Goniec, wydanie 741 by SamiSwoi.news

goniec the polish times

polski

.com

W nowym wydaniu!

CZYTAJ ONLINE

ETONISTÓW POZNAJ NASZYCH FELI MICHAŁ BARBARA OWSKI ADAMCZEWSKA KARN

WIKTOR MOSZCZYŃSKI

JACEK ŻAKOWSKI

WEJ ODSŁONIE O N W IK N Z ĘC SI IE M Y N LONIJ NAJPOPULARNIEJSZY PO

! IE B IE C A L D IĘ S Y M IA ZOBACZ JAK ZMIEN NR 9 (741) 10 WRZESNIA 2021 / ISSN 2754-2823

4 ~ W NUMERZE

spis treści

WRZESIEŃ 2021

49. BAL POLSKI W THE HURLINGHAM CLUB

Bal Polski, jest najbardziej prestiżowym wydarzeniem kulturalno-towarzyskim integrującym środowisko polskie w Wielkiej Brytanii. Jednym z jego sponsorów jest �irma Sami Swoi Przekazy Pieniężne.

BITWA NA OŚWIADCZENIA PO WYBORACH

Gdy na społecznościowym pro�ilu Polskiego Uniwersytetu Na Obczyźnie w Londynie pojawiły się wyniki głosowania na stanowisko Rektora PUNO na lata akademickie 2021-2025, rozpętało się piekło.

POLSKA IZRAEL. RAJ POPULISTÓW. jacek żakowski Londyn jest nowym Chicago jeśli chodzi o skalę emigracji i znaczenie dla kraju.

Adres: Goniec Polski – The Polish Times 84 Uxbridge Road West Ealing London, W13 8RA

Wydawca (Publisher): 1MM Media Group Redakcja (Editorial): T: 020 7099 7106 T: 7974 9900 12 E: redakcja@goniec.com Zespół redakcyjny i współpracownicy: Dariusz Dzikowski Sonia Grodek Małgorzata Skibińska Łukasz Tymków Anna Zielińska

ŁADUNEK RODZICIELSKIEJ MIŁOŚCI TRÓJKA DZIECI, PIES, ŻÓŁW I DWIE PAPUGI NA GŁOWIE.... 23

PRAWDĘ PORWAŁA POPKULTURA michał karnowski Kiedy myślę o relacjach polsko-izraelskich wracam myślami do początku roku 2015.

ISTNIEJĄ UNIWERSALNE WARTOŚCI wiktor moszczyński Co nas może łączyć, jeżeli dzieli nas niemal wszystko?

NETWORKING BIZNESOWY NA TAMIZIE

Tegoroczny Thames Networking odbył się w piątek 3 września. Udział w wydarzeniu wzięło 70 osób.

46 WRZESIEŃ. KORONARAPORT. WIELKA BRYTANIA ROZSZERZYŁA TZW. „ZIELONĄ LISTĘ”

Felietoniści: Barbara Adamczewska Michał Karnowski Wiktor Moszczyński Małgorzata Mroczkowska ks. Bartosz Rajewski Jacek Żakowski Korekta: Elżbieta Marciniak Skład i gra�ika: Rafał Koczan Redakcja portalu Goniec.com: redakcja@goniec.com Marketing i reklama: e-mail: marketing@goniec.com Michał Jaszewski e-mail: commercial.manager @1mmmedia.co.uk Sylwia Bohatyrewicz tel. 079 7499 0011 e-mail: sylwia@goniec.com Bożena Szul e-mail: bozena.szul@goniec.com Administracja T: 020 7099 7105 T: 079 749 900 14 E: head.of�ice@1mmmedia.co.uk Finanse: E: payments@1mmmedia.co.uk Dystrybucja: E: dystrybucja@goniec.com Tytuł zarejestrowany pod numerem: ISSN 2754-2823

NIE MA TO JAK W POLSKIM START-UPIE

Polska przedsiębiorczość i brytyjskie elastyczne przepisy dotyczące prowadzenia działalności to wręcz wymarzony duet.

LANDLORD - TO BRZMI DUMNIE

Najpewniejszym sposobem na zarobek wydaje się inwestycja w nieruchomości.

IMPREZOWNIK SAMI SWOI MAGAZYN Najważniejsze imprezy w Londynie, których nie możesz przegapić.

10 września 2021

Redakcja „Gońca Polskiego” nie ponosi odpowiedzialności za treść publikowanych ogłoszeń. Redakcja zastrzega sobie prawo odmowy publikacji ogłoszenia bez podania przyczyny.

6 ~ OD REDAKCJI

rodzy Czytelnicy

Oddajemy w Wasze ręce nowy numer naszego miesięcznika – nowy – pod każdym względem! Macie przed sobą nie tylko jego nowe, bo wrześniowe wydanie. Nowości, które dla Was przygotowaliśmy jest znacznie więcej. Po pierwsze po 19 latach istnienia „Gońca Polskiego” zmienia się jego tytuł – od teraz to: „Sami Swoi Magazyn”. Dzięki pozyskaniu Sponsora Tytularnego – ﬁrmy Sami Swoi Przekazy Pieniężne miesięcznik pod nową nazwą stanie się wraz z Sami Swoi Radio silną platformą medialną.

„Sami Swoi Magazyn” to, jak zapewniamy na jego okładce, wciąż Wasz stary i sprawdzony „Goniec” tyle, że od teraz „w nowej odsłonie”. Będziemy kontynuować jego najlepsze tradycje, starając się, by z każdym numerem stawał się jeszcze ciekawszy i bardziej atrakcyjny w Waszych oczach. W ramach nowości w naszej gazecie zmieniają się także szata graﬁczna 10 września 2021

i treści – „Sami Swoi Magazyn” wzbogaci się o nowe działy i rubryki. I wreszcie – pojawią się w u nas nowi znani autorzy. „Sami Swoi Magazyn” zyska wyraźny podział na trzy odrębne części; publicystyczno-opiniotwórczą, poradnikowo-reportażową i lifestylową. W pierwszej zadbaliśmy o to, by na jej łamach zagościli czołowi publicyści i felietoniści, którzy specjalnie dla Was będą komentować sprawy i wydarzenia najważniejsze dla Polaków w kraju i na emigracji. Już w tym numerze Wiktor Moszczyński znany działacz polonijny i polityk Partii Pracy będzie zastanawiać się nad tym wokół jakich uniwersalnych tematów może zjednoczyć się Polonia na Wyspach (str. 28). Z kolei Jacek Żakowski i Michał Karnowski skomentują konﬂikt na linii Polska – Izrael (str. 26-27), a wcześniej w wywiadach (str. 22-25) odpowiedzą na nasze pytania o potrzebę i możliwości społecznego dialogu. Tym nowym cyklem rozpoczniemy ważne roz-

mowy o pojednaniu, zgodnie z dewizą jaka od lat przyświeca naszemu Partnerowi – Sami Swoi Przekazy Pieniężne, że „Za granicą wszyscy jesteśmy jedną drużyną!”. Za każdym razem na pytania o to czy i jak potraﬁmy ze sobą rozmawiać, będą odpowiadali znani Polacy, reprezentanci tej samej profesji, ale o skrajnie odmiennych poglądach. Mamy nadzieję, że ich odpowiedzi staną się punktem wyjścia do ogólnopolskiej debaty na temat możliwości i sposobów pojednania. W drugiej części naszego magazynu znajdziecie nie tylko porady na najbardziej nurtujące Was problemy związane z nowymi regulacjami prawnymi i zmieniającymi się wciąż zasadami, które mogą utrudniać codzienne życie na emigracji. Pojawią się także nowe rubryki, których bohaterami będą Polacy, żyjący obok nas. I tak w cyklu reportaży zatytułowanych „Polonia z bliska” – będziemy prezentować sylwetki rodaków, którzy mieszkając na Wyspach sięgnęli po swoje marzenia,

robią coś ciekawego i odnoszą sukcesy w swojej dziedzinie. W tym numerze czekają na Was historie Elżbiety Kardynał i Moniki Braid (str. 32-34). Ostatnią część „Sami Swoi Magazyn” zarezerwowaliśmy na tematy lekkie i przyjemne, dzięki którym będziecie mogli się odprężyć i zrelaksować. Już w tym numerze przygotowaliśmy dla Was autorską rubrykę kulinarną tworzoną przez Barbarę Adamczewską – wieloletnią felietonistkę „Polityki”, autorkę książek poświęconych nie tylko historii i tradycji kuchni polskiej, ale także tej europejskiej. Razem z panią Barbarą przyjrzymy się bliżej menu polskiego emigranta, prezentując przepisy bliskie Waszemu sercu. Debiut Barbary Adamczewskiej na łamach naszego magazynu poprzedza ciekawy wywiad z autorką (str. 53). Brzmi ciekawie? A to jedynie początek dobrych zmian, bo pamiętajcie, że dopiero się rozkręcamy! Jesteśmy bardzo ciekawi Waszej reakcji na nasz „nowy-stary magazyn”, dlatego piszcie do nas, podpowiadajcie o czym jeszcze chcielibyście w nim przeczytać, co zmienić, albo ulepszyć. Czekamy na Wasze opinie! Redakcja

Przed nami

POLISH NEWS

~ 7

Wierszowisko Wzorem poprzednich lat mamy zaszczyt zaprosić uczniów polskich szkół sobotnich do udziału w kolejnej edycji międzyszkolnego Konkursu Polskiej Poezji dla Dzieci i Młodzieży – Wierszowisko 2021. Tegoroczny ﬁnał konkursu przygotowywanego przez Polską Macierz Szkolną odbędzie się, z powodu pandemii, 26.09.2021 w Sali Teatralnej POSK, 238 – 246 King St, W6 0RF w Londynie. Sponsorem wydarzenia jest ﬁrma Sami Swoi Przekazy Pieniężne. Temat jubileuszowej X edycji brzmi: „Wierszowisko? Świetna sprawa! Mapa, kompas, jest wyprawa. Poetyckie podróże i przygody”. Po roku lockdownu, wszyscy, mali i duzi, jesteśmy spragnieni podróży, przygód i marzeń. Dlatego mamy wielką nadzieję, że tegoroczny temat spodoba się nie tylko uczniom, ale i nauczycielom oraz rodzicom. Wierszy jest wiele i jest z czego wybierać. Poezja polska pełna jest wędrowców – tych rzeczywistych, szukających przygody, jak i tych, którzy podróżują w głąb siebie

czy też są tułaczami, emigrantami. Życzymy ciekawych lektur i poszukiwań. Międzyszkolny Festiwal Poezji dla Dzieci i Młodzieży Wierszowisko został z wielkim sukcesem wprowadzony na grunt Wielkiej Brytanii w 2012 roku z Holandii, gdzie wśród szkolnej społeczności polonijnej zrodził się pomysł konkursu. Corocznie konkursowi nadawany jest temat przewodni, decydujący o wyborze tematyki oraz stylu prezentowanych wierszy. Wielki Finał konkursu odbywa się na deskach Teatru POSK-u w Londynie. Konkurs odbywa się

w dwóch kategoriach: indywidualnej oraz zbiorowej. Wszyscy uczestnicy otrzymują dyplomy i medale oraz nagrody. Zwycięzcy otrzymują cenne nagrody oraz puchary. W skład panelu Jury wchodzą znane osobistości środowiska aktorskiego zarówno z Polski, jak i Wielkiej Brytanii, dzieląc się swoim doświadczeniem i podnosząc rangę konkursu. Wierszowisko cieszy się z roku na rok coraz większą popularnością, konsolidując środowisko szkolne polskich szkół uzupełniających. Konkurs jest także świetną okazją do propagowania polskiej poezji dziecięcej oraz daje

możliwość ekspresji talentów recytatorskich i aktorskich. Pomysł zorganizowania festiwalu poezji dziecięcej w Holandii zaproponowała jedna z nauczycielek ze szkoły w Tilburgu, Dorota Perłowska. Miało to na celu stymulację dzieci do nauki polskich wierszy z wykorzystaniem elementu rywalizacji i chęci bycia najlepszym. Okazało się, że jest to pomysł wręcz genialny w swojej prostocie, a jednocześnie bardzo efektywny. Zamiast narzekań typu „a po co mi to”, „jakie to nudne i trudne”, wiersze zostają wręcz „połykane”, a słowa trudne i nudne znikają ze słowników naszych pociech. (wierszowisko.com)

8 ~ UK NEWS MSZ ostrzega: uważaj na fałszywe telefony! W ostatnim czasie Ministerstwo Spraw Zagranicznych otrzymuje sygnały o telefonicznym podszywaniu się oszustów pod pracowników MSZ RP lub placówek zagranicznych RP w celu zmuszenia do wykonania określonych czynności, w szczególności dokonania przelewu środków pieniężnych. W trakcie rozmowy telefonicznej oszuści informują zazwyczaj rozmówcę o niedopełnieniu przez niego określonych procedur, jak również o podaniu niepełnych lub nieprawdziwych danych w wypełnianych formularzach, co ma rzekomo pociągać za sobą skutki prawne. Wyjaśniamy, że oszuści stosują tzw. spooﬁng, który polega na podszywaniu się pod dowolny numer telefonu – w tym przypadku numery Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Jest to działanie całkowicie niezależne od MSZ oraz nie oznacza, że przełamane zostały jakiekolwiek zabezpieczenia teleinformatyczne Ministerstwa. Nawiązywanie połączeń z Centralą MSZ (+48 22 523 90 00) oraz z Infolinią MSZ dla Obywatela (+48 22 250 01 16) w celu uzyskiwania informacji jest w dalszym ciągu bezpieczne. Pracownicy Ministerstwa Spraw Zagranicznych nie kontaktują się w takim trybie z obywatelami Polski, ani z cudzoziemcami przebywającymi w Polsce. W szczególności nie żądają podania przez telefon szczegółowych danych osobowych oraz nie wymagają przekazywania jakichkolwiek środków pieniężnych. Apelujemy, aby w tego rodzaju przypadkach absolutnie nie podejmować działań żądanych przez osobę podającą się za pracownika MSZ, w szczególności nie podawać swoich danych osobowych oraz nie dokonywać żadnych przekazów pieniężnych. Każdy przypadek oszustwa należy zgłosić do najbliższej jednostki Policji oraz poinformować mailowo Ministerstwo Spraw Zagranicznych na adres rzecznik@msz. gov.pl. Informujemy, że Ministerstwo Spraw Zagranicznych zgłasza 6 sierpnia 2021

Za nami obchody

Święta Wojska Polskiego w Szkocji

W Edynburgu i Douglas odbyły się uroczyste obchody z okazji Święta Wojska Polskiego. Obchody w dniu 14 sierpnia w Polskim Ogrodzie Pamięci w Douglas rozpoczęły się od polowej mszy świętej, odprawionej przez byłego rektora polskiej misji katolickiej w Szkocji, ks. Mariana Łękawę. Oprawę muzyczną zapewniła Grupa Folkowa Gościniec. Po uroczystej mszy, KG I. Truszkowski, przedstawiciele lokalnych środowisk polonijnych oraz szkockich środowisk kombatanckich, złożyli wieńce pod polskimi pomnikami. Wydarzeniu towarzyszyła wystawa historyczna nt. pomników

w Polskim Ogrodzie Pamięci przygotowana przez społeczność lokalną w St Bride’s Community Centre. Tam też odbyła się recepcja, w trakcie której oprawę taneczną zapewniła grupa Polonez – Culture Bridging Group. W wydarzeniu uczestniczyli przedstawiciele polskich i szkockich środowisk kombatanckich oraz przedstawiciele lokalnej Polonii. W Ogrodzie Pamięci znajdują się trzy pomniki, wykonane w latach 1940 – 1944 przez żołnierzy jednostek Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie formowanych w

tej części Szkocji. Pierwotnie była to 2. Brygada Strzelców, a od 3 listopada 1940 r. 10. Brygada Kawalerii Pancernej. Tej właśnie jednostce dedykowane są wszystkie trzy pomniki. 15 sierpnia odbyła się uroczysta msza św. odprawiona przez ks. T. Putona w katedrze św. Marii w Edynburgu. We mszy udział wzięli przedstawiciele lokalnych środowisk polonijnych w Edynburgu. Po mszy KG I. Truszkowski złożył wieniec pod tablicą upamiętniającą 100. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości.

UK NEWS

Odszedł

Zwrot opłat

za studia

Zenon Handzel Zenon Handzel urodzony 1 stycznia 1949 roku w Krakowie. Absolwent Technikum i student Akademii Hutniczo-Górniczej w Krakowie. Od 1973 roku zamieszkały w Londynie. Od 1978 roku współwłaściciel firmy Z. Hanzel i P.B. Bance. Wieloletni prezes komitetu rodzicielskiego Polskiej Szkoły Przedmiotów Ojczystych na Willesden Green. Od 1996 roku prezes rady parafialnej, a od 2010 do 2016 prezes rady administracyjnej Lokalnej Polskiej Misji Katolickiej na Willesden Green. Początkowo był członkiem Zarządu IPAK-u, a następnie został mianowany przewodniczącym komisji programowej. Dał się poznać jako koleżeński i chętny do pracy i pomocy innym. Na polu swojej pracy w ramach Instytutu, organizował zjazdy i konferencje, gdzie wykazał się zmysłem organizacyjnym, intuicją, taktem i zaangażowaniem. Po kilku latach swojej działalności, na dorocznym zjeździe Instytutu Polskiego Akcji Katolickiej w dniu 10 czerwca 2006 roku w Coventry, został mianowany przez ówczesnego rektora Polskiej Misji Katolickiej w Anglii i Walii, księdza prałata Tadeusza Kuklę – prezesem Instytutu Polskiego Akcji Katolickiej w Wielkiej Brytanii. Ten wybór był następstwem rezygnacji Krystyny Mochlińskiej, która przepracowała na tym zaszczytnym stanowisku 19 lat. Był otwarty i lojalny w stosunku do członków zarządu i rady IPAK-u. Poprzez te atuty zdobył sobie popularność wśród współpracowników. Bardzo aktywnie wspierał różne organizacje społeczne i charytatywne. Brał aktywny udział w akcjach samego IPAK-u takich jak rekolekcje ipakowskie, zjazdy, konferencje, sympozja, jubileusze parafii i księży, pielgrzymki coroczne do Aylesford.

~ 9

Pomagał ﬁnansowo w wydawaniu i publikowaniu książek. Zapraszał ciekawych lektorów na spotkania i wykłady. Dbał o wiedzę katolicką i propagował ją wśród członków IPAK-u, a także szerzył ją wśród znajomych. Współorganizował „Spotkania z Janem Pawłem II”, aby szerzyć wiadomości o naszym Wielkim Polaku i jego nauce. Od 2011 roku był członkiem Zjednoczenia Polskiego w Wielkiej Brytanii i reprezentantem oraz przedstawicielem Polskiej Misji Katolickiej w Anglii i Walii. Od samego początku swojego pobytu w Wielkiej Brytanii bardzo aktywnie uczestniczył w pracach różnych organizacji, tak kościelnych, jak i świeckich. Jego zaangażowanie i odpowiedzialność za sprawy Kościoła i pracy na rzecz Polskiej Misji Katolickiej zaowocowały powołaniem go 2 marca 2010 roku w poczet powierników Polskiej Misji Katolickiej w Anglii i Walii oraz Polskiej Misji Katolickiej Housing Association. Na spotkaniu rocznym 23 czerwca 2017 roku został wybrany prezesem powierników. Od 2005 roku uczestniczył w obradach Polskiej Rady Duszpasterskiej Europy Zachodniej, a od 2016 roku został wybrany wiceprzewodniczącym tejże Rady. Funkcję tę pełnił do ostatnich chwil. Za swoją pracę na rzecz Kościoła otrzymał Order Świętego Grzegorza. Zmarł 1 sierpnia 2021 roku. Pogrzeb śp. Zenona Handzel, prezesa powierników Polskiej Misji Katolickiej w Anglii i Walii oraz prezesa Polskiej Misji Katolickiej Housing Association Ltd., prezesa Instytutu Polskiego Akcji Katolickiej w Wielkiej Brytanii, wi-

Warunki pobierania opłat za usługi edukacyjne przez uczelnie publiczne określa ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, a w przypadku uczelni niepublicznych wynikają one z wewnętrznych regulaminów tych uczelni. Studenci przyjęci na studia zawierają z uczelniami umowy, których zapisy zawierają szczegółowe warunki związane z procesem przyjęcia na studia, przebiegiem studiów, w tym postanowienia dotyczące wysokości opłat oraz zasady zwrotu uiszczonych opłat. Kandydaci na studia powinni szczegółowo zapoznać się z tymi dokumentami, a zwłaszcza z zapisami dotyczącymi zasad uzyskiwania zwrotu wniesionych opłat. Kwestie dotyczące zwrotu opłat są rozwiązywane bezpośrednio między studentami a uczelniami. Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP, Ambasady RP, jak również Konsulaty RP nie pośredniczą w kontaktach pomiędzy studentem a uczelnią, ani nie dysponują narzędziami prawnymi pozwalającymi na uzyskanie przez cudzoziemca, który otrzymał odmowę wydania wizy studenckiej zwrotu uiszczonych przez niego opłat za studia. Jeżeli uczelnia nie wywiązuje się z postanowień umowy zawartej ze studentem, w szczególności nie dokonała zwrotu opłaty w przypadku, gdy umowa tak przewidywała, roszczeń w

Pożegnanie Księdza Prałata Ksiądz Prałat Jan Tadeusz Szponar zmarł w Peterborough dnia 1 sierpnia 2021 Urodził się w 25 marca 1931 roku w osadzie wojskowej Armatniów na Wołyniu. W lutym 1940 r. cała rodzina została zesłana w okolice Archangielska do miejscowości Lednia. Rodzice i rodzeństwo pracowali przy wyrębie lasu i spławianiu drewna. Jan chodził do sowieckiej szkoły. Po ogłoszeniu „amnestii” został zwolniony z kołchozu we wrześniu 1941 roku.

Rodzina Szponarów wyjechała do Wielkiej Brytanii w 1948 roku. Zamieszkali najpierw w Newton Abbot, a potem w Swindon. Tu Jan skończył liceum. Po kilku miesiącach pracy, w 1951 roku wstąpił do seminarium (Kolegium Polskiego) w Rzymie. Święcenia kapłańskie przyjął 27 października 1957 roku. Został inkardynowany do Archidiecezji Warszawskiej.

Potem kontynuował studia, uzyskując tytuł licencjata z teologii i filozofii. Pracował w wielu miejscach: Londyn Brompton Oratory (duszpasterstwo akademickie) 1961-1962, Londyn św. Andrzeja Bobola (wikariusz) 1962-65, Bolton (proboszcz) 1965-1968, Mansfield (proboszcz) 1968-1971, Leeds (proboszcz) 1971-1977, Kidderminster (proboszcz) 1977-1979,

10 ~ POLISH NEWS Wdowa po ostatnim prezydencie RP na Uchodźstwie odeszła 21 sierpnia 2021 r. w Wielkiej Brytanii. Miała 90 lat.

Zmarła Karolina Kaczorowska

Karolina Kaczorowska z domu Mariampolska urodziła się w 1930 roku w Stanisławowie (dzisiejszy Iwano-Frankiwsk na Ukrainie). W 1940 wraz z rodziną została wywieziona na Syberię. Związek Sowiecki opuściła wraz z Armią Andersa, której żołnierzami byli jej ojciec, brat i przyszły mąż. Była jednym z „tułaczych dzieci”: po opuszczeniu ZSRR i długiej drodze przez Persję, traﬁła do Ugandy. Tam, w Koja, chodziła do polskiej szkoły. W Ugandzie pozostała do końca lat 40. XX wieku, a następnie wyjechała do Wielkiej Brytanii. Po skończeniu studiów na uniwersytecie londyńskim, rozpoczęła pracę nauczycielki. Dzięki zaangażowaniu w działalność harcerską poznała Ryszarda Kaczorowskiego, którego poślubiła 19 lipca 1952 r. Para miała dwie córki: Jadwigę i Alicję oraz pięcioro wnuków. Karolina Kaczorowska była aktywną uczestniczką życia społecznego polskiej emigracji. Prócz harcerstwa szczególnym zaangażowaniem była dla niej m.in. działalność charytatywna Zjednoczenia Polek w Wielkiej Brytanii.

10 września 2021

19 lipca 1989 r., po zaprzysiężeniu Ryszarda Kaczorowskiego na urząd Prezydenta RP na Uchodźstwie, została Pierwszą Damą na Uchodźstwie. W grudniu 1990 r. Ryszard Kaczorowski uroczyście przekazał insygnia prezydenckie Lechowi Wałęsie. Karolina Kaczorowska towarzyszyła wówczas mężowi i był to dla niej pierwszy powrót do kraju po 50 latach. 10 kwietnia 2010 r. miała wraz z mężem wziąć udział w obchodach 70. rocznicy zbrodni katyńskiej, jednak z powodu choroby zrezygnowała z uczestnictwa w uroczystościach. Jej mąż udał się więc w podróż sam, i jak wszyscy pasażerowie prezydenckiego samolotu zginął w katastroﬁe smoleńskiej. Pomimo tragedii Karolina Kaczorowska nie zaprzestała swojej działalności publicznej. Była szczególną kustoszką pamięci o zmarłym mężu. W 2012 r. została odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. (ipn.gov.pl)

POLISH NEWS

Za nami pierwsza część ﬁnałowego wydarzenia związanego z realizacją projektu Polish Wings Heritage Trail w 2021 roku. Uroczyste obchody odbyły się przy udziale polskich oraz północnoirlandzkich władz; w tym pierwszego ministra Północno-Irlandzkiego Parlamentu Paula Givana, Charges d’affairs a.i. RP w Londynie Mateusza Stąsieka oraz konsula generalnego RP w Belfaście Pawła Majewskiego.

~ 11

Polish Wings

Heritage Trail Wydarzenie pozwoliło przybliżyć historię polskich sił zbrojnych na terenie Irlandii Północnej. Zgromadzeni goście oddali hołd poległym polskim pilotom, między innymi st. sierżantowi Stanisławowi Grondowskiemu, oraz innym pilotom pochowanych w grobach rozsianych w miejscowościach: Newtownabbey, Ballynacraberg oraz Glengormley. Polish Wings Heritage Trail jest projektem promującym historię Polskich Sił Powietrz-

nych w Irlandii Północnej, który rozwijany jest sukcesywnie od maja 2019 roku przez Konsulat Generalny RP w Belfaście oraz organizację For Your Freedom & Ours CIC. Głównym założeniem projektu jest ustanowienie szlaku edukacyjnego promującego polskie miejsca pamięci w Irlandii Północnej. W ramach projektu odsłonięto m.in. pomnik upamiętniający role Polskich Sił Powietrznych w Bitwie o Wielką Brytanię w Newtownards, monument upa-

miętniający miejsce katastrofy St. Sierż Grondowskiego (Lisburn), sierż. Kołka (Mallusk) oraz tablice informacyjne przy grobach polskich pilotów. Stworzona została również ﬁzyczna oraz interaktywna mapa Polish Heritage Trail. W ramach programu przewidziana jest również naziemna prezentacja samolotów na lotnisku w Newtownards. Impreza ta otwarta będzie dla szerszej publiczności.

Obchody Święta Wojska Polskiego w Szkocji W Edynburgu oraz Douglas, odbyły się uroczyste obchody z okazji Święta Wojska Polskiego. Obchody w dniu 14 sierpnia w Polskim Ogrodzie Pamięci w Douglas rozpoczęły się od polowej mszy świętej, odprawionej przez byłego rektora polskiej misji katolickiej w Szkocji, ks. Mariana Łękawę. Oprawę muzyczną zapewniła Grupa Folkowa Gościniec. Po uroczystej mszy, KG

I. Truszkowski, przedstawiciele lokalnych środowisk polonijnych oraz szkockich środowisk kombatanckich, złożyli wieńce pod polskimi pomnikami. Wydarzeniu towarzyszyła wystawa historyczna nt. pomników w Polskim Ogrodzie Pamięci przygotowana przez społeczność lokalną w St Bride’s Community Centre. Tam też odbyła się recepcja, w trakcie której oprawę taneczną zapewniła grupa Polonez - Culture Bridging Group. W wydarzeniu

uczestniczyli przedstawiciele polskich i szkockich środowisk kombatanckich oraz przedstawiciele lokalnej Polonii. W Ogrodzie Pamięci znajdują się trzy pomniki, wykonane w latach 1940 – 1944 przez żołnierzy jednostek Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie formowanych w tej części Szkocji. Pierwotnie była to 2. Brygada Strzelców, a od 3 listopada 1940 r. 10. Brygada Kawalerii Pancernej. Tej właśnie jednost-

ce dedykowane są wszystkie trzy pomniki. 15 sierpnia odbyła się uroczysta msza św. odprawiona przez ks. T. Putona w katedrze św. Marii w Edynburgu. We mszy udział wzięli przedstawiciele lokalnych środowisk polonijnych w Edynburgu. Po mszy KG I. Truszkowski złożył wieniec pod tablicą upamiętniającą 100. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości.

12 ~ BAL POLSKI

49. BAL P – DO KRAJU TEGO, GDZIE KRUSZYNĘ CHLEBA PODNOSZĄ Z ZIEMI PRZEZ USZANOWANIE DLA DARÓW NIEBA – TĘSKNO MI PANIE... TEN WIERSZ ZNAJĄ CHYBA WSZYSCY. NAPISAŁ GO PATRON TEGOROCZNEGO BALU POLSKIEGO – CYPRIAN KAMIL NORWID – POETA, ALE TAK SAMO JAK I MY EMIGRANT. W TYM ROKU OBCHODZIĆ BĘDZIEMY DWUSTULECIE URODZIN TEGO WIELKIEGO POETY. MIĘDZY INNYMI Z TEGO POWODU KOMITET ORGANIZACYJNY BALU POLSKIEGO POSTANOWIŁ PRZYPOMNIEĆ O NADCHODZĄCEJ ROCZNICY WYBIERAJĄC NORWIDA NA PATRONA 49 BALU POLSKIEGO” – POWIEDZIAŁA NAM MARLENA ANDERSON – JEDNA Z ORGANIZATOREK BALU. JEDNYM Z JEGO SPONSORÓW JEST FIRMA SAMI SWOI PRZEKAZY PIENIĘŻNE. 10 września 2021

ODBĘDZIE SIĘ W THE

POLSKI HURLINGHAM CLUB

BAL POLSKI

~ 13

– Bal odbywa się co prawda w nietypowym czasie, bo na początku października, ale chcieliśmy pokazać, że mimo pandemii nie zrezygnujemy z organizowania Balu Polskiego, który ma tak długą tradycję – kontynuowała swoją wypowiedź M. Anderson. – Bal Polski od samego początku stawiał sobie za zadanie pomaganie Polakom i polskim organizacjom. Nie inaczej jest i w tym roku. Pomaganie innym poprzez zbieranie pieniędzy na Balu Polskim to nasz obowiązek – dodała Marlena Anderson, która ma najdłuższy staż organizowania Balu Polskiego spośród wszystkich członków Komitetu Organizacyjnego. W tym roku Bal będzie trochę różnił się od poprzednich ze względu na pandemię. Jedno jednak pozostanie niezmienne. Troska organizatorów o to, by jak zwykle Bal Polski miał szczególną, spektakularną oprawę i nie był tylko spotkaniem towarzyskim, ale też i reprezentował polską tradycję. – Aby ją zaprezentować szerszej publiczności, na każdym Balu Polskim występuje polonijny zespół ludowy. W tym roku zatańczy dla nas i zaśpiewa zespół Karolinka. Został on założony w 1978 roku przez Maurę Kutereba. Obecnie zespołem kieruje Jolanta Kutereba, która jest jego dyrektorem artystycznym. Przez ponad 40 lat swojego istnienia zespół koncertował w wielu krajach świata – zawsze prezentując z dumą nasze tradycje. W tym roku na przybyłych do Hurlingham Club czekać będą różnego rodzaje konkursy i licytacje. Wśród nich będzie, cieszące się olbrzymią popularnością – Drzewko szczęścia, gdzie każdy los wygrywa oraz loteria. Sponsorami Balu Polskiego zostali dr Gabriela Mercik – założycielka prestiżowej kliniki Dr Gabriela Clinic, Paweł Mes – właściciel firmy Sami Swoi Przekazy Pieniężne, Łukasz Smoliński – współwłaściciel firmy Souvre Internationale. Wśród darczyńców znajduje się także pani Marzena Neumann – laureatka wielu międzynarodowych cukierniczych konkursów, która 8 lat temu z pasji i miłości do cukiernictwa założyła Smak Tortów. Jej cukiernicze cuda można było oglądać na wystawach w Londynie, Birmingham, Cardiff oraz w Niemczech. Wśród firm, które swoimi darami uświetniły Bal Polski są także The Polish Bakery i restauracje: Łowiczanka, Ognisko oraz Sowa. W tym roku patronami medialnymi Balu Polskiego zostali m.in. TVP, PAP, Sami Swoi Radio, magazyn „Goniec Polski” oraz portal Goniec.com. Żaden Bal nie może się oczywiście odbyć bez muzyki. W tym roku w The Hurlingham Club do tańca przygrywać będzie the London Swing &Soul Band oraz DJ. Dla tych, którzy chcieliby wziąć udział w Balu Polskim podajemy szczegółowe informacje:

GDZIE: Hurlingham Club, Ranelagh Gardens, London SW6 3PR

KIEDY: 2 października (sobota), godz. 19.00 – 2.00

KONTAKT: info@balpolski.org.uk

BITWA 14 ~ O TYM SIĘ MÓWI

na oświadczenia po wyborach.

AKT ZAŁOŻYCIELSKI POKONAŁ STATUT?

GDY NA SPOŁECZNOŚCIOWYM PROFILU LONDYŃSKIEGO POLSKIEGO UNIWERSYTETU NA OBCZYŹNIE W LONDYNIE POJAWIŁY SIĘ WYNIKI GŁOSOWANIA NA STANOWISKO REKTORA PUNO NA LATA AKADEMICKIE 20212025, ROZPĘTAŁO SIĘ PIEKŁO. WSZYSTKO PRZEZ NIEDOSTOSOWANIE UCZELNIANYCH DOKUMENTÓW STATUTOWYCH DO BRYTYJSKIEGO PRAWODAWSTWA. Facebook, 19 lipca

W komunikacie „Nowy Rektor PUNO na lata 2021 - 2025: Prof. Dr Włodzimierz Mier-Jędrzejowicz” czytamy, iż raport niezależnej komisji skrutacyjnej PUNO, działającej według zasad ustalonych przez obecne władze Uczelni, informuje, że ważnymi głosami większości zwycięzcą został polski astronom i aktywista polonijny z Londynu 10 września 2021

– prof. Dr Włodzimierz Mier-Jędrzejowicz, szef Zjednoczenia Polskiego w Wielkiej Brytanii i członek prestiżowej Royal Astronomical Society. – Oddano na niego w sumie 50 proc. ważnych głosów (7 Online i 8 emailem). Kontrkandydat otrzymał 14 ważnych głosów (13 Online i 1 emailem). 1 osoba wstrzymała się od głosu (Online). 5 osób uprawnionych do głosowania Online nie wzięło udziału. To dało łącznie 35, co stanowi wszystkie możliwe głosy, ustalone przez obecne władze PUNO. Dodatkowo otrzymano jeszcze kolejne 2 nieważne głosy. Jak czytamy dalej, Trustees PUNO – organ zwierzchni Uczelni, decyzją większości powiadomił Charity Commission o wynikach, a także precyzyjnych zasadach głosowania i braku nieprawidłowości uniemożliwiających ogłoszenie niniejszych wyników oraz przekazanie władzy wykonawczej nowemu Rektorowi. – Nowy Rektor PUNO – prof. dr Włodzimierz Mier-Jędrzejowicz, według reguł uczelnianych, obejmuje swoje urzędowanie z dniem 1 września 2021.

Kontra profesora Kaźmierskiego

Wraz za tym komunikatem pojawiło się oświadczenie prof. dr inż. Tomasza Kaźmierskiego, dotychczasowego rektora PUNO, który nie uznał wyników nowych wyborów. – Jako przewodniczący Rady Powierników PUNO zaprzeczam, że Rada Powierników zatwierdziła wybory rektora PUNO. Powiernicy w żaden sposób nie mogą ingerować w proces wyboru Rektora, którego dokonuje wyłącznie Senat PUNO i którego wyniki ogłosić może jedynie Senat. Jakakolwiek ingerencja Powierników w ten proces byłaby obrazą powagi Senatu i naruszeniem Statutu PUNO. Zdaniem prof. Kaźmierskiego, komisja skrutacyjna podczas liczenia głosów nie uwzględniła głosów dwóch znanych profesorów PUNO, które zostały złożone przez obu profesorów w stosownym czasie i zgodnie z procedurą wyborczą. Ich głosy – jak zaznacza – zostały przyjęte przez komisję skrutacyjną, ale nie uwzględnione przy liczeniu wszystkich oddanych głosów. – Wybory odbyły się zgodnie z ogłoszoną wcześniej procedurą wyborczą, która nie dawała komisji skrutacyjnej prawa do odrzucania jakich-

kolwiek otrzymanych głosów. W związku z zaistniałą sytuacją dwaj profesorowie złożyli oﬁcjalne protesty wyborcze, domagając się uznania ich głosów za ważne. Jak podkreślił prof. Kaźmierski, proces wyborczy jeszcze nie został zakończony i Senat jeszcze nie ogłosił wyniku. – W związku z powyższym, na podstawie art. 35a Statutu PUNO, unieważniam wszystkie fałszywe anonsy jako nie mające żadnej podstawy prawnej. Anonsy o fałszywej treści urągają elementarnym zasadom etycznego postępowania. Wobec wszystkich osób, które dopuściły się tego wykroczenia i naraziły PUNO na wizerunkowe szkody, przeprowadzone zostanie dochodzenie – dodaje kategorycznie. Zdaniem prof. Kaźmierskiego, Rada Powierników PUNO, której członkowie pełnią swe funkcje z mandatu Senatu, nie jest organem zwierzchnim uczelni – jest ona jedynie organem nadzorującym ﬁnanse, zaś władzę wykonawczą w imieniu Senatu sprawuje wyłącznie rektor, którego wybiera Senat, najwyższa władza kolegialna Uczelni.

