest to rozstanie na zawsze, natomiast mówię, że mogą to być ciche dni, może to być tak zwana przerwa w związku, może to być czas, kiedy będziecie funkcjonować osobno. Trzeba w zarodku zająć się tym problemem, zwłaszcza jeśli ostatnio nie działo się między wami dobrze. Single będą szukały nowych „źródeł dostępu” do ciekawych kandydatów. Tak, jakby część z Was poszukiwała nowych portali randkowych w internecie, zakładała nowe konta na tych portalach, część z Was zmieni sposób poszukiwania. Wszystko co nowe, czego do tej pory nie robiliście, teraz zechcecie zrobić. Szukajcie, a znajdziecie.

Finanse: Fajne karty zwłaszcza dla Pań Strzelców. Już początek grudnia pokazuje przypływy, nowe środki, zarobek i dodatkowy dochód. Czekają Was spotkania, rozmowy o pieniądzach, część z Was będzie częstym gościem w banku, zwłaszcza jeśli staracie się o kredyt. Jeśli dostarczycie komplet dokumentów, zostanie on Wam przyznany. Dobre karty.

Praca: Trudny miesiąc zwłaszcza jeśli pracujecie w sformalizowanym środowisku, w miejscu, gdzie wokół Was jest bardzo dużo ludzi, gdzie istnieje mocna hierarchia. Mogą lecieć iskry, osoby starsze stażem od Was mogą mieć pretensje, ale nie tylko do Was, ale do całego zespołu. Bę-

Koziorożec

Miłość: Te Koziorożce, które są w stałych związkach, są w małżeństwie, mogą poczuć przypływ romantyzmu. Karty wskazują, że będziecie się zbliżać do siebie, szukać porozumienia, omawiać wspólne tematy. Dużo wspólnego Was połączy, wspólne tematy. Będzie dużo planowania, bo możecie już dziś oczekiwać wizyty gości i rodziny. Uważajcie, bo część osób „zwali wam się na głowy” bez zapowiedzi. Single – od razu powiem, że na samym początku miesiąca macie szansę poznać bardzo interesującą osobę. Będzie to osoba odpowiadająca Wam wiekiem, będzie to osoba wolna, osoba ta może posiadać dziecko lub też dzieci. Ale bardzo ważna uwaga, mam pokazane karty mówiące o tym, że możecie za bardzo i za szybko dążyć do związku i wspomniana osoba może się wystraszyć. Działajcie więc powoli, z ogromnym wyczuciem, a uda Wam się złowić złotą rybkę, grubą rybę.

Powodzenia.

Finanse: W kupie siła – jeśli będziecie działać razem z partnerem, z rodziną, to wasza kwota będzie o tyle większa. Planujcie wydatki, ale i niech inni też coś kupią, nie pozwólcie, by wszystko było na waszej głowie. Cześć z Was dostanie ważne pismo na temat pieniędzy, będą to dobre wieści. Polecam też grę losową – może się bardzo opłacić, zwłaszcza do 10 grudnia.

Praca: Pilnujcie pracy, pilnujcie terminów tak, by nic nie zawalić i o niczym nie zapomnieć. Uwaga na pierwszą połowę grudnia, bo może być szybko i nerwowo, może się dużo dziać. Uważajcie na plotkarza – to osoba o ciemnych włosach, młodsza od Was, szczupłej budowy ciała. Unikajcie takich osób. Róbcie swoje, ale sami także nie plotkujcie.

11 grudnia 2020

dzie to dosyć trudny miesiąc, który trzeba będzie przeczekać w spokoju, z dużą dozą pokory. Burza minie, powoli, ale minie. Część z Was spędzi ostatnie dni roku na zwolnieniu lekarskim, bądź na zaległym urlopie.

Strzelce bez zatrudnienia zaczną rozważać założenie działalności gospodarczej. Tak, jakby wpadł Wam do głowy wspaniały pomysł, który zobaczycie, zainspirujecie się nim będąc w drodze, w trasie, gdzieś poza domem. I będzie to dobry pomysł! Przyniesie dochody. Oczy szeroko otwarte i rozglądajcie się bacznie.