Rekontra profesora Mier-Jędrzejowicza

Ogłoszony nowym rektorem, prof. Włodzimierz Mier-Jędrzejowicz – jak zaznacza – jako jeden z dwóch kandydatów na stanowisko rektora w nowej kadencji unikał ingerowania w przebieg procesu, który ma być sprawiedliwy, poufny, i prowadzony przez niezależną komisję. – Nie protestowałem też, gdy Pan Rektor nie dopuścił do głosowania trzech osób, które uważam, że miały prawo do udziału w głosowaniu. Nie protestowałem, gdy w przeciągu miesiąca przed wyborami Pan Rektor dopuścił do listy wyborczej trzech nowych członków Senatu. Nie protestowałem również, gdy Pan Rektor – sam będąc kandydatem – sporządził listę wyborczą bez konsultacji z Powiernikami oraz Senatem. Po ogłoszeniu swojego exposé utrzymywałem ciszę wyborczą. Liczyłem na rozsądne i uczciwe głosowanie Członków Senatu. Jak podkreśla, po zakończeniu wyborów Komisja Skrutacyjna przedstawiła wyniki wyłącznie Powiernikom. I wchodzi w proceduralne szczegóły.

O TYM SIĘ MÓWI

– Miało to być poufne do chwili formalnego ogłoszenia rezultatów wyborów na posiedzeniu Senatu. Obecny Rektor otrzymał 14 głosów, ja 15. Komisja uznała dwa głosy za nie do przyjęcia, ponieważ zostały oddane niezgodnie z przyjętymi procedurami, które miały na celu niedopuszczenie możliwości podwójnego

głosowania. Jeśli więc ktoś oddał głos przez email bez zgłoszenia tego w terminie, Komisja Skrutacyjna miała wręcz obowiązek traktować go jako nieważny. Powtarzam, to był obowiązek – nie czyjaś wola lub pomyłka. Przed wyborami Komisja Skrutacyjna trzy razy wysyłała emaile do członków Senatu dopusz-

czonych do głosowania. Pierwszy raz 6 czerwca (2021) informowała, że głosowanie odbędzie się przez poufny system ADoodle, podobnie jak w poprzednich głosowaniach przeprowadzanych od czasu pandemii. Komisja jasno podała, że osoby nieżyczące sobie głosować poprzez ADoodle, mają zgłosić to na adres email rektoratu, do godz. 16:00, 9 lipca (2021), deklarując oddanie głosu drogą emailową. Procedura ta była przyjęta, aby mieć pewność, że ktoś nie zagłosuje dwa razy, czy to przypadkiem, czy umyślnie. Komisja przypomniała o procedurze dnia 9 lipca, o godz. 8:30, i zarazem podała dalszy harmonogram głosowania. 9 lipca, o godz. 23:44, rozesłane zostały do wszystkich osób szczegółowe wytyczne, kiedy i jak głosować. Podano, że osoby głosujące emailowo, mają to zrobić, wysyłając swój email na adresy wszystkich trzech członkiń Komisji Skrutacyjnej. Komisja poinformowała też, że osoby niegłosujące tą drogą otrzymają automatyczne zawiadomienie od ADoodle o głosowaniu oraz link do oddania głosu. Został on rozesłany 10 lipca o godz. 00:33. Trudno o jaśniejsze przedstawienie zasad wyborczych. Wszystkie osoby z prawem do głosu poprzez ADoodle otrzymały zawiadomienie, że taki głos otrzymają, łatwo było więc zwrócić się do Komisji Skrutacyjnej z zażaleniem, jeśli link takowy nie dotarł. Głosowanie trwało od 10 lipca od godz. 10:00 do 15 lipca do godz. 15:00. Jak czytamy w oświadczeniu, po zakończeniu głosowania Komisja Skrutacyjna przekazała informacje wyłącznie do wiadomości Powierników o ilości oddanych głosów i ich rozkładzie, w tym o głosach powstrzymujących się, nieoddanych i nieważnych. – Wynik miał być ogłoszony na posiedzeniu Senatu następnego dnia. Tymczasem, zaledwie 90 minut po przekazaniu Powiernikom poufnej informacji, rozpoczęły się emaile, że konkretnym osobom niesłusznie odebrano prawo głosu. Osoby niezwiązane z PUNO pisały do mnie i dzwoniły, ganiąc, że niesłusznie wygrałem – choć wcale nie ogłaszałem wygranej, utrzymując nadal poufność. Do Komisji Skrutacyjnej wpływały groźby, w tym także od osób domagających się uznania swojego źle oddanego głosu. Jeden z profesorów na przykład twierdząc, że zdanie Powierników go nie interesuje, żądał natychmiastowego uznania swojego głosu. W przeciwnym razie groził, że rozpocznie

~ 15

przeciwko nam kampanie w mediach polonijnych i krajowych (w 25 stacjach). Propozycje, abym honorowo ustąpił, ponieważ Rektor przegrał przez pomyłki, są nieuzasadnione, niezgodne z prawem i krzywdzące, nie tylko mnie, ale przede wszystkim społeczność akademicką PUNO, która mi zaufała i na mnie głosowała. Pomyłki w głosowaniu są odpowiedzialnością osób mylących się. W jakich wyborach można powiedzieć: „pomyliłem się, chcę znowu oddać głos”? I ile razy? 16 lipca na posiedzeniu Senatu Rektor pozwolił na długą dyskusję o ważności głosów. Potem postanowił, że za tydzień Senat zastanowi się nad szczegółowym sprawozdaniem Komisji Skrutacyjnej. Gdy sprawozdanie otrzymał, zablokował wysłanie go do Członków Senatu. – Pan Rektor głosi, że zebranie Powierników zostało zwołane bezprawnie. Uznaje siebie i Senat za jednostkę nadrzędną względem Powierników. Do weryﬁkacji, że tak nie jest, wystarczy zasięgnąć informacji na stronach Charity Commission. Świadczy o tym także list od tej brytyjskiej instytucji do Powierników PUNO. Jednak Rektor uparcie, z niewiadomych powodów, utrzymuje swoją interpretację. Co więcej, Pan Rektor mimo zawieszenia Senatu, na czas pełnego orzecznictwa prawnego w sprawie wyborów, przeprowadził w dn. 23 lipca spotkanie niewielkiej garstki Członków Senatu. W nielicznym gronie przedyskutowano działalność Komisji Skrutacyjnej, ale zignorowano jej pełny raport. Głosowało 7 osób – łącznie z dwoma osobami, których głosy były tematem dyskusji – uznając sporne głosy za ważne. Dodatkowo 1 osoba wstrzymała się od głosu, 2 pozostałe zaprotestowały przeciwko głosowaniu. Rektor 25 lipca b.r. rozesłał email, że nieuznane głosy były ważne, więc to on wygrał wybory. Zarzuty manipulacji, itd. zostały ponownie postawione pod adresem moim i moich wyborców. – Wzywam Szanownego Rektora, profesora dr. Tomasza Kaźmierskiego, Powierników i Członków Senatu, by wstrzymać się od dalszego działania do czasu otrzymania pisemnej analizy prawnej procesu wyborczego. Jeśli Rektor oraz jego wyborcy tego pragną, niech zamówią podobną analizę prawną. Wzywam jednak do ujawnienia prawnikom szczegółowego raportu Komisji Skrutacyjnej i przekazania całej prawdy. dokończenie na str. 27

BITWA 16 ~ O TYM SIĘ MÓWI

na oświadczenia po wyborach.

NIEOCZEKIWANY ZWROT AKCJI?

dokończenie ze str. 26

Powiernicy nad Senatem

W dalszej części oświadczenia prof. Mier-Jędrzejowicza pada kluczowe zdanie. – W międzyczasie Zespół Powierników, który według prawa brytyjskiego jest najwyższą władzą organizacji charytatywnej, po zasięgnięciu porady prawnej zawiesił działalność Senatu. W podejmowaniu tej decyzji jako jeden z kandydujących nie brałem udziału, aby nie być posądzonym o konﬂikt

konflikt w PUNO, jak każde większe zamieszanie w życiu polonijnym, jest okazją do refleksji czy uporządkowania kwestii formalnych na przyszłość. W rozmowie z Gońcem Polskim prof. Mier-Jędrzejowicza wypowiada się w podobnym tonie. Precyzuje, iż przed 1989 rokiem PUNO działało na podstawie dekretu rządu emigracyjnego, w oparciu o statut i silną pozycję uczelnianego senatu. W pierwszym roku demokratycznych wyborów nad Wisłą, stało się instytucją charytatywną w rozumieniu prawa brytyjskiego. Jak zaznacza, w akcie założycielskim nie ma mowy nie tylko o statucie, ale nawet senacie uczelni. Z radą powierników w roli głównej. Tymczasem w ostatnich dniach na redakcyjną skrzynkę trafiło oświadczenie, pod którym widnieje 9 podpisów pracowników naukowych. Jak czytamy, powstały 9 grudnia 1949 roku Polski Uniwersytet na Obczyźnie – spadkobierca ideowy (utworzonego w grudniu 1939 roku) Polskiego Uniwersytetu Zagranicą w Paryżu, który za zgodą i przy poparciu władz Rzeczypospolitej Polskiej na Obczyźnie uzyskał w grudniu 1952 roku pełnię akademickich praw przedwojennych szkół wyższych – to obecnie jedyna polska uczelnia działająca poza granicami Polski, która kształci polskich studentów i doktorantów od wielu lat. – Tradycja PUNO jest niewątpliwie imponująca i poniekąd odzwierciedla ona dzieje Polski oraz emigracji Polek i Polaków po II Wojnie Światowej. Od ponad 30 lat PUNO posiada status organizacji charytatywnej w Wielkiej Brytanii, mimo licznych starań o włączenie tej placówki do polskiego systemu szkolnictwa wyższego. – Przypomnijmy tutaj, iż ideą założycieli PUNO była pełna integralność tego emigracyjnego uniwersytetu z polskim systemem edukacji, zaś status charytatywny uczelnia przyjęła w Wielkiej Brytanii z konieczności. W konsekwencji PUNO działa już przez ponad trzy dekady w zawieszeniu, ani jako część polskiego ani brytyjskiego szkolnictwa wyższego, bez formalnego uznania działalności zarówno dydaktycznej, jak i nauko-

CZĘSTYM ZJAWISKIEM (...) JEST BRAK DOSTOSOWANIA FORMALNYCH STATUTÓW DO PRAWA BRYTYJSKIEGO. interesów. Zawieszenie Senatu — prawomocne, zgodne z przepisami odnoszącymi się do organizacji charytatywnych w UK — nie oznacza jednak zawieszenia działalności Uczelni. Studia, administracja i rekrutacja na nowy rok akademicki nadal trwają – uspokaja. Zamieszanie wokół PUNO odbiło się szerokim echem wśród polonijnych elit. Paweł Mes, czołowy polski przedsiębiorca na Wyspach, właściciel największej polskiej sieci przekazów pieniężnych – Sami Swoi zauważa, iż częstym zjawiskiem występującym w polonijnych instytucjach kierowanych przez osoby wykształcone w polskiej kulturze prawnej, jest brak dostosowania formalnych statutów do prawa brytyjskiego, co rodzi później daleko idące konsekwencje. Jego zdaniem jednak, 10 września 2021

wej. Intencją Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie, który po wojnie odtworzył polski uniwersytet w Londynie, nadał mu w 1952 roku prawa uczelni publicznej oraz objął swoją opieką, było działanie PUNO pod opieką władz polskich. PUNO miał być uczelnią zintegrowaną z całością polskiego systemu edukacyjnego, w tym systemu szkolnictwa wyższego i miał działać pod opieką rządu polskiego.

Zwrot akcji?

I dalej padają słowa, po przeczytaniu których można mówić o „nieoczekiwanym zwrocie akcji”. – Obecna sytuacja ma się teraz radykalnie zmienić i wizja Ojców-Założycieli PUNO ma zostać wreszcie zrealizowana. Dzięki staraniom obecnego rektora PUNO, prof. Tomasza Kaźmierskiego i grupy inicjatywnej (niżej podpisani), Polski Uniwersytet na Obczyźnie w Londynie wraca niejako z emigracji do Ojczyzny. Po długich negocjacjach z polskimi władzami nauki i szkolnictwa wyższego, które miały na celu znalezienie optymalnego rozwiązania dla PUNO, doszło do konsensusu w sprawie włączenia PUNO do polskiego systemu edukacji na szczeblu uniwersyteckim. – Dążąca do pełnej reorganizacji, polska uczelnia w Londynie otrzymała nie tylko poparcie, ale i gwarancje władz w Warszawie na funkcjonowanie na polskich prawach uniwersyteckich, z jednoczesnym utrzymaniem jej szczególnego statusu uczelni emigracyjnej. Obecnie jawi się przed PUNO ogrom pracy, ale bynajmniej nie zaczynamy od zera. Jesteśmy optymistami i cieszymy się na nadchodzące wyzwanie, zdając sobie doskonale sprawę ze szczególnej roli naszego uniwersytetu, który pozostanie tylko geograﬁcznie na obczyźnie. – Tak więc, polski uniwersytet w Londynie realizuje obecnie historyczną wolę jego OjcówZałożycieli: kształcenie Polaków rozsianych po całym świecie, ale w ramach polskich standardów uniwersyteckich i na równych prawach z innymi polskimi uczelniami. Dodatkowo mamy ambicję pełnienia roli ośrodka dla badań naukowych nad historią i szeroko pojętą kulturą polskiej emigracji w Europie i na świecie na przestrzeni wieków – czytamy. Tuż po ukazaniu się powyższego oświadczenia, na uczelnianym proﬁlu pojawiło się dementi. – SPROSTOWANIE informacji nt. jakiejś reorgani-

O TYM SIĘ MÓWI zacji PUNO, powielanej przez jakieś anonimowe portale: jedyna reorganizacja, jaka teraz przed PUNO, to objęcie 01/09/2021 urzędowania przez nowego Rektora Uczelni, którym został demokratycznie wybrany prof. Włodzimierz Mier-Jędrzejowicz. Gdy zapytaliśmy prof. Mier-Jędrzejowicza o wizerunek uczelni w

dobie całego zamieszania, zgodził się, że z pewnością na tym ucierpiał, ale trzeba zrobić wszystko, żeby kwestie kadrowe rozgrywane były w gabinetowym zaciszu, albowiem PUNO działa i jest na Wyspach potrzebne. . >>

Zgodnie z prawem brytyjskim PUNO jest edukacyjną instytucją charytatywną i podlega kontroli w zakresie ﬁnansowym przez Charity Commission. Do reprezentowania PUNO wobec Charity Commission powołany jest Zespół Powierników (Board of Trustees), którego członkami są: Rektor jako przewodniczący, Prorektor, Sekretarz, Kwestor i 3 członków powoływanych przez Senat na okres 5 lat. (Statut Polskiego Uniwersytetu Na Obczyźnie, pkt 10)

Z KART HISTORII Po dekretach Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej z lat 1941, 1944, 1945, regulujących działalność polskiego szkolnictwa wyższego na Wyspach Brytyjskich, dekretem prezydenckim z dnia 15 grudnia 1952 roku, uczelnia o nazwie PUNO otrzymuje pełne prawa prywatnej szkoły akademickiej, zgodnie z polską ustawą o szkołach akademickich z dnia 15 maja 1933 r Zaczyna swą formalnie uregulowaną działalność najmniejszy polski uniwersytet, formują się trzy wydziały: Nauk Humanistycznych, Prawa i Nauk Społecznych oraz, z czasem, Wydział Nauk Technicznych, który powstał po przyłączeniu do PUNO, w roku 1962, Rady Akademickiej Szkół Technicznych, znanej pod nazwą RAST, zatwierdzonej w roku 1944 dekretem prezydenckim

z dnia 7 marca jako polska wyższa szkoła politechniczna. PUNO służyć ma wychodźstwu niepodległościowemu, rozproszonemu po wielu krajach i na kilku kontynentach – w Wielkiej Brytanii, Francji, Niemczech, Szwajcarii, ale także w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Południowej Ameryce, Australii. Liczba studentów i absolwentów PUNO, rozrzuconych po świecie – m.in. w Chicago, gdzie działa od końca lat siedemdziesiątych po początek lat dziewięćdziesiątych jego ﬁlia, w późniejszym okresie funkcjonująca jako Polski Instytut Nauki i Kultury w Chicago – była i pozostaje niewielka, a powody oraz cele, jakie motywują słuchaczy do podjęcia za granicą studiów na polskiej uczelni i w języku polskim, są bardzo zróżnicowane.

TERAŹNIEJSZOŚĆ Dziś – w drugiej dekadzie wieku XXI – działa młody, odmieniony Polski Uniwersytet na Obczyźnie, którego misja i etos stanowią kontynuację dawniejszego PUNO. Uczelnia ma jasno sprecyzowany cel główny: „służenie Polakom wszystkich pokoleń, którzy przebywając poza granicami swego kraju lub kraju przodków, pragną poszerzać swą wiedzę, kontynuować studia akademickie w języku polskim, utrzymywać kontakt z polską nauką, kulturą, językiem – z polskością”. Ale młody PUNO ma jeszcze inne, nie mniej ważne zadania: wspierać najmłodszą emigrację, czy też migrację unijną, oferując jej nabywanie wiedzy akademickiej oraz kształcenie praktyczne – tak, aby słuchacze pozyskali umiejętności,

które wspomogą ich w znalezieniu pracy i pomyślnym funkcjonowaniu w nowym otoczeniu. W wielokulturowych i wielonarodowościowych środowiskach dzisiejszej Europy, w których rodzą się tysiące polskich dzieci, gdzie coraz więcej jest małżeństw mieszanych, toczą się procesy nieustannej akulturacji i inkulturacji, a tradycyjny patriotyzm powoli traci swą siłę i atrakcyjność, rolą polskiej uczelni poza Polską jest także nieustanne przypominanie – poprzez edukację – że uboższy jest człowiek, który nie zna własnych korzeni i kultury swych przodków. Zadaniem polskiej uczelni jest także krzewienie kultury polskiej i ukazywanie jej wkładu w spuściznę i dzień dzisiejszy wielokulturowego społeczeństwa europejskiego.

~ 17

reklama

18 ~ WYWIAD

GRANICE

OCZYWIŚCIE STAWIAM ROZMOWA Z MICHAŁEM KARNOWSKIM - ZNANYM POLSKIM PUBLICYSTĄ, DZIENNIKARZEM I KOMENTATOREM POLITYCZNYM

Polaryzacja sceny politycznej nad Wisłą stała się faktem. Polska podzieliła się na dwa zwaśnione obozy. Z wykopanym głębokim rowem. Czy wierzy Pan, że w podzielonej Polsce rozmowa, choć niewątpliwie potrzebna, jest jeszcze możliwa? Jeśli tak, to jak ją prowadzić? A jeśli nie jest, to co dalej? – Ta rozmowa jest możliwa i ja bym powiedział nawet więcej, że ona się toczy. Obraz medialny, który otrzymuje większość odbiorców jest, moim zdaniem, nie do końca prawdziwy, bo mamy do czynienia z takim naturalnym procesem, w którym następuje tabloidyzacja przekazu; media społecznościowe jeszcze to uwypukliły, zdegenerowały jakość tej debaty, dlatego że klikają się i podobają się tylko rzeczy najbardziej wyraziste, takie jednoznaczne. Ale gdzieś w kuluarach polskiej polityki wciąż są kanały komunikacji, pomiędzy głównymi siłami politycznymi. Tymczasem większości wydaje się, że to jest tak zawsze „na noże” albo śmiertelnie poważnie, bez żadnych możliwości kompromisu. Prawdziwy problem nie polega wcale na konflikcie politycznym, polega, i tu rzeczywiście zaczynają się „rowy zalane benzyną i podpalone”, na konflikcie kulturowym. Być może jest to ten front wojny kulturowej o tyle znaczący i o tyle rozgrzany bojem, że jesteśmy państwem, w którym trwa pewien opór starej kultury, jedni powiedzą – odchodzącej, inni – chrześcijańskiej, zachodniej. Bez wątpienia wielu Polaków jest przywiązanych do wartości, które na Zachodzie masowo dawno porzucono. I nie oceniam teraz czy to dobrze, czy to źle, natomiast to jest przyczyna, dla której mamy tak silny konflikt. W mojej ocenie, to jest najgorsza rzecz, która nas spotkała. Najtrudniejsza może do przejścia. Ja widzę, że nie mamy specjalnego 10 września 2021

problemu z nawiązaniem dialogu, z porozumieniem tam, gdzie chodzi o różnice polityczne, natomiast tam, gdzie wchodzą mocno przeżywane wyraziście artykułowane, wartości kulturowe, zestaw całej kultury, który za sobą niesiemy, tam jest rzeczywiście trudno o dialog. Każdy ma własny światopogląd. Problem powstaje, gdy nie potrafimy słuchać innych. Pan potrafi? – Myślę, że potrafię, ale oczywiście trzeba z pokorą do tego podejść. Ja się staram unikać w życiu publicznym agresji i słów powszechnie uznawanych za obraźliwe. Raczej skupiam się na czynach człowieka niż na samym człowieku. Nie mówię, że nie popełniłem nigdy w tym obszarze błędów. Staram się też zawsze dokonywać takiego rachunku sumienia. Ale problem polega na tym, że na przykład mój wizerunek publiczny jest kompletnie oderwany od tego kim w mojej ocenie jestem, a także w ocenie moich przyjaciół, współpracowników. Będąc uczestnikiem życia publicznego niechcący staję się dla wielu takim „obrabianym elementem”. Mam więc często takie bardzo depresyjne doświadczenia, że moje słowa są wyrywane z kontekstu przez media, które chcą przedstawić mnie bądź media, które współtworzę, jako agresywne radykalne nawet wówczas, gdy nie mam takiej intencji, tak ten obraz jest produkowany i budowany. Jakieś granice oczywiście stawiam i mogę powiedzieć jakie dla mnie są to granice. Tak jak myślę, że możemy rozmawiać na przestrzeni wiary albo ateizmu, tak już obraza wartości czy symboli religijnych jest czymś czego nie powinniśmy akceptować w odniesieniu do żadnej zresztą wiary, żadnego wyznania. Podobnie odrzucam rasizm. Myślę, że rozmowa o

kolorze skóry jako elemencie, który ma człowieka stygmatyzować, wykluczać albo wynosić nie jest czymś, co jako chrześcijanin powinienem zaakceptować. Podobnie trudnym tematem jest dla mnie ochrona życia. Uważam, że życie nienarodzone jest życiem, które należy chronić, podobnie jak życie już odchodzące, stąd mój krytyczny stosunek do eutanazji. Jednak to też nie jest temat, o którym nie jestem gotów rozmawiać. Moje doświadczenie jest raczej takie, że trwanie przy tych wartościach, przy których ja trwam powoduje próby ostracyzmu, powiedzenia, że jesteś poza nawiasem, że już się nie mieścicie w tej debacie. Mam wrażenie, że większość środowisk lewicowo-liberalnych odrzuca zdecydowanie dialog z tymi, którzy trwają przy tych wartościach, które można określić jako chrześcijańskie, katolickie, propolskie. Takim istotnym elementem, o którym warto wspomnieć jest sto-

sunek do państwowości polskiej. Ja stoję na stanowisku, że nie ma większości demokratycznej, nie ma siły, nie ma prawa, które jest w stanie państwo polskie anulować, jakoś skokowo zredukować. A to też jest ważny punkt debaty dzisiaj, we współczesnym świecie, w związku z takimi narastającymi wewnątrz Unii Europejskiej tendencjami do uniﬁkacji, do stworzenia jakiegoś superpaństwa, które zresztą nigdy nie było przedmiotem jakiegoś referendum w Polsce czy też nigdzie na świecie. Ten proces dzieje się poza kontrolą demokratyczną. Jak rozmawiać z tymi, którzy myślą inaczej? Czy wypracował Pan swoje indywidualne sposoby na komunikowanie się z osobami o odmiennych poglądach? – Powiem szczerze, że raczej wypracowałem sporo metod unikania rozmowy o sprawach, które mogą

WYWIAD podzielić. Wydaje mi się, że ten element troski o dobro wspólne powinien się wyrażać, i ja się staram, żeby się w moim życiu wyrażał, w budowaniu przestrzeni, które są trochę poza tymi konfliktami, nawet jeżeli bardzo je przeżywamy. Ja w przestrzeni rodzinnej – i w naszym domu od zawsze panowała taka zasada – unikam rozmowy o polityce, jeśli obie strony wprost nie zadeklarują, że chcą na ten temat porozmawiać. Przyjęło się, że na przykład w czasie świąt, spotkań rodzinnych politykę odkładamy. Może to o tyle łatwiejsze, że ja czuję się zmęczony polityką i chętnie z tego korzystam. I to jest rzecz, którą wszystkim polecam, żebyśmy szukali miejsc, w których po prostu nie dyskutujemy na tematy polityczne. To najprostsza z możliwych rzeczy, ale myślę, że w wielu wypadkach skuteczna. Natomiast jeżeli już musimy odbyć taką rozmowę, to tutaj warunkiem, w sytuacji ostrego konfliktu, jest jakiś twardy grunt. Tym twardym gruntem są pewne elementarne zasady dobrego wychowania, czyli nie obrażamy się personalnie, nie przypisujemy sobie jakiś straszliwych intencji, nie redukujemy się „ad hitlerum” i „ad stalinum”, po prostu operujemy faktami, wymieniamy opinie i to też jest możliwe. Jeśli przyjmiemy te zasady, to dialog jest absolutnie możliwy. Czy są jakieś granice tolerancji, których według Pana nie można przekroczyć? A może skoro „tolerancja”, to „bez granic”…? – Nie wiem czy to w ogóle jest dzisiaj problem. Powiem, że we współczesnym świecie można absolutnie wszystko. Można zło czynić i być często nagradzanym, pochwalać zło i zbierać miliony lajków i idące za tym miliony dolarów. Można żyć jak się chce i z kim się chce. Nikt nikomu tego nigdzie nie zabrania. Polska, to naprawdę wolny kraj, w którym twoje prywatne życie jest twoim prywatnym życiem, podobnie jak twoje poglądy. Problem tkwi w tym, że ci, którzy tak bardzo podnoszą wysoko sztandar tolerancji raczej chyba zmierzają do narzucenia jednego wyłącznie słusznego wzoru. Spójrzmy chociażby na kwestię osób homoseksualnych czy innych orientacji. Ja naprawdę, i na tym polega konserwatyzm, nie interesuję się tym kto ma jaką orientację seksualną, kto jak żyje, kto z kim mieszka. To są prywatne sprawy ludzi. Jakoś tak się stało, że za mojego życia nagle te prywatne sprawy zostały wyniesione do rangi jakiegoś sztandaru politycznego. Najbardziej intymna z rzeczy w naszym życiu – seksualność człowieka – jest sprawą tak niepowtarzalną, wyjątkową, zawsze inną, zawsze jakoś tam pewnie piękną dla każdego. I dlaczego to ma być nagle publiczna sprawa. Dlaczego ktoś ma się spowiadać z tego czy jest takiej, czy innej orientacji. To są prywatne sprawy ludzi, tak uważam. Myślę, że nie mamy dzisiaj problemu z brakiem tolerancji, także w Polsce. Podobnie rzecz się ma w przypadku antysemityzmu. Nie ma też specjalnych konfliktów na tym tle, także w relacjach z innymi religiami. Raczej mamy dzisiaj grupy, które uważają, że mają receptę na szczęśliwą ludzkość, które strasznie chcą wszystkich nawrócić, powiedzieć: „no musicie to zaakceptować, to ma być wasza norma, to ma być coś, co macie pochwalać”. Nie wystarczy już tolerancja, dzisiaj trzeba się zachwy-

cać, brać udział w paradach dumy, takich lub innych. Ja naprawdę nie mam nic przeciwko żadnej osobie homoseksualnej, nigdy przeciwko takiej osobie słowa nie powiedziałem. Wchodziłem w życie z takim przekonaniem, że ci ludzie nie powinni być prześladowani, tak byłem wychowany, że tym ludziom należy się nasz szacunek. Jednak dzisiaj jesteśmy w świecie, w którym ja muszę wziąć udział w paradzie dumy z tego powodu. Nie chcę, więc proszę mnie do tego nie zmuszać. Jeśli gdzieś, to może właśnie w tym warto odnaleźć tę głoszoną tolerancję. Czy jest możliwy kompromis pomiędzy zwaśnionymi obozami światopoglądowymi w Polsce? – To jest możliwe jeżeli przyjmiemy kilka elementarnych założeń, np. jeśli się zgodzimy, że pewne elementy religijne i chrześcijańskie, obecne w naszym życiu publicznym, wynikają nie tylko ze współczesnej religijności, ale także z historii Polski i jej kultury. Bo nie da się opisać polskiej kultury i polskiej historii, bez krzyża pisma świętego, kościoła katolickiego, często będącego ostoją polskości. Jeżeli ktoś ten pogląd przyjmuje, to może być ateistą i nie ma on wtedy problemu z obecnością tych elementów w przestrzeni publicznej. Może to jest jakaś płaszczyzna porozumienia. Bo jeżeli ktoś mówi: „ja nie wierzę w Boga. Krzyż mnie obraża, proszę to usunąć!” to mamy wojnę. Ale ona jest wywołana, bo ktoś się pojawił z tym hasłem po 1000 latach chrześcijaństwa w Polsce. Tak więc, to raczej pytanie do tych, którzy próbują jakoś tę Polskę zmieniać tak na siłę. To jest jeden warunek tego kompromisu, drugim jest chyba odrzucenie przemocy, agresji, wulgarności w życiu publicznym. Jeśli to zrobimy, to nagle okazuje się, że siła konﬂiktu, jego poziom maleją. Przyjęcie dosłownie kilku tych i im podobnych zasad, będą-

na chwilę ten wniosek zawieszam, i że stajemy na jakimś ubitym gruncie, po prostu na twardej ziemi i mówimy: „słuchajcie, ustalamy reguły naszej debaty”. Problem polega na tym, że, moim zdaniem, te reguły są co chwila w Polsce łamane, włącznie z sięganiem po przemoc. Czy główne ugrupowania polityczne są zainteresowane szukaniem wspólnych wartości, czy wręcz przeciwnie, w ich interesie leży polaryzacja społeczeństwa? – Politycy są od sprawowania władzy, politycy nie są moralnymi przywódcami, politycy nie są rewolucjonistami… i moim zdaniem nie powinni być. Politycy robią wszystko, żeby zdobyć i utrzymać władzę, mając już dzisiaj w tych, niestety podzielonych, społeczeństwach świadomość, że często klucz do sukcesu tkwi nie w przekonaniu drugiej strony, bo to bywa niemalże niemożliwe, ale w mobilizacji własnej strony. Stąd odpowiedź na to pytanie jest raczej pesymistyczna. Główne partie polityczne często żywią się konfliktami, w jakiejś mierze też je nakręcają. Natomiast z drugiej strony zwróciłbym uwagę na to, że takie największe przekroczenia pewnych norm, akty agresji nie mają swojego źródła w świecie polityki, bo tam jednak pewne reguły funkcjonują i moim zdaniem to jest trzymane w pewnych ryzach. Tego typu działania głównie są organizowane przez rozmaitych aktywistów, ludzi, którzy mają takie poczucie jakiejś misji, trochę na wzór dawnych rewolucjonistów, partyzantów, bojowników. I tutaj widzę największe źródło nakręcania konfliktu. Plus wielkie pieniądze, które w takich celach z różnych stron świata do Polski wpływają i są wydawane na taką właśnie rewolucyjną walkę. Tak nieświadomie zupełnie czy niespodziewanie znaleźliśmy się w świecie, w którym mamy całe kadry, zawodowych rewolucjonistów, ludzi, którzy żyją z tego, że ich celem jest przemiana społeczeństwa. To jest coś kiedyś niespotykanego w społeczeństwach zachodnich i to ma swoje konsekwencje. Jeśli szukamy ludzi, którzy naprawdę żyją z tego konfliktu, naprawdę chcą go rozpalić, to są to zawodowi rewolucjoniści, którzy często pod płaszczykiem różnych organizacji pozarządowych think tanków i tak dalej, jednak realnie żadnej pracy nie wykonują, dostają finansowanie i muszą je spłacać, muszą je oddawać w postaci właśnie rozmaitych akcji. I te akcje są bardzo często źródłem takiego konfliktu, spójrzmy chociażby na to, co dzisiaj dzieje się na polskiej granicy z Białorusią. Tak mamy migrantów wpychanych do Polski. Mamy jednoznaczną reakcję polskiego społeczeństwa, które w mojej ocenie w większości ma poczucie, że to jest atak, i że tutaj trzeba spokojnie, ale jednak zatrzymać możliwość próby utworzenia takiego korytarza migracyjnego do Polski. Ale są jakieś grupy aktywistów, które nagle czują się w obowiązku ten temat „podpalać” i mówić: „Nie! Wpuścić! Biedni! Pokrzywdzeni!”. To nieprawda, że biedni, są w pełni zaopatrywani przez Białoruś, skądś się na tej Białorusi wzięli, przecież nie z kosmosu. Takich sytuacji moim zdaniem jest wiele. Ja myślę, że dzisiaj źródłem konfliktu, który rozrywa społeczeństwo, źródłem emocji, które często są negatywne, toksyczne, wcale nie jest świat polityki.

NIE REDUKUJEMY SIĘ „AD HITLERUM” I „AD STALINUM”, PO PROSTU OPERUJEMY FAKTAMI. cych zasadami dobrego wychowania, kultury i takich elementarnych reguł dialogu powoduje, że nagle ten świat przestaje się nam jawić jako tak strasznie wojenny albo tak mocno skomplikowany. To jest możliwe, zresztą jeśli wyłączymy telewizory, media społecznościowe, Internet, co czasami robimy na wakacjach, nagle poziom konﬂiktu, który odczuwamy poziom napięcia, radykalnie maleje, więc to nie jest tak, że będąc na jakimś turnusie wakacyjnym z bardzo różnymi ludźmi, nie jesteśmy w stanie odnaleźć jakiejś wspólnoty, która w tamtym momencie pewne reguły akceptuje. To nie jest tak, że np. jako grupa rodziców o różnych poglądach nie jesteśmy w stanie się dogadać co do takich elementarnych spraw wychowawczych, czy chociażby miejsca, celu wycieczki szkolnej, czy tego jakie przedmioty dla nas są ważne. I tutaj można wypracować pewne reguły, potrzeba dobrej woli z obu stron. Według mojej oceny to strona, która dzisiaj prze do pewnej przemiany społecznej, do rewolucji jest bardziej agresywna, ale mogę przyjąć, na potrzeby szukania dialogu, że

~ 19

20 ~ WYWIAD

JESTEŚMY SKAZANI NA

LIZANIE RAN W TEJ WOJNIE

ROZMOWA Z JACKIEM ŻAKOWSKIM, KIEROWNIKIEM KATEDRY DZIENNIKARSTWA COLLEGIUM CIVITAS, PUBLICYSTĄ POLITYKI I GAZETY WYBORCZEJ. Polaryzacja sceny politycznej nad Wisłą stała się faktem. Polska podzieliła się na dwa zwaśnione obozy. Z wykopanym głębokim rowem. Czy wierzy Pan, że w podzielonej Polsce rozmowa, choć niewątpliwie potrzebna, jest jeszcze możliwa? Jeśli tak, to jak to zrobić? A jeśli nie, to co dalej? – Większość uczestników debaty stara się nie przyjmować żadnych argumentów drugiej strony. Po stronie liberalnej takie przechodzenie czy taką wrażliwość na argumenty nazywa się symetryzmem. To jest wykluczające pojęcie, które środowiska liberalne używają, żeby „unieszkodliwić” osoby, które są skłonne powiedzieć: No, PiS robi coś złego, ale robi też coś dobrego. Po drugiej stronie, Ziobro na przykład, używa terminu „miękiszon”. Problem jest jednak zasadniczy: otóż ten spór nie ma charakteru politycznego, ale moralno-patriotyczny. Ta strona, której ja jestem bliższy uważa, że Prawo i Sprawiedliwość prowadzi Polskę prostą drogą do Rosji, odcina nas od Zachodu i skazuje nas na powrót do tego, co znamy od kilkuset lat. Z kolei w Zjednoczonej Prawicy dominuje przekonanie, że Bruksela jest nową Moskwą i że obóz demokratyczny czuje się z nią związany – jak mówią przedstawiciele prawicy – na kolanach. Postrzegamy siebie nawzajem jako zdrajców, a ze zdrajcami się nie negocjuje, zdrajców się eliminuje i 10 września 2021

to jest problem. I to jest problem. Bo w moim przekonaniu, PiS bardzo szkodzi Polsce, ale w niektórych sprawach ma rację. Na przykład 500 plus to był fantastyczny projekt. Panie redaktorze, czyli ten dialog nie jest możliwy w chwili obecnej, skoro te dwie strony tak okopały się po różnych stronach barykady. Jedni uważają tych drugich za zdrajców, padają coraz to cięższe oskarżenia i to się w zasadzie z każdym miesiącem pogłębia. Widzi Pan jakiś koniec tego wszystkiego? Jest jakiś kres? Nastąpi jakieś otrzeźwienie? Czy zmierzamy w kierunku jakieś przepaści? – Jesteśmy w stanie faktycznej wojny domowej. Nie mordujemy się w sensie ﬁzycznym, ale mordujemy się obywatelsko, to znaczy cywilnie. Proszę zobaczyć, ilu dziennikarzy zostało „zamordowanych” przez tę władzę, wyrzuconych z pracy, pozbawionych możliwości komunikowania się, często skazanych na nędzę. Proszę zobaczyć, ilu wybitnych ekspertów, menedżerów, dyplomatów, urzędników lojalnych wobec Polski zostało „zamordowanych” w sensie cywilnym… Więc to jest sytuacja wojny domowej. Ona ma charakter w dużej mierze ekonomiczny czy społeczno-polityczny, ale to jest wojna. A jak kraje wychodzą z wojen domowych? No, bardzo długo. Proszę zobaczyć, że w Stanach Zjednoczo-

nych wojna domowa do dziś się odbija czkawką, a przecież to było ponad 100 lat temu. Proszę zobaczyć, że nawet rewolucja francuska, do dziś niesie poczucie krzywdy. Wojna domowa w Wielkiej Brytanii – przecież to pęknięcie między Szkocją a Anglią trwa do dziś. Nie mówię już o Niemczech… Jak w takim razie rozmawiać z drugą stroną? Jak jedni powinni rozmawiać z drugimi, bo mamy dwa obozy i wiemy czego można się po nich generalnie spodziewać. Pytanie: jak rozmawiać? Pan potraﬁ rozmawiać z oponentem? – Udaje się rozmawiać z tymi oponentami, z tymi ludźmi drugiej strony, którzy są przez nią odrzucani. Na przykład odnowiłem niedawno przyjaźń z Wojciechem Maksymowiczem, który odszedł z Porozumienia i ze Zjednoczonej Prawicy. I nagle się odnaleźliśmy po latach, możemy o wielu

sprawach fantastycznie dyskutować. Niemniej jednak dopóki ci ludzie są tam aktywni politycznie, to niestety nie ma rozmowy, bo oni są zastraszeni przez aparat swojej formacji, nawet innej niż Prawo i Sprawiedliwość. To się zmieniło. W pierwszym okresie swoich rządów w latach 2005-2007 wielu moich dawnych znajomych i przyjaciół, którzy znaleźli się po drugiej stronie barykady politycznej, jednak utrzymywało ze mną kontakt czy chciało utrzymywać, jak chociażby Lech Kaczyński. To jeszcze była walka, polityczny spór polityczny, nie wojna domowa… W którym momencie ta wojna się rozpoczęła? Kiedy się skończyła walka? Można wyznaczyć jakiś symboliczny moment? – PiS na pewno powiedziałby jeszcze, że od zamachu smoleńskiego. Ja bym powiedział, że od kłamstwa

WYWIAD smoleńskiego. Wtedy został zerwany dialog, bo „ze zbrodniarzami, z ludźmi, którzy mają krew na rękach, się nie rozmawia”. Ci, którzy uwierzyli w to kłamstwo o zamachu, oczywiście nie mogli rozmawiać, wtedy ta rozmowa się zakończyła. Sprawa jest jednak dużo poważniejsza. PiS został zainspirowany przez rosyjską operację specjalną fantastycznie opisaną przez Grzegorza Rzeczkowskiego w książce „Katastrofa posmoleńska”. Błyskawicznie po katastroﬁe smoleńskiej kremlowskie źródła podszywające się pod niezależne media np. cypryjskie, zaczęły snuć to kłamstwo smoleńskie. Ludzie polskiej prawicy powiązani z Rosją na różne sposoby wstrzykiwali tę truciznę w umysły PiSowskich polityków i wyborców. To jest doskonale udokumentowane dzień po dniu. Więc problem polega na tym, że przy bardzo niskim poziomie zaufania, który jest charakterystyczny dla polskiej kultury, wstrzyknięcie takiego kłamstwa jest relatywnie łatwe, zwłaszcza wtedy, kiedy biorą w tej operacji ludzie mający dostęp do środków masowych mediów. I to się stało… Moim zdaniem ludzie PiS-u dziś sami w to nie wierzą, ale wtedy wierzyli – w tym Jarosław Kaczyński.

Zostali po prostu straszliwie okłamani, wykorzystano ich emocje, a wszyscy byliśmy wtedy w ogromnych emocjach… Oni są ofiarami tej rosyjskiej operacji, choć są też jej beneficjentami, bo doszli do władzy dzięki niej. Podobne operacje Rosjanie prowadzili w innych krajach. W Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Wielkiej Brytanii. Problem Polski polega na tym, że istotna część społeczeństwa dała się nabrać kłamstwom i padła ofiarą tej rosyjskiej rozgrywki. A przecież Jarosław Kaczyński nie może dziś wyjść i powiedzieć: „Donald Tusk nie ma krwi na rękach”. Za daleko to zaszło, to jest już emocjonalnie niemożliwe. Druga strona też nie może łatwo wybaczyć tych strasznych rzeczy, które się potem zdarzyły. Mam na myśli zniszczenie Trybunału Konstytucyjnego, ośmieszenie urzędu prezydenta, sprowadzenia Sejmu do roli maszynki do głosowania, czyli całej pisowskiej dewastacji naszego państwa. W tym przypadku jest możliwy jakiś kompromis? Bo z pańskiej wypowiedzi wynika, że raczej trudno tutaj będzie o jakieś znalezienie wspólnego mianownika. Skoro jedni i drudzy nie zamierzają wycofać się, zrobić

jakiegoś symbolicznego kroku w tył. Jakaś, nie wiem, narodowa tragedia musiałaby się stać, pańskim zdaniem, żeby to się zmieniło? Czy to jest w ogóle możliwe? – Narodowej tragedii jesteśmy praktycznie świadkami. Polska jest dziś krajem całkowicie bezbronnym. 300.000 rosyjskich żołnierzy na naszej granicy. Jeżeli ją przekroczą, będą w Warszawie w kilkadziesiąt godzin. Kto będzie nas bronił? Wyobraża pan sobie, że po tej całej fali hejtu wobec Polski, tej naszej autokompromitacji w ostatnich latach, Senat amerykański autoryzuje udzielenie Polsce pomocy militarnej czyli wysłania żołnierzy do Polski, żeby tu ginęli? Ja sobie tego nie wyobrażam… To pokazuje, że PiS-owi udało się unieważnić artykuł 5 Traktatu Północnoatlantyckiego, który działa tylko wtedy, kiedy państwa nawzajem sobie ufają i uznają wspólnotę z zaatakowanym. Bo każdy kraj musi podjąć decyzję, czy udzieli innemu członkowi NATO pomocy i jakiej. Druga rzecz. Musimy być realistami. Każdą wojnę domową ktoś musi wygrać. Ona trwa. Nie wiemy, kto wygra. Swego czasu wojnę domową w Polsce wygrali komuniści. Ale po latach zmądrzeli i mogliśmy zacząć dialog. Inną wojnę

~ 21

domową wygrali Anglicy, ale po latach zmądrzeli i autonomiczna Szkocja jest dziś częścią Wielkiej Brytanii. W Polsce tę wojnę domową ktoś wygra? – Nie wiem kto. Uważam, że na razie rewolucja pisowska jest – używając języka stalinizmu – w fazie zaostrzania się walki, oczywiście nie klasowej. Im więcej PiS ma władzy, tym więcej tej władzy chce i bardziej chce zniszczyć przeciwników. Ale widać też, że ten obóz pęka, tak jak obóz komunistyczny pękał w latach osiemdziesiątych, chociaż mieli wszystko. Te namnażające się pęknięcia zaprowadzą w końcu do rozpadu systemu. Wydaje się, że jesteśmy w początkowym okresie takiego pękania. Władza komunistyczna w Polsce zaczęła pękać w 55. roku, oczywiście był związek radziecki jako stabilizator. Ale tu mamy ogromne pieniądze przejęte przez tę grupę, jako stabilizator. Więc ja nie wiem, kiedy to się skończy, nie wiem kto wygra, ale wiem, że tak czy inaczej jesteśmy przynajmniej przez pokolenie skazani na – w najlepszym razie – lizanie ran po tej wojnie. Dziękujemy za rozmowę. reklama

22 ~ FELIETON

Jacek Żakowski

olska Izrael

Raj

Czy konﬂikt na linii Polska – Izrael to wyłącznie sprawa spornej ustawy?

WITAJCIE! MAM LEKKIE DEJA VU. W LATACH 80. PISAŁEM REGULARNIE DO „DZIENNIKA ZWIĄZKOWEGO” W CHICAGO, A TERAZ MAM PISAĆ DO „SAMI SWOI MAGAZYN” W LONDYNIE. PRZYPADEK? JEŚLI, TO ZNACZĄCY. BO ZNÓW BACZNIEJ PATRZYMY NA ZAGRANICĘ I LEPIEJ NIŻ PRZEZ 30 LAT ROZUMIEMY ZNACZENIE POLAKÓW, KTÓRZY TAM MIESZKAJĄ. A LONDYN JEST NOWYM CHICAGO JEŚLI CHODZI O SKALĘ EMIGRACJI I ZNACZENIE DLA KRAJU. SUPER, ŻE SIĘ BĘDZIEMY SPOTYKALI. DZIĘKI ZA ZAPROSZENIE! I ZA PIERWSZE PYTANIE.

populistów

W polityce rzadko chodzi tylko o to, o co formalnie chodzi. Podobnie, jak w życiu, ale bardziej. W awanturze wokół ustawy reprywatyzacyjnej to jest niewątpliwe. Ważna jest oczywiście, historyczna przeszłość, z której wyrastają żale i fobie obu stron. Ale ona była też 10 czy 20 lat temu i takich awantur nie było, żebyśmy wyrzucali swoich ambasadorów. Teraz są nie przypadkiem. Ta nieprzypadkowość jest groźna. Jej główne źródła są dwa: populizacja zachodniej polityki po kryzysie 2007/2008 r. i słabnięcie amerykańskiego przywódcy rozpoczęte za prezydentury George’a W. Busha jr. W populizacji Izrael i Polska należą do najściślejszej czołówki. Jednym z przejawów jest zdobywanie poparcia wyborców przy pomocy nieustannego wskazywania im obcych jako wrogów, przed którymi politycy obiecują nas bronić. Innym jest moralizowanie politycznej debaty, przedstawianie sporów o interesy, które są naturalną treścią polityki i dają się negocjować, jako walki dobra ze złem, gdzie negocjować nie wolno, bo na zło nie można się przecież godzić. Jedno i drugie działa oczywiście najlepiej, kiedy populiści mogą się odwołać do stereotypów i lęków wynikających z doświadczeń. Relacje polsko-żydowskie są ich wielkim złożem, z którego populiści mogą czerpać paliwo wiadrami. Jeżeli główne siły polityczne w Izraelu i Polsce wcześniej robiły tak bardzo oszczędnie, to nie dlatego, że nie widziały tego rezerwuaru, ale dlatego, że czuły na sobie surowy wzrok Waszyngtonu, który nie życzył sobie wojenek wewnątrz Zachodu. Trzeba się było z tym liczyć, bo

Komentuj! Goniec.com 10 września 2021

uznawano za pewnik, że amerykańska reakcja może być bardzo bolesna. Nie przypadkiem przez ponad 20 lat polsko-żydowskie i polsko-izraelskie rozmowy majątkowe odbywały się w Nowym Jorku albo w Waszyngtonie. Bo gospodarze dyskretnie trzymali je w ryzach, dzięki czemu oba kraje rozumiały, że nie muszą dojść do porozumienia, ale nie mogą robić awantury. To zachęcało do budowania mostów i zniechęcało do prężenia muskułów. Dlatego do tych rozmów Polska wystawiała intelektualistów takich jak Marian Turski czy Władysław Bartoszewski, a nie polityków szukających taniej popularności. Słabnięcie USA sprawiało, że hamulce słabły, aż teraz puściły. Ameryka ma większe problemy. Koncentruje się na Chinach i demokracji, więc populiści mogą bardziej hasać w sprawach, które jej wprost nie dotyczą (np. TVN). Krzywi się, ale mało kto się jej jeszcze boi – nie tylko w tej sprawie. To jest groźne. Po pierwsze dlatego, że Zachód jest coraz bardziej podzielony takimi konﬂiktami. A po drugie dlatego, że Ameryka będzie wreszcie musiała skapitulować albo zademonstrować swoją karząca siłę wobec jednego z niesfornych sojuszników. I oby nie padło na nas. <<

Jacek Żakowski, kierownik Katedry Dziennikarstwa Collegium Civitas, publicysta Polityki i Gazety Wyborczej, prowadzi piątkowe poranki w TOK FM. Dziennikarz Roku 1997, laureat m.in. 2 Wiktorów, Superwiktora, Nagrody PEN Clubu im. im Prószyńskiego. Autor kilkunastu książek i programów TV. Ostatnio wydał: „Wirus 2020” (Sic! 2021).

FERLIETON

~ 23

Michał Karnowski

rawdę

Czy konﬂikt na linii Polska – Izrael to wyłącznie sprawa spornej ustawy?

KIEDY MYŚLĘ O RELACJACH POLSKO-IZRAELSKICH WRACAM MYŚLAMI DO POCZĄTKU ROKU 2015, KIEDY NASZĄ REDAKCJĘ ODWIEDZIŁA NOWA WÓWCZAS AMBASADOR IZRAELA PANI ANNA AZARI. W FORMULE NIEOFICJALNEJ ROZMOWY Z PUBLICYSTAMI PRZY KAWIE PRZEKONYWAŁA, ŻE JEJ MISJĄ JEST OTWARCIE ZUPEŁNIE NOWEGO ROZDZIAŁU W RELACJACH MIĘDZY OBOMA PAŃSTWAMI. PODKREŚLAŁA, ŻE HISTORIA DALEJ BĘDZIE OCZYWIŚCIE WAŻNA, ALE LICZY NA ZBUDOWANIE DRUGIEGO FILARU WSPÓŁPRACY, W OBSZARACH NOWOCZESNYCH TECHNOLOGII, KULTURY, BIZNESU, HANDLU, KULTURY.

porwała

popkultura

Co ważne, podobne nastroje panowały wtedy po polskiej stronie. Nowa ekipa rządząca w Polsce dość wyraźnie wspierała państwo Izrael w konflikcie palestyńskim. Stawiała też na sojusz z równie proizraelskim Donaldem Trumpem. I liczyła na załagodzenie sporów historycznych. Dziś, po pięciu latach, z tych planów i marzeń zostały zgliszcza. Relacje polsko-izraelskie są lodowate, z siedzącymi w swoich krajach ambasadorami, z rozgrzanym do czerwoności konfliktem o historię. Co poszło nie tak? Wielu komentatorów zrzuca winę na dwie ustawy. Pierwsza, w roku 2018, wprowadzała odpowiedzialność karną za przypisywanie narodowi polskiemu odpowiedzialności za zbrodnie niemieckiego nazizmu. Po kilku miesiącach wycofano się z tego prawa. Kolejna dotyczy mienia, które po wojnie przeszło we władanie Skarbu Państwa, a które w obecnym stanie prawnym przejmowały mafie reprywatyzacyjne. Chodzi o zablokowanie tego procesu i tu kroku w tył się nie spodziewam. Dyskusja jest jednak bardzo trudna. Widać całkowicie odmienne perspektywy historyczne. Polska i Polacy nie mogą zaakceptować tezy o odpowiedzialności za niemieckie zbrodnie, nie mogą pozwolić wyłączyć narodu polskiego z szeregu ofiar. Byłoby to bowiem podeptaniem grobów milionów zamordowanych naszych przodków i haniebnym kłamstwem. To nie Polska zaczęła wojnę, to Niemcy wymordowali polską inteligencję. Wszystkie struktury państwa polskiego i wojska – londyńskie i podziemne w

Komentuj! Goniec.com

kraju – z całych sił przeciwstawiały się niemieckim zbrodniom na Żydach, próbowały zaalarmować świat. Ostatnie kryzysy we wzajemnych relacjach pokazują, że dla prawdy jest jednak coraz mniej miejsca. Powodem jest odchodzenie dawnych pokoleń, pamiętających lub znających z opowieści, konteksty historyczne i społeczne. Rozumiejących tragizm sytuacji okupacyjnych. Zdających sobie sprawę przed jak dramatycznymi wyborami stawali wtedy ludzie. Dziś coraz częściej stery w polityce i mediach przejmują młodsi, którzy nie mają o tym wszystkim pojęcia. Wychowani na popkulturze, także tej dotyczącej Holocaustu, operują prostymi kliszami. Tak naprawdę nie znają tej historii. Swoje zrobiło też odcięcie Polski od międzynarodowego dyskursu historycznego w okresie komunizmu. Pozwoliło to rozprzestrzenić się bajkom takim jak ta o nazistach, którzy nie mieli narodowości. O tym właśnie myślę, kiedy na półkach księgarskich widzę kolejną opowieść miłosną rozgrywającą się rzekomo w Auschwitz. Tragiczną historię porwała popkultura. Oﬁarą bezpośrednią tego staje się prawda o polskim losie w czasie II Wojny Światowej, a pośrednią kolejne konﬂikty na tym tle. <<

Autor jest publicystą tygodnika „Sieci” i portalu wPolityce.pl

24 ~ FELIETON

Wiktor Moszczyński

niwersalne wartości

„CZY ISTNIEJĄ UNIWERSALNE WARTOŚCI I SPRAWY, KTÓRE MOGŁYBY JEDNOCZYĆ NIEJEDNOLITĄ POLONIĘ BRYTYJSKĄ?” Co nas może łączyć, jeżeli dzieli nas niemal wszystko? Dzieli nas stosunek do kraju pochodzenia, do kraju zamieszkania, do wiary katolickiej, do Brexitu, do partii politycznych, do polskiej historii, do szczepień antycovidowych, do muzyki, do zmian klimatycznych. Wydaje się nam, że byliśmy kiedyś zwartym narodem, gotowym się łączyć w momentach zagrożenia lub wspólnego uniesienia. Mógł kiedyś Lech Wałęsa powiedzieć „Rozmawialiśmy jak Polak z Polakiem”. Ale niestety na krótko. Teraz sam Wałęsa pozostaje osobą jak najbardziej kontrowersyjną, bo dla jednych to bohater, dla drugich – agent. To wyraz ostrej polaryzacji ustrojowej w obecnej Polsce, która odbija się również tu – na emigracji. Na szczęście, nauczyliśmy się od Anglików, że w towarzystwie nie mówi się o polityce i nie mówi się o religii. Znaleźć wspólne wartości dla Polaków na Wyspach będzie zadaniem tym jeszcze trudniejszym, że dzieli nas geograﬁczne rozproszenie. Pochodzimy też z innych fal emigracyjnych, przybywając na Wyspy w

różnym czasie i mamy inne platformy spotkań, uzależniając się od mediów polskich, brytyjskich, publicznych i społecznych. Nasze dobre samopoczucie podważył Brexit (nawet jeśli akurat go popieraliśmy) i pandemia. Nie wiemy czy zostajemy, czy wracamy do Polski. A więc jakie uniwersalne wartości mogą nas łączyć? Uważam, po pierwsze, że łączy nas troska o nasze dzieci. Szukamy różnych rozwiązań. Czy dzieci mają mówić w domu po polsku? Czy mają uczęszczać do szkoły sobotniej? Ale na pewno zależy nam, aby dziecko uczyło się dobrze w szkole angielskiej i by pozostawało w zgodzie (często nawet dumne) ze swoją polską tożsamością, niezależnie czy pochodzi z polskiej czy mieszanej rodziny. Dlatego staramy się przekazać swojemu dziecku obraz Polski, który jest pozytywny, ale i wiarygodny. Chcemy, aby poznało najpopularniejsze polskie obyczaje, kościelne i świeckie, budując na tym polski kalendarz roku, uzupełniający to, co wynosi ze szkoły angielskiej. Co może zastąpić piękno tradycji Zaduszek, w porównaniu z płytkością Halloween? Podręczniki Macierzy Szkolnej z lekturami i obrazkami dotyczącymi blasków i cieni polskiej historii i geograﬁi, powinny być w każdym polskim domu, nawet jeżeli dziecko nie chodzi do szkoły. Niech się pochwalą żubrami, Krakowem, Kopernikiem, husarią, polskimi pilotami. Nie zapomnijmy o tradycji św. Mikołaja, w końcu tylko polskie dzieci dostają dwukrotnie prezenty świąteczne!

Komentuj! Goniec.com 10 września 2021

Po drugie – piękna polska kuchnia. To prawda, że nie każdy jest mięsożerny, nie każdy lubi śledzie, nie każdy pije alkohol. Ale przynajmniej wszyscy mogą oglądać nasze pisanki i jeść pierogi oraz pączki. I to nie tylko Polacy, ale wszyscy nasi znajomi na Wyspach. Pączkami i pierogami możemy załatwić każdy spór z sąsiadami. Po trzecie, popierajmy polskie media i polski teatr z POSK-u odwiedzający polskie ośrodki. Daje to nam tą spoistość informacji i wrażeń, które wzbogacają polską tożsamość, zarówno naszą, jak i naszych dzieci. << Urodzony w roku 1946 w Londynie, syn emigrantόw niepodległościowych, felietonista, działacz polonijnyny, lobbyista spraw polskich, polityk Partii Pracy, przez wiele lat zatrudniony w Londyńskiej Izbie Handlowej. Absolwent studiόw międzynarodowych na Uniwersytecie w Sussex. Uważa się za Polaka choć w Polsce nigdy nie mieszkał. Od 1972 żonaty z Albiną Drabik, ma jednego syna. 1979-1980 radny w mieście Ipswich, 1982-1983 Przewodniczący Polish Solidarity Campaign, 1983 kandydat do Izby Gmin w okręgu Bury St Edmunds, 1984 kandydat do Parlamentu Europejskiego na okręg Suffolk, 1986-1990 radny w okręgu londyńskim Ealingu, 1990-1993 wiceprezes Zjednoczenia Polskiego w Wielkiej Brytanii, 1994-2001 ostatni redaktor „Orła Białego”, 2004-2008 rzecznik prasowy Zjednoczenia Polskiego, od 2012 przezes Stowarzyszenia Przyjaciόł Polskich Weteranόw. Autor „Hello, I’m Your Polish Neighbour” w języku angielskim i „Polak Londyńczyk” I „Ogłaszam alarm dla polskiego Londynu” w języku polskim. Za działalność lobbyistyczną dla Polski odznaczony Złotą Oznaką Orderu Zasługi RP w roku 1992, odznaczeniem MSZ „Bene Merito” w roku 2010 i Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi RP w roku 2014.

26 ~ FELIETON

iłość ks. Bartosz Rajewski

ponad

prawem

Przed tygodniem napisała do mnie znajoma, która od niedawna cierpi na bardzo rzadką chorobę, objawiającą się m.in. skrajną reakcją alergiczną na pszenicę. Tym samym nie może przystępować do Komunii św. Ta niemożność sprawia jej ogromny ból. Oczywiście, mogłaby przyjmować Krew Chrystusa, ale w czasach pandemii nie jest to takie proste. Kiedy czytałem te smutne wiadomości, zacząłem robić sobie rachunek sumienia z mojej eucharystycznej wrażliwości – czy aby na pewno Eucharystia mi nie spowszedniała? Czy aby na pewno nie zatraciłem wrażliwości na tych, którzy do Komunii św. przystępować nie mogą? Wszak codziennie przystępuję do Stołu Pańskiego, a „syty – jak mówi znane porzekadło – głodnego nie zrozumie”. „Ja jestem chlebem żywym, który zstąpił z nieba. Jeśli ktoś spożywa ten chleb, będzie żył na wieki” (J 6, 51) – mówi Jezus w Ewangelii. A co z tymi, którzy z różnych względów nie karmią się Ciałem Chrystusa? Myślę tu o milionach naszych sióstr i braci, którzy żyją w Afryce, w Ameryce Południowej czy w Azji, gdzie ksiądz pojawia się raz na rok i wtedy sprawuje Eucharystię. Myślę tu o naszych siostrach i braciach, którzy doświadczyli – jak mówi papież Franciszek – „niepowodzenia w miłości” i po rozwodzie żyją w ponownych związkach, z wiadomych względów niesakramentalnych. Myślę także o tych wszystkich, którzy z własnego wyboru rezygnują z przystępowania do Stołu Pańskiego i nie karmią się „Chlebem Żywym, który zstąpił z nieba”. Dla człowieka naprawdę wierzącego odseparowanie od Eucharystii może być i często

bywa duchową traumą. Może prowadzić do kryzysu wiary, który rodzi się na skutek doświadczania poczucia odrzucenia przez wspólnotę, a nawet przez samego Boga (choć oczywiście jest to odczucie często bardzo subiektywne). Coraz częściej spotykam się z ludźmi, którzy szukają wyjścia ze swojej trudnej sytuacji. Wiele osób pyta o kościelne procesy stwierdzenia nieważności małżeństwa, zapominając, że Kościół daje nam dzisiaj także inne narzędzia, jak choćby te zaproponowane w adhortacji „Amoris laetitia”. Warto pytać o nie swoich duszpasterzy. Czasem jednak odnoszę wrażenie, że moi bracia w kapłaństwie niechętnie z tych narzędzi korzystają. Odnoszę też czasem wrażenie, że Komunię św. traktujemy jako nagrodę za dobre sprawowanie. Owszem, grzech to nie błahostka, ale Eucharystia to przecież most między nami a Bogiem. To prawdziwe, rzeczywiste spotkanie z Nim. Pamiętając o tym, muszę uznać, że nikomu, kto chce spotkać się z Jezusem, nie mam prawa w tym przeszkadzać. Przeciwnie – powinienem mu w tym pomóc. Chleb, o którym mówi Jezus w ewangelicznej „Wielkiej Mowie Eucharystycznej” jest lekarstwem na nasze lęki i niepokoje, a nie nagrodą za bycie grzecznym, świętym i bezgrzesznym. Czy mam prawo odmawiać komukolwiek tego chleba? Myślę, że nie. I wcale nie dlatego, że jestem „tolerancyjny”, „ekumeniczny” czy „miłosierny”, lecz dlatego, że tego spotkania z człowiekiem w Komunii św. pragnie sam Jezus. Czasem można usłyszeć, że prawo zabrania tego, czy tamtego. To prawda, ale prawo jest zmienne. Jedynie miłość jest niezmienna i wieczna, i to miłością mamy się kierować, a miłość jest wypełnieniem prawa.

Komentuj! Goniec.com 10 września 2021

Co możemy zrobić? Możemy oﬁarować Komunię św. w intencji tych, którzy nie mogą sami jej przyjąć. Możemy oﬁarować nasz ból i cierpienie, gdy przez jakiś czas sami nie mamy możliwości przyjmowania Ciała Chrystusa, jak miało to miejsce przez wiele pandemicznych miesięcy. Papież Franciszek mówi bardzo konkretnie: „Mamy towarzyszyć tym osobom, które doświadczyły owego «niepowodzenia w miłości». Nie należy ich potępiać, ale im towarzyszyć” (Poranna Msza św., 28 lutego 2014 r.). „Trzeba nam znaleźć odwagę, by otworzyć przestrzeń, w której każdy będzie czuł się mile widziany” (Papież Franciszek, Domenico Agasso, „Świat jutra”, Kraków 2021, s. 41). Powyższe wskazówki dotyczą zwłaszcza duszpasterzy. My – księża – mamy mieć czas dla ludzi, by cierpliwie ich wysłuchać i pomóc im wyjść z trudnej sytuacji. Czasem wystarczy podjąć proste czynności: dać poczucie miłości i pokazać cel w życiu. Zaprosić na kawę, przytulić, pozwolić wypłakać się w rękaw, wspólnie się pomodlić. Samemu będąc sytym, starać się zrozumieć głodnego. „Ludzie są udręczeni i bardzo potrzebują dobroci, nie urzędniczego traktowania” – mówił w sierpniu do proboszczów bp Grzegorz Balcerek. Ksiądz nie może być dystrybutorem czy nawet handlarzem Bożą łaską – miłością. Jeśli o tym zapomnimy, prawdopodobnie stanie się to, o czym słyszymy w Ewangelii (choć trzeba dodać, że tam przyczyny były zgoła odmienne): „Od tego czasu wielu uczniów Jezusa odeszło i już z Nim nie chodziło” (J 6,66). Czy aby na pewno o to nam chodzi? << Ks. Bartosz Rajewski, proboszcz jednej z najstarszych polskich wspólnot katolickich w UK – para�ii pw. Św. Wojciecha na South Kensington w Londynie (Little Brompton Oratory).

FERLIETON

~ 27

Małgorzata Mroczkowska

owidowi

milionerzy,

CZYLI KTO ZARABIA NA PANDEMII

Do napisania dzisiejszego felietonu zmusił mnie nasz powrót z wakacji. Jak zwykle okazało się, że życie samo podsuwa tematy, które faktycznie leżą na ulicy. Ale do rzeczy, czy jak to się ostatnio mówi: do brzegu. Trzeba przyznać, że wakacyjne wyjazdy tego lata nie należały ani do najłatwiejszych, ani do najtańszych. A wszystko przez pandemię. Mimo tych przeszkód razem z mężem i synem zdecydowaliśmy się na tradycyjny wyjazd nad Morze Śródziemne. Marzymy o Włoszech, bo według nas to najlepsze miejsce na wypoczynek, ale niestety od dwóch lat nie udaje nam się tam dolecieć. W tym roku również, zarówno w lipcu, jak i w sierpniu na przyjeżdżających z UK czekała długa kwarantanna. Znajoma, która mimo wszystko poleciała do Rzymu z Londynu, spędziła całe dwa tygodnie w pokoju hotelowym. W tym samym czasie moja rodzona siostra poleciała na Sardynię i bez przeszkód korzystała z uroków Italii. „Jak to możliwe”? – zapytacie. Otóż siostra leciała z Warszawy, a w tym czasie Polaków z Polski kwarantanna we Włoszech nie obowiązywała, w przeciwieństwie do Polaków przylatujących z UK. I bądź tu mądry człowieku! Tymczasem udało nam się znaleźć miejsce, w którym nie obowiązywała kwarantanna, a przynajmniej nie obowiązywała chwilowo. Postanowiliśmy zaryzykować i kupiliśmy lot

do Hiszpanii. Udało nam się wstrzelić w okienko, kiedy wpuszczali turystów z UK tylko na podstawie negatywnego wyniku testu. Lecz i tak do końca nie było wiadomo, czy przepisy się nie zmienią. Trzymając więc rękę na pulsie zarezerwowaliśmy pobyt w hotelu tylko na trzy dni, żeby w razie problemów wszystko odwołać i ponieść jak najmniejsze koszty. A koszty i tak były wysokie, bo przecież te testy nie są oferowane za darmo. Na szczęście udało nam się dolecieć bez problemów, a na lotnisku w Alicante powitała nas grupa w białych fartuchach, która pilnie sprawdzała całą dokumentację z testami i aplikacją NHS. Kiedy udało nam się wreszcie postawić bezpiecznie nogi na hiszpańskiej, gorącej ziemi, bez nerwów przedłużyliśmy nasz pobyt w hotelu o kolejnych dziesięć dni. Korzystając bez umiaru ze słońca i gorącego morza wypoczęliśmy na całego, czas mijał przyjemnie, lecz nieubłaganie zbliżał się czas lotu powrotnego do UK. Pewnego wieczoru, a było to na trzy dni przed wylotem, poprosiłam męża, by przy okazji zerknął do Internetu, czy aby przepisy nie zmieniły się w tak zwanym międzyczasie. Niestety, ale obecnie trzeba trzymać rękę na pulsie z takimi sprawami. I tu doznaliśmy szoku, bo okazało się, że akurat sześć dni wcześniej przepisy się zmieniły. Na naszą niekorzyść, oczywiście! Na stronie internetowej gov.uk jak wół napisane było, że obecnie przed powrotem do UK należy wykonać testy PCR. Tego się nie spodziewaliśmy, zwłaszcza, że koszt takich testów dla naszej rodziny to dodatkowe trzysta funtów! Jakby tego było mało, kolejne trzysta na testy po powrocie! W dodatku na wynik czeka się dobę i istniało duże prawdopodobieństwo, że nie damy rady ich odebrać przed odlotem. Przyznam się, że nie spałam całą noc. Następnego dnia rano mąż podjął męską decyzję, że

Komentuj! Goniec.com

zaryzykujemy i zrobimy tylko testy antygenowe, które po pierwsze są dużo tańsze, a po drugie ich wynik jest od razu. Umówiliśmy się więc z samego rana w jakiejś hiszpańskiej klinice, która robiła testy i wydawała certyfikaty lotniskowe. Oczywiście takie testy wykonują tylko przychodnie prywatne, a za wszystko trzeba słono płacić. Wszystko odbywa się sprawnie i szybko, obsługa aż zaciera ręce, bo przecież dla nich to czysty biznes. Turysta nie ma tu nic do gadania i musi poddać się procedurze. Najciekawsze jest to, że na lotnisku hiszpańskim nikt z obsługi nawet na te certyfikaty, które z dumą trzymałam w dłoni, nawet nie zerknął. Nikogo to nie obchodziło, bo najważniejsza okazała się aplikacja NHS. Więc po co w ogóle było te testy robić? Sto funtów, a raczej euro wyrzucone w błoto, a to i tak mało, bo przecież mogliśmy się wystraszyć i tak jak zalecał gov.uk zrobić drogie testy PCR! A wtedy na serio bym się wkurzyła. Na naszych oczach, jak grzyby po deszczu rodzą się sprytni milionerzy, którzy korzystają na przyjaźniach z politykami. Firmy produkujące maseczki, firmy robiące testy, szczepionki i przychodnie je wykonujące mają teraz swój czas. To straszne, że maski, środki dezynfekujące do rąk i testy nie są oferowane za darmo. Skandalem jest również to, że nic z tym faktem nie można zrobić, bo bogacze pilnie strzegą, by ich źródła dochodu jeszcze długo nie wyschły. Kiedy to się wreszcie skończy? << Małgorzata Mroczkowska, z wykształcenia politolog, od 2004 r. mieszka w Londynie. Autorka powieści obyczajowych, m.in. „Angielskie lato”, „Od jutra dieta! Zapiski niedoskonałej pani domu” i najnowsza „Dziennik przetrwania. Zapiski niedoskonałej matki”.

ŁADUN

28 ~ POLONIA Z BLISKA

RODZICIELSKIEJ MIŁO TRÓJKA DZIECI, PIES, ŻÓŁW I DWIE PAPUGI NA GŁOWIE. A DO TEGO ORGANIZACJA NON-PROFIT, PROWADZONA TAK, ŻE NAGRODZIŁA JĄ BRYTYJSKA KRÓLOWA.

– Cała moja praca społeczna i wszystko, co dokonałam w Wielkiej Brytanii to jest wynik kilku przypadkowych zdarzeń w moim życiu. Przyjeżdżając tutaj miałam zupełnie inne myśli i plany. Znałam ze studiów historię kraju, do którego przyjeżdżałam. Jestem ﬁlologiem anglistą. Znałam literaturę brytyjską, historię Wielkiej Brytanii, czyli miałam w miarę dobre pojęcie na temat kraju, do którego jadę. Miałam też pewną wiedzę na temat Królowej i rodziny królewskiej, ale przez myśl mi nie przeszło, że kiedykolwiek dostanę imienne zaproszenie od brytyjskiej Królowej, jako podziękowanie za moją działalność – mówi Elżbieta Kardynał, założycielka organizacji non-proﬁt w Walsall, West Midlands. Organizacja European’s Welfare Association powstała w 2013 roku. Dzisiaj liczy kilkadziesiąt osób kadry, może pochwalić się rocznym obrotem w wysokości kilkuset tysięcy funtów i najwyższym wyróżnieniem, jakie w Wielkiej Brytanii może otrzymać organizacja społeczna. – U źródeł naszej działalności stoi duży ładunek miłości rodzicielskiej. Wszystko zaczęło się od pomysłu założenia polskiej szkoły dla 10 września 2021

naszych dzieci. Dołączali do nas kolejni rodzice, wierzyliśmy, że to jest potrzebne, że to jest dobre. Byliśmy na tyle pozytywnie zakręceni, że chciało nam się chcieć, a przecież to jest tak naprawdę kawał ciężkiej pracy. Unikatowość tkwiła w naszym położeniu na mapie Wielkiej Brytanii. Jesteśmy w West Midlands, jest to obszar postindustrialny z dużym odsetkiem terenów, gdzie zostały polikwidowane zakłady pracy, a ludność, zwłaszcza klasa robotnicza pozostała. To rodzi swoje konsekwencje społeczne, jak bezrobocie czy wzrost przestępczości. Życie w takim regionie nie jest kosztowne, więc sporo tu emigrantów i mniejszości narodowych. Polska szkoła była magnesem, który przyciągał wspaniałych ludzi. Do dzisiaj przyciągamy osoby, które mają niesamowite talenty. To są pedagodzy, trenerzy sportowi, specjaliści logopedzi, psycholodzy, artyści, malarze, naukowcy. Mamy w zespole krawcowe, mamy księgowe, wykwaliﬁkowanych trenerów sportowych, sekretarki prawne – mówi Elżbieta Kardynał. Zaczęło się od szkoły dla dzieci, a teraz prowadzone są też kursy dla dorosłych oraz ogólnobrytyjskie

NEK

OŚCI

POLONIA Z BLISKA

~ 29

programy pomocowe dla mniejszości narodowych. O ile nagroda przyznana przez Królową uwiarygodniła polską organizację w brytyjskim świecie organizacji pozarządowych, pozwoliła ugruntować swoją pozycję i zbudować zaufanie w sektorze publicznym, to kolejnym kamieniem milowym rozwoju była pandemia. Elżbieta, matka trójki dzieci z psem, żółwiem i dwiema papugami na głowie, nie ma zbyt wiele czasu dla siebie. Wstaje o 5 rano, wychodzi z psem Mirosławem, a po spacerze przygotowuje śniadanie dla całej rodziny. Około 22.00 zmęczenie nie pozwala jej dalej funkcjonować i jest to czas na relaks z książką w ręku. Smoki, zamki i księżniczki to jej ulubiona fabuła. Jest miłośniczką Andrzeja Sapkowskiego i Georga R.R. Martina. Pandemia i możliwość pracy z domu sprawiła, że miała więcej czasu na myślenie nad strategią organizacji. – Pandemia pozwoliła na weryfikację mocnych i słabych stron organizacji. Musiałam kolejny raz dostosować się z planami do szybko zmieniającej się sytuacji. Przez to, że pracowałam z domu miałam czas na koncentrację. Na budowanie porządnej strategii działalności organizacji. Siedziałam w domu i pisałam projekty do funduszodawców. To zaowocowało złożeniem w terminie kilku wniosków, z czego większość została zweryfikowana pozytywnie. Wówczas przyszedł moment, kiedy wreszcie mogłam pomyśleć o zatrudnianiu specjalistów niezbędnych do dalszego rozwoju organizacji – mówi Elżbieta. Elżbieta oczekuje na finalną decyzję z National Lottery Found akceptujący duży trzyletni projekt, który pozwoli na kontynuowanie dotychczasowych działań pomocowych dla społeczności w jeszcze większej skali, bo z wykorzystaniem sześciu etatowych pracowników. Działalność EWA CIC to przykład, że każda organizacja trzeciego sektora to nieustanny proces rozwoju. Taka działalność wymaga kreatywności, dużej czujności na potrzeby społeczeństwa, aby proponować takie pomysły działalności, które okażą się atrakcyjne i społecznie użyteczne w oczach funduszodawców. Dzisiaj prowadzona przez Elżbietę organizacja jest w stanie aplikować o fundusze rzędu kilkuset tysięcy funtów. Kilka lat temu było to nie do przeskoczenia. Polska organizacja stała się rozpoznawalną przez sektor publiczny. Urząd miasta, służba zdrowia, policja to podmioty, które doskonale znają działalność EWA CIC w West Midlands i chętnie zapraszają ją do współpracy. Organizacja jest mentorem dla mniejszych społeczności działających w obszarze West Midlands – mentoruje szkołę arabską, a od nowego roku szkolnego pod swój dach przyjmie szkołę rumuńską. W ogólnobrytyjskiej skali, to wciąż jednak cząstka możliwości, jakie mogą wypracować wszystkie polonijne organizacje. – Chcemy, aby nasz przykład dał kierunek innym polonijnym organizacjom. Jest czym się chwalić, lecz w porównaniu z organizacjami innych mniejszości, jako cała Polonia jesteśmy daleko w tyle, jeśli chodzi o rozpoznawalność naszych organizacji w społeczności lokalnej – dodaje.