Zdrowie: Dla części z Was to, co wyżej, końcówka roku w domu, na zwolnieniu lekarskim. Pokazuje się wizyta w przychodni, lekarz, leczenie, pobyt w łóżku. Ale nie jest to nic poważnego. Dalej mam karty mówiące o bólach kręgosłupa, przeciążeniu się, przedźwiganiu. Uwaga na to. Dodatkowo – chroń uszy.

Rada z Karty Tarota Zatrzymaj pewne sprawy dla siebie, nie opowiadaj wszystkim wszystkiego, pomysły zostaw sobie.

Trzeba teraz zachować spokój i bacznie się przyglądać. Karta też radzi oszczędzać pieniądze, bo mogą być potrzebne za moment.

Koziorożce szukające zatrudnienia mogą otrzymać małe zlecenie. Będzie to praca zdalna, przez komputer/internet. Może to być coś na kształt pisania tekstów, przepisywania, korekta, gra�ika, projekt. Jeśli coś takiego Was interesuje, śmiało w to wchodźcie.

Zdrowie: Panie Koziorożce – sprawy ginekologiczne plus usg/mammogra�ia. To na pierwszy ogień. Czy nie zalegacie z tymi badaniami? Panowie – serduszko, ciśnienie i pęcherz/prostata. Także warto powoli rozglądać się za wolnymi terminami do specjalisty.

Rada z Karty Tarota Sprawy, które jeszcze do niedawna wydawały się trudne, powoli będą odchodziły w cień. Wiele spraw ułoży się samo, pozostaje tylko spokojnie poczekać. Karta także wskazuje, że jeśli toczycie z kimś spór, to wygrana powinna być po waszej stronie.

horoskop GRUDZIEŃ 2020 ~

Wodnik Miłość: Wodniki w grudniu, które są w stałych związkach – karty ostrzegają, aby za bardzo nie słuchać zazdrosnych kolegów i koleżanek. Karty pokazują, że jeśli między wami były jakieś nieporozumienia, warto wyjaśnić je tylko i wyłącznie w cztery oczy, a nie szukać rady u osób, które nie znają sytuacji, bo możecie usłyszeć nieprawdę i dopiero powstanie spory problem. Więc jeśli coś wzbudza waszą wątpliwość, to spytajcie ukochaną osobę wprost. Grudzień sprzyja porozumieniu, wymianie myśli, spokojnej rozmowie i miłością pod jemiołą. Wolne Wodniki mogą chcieć wypływać na dawno już zamulone wody. Po co wracacie myślami do tego co było? Po co analizujecie? Karty pokazują, że nawet jeśli osoba, która już jest historią skontaktuje się z Wami, to i tak nic z tego nie będzie. Nie warto robić sobie złudnych nadziei. Lepiej szukać nowych portów!

kojnie przeczekać. Osoby bez pracy – nie mam oferty, nie mam rozmów, nie mam spotkań. Trzeba będzie uzbroić się w cierpliwość. Przykro mi bardzo. Ale po burzy zawsze wychodzi słońce, pamiętajcie o tym.

Zdrowie: Karty wskazują na nerwy, stres, karty wskazują na przeciążenie, które przy dobrym rozłożeniu obowiązków uda się pokonać. Dodatkowo karty pokazują wyniki badań, odbiór wyników, które będą dobre.

Rada z Karty Tarota W sprawach �inansowych warto poradzić się wysoko postawionej kobiety, w sprawach �inansowych warto słuchać intuicji. Nie działajcie pochopnie, a powoli i z rozwagą. Co nagle to po diable. Działaj powoli, słuchaj się mądrych kobiet, a wszystko się ułoży.

Finanse: Bardzo dobre karty na grudzień. Dla części z Was zwrot długu od przyjaciela, przyjaciół. Dla części z Was skuteczne zamknięcie kredytu, dla części z Was dawno obiecana premia. Szczególnie początek miesiąca sprzyja odbieraniu pieniędzy. Możecie także liczyć na całkiem spory zapas gotówki, jeśli dobrze rozplanujecie swoje wydatki. Fajne karty, na wszystko powinno wystarczyć.