32 ~ POLONIA Z BLISKA MOJE FILMY KIERUJĘ DO LUDZI ZAINTERESOWANYCH LOSEM ZWYKŁEGO CZŁOWIEKA, TAKICH, KTÓRZY NIE GODZĄ SIĘ AUTOMATYCZNIE NA ISTNIEJĄCY PORZĄDEK ŚWIATA, ZADAJĄ PYTANIA, SĄ DOCIEKLIWI – WYLICZA MONIKA BRAID, WŁAŚCICIELKA FIRMY PRODUCENCKIEJ BRAIDMADE FILMS.

ŚWIAT JEST JAKI JEST CHCEMY OPOWIADAĆ WAŻNE HISTORIE, ŻEBY ZWRACAĆ UWAGĘ WIDZÓW NA LUDZI, KTÓRYCH NA CO DZIEŃ SIĘ NIE DOSTRZEGA

10 września 2021

POLONIA Z BLISKA Ma na koncie 10 filmów dokumentalnych, z których większość była pokazywana na festiwalach, zdobywając szereg nagród, i sprzedawana w różnych zakątkach globu – do telewizji, kin, wypożyczalni wideo. Tak jest również z jej ostatnim obrazem „Ściana cieni”. To historia rodziny Szerpów mieszkających w wiosce Ghunsa w Nepalu i wejścia na wschodnią ścianę góry Jannu (7710 m n.p.m.), uznawanej za jedną z najtrudniejszych na świecie. Główny bohater, Nagda Szerpa, tragarz wysokościowy i alpinista, podejmuje się opieki nad trójką znakomitych wspinaczy (Polak – Marcin Tomaszewski i Rosjanie – Dmitri Golovchenko oraz Sergey Nilov), ale robi to wbrew własnym przekonaniom i protestom żony, jako że Jannu jest świętą górą, a eskapada na nią skutkuje gniewem bogów. Wie jednak, że to jedyny sposób, aby zarobić pieniądze na edukację najmłodszego z czworga swoich dzieci 12-letniego Dawy. – Razem z reżyserką Elizą Kubarską zależało nam na zobrazowaniu tej historii z punktu widzenia Szerpów. Chcieliśmy pokazać kim są, co ryzykują i jak mocno płacą za swoją pracę nie tylko zdrowiem, ale też daleko posuniętymi kompromisami – tłumaczy Monika, dodając, że zdjęcia były realizowane w warunkach himalajskiej zimy, w lutym i marcu 2019 roku. Najpierw w wiosce, a następnie podczas dojścia do bazy pod Jannu, po czym cała ekipa dwa tygodnie spędziła na lodowcu na wysokości 5000 metrów. To wymagało ogromnej sprawności, odporności na zimno i chorobę wysokościową, mogącą powodować poważne zagrożenie dla zdrowia. Co więcej, obok szlaków, którymi podążali, często schodziły lawiny. Polka, mimo tego, że miała już doświadczenie na takiej wysokości, pracując sześć lat wcześniej przy realizacji filmu „K2 Dotknąć Nieba” na lodowcu Baltoro w Karakorum oraz w bazie pod K2, w całej ekipie najciężej fizycznie znosiła te warunki. Ale nie poddawała się, gdyż jej zadaniem było m.in. utrzymywanie morale zespołu. Nie brakowało trudnych chwil, na szczęście wszyscy wrócili cali do domu, chociaż potrzeba było trochę czasu, żeby dojść do siebie po trudach ekspedycji. Do tej pory film zdobył 10 Grand Prix na różnych festiwalach, w tym w Bergen, Vancouver, Salem The Best Cinematography Award, nagrodę dla najlepszego reżysera roku w ramach Szwajcarskich Nagród Filmowych Zürcher Filmpreis oraz nagrodę publiczności w Katowicach podczas Docs Against Gravity. Miał też udaną dystrybucję kinową w Szwajcarii, a pokazy rozpoczęte w Polsce pod koniec ubiegłego roku zostały przerwane ze względu na obostrzenia związane z pandemią. Z tego też powodu opóźniła się jego premiera w Wielkiej Brytanii, gdzie „Ściana cieni” trafiła do kin w maju bieżącego roku. Odbyły się już pokazy w Szkocji oraz Online w The Institute of Contemporary Arts w Londynie, a kolejne planowane są we wrześniu, m.in. w Hastings i Brighton.

Polskie zimy

Był rok 1994. To wtedy wzięła urlop dziekański po trzecim roku studiów i wyjechała do Londynu. Chciała podszlifować angielski, zaczęła uczęszczać na kurs językowy, ale tylko przez miesiąc, bo szybko poznała swojego przyszłego męża. Walijczyk, David, był kompozytorem muzyki współczesnej i dalsze lekcje nie były już potrzebne. Rok później przeprowadzili się do jej rodzinnego Krakowa, wzięli ślub, a Monika kontynuowała stu-

dia. Pedagogika opiekuńczo-wychowawcza na Uniwersytecie Pedagogicznym oraz kulturoznawstwo ze specjalizacją filmoznawstwo na Uniwersytecie Jagiellońskim – na obu tych kierunkach uzyskała tytuł magistra, by po obronie dyplomów ponownie wrócić do Anglii. Jej mały synek nie za dobrze znosił polskie zimy, mężowi brakowało tetley tea, a Londyn kusił – swoją wielobarwnością, możliwościami rozwoju, wydarzeniami artystycznymi z najwyższej półki. Polka swój pobyt nad Tamizą rozpoczęła od organizowania wykładów filmowych w rodzimych centrach (POSK, Ognisko Polskie, Instytut Kultury Polskiej), a niedługo potem w tym ostatnim dostała pracę jako koordynator programu filmowego. Wprowadziła wówczas szereg nowatorskich rozwiązań – wyszła z programem do Anglików, zaczęto organizować imprezy w znanych miejscach, takich jak Barbican, Riverside Studios czy Institute of Contemporary Arts, a w 2002 roku zorganizowała pierwszy Festiwal Filmów Polskich w Londynie, który dziś znany jest jako Kinoteka. Siłą rzeczy miała kontakt z czołowymi reżyserami i producentami, wśród których byli m.in. Jerzy Skolimowski, Lech Majewski, Agnieszka Holland, Krystyna Janda, Dorota Kędzierzawska, a z młodszych Małgorzata Szumowska czy Bartek Konopka. To wszystko sprawiło, że postanowiła zająć się filmem od strony praktycznej i w 2006 roku założyła firmę producencką Braidmade Films.

Cyganie morza

Jej rodzice z wykształcenia są leśnikami, natomiast ona, jako dziecko, marzyła o tym, żeby zostać marynarzem. Uwielbiała spędzać czas sama, chociażby siedząc godzinami pod krzakiem porzeczek u babci w ogrodzie i przeżywając różne historie, które powstawały w jej głowie. A jednocześnie miała wielu przyjaciół. I tak jest do dziś: lubi pracować i wymyślać koncepcje w samotności, ale potem musi komuś o tym opowiedzieć, porozmawiać, przedyskutować. Film w jej życiu pojawił się wcześnie – animowany. Kilkuletnia Monika zmuszała kuzynów i kuzynki do wycinania postaci z papieru, żeby można je było wykorzystać w przyszłej fabule. Wiele lat później, mieszkając już w Londynie, tamte dziecięce marzenia stały się rzeczywistością, chociaż w innej formie. Pierwszym obrazem, jaki wyprodukowała wspólnie z Channel 4, był „Compartment”, w reżyserii Milana Babicia, który opowiadał o rasistowskim zajściu w pociągu i braku reakcji osób obserwujących to zdarzenie. – Wówczas nie miałam jeszcze pojęcia o produkcji. Wszystkiego musiałam nauczyć się w trakcie, a ﬁlm, którego budżet oscylował w granicach 10 tys. funtów, ﬁnansowałam z prywatnych oszczędności i pożyczki. Jednak sama realizacja była w pełni profesjonalna, gdyż zaangażowali się w nią świetni fachowcy, w tym znany brytyjski aktor Nitin Ganatra – mówi Monika, przyznając, że jej produkcje są zróżnicowane tematycznie, ale ich wspólnym mianownikiem są ludzie pokrzywdzeni przez

~ 33

los, o których świat mało wie, albo wręcz nie chce wiedzieć. Stara się też przekazywać magię miejsc i światów oraz piękno bohaterów, dlatego przywiązuje dużą dbałość do formy. Tak jest w „Mind the Gap” (reżyser Maciej Górski), obrazie opowiadającym o sikhijskim kierowcy metra mieszkającym w Londynie, który zabiera swoje dwie rozpieszczone córki do Indii, aby poznały skąd pochodzą i zobaczyły, że życie nie wszędzie jest tak miłe i wygodne jak w domku na przedmieściach brytyjskiej stolicy. To pierwszy film wyprodukowany przez Polkę dla BBC, a kolejnym dla tej stacji był „Wojtek. Niedźwiedź, który poszedł na wojnę”, zrealizowany z parą angielskich reżyserów Penny Gryls i Willem Hoodem. Z kolei „Badjao. Duchy z morza”, w reżyserii Elizy Kubarskiej, powstał na Borneo i opowiada historię nurka kompresorowego oraz jego siostrzeńca. Badjao to morscy Cyganie, mający wybitne umiejętności eksplorowania podwodnego świata, mieszkający na łodziach albo w chatkach na brzegu wysp, żyjący z tego, co daje im woda. Niestety, ich kultura ginie, ponieważ w tych rejonach duże firmy budują ośrodki dla turystów i szkoły nurkowania pod kątem bogatych ludzi z zachodu, którzy często postrzegają Cyganów i ich osiedla jako coś brudnego oraz niechcianego. Paradoksalnie ci, którzy przyjeżdżają uczyć się nurkowania, wypierają mistrzów w tym fachu, w rezultacie czego Badjao trafiają do miast, gdzie żyją w biedzie, a ich dzieci w ogóle tracą umiejętność pływania.

Na polu ziemniaków

Wszystkie jej filmy, których budżety mieszczą się w granicach 400-500 tys. euro, są koprodukcjami międzynarodowymi. To nie tylko konieczność finansowa, ale także współpraca z ludźmi z różnych krajów – Niemiec, Francji, Irlandii, Finlandii, Danii, Belgii, Wielkiej Brytanii, Polski. – Spotkania z nimi są największą przygodą mojego życia. Mamy podobne gusty i wymagania artystyczne, chcemy opowiadać ważne historie, żeby zwracać uwagę widzów na ludzi, których na co dzień się nie dostrzega. Mam nadzieję, że w ten sposób przyczyniamy się do lepszego rozumienia świata i poznawania go sercem – mówi Monika, która obecnie pracuje nad trzema filmami. Rozgrywają się one w Tybecie (bohaterką jest legendarna alpinistka Wanda Rutkiewicz), na Ukrainie (to osobista opowieść o spotkaniu dwóch kobiet z odległych kultur i pokoleń) oraz w Walii (o człowieku cierpiącym na electromagnetic hypersensititity syndrom, który mieszka w fatalnych warunkach na polu ziemniaków, bo nikt nie chce uznać jego przypadłości za chorobę i udzielić mu pomocy). – Ze względu na rygory bezpieczeństwa warunki pracy są bardzo utrudnione. Czekamy na koniec pandemii jak na czyste powietrze, ale myśląc szerzej o jej skutkach sądzę, że spowodowała większą wrażliwość na pewne tematy, np. zdrowia psychicznego, ekologii, relacji międzyludzkich. Z tej lekcji wszyscy powinniśmy wyciągnąć wnioski – konkluduje Monika… Książkę można nabyć na stronie: hectorandfriends.com/pl/.

34 ~ REPORTAŻ

NETWORKING BIZ NA TAMIZIE 2021. TEGOROCZNY THAMES NETWORKING ODBYŁ SIĘ W PIĄTEK 3 WRZEŚNIA. UDZIAŁ W WYDARZENIU WZIĘŁO 70 OSÓB. BYŁA TO DOSKONAŁA OKAZJA DO NAWIĄZANIA NOWYCH ZNAJOMOŚCI BIZNESOWYCH, PODZIWIAJĄC PRZY OKAZJI NAJBARDZIEJ KULTOWE LONDYŃSKIE LOKALIZACJE: LONDON EYE, TOWER BRIDGE, SHARD ORAZ WIELE INNYCH.

10 września 2021

NESOWY Trzypoziomowa łódź wystartowała z Tower Millennium Pier o 18:00 w 4-godzinną podróż po Tamizie. Imprezę na łodzi rozpoczęto powitalnym kieliszkiem wina, po którym nastąpiła dalsza część networkingu biznesowego oraz kolacja. Goście mieli możliwość wymiany wizytówek, doświadczeń związanych z branżą, w której działają oraz nawiązania nowych kontaktów biznesowych. REJS to coroczne wydarzenie networkingowe face2face organizowane przez PBLINK w Londynie od 2018 roku. – Spotkanie na barce cieszy się coraz większym zainteresowaniem z roku na rok. Pomimo wyzwań pandemicznych, polscy przedsiębiorcy jak zawsze prężnie się rozwijają i są otwarci na nowe możliwości biznesowe – mówi Bartłomiej Kowalczyk, założyciel PBLINK. Sponsorem wydarzenia była ﬁrma Sami Swoi Przekazy Pieniężne. Sami

Swoi od lat wspierają wydarzenia organizowane przez Polish Business Link z tytułem Partnera Strategicznego. Czynnie uczestniczą w życiu codziennym brytyjskiej Polonii oraz angażują się w prestiżowe projekty na Wyspach dedykowane dla polskich przedsiębiorców. Polish Business Link (PBLINK) to organizacja członkowska oraz portal biznesowy, pod patronatem BrytyjskoPolskiej Izby Handlowej. – Naszym celem jest ułatwienie dostępu do ważnych kontaktów biznesowych, pomagając ﬁrmie zwiększyć obecność i prestiż na rynku oraz doprowadzić do zawiązania kontraktów biznesowych. Organizujemy ekskluzywne wydarzenia biznesowe w Wielkiej Brytanii. Nasza sieć biznesowa oraz wydarzenia integrują właścicieli ﬁrm, dyrektorów oraz start-upy z różnych branż – wylicza Bartłomiej Kowalczyk. >> reklama

REPORTAŻ

~ 35

reklama

36 ~ RAPORT

Sonia Grodek

Polska przedsiębiorczość i brytyjskie elastyczne przepisy dotyczące prowadzenia działalności to wręcz wymarzony duet. Nic dziwnego, że tak wielu Polaków zakłada i prowadzi ostatnio start-upy, i to nie tylko w Polsce. Sukcesy polskich start-upów

Global Entrepreneur Programme od lat wspiera na Wyspach ambitne projekty. To rządowy projekt, który ma na celu nakłonienie perspektywicznych �irm do wybrania Wielkiej Brytanii na swoją siedzibę. Do tej pory z jego pomocy skorzystało 26 �irm z Polski. Najświeższy przykład to �irma Nais, która w marcu otrzymała wsparcie. Nais to nowy polski system zarządzania bene�itami dla pracowników. Co ciekawe, dopiero po zakwali�ikowaniu się do programu �irma otworzyła brytyjski oddział. Program daje również okazję do poznania potencjalnych inwestorów, pomoc w pisaniu biznesplanu i porady na każdym etapie. Nais został założony w 2016 roku przez Iwonę Grochowską, Tomasza Józefackiego i Krzysztofa 10 września 2021

Mikulskiego. Obecnie Grochowska odpowiada za działalność �irmy w Polsce, a Mikulski – za brytyjski oddział �irmy. Również Booksy, czyli jeden z największych sukcesów w historii polskich start-upów, pod koniec zeszłego roku ruszył z dużą kampanią reklamową na Wyspach. Z uwagi na bliskość geogra�iczną i teren już wstępnie rozpoznany przez wielu polskich przedsiębiorców, Wielka Brytania jest postrzegana jako furtka do całego anglojęzycznego świata i wielu dalszych rynków.

Co to jest i jak założyć start-up?

Czym różni się start-up od zwykłej �irmy? Istotą start-upu jest planowana skalowalność. Czyli: �irma założona dziś w garażu w krótkim czasie

ma działać na rynku krajowym i globalnym. Osoby zakładające „zwykłą” �irmę nie zawsze mają takie plany – czasem wystarczy im prowadzenie jednego punktu czy oferowanie lokalnych usług. Najwięcej start-upów działa w obszarze nowych technologii, bo tu skalowanie biznesu jest najprostsze. Ok. 30-40 proc. start-upów to �irmy oferujące oprogramowanie dla biznesu. Inne popularne branże to zdrowie, usługi �inansowe i usługi. Duża skala działalności oznacza, że potrzeba milionów na rozkręcenie działalności. Bardzo nieliczni młodzi przedsiębiorcy mogą operować takimi sumami, stąd tak liczne programy pomocy i �inansowania dla start-upów. Pomagają one nabrać przyspieszenia, zamiast

RAPORT poświęcać najpierw dekady na zbieranie odpowiednich funduszy.

Inne programy pomocowe na Wyspach

Start-up Challange organizuje też LSE Polish Business Society. Można liczyć na 20 tys. zł. nagrody i wsparcie mentorów. Zgłaszać się mogą �irmy, które oferują usługi radykalnie zmieniające otaczającą rzeczywistość. Patronem konkursu jest wynalazca lampy naftowej Ignacy Łukaszewicz. Laureatem pierwszej edycji jest �irma analizująca zdjęcia satelitarne Tensor�light, która od tamtej pory zebrała 2 mln. dol. wsparcia. Ciekawa jest działalność laureatów drugiej edycji – Comixify pozwala szybko przekształcić zdjęcia i �ilmy w komiksy. W Wielkiej Brytanii wyjątkowo łatwo jest też o wsparcie tzw. aniołów biznesu. Istnieją liczne stowarzyszenia, które skupiają biznesmenów gotowych zainwestować w obiecujący projekt. Takiego wsparcia warto też szukać na własną rękę w okolicy czy na spotkaniach branżowych. W zeszłym roku ruszył też UK-Polish TechChallenge. To polsko-brytyjskie rządowe przedsięwzięcie, które polega na kojarzeniu korporacji z małymi �irmami technologicznymi. Te pierwsze zyskają nowe spojrzenie i przełomową technologię do szybkiego wdrożenia, a dla właścicieli start-upów będzie to okazja do szybkiego wypłynięcia na szerokie wody biznesu. W ramach inicjatywy w Londynie i w Warszawie odbywają się spotkania Business Mixer, gdzie obie strony mogą się poznać. Na brytyjskim rynku możliwości zyskania �inansowania są nieporównywalne z żadnym innym miejscem na świecie. Przykładowo w 2017 roku start-upy z tego kraju zyskały najwięcej na świecie środków z funduszy typu Venture Capitals.

Pomoc dla start-upów w Polsce

Start-upy od początku były oczkiem w głowie premiera Mateusza Morawieckiego. Rzeczywiście nadal nie brak projektów, które pozwalają je zakładać i rozwijać. Przykładem jest program Platformy Startowe, który trwa jeszcze do 31 października 2022 roku. W jego ramach na wsparcie mogą liczyć innowacyjne pomysły osób, które założą działalność w jednym z województw „ściany wschodniej”. Na stronie PARP można przeczytać o wielu innych programach tego typu, nie licząc inicjatyw prywatnych i wsparcia aniołów biznesu. Dodatkowo banki oferują preferencyjne pożyczki; np. z Agencji Rozwoju Przemysłu czy Banku Gospodarstwa Krajowego.

Start-up od strony formalnej

Zakładanie start-upu od strony formalnej przebiega tak samo, jak każdej innej działalności gospodarczej. Istnieją nawet �irmy, które specjalizują się w rejestracji takich spółek Ltd. na Wyspach w imieniu Polaków. W ramach inicjatywy Mentorsme można z kolei poznać mentora z podobnej branży. To znacznie ułatwia uniknięcie typowych pułapek, jakie czekają na początkujący biznes. Prince's Trust i rządowe strony posiadają też gotowe wzory biznesplanów i poradniki, które pomagają je uzupełnić. Biznesmen otwiera wiele drzwi, dlatego warto zadbać o niego jeszcze przed startem działalności.

Przejściowe trudności?

Poza olbrzymim wsparciem, na jakie można liczyć w Wielkiej Brytanii ze strony rządu i organizacji, trzeba też wspomnieć o trudno-

Największe polskie startupy DocPlanner

umawianie wizyt lekarskich 140,5 mln. dol.

Booksy

umawianie usług kosmetycznych 58,7 mln. dol

Brainly

Cosmose

korepetycje analiza zachowań klientów 48,5 mln. dol. 27 mln. dol

Codility rekrutacja 22 mln. dol

~ 37

ściach ostatnich miesięcy. We wrześniu zeszłego roku upadło 273 brytyjskich start-upów i jest to najgorszy wynik od dekady. Londyn był dotychczas europejską stolicą przedsiębiorczości. Po wyjściu z Unii nie wiadomo, gdzie przeniesie się część inwestycji. Co to wszystko oznacza dla start-upów? Jak widać na przykładzie Nais, wciąż da się założyć na Wyspach oddział �irmy. Nie powinno być też trudności, jeśli chodzi o kooperację z partnerami z USA czy innych krajów. Najwięcej formalności czeka start-upy działające na styku krajów Unii i Wielkiej Brytanii. Licencja na zatrudnianie pracowników, dodatkowe dokumenty na granicach – z tym wszystkim trzeba się liczyć w nowej rzeczywistości. Josef Dunne, założyciel start-upu Champion 3D napisał ostatnio na swoim pro�ilu w mediach społecznościowych emocjonalny post związany z obecną sytuacją. Jego brytyjska �irma drukująca w 3D od początku ściśle współpracowała z holenderskim partnerem i wysyłała wydruki do całej Europy. Możliwość dostarczenia ich w nawet 24 godziny była wabikiem na klientów; dziś z uwagi na formalności na granicach jest to już niemożliwe. – W marcu 2020 roku wielu z naszych brytyjskich klientów wstrzymało swoje projekty druku 3D. Zagraniczni studenci, którzy często zamawiali u nas modele swoich projektów, wyjechali i na razie nie wrócili na Wyspy – wyjaśnia Dunne. Miejmy nadzieję, że plusy prowadzenia startupu w UK wciąż jeszcze górują nad minusami. Na razie, biorąc pod uwagę ostatnie zmiany komplikujące prawo gospodarcze w Polsce w ramach Nowego Ładu, brytyjski rynek mimo wszystko pozostaje dla przedsiębiorców atrakcyjny.

38 ~ RAPORT

Sonia Grodek

Dochód pasywny to w obecnych czasach marzenie większości z nas. Najpewniejszym sposobem na zarobek wydaje się inwestycja w nieruchomości, a konkretnie zarabianie na wynajmie mieszkania. Jak zacząć i ile można zarobić? Politycy i ekonomiści narzekają, że mamy za mało oszczędności i nierozważnie obchodzimy się z pieniędzmi. Jednak pomnażanie oszczędności nie jest tak proste, jak kiedyś. Przeciętny Kowalski może liczyć na oprocentowanie lokat niższe niż wynosi in�lacja, choć jeszcze dwie de10 września 2021

kady temu to było średnio 4,64 proc. (w Wielkiej Brytanii) i nawet 7,9 proc. (w Polsce). Trzymanie pieniędzy w banku, choć właściwie od wieków uważane za najrozsądniejsze, już od kilku lat przynosi straty. Bardziej lukratywne inwestycje często są ryzykowne, jak słynny Bitcoin czy Am-

berGold i GetBack. Rośnie popularność pojęcia dochodu pasywnego, ale nie każdy jest w stanie wypuścić książkę czy kurs on-line. Nic dziwnego, że w ostatnich latach tak wiele osób zainwestowało w nieruchomości, jako wymarzony pasywny dochód. Według UK Fi-

RAPORT nance w ostatnich latach rocznie kupowano na Wyspach ponad 70 tys. mieszkań na wynajem. Nawet w pandemicznym 2020 r. było ich 64.500.

Russel Brandt protestuje

Czasy pandemii pokazały, że pewność zatrudnienia to rzecz względna, a to jeszcze bardziej motywuje do tego, by znaleźć dodatkowe źródło dochodu. Ceny nieruchomości osiągnęły najwyższy poziom w historii. Według portalu Rightmove średnio za dom trzeba zapłacić 333 tys. funtów. Z każdym miesiącem to o 1-2 proc. więcej. Już w 2014 roku Russel Brandt protestował w swojej okolicy przeciwko zagranicznym �irmom wykupującym masowo mieszkania, przez co bez kontroli rosną ceny i czynsze. Airbnb dopiero się wówczas rozkręcał, a The Wired dziś zauważa, że praktycznie wszystkie droższe nieruchomości w Londynie są wykupione przez chińskich i rosyjskich oligarchów. Większość polskich rodzin marzy jednak nie o tym, by zdominować brytyjską stolicę swoimi inwestycjami, lecz by mieć choć jedno mieszkanie, z którego dałoby się czerpać zyski.

Gdzie największy zysk?

Firma InventoryBase zrobiła niedawno zestawienie miast, w których taka inwestycja najbardziej się opłaca. Brano pod uwagę nie tylko wysokość zysków, ale też średnie ceny domów. Powstał więc ranking miast, w których zakup nieruchomości nie jest poza zasięgiem przeciętnej rodziny. Okazało się, że najlepiej wyjdą na tym inwestorzy z Glasgow, gdzie czynsz wynosi średnio 793 funty, dom kosztuje mniej więcej 126 tys. funtów, a stopa zwrotu z inwestycji to 7,52 proc. Dalej na liście znalazły się Manchester, Birmingham, Shef�ield czy Leeds. Gdyby natomiast ktoś myślał o podobnej inwestycji w Polsce, takie samo zestawienie przygotował serwis Rentier.io. Brał pod uwagę nie tylko miasta, ale też poszczególne dzielnice. Wyniki mogą zaskakiwać, bo mieszkanie najbardziej opłaca się kupić wcale nie na krakowskim rynku czy w centrum Warszawy. Zwyciężyły Gdańsk Strzyża, Warszawa Białołęka, Wrocław Fabryczna i Łódź Śródmieście. Zakładając najem przez 12 miesięcy w roku, w każdym z tych miejsc można liczyć na zwrot z inwestycji na poziomie ponad 8 proc. To więcej, niż we wszystkich omawianych wyżej brytyjskich miastach, co pokazuje, że Polska na razie wciąż jeszcze ma spory potencjał. Tym bardziej, że cena mieszkania w Łodzi czy Wrocławiu nie będzie szokiem dla kogoś, kto zarabia w funtach. To wiąże się oczywiście z mniejszym spodziewanym zyskiem, ale niski czynsz sprawia z kolei, że inwestycja jest obarczona mniejszym ryzykiem. Tanie mieszkanie w mniejszym polskim mieście to dobry pomysł na pierwsze przymiarki do modelu buy-to-let.

Przepisy dla właścicieli mieszkań

Posiadacz mieszkania na wynajem ma nie tylko prawa, ale i obowiązki. Jeśli wynajmuje je legalnie, musi zadbać, by było ono bezpieczne. Dotyczy to też instalacji elektrycznej czy gazowej.

~ 39

W Wielkiej Brytanii właściciele mieszkań muszą zabezpieczyć kaucję w specjalnym rządowym programie. Dzięki temu wynajmujący ma gwarancję, że ją odzyska. To na właścicielu mieszkania spoczywa też odpowiedzialność za to, by upewnić się, że wynajmujący i wszyscy jego lokatorzy mają prawo wynajmować mieszkanie. To może być np. wiza, paszport lub status osoby osiedlonej. Każdy wynajmujący powinien dostać od landlorda broszurę o jego prawach i obowiązkach dostępną na stronie gov.uk. Można mu ją wysłać za pośrednictwem e-maila. Od przychodów z nieruchomości trzeba płacić podatek dochodowy, odliczając konieczne wydatki związane z prowadzeniem działalności, jak np. koperty na listy i rozmowy telefoniczne z najemcami. Landlord, który traktuje wynajem jako biznes i nie ma innego zatrudnienia, powinien też płacić za siebie składki zdrowotne.

Meandry ﬁnansów

Pierwsze kalkulacje zazwyczaj uwzględniają tylko zyski z najmu i ewentualnie czynsz, jaki trzeba płacić w danym lokalu. Tymczasem mieszkanie na własność to o wiele więcej kosztów, w tym jego urządzenie, naprawy i ewentualny remont, jeśli mieszkanie jest z drugiej ręki. Niektórzy korzystają z pomocy �irmy, która dba o sprzątanie i przekazywanie kluczy kolejnym najemcom, a nawet o ich szukanie i rozliczenia. To szczególnie popularne w Polsce również w związku z faktem, że wiele osób kupujących mieszkania na co dzień mieszka np. na Wyspach i nie może doglądać swojego interesu. W Wielkiej Brytanii można wziąć w banku kredyt na inwestycję typu buy-to-let. Wówczas do zestawienia zysków i wydatków trzeba jeszcze dodać raty kredytów. Z zestawienia Daily Express wynika, że najlepsze warunki obecnie oferuje bank Barclays, Coventry BS, HSBC Bank i Lloyd Banking Group. Wymagania różnią się zależnie od banku, ale najczęściej trzeba mieć powyżej 21 lat i zarobki powyżej 25 tys. funtów rocznie, aby móc pożyczyć do miliona funtów. Warto uważać na zwykłe kredyty mieszkaniowe przy planowanym najmie. Lepiej zapytać wcześniej w banku, czy wynajęcie nieruchomości komuś innemu nie będzie złamaniem warunków umowy. Ci, którzy chcieliby zacząć wynajmować, ale na razie mają tylko jedno mieszkanie, mogą zacząć od wynajmu pokoju. W ramach programu Rent a Room można na tym zarobić bez płacenia podatku do 7500 funtów rocznie.

Mieszkanie? Tylko w pełni legalnie

Nikt nie jest w stanie zagwarantować określonego zysku z wynajmu nieruchomości. Na landlordzie spoczywa spora odpowiedzialność. To od jego umiejętności zależy, czy znajdzie najemców i jak sobie poradzi. Nic dziwnego, że mnożą się alternatywne sposoby na lokatę kapitału w nieruchomości. W Polsce

z reklam condohoteli można dowiedzieć się o gwarantowanym zysku na poziomie nawet kilkunastu procent rocznie. Czy to realne? Trudno powiedzieć, bo takie �irmy snują obietnice na bazie luźnych wyliczeń, nie biorąc pod uwagę choćby konkurencji w okolicy czy zmiennych, globalnych trendów. Są i tzw. mikrokawalerki inwestycyjne, czyli mini-mieszkanka w polskich miastach, których nie można zgodnie z prawem uznać za mieszkanie (które musi mieć powierzchnię minimum 25 mkw.), ale można przeznaczyć na wynajem krótkoterminowy lub biuro. Czy właściciele takich mieszkań zdają sobie sprawę z tych ograniczeń? Nie zawsze, a dodatkowo często umyka im, że mimo niskiej ceny związanej z metrażem, takie mieszkanie i tak kosztuje nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych za metr. Rekordzistą pod względem metrażu jest 6,7-metrowa kawalerka na warszawskim Mokotowie, której cena to 120 tys. zł, a więc 18 tys. zł za mkw. Jeśli przyjąć, że celem jest nie tylko przychód z doraźnego najmu, ale też sprzedaż mieszkania z zyskiem w przyszłości, to pozostaje pytaniem, czy rzeczywiście da się kiedyś sprzedać taką nieruchomość z zyskiem. Póki co najlepszym sposobem na to, by rzeczywiście zostać landlordem i uczciwie na tym zarobić, jest kupno standardowego mieszkania.

40 ~ BIZNES

Sonia Grodek

Ok. 6 proc. wszystkich towarów eksportowanych z Polski traﬁa do Wielkiej Brytanii. Co opłaca się sprowadzać i czy to się zmieni w ciągu najbliższych lat? Zdecydowanie największy udział wśród polskich towarów ma żywność. Importują brytyjskie biznesy – nie z sentymentu, ale z uwagi na niższą cenę niż u brytyjskich konkurentów. Do tego polscy przedsiębiorcy i osoby prywatne, którzy po prostu nie wyobrażają sobie świąt bez polskiego sernika i lata bez truskawek sprowadzanych z ojczyzny. Jedzenie z Polski schodzi na pniu i to niezależnie, czy to eko-wyrób z małego gospodarstwa, czy produkty z międzynarodowych koncernów. Na drugim miejscu importowych hitów są meble. – Branża meblarska jest w Polsce potęgą gospodarczą, a poprzedni rok był dla niej wręcz rekordowy – byliśmy trzecim eksporterem mebli na świecie. Skutkiem ubocznym panującej na świecie pandemii jest bowiem wzrost zapotrzebowania na meble domowe – zauważył Leszek Raniewicz, otwierając jesienią zeszłego roku targi branży meblowej w Łodzi. 10 września 2021

– Polska jest jednym z pięciu największych światowych eksporterów mebli. Co druga sofa z funkcją spania produkowana w Europie jest produkowana w Polsce. Dotyczy to również mebli produkowanych dla brytyjskich marek i sieci detalicznych, zwłaszcza zaś artykułów tapicerowanych: polscy producenci z powodzeniem konkurują na rynku brytyjskim z niemieckimi – pisze z kolei na swojej stronie �irma CJC Furniture, importująca z Polski na Wyspy od 2010 roku. W tej beczce miodu jest jednak łyżka dziegciu, bo mniej więcej co czwarta zarobiona na polskim rynku meblowym złotówka to wynik produkcji u nas mebli dla sieci IKEA. Do tego dochodzą też inne zagraniczne marki. Podobnie jak z żywnością, polskie meble też sprzedają się w Anglii na pniu niezależnie od tego, czy pochodzą z rodzinnej �irmy, czy z koncernu. Świetnie radzą sobie zarówno meble giganta Black Red White w brytyjskich marketach wnętrzarskich, polskie sklepy meblowe na Wyspach, jak i pojedynczy rzemieśl-

nicy czy projektanci, którzy wysyłają produkty do klientów na Wyspach. Magazyn drewno.pl zauważa jednak, że już niedługo przybywające drewno będzie musiało mieć komplet dokumentów i świadectwo �itosanitarne. Polska branża meblowa „stoi” wyrobami z drewna, zobaczymy więc, czy nie wpłynie to negatywnie na wartość eksportu. Co jeszcze eksportuje się na Wyspy? Poza ciężkim sprzętem i maszynami to również kosmetyki polskich marek czy tytoń.

Import legalny i nielegalny

Poza legalnym eksportem polskiego tytoniu za granicę, w pierwszych latach po wejściu Polski do Unii Europejskiej kwitł przemyt papierosów czy alkoholu z Polski na Wyspy. Sprzyjały temu bardzo niskie w Polsce ceny wyrobów tytoniowych i wysoka skłonność do ryzyka u tych, dla których były to często pierwsze w życiu wyjazdy za granicę. Dziś Polacy w większości zdecydowanie wolą już działać w pełni legalnie. Ewentualne problemy

BIZNES

na granicy wiążą się często z niewiedzą dotyczącą tego, co i w jakiej ilości można wwozić. Szczególnie teraz, gdy nowe zasady wciąż jeszcze się klarują. Wiadomo na pewno, że podczas przylotu można mieć przy sobie do 10 paczek papierosów, a podczas przyjazdu koleją lub autem – tylko dwie paczki. Podobne limity dotyczą alkoholu. Z kolei mało kto wie, że teoretycznie wywożąc z Polski stary obraz czy rzeźbę, trzeba mieć na to pozwolenie z ministerstwa kultury.

Zasady i podatki

Aby legalnie importować na Wyspy, potrzebny jest numer EORI. Nawet dotychczasowi posiadacze numeru muszą się o niego znów postarać, jeśli nie zaczynał się on od krajowego kodu GB. EORI przyda się w momencie wypełniania deklaracji celnych. Można o niego aplikować on-line. Od tego roku wzrosło też zapotrzebowanie na agentów celnych. To oni załatwiają formalności i pilnują dokumentów, w przypadku wwożenia lub wywożenia towarów. Rolę agenta celnego może też pełnić �irma kurierska lub �irma spedycyjna, jeśli oferuje takie usługi. To, czy od towaru trzeba zapłacić cło i czy w ogóle można go sprowadzać, zależy od jego kodu. Agent celny może pomóc w dobraniu kodu, który przyda się m.in. podczas wypełniania celnych deklaracji. Trzeba też rozliczyć podatek VAT od towarów.

Co z przewozem?

Firmy kurierskie wciąż oferują wysyłkę towarów z Polski na Wyspy. Przesyłki do 30 kg wagi i o określonej wielkości podlegają uproszczonej odprawie, a do 135 funtów wartości nie trzeba płacić cła i podatku. Większość przewoźników uprzedza jednak, że może naliczać dopłaty, bo trudno

przewidzieć, czy nie pojawią się dodatkowe wymagania lub stawki dla importu określonych rzeczy. Do nowej sytuacji szybko przystosowały się też polskie �irmy oferujące przewozy TIR-ami. W większości miały już wcześniej swoich agentów celnych, co ułatwiło orientację w formalnościach. Niektórzy importerzy zmieniają rezydencję podatkową na brytyjską i w ten sposób unikają nowych przepisów. Są też �irmy kurierskie, które przestały na razie przyjmować paczki z towarami na sprzedaż. Strona Euro-paka obiecuje załatwienie wszystkich celnych formalności w przypadku paczek prywatnych, ale zamawiającym rzeczy na sprzedaż każe jeszcze poczekać. – Istnieje możliwość wysyłki paczek niehandlowych usługą UPS do wartości 135 funtów. Pracujemy również nad kompleksowym rozwiązaniem z minimum formalności dla innych �irm kurierskich. Obecnie testujemy pierwsze paczki i w przeciągu najbliższych dni taka usługa zostanie uruchomiona – obiecują właściciele strony.

Czy jeszcze opłaca się importować?

Mimo nowych reguł dla importu ceny nie wzrosły znacznie w polskich sklepach spożywczych. Po chwilowych perturbacjach jak wcześniej odbywają się regularne dostawy warzyw, wędlin czy chleba. Najwięcej wątpliwości dotyczyło importu polskiego mięsa. – Jest duża niepewność w kwestii eksportu wołowiny, jak również innych produktów, na rynek Wielkiej Brytanii, ponieważ wystąpiła ona z Unii Europejskiej. Natomiast dzisiaj jeszcze trudno mówić o efektach, ponieważ dotychczasowy eksport odbywa się jeszcze na starych warunkach – mówił w marcu prezes Związku Polskie Mięso. W styczniu nastąpiło gwałtowne wyhamowanie,

~ 41

jeśli chodzi o sprowadzanie polskiej żywności na Wyspy. Trzeba jednak pamiętać, że wiele osób zrobiło zapasy w poprzednich miesiącach, kiedy z kolei liczba zamówień była większa, niż zwykle. Tak czy inaczej, tendencja spadkowa trwała całą wiosnę, ale już w czerwcu import polskich produktów żywnościowych znów zaczął rosnąć. Od tej pory ten trend nadal trwa i nic nie wskazuje na to, by miał się odwrócić. Wielka Brytania zmaga się teraz choćby z brakiem rąk do pracy w rolnictwie. Z drugiej strony wiele kawiarni i restauracji dopiero od niedawna działa po dłuższej przerwie związanej z lockdownem i zaczyna potrzebować regularnych dostaw żywności. Wszystko to sprawia, że mimo nowych formalności nadal opłaca się sprowadzać większość polskich towarów.

Wywóz towarów z Wielkiej Brytanii

– Zmiany związane z brexitem niestety już wpływają na sposób, w jaki eksportujemy produkty z Wielkiej Brytanii i importujemy do Polski. Pracujemy aby znaleźć nowe, najskuteczniejsze sposoby na ułatwienie tego przejścia i ograniczenie nieuniknionych komplikacji, opóźnień i dodatkowych kosztów – informuje klientów British Shop in Warsaw. Z drugiej strony brytyjski Dealz i Primark otworzyły swoje warszawskie sklepy w 2018 i 2020 roku i na razie jakoś radzą sobie z importem swoich towarów. Wszystko wskazuje na to, że najgorsze już za nami, a sytuacja z czasem jeszcze się unormuje. Dziś w Polsce bez problemu działają w końcu sklepy z indyjskimi przyprawami czy amerykańską odzieżą, a Wielka Brytania jest położona o wiele bliżej, niż Azja czy USA, co w naturalny sposób skraca drogę towarów z Londynu do Polski.

42 ~ BIZNES

Poznaj grunt, nim rozpoczniesz biznes w UK

Rynek brytyjski, to rynek z ogromnym potencjałem. Pomimo wyjścia Wielkiej Brytanii z UE, Wielka Brytania wciąż pozostaje bardzo dobrym kierunkiem dla nowopowstających firm i dla rozwoju firm już funkcjonujących. Nim jednak zaczniemy na nim działać, warto przyjrzeć się bliżej jego specyfice. Aby nowa �irma w Wielkiej Brytanii czy rozwój przedsiębiorstwa w UK okazał się strzałem w dziesiątkę, ważne jest poznanie cech rynku brytyjskiego. Jeśli uda nam się dobrze zrozumieć jego specy�ikę i poznać zwyczaje zakupowe brytyjskich klientów, mamy szanse na dużo większe zyski. Choć rynek brytyjski jest rynkiem bardzo otwartym na inwestorów, a �irmę zakłada się tu bardzo szybko i bez zbędnych formalności, może się okazać, że rozkręcenie biznesu na Wyspach będzie dla nas kłopotliwe. W wyniku dużej otwartości na przedsiębiorców z całego świata, Wielka Brytania jest krajem z rynkiem bardzo konkurencyjnym. To sprawia, że szanse na sukces mają przede wszystkim wysokiej jakości produkty, dopasowane pod konkretne grupy docelowe. Ważny jest także precyzyjny plan wejścia na rynek brytyjski oraz zdecydowane działania promocyjne. MOCNE STRONY

Specyfika współpracy biznesowej

Analizując cechy rynku brytyjOmawiając cechy rynku skiego, warbrytyjskiego, eksperci wskazują na to wziąć jego trzy największe zalety dla polskich przedsiębiorców: ï ¼ n kÁ¼ } fz ¼ù ï kÁ_ u _ ; _ ž¶ }n£¿ _ bf¼fz ¶ J(ñ chętnie kupująca polskie towary; ï ¶¼£ _ ¿ ¿ _¶_ ¤g £ }fz ª ¶_ ž¶ô (_Ák_ ¿ ª¼fz fnfz¼ ¶¼ _À }n _¿ nñ Án ª¶_ cie firmy w Anglii i oferowanie polskich produktów Án _¿_g £}s e_ k¿ k e ¼ ¼£ n _ biznes. 10 września 2021

pod uwagę także prawa i reguły jakimi rządzą się kontakty biznesowe w UK. Brytyjska kultura opiera się na tradycji – w kontaktach z drugim człowiekiem istnieje wiele niepisanych i od dawna funkcjonujących zasad, których dobrze jest przestrzegać. Zasady te są ważne przede wszystkim dla rodowitych Brytyjczyków. Jednocześnie należy wziąć pod uwagę, że Wielka Brytania to społeczeństwo multikulturowe, a więc w kontaktach z innymi przedsiębiorcami bardzo ważne jest rozpoznawanie różnic kulturowych i branie ich pod uwagę w czasie rozmów biznesowych oraz przy promowaniu swoich produktów i usług. Firmy brytyjskie przed rozpoczęciem współpracy z nowym partnerem z reguły dokładnie go sprawdzają. Liczą na rzetelność oraz szybkie efekty współpracy. Nie tolerują braku kompetencji. Negocjacje w Wielkiej Brytanii zwykle prowadzone są twardo i bardzo rzeczowo. Negocjacje biznesowe nie powinny się przedłużać, a podawane ceny muszą być realne. W biznesie w UK ważna jest także punktualność. Pamiętajmy też, że przedsiębiorcy z UK bardzo często opierają swoje umowy na obietnicy ustnej – nie zawartej na piśmie.

Zwyczaje klientów

Duża część brytyjskich klientów rozpoczyna poszukiwanie produktu poprzez wpisanie odpowiednich fraz wyszukiwarkę. Z Internetu w UK korzysta już 96% osób. Jeśli więc chcemy promować �irmę w Anglii, sieć jest do tego bardzo dobrym miejscem.

W Wielkiej Brytanii ogromna liczba mieszkańców robi zakupy Online – robią je wszyscy, bez względu na wiek, płeć czy status materialny. W UK przez Internet najczęściej kupowane są ubrania. Branża odzieżowa ma największy udział w wartości całego rynku ecommerce w UK – w 2019 roku było to 12.185,4 mld funtów. Wyjątkowym zjawiskiem na rynku brytyjskim jest fakt, że na drugim miejscu pod względem wartości sprzedaży Online znajdują się produkty spożywcze. W 2019 roku wartość sprzedaży żywności Online wyniosła w UK 8.381,4 mld funtów – raport Euromonitor International, „E-Commerce in the United Kingdom”. W Wielkiej Brytanii przez Internet kupuje się praktycznie każdą żywność, nawet mięso. Najwięcej mieszkańców Wielkiej Brytanii kupuje na Amazon. Dla Brytyjczyków ważna jest przede wszystkim atrakcyjna cena produktu oraz prosta ścieżka zakupowa – Amazon spełnia te warunki. Aż 54 % mieszkańców UK wskazuje także łatwość porównywania cen jako głównym motywator robienia zakupów w sieci. SŁABE STRONY Z kolei 51% za Choć rynek brytyjski ma zaletę zawielki potencjał dla inwestorów, kupów w nie jest pozbawiony wad.

Obecnie specjaliści, przy cechach rynku brytyjskiego, wskazują na trzy jego główne minusy:

- konsekwencje brexitu; - silna konkurencyjność; - wzrost tendencji izolacjonistycznych (separowanie się od innych państw).

BIZNES

~ 43

Handel w UK jak znaleźć partnerów Pomimo brexitu, działalność prowadzona na brytyjskim rynku, to wciąż bardzo dobry krok, zarówno dla nowopowstających firm, jak i dla tych które szukają nowych dróg rozwoju. Ważnym krokiem jest jednak odnalezienie dobrych kontaktów biznesowych. sieci uznaje też dostęp do większego wyboru produktów. Duże znaczenie ma również czas dostawy oraz inne korzyści związane z dostawą (dostawy za godzinę, dostawy bezpłatne itp.) – raport RetailX, „United Kingdom 2020. Free summary of the ecommerce country report”. Rozważając otwarcie �irmy w UK i analizując cechy rynku brytyjskiego, warto prześledzić także upodobania Brytyjczyków – np. do smaków, jeśli planujemy otworzyć sklep spożywczy czy restaurację. Na Wyspach konsumenci kupują więcej przetworzonej żywności. Opublikowane w czasopiśmie Public Health Nutrition badanie gustów konsumenckich w 19 krajach europejskich pokazuje, że brytyjskie rodziny kupują najwięcej przetworzonej żywności – stanowi ona 50,7% ich diety. Na drugim miejscu w tym rankingu znalazły się Niemcy, a na trzecim Irlandia. Bardzo dobrze sprzedają się w UK słone przekąski, słodkie płatki zbożowe, gotowe dania, desery i słodzone napoje. W Anglii świetnie prosperują też bary szybkiej obsługi i bary typu „�ish and chips”, serwujące dania z głębokiego tłuszczu. Może się więc okazać, że otwarcie sklepu z żywnością ekologiczną w Wielkiej Brytanii to nie najlepszy pomysł.

Handel w Anglii odbywa się na bardzo wysokim poziomie. W Wielkiej Brytanii swoje siedziby mają setki �irm, w tym największe i najbardziej rozpoznawalne międzynarodowe korporacje. Już sama obecność �irmy na brytyjskim rynku sprawia, że jej pozycja rośnie. Podpowiadamy, jak znaleźć partnerów handlowych w Anglii, by szybciej uzyskać silną pozycje w UK. Kontakty biznesowe są ważną rzeczą przy prowadzeniu handlu w Anglii. Znalezienie odpowiednich partnerów handlowych, kontrahentów czy wspólników może znacznie przyśpieszyć rozwój działalności i wygenerować większe zyski.

Wydarzenia biznesowe

Przedsiębiorcy, którzy prowadzą handel w Anglii, powinni brać udział w wydarzeniach biznesowych w Anglii. Na spotkaniach zorganizowanych przez lub dla przedsiębiorców można zdobyć cenne kontakty, które otworzą nam nowe drogi lub ułatwią dotychczasowe działania. Networking, prelekcje, spotkania dla przedsiębiorców z UK Online i wszelkie tego typu wydarzenia, to szansa na pozna-

nie innych przedsiębiorców z branży lub z branż pokrewnych. To również okazja do promowania własnej �irmy – na wielu tego typu spotkaniach zostaje wyznaczony czas na zaprezentowanie własnej działalności przed wszystkimi zebranymi.

Targi biznesowe w Anglii

W Wielkiej Brytanii odbywają się setki targów biznesowych o różnej tematyce. Można na nich zaprezentować swoje produkty, opowiedzieć o swoich usługach, posłuchać wykładów specjalistów lub skorzystać z bezpośrednich konsultacji biznesowych, np. z zakresu księgowości. Targi w Anglii zwykle organizowane są w prestiżowych miejscach i przyciągają tłumy zainteresowanych. Można na nich spotkać zarówno poczatkujących, jak i doświadczonych przedsiębiorców, a także potencjalnych klientów i kontrahentów.

Organizacje zrzeszającei

Prowadząc handel w Anglii, warto również dołączyć do organizacji zrzeszającej przedsiębiorców w Anglii. Jedną z nich jest PBLINK. Członkostwo w organizacji, takiej jak PBLINK, ułatwia zna-

lezienie partnerów handlowych i poszerzenie bazy klientów. Wydarzenia organizowane przez wspólnotę przedsiębiorców, to okazja do poznania przedstawicieli różnych branż – zarówno właścicieli polskich, jak i brytyjskich �irm, �irm nowopowstałych, jak i tych, które działają od lat i zatrudniają setki osób. W organizacjach zrzeszających przedsiębiorców w UK, takich jak PBLINK, przedsiębiorcy wymieniają się kontaktami, udzielają sobie bezpłatnych porad oraz dzielą się wiedzą i doświadczeniem. Organizacje wspierające przedsiębiorców, których nie sposób pominąć prowadząc handel w Anglii, to także Brytyjsko-Polska Izba Handlowa oraz Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Londynie. Warto śledzić wydarzenia dla przedsiębiorców w Anglii organizowane przez te instytucje rządowe. Kontakty biznesowe są ważną rzeczą przy prowadzeniu handlu w Anglii. Znalezienie odpowiednich partnerów handlowych, kontrahentów czy wspólników może znacznie przyśpieszyć rozwój działalności i wygenerować większe zyski.

44 ~ BREXIT

Podatki Choć formalnie Wielka Brytania opuściła Unię Europejską 31 stycznia 2020 r., dzięki okresowi przejściowemu, dla przedsiębiorców i konsumentów brexit zaczął obowiązywać od 1 stycznia 2021 r., kiedy Wielka Brytania ostatecznie opuściła jednolity rynek europejski i unię celną. Chęć prowadzenia własnej polityki gospodarczej była głównym powodem wystąpienia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej. W związku z tym wiadomym było, że rozwód ten przyniesie ze sobą szereg zmian, między innymi w obrocie towarowym. Nie zmienia to jednak faktu, że przeciągające się negocjacje dotyczące umowy handlowej i współpracy spędzały sen z powiek przedsiębiorcom oraz konsumentom po obu stronach kanału La Manche. Widmo oparcia wymiany handlowej na zasadach Światowej Organizacji Handlu (WTO) oddaliło się dopiero pod koniec grudnia 2020 r., gdy brytyjskim i unijnym negocjatorom udało się ostatecznie wypracować wspólne stanowiska. Umowa o handlu i współpracy pomiędzy UE a Wielką Brytanią, określająca zasady współpracy po zakończeniu okresu przejściowego, została opublikowana 24 grudnia 2020 r. W kolejnej części artykułu omówione zostaną najważniejsze zasady obowiązujące w obrocie towarowym pomiędzy Wielką Brytanią a Unią Europejską od 1 stycznia 2021 r.

Cło

Z punktu widzenia handlu towarami najważniejszą regulacją zawartą w Umowie jest wprowadzenie uproszczeń w wymianie handlowej oraz 0 % stawek celnych. Choć wprowadzenie zerowej stawki celnej zredukowało ryzyko zmniejszenia rentowności wymiany handlowej pomiędzy Wielką Brytanią a Unią Europejską, to jednak przedsiębiorcy muszą dostosować się do wielu zmian. 10 września 2021

po brexicie

Przede wszystkim należy pamiętać, że możliwość zastosowania zwolnień z cła uzależniona jest od spełnienia określonych warunków. Najistotniejszym warunkiem z nich jest spełnienie przez produkt tzw. reguły pochodzenia. Reguły te wyjaśniają, które produkty można uznać za pochodzące z terytorium Unii Europejskiej bądź Wielkiej Brytanii. Za takie produkty uznaje się: • produkty całkowicie uzyskane na terytorium UE bądź Wielkiej Brytanii, • produkty wyprodukowane na terytorium UE bądź Wielkiej Brytanii wyłącznie z materiałów pochodzących z danego terytorium, • w określonych okolicznościach produkty wyprodukowane na terytorium UE bądź Wielkiej Brytanii zawierające materiały niepochodzące z tego terytorium. Jeżeli do produkcji użyto materiały pochodzące z krajów trzecich, a ich użycie przekracza poziomy określone w umowie, produkty te mogą podlegać cłom zgodnie z zasadami WTO. Z tego właśnie względu, pochodzenie i zawartość składników konstrukcyjnych danego towaru ma istotne znaczenie przy ustalaniu stawki celnej. Wnioskującym o zastosowanie preferencyjnej stawki 0 % jest importer danego towaru. Wniosek o preferencyjne traktowanie taryfowe opiera się na wystawionym przez eksportera oświadczeniu o pochodzeniu wskazującym, że produkt jest pochodzący lub wiedzy importera, że produkt jest produktem pochodzącym. Oświadczenie musi dostarczać szczegółowych informacji dotyczących danego towaru,

które będą wystarczające do jego dokładnej identy�ikacji. Zarówno importer, jak i eksporter muszą przechowywać wymaganą dokumentację potwierdzającą spełnienie warunków zastosowania 0 % stawek celnych. Nie można także zapomnieć, że choć wymiana towarowa – co do zasady – nie będzie podlegała cłu, to jednak konieczne będzie dopełnienie formalności celnych związanych z przekroczeniem granicy pomiędzy Unią Europejską a Wielką Brytanią. Firmy, które do tej pory handlowały tylko z krajami Unii Europejskiej, powinny uzyskać w tym celu specjalny numer EORI.

Podatek akcyzowy

Przywóz z Wielkiej Brytanii na terytorium Unii Europejskiej wyrobów akcyzowych (tj. napojów alkoholowych, wyrobów tytoniowych, suszu tytoniowego, płynów do papierosów elektrycznych, wyrobów energetycznych, energii elektrycznej, wyrobów nowatorskich oraz samochodów osobowych) wiąże się z koniecznością uiszczenia podatku akcyzowego przed dopuszczeniem tych towarów do obrotu. W odniesieniu do przemieszczeń wyrobów akcyzowych pomiędzy Wielką Brytanią a Unią Europejską, obowiązują unijne przepisy dotyczące wewnątrzwspólnotowego przemieszczenia, również w ramach procedury zawieszenia poboru akcyzy.

VAT

Zmiany w obrocie towarowym dotyczą również rozliczeń na gruncie podatku VAT. Dostawy

BREXIT towarów pomiędzy Wielką Brytanią a Polską – czy szerzej Unią Europejską – nie są już rozliczane jako wewnątrzwspólnotowe dostawy i nabycia (transakcje B2B) lub sprzedaż wysyłkowa (transakcje B2C), ale jako eksport i import towarów. W przypadku towarów przywiezionych z Wielkiej Brytanii oznacza to konieczność rozliczenia podatku VAT w tym kraju Unii Europejskiej, do którego następuje import towarów. Natomiast towary eksportowane do Wielkiej Brytanii podlegają opodatkowaniu stawką 0 % w Unii Europejskiej, jednakże będą one podlegać obowiązującym na terytorium UK wymogom w zakresie VAT.

Import towarów

Najważniejszą zmianą w imporcie towarów z Wielkiej Brytanii do Polski jest konieczność rozliczenia przez importera należnego podatku VAT. Termin na opłacenie podatku (jak i należności celnych) wynosi 10 dni od momentu powiadomienia o wysokości należności celnych i podatkowych przez organ celny. Warto pamiętać, że podatnik będzie mógł odliczyć VAT od importu w deklaracji VAT złożonej do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu dokonania importu. Taka metoda rozliczania podatku VAT od importu towarów skutkuje chwilowym zamrożeniem środków pieniężnych po stronie importera, co może przyczynić się do okresowego pogorszenia jego płynności �inansowej. Importerzy mogą jednak korzystać z uproszczonego sposobu rozliczania podatku VAT w deklaracji importowej (a nie przy odprawie). Takie uprawnienie przysługuje m.in. �irmom, które uzyskają status tzw. upoważnionego operatora (AEO). Szczegóły rozliczenia podatku VAT od importu w deklaracji reguluje art. 33a i 33b polskiej ustawy o VAT. Warto również zaznaczyć, że zwrot VAT będzie dokonywany zgodnie z zasadami obowiązującymi obecnie dla podmiotów z krajów trzecich, czyli przede wszystkim w oparciu o zasadę wzajemności.

Eksport towarów do Wielkiej Brytanii Dokonując eksportu towarów z terytorium Polski do Wielkiej Brytanii należy pamiętać o tym, że w eksporcie obowiązek podatkowy w VAT powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów (lub w momencie płatności całości kwoty lub jej części, jeżeli nastąpiła przed dostawą towaru), a nie w momencie wystawienia faktury – jak w przypadku wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów. Taka dostawa może korzystać ze stawki VAT w wysokości 0%, pod warunkiem posiadania przez eksportera dokumentów celnych potwierdzających wywóz towaru. Zasady te obowiązują niezależnie od tego, czy odbiorcą towarów jest inna �irma czy też konsument. Skomplikowaniu ulegnie także rozliczanie transakcji łańcuchowych, w których będą uczestniczyć podmioty z Wielkiej Brytanii.

Podsumowanie

Podsumowując, wprowadzając uproszczenia takie jak zwolnienie z cła, umowa o handlu i współpracy między UE a Wielką Brytanią ułatwiła obrót towarowy między Zjednoczonym Królestwem a Unią Europejską. Niemniej jednak brexit zapoczątkował zmiany, które mogą okazać się wyzwaniem dla wielu �irm.

(krgroup.pl)

~ 45

Brytyjskie firmy bez przedstawiciela podatkowego w Polsce Brexit spowodował konieczność zdefiniowania na nowo relacji podatkowych między podatnikami z Wielkiej Brytanii a podatnikami z Unii Europejskiej. Jednym ze skutków odłączenia się Wielkiej Brytanii od Wspólnoty była konieczność ustanowienia przez podmioty gospodarcze działające biznesowo w Polsce przedstawiciela podatkowego. KIM JEST PRZEDSTAWICIEL PODATKOWY VAT? Jak wynika z ustawy VAT, instytucja przedstawiciela podatkowego ma na celu zagwaranto¶_ }n ¶¼¶}b¿¼¶_ }_ £}s ¿n¿ k } ª ¿ f}bÁbf¼fz _ } ¿ e ¶}b¿_ k_ª ¶¼fz } _¶}k ¶nu }fz ¿ }f¿_ }_ô ; k } ª ª_ } k ¶}_k_ £ }k_ }n ¿ k_ª } }n ¿_ ¿ e ¶}b¿_ }_ podatkowe, które rozlicza w imieniu i na rzecz podatnika. }£ª ª nñ ¿nk£ª_¶}f}n n k_ª ¶¼ Án e¼g ¿_ ž¶ £ e_ t}¿¼f¿ _ñ _ } £ e_ prawna lub jednostka niemająca osobowości prawnej, która spełnia określone w ustawie VAT warunki, w tym m.in.: ï £} £}_k_g £}nk¿}es k¿}_ _ ¤f} u £ k_ f¿n ¶ ; £fnñ ï £} e¼g ¿_ n n£ª ¶_ _ _ k_ª } QđG f¿¼ ¼ Ā¶ }n ªž ¼fz ¿¼ _k _fz _ k_ª } QđGĄJ āñ ï ¿n¿ £ª_ª }n ÜÞ }n£}bfn }n Án ¿_ nu_g ¿ ¶ _ª_ } £¿f¿nuž ¼fz k_ª ž¶ £ª_ ¶}bf¼fz k fzžk ekÁnª _ £ª¶_ñ ¿n _f¿_ bf¼ } k se }n ¶ _Ák¼ k_ª k ¶}nk } Ýğ ¶ ª¼ _ nÁ ¼fz ¿ e ¶}b¿_ k_ª ¶¼fz ¶ £¿f¿nuž ¼fz k_ª _fzñ ï ¿n¿ £ª_ª }n ÜÞ }n£}bfn }n Án e¼g _¶ f }n £ _¿_ _ _ k£ª_¶}n £ª_¶¼ ¿ k }_ ÛÚ ¶ ¿n¤ }_ Ûããã ô ă ( kn £ _ ¼ £ _ e ¶¼ ¿_ n }n }n ¿n£ªs £ª¶_ £ _ bowego (dotyczy osoby fizycznej będącej podatnikiem lub w przypadku podatników niebędących osobami fizycznymi – osoby będącej wspólnikiem spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej, członkiem władz zarządzających, głównym księgowym), ï £} e¼g _¶ } _ k ¿_¶ k ¶nu ¶¼ ¼¶_ }_ k _k¿ª¶_ k_ª ¶nu ¿u k }n ¿ przepisami o doradztwie podatkowym lub do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z przepisami o rachunkowości. KTO MUSI USTANOWIĆ PRZEDSTAWICIELA PODATKOWEGO? ; ¿nk£ª_¶}f}n _ k_ª ¶nu _ e ¶}b¿n £ª_ ¶}g k_ª } }n £}_k_ bf¼ £}nk¿}by działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium _ £ª¶_ f¿ ¶£ }nu J }} n £ }n ñ k nu_ bf¼ e ¶}b¿ ¶} ¿_ n n£ª ¶_ }_ £}s _ k_ª } QđG f¿¼ ¼ Ā¿u k }n ¿ _ ªô Ûâ_ £ªô Û £ª_¶¼ QđGāô R ¿¶}b¿ ¿ ¶¼Á£¿¼ ñ obowiązek ten dotyczy zasadniczo podmiotów z państw trzecich, prowadzących działalność k_ª ¶_ b QđG ¶ ; £fnô BREXIT A PRZEDSTAWICIELE PODATKOWI DLA FIRM Z UK [ f¿bª }n ÜÚÜÛ ¿nk e ¶}b¿ }n £ª_ ¶}n }_ ¿nk£ª_¶}f}n _ k_ª ¶nu £ª_ s ¼ k } ª¼ u £ k_ f¿n ¿ R}n }n ¼ª_ }}ñ ªž n £b _ ª¼¶ n e}¿ n£ ¶ ¶ ; £fnô W związku z brexitem stały się one bowiem automatycznie podatnikami z państwa trzeciego Āª ô £ ¿_ J }} n £ }n āô 6 ª_ } e ¶}b¿ } t ¶_ 0} }£ªn £ª¶ } _ £ž¶ _ £¶ n stronie internetowej. FIRMY Z UK JEDNAK BEZ PRZEDSTAWICIELA PODATKOWEGO ; e n ªn ¿ £ª_ ¶}sf k £ª ¿nÁ ¼ ¿n¿ n£ ª t} _ £ž¶ñ ¶£ ªn f¿nu ¶ ¿}n } J£ª_¶ ¿ Üß ªnu ÜÚÜÛ ô ¿ £ª_ e } ¶_ n ¶n ¿ ¿bk¿n }n nu bfn ªs ¶n£ª}sô [u k }n ¿ ¶¼ } ¿_£_k_ }ñ t} ¼ £ ¿_ J }} n £ }n }n £¿b £ª_ _¶}_g ¿nkstawiciela podatkowego do rozliczeń VAT, pod warunkiem posiadania siedziby działalności u £ k_ f¿n _ ªn ¼ª } ( ž n£ª¶_ 1 ¶nu}} e [ nk f¿ nu ( ž n£ª¶_ R}n }n ¼ª_ }} } _ k}} ;ž f n ñ ª ô _ £ª¶ñ ¿ ªž ¼ } ¿ £ª_ _ ¿_¶_ ª_ ¶_ ¶ ¿_ n£}n ¶£ ž _f¼ _k } }£ª _f¼ n ñ ¿¶_ f¿_ }_ £¿£ª¶ } k fz k¿n }_ _ nÁ ¤f} ¶ e£¿_ ¿n QđGô ¶_Á nñ ¿ ¿bk¿n }n ª ¶n£¿ ¶ Á¼f}n ¿ k }n _£ªs bf¼ k } e } ¶_ }_ ¶ ¿}n } J£ª_¶ } _ f ¶£ªnf¿ b e ¶}b¿¼¶_ }_ñ ª ô k Û £ª¼f¿ }_ ÜÚÜÛ ô (bpcc.org.pl)

WRZESIEŃ Małgorzata Skibińska

KORONAR

Z POCZĄTKIEM WRZEŚNIA WIELKA BRYTANIA ROZSZERZYŁA TZW. „ZIELONĄ LISTĘ” I JEDNOCZEŚNIE PRZYGOTOWUJE SIĘ NA WZROST LICZBY ZAKAŻEŃ ZWIĄZANYCH Z ROZPOCZĘCIEM ROKU SZKOLNEGO. Anglia przygotowuje się na gwałtowny wzrost liczby zakażeń oraz liczby chorych na Covid-19. W Szkocji, gdzie rok szkolny rozpoczął się pod koniec sierpnia, taki wzrost jest już widoczny i niepokoi szkockie władze. Statystyki zakażeń wskazują, że aż dwie trzecie pozytywnych testów wykrywających koronawirusa to testy osób poniżej 40. roku życia. Ponieważ chorują głównie młodsze osoby, infekcje nie przekładają się w tak dużym stopniu jak było to podczas poprzedniej fali, na liczby hospitalizacji i zgonów. Humza Yousaf, minister zdrowia w szkockim rządzie, potwierdza, że publiczna służba zdrowia znajduje się pod poważną presją. Obecnie w Szkocji w szpitalach z powodu Covid-19 przebywa 507 pacjentów, z czego 57 na oddziałach intensywnej terapii. Dzienna liczba wykrywanych zakażeń pod koniec sierpnia przekroczyła 5 tysięcy, by już na początku września osiągnąć liczbę 7 tysięcy w samej tylko Szkocji. W Anglii i Walii, gdzie rok szkolny dopiero się rozpocznie, władze spodziewają się pogorszenia sytuacji epidemiologicznej jeszcze we wrześniu. W ciągu ostatniego tygodnia z powodu koronawirusa w Wielkiej Brytanii zmarło 805 osób i jest to o 104 osoby więcej niż tydzień wcześniej. Mieszkańcy Wysp wciąż mogą cieszyć się z funkcjonowania w warunkach po zniesieniu obostrzeń, jakie obowiązywały w czasie lockdownu. Ze względu na sprzyjającą letnią aurę oraz okres 10 września 2021

wakacyjny, rząd wprowadził w sierpniu kolejne zmiany dotyczące samoizolacji. Od 16 sierpnia mieszkańcy Anglii, którzy przyjęli już dwie dawki szczepionki, zostali zwolnieni z obowiązku poddania się samoizolacji po kontakcie z osobą zakażoną koronawirusem. Zamiast tego muszą wykonać test PCR i jeżeli badanie da wynik pozytywny, kwarantanna będzie obowiązkowa. Nowe przepisy dotyczą również nieletnich, jednak w grupie wiekowej do 18 lat wykonanie testu będzie zalecane tylko w przypadku bezpośredniego kontaktu z chorym na Covid-19. Oczekując na wynik badania, będzie można normalnie funkcjonować. Dodatkowo, osoby, które ukończą 18. rok życia, są zwolnione z obowiązku izolowania się przez kolejne pół roku, ale w tym czasie powinny się zaszczepić. Zmiany dotyczą też pracowników służby zdrowia i opieki społecznej. Wrócą oni do pracy po uzyskaniu negatywnego wyniku testu PCR, ale codziennie będą musieli wykonywać testy przepływu bocznego jako dodatkowy środek bezpieczeństwa. Nowe przepisy powinny na dobre rozwiązać problemy pracodawców, którzy apelowali do rządu o złagodzenie zasad po tym, jak setki tysięcy pracowników wysłano na kwarantannę. Zmiany te są także istotne dla szkół, aby uczniowie i nauczyciele nie tracili czasu na domową izolację w przypadku pojawienia się w szkole zakażonej osoby. Jednocześnie rząd nadal zaleca także noszenie masek oraz

zachowywanie dystansu społecznego wszystkim zaszczepionym, gdyż nawet dwie dawki preparatu nie chronią ich przez infekcją. Wymóg przeprowadzenia w pewnych sytuacjach testu PCR wiąże się z kosztami ponoszonymi zwłaszcza przez podróżnych. Brytyjski rząd obniżył cenę testów oferowanych przez publiczną służbę zdrowia. Zapowiedział też kary dla tych firm prywatnych, które wprowadzają klientów w błąd na temat dostępności oraz kosztów przeprowadzanych badań. Dla osób wracających z krajów z tzw. zielonej listy oraz dla osób, które są w pełni zaszczepione i wracają z krajów z żółtej listy, cena obowiązkowego jednego testu spadła z 88 do 68 funtów. Natomiast w przypadku osób, które przyjeżdżają z krajów z żółtej listy, ale nie są w pełni zaszczepione, cena wymaganego zestawu dwóch testów została zmniejszona z 170 do 136 funtów. To już druga obniżka cen testów oferowanych przez publiczną służbę zdrowia, bo na początku taki zestaw testów kosztował 210 funtów. Obniżka nie dotyczy testów oferowanych przez ponad 400 prywatnych firm, ale minister zdrowia Sajid Javid zapowiedział, że niezależnie od złożonego przez niego wniosku do Urzędu Konkurencji i Rynków (CMA), rząd sam sprawdzi ceny testów w tych firmach i jeśli wprowadzają one w błąd klientów, zostaną usunięte z listy akredytowanych

RAPORT usługodawców. Ceny oferowanych przez te ﬁrmy testów wahają się od 20 do ponad 500 funtów, ale klienci skarżą się, że w wielu przypadkach faktyczna cena jest wyższa niż ta, która jest początkowo podawana. Ponadto składane są skargi na standard usług niektórych ﬁrm, np. długie oczekiwanie na wynik testu lub otrzymanie uszkodzonych przesyłek z zestawami do testów. – Jestem zdeterminowany, aby chronić konsumentów i ciężko pracujące rodziny przed nieuczciwymi praktykami i zapewnić, że wysokiej jakości testy są dostępne w rozsądnej cenie. Zbyt wielu dostawców zachowuje się jak kowboje i to musi się skończyć. Społeczeństwo powinno mieć możliwość przeżywania letnich wakacji bez konieczności narażania się na nadmierne koszty lub niepokój. Każdy dostawca, który zostanie uznany za wprowadzającego w błąd, zostanie wyrzucony z listy – zapowiedział minister Javid. Opracowując strategię przeciw pandemii światowi eksperci informują, że na razie nie ma potrzeby stosowania tzw. szczepionek przypominających. W skali globalnej WHO skupią się wciąż na zaszczepieniu wszystkich osób najbardziej narażonych na ciężkie przejście choroby i takich, dla których zakażenie koronawirusem może zagrażać życiu. – Najbardziej narażeni ludzie na całym świecie powinni zostać najpierw w pełni zaszczepieni, zanim bogate kraje zaczną u siebie podawać dawki

przypominające – informuje Soumya Swaminathan, główna specjalistka naukowa Światowej Organizacji Zdrowia. W Wielkiej Brytanii w programie szczepień uwaga skupiona jest obecnie na osobach młodych. Możliwość zaszczepienia kierowana jest m.in. do uczestników festiwali muzycznych. Należy przy tym podkreślić, że po festiwalu Latitude w hrabstwie Suffolk, który był częścią rządowego programu pilotażowego mającego na celu sprawdzenie, jak bezpiecznie wznowić imprezy masowe, stwierdzono 1051 infekcji. Kolejne 4700 przypadków koronawirusa może mieć związek z muzyczno-surﬁngowym festiwalem Boardmasters w Kornwalii. Z tych przyczyn kolejne festiwale odbywające się w ostatni weekend sierpnia w Reading i Leeds oferowały uczestnikom możliwość zaszczepienia. – Wspaniale jest widzieć powrót muzyki na żywo i występów, a gdy uczestnicy będą kierować się przed główną scenę, aby zobaczyć swoje ulubione gwiazdy, zachęcam wszystkich, którzy jeszcze nie dodali „namiotu szczepionkowego” do swojego festiwalowego planu, by przyjęli tę ratującą życie, jako najlepszą ochronę, jaką możemy uzyskać przed koronawirusem – zachęcała dr Nikki Kanani, wiceszefowa programu szczepień przeciw Covid-19. Lekarze podkreślają, że szczepionki nie będą podawane osobom pod wpływem alkoholu lub narkotyków. Jak informuje NHS, ponad jedna piąta

liczby przyjmowanych do szpitali osób z powodu Covid-19 to ludzie w wieku od 18 do 34 lat, co jest czterokrotnie wyższym odsetkiem niż w szczycie drugiej fali epidemii zimą na przełomie 2020 i 2021 roku. Wraz ze wzrostem presji na szczepienia rośnie również sprzedaż fałszywych kart szczepień. Analizy zespołu badawczego ds. cyberzagrożeń Check Point Research (CPR) wskazują na 257procentowy wzrost liczby sprzedawców reklamujących fałszywe karty szczepień. Fałszywe karty CDC, NHS i EU Digital COVID są sprzedawane już za 100 USD i można je kupić za pomocą PayPal lub kryptowaluty. Fałszowane są również informacje dotyczące szczepionek. W ich rozpowszechnianiu zaangażowana była brytyjska spółka Fazze należąca do ﬁrmy marketingowej AdNow, prowadzącej swoją działalność z Rosji. Fazze publikował wprowadzające w błąd artykuły i petycje na forach takich jak Reddit, Medium i Change.org oraz wykorzystywał fałszywe konta na platformach takich jak Facebook i Instagram w celu wzmocnienia treści. Celem było odpłatne zaangażowanie wpływowych osób w rozpowszechnianie antyszczepionkowych treści, a posty przyciągnęły organiczny ruch. W wyniku zdemaskowania procederu Facebook usunął 243 konta na Instagramie i 65 kont na Facebooku.