Praca: Trudne karty. Możliwa utrata pracy, redukcja, zwolnienie. Muszę to napisać. Dla pozostałych z Was redukcja płacy, etatu – wszystko co prowadzi do zmniejszenia zarobków. No niestety, sytuacja w obecnym miejscu dla części z Was nie pokazuje się dobrze, kondycja �irmy jest zła, na granicy upadku. Dla części z Was karty trudności, ale zostaną one pokonane. Złe wieści, ale wszystko skończy się dobrze. Trzeba ten czas spo-

Ryby

Miłość: Karty na grudzień dla Was wskazują na to, że jeżeli jesteście paniami spod znaku Ryb, to prośba ogromna od kart – starajcie się nie za bardzo rozmyślać o koledze z pracy. Karty wskazują, że możecie mieć ochotę na maleńki, maciupeńki skok w bok. Nie doradzam tego, ba, wręcz odradzam Wam. Choć widzę w kartach, że mogłoby być bardzo miło, nastrojowo, podniecająco, natomiast sprawa szybko ujrzałaby światło dzienne. A co się z tym wiąże, to już same możecie sobie na to odpowiedzieć. Lepiej będzie, jak umówicie się ze swoją drugą połową na bardzo romantyczną randkę, jak spróbujecie podkręcić sytuację, zrobić coś, co to do tej pory było tylko waszym marzeniem. A może odważycie się pójść krok dalej w sypialni?

Single Ryby – mogę ze spokojem powiedzieć, że macie szansę na poznanie bardzo fajnej osoby, może to być osoba pochodząca z innego kraju, osoba niezwykle fascynująca i bardzo, bardzo tajemnicza. Wasze spotkanie także nie będzie typowe. Aż sama jestem ciekawa co z tego wyniknie.

Finanse: Karty pokazują, że grudzień przyniesie Wam bardzo dużo wydatków, część tych wydatków będą to wydatki zaplanowane, rzeczy, o których już dzisiaj wiecie, natomiast uważajcie, bo coś może Was zaskoczyć, coś trzeba będzie kupić, bądź naprawić nagle. Nie wiem dlaczego, ale mam wrażenie, że może to chodzić o samochód bądź motocykl. Tak więc trzeba będzie może poprosić rodzinę o niewielką pożyczkę, głów-

nie mam tutaj pokazaną pożyczkę na naprawę czegoś, samochodu, jakiegoś sprzętu.

Praca: Ryby, dla części z Was jest pokazana praca zdalna, jest pokazana praca wykonywana w domu przez komputer. Dla części z Was jest pokazane mocne spowolnienie, tak jakbyście wszyscy czekali na to, co przyniesie dobrego Nowy Rok. Nie mam burz na horyzoncie, może poza tym, że będzie dosłownie 1–2 dni, gdzie trzeba będzie ugasić jakiś bardzo duży pożar. Ryby, które poszukują zatrudnienia, mam pokazane przeglądanie ofert. Mam też pokazany inny sposób poszukiwania ofert. Tak, jakby część z Was postanowiła poszukać troszeczkę w innym obszarze.

Na pewno coś zmienicie w formie poszukiwania i w miejscu, w którym szukacie pracy, i nie wykluczam, że dzięki temu zmieni się trochę wasza perspektywa.

Zdrowie: Uwaga na kręgosłup! Karty wręcz krzyczą. Nie wiem czy nie powinniście chwilę odpocząć, czy nie powinniście wziąć kilka dni wolnych. Młode Ryby proszę uważać na złamania. Panie Ryby mam pokazane problemy ze skórą, z cerą. Może uczula Was kosmetyk?

Rada z Karty Tarota Trzeba będzie wykonać pewne działania, w pewnej sprawie. Zwłoka nie jest wskazana.

Spokojnie zastanówcie się, co można zrobić w danym przedmiocie i ruszcie dosłownie do boju. Nie zostawiajcie niczego przypadkowi.

Jeżeli mądrze to rozegracie, to zwycięstwo będzie po waszej stronie, jeżeli odpuścicie, to możecie ponieść sromotną porażkę.

83