Szczepionka przeciw gruźlicy

może chronić seniorów przed COVID-19 Ochronne działanie przed COVID-19 starej szczepionki BCG, czyli przeciwko gruźlicy, w populacji osób starszych sugerują rezultaty badania opublikowanego w naukowym periodyku Science Advances. W świecie naukowym od lat toczy się dyskusja na temat tzw. nieswoistego efektu ochronnego tej szczepionki. Indyjscy naukowcy, bo to oni są autorami tego badania, którego rezultaty opublikował Science Advances, niewątpliwie dorzucają kamyczek do koszyczka tych, którzy są skłonni widzieć nieswoisty efekt ochronny BCG, przynajmniej u seniorów. W miarę starzenia się stajemy się bardziej podatni na różne choroby, także zakaźne. Powodem takiego stanu rzeczy jest m.in. przewlekły stan zapalny, który przybiera na sile wraz z postępem wieku. Wskaźnika10 września 2021

mi takiego stanu zapalnego są m.in. prozapalne cytokiny. Cytokiny to około 100 wydzielanych przez leukocyty białek regulujących o właściwościach modulujących odpowiedź odpornościową. Podstawowy podział uwzględnia cytokiny prozapalne i przeciwzapalne. Te pierwsze – w uproszczeniu – generują rozwój stanu zapalnego, zaś te drugie – ograniczają procesy zapalne. Indyjscy badacze zaszczepili 82 ochotników w wieku 60-80 lat szczepionką BCG. Druga grupa ochotników w podobnym wieku nie dostała szczepionki przeciwko gruźlicy. Przed szczepieniem i miesiąc po wszystkim pobrano krew do analizy. Okazało się, że u osób zaszczepionych doszło do spadku poziomu cytokin prozapalnych; poziom tych cytokin był znacznie niższy niż w grupie niezaszczepionej. We krwi zaszczepionych ochotników zmalał także poziom innych białek odpowiedzialnych za inicjację procesu zapalnego. Autorzy badania podkreślają, że oznaczane przez nich cytokiny to dokładnie te same, których wydzielanie inicjuje ciężki przebieg COVID19. Ich zdaniem zaszczepienie starą i tanią szczepionką BCG może dać pewien efekt ochronny przed nową chorobą, jeśli szczepionki przeciwko COVID-19 są niedostępne. Co do zasady szczepionka przeciw gruźlicy jest skuteczna w ochronie przed ciężkimi postaciami tej choroby, a zatem także niepełnosprawnością i śmiercią z jej powodu. Ale wiele

lat temu zauważono, że populacje, które są zaszczepione tą szczepionką, mniej chorują na inne choroby. Wielu naukowców postanowiło sprawdzić, czy tak jest rzeczywiście. Niestety, na razie jednoznacznej odpowiedzi nie ma, a to dlatego, że trudno taki nieswoisty efekt ochronny BCG zmierzyć. Skąd w ogóle pomysł, że to stara szczepionka BCG może tego rodzaju działanie wykazywać? Kiedyś sądzono, że dysponujemy odpornością wrodzoną oraz nabytą, i jeśli chodzi o tę pierwszą, jest ona dana i niewiele można z nią zrobić. Ale okazuje się, że także ta wrodzona odporność podlega tzw. treningowi pod wpływem różnych bodźców. Takim bodźcem może być żywa szczepionka, jak BCG. Głównymi komórkami układu odporności wrodzonej, które przechodzą taki „trening”, są makrofagi i monocyty. Udowodniono, że między innymi szczepienie BCG (…) – indukuje epigenetyczne przeprogramowanie tych komórek, prowadząc do ich aktywacji, zmian stanu metabolicznego i wydajniejszej produkcji cytokin. Indukcja takiej „przeszkolonej” odpowiedzi immunologicznej ma zapewnić lepszą odpowiedź zapalną i utworzenie pewnego rodzaju pamięci immunologicznej, co z kolei pozwala na wczesne budowanie odporności na reinfekcję. Są więc teoretyczne i laboratoryjne przesłanki, aby postulować także nieswoisty efekt ochronny szczepienia BCG (tzn. niezwiązany

z redukcją zachorowań na gruźlicę) – wyjaśniają prof. Krzysztof Zeman i dr Jacek Mrukowicz w artykule „Trening układu immunologicznego? Dyskusja o możliwych nieswoistych korzyściach ze szczepienia BCG”. W artykule tym przytaczają rezultaty przeprowadzonych do 2017 roku badań, których celem było zmierzenie ewentualnego efektu ochronnego szczepionki przeciw gruźlicy. Wyniki były jednak sprzeczne z uwagi m.in. na problemy metodologiczne. Najlepsza metodologia, czyli taka, która nie zostawia wiele znaków zapytania, to badanie z randomizacją, podwójnie zaślepioną próbą oraz – last but not least – precyzyjnie zde�iniowanymi dla konkretnego problemu tzw. punktami końcowymi, a zatem mierzalnymi zmianami stanu zdrowia będącymi następstwem interwencji leczniczej, pro�ilaktycznej lub ekspozycji na dany czynnik narażenia. Tymczasem w przypadku badania potencjalnego nieswoistego efektu ochronnego szczepionki BCG trudno taką dobrą metodologię osiągnąć. Dlaczego? Choćby z uwagi na to, że podwójnie zaślepiona próba jest nieosiągalna: po zaszczepieniu występuje wyraźny odczyn poszczepienny, którego nie sposób przeoczyć. (...) Indyjskie badanie, choć ma istotne ograniczenia (...) dostarcza jednak dość silnych argumentów na nieswoisty efekt ochronny BCG w kontekście COVID-19; przynajmniej u starszych osób.

(Justyna Wojteczek, zdrowie.pap.pl)

Do 2022 roku możliwe jest

zaszczepienie wszystkich ludzi na świecie Na świecie podano już ponad 670 mln dawek szczepionek przeciwko SARS-CoV-2. W Polsce liczba szczepień przekroczyła 6,6 mln, z czego prawie 4,6 mln to szczepienia jedną dawką, a 2 mln – dwiema dawkami. WHO ocenia, że do 2022 roku zaszczepieni zostaną już wszyscy chętni. Tym bardziej, że w fazie badań klinicznych znajduje się 85 szczepionek, a 184 – w fazie badań przedklinicznych. Do tego czasu konieczne jest jednak stosowanie dotychczasowych środków bezpieczeństwa. – Gdy zakończymy program szczepień, z pewnością czeka nas w coraz większym stopniu powrót do życia, które znamy sprzed pandemii – przekonuje dr Paloma Cuchi, przedstawicielka WHO w Polsce. – Kiedy skończy się pandemia? To pytanie za milion dolarów. Oczywiście widać już światełko w tunelu. Mamy szczepionki, a szczepienia przebiegają w rekordowym tempie. Są trudności z dystrybucją, ale w miarę jak będziemy je pokonywać, będziemy szczepić szybciej. Wiemy już, jak zapobiegać

COVID-19 oraz że noszenie maseczek i mycie rąk pomagają spowolnić epidemię, ale wciąż jest wiele niewiadomych. Mamy świadomość, że wirus może mutować. Dotychczasowe mutacje nie sprawiły, że wirus stał się groźniejszy, ale widzimy pewne trudności w procesie produkcji szczepionek. Ułożenie całej tej układanki wymaga szeroko zakrojonej koordynacji i głębokiej solidarności – podkreśla w rozmowie z agencją Newseria Biznes dr Paloma Cuchi. Na świecie podano już ponad 670 mln dawek szczepionek przeciwko SARS-CoV-2, najwięcej w liczbach bezwzględnych w Stanach Zjednoczonych, ale największy udział zaszczepionych obywateli mają Izrael (ponad 60 proc.) oraz Wielka Brytania (ok. 46 proc.) – wynika z serwisu Our World in Data. W Polsce liczba wykonanych szczepień wynosi ponad 6,6 mln: dwoma dawkami wykonano niecałe 2,1 mln szczepień, a co najmniej jedną – prawie 4,6 mln. Odsetek zaszczepionych Polaków przekroczył 10 proc. – W miarę jak więcej osób będzie zaszczepionych, będziemy mogli pozwalać sobie na coraz więcej, nie obawiając się zakażenia i uważając przy tym, by nie przenosić wirusa na innych. Będziemy mieli także większą wiedzę na temat samych szczepionek. Teraz wiemy, że zapobiegają zachorowaniu, ale być może dowiemy się też, w jakim stopniu zapobiegają zakażeniu innych – mówi. Naukowcy Centrum Medycznego Uniwersytetu Columbia opublikowali

na początku marca wyniki swoich badań, z których wynika, że obecne szczepionki i niektóre przeciwciała monoklonalne mogą być mniej skuteczne w neutralizowaniu brytyjskiego i południowoafrykańskiego wariantu koronawirusa. Badania potwierdzają m.in. wyniki Novavax. Firma poinformowała, że jej szczepionka miała niemal 90 proc. skuteczności w badaniu w Wielkiej Brytanii, ale mniej niż 50 proc. w Afryce Południowej. Wraz z coraz większą liczbą dopuszczanych na rynek szczepionek sytuacja powinna się poprawić. – Możemy zakładać, że zaszczepimy wszystkich w 2022 roku, ale tutaj też potrzebna będzie nam ogromna doza solidarności i zaangażowania. Solidarność jest potrzebna, aby szczepionki mogły otrzymać te osoby, które potrzebują ich najbardziej – wszyscy muszą brać w tym udział, poważnie traktując środki bezpieczeństwa i przestrzeganie zasad. Produkcja szczepionek będzie rosła w miarę podpisywania kolejnych umów i wprowadzania nowych preparatów. Obecnie prowadzone są testy ponad 200 szczepionek – wskazuje dr Paloma Cuchi. Z danych WHO wynika, że w fazie badań klinicznych znajduje się 85 szczepionek, kolejne 184 są w fazie badań przedklinicznych. Ich liczba wciąż rośnie. Daje to szanse na szybkie wyszczepienie całej populacji i powrót do normalności z czasów sprzed pandemii. – Wspólnie zbudujemy nową normalność. Gdy zakończymy program

szczepień, z pewnością czeka nas w coraz większym stopniu powrót do życia, które znamy sprzed pandemii – przekonuje ekspertka. Choć, jak wskazuje, szczepionki mogą skutecznie odciążyć służbę zdrowia, to obecnie wciąż jeszcze tylko łączenie wszystkich dotychczasowych metod zapobiegania zakażeniom może pomóc opanować trudną sytuację. – Obserwujemy kolejne fale zakażeń, szczególnie w Europie Środkowej – obecnie borykają się z nimi Czechy i Polska, potrzebne są więc dalsze obostrzenia. Musimy utrzymywać restrykcje, realizować program szczepień i zapewniać odpowiednie środki ochrony osobistej. Te wszystkie działania trzeba uzupełnić o opiekę nad osobami, które przechorowały COVID-19, i ich dalsze leczenie. Niektórzy ozdrowieńcy mogą przez długi czas borykać się z problemami oddechowymi czy silnym zmęczeniem. Nie ma więc mowy o jednym rozwiązaniu. Tylko połączenie szeregu różnych działań może przybliżyć nas do rozwiązania tego problemu – podkreśla. Jak wynika z badań CBOS („Aktualne problemy i wydarzenia”), o ile jeszcze w lutym ponad dwie piąte ankietowanych Polaków oceniało obostrzenia jako nadmierne, o tyle obecnie maleje odsetek osób uznających istniejące obostrzenia za zbyt daleko idące (34 proc.), przybyło zaś osób oceniających je jako niewystarczające (15 proc.). Zdaniem 40 proc. istniejące ograniczenia są adekwatne do sytuacji.

KULINARIA

Skazani na tęsknotę za domową kuchnią

Rozmowa z Barbarą Adamczewską, dziennikarką i autorytetem kulinarnym, autorką książek „Gotuj z głową”, „W kuchni babci i wnuczki, „Potrawy na skromną kieszeń”, „Letnie przysmaki”, „Gorące kolacje”, „Drugie dania”, „Potrawy z warzyw”, „Potrawy z serami”, „Kuchnia żydowska według Rebeki Wolff”, która wraz z nową rubryką debiutuje na łamach „Sami Swoi Magazyn”.

Jak czytam w jednej z notek biograficznych, rozmawiam z absolwentką wydziału filologii polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, która przez wiele lat pracowała jako dziennikarka prasy kobiecej, a od kilku zajmuje się pisaniem książek

kulinarnych. Która szczególnie interesuje się tradycyjną kuchnią polską oraz historią kultury materialnej; zwłaszcza tą jej częścią, która związana jest z domem, życiem codziennym, stołem, która za ważny cel pisania książek uznaje przekazywanie informacji o bogatej polskiej tradycji kulinarnej i o kulturze życia codziennego dawniej i dziś. Jakie były początki? – Dziennikarstwo pojawiło się zupełnie naturalnie, kontynuowałam po prostu rodzinne tradycje. Moja przygoda ze światem kuchni rozpoczęła się pod koniec ubiegłego wieku w „Magazynie Rodzinnym”. Młodą dziennikarkę zaraziła swą pasją Danuta Wilhelmi (pierwsza małżonka Romana Wilhelmiego – przyp. KP), autorka znakomitej rubryki, w której to zaproszeni przez nią wybitni goście opowiadali o swoich kulinarnych pasjach. Po jej odejściu przejęłam ową rubrykę i tak to wszystko się zaczęło. Wtedy już wiedziałam, że to jest „to”, co chciałabym robić w życiu. Zamiłowanie do kuchni rozumianej jako część kultury wkrótce stało się udziałem mojego męża, i od tego momentu zaczęliśmy funkcjonować w branży jako uzupełniający się duet. Oczywiście nie było mowy o jakimś niezdrowym współzawodnictwie. O szanownym małżonku już troszeczkę wiemy. A Barbara Adamczewska bardziej prywatnie? – Zarówno mąż, jak i ja pochodzimy z rodzin, w których tradycja dobrego jedzenia była od pokoleń kultywowana. Nie mam na myśli jakiś najdroższych, wykwintnych potraw, ale kuchnię, w której królował smak. Od zawsze fascynowało nas, gdy mogliśmy skupiać gości wokół stołu, a kuchnia była ważnym elementem każdego spotkania. Właśnie, odnoszę wrażenie, że z każdym dziesięcioleciem pojęcie „kuchnia” poszerza swoje znaczenie. To już dawno coś więcej niż gotowanie. – Oczywiście, kuchnia to nie tylko zaspokajanie potrzeb �izjologicznych, ale ważna część kultury każdej nacji.

~ 53

Proszę zauważyć, iż każdą wielką kulturę – rzymską, grecką czy egipską – łączył element „wyśmienitego jadania”. Polska kuchnia jak najbardziej mieści się w tym określeniu. Nie jest tajemnicą, iż w dawnych czasach w wielu polskich domach jadano ob�icie, a na dworach organizowano wielkie uczty.

Gdy pytamy naszych rodaków na Wyspach, czego im brakuje najbardziej w nowej ojczyźnie, to wyrażenie „polskiej kuchni” pojawia się chyba najczęściej. Obok tęsknoty za rodzinnym domem. – Zauważając zjawisko, iż Polacy wyjeżdżający z kraju skazują się na tęsknotę za domową kuchnią, w latach 90. wydaliśmy z mężem książkę „Rodaku, czy Ci nie żal, czyli z polską kuchnią w walizce”…

Jak czytam w recenzji, to z pasją i humorem opowiedziana historia polskich potraw, najsmaczniejszych i najczęściej obecnych na naszych stołach, pełna doskonałych przepisów i receptur, a impulsem do napisania książki stała się współczesna masowa emigracja i troska o rodaków na obczyźnie. I dalej: – Polacy wyjeżdżający z kraju skazują się na tęsknotę za domową kuchnią. Ukochany rosół czy pomidorowa mamy – z pewnością są tematem rozmów gdzieś pod Big Benem czy w zadymionym irish pubie. – Tak, kontynuacja naszych kulinarnych, rodzinnych tradycji jest niezwykle ważna. To nasze „podglebie”, a smaki dzieciństwa są czymś wyjątkowym i niepowtarzalnym, łączącym nas z rodzinnym domem. Szefami kuchni są najczęściej panowie. Mają lepszy smak, czy… – To kwestia szklanego su�itu, którego panie nie są w stanie przebić, nie tylko zresztą w tej dziedzinie. Proszę zauważyć, iż dopiero w końcu XIX wieku panie zabrały się za pisanie książek kucharskich, co wcześniej nie było możliwe ze względu na ograniczenia edukacyjne. Sytuacja ulega jednak znacznej poprawie. Dziś wiele pań jest rozchwytywanych jako szefowe kuchni i ów trend ma charakter rosnący.

54 ~ KULINARIA Barbara Adamczewska, dziennikarka prasy kobiecej, autorka ponad 30 książek z zakresu kultury kulinarnej oraz współautorka, wraz z mężem, Piotrem Adamczewskim, kolejnych 25 książek. Przez kilka lat autorka felietonów w „POLITYCE”, będących kontynuacją serii artykułów Piotra. Przez siedem ostatnich lat wykładała historię kuchni polskiej w warszawskiej szkole wyższej VIA MODA CULINARY SCHOOL. Obecnie wraz z kilkunastoma zapaleńcami bierze udział w odkrywaniu na nowo przepisów autentycznej, tradycyjnej kuchni warszawskiej.

Spotkanie przy stole

Spotykać się tu będziemy z polską kuchnią. Bo warto, bo jest to kuchnia wspaniała, o bogatej i długiej historii, a przy tym w wielu z nas wzbudzać będzie miłe wspomnienia. A współcześnie kuchnia polska ma się dobrze, zwłaszcza że jest stałym elementem domowych zwyczajów i rodzinnych tradycji. Choć otwarcie na świat mogłoby stanowić dla tradycyjnych potraw wyzwanie. Nasza kuchnia, zachowując ulubione aromaty i smaki, dopuszcza na przykład nowinki dietetyki. Ewoluując, zmieniając niektóre drobne elementy, nadal pozostaje fragmentem historii. Jak przed laty czy przed stuleciami w polskich domach przyrządzamy rosoły, barszcze, pieczone kurczęta czy zrazy, kluski

czy ciasta, które smakują wybornie. Na wigilię jadamy ryby i makowe przysmaki. Na Wielkanoc – jaja w różnej postaci i doskonałe mięsa. Mówiąc górnolotnie kuchnia to ważna część naszej tożsamości. A ponieważ może być zarazem kulinarną przyjemnością – tym lepiej. Spotkanie przy stole może być zatem czymś więcej, niż okazją do przypomnienia potraw i smaków, które są tego warte. Przedstawiamy kilka propozycji polskich dań obiadowych. Można powiedzieć – klasyka: przepisy na dobry, niedzielny obiad. Jesz-

cze w ubiegłym wieku kuchnia bazowała na składnikach sezonowych, dostępnych jedynie w pewnych okresach. Dlatego wśród naszych przepisów znalazły się m.in. takie, w których wykorzystać można typowe jesienne produkty. Nie zapomnieliśmy także o osobach, które nie jadają mięsa (a jest ich coraz więcej). Ponieważ dni postnych było w Polsce bardzo wiele, przepisy na dania bezmięsne stanowią wielką część każdej, nawet najstarszej książki kucharskiej.

A oto propozycja menu na polski niedzielny, jesienny obiad Zupa ze świeżych grzybów Około 1/2 kg świeżych grzybów, mogą być mieszane lub jednego rodzaju, średnia cebula, łyżka masła, 5 szklanek wywaru warzywnego albo rosołu (może być z kostki), 4 łyżki śmietany, łyżka mąki, sól, pieprz i posiekana zielona pietruszka lub koperek. Grzyby dokładnie czyścimy, myjemy i rozdrabniamy. W garnku

10 września 2021

rozpuszczamy masło i na nim dusimy posiekaną cebulę, nie dopuszczając do jej zrumienienia. Dodajemy rozdrobnione grzyby i rosół lub wywar warzywny. Gotujemy około 20 minut doprawiając pieprzem i solą do smaku. Śmietanę mieszamy z mąką, kilkoma łyżkami zupy i łączymy w garnku z pozostałą. Doprowadzamy do wrze-

nia. Doskonale smakuje ta zupa zmiksowana, jednak niektórym bardziej smakuje, jeśli są w niej kawałki grzybów. No i niezbędny jest dodatek ugotowanej kaszy, albo jakiegokolwiek makaronu. Można także, jako dodatek, podać prażone migdałowe płatki. Każdą porcję przyozdabiamy oczywiście siekaną pietruszką lub koperkiem.

KULINARIA

A na drugie danie wrześniowego obiadu bardzo odpowiednie byłyby Zrazy zawijane 6 plastrów mięsa wołowego, na przykład z rostbefu lub udźca, 1 duża cebula, 10 dag słoniny, gruba kromka razowego chleba, pieprz, sól, 1 łyżka masła, 1 łyżka oliwy lub oleju, ew. 2 łyżki gęstej śmietany. Jesiennego charakteru potrawie mogą nadać także 2-3 suszone grzyby, które nie są jednak konieczne. Jeśli kupione jest mięso już pokrojone i rozbite – mamy mniej

pracy, jeśli nie – trzeba plastry mięsa nakryć przezroczystą folią do żywności i rozbić tłuczkiem, lekko osolić i posypać pieprzem. Chleb kroimy na 6 słupków, słoninę na tyleż pasków, a cebulę na 8 cząstek. Na każdym plastrze mięsa układamy chleb, słoninę i cebulę, po czym zawijamy roladki. Wygładzamy je dłońmi lub spinamy wykałaczką. Na głębszej patelni

rozgrzewamy masło z olejem lub oliwą i obsmażamy roladki, najpierw układając stroną, na której nie ma krawędzi plastra. Kiedy zrumieni się na jednej stronie – przewracamy na drugą. Po obsmażeniu podlewamy kilkoma łyżkami wody, dodajemy pozostałe cząstki cebuli i dusimy potrawę na niewielkim ogniu, dodając w miarę potrzeby po trochu wody, aż mięso

będzie bardzo kruche. Można w czasie duszenia dodać do sosu pokruszone suszone grzyby. Można także, kończąc przyrządzanie potrawy, zaprawić sos odrobiną śmietany, ale smak i bez tego dodatku będzie doskonały. Zrazy zawijane podajemy z kopytkami, kluskami albo z ziemniakami puree, jednak naprawdę tradycyjny jest dodatek kaszy gryczanej.

Idealnym warzywnym dodatkiem do zrazów są

Zasmażane buraki Ok. 1 kg buraków, łyżka masła, łyżka mąki, mleko (około 3/4 szklanki), sól, cukier i sok z cytryny do smaku. Wyszorowane buraki gotujemy bez obierania, aż będą miękkie, po czym studzimy je, obieramy ze skórki. W robocie kuchennym z funkcją ścierania lub na kuchennej ręcznej tarce (to praca mniej wdzięczna) ścieramy buraki. W garnku rozgrzewamy masło, wsypujemy mąkę, a kiedy się

spieni dodajemy starte buraki, mleko, szczyptę soli, cukier i sok cytrynowy do smaku. Zagotowujemy buraki mieszając, aby się nie przypaliły. Jeśli ta potrawa wydaje się zbyt pracochłonna można ugotowane buraki pokroić w kostkę i zmieszać z drobno pokruszonym serem typu roquefort lub startym chrzanem. Ale przecież nie będzie to już taka zupełna klasyka…

I wreszcie coś dla amatorów dań bezmięsnych, z akcentem jesiennym: Knedle ze śliwkami 8 dużych ziemniaków, szklanka mąki, 2 łyżki mąki ziemniaczanej, jajko, 2 żółtka, sól, 3/4 kg śliwek, 2 łyżki masła, 2 łyżki tartej bułki. Najpierw gotujemy w osolonej wodzie obrane ziemniaki, po czym jeszcze gorące przeciskamy je przez praskę do

puree lub mielemy przez maszynkę. Śliwki (oczywiście powinny to być śliwki, od których łatwo odchodzą pestki) drylujemy, czyli nadkrawamy i wyjmujemy pestki. Kiedy ziemniaki wystygną dodajemy do nich obie mąki, jajko i żółtka; wyrabiamy ciasto. Z ciasta formujemy wałek podsypując mąką, kroimy go na

plastry. Każdy plaster dłonią ugniatamy na placuszek, układamy na nim śliwkę i zlepiamy, po czym formujemy kuliste knedle. Knedle gotujemy w osolonym wrzątku. Po około 3 minutach od zagotowania wyjmujemy je cedzakową łyżką na półmisek. Na niewielkiej patelni prażymy chwilę tartą bułkę i na koniec dodajemy masło, mieszamy i

polewamy knedle. Knedle są gotowe do podania. Możemy je zjadać także posypane cukrem, na słodko, a także z dodatkiem śmietanki. Knedle możemy nadziać również kozim serem lub duszonymi grzybami.

~ 55

56 ~ KULINARIA

A teraz pora na deser Nasz skarbczyk deserowych przepisów jest wypełniony po brzegi. Wspaniałe są zarówno polskie pączki, jak i mazurki, pierniki i makowce, drożdżowe babki, sernik, kruche ciastka oraz ciasta z owocami… W najdawniejszych czasach, kiedy cukier był dostępny tylko dla najbogatszych, polskie rarytasy słodzono miodem. Wypieki spopularyzowały się wraz z wielkim wynalazkiem: wyprodukowaniem cukru z buraka cukrowego.

Był wiek XVIII. i od tej pory w tej dziedzinie, w naszej kuchni dzieje się wiele. Najwyraźniej jesteśmy amatorami słodkich wypieków i słodyczy, skoro mamy na nie tak wiele pomysłów. A że warto te nawet najstarsze recep-

Kruche ciasto Prababci

tury stosować do dziś – daję na to słowo honoru. „Praktyczny Kucharz Warszawski” był biblią kilku pokoleń pań domu od drugiej połowy XIX wieku. Przepis na kruche ciasto Prababci pochodzący z tej

1 kg mąki, 40 dag masła, 5 żółtek, 1,5 szklanki cukru, śmietany tyle, ile będzie potrzeba, aby zagnieść ciasto. Można dodać 1,5 łyżeczki proszku do pieczenia – to już nowszy dodatek powoduje, że ciasto jest bardziej kruche. Oddzielamy od białek żółtka i w sporym garnuszku ubijamy z nich jasny kogel mogel. Mąkę wysypujemy

na stolnicę lub do sporej miski, dodajemy pokrojone na kawałki niezbyt twarde masło, kogel mogel i siekamy wszystko nożem przez kilka minut. Teraz pora na zagniatanie rękami: ich ciepło spowoduje, że składniki łatwiej się połączą. W trakcie zagniatania dodajemy po płaskiej łyżce śmietanę, tak, aby powstało dość gładkie ciasto.

Doskonałe będą z tego ciasta Kruche ciasteczka Rozwałkowujemy kawałek ciasta na grubość ok. 3 mm i wycinamy kieliszkiem okrągłe

10 września 2021

ciasteczka. Układamy je obok siebie na wysmarowanej masłem lub wyłożonej papierem do pieczenia blaszce, smarujemy odłożonym białkiem,

książki sprawdza się i we współczesnej kuchni. Jest to w dodatku ciasto, które przygotowane w większej ilości, można podzielić na mniejsze porcje, zamrozić i w razie potrzeby odmrażać i wypiekać zeń doskonałe ciasta.

posypujemy dowolnie: makiem, cynamonem, trzcinowym cukrem lub posiekanymi orzechami. Pieczemy na złocisto w temperaturze 180 st. C.

KULINARIA

Doskonale smakować będzie także

Ciasto czekoladowe na kruchym spodzie Kruche ciasto Prababci, na polewę: 4 łyżki cukru, 5 dag masłą, 4 łyżki cukru, 3 płaskie łyżki ciemnego kakao, do przybrania siekane orzechy lub pokrojone �igi, daktyle lub inne bakalie. Kawałek kruchego ciasta pieczemy w blaszce dokładnie jak na szarlotkę, jed-

nak warto upiec je na nieco ciemniejszy złoty kolor, bo nie będziemy go już piec ponownie. W garnuszku zagotowujemy masło, cukier i kakao z dodatkiem 4 łyżek wody. Gotujemy chwilę mieszając, po czym, kiedy zaczyna gęstnieć wylewamy polewę na wierzch zrumienio-

nego ciasta, szybko rozsmarowujemy (najwygodniej łopatką do tortów) posypujemy orzechami, �igami, czy innymi przygotowanymi bakaliami. Pozostawiamy do zastygnięcia, po czym kroimy na niewielkie kawałki.

Jako ostatnią propozycję przedstawiam stuletni przepis na najszybszy

Krakowski placek ze śliwkami Na ciasto: 11/2 szklanki mąki, jajko, 1/2 szklanki cukru, ok. 1/3 szklanki śmietany, 2 łyżki masła, 3 łyżeczki proszku do pieczenia; 1 kg śliwek typu węgierek i 3 łyżki grubego cukru do posypania gotowego ciasta. Najpierw drylujemy śliwki rozkrawając je na dwie części. Wszystkie składniki ciasta mieszamy ze sobą i rozkładamy cienką warstwą na wysmarowanej masłem lub wyłożonej papierem do pieczenia blaszce wielkości piekarnika. Na wierzchu ciasta układamy rzędy

połówek śliwek, skórką do góry, aby wydobywający się z owoców sok wsiąkał smakowicie w ciasto. Kiedy ciasto pomiędzy śliwkami wyrośnie i zrumieni się – nasz placek jest gotów.

Jeszcze tylko wystarczy posypać je grubym cukrem i pokroić na prostokątne kawałki.

Smacznego! Barbara Adamczewska

~ 57

58 ~ ZDROWIE

Bezsenność występuje średnio u 10 proc. osób po 60. roku życia, a nawet ok. 40 proc. z nich doświadcza bezsenności przewlekłej.

ie b o s ić z d a r o p ie n z c e t u Jak sk

z bezsennością

Generalnie zalecana długość snu to ok. 8 godzin, ale jest to kwestia indywidualna. Nadto po sześćdziesiątce rzadko komu udaje już przespać siedem godzin bez przebudzania się. Zmienia się charakter naszego snu: „nocne marki” zaczynają wcześniej się kłaść i rzadko śpią do południa, sporo osób zaczyna korzystać z drzemki w ciągu dnia – także ci, którzy wcześniej ich nie potrzebowali. – Dzieje się tak na skutek zmian hormonalnych, a także zmian w ośrodkowym układzie nerwowym związanych ze starzeniem się naszego mózgu – tłumaczy psycholog Magdalena Komsta, terapeutka bezsenności w nurcie poznawczo-behawioralnym. Z wiekiem potrzebujemy też więcej czasu, by zasnąć: młodzi dorośli najczęściej zasypiają dość szybko, maksymalnie 30 minut od momentu zgaszenia światła, zaś u o osób powyżej 60. roku życia normą jest 45 minut. To ważna informacja, bo wiele osób w starszym wieku martwi się, gdy długo zasypia. Tymczasem im jesteśmy starsi, najczęściej tym więcej czasu potrzebujemy, żeby się wyciszyć. Nie bez znaczenia jest fakt, że z czasem pojawią się też kłopoty zdrowotne, które wpływają na nasz sen. 10 września 2021

PO 40-TCE ZACZYNAMY SPAĆ CORAZ KRÓCEJ I CORAZ PŁYCEJ, PRZEZ CO SEN NIE JEST JUŻ TAK REGENERUJĄCY I NIE ZAWSZE DAJE ODŚWIEŻENIE INTELEKTUALNE. TO EFEKT STARZENIA SIĘ OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO I PROCESÓW, KTÓRE ZACHODZĄ W MÓZGU WRAZ Z WIEKIEM. DOWIEDZ SIĘ, JAKIE PROSTE TRIKI MOŻNA ZASTOSOWAĆ, BY POPRAWIĆ JAKOŚĆ SNU.

– Mowa nie tylko o chorobach przewlekłych, jak na przykład nadciśnienie tętnicze, ale także o zwiększonej częstości oddawania moczu. Jeśli musimy to robić dwa lub więcej razy w ciągu nocy, a to zdarza się bardzo często zarówno u kobiet w związku z przebytymi porodami, jak i u mężczyzn ze względu na przerost prostaty, to ryzyko pojawienia się trudności ze snem rośnie, bo musimy więcej razy zasypiać – wyjaśnia ekspertka.

Bezsenne noce a starzenie się

Z wiekiem coraz częstszym problemem jest bezsenność. Ta krótkotrwała związana jest najczęściej z jakimś emocjonującym zdarzeniem, chorobą czy nagłym bólem. Mija, gdy wyciszymy emocje, przyzwyczaimy się do nowej sytuacji, wyleczymy się. Dużo trudniej jest z bezsennością przewlekłą – mówimy o niej, gdy zaburzenia snu powtarzają się przez minimum trzy noce w tygodniu i trwa to dłużej niż miesiąc. Taka sytuacja wymaga diagnostyki i leczenia. Bezsenności często towarzyszą zaburzenia snu, np. trudności z zaśnięciem, z utrzymaniem snu, przebudzenia w nocy, zbyt wczesne wybudzenia rano (np. o 3.00 w nocy). Taki sen jest słabej jakości, nie daje odpoczynku.

Jak zadbać o dobry sen

ZDROWIE zrzuca się winę na emo-

• Nie włączaj do snu telewizji czy radia cje, ale często u podłoża • W sypialni powinno być maksymalnie 20 stopni Celsjusza problemu jest choroba. • Nie zostawiaj zapalonej na noc lampki Bezsenność bowiem – Nasz organizm został zaprogramowany tak, aby spać w całkowitej często współwystęciemności. Fakt, że mamy zamknięte oczy w trakcie snu niewiele puje ze schorzeniami zmienia, ponieważ receptory są w stanie wyłapać różnicę światła somatycznymi, m.in. także przy zamkniętych oczach. Ma to ogromne znaczenie dla z nadciśnieniem tętnijakości naszego snu, ale również dla gospodarki glukozą czym, chorobami tarczyi insuliną, co jest szczególnie ważną informacją dla cy, alergiami, zaburzeniaosób z insulinoopornością, stanem przedcukrzycowym, mi neurologicznymi, w tym nadwagą czy otyłością” z chorobą Parkinsona. – mówi Komsta. W takim przypadku trzeba leczyć

~ 59

być skutkiem ubocznym przyjmowania niektórych leków.

Nie lecz bezsenności alkoholem

Alkohol niesłusznie uważany jest jako remedium na bezsenność. Choć ułatwia zasypianie, jednocześnie sprawia, że sen staje się płytszy, powoduje wybudzenia w nocy. – Absolutnie nie zaleca się stosowania alkoholu jako środka na bezsenność, także z tego powodu, że może to skutkować uzależnieniem – mówi terapeutka.

jednocześnie obie choroby, bo skuteczne leczeJak się leczy bezsenność nie tej podstawowej raczej już nie wystarczy. Metodą pierwszego wyboru jest terapia beha– Chodzi o to, że choć pierwotny czynnik, np. wioralno-poznawcza, jednak nie każdemu można ból, który spowodował bezsenność został wyeliją zaproponować – osoby z zespołem otępiennym minowany, to tak dużo już zmieniło się w zachoczy z niepełnosprawnością intelektualną raczej – Najczęściej osoby cierpiące na waniu tej osoby – zaczęła prowadzić oszczędny nie poradzą sobie z taką formą terapii. W takiej bezsenność skarżą się na kilka takich tryb życia, przysypia w ciągu dnia, zamartwia sytuacji opiekunowie dostają wytyczne i zalecezaburzeń równocześnie, a w efekcie mają wrasię – że bezsenność nie mija. To dlatego nia co robić, np. aby żenie, jakby nie spały całą noc. A to dlatego, że powinno leczyć się obie choroby. zwiększali akchoć śpią, ich sen jest płytki, dochodzi do mikroWarto też ustalić, czy nie tywności przebudzeń, a poziom neuroprzekaźników w Zadbaj o maksymalnie ma jednocześnie innych mózgu, czyli substancji, które regulują sen jest dużą ilość światła w ciągu dnia: zaburzeń snu, czyli np. zaburzony i sprawia, że taka osoba czuje jakby • Odsłoń ﬁranki, zaburzeń rytmu snu, nie spała całą noc – wyjaśnia psycholog. • Korzystaj z balkonu czy tarasu, zamiany dnia z Dodatkowym problemem przy bezsenności • Jeśli w domu jest zbyt ciemno, zapalaj światło, nocą – bo wtedy jest zamartwianie się nią. • Korzystaj z lamp do fototerapii, zwłaszcza w miesiącach postępowanie – Życie osoby z chroniczną bezsennością zajesienno-zimowych. terapeutyczne czyna kręcić się wokół tego, że nie może spać, – Światło ma ogromne znaczenie dla funkcjonowania naszego układu jest inne niż wciąż myśli o tym, jak dzisiaj będzie spała, jak hormonalnego. Nawet jeżeli jest pochmurno, nasz organizm produkuje przy samej bezźle czuje się po tym, że źle spała, jak może jej odpowiednią ilość hormonu zwanego serotoniną – czyli hormonu senności – mówi to zaszkodzić, wpłynąć na inne choroby. Myśli szczęścia, który reguluje nasz nastrój, a wieczorem zmienia się terapeutka. i zachowania związane ze snem i bezsennością w melatoninę, która umożliwia nam zaśnięcie. Nie siedźmy Warto zwrócić także zajmują jej nieproporcjonalnie dużo czasu i w więc cały dzień w pomieszczeniu z zasłoniętymi oknami uwagę na głośne chrapaten sposób trudności ze snem powodują cier– wyjaśnia terapeutka. nie i występowanie bezdepienie lub zakłócają normalne funkcjonowanie. chów sennych – to bardzo niebezProblem z bezsennością polega na tym, że to jest podopiecznego pieczne zaburzenie, którego skutki są podobne błędne koło, z którego często trudno jest wyjść w ciągu dnia czy do skutków bezsenności: zmęczenie spowodobez specjalistycznej pomocy – mówi terapeutka. zmniejszali liczbę drzemek. wane jest złą jakością snu oraz niedotlenieniem. Fizyczne zmęczenie po takiej słabo przespaMożna też próbować innych sposobów. Nadto grozi poważnymi konsekwencjami, z nej nocy często prowadzi do tego, że taka osoba Dobre efekty daje fototerapia, czyli dbanie udarem włącznie, zatem z bezdechem sennym zaczyna się oszczędzać: spędza więcej czasu w o odpowiednią ilość światła w ciągu dnia i trzeba się udać do lekarzy. łóżku, w dzień decyduje się na drzemki – a to zmniejszanie światła wieczorem. U chorych Kolejną przyczyną kłopotów ze snem są powoduje mniejszą potrzebę snu w nocy i tylko warto szczególnie zadbać o higienę snu – m.in. nadmierne ruchy nóg w trakcie zasypiania i w nasila problemy. Z czasem bezsenność powoduje przeniesienie aktywności z łóżka czy wietrzenie trakcie nocy. Starsze osoby często cierpią na wyczerpanie psychiczne. sypialni przed snem. anemię z powodu niedoboru żelaza, a jednym Druga opcja walki z bezsennością to farmaz jej objawów jest tak zwany zespół niespokojkoterapia, ale wyłącznie ściśle według wskazań Zdiagnozuj przyczynę nych nóg, który utrudnia zaśnięcie. Leczenie lekarza – niektóre leki nasenne, np. pochodne Zanim zaczniemy leczyć bezsenność, trzeba ukierunkowujemy wtedy na podniesiebenzodiazepin dość szybko uzależniają i bez sprawdzić, jaka jest jej nie poziomu żelaza we krwi. przerwy mogą być stosowane maksymalnie do przyczyna. PoBezsenność często współczterech tygodni. Nadto niektóre leki zwiększają wszechnie Przygotuj się do snu istnieje z chorobami psyryzyko zaburzeń pamięci, znacząco obniżają • Zadbaj o aktywność ﬁzyczną w ciągu dnia chicznymi np. z sprawność �izyczną, powodują zaburzenia rów• Nie objadaj się wieczorem • Wyreguluj pory dnia i nocy depresją, nowagi. Dlatego w razie bezsenności osoby star• W ciągu dnia dbaj o oświetlenie, wieczorem dbaj o zaciemnienie zaburzeszej opiekunowie powinni zwrócić uwagę, co i w • Tuż przed spaniem nie korzystaj z ekranów elektronicznych niami jakich dawkach biorą ich podopieczni. • Zasłaniaj na noc okna, całkowita ciemność pozwala bezproblemowo zasnąć i lękoJednym ze sposobów walki z bezsennością nie budzić się o świcie wraz ze wschodem słońca wymi, jest podawanie leków zawierających melatoninę, • Zadbaj o spokojny umysł • Nie planuj poważnych rozmów późnym wieczorem ale też która pomaga ustawić prawidłowy rytm dnia. • Uporządkuj myśli przed snem, np. spisz zadania na następny dzień z uzależWarto jednak wiedzieć, że jest ona skuteczna u • Korzystaj z technik relaksacji – pozwalają się wyciszyć i zrelaksować, obniżyć nieniem od osób powyżej 55. roku życia – nie ma więc sennapięcie psychiczne, poziom stresu, ułatwiają zasypianie leków i alkosu, aby zażywały ją młodsze osoby. Nie ma też • Jeśli nie możesz zasnąć nie próbuj zasypiać na siłę holu, może dowodów na to, aby zioła (np. melisa) podawane – wstań z łóżka i zajmij się czymś, nie doprowadzaj do tego, w postaci herbatek nasennych czy suplementy aby stresować się tym, że nie możesz zasnąć. diety (waleriana) miały wpływ na sen.

(Monika Wysocka, zdrowie.pap.pl)

60 ~ ZDROWIE

Wystarczy 200 kalorii dziennie mniej i

tętnice będą zdrowsze STAN NASZYCH TĘTNIC POGARSZA SIĘ Z WIEKIEM. SZTYWNIEJĄ, CO MOŻE DOPROWADZIĆ DO ROZWOJU CHORÓB SERCA. RYZYKO WZRASTA, JEŚLI OSOBA W STARSZYM WIEKU CHORUJE DODATKOWO NA OTYŁOŚĆ. CZĘSTO TACY PACJENCI MAJĄ ISTOTNE TRUDNOŚCI, BY WDROŻYĆ PRAWIDŁOWE LECZENIE. OKAZUJE SIĘ JEDNAK, ŻE NIE TRZEBA WIELKIEGO WYSIŁKU, BY ZACZĄĆ – WYSTARCZY OGRANICZYĆ DZIENNĄ DAWKĘ KALORII O ZALEDWIE 200 I ZACZNIE SIĘ ĆWICZYĆ TYLKO KILKA RAZY W TYGODNIU.

200 kalorii to m.in. trzy jajka, albo 50 g słodkich płatków śniadaniowych, trochę więcej niż jedna parówka i zdecydowanie mniej niż pączek (który ma ich około 350). Tętnice to naczynia wyprowadzające krew z komór serca. W rytm jego pracy kurczą się i rozszerzają, przepychając krew dalej. U osób zdrowych są elastyczne, dzięki czemu krew bez problemów dociera tam, gdzie powinna. Z wiekiem niestety, sztywnieją. Niewłaściwym stylem życia ten proces możemy znacznie przyspieszyć. Jednym z istotnych czynników sprzyjających rozwojowi problemów naczyniowych jest otyłość i towarzyszące jej zazwyczaj nadciśnienie. Podwyższone ciśnienie krwi uszkadza bowiem naczynia, co przyspiesza ich sztywnienie. Nic więc dziwnego, że od lat naukowcy starają się znaleźć sposób zahamowania tego procesu i poprawy stanu tętnic u starszych osób z otyłością. I choć samo sztywnienie tych naczyń jest zjawiskiem naturalnym, zmniejszenie nasilenia tego procesu może wydłużyć życie i poprawić jego komfort. A przecież wszyscy tego chcemy, tak dla siebie, jak i dla naszych babć czy dziadków.

Jak pomóc sztywniejącym tętnicom

Najnowszy eksperyment opisany przez amerykańskich naukowców na łamach czasopisma „Circulation” daje nadzieję, że sztywniejące tętnice da się jeszcze uratować. Wykazał on, że 10 września 2021

naprawdę umiarkowana redukcja spożywanych kalorii – o zaledwie 200 dziennie, czyli tyle co mały pączek lub jedna trzecia czekolady – oraz regularne ćwiczenia znacznie poprawiają działanie tych naczyń. W randomizowanych badaniach zespołu dr Tiny E. Brinkley z Wake Forest School od Medicine wzięło udział 160 otyłych dorosłych prowadzących siedzący tryb życia. Uczestnicy mieli od 65 do 79 lat (średnia – 69 lat) i BMI od 30 do 45. Większość – 74 proc. stanowiły kobiety. W losowy sposób osoby te zostały przydzielone na 20 tygodni do trzech grup. Członkowie pierwszej cztery razy w tygodniu po 30 minut żwawo maszerowali na bieżni, nie zmieniając jednak niczego w swojej dotychczasowej diecie. Osoby przypisane do drugiej i trzeciej – także ćwiczyły, ale ograniczyły ilość spożywanych kalorii o 200 lub 600. Ich posiłki były przygotowywane pod nadzorem dietetyka, tak, by zachować odpowiednią liczbę kalorii. Po 20 tygodniach lekarze zbadali u uczestników eksperymentu tzw. prędkość fali tętna (z angielskiego: PWV – puls wave velocity), czyli prędkość, z jaką krew przepływa przez tętnice. Ponadto oceniali zdolność naczynia do rozszerzania się i kurczenia. Generalnie im mniej jest ono rozciągliwe, a wskaźniki PWV wyższe, tym tętnica bardziej sztywna. Okazało się, że większość uczestników eksperymentu straciła na wadze aż ok. 10 proc. masy

ciała. Ale tylko wśród osób, które umiarkowanie, bo o zaledwie 200 kalorii, zmniejszyły liczbę przyjmowanych kalorii, stan tętnic poprawił się w sposób widoczny w badaniach. O 21 proc. wzrosła u nich rozciągliwość tętnic, a prędkość fali tętna o 8 proc. – Byliśmy zaskoczeni odkryciem, że w grupie, która najbardziej ograniczyła ilość spożywanych kalorii, nie dało się zanotować żadnej poprawy w kwestii sztywności naczyń. Nawet, jeśli w porównaniu z osobami z grupy „umiarkowanej”, spadek wagi i ciśnienia krwi był u tych osób podobny – mówi dr Brinkley. Wydaje się więc, że przynajmniej jeśli chodzi o stan tętnic, drastyczna redukcja ilości spożywanych kalorii nie jest wcale taka dobra. Niewątpliwie czynnikiem wpływającym pozytywnie na naczynia może być zmiana diety na bardziej zdrową. A tak było właśnie w przypadku uczestników eksperymentu. W posiłkach przygotowywanych pod okiem dietetyka, było mniej niż 30 proc. kalorii pochodzących z tłuszczu i przynajmniej 0,8 grama białka na każdy kilogram masy ciała. Jak widać, utrata wagi wynosząca 10 proc. masy ciała i zdrowa dieta są w stanie poprawić stan tętnic nawet u osoby starszej z otyłością. Warto więc spróbować, bo choroby naczyniowo-sercowe to prosta droga do zawałów czy udarów.

(Anna Piotrowska, zdrowie,pap.pl)

ZDROWIE

~ 61

Zakrzepica to bardzo częsty problem.

Lepiej sporo o niej wiedzieć

PROF. JERZY WINDYGA Z INSTYTUTU HEMATOLOGII I TRANSFUZJOLOGII PODKREŚLA, ŻE ZAKRZEPICA TO PROBLEM SPOŁECZNY. IM WIĘCEJ WIEMY NA TEMAT TEGO, JAK SIĘ OBJAWIA I CO MOŻE DO NIEJ DOPROWADZIĆ, TYM LEPIEJ. PRZEGAPIENIE PIERWSZYCH SYGNAŁÓW SUGERUJĄCYCH POWSTANIE ZAKRZEPU MOŻE KOSZTOWAĆ ŻYCIE LUB NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ. SZYBKA REAKCJA TO OLBRZYMIA SZANSA NA NORMALNE ŻYCIE. Zakrzepy mogą powstać zarówno w żyłach, jak i w tętnicach, ale to różne problemy medyczne. Jak wskazywał internista i hematolog prof. Jerzy Windyga, kierownik Kliniki Chorób Wewnętrznych i Chorób Metabolicznych w IHiT podczas webcastu zorganizowanego przez Serwis Zdrowie, różne jest zarówno środowisko powstawania zakrzepów w tych dwóch typach naczyń krwionośnych, jak i mechanizm powstawania. W żyłach krew płynie wolno, w tętnicach – szybko. Prawidłowe ciśnienie tętnicze to ok. 120/88 mm słupa rtęci, w żyłach wynosi zaledwie kilka-kilkanaście mm. W tętnicach do zakrzepów najczęściej dochodzi w związku z miażdżycą, kiedy pękają blaszki miażdżycowe. W żyłach do zakrzepów najczęściej dochodzi wskutek zastoju krwi. Wspólne jest jednak to, że obydwa te stany bezpośrednio zagrażają życiu. Jeśli zakrzep powstanie w tętnicy wieńcowej, często dochodzi do zawału serca. Jeśli w żyłach głębokich – skrzeplina może przenieść się do płuc i spowodować zator płucny. Na szczęście medycyna dysponuje bardzo skutecznymi lekami, ale kluczowe jest dostrzeżenie niepokojących objawów i znajomość czynników ryzyka.

Zakrzepica żył głębokich – kiedy do niej dochodzi

Najważniejsze czynniki ryzyka to wiek (im człowiek starszy, tym bardziej jest narażony na powstawanie zakrzepów) oraz spowolnienie przepływu krwi. Kiedy do tego dochodzi? Prof. Windyga

podkreśla: kiedy człowiek się nie rusza, np. leży w łóżku z nogą w gipsie albo siedzi kilka godzin w samochodzie czy samolocie w jednej pozycji. – Wtedy nie ma pracy pompy mięśniowej, przede wszystkim mięśni łydek, które mają kapitalne znaczenie jeśli chodzi o przepompowywanie krwi z dolnych partii nóg do górnych – wyjaśniał lekarz. Podkreślał jednak, że czynników ryzyka zakrzepicy są dziesiątki (m.in. niektóre leki, choroby współistniejące, stany �izjologiczne, np. ciąża i połóg). Są też czynniki genetyczne. Kiedy możemy je podejrzewać? – Jeśli w rodzinie jedna czy kilka osób miało zakrzepicę żył głębokich, zator płucny, zwłaszcza w młodym wieku, a zwłaszcza, jeśli doszło do takich problemów bez uchwytnych czynników ryzyka, powinno to budzić naszą czujność. Chodzi bowiem o to, że jeśli doszło do rozwoju zakrzepicy w trakcie leczenia onkologicznego po dużej operacji, nawet jeśli się pojawiła pomimo pro�ilaktyki przeciwzakrzepowej, to specjalnie to nie dziwi, bo w takiej sytuacji mamy kumulację różnych czynników ryzyka. Jednak jeśli człowiek mający 20 czy 40 lat doznaje samoistnego incydentu zakrzepowego, zwłaszcza dużych żył głębokich – bez uchwytnej przyczyny, a więc nie był unieruchomiony, nie był obłożnie chory, to wówczas powinno to skłonić do zadania pytania, czy nie występuje tu silny czynnik genetyczny – tłumaczył profesor. Jeśli zatem wiemy o tego rodzaju przypadkach w rodzinie, warto wybrać się do hematologa. – Hematolog może zlecić testy laboratoryjne, które ułatwią odpowiedź na pytanie, czy w rodzinie jest skłonność genetyczna do występowania zakrzepicy – dodał. Jest to informacja o tyle ważna, że tego rodzaju wiedza pozwala na wdrożenie odpowiedniej pro�ilaktyki, która daje duże szanse na uniknięcie nieszczęścia. Prof. Windyga wspomniał też o silnych, ale na szczęście nie występujących często czynnikach ryzyka zakrzepicy, czyli rzadkich chorobach, np. wrodzonej trombo�ilii, anemii hemolitycznej czy nocnej napadowej hemoglobinurii. Czynnikiem ryzyka zakrzepicy jest też wiele chorób zakaźnych, a ich lista ostatnio poszerzyła się o COVID-19. – Nie wiemy, na ile sam wirus SARS-CoV-2 zwiększa ryzyko zakrzepicy – zastrzegł profesor. Ale wiemy na pewno, że nawet połowa pacjentów z COVID-19, którzy musieli być leczeni z użyciem respiratora, ma powikłania zakrzepowe, najczęściej w żyłach, ale też i tętnicach. Stąd takim pacjentom podawano leki przeciwkrzepliwe. Co z tymi, którzy COVID przechodzili łagodnie lub wiedzą, że przeszli zakażenie SARS-CoV-2? Profesor wyjaśniał, że każdorazowo decyzję podejmuje lekarz na podstawie wielu danych. I tak, co do za-

sady, jeśli pacjent z COVID-19 ma niewielkie ograniczenie ruchomości, trochę gorzej się czuje, nie przebył w przeszłości zakrzepicy, nie jest otyły, nie ma innych chorób współistniejących, należy sytuację po prostu monitorować, ale prawdopodobnie nie ma potrzeby podawania leków przeciwkrzepliwych. Inaczej może być jednak, kiedy chodzi o łagodnie przechodzącego COVID-19 pacjenta, który w przeszłości miał incydent zakrzepowy, jest otyły itp. Tu lekarz musi wyważyć, co będzie bardziej korzystne dla pacjenta – podanie pro�ilaktyki przeciwzakrzepowej czy nie. – Każde leki mają skutki uboczne, dlatego zawsze trzeba wyważać bilans korzyści i strat – podkreślał profesor.

Zakrzepica: kiedy objawy wskazują, by udać się niezwłocznie po pomoc

Ponieważ incydent zakrzepowy to bezpośrednie zagrożenie zdrowia i życia, w razie jego podejrzenia lepiej udać się do szpitalnego oddziału ratunkowego, a przynajmniej do lekarza. O zakrzepicy może świadczyć ból w jednej nodze, opuchlizna jednej nogi czy duszność.

Jak chronić się przed zakrzepicą

Podstawowe zasady zdrowego stylu życia, czyli odpowiednia dieta (bogata w warzywa i owoce, uboga w mięso, zwłaszcza to przetworzone, unikanie alkoholu), abstynencja tytoniowa i ruch w dużym stopniu chronią przed zakrzepicą. Bywają jednak sytuacje, w których ryzyko zakrzepicy rośnie, co oznacza, że lepiej odpowiednio się w nich zachowywać, czyli na przykład długotrwałe unieruchomienie wskutek obłożnej choroby. Wtedy – jak mówi profesor – lekarze, o ile nie ma przeciwwskazań, stosują leki przeciwkrzepliwe. Pacjent jednak także może wspomóc tego rodzaju pro�ilaktykę, albo poprzez zakładanie odpowiednich pończoch uciskowych, albo – o ile dokona tego fachowiec – odpowiednie bandażowanie nóg. Istnieją ponadto urządzenia, które można zastosować w takiej sytuacji, które, poprzez różnego rodzaju naciski, imitują naturalny ruch łydek, przez co minimalizuje się ryzyko zastoju krwi. W podróży (autokarowej, samochodowej, samolotowej) warto z kolei wykonywać proste, a skuteczne ćwiczenia: ruch stopą do siebie i od siebie. Generalnie w czasie podróży zdrowo jest się wiercić na swoim siedzeniu. Ponadto mniej więcej co godzinę warto się przejść (nawet po korytarzu samolotu). Prof. Windyga zwrócił uwagę, że zakrzepica to problem społeczny, ale nie jesteśmy tu bezradni. – Na szczęście mamy dobre leki, dzięki którym możemy odpowiednio zadziałać, zanim dojdzie do poważniejszych problemów – podkreślił.

(Justyna Wojteczek, zdrowie.pap.pl)

62 ~ WIELKI IMPREZOWNIK

co w trawie piszczy...

MAGAZYN

kulturalny

KALENDARIUM WYDARZEŃ: wrzesień Sauti Sol

Kenijski zespół afro-pop założony w Nairobi w Kenii przez wokalistów Bien-Aimé Baraza, Willisa Chimano i Savarę Mudigi w 2005 roku. Początkowo grupa a cappella dołączyła do gitarzysty Polycarp Otieno, zanim nazwali się Sauti Sol. kiedy: 09.09, godz. 19:00 gdzie: London XOYO, London kiedy: 11.09, godz. 19:00 gdzie: Laylow, London kiedy: 23.09, godz. 19:00 gdzie: Jazz Cafe, London

The Wildhearts

The Wildhearts to angielski zespół rockowy, założony w 1989 roku w Newcastle upon Tyne. Brzmienie zespołu to mieszanka hard rocka i melodyjnego popu, często opisywana w prasie muzycznej jako połączenie wpływów tak różnorodnych, jak Beatlesi i Metallica z lat 80-tych. kiedy: 09.09, godz. 19:00 gdzie: Electric Ballroom, London

Slowthai

Brytyjski raper i autor tekstów. Życiorys Swoją sławę zyskał w 2019 roku poprzez unikatowe, mocne brzmienia jego kompozycji, a także teksty skupiające się na polityce, w tym Brexit oraz piastowanie stano10 września 2021

wiska byłej premier Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, Theresy May. Jego debiutancki album, Nothing Great About Britain dotarł do pierwszej dziesiątki notowania UK Albums Chart, a także był nominowany do nagrody Mercury Prize. Na jej dwudziestej dziewiątej edycji miał miejsce kontrowersyjny występ rapera, którego najważniejszym punktem było kilkukrotne trzymanie sztucznej repliki głowy obecnego premiera Wielkiej Brytanii, Borisa Johnsona 30 stycznia 2020 roku, ukazała się piosenka wirtualnego zespołu Gorillaz pod tytułem: ,,Momentary Bliss” gdzie raper wystąpił gościnnie. kiedy: 09.09, godz. 19:00 gdzie: Underworld, London

Dabbla

Artysta muzyczny. Gatunek muzyki: Hip-hop/rap. Utwory: Psychoville, Get It, Randeer. kiedy: 09.09, godz. 19:00 gdzie: Jazz Cafe, London

Foy Vance

Foy Vance jest irlandzkim muzykiem i piosenkarzem, który podpisał kontrakt z Gingerbread Man Records. Vance koncertował jako sup-

port dla brytyjskiego piosenkarza i autora tekstów Eda Sheerana, a jego muzyka pojawiała się w wielu programach telewizyjnych. Utwory: She Burns, Guiding Light, Make It Rain. kiedy: 09.09, godz. 19:00 gdzie: Oslo, London

Marc Cohn

Amerykański wokalista, pianista, kompozytor, autor tekstów, producent nagrań, twórca przeboju Walking in Memphis (coverowanego m.in. przez Cher) z debiutanckiego albumu zatytułowanego własnym imieniem i nazwiskiem (wyd. 1991); laureat nagrody Grammy w kategorii Best New Artis za 1992 rok; żonaty z popularną prezenterką telewizyjną Elizabeth Vargas, mają dwóch synów; Cohn ma również syna i córkę z pierwszego małżeństwa. Za najlepszą z piosenek Marc Cohn uznał Perfect Love, w której opisał historię małżeństwa swego brata na tle dziejów USA lat 60. W jej nagraniu udział wziął James Taylor. Poza autorskimi piosenkami na albumie Marc Cohn znalazła się przeróbka 29 Ways Williego Dixona. W 1993 Cochn wydał następną płytę utrzymaną w podobnej stylistyce. Gościnnie wystąpili w niej David Crosby i Graham Nash.

kiedy: 09.09, godz. 19:00 gdzie: Union Chapel, London kiedy: 10.09, godz. 19:30 gdzie: Union Chapel, London

Outer Stella Overdrive

Grupa muzyczna. Utwory: Bad Times, Camel Blue, Stare at the Screen. kiedy: 09.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Academy 2 Islington, London

Demob Happy

Angielski zespół rockowy, założony w 2008 roku w Newcastle upon Tyne, a obecnie z siedzibą w Brighton. W skład zespołu wchodzą wokalista-basista Matthew Marcantonio, perkusista Thomas Armstrong i gitarzysta Adam Godfrey. Utwory: Succubus, Be Your Man, Junk DNA. kiedy: 09.09, godz. 19:30 gdzie: Scala (King’s Cross), London

Bbymutha

Brittnee Moore, znana zawodowo pod pseudonimem bbymutha, to amerykański raper. Urodziła się w Chattanooga w stanie Tennessee i rozpoczęła karierę poprzez SoundCloud. W 2017 roku zyskała na znaczeniu po tym, jak teledysk

WIELKI IMPREZOWNIK

do jej piosenki „Rules” stał się wirusowy. kiedy: 09.09, godz. 19:30 gdzie: Corsica Studios, London

Chubby and The Gang

Angielski zespół rockowy założony w zachodnim Londynie w 2019 roku. W składzie wchodzili wokalista Charlie „Chubby Charles” Manning-Walker, gitarzyści Ethan Stahl i Tom „Razor” Hardwick, basista Maegan Brooks Mills i perkusista Joe McMahon. kiedy: 09.09, godz. 19:30 gdzie: Bush Hall, London

Sophie Jamieson

Artystka muzyczna. Utwory: Ode to the East, Forward, Stain. kiedy: 09.09, godz. 19:30 gdzie: Servant Jazz Quarters, London

Showhawk Duo

Grupa muzyczna. Albumy: Tourist, Adm. Utwory: Adagio, Miserlou, Insomnia. kiedy: 10.09, godz. 18:00 gdzie: O2 Academy Islington, London

Bedroom”, „Finders Keepers” czy „Kiss and Tell”. Ich drugi album Hold Me Down (2010) zadebiutował na 5 miejscu w Wielkiej Brytanii, a trzeci „Sinners Never Sleep (2011) na miejscu 3, uzyskał status złotej płyty. Obecny skład zespołu: Josh Franceschi – wokal prowadzący, Max Helyer – gitara rytmiczna, wokal wspierający, Chris Miller – gitara prowadząca, Matt Barnes – gitara basowa i wokal wspierający, Dan Flint – perkusja, instrumenty perkusyjne, sample. kiedy: 10.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Forum Kentish Town, London

LA Guns

Amerykański zespół hardrockowy założony w 1983 roku przez Tracii Guns’a w Los Angeles. W 1985 roku w wyniku jego połączenia z Hollywood Rose powstał Guns N’ Roses, przez co grupa na krótko zawiesiła działalność. W 1988 zespół w składzie Phil Lewis (śpiew), Tracii Guns (gitara prowadząca), Mick Cripps (gitara rytmiczna), Kelly Nickels

(gitara basowa) i Nickey Alexander (perkusja) nagrywa pierwszą płytę L.A. Guns. Wkrótce po wydaniu płyty nowym perkusistą zostaje Steve Riley z W.A.S.P. W 1989 roku zespół wydaje kolejny album Cocked & Loaded na którym znajduje się największy hit zespołu, piosenka The Ballad of Jayne. Oba albumy uzyskują w USA status złotej płyty. W 1991 roku zespół nagrywa Hollywood Vampire, a w 1994 roku Vicious Circle. Albumy nie odnoszą komercyjnego sukcesu, przez co w zespole zaczynają się konﬂikty i liczne rotacje wśród członków m.in. odejście Phila Lewisa. kiedy: 10.09, godz. 19:00 gdzie: The Garage, London

Peter Hook presents The Sound of Joy Division – Orchestrated

Peter Hook – brytyjski basista nowofalowych zespołów Joy Division i New Order. W okresie szkolnym był kolegą Bernarda Sumnera i właśnie z nim oraz Ianem Curtisem założył Joy Division. Hooka charakteryzowała

Grupa muzyczna. Początek kariery muzycznej: 1982. Członkowie: Milkie Way, Sam Matlock, Rich Spillberg, Bob Mayo, Barry Spillberg. Utwory: Gold Gold Gold, God Of War, Post Modern Rhapsody. kiedy: 10.09, godz. 18:30 gdzie: Underworld, London

The Ri�les

Angielski zespół indie rockowy z Chingford w Londynie. Ich debiutancki album No Love Lost został wydany 17 lipca 2006 roku i początkowo osiągnął 68. miejsce na liście albumów brytyjskich. W skład zespołu wchodzą obecnie Joel Stoker, Lucas Crowther, Rob Pyne, Grant Marsh i Dean Mumford. Utwory: She’s Got Standards, Tangled Up in Love, Peace and Quiet. kiedy: 10.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Shepherds Bush Empire, London

You Me At Six

Angielski zespół rockowy z Weybridge, Surrey, założony w 2004, grupa odniosła sukces w 2008 wydając swój pierwszy album Take Off Your Colours, który zawierał single takie jak „Save It for the

niespotykana, jak na tamte czasy, gra na gitarze basowej, która stawała się w jego rękach instrumentem wiodącym w muzyce zespołu. Po rozpadzie Joy Division współtworzył New Order, w którym występował do 2007 roku. W tym czasie był także muzykiem formacji Revenge oraz Monaco, a także producentem (współtworzył między innymi płyty Stone Roses). W lutym 2012 roku Peter Hook wraz z innymi muzykami (m.in. ze swoim synem Jackiem) wystąpił w warszawskim klubie Palladium - wykonując utwory Joy Division oraz Warsaw. kiedy: 10.09, godz. 19:00 gdzie: London Palladium, London

Foy Vance

Foy Vance jest irlandzkim muzykiem i piosenkarzem, który podpisał kontrakt z Gingerbread Man Records. Vance koncertował jako support dla brytyjskiego piosenkarza i autora tekstów Eda Sheerana, a jego muzyka pojawiała się w wielu programach telewizyjnych. kiedy: 10.09, godz. 19:00 gdzie: St. Pancras Old Church, London

The Sisters of Mercy

Wargasm

POLECAMY!

Einstuerzende Neubauten

Zespół muzyczny założony w Berlinie Zachodnim 1 kwietnia 1980 przez Blixę Bargelda i N.U. Unruha. Einstürzende Neubauten eksperymentują z konstruowanymi przez siebie instrumentami muzycznymi, używają także klasycznych: gitar, perkusji oraz samplerów i komputerów. Na najwcześniejszych albumach bardzo często można usłyszeć np. tłuczone szkło, blachę falistą, pompowaną wodę, czy odgłosy uderzania ludzkich dłoni w surowe mięso. Przełomem był album Halber Mensch, od którego utwory EN zaczęły uzyskiwać nieco bardziej klasyczną konstrukcję. Do dźwiękowego kolażu wokalista dodaje swoją śpiewaną, recytowaną, wykrzykiwaną poezję. Blixa Bargeld (do niedawna również gitarzysta Nick Cave and the Bad Seeds) bardzo często tworzy nowe słowa, lub bawi się zbieżnościami między znaczeniami lub brzmieniem słów (poezja lingwistyczna). Utwory EN są niespokojne, ciemne, nihilistyczne, często melancholijne. kiedy: 09.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Forum Kentish Town, London

~ 63

Zespół muzyczny powstały w Wielkiej Brytanii w mieście Leeds w 1980 roku. Liderem grupy jest wokalista Andrew Eldritch. Od początku lat 90. zespół zaprzestał nagrywania nowych albumów i prowadzi jedynie działalność koncertową wraz ze zmienną ekipą muzyków (jedynie Andrew Eldritch jest zawsze obecny w składzie – programuje automat perkusyjny o pseudonimie Dr Avalanche). Grupa jest przedstawicielem nurtu gotyckiego rocka. Ma w swoim dorobku zaledwie trzy albumy studyjne, a każdy z nich został nagrany w innym składzie i innym stylu muzycznym. Cechą łączącą wszystkie wydawnictwa jest śpiew Andrew Eldritcha, który jest znany z bardzo niskiego głosu oraz jednostajne dźwięki automatu perkusyjnego nazwanego Dr Avalanche. Oprócz wymienionych wcześniej trzech oryginalnych płyt, należy dodać do tego zestawu jeszcze jedną, w którą był zaangażowany Eldritch, zatytułowaną „GIFT” wydaną pod nazwą „The Sisterhood” kiedy: 10.09, godz. 19:00 gdzie: Roundhouse, London kiedy: 11.09, godz. 19:00 gdzie: Roundhouse, London kiedy: 12.09, godz. 19:00 gdzie: Roundhouse, London

64 ~ WIELKI IMPREZOWNIK

co w trawie piszczy...

Febueder

Grupa muzyczna. Albumy: Tomalin Has Etched In, Lilac Lane, From an Album, Soap Carv, All a Hoax. Utwory: Morning Yawn, Réseau, Brazillia. kiedy: 11.09, godz. 19:30 gdzie: The Lexington, London

A.A. Williams

Artystka muzyczna. Utwory: Exit in Darkness, Melt, Lovesong. kiedy: 11.09, godz. 19:30 gdzie: Bush Hall, London

Guvna B

POLECAMY!

Agnes Obel

Duńska piosenkarka, pianistka i autorka piosenek. Urodziła się w Kopenhadze w rodzinie o muzycznych korzeniach i już w dzieciństwie uczyła się gry na fortepianie. W wieku siedmiu lat zaczęła śpiewać i grać na gitarze basowej w małym zespole, który występował na festiwalach i nagrał parę utworów w studiu muzycznym. Dzięki pomocy duńskiego muzyka i producenta Eltona Theandera, Obel założyła w Kopenhadze zespół muzyczny o nazwie Sohio. Po kilku latach współpracy artystka postanowiła zadebiutować jako solowa artystka. Materiał na debiutancką płytę zatytułowaną Philharmonics, która ukazała się w październiku 2010 roku, Obel skomponowała, nagrała i wyprodukowała samodzielnie. Album zdobył przychylność europejskich krytyków. kiedy: 11.09, godz. 19:00 gdzie: Eventim Apollo, London

Massive Wagons

Massive Wagons to brytyjski zespół rockowy z Lancaster założony w 2009 roku. Zespół jest obecnie podpisany z niezależną wytwórnią Earache Records z Nottingham, aw 2018 roku wydał czwarty album studyjny Full Nelson, zdobywając w ten sposób album Top 20 na brytyjskiej liście albumów, osiągając szesnaste miejsce. kiedy: 11.09, godz. 18:00 gdzie: O2 Academy Islington, London

Julianna Barwick

Amerykańska artystka muzyczna, która komponuje za pomocą pętli elektronicznych. Jej pierwszy album został wydany w 2009 roku. Utwory: Inspirit; One Half; Oh, Memory. kiedy: 11.09, godz. 19:00 gdzie: Union Chapel, London

Bon Entendeur

Grupa muzyczna. Utwory: Le temps est bon, Le temps de l’amour, I Love To Love. kiedy: 11.09, godz. 19:00 gdzie: Electric Brixton, London 10 września 2021

Brytyjsko-norweski zespół chłopięcy, który powstał w 1998 roku. Oryginalny skład tworzą Paul Marazzi, Christian Ingebrigtsen, Mark Read i Ben Adams. Ingebrigtsen pochodzi z Oslo w Norwegii, ale pozostali członkowie pochodzą z Londynu. Albumy: Make It Good, Here We Come, The A List. Nagrody: Brit Award: Najlepszy brytyjski debiut. kiedy: 11.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Shepherds Bush Empire, London

City of the Sun

amerykańskie akustyczne trio post-rockowe z Nowego Jorku. Na ich brzmienie ma wpływ kilka gatunków, w tym post-rock, cygański jazz, ﬂamenco i indie rock. Początek kariery: Nowy Jork, Nowy Jork, Stany Zjednoczone. Albumy: To The Sun And All The Cities In Between, City of the Sun, Untitled EP, Live at the Factory, Chapter I & II. Utwory: Second Sun, Everything, XX - Intro. kiedy: 11.09, godz. 19:00 gdzie: Lafayette, London

Isaac Borquaye, lepiej znany jako Guvna B, jest raperem, autorem i nadawcą z Custom House w Londynie. Wydał 10 albumów, 2 książki i wyprodukował segmenty dla BBC oraz ekspert piłkarski w „Good Morning Transfers” Sky Sports News. kiedy: 12.09, godz. 19:00 gdzie: Lafayette, London

Arlo Parks

Anaïs Oluwatoyin Estelle Marinho, znana zawodowo jako Arlo Parks, to brytyjska piosenkarka, autorka tekstów i poetka. Jej debiutancki album studyjny, Collapsed in Sunbeams, został wydany w 2021 roku i spotkał się z uznaniem krytyków i zajął trzecie miejsce na brytyjskiej liście albumów. kiedy: 12.09, godz. 19:00 gdzie: Village Underground, London kiedy: 13.09, godz. 19:00 gdzie: Village Underground, London

Ashe

Ashlyn Rae Willson, lepiej znana jako Ashe, to amerykańska piosenkarka i autorka tekstów. Najbardziej znana jest ze swojego singla „Moral of the Story” z 2019 roku. Utwory: Save Myself, Me Without You. kiedy: 13.09, godz. 19:00 gdzie: Lafayette, London kiedy: 14.09, godz. 19:00 gdzie: Lafayette, London

Blossoms

Brytyjski kwintet założony w 2013 roku. Tworzy go pięciu muzyków – wszyscy urodzili się w szpitalu Stepping Hill w Manchesterze i zamieszkiwali w mieście Stockport. Założycielami zespołu byli Tom Ogden – gitarzysta oraz Joe Donovan – perkusista. Inspiracje muzyczne czerpali od lokalnych zespołów „Oasis” i „The Stone Roses”. Nazwę

powzięli od miejscowego klubu muzycznego „The Blossoms” w Stockport. Pierwszego singla nagrali za sumę 60 funtów w 2013 - „You Pulled a Gun on Me”, ale mieli problemy z jego rejestracją. Pierwszym oﬁcjalnym singlem był „Blow” z sierpnia 2014. W marcu 2015 wyruszyli na pierwszą trasę koncertową towarzysząc „The Charlatans” i „The Courteeners”. Występowali na festiwalach SXSW w Austin (USA) oraz The Great Escape w Brighton. W sierpniu 2015 podpisali kontrakt z wytwórnią Virgin EMI Records, czego efektem była debiutancka płyta „Blossoms”. W 2016 wystąpili na Orange Warsaw Festival w Warszawie. W tym samym roku byli nominowani do nagrody „Sound of 2016” przyznawanej przez stację BBC (zajęli ostatecznie czwartą pozycję). kiedy: 13.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Forum Kentish Town, London kiedy: 14.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Forum Kentish Town, London kiedy: 15.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Forum Kentish Town, London

Potter Payper

Artysta muzyczny. Utwory: Catch Up, PMW, Topshottas Freestyle. kiedy: 13.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Academy 2 Islington, London

Zach Person

Artysta muzyczny. Utwory: Can’t Stop Running, Send Me Away, All Shook Up. kiedy: 13.09, godz. 19:00 gdzie: The Black Heart, London

Since September

Czteroosobowy zespół indie z Wielkiej Brytanii, powstały w 2020 roku. W skład grupy wchodzą wokalista i pianista Jacob Fowler, wokalista i gitarzysta Matthew Nolan, wokalista i basista Harry Holles oraz wokalista i gitarzysta Patrick Ralphson. kiedy: 13.09, godz. 19:00 gdzie: The Grace, London

Snow Patrol

Zespół muzyczny grający alternatywnego rocka założony w 1994 przez dwójkę szkockich studentów: Gary’ego Lightbody oraz Marka McClellanda. Początkowo zespół grał pod nazwą „Shrug”, zmienioną w 1995 na „Polar Bear” i ostatecznie

WIELKI IMPREZOWNIK

zastąpioną w 1997 na „Snow Patrol”, ze względu na zbieżność nazw z amerykańskim zespołem. W 2005 Mark McClelland opuścił grupę. Album zatytułowany Eyes Open osiągnął pierwsze miejsca w rankingach sprzedaży m.in. w Wielkiej Brytanii, Irlandii i Nowej Zelandii. Singel Chasing Cars, obecny na tym albumie, znalazł się wśród najczęściej ściąganych utworów iTunes, został również w wielu zestawieniach uznany za jeden z najpopularniejszych utworów 2006 roku. W 2007 z zespołu odszedł Michael Morrison. kiedy: 13.09, godz. 19:00 gdzie: London Palladium, London kiedy: 14.09, godz. 19:00 gdzie: London Palladium, London

Luke Haines & Peter Buck

Luke Michael Haines to angielski muzyk, autor tekstów i autor, który nagrywał muzykę pod różnymi nazwami iz różnymi zespołami, w tym The Auteurs, Baader Meinhof i Black Box Recorder. Peter Lawrence Buck – gitarzysta, autor tekstów piosenek i współzałożyciel amerykańskiego zespołu R.E.M. Buck gra na gitarze elektrycznej, akustycznej i basowej, mandolinie, banjo oraz instrumentach klawiszowych. kiedy: 13.09, godz. 19:30 gdzie: 100 Club, London

Rak-Su

Angielska grupa R&B założona w Watford. W 2017 roku wygrali czternastą serię The X Factor, stając się pierwszą męską grupą, która to zrobiła. W skład grupy wchodzą Ashley Fongho, Jamaal Shurland, Myles Stephenson i Mustafa Rahimtulla. kiedy: 14.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Shepherds Bush Empire, London

Little Barrie & Malcolm Catto

Little Barrie to angielska grupa rockowa składająca się z Barrie Cadogan i Lewisa Whartona. Virgil Howe tworzył perkusję i wokale od 2007 roku aż do swojej śmierci w 2017 roku. Malcolm Catto to angielski perkusista i producent muzyczny. Jest współzałożycielem i producentem angielskiej psychodeliczno-jazzowoeksperymentalnej grupy muzycznej The Heliocentrics. kiedy: 14.09, godz. 19:00 gdzie: Jazz Cafe, London

Black Country, New Road

angielski zespół rockowy założony w Londynie w 2018 roku, w skład którego wchodzą Isaac Wood, Tyler Hyde, Lewis Evans, Georgia Ellery, May Kershaw, Charlie Wayne i Luke Mark. Gatunek muzyki: Alternatywna/niezależna. Albumy: For the ﬁrst time. Utwory: Track X, Athen’s, France, Sunglasses. Utwory: Track X; Athen’s, France; Sunglasses. kiedy: 14.09, godz. 19:00 gdzie: Electric Ballroom, London

Mimi Webb

Amelia Webb, lepiej znana jako Mimi Webb, to brytyjska piosenkarka i autorka tekstów. Najbardziej znana jest ze swojego singla „Before I Go”, prezentowanego przez Charli D’Amelio na TikTok, oraz z „Good Without”, który osiągnął ósme miejsce na brytyjskiej liście przebojów singli. Album: Stars. Utwory: Dumb Love, Good Without, Before I Go. kiedy: 14.09, godz. 19:00 gdzie: The Camden Assembly (Barﬂy), London

Princess Nokia

Destiny Nicole Frasqueri, lepiej znana pod pseudonimem Princess Nokia, to amerykańska raperka. W 2014 roku wydała swój debiutancki album studyjny Metallic Butterﬂy, a następnie mixtape Honeysuckle z 2015 roku. Jako Księżniczka Nokia zyskała rozgłos dzięki albumowi studyjnemu 1992 Deluxe z 2017 roku. Utwory: Sugar Honey Iced Tea, Kitana, It’s Not My Fault. kiedy: 15.09, godz. 19:00 gdzie: EartH (Formerly Hackney Arts Centre), London

While She Sleeps

Brytyjski zespół metalcore’owy z Sheﬃeld. Utworzona w 2006 roku grupa składa się z wokalisty Lawrence’a Taylora, gitarzystów Sean Long i Mat Welsh, basisty Aarana McKenzie i perkusisty Adama Savage’a. Utwory: Silence Speaks, YOU ARE ALL YOU NEED, NERVOUS. kiedy: 15.09, godz. 19:00 gdzie: Underworld, London kiedy: 16.09, godz. 19:00 gdzie: Underworld, London kiedy: 17.09, godz. 19:00 gdzie: Underworld, London

Kasai

Grupa muzyczna. Albumy: Guns to Shoot, HUMAN OUTLIER, Equals, The Juice.

kiedy: 15.09, godz. 19:00 gdzie: Laylow, London

Wes Nelson

Angielska osobowość telewizyjna i artysta nagrywający. W 2018 roku pojawił się w czwartej serii reality show ITV2 Love Island i od tego czasu brał udział w Dancing on Ice i The X Factor: Celebrity. Utwory: Nice To Meet Ya, Drive, See Nobody. kiedy: 15.09, godz. 19:00 gdzie: Colours Hoxton, London

spill tab

Artystka muzyczna. Utwory: Calvaire, Name, PISTOLWHIP. kiedy: 15.09, godz. 19:30 gdzie: The Courtyard Theatre, London

Margaret Glaspy

Amerykańska piosenkarka i autorka tekstów mieszkająca w Nowym Jorku. Jest byłym członkiem The Fundies i obecnie podpisała kontrakt z ATO Records. Poślubiła muzyka Juliana Lage w grudniu 2020 roku. kiedy: 15.09, godz. 20:00 gdzie: Lafayette, London

The Blinders

Angielski zespół rockowy alternatywny pochodzący z Doncaster, obecnie z siedzibą w Manchesterze w Anglii. W skład zespołu wchodzą wokalista i gitarzysta Thomas Haywood oraz gitarzysta basowy Charlie McGough. Utwory: Circle Song, Brave New World, Ramona Flowers. kiedy: 16.09, godz. 19:00 gdzie: Electric Ballroom, London

The Tin Pigeons

Grupa muzyczna. Albumy: Sparks. Utwory: What Would You Say, Sirens, You’re No Fun. kiedy: 16.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Academy 2 Islington, London

Theon Cross

Brytyjski tubista i kompozytor. Utwory: Hustle, Play Mass, Pick Up Your Burning Cross. kiedy: 16.09, godz. 19:00 gdzie: Omeara, London

The Vaccines

Angielski zespół indie rock, założony w zachodnim Londynie w 2010 roku przez Justina HaywardYounga, Freddiego Cowana, Árni Árnason i Pete’a Robertsona. Utwo-

~ 65

ry: If You Wanna, I Always Knew, Teenage Icon, No Hope. kiedy: 16.09, godz. 19:00 gdzie: Electric Brixton, London

Carmody

Artystka muzyczna. Gatunek muzyki: Pop. Utwory: Release You, With You, The Last Song. kiedy: 16.09, godz. 19:00 gdzie: Paper Dress Vintage, London

James Arthur

Brytyjski piosenkarz. Zwycięzca 9. edycji programu The X Factor w 2012. Debiutancki singiel Impossible (cover utworu barbadoskiej wokalistki Shontelle) wydany po ﬁnale programu uplasował się na 1. miejscu listy UK Singles Chart, sprzedając się w niemal 1,5 milionach kopii, co czyni go najlepiej sprzedającym się singlem ﬁnalisty The X Factor w historii. W 2013 ukazał się debiutancki album James Arthur, który zadebiutował na 2. pozycji brytyjskiej listy bestsellerów. W 2016 wydał drugi album studyjny pt. Back from the Edge. kiedy: 16.09, godz. 19:00 gdzie: Lafayette, London, London

Hot Milk

Grupa muzyczna. Początek kariery muzycznej: 2018. Albumy: Are You Feeling Alive?. kiedy: 16.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Academy Islington, London

Alexander 23

Alexander Glantz, znany zawodowo jako Alexander 23, to amerykański piosenkarz, autor tekstów, multiinstrumentalista, inżynier i producent muzyczny. Gatunek muzyki: Pop. Albumy: I’m Sorry I Love You - EP. Utwory: IDK You Yet, Come Here and Leave Me Alone, Cry Over Boys. kiedy: 16.09, godz. 19:00 gdzie: The Courtyard Theatre, London

Bel Cobain & Keepvibesnear & Natty Wylah

Bel Cobain - artystka muzyczna. Gatunki muzyki: Alternatywna/niezależna, Hip-hop/rap. Utwory: Introverted Stoner, Emocean, Broken Bridge. Keepvibesnear - muzyk. Utwory: Wave Down, Tell Me Your Mind, M25. Natty Wylah - artystka muzyczna. Utwory: FEEL U, Crossed Fingers, 4 Siblings. kiedy: 16.09, godz. 19:00 gdzie: Jazz Cafe, London

đ 10-&$".:đ

66 ~ WIELKI IMPREZOWNIK

co w trawie piszczy... Social Haul

Grupa muzyczna. Utwory: Wet Eyes, This Is All I Need, The Ease. kiedy: 16.09, godz. 19:30 gdzie: Sebright Arms, London

Black Grape

Angielski zespół rockowy z udziałem byłych członków Happy Monday i Ruthless Rap Assassins. Ich muzyczny styl łączy funk i elektroniczny rock z elektronicznym programowaniem i samplami. Początek kariery: City of Salford, Wielka Brytania (1993). Utwory: Reverend Black Grape, Kelly’s Heroes, England’s Irie. kiedy: 17.09, godz. 18:00 gdzie: O2 Academy Islington, London

Pigeon John

John Kenneth Dust, lepiej znany pod pseudonimem Pigeon John, to amerykański raper z Los Angeles w Kalifornii. Jest byłym członkiem L.A. Symphony. Utwory: The Bomb, Gotta Good Feelin’, They Don’t Make Em Like Me. kiedy: 17.09, godz. 18:30 gdzie: The Grace, London

Freya Ridings

Angielska piosenkarka, autorka tekstów i multiinstrumentalistka. Ridings zyskało na znaczeniu w 2017 roku dzięki balladzie „Lost Without You”, która znalazła się w pierwszej dziesiątce przebojów UK Singles Chart. Następnie wydała swój debiutancki rozszerzony spektakl You Mean the World to Me. Utwory: Lost Without You, Castles, You Mean the World to Me. kiedy: 17.09, godz. 19:00 gdzie: Lafayette, London

Sam Gellaitry

Muzyk. Utwory: LONG DISTANCE, Duo, Assumptions. kiedy: 17.09, godz. 19:00 gdzie: Peckham Audio, London

Twinnie

Twinnie-Lee Moore, znana profesjonalnie jako Twinnie, jest angielską piosenkarką i autorką tekstów i aktorką, znaną z grania Porsche McQueen w telenoweli 4 na kanale Hollyoaks. Albumy: Hollywood Gypsy, Better When I’m Drunk EP. Utwory: Social Babies, I Love You Now Change, Better When I’m Drunk. kiedy: 17.09, godz. 19:00 gdzie: Omeara, London 10 września 2021

Space

Francuska instrumentalna grupa muzyczna grająca muzykę synth pop i space disco. Została założona w 1977 roku przez Didiera Marouaniego. Pod koniec lat 70. XX wieku wydawnictwo muzyczne „Miełodija” w Moskwie wydało płytę gramofonową z nagraniem Space i pod wpływem tej muzyki powstał radziecki zespół muzyczny Zodiak. kiedy: 17.09, godz. 19:00 gdzie: The Garage, London

The Vamps

Brytyjski zespół wykonujący muzykę z gatunku pop-rock, założony na początku 2012 roku. Swój pierwszy kontrakt płytowy zespół podpisał z wytwórnią Mercury Records w listopadzie 2012 roku. The Vamps wystąpili w roli supportu przed McFly na trasie „Memory Lane Tour” na początku 2013 roku. Wystąpili również na festiwalach i koncertach jako support przed takimi wykonawcami jak: The Wanted, McFly, Selena Gomez. Skład: Bradley Will Simpson – wokal, gitara, James Daniel McVey – gitara, chórki, Connor Samuel John Ball – gitara basowa, chórki, Tristan Oliver Vance Evans – perkusja, chórki. kiedy: 17.09, godz. 19:00 gdzie: Eventim Apollo, London

Frankie Stew & Harvey Gunn

Grupa muzyczna. Albumy: Breathing Exercises, Handle With Care. Utwory: Put It on Me, Adult Workers, Tortoise. kiedy: 17.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Forum Kentish Town, London

POLECAMY!

Kombii

Polski zespół grający muzykę z pogranicza pop-rocka i synth popu, założony w 2003 roku przez Grzegorza Skawińskiego, Waldemara Tkaczyka i Jana Plutę – trzech byłych członków zespołu Kombi. 19 czerwca 2020 roku w internecie ukazał się najnowszy singiel zespołu Kombii pt. „Ochronię nas”, a dokładnie dwa miesiące później, 19 sierpnia – kolejny, zatytułowany „Przetrwamy”. Utwory te stanowią zapowiedź nowej studyjnej płyty grupy, której premiera przewidziana jest na wiosnę 2021 roku. Piosenka „Przetrwamy” została nominowana do konkursu „Premiery” w ramach Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu, w którym zespół wziął udział 6 września 2020 roku. Obecny skład zespołu: Grzegorz Skawiński – gitara, śpiew, Waldemar Tkaczyk – gitara basowa, Adam Tkaczyk – perkusja, Wojciech Horny – instrumenty klawiszowe. Byli członkowie zespołu: Jan Pluta (zmarły) – perkusja (2003–2009), Bartosz Wielgosz – instrumenty klawiszowe (2003–2013). Fot. Jacek Halicki, commons.wikimedia.org. kiedy: 18.09, godz. 18:00 gdzie: O2 Shepherds Bush Empire, London

Declan Benedict McKenna to angielski piosenkarz, autor tekstów, producent muzyczny, obrońca praw LGBTQ + i działacz polityczny. Początkowo zdobył uznanie wygrywając konkurs dla młodych talentów na festiwalu Glastonbury w 2015 roku. Utwory: Brazil, The Key to Life on Earth, Beautiful Faces. kiedy: 17.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Academy Brixton, London kiedy: 18.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Academy Brixton, London

społami jak Kraftwerk, The Human League, oraz pionierami EBM - Front 242 i Nitzer Ebb. Swą działalność rozpoczęli w 1986 roku, jednak ich pierwsza płyta Dreams For A Cryotank ukazała się dopiero pod koniec 1994 roku nakładem wytwórni Memento Materia. Ich drugi album studyjny, wydany już nakładem wytwórni Off Beat, znanej z wyszukiwania nowych talentów, Sequencer został znakomicie przyjęty przez fanów i krytyków, umiejscawiając Covenant w kręgu najważniejszych zespołów sceny elektro/EBM. Kolejne albumy, Europa oraz United States of Mind ugruntowały ich pozycję. 25 lipca 2009 zespół zagrał koncert w Polsce w ramach festiwalu Castle Party. kiedy: 18.09, godz. 18:00 gdzie: The Garage, London

Covenant

McFly

Declan McKenna

Szwedzka grupa muzyczna grająca futurepop, synth pop i EBM. Ich muzyka inspirowana jest takimi ze-

Angielski zespół pop-rockowy, który oﬁcjalnie zadebiutował na scenie muzycznej w 2004 roku singlem

5 Colours In Her Hair. Nazwa tego zespołu pochodzi od Marty’ego McFly’a, bohatera ulubionego ﬁlmu Toma Fletchera – Powrót do przyszłości. W 2005 formacja dostała nagrodę Brit Awards dla najlepszego wykonawcy pop. McFly występowali w ramach takich akcji charytatywnych jak: Comic Relief, Children in Need, Live 8 w Tokio, Sport Relief czy Godzina dla Ziemi (ang. Earth Hour). Wszyscy czterej członkowie zespołu zagrali również drugoplanowe role w amerykańskiej komedii romantycznej u boku Lindsay Lohan Całe szczęście (ang. Just My Luck) z 2006 roku. 11 listopada 2013 roku ogłoszono powstanie supergrupy McBusted, w skład której wszedł cały zespół McFly oraz byli członkowie zespołu Busted: Matt Willis i James Bourne. W 2014 roku odbyła się ich wspólna trasa koncertowa po Wielkiej Brytanii. W 2014 McFly zostali uhonorowani specjalną nagrodą Nickelodeon Kids’ Choice Award dla

WIELKI IMPREZOWNIK

~ 67

reklama

ulubionego brytyjskiego zespołu ostatniej dekady. kiedy: 18.09, godz. 18:30 gdzie: The SSE Arena Wembley, London

The Pigeon Detectives

Brytyjska grupa muzyczna założona w Rothwell w hrabstwie West Yorkshire. W 2006 roku zagrali jako support na trasie Dirty Pretty Things. W drugiej połowie 2006 byli supportem na trasie Kaiser Chiefs. Od tamtej pory oba zespoły przyjaźnią się. Ich debiutancki album Wait For Me został wydany w 2007 i uzyskał status platynowej płyty w Wielkiej Brytanii. W 2008 zespół wydał album Emergency. Utwory: Take Her Back, I’m Not Sorry, I Found Out. kiedy: 18.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Forum Kentish Town, London

Freya Ridings

Ben Howard

Brytyjski piosenkarz folk rockowy i twórca tekstów. Wychowywany przez umuzykalnionych rodziców. Dzięki nim, już jako dziecko zetknął się z muzyką artystów z lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych (takich jak Joni Mitchell czy Bob Dylan). Miało to na niego ogromny wpływ i zapoczątkowało jego miłość do muzyki. Po ukończeniu King Edward IV Community College i Torquay Boys’ Grammar School, a następnie krótkim pobycie na uniwersytecie w Kornwalli, Howard postanowił skupić się na tworzeniu muzyki. Zaczął budować reputację nie tylko w hrabstwie Devon, ale również w innych częściach Wielkiej Brytanii. W końcu został poproszony o podpisanie kontraktu z Island Records. W 2011 roku wydał album zatytułowany Every Kingdom. kiedy: 18.09, godz. 19:00 gdzie: Royal Festival Hall, London

kiedy: 19.09, godz. 19:00 gdzie: Royal Festival Hall, London kiedy: 24.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Academy Brixton, London

Motorama

Rosyjski post-punkowy zespół z Rostowa nad Donem w Rosji. Zespół powstał w 2005 roku. Grupa zyskała popularność nie tylko w Rosji, ale także za granicą, szczególnie w Europie, Ameryce Łacińskiej i Azji. Albumy: Alps, Many Nights, Before The Road, Poverty. kiedy: 18.09, godz. 19:30 gdzie: Oslo, London

London Community Gospel Choir

The London Community Gospel Choir to pierwszy w Wielkiej Brytanii znany współczesny „występowy zespół koncertowy, inspirujący chór gospel”, łączący gospel z wieloma gatunkami muzyki, w tym popem, soulem, jazzem, R&B, muzyką klasyczną i innymi. Albumy: Glorious, Out of Many - One Voice, Gospel Greats. kiedy: 19.09, godz. 17:00 gdzie: Jazz Cafe, London

London Grammar

Brytyjski zespół muzyczny grający synth pop i rock, założony w 2009. Hannah Reid i Dan Rothman spotkali się na uniwersytecie w Nottingham. W 2009 założyli zespół muzyczny, do którego później dołączył Dominic Major. Ich muzyka nie zdobywała początkowo dużej popularności. Zazwyczaj grali dla niewielkiej, kilkuosobowej publiki. Stali się bardziej rozpoznawalni po umieszczeniu w Internecie utworu Hey Now. W lutym 2013 wydali swój pierwszy minialbum Metal and Dust, a we wrześniu 2013 na rynku ukazała się ich pierwsza płyta If you wait. Kolejną wydali cztery lata później, poprzedziły ją, wypuszczony w styczniu 2017 r. singiel Rooting for You oraz w lutym Big Picture. Drugi album studyjny zespołu Truth Is a Beautiful Thing został wydany w czerwcu 2017 roku, osiągając pierwsze miejsce na brytyjskiej liście albumów. kiedy: 20.09, 21.09, godz. 20:00 gdzie: New Slang (Pryzm), Kingston upon Thames kiedy: 25.09, godz. 19:00 gdzie: Leeds Beckett Student Union, Leeds kiedy: 27.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Academy Oxford, Oxford

68 ~ WIELKI IMPREZOWNIK

co w trawie piszczy... muzycznej rodzinie wraz ze swoim starszym bratem, Rufusem Wainwrightem. W 2013 roku wydany został jej album Trauma: Chansons de la Serie Tele #04 ze ścieżką dźwiękową do czwartego sezonu kanadyjskiego serialu telewizyjnego, Trauma. W 2015 roku wzięła udział, jako jedna z panelistów, w edycji corocznych zawodów Canada Reads, podczas których opowiedziała się za powieścią And the Birds Rained Down, napisaną przez kanadyjską pisarkę, Jocelyne Saucier. kiedy: 20.09, godz. 19:00 gdzie: Union Chapel, London

POLECAMY!

Steve Hackett

Roisin Murphy

Irlandzka wokalistka, współzałożycielka zespołu Moloko. Poza śpiewem w grupie Moloko Murphy współpracowała z innymi zespołami i wykonawcami, jak Handsome Boy Modeling School czy DJ Boris Dlugosch, dla którego zaśpiewała klubowy hit „Never Enough”. W 2004 Murphy rozpoczęła współpracę z producentem muzyki elektronicznej Matthew Herbertem. W 2005 wytwórnia Echo Records wydała jej pierwszy solowy album Ruby Blue. Przed premierą na CD Ruby Blue była dostępna na trzech płytach gramofonowych (Sequins #1, Sequins #2 i Sequins #3), wydanych w limitowanej edycji. W 2007 ukazała się jej druga solowa płyta „Overpowered”. kiedy: 19.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Academy Brixton, London

Hak Baker

Artysta muzyczny. Utwory: Venezuela Riddim, Tom, Conundrum. kiedy: 19.09, godz. 19:00 gdzie: Village Underground, London

Amenra

Belgijski zespół z Kortrijk. Został założony w 1999 roku przez wokalistę Colina H. van Eeckhouta i gitarzystę Mathieu Vandekerckhove, którzy obecnie występują u boku perkusisty Bjorna Lebona, gitarzysty Lennarta Bossu i basisty Tima De Gietera. Utwory: Ogentroost, A Solitary Reign, De evenmens. kiedy: 19.09, godz. 19:00 gdzie: Electric Brixton, London

Boyzlife

Grupa muzyczna. Albumy: Strings Attached. Utwory: Flying Without Wings, You Needed Me, Love Me For A Reason. kiedy: 19.09, godz. 19:30 gdzie: New Wimbledon Theatre, London

Elbow

Angielski zespół grający rocka alternatywnego, oﬁcjalnie powstały 10 września 2021

w 1997 roku. Nazwa zespołu pochodzi z nadawanego przez BBC serialu Śpiewający detektyw, w którym główny bohater, Philip Marlow, stwierdza, że słowo „elbow” (ang. „łokieć”) jest najbardziej zmysłowym słowem w języku angielskim, nie ze względu na znaczenie, a uczucie towarzyszące jego wypowiadaniu. Skład: Guy Garvey – śpiew, gitara, teksty, perkusja, Mark Potter – gitara, śpiew, Craig Potter – instrumenty klawiszowe, organy, śpiew, Pete Turner – gitara basowa, śpiew, instrumenty klawiszowe, Richard Jupp – perkusja. kiedy: 20.09, godz. 19:00 gdzie: Eventim Apollo, London kiedy: 21.09, godz. 19:00 gdzie: Eventim Apollo, London kiedy: 22.09, godz. 19:00 gdzie: Eventim Apollo, London

Martha Wainwright

Kanadyjsko-amerykańska wokalistka pop-folkowa i autorka piosenek. Wainwright jest córką amerykańskiego piosenkarza folkowego i autora piosenek, Loudona Wainwrighta III oraz kanadyjskiej piosenkarki i autorki piosenek, Kate McGarrigle. Wychowywała się w Montrealu w

Angielski gitarzysta rockowy i klasyczny, znany m.in. z występów z grupami Genesis i GTR oraz z kariery solowej. Jest starszym bratem ﬂecisty Johna Hacketta. Jego pierwszym instrumentem była harmonijka ustna, na której nauczył się grać już w wieku czterech lat. Po gitarę sięgnął w wieku lat trzynastu. Steve Hackett jest wśród gitarzystów uznawany za wynalazcę techniki tapping, spopularyzowanej później przez Eddiego Van Halena. Orkiestralny, melodyjny styl Hacketta w rocku jest bardzo charakterystyczny, technicznie trudny do naśladowania i ceniony jako zasadniczo niepowtarzalny w muzyce rockowej. Muzyk posiada także krytycznie uznany dorobek w muzyce poważnej na gitarę jako wykonawca, aranżer, nauczyciel i kompozytor. Jego „Midsummer Night’s Dream” była jedną z najlepiej sprzedających się płyt z muzyką poważną w 1997 roku. kiedy: 20.09, godz. 19:15 gdzie: London Palladium, London kiedy: 21.09, godz. 19:15 gdzie: London Palladium, London kiedy: 22.09, godz. 18:30 gdzie: London Palladium, London

The Abyssinians

Jamajska grupa grająca muzykę roots reggae, znana z promowania ruchu rastafariańskiego w swoich tekstach. Wokalne trio powstało w roku 1969 - w jego skład wchodzili Bernard Collins, Donald Manning i Linford Manning. Najbardziej znanymi utworami The Abyssinians są „Satta Massagana’” i „Y Mas Gan”, śpiewane częściowo w języku amharskim. Kolejnym istotnym utworem jest „Declaration of Right”, którego instrumentalną wersję (rid-

dim) od lat wykorzystują inni twórcy roots reggae. kiedy: 21.09, godz. 19:00 gdzie: Jazz Cafe, London

Samantha Crain

Autorka tekstów, muzyk, producent i piosenkarz Choctaw z Shawnee, Oklahoma, podpisana z Ramseur Records, Real Kind Records i Full Time Hobby Records. Crain zdobył 2 nagrody NAMMY w 2009 roku za Folk Album of the Year i Songwriter of the Year. Gatunek muzyki: Alternatywna/niezależna. Utwory: Bloomsday, Garden Dove, Pastime. kiedy: 21.09, godz. 19:00 gdzie: The Social, London

Zak Abel

Zak David Zilesnick, lepiej znany jako Zak Abel, jest angielsko-marokańskim piosenkarzem, autorem tekstów i muzykiem. Był również narodowym mistrzem tenisa stołowego angielskich kadetów. Albumy: Only When We’re Naked, One Hand On The Future, Joker Presents. Utwory: Love Song, Be Kind, Unstable. kiedy: 22.09, godz. 19:00 gdzie: Jazz Cafe, London

JC Stewart

John Callum Stewart, znany zawodowo jako JC Stewart lub Callum Stewart, to północnoirlandzki piosenkarz, autor tekstów i muzyk. Albumy: When the Light Hits The Room. Utwory: I Need You to Hate Me, Lying That You Love Me, Too Many Nights. kiedy: 22.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Academy Islington, London

Ryan Mack

Artysta muzyczny. Utwory: Overwhelmed, Broke, Guess That’s Love. kiedy: 22.09, godz. 19:00 gdzie: The Grace, London

Casey Lowry

Muzyk. Utwory: Blank Face, You Told Me You Loved Me, drunk at home. kiedy: 22.09, godz. 19:30 gdzie: The Courtyard Theatre, London

Inglorious

Pochodzący z Anglii zespół hardrockowy. Założony w lutym 2014 roku w Londynie zespół jest prowadzony przez Nathana Jamesa,

WIELKI IMPREZOWNIK

który przez pewien czas śpiewał z Trans-Siberian Orchestra i gitarzystą Scorpions Uli Jonem Rothem. Utwory: She Won’t Let You Go, Until I Die, Messiah. kiedy: 22.09, godz. 19:30 gdzie: Islington Assembly Hall, London

Dermot Kennedy

Irlandzki piosenkarz i autor tekstów. Najbardziej znany jest z singla z 2019 roku „Outnumbered” i singla z 2020 roku „Giants”. Podpisał kontrakt z Interscope Records w USA i Island Records dla reszty świata. Utwory: Power Over Me, Outnumbered, Better Days. kiedy: 23.09, godz. 18:30 gdzie: Alexandra Palace, London kiedy: 24.09, godz. 18:30 gdzie: Alexandra Palace, London kiedy: 25.09, godz. 18:30 gdzie: Alexandra Palace, London

The Specials

Angielski zespół muzyczny grający ska założony w 1977 roku w Coventry. Jeden z najważniejszych twórców drugiej fali ska. Po założeniu w roku 1977 przez Goldinga, Dammersa i Pantera zespół nazywał się The Automatics, a następnie The Coventry Automatics. W ciągu roku dołączyli do niego Terry Hall i Roddy Radiation i zespół zmienił nazwę na The Specials AKA The Coventry Automatics a później na The Specials AKA. Joe Strummer z zespołu The Clash uczestniczył w jednym z ich koncertów i zaprosił ich na otwarcie jego zespołu w Parole UK Tour. Ten występ dał The Specials nowy poziom międzynarodowej ekspozycji. Zespół zaczął nosić modsowski styl – dwukolorowe garnitury razem z innymi elementami znanymi z młodzieżowej mody lat `60. kiedy: 23.09, godz. 19:00 gdzie: Roundhouse, London kiedy: 24.09, godz. 19:00 gdzie: Roundhouse, London kiedy: 25.09, godz. 19:00 gdzie: The Troxy, London

Tunng

brytyjska grupa muzyczna wykonująca muzykę folkową z wpływami elektro. Członkowie: Mike Lindsay, Sam Genders, Becky Jacobs, Ashley Bates, Martin Smith, Phil Winter, Phill Winter. Albumy: Mother’s Daughter and Other Songs, Comments of the Inner Chorus, Good Arrows, And Then We Saw Land, Turbines.

kiedy: 23.09, godz. 19:00 gdzie: EartH (Formerly Hackney Arts Centre), London

Lottery Winners

Brytyjski zespół indie pop z Leigh w Greater Manchester w Anglii. Zespół został założony w 2008 roku przez Thoma Rylance, Roberta Lally, Katie Lloyd i Joe Singletona. Członkowie: Katie Lloyd, Joe Singleton, Robert Lally, Alexandria Langford-Taylor. Albumy: Sounds of Isolation, Start Again, The Lottery Winners, Start Again EP, The Meaning of Life. Utwory: Rockstar Sea Shanty, The Meaning of Life, Headlock. kiedy: 23.09, godz. 19:00 gdzie: The Lexington, London

Beabadoobee

Beatrice Laus, znana zawodowo jako beabadoobee, jest ﬁlipińsko-brytyjską piosenkarką i autorką tekstów. W latach 2018-2019 wydała cztery rozszerzone sztuki pod niezależną wytwórnią Dirty Hit: Lice, Patched Up,

Loveworm i Space Cadet. Utwory: Coffee, Tired, If You Want To. kiedy: 23.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Forum Kentish Town, London

Meat Puppets

Zespół utworzony w 1980 roku. Oryginalny skład tworzyli: Curt Kirkwood, jego brat Cris Kirkwood i Derrick Bostrom. Z wydanych przez nich albumów, największy sukces komercyjny odniósł Too High to Die z 1994 r. Gatunek muzyki: Rock. Początek kariery: Phoenix, Arizona, Stany Zjednoczone (1980). Utwory: Lake of Fire, Backwater, Swimming Ground, Plateau. kiedy: 23.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Academy Islington, London

Johnny Marr

Brytyjski muzyk, były gitarzysta i kompozytor grupy The Smiths. W 2010 roku gościnnie wystąpił jako gitarzysta w muzyce do ﬁlmu Incep-

~ 69

cja, kompozytora Hansa Zimmera. Zespoły muzyczne: The Smiths (1982 – 1987). Utwory: How Soon Is Now?, There Is a Light That Never Goes Out, This Charming Man. kiedy: 23.09, godz. 19:00 gdzie: Electric Ballroom, London

Kneecap

Hiphopowe trio z Belfastu, z siedzibą w Irlandii Północnej, pod pseudonimami: Mo Chara, Móglaí Bap i DJ Próvaí. Śpiewają po irlandzku i często wspominają o swoim poparciu dla republikanizmu. Po raz pierwszy zaczęli wydawać muzykę w 2017 roku swoim singlem „C.E.A.R.T.A.”. Utwory: Cearta, Get Your Brits Out, Amach Anocht. kiedy: 23.09, godz. 19:00 gdzie: The Garage, London

Son of Dave

Benjamin Darvill, znany pod pseudonimem Son of Dave, to kanadyjski muzyk i piosenkarz, mieszkający w Wielkiej Brytanii. Zespół muzyczny: Crash Test Dummies. Albumy: Shake a Bone, 03, O2, The Ghosts That Haunt Me. kiedy: 23.09, godz. 19:00 gdzie: New Cross Inn, London

Cassyette

POLECAMY! Natalie Imbruglia

australijska piosenkarka i aktorka. Podobnie jak Jason Donovan i Kylie Minogue rozpoczęła karierę aktorską w serialu Sąsiedzi. Wzięła udział w kilku projektach muzycznych. Nagrała cover piosenki „Never Tear Us Apart” z Tomem Jonesem w jego albumie Reload, oraz piosenkę „Cold Air” użytą w ścieżce dźwiękowej ﬁlmu I twoją matkę też. Jej singel „Identify” użyto z kolei w ścieżce dźwiękowej dreszczowca Stygmaty. W kwietniu 2005 Imbruglia wydała trzecią płytę Counting Down the Days. Pierwszym singlem był utwór „Shiver”. Piosenka odniosła sukces, znajdując się przez 6 tygodni na szczycie brytyjskiej listy przebojów Airplay. Płyta zadebiutowała na 1. miejscu w Wielkiej Brytanii. Mimo wielkiego sukcesu singla, sam album sprzedał się jedynie w liczbie ok. 500 tys. egzemplarzy na świecie. kiedy: 22.09, godz. 19:00 gdzie: Lafayette, London, London

Brytyjska piosenkarka rockowa i autorka tekstów Jej debiutancki singiel „Jean” ukazał się 6 września 2019 roku. Clash Magazine opisał ją jako numetalową „popową prowokatorkę” i „The electro-pop princess to keep on your radar”. W Magazynie Głód Rankina. Albumy: Suck It. Gatunki muzyki: Rock, Alternatywna/niezależna. Utwory: Dear Goth, Push N Pull, Prison Purse. kiedy: 23.09, godz. 19:00 gdzie: The Courtyard Theatre, London

Robert Jon & The Wreck

Grupa muzyczna. Albumy: Last Light on the Highway, Glory Bound, Take Me Higher. Utwory: Oh Miss Carolina, Old Friend, Do You Remember. kiedy: 23.09, godz. 19:30 gdzie: 100 Club, London

Glue Trip

Grupa muzyczna. Utwory: Elbow Pain, La Edad Del Futuro, Fancy. kiedy: 23.09, godz. 19:30 gdzie: The Waiting Room, London

đ 10-&$".:đ

70 ~ WIELKI IMPREZOWNIK

co w trawie piszczy... Mason Hill

Grupa muzyczna. Albumy: Against the Wall, Mason Hill. Członkowie: James Bird, Scott Taylor, Matthew Ward. Utwory: Broken Son, Find My Way, We Pray. kiedy: 24.09, godz. 18:00 gdzie: Underworld, London

Get Cape Wear Cape Fly

Angielski muzyk. Zespół muzyczny: The Bottletop Band. Utwory: The Chronicles of a Bohemian Teenager, I – Spy, Call Me Ishmael. kiedy: 24.09, godz. 18:30 gdzie: Electric Brixton, London

Horsebeach

Grupa muzyczna. Albumy: Beauty & Sadness, The Unforgiving Current, II, Horsebeach, Faded Eyes, Disappear. Utwory: It’s Alright; My Heart Longs For You, Pizza; What Problem?. kiedy: 24.09, godz. 18:30 gdzie: The Grace, London

Jethro Tull

Brytyjski zespół rockowy reprezentujący style: white blues, folk rock, progresywny rock i hard rock. Nazwa zespołu pochodzi od nazwiska żyjącego na przełomie XVII i XVIII wieku angielskiego agronoma. Grupa została założona w 1967 roku. Skład zespołu zmieniał się na przestrzeni lat, lecz jego filarem, nadającym mu kształt artystyczny, pozostaje cały czas ekstrawagancki lider – flecista Ian Anderson. Grupa wypracowała charakterystyczne brzmienie oparte na rytmicznej grze perkusji, basu, gitary prowadzącej i instrumentów klawiszowych, sporadycznie grających melodyjne riffy, połączone z wibrującym dźwiękiem fletu i bardzo charakterystycznym, załamującym się śpiewem Andersona. Teksty piosenek są bardzo poetyckie, często ironiczne i prowokacyjne. kiedy: 24.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Shepherds Bush Empire, London

Our Hollow, Our Home

Grupa muzyczna. Gatunek muzyki: Metal. Początek kariery: Southampton, Wielka Brytania (2013). Albumy: In Moment / / In Memory, Hartsick, Burn in the Flood. Utwory: Throne to the Wolves, Loneshark, Feast for the Crows. kiedy: 24.09, godz. 19:00 gdzie: 229, London 10 września 2021

Nubiyan Twist

Grupa muzyczna. Gatunek muzyki: Jazz. Utwory: Buckle Up, Tittle Tattle, 24-7, Morning Light, Straight Lines. Członkowie: Nubiya Brandon, Tom Excell, Nick Richards, Joe Henwood. Albumy: Freedom Fables (2021), Jungle Run (2019). kiedy: 24.09, godz. 19:00 gdzie: Oval Space, London

Janet Devlin

Północnoirlandzka piosenkarka i autorka tekstów, która brała udział w ósmej serii The X Factor w 2011 roku, gdzie zajęła piąte miejsce. Utwory: Saint of the Sinners, Your Song, Big Wide World. kiedy: 24.09, godz. 19:00 gdzie: Union Chapel, London

Ryan McMullan

Artysta muzyczny. Albumy: Ruthless Cupid, A Winter’s Coat, Listen, Live EP, Live in Belfast. Utwory: Streets of New York, You Don’t Dance, In A Heartbeat. kiedy: 24.09, godz. 19:00 gdzie: Islington Assembly Hall, London

Virginia Wing

pierwszy autorski album, zatytułowany Eulogy for Evolution. W 2008 nagrał EP-kę, pt. Variation of Static. W tym samym roku udał się w trasę koncertową z muzykami grupy Sigur Rós. Wystąpił wówczas również w Polsce, a jego koncert odbył się 20 sierpnia 2008 w Warszawie. 10 listopada zagrał drugi koncert w Polsce, tym razem w Poznaniu. 3 października 2011 ponownie rozpoczął projekt polegający na codziennym komponowaniu i publikowaniu utworów przez cały tydzień w Internecie. Płyta, pt. Living Room Songs, ukazała się 5 grudnia 2011. kiedy: 24.09, godz. 19:00 gdzie: Eventim Apollo, London

Oliver Heldens

Holenderski producent muzyczny. Heldens rozpoczął profesjonalną karierę muzyczną, kiedy podpisał kontrakt Spinnin’ Records w roku 2013. Jego pierwsze wydania „Stinger” i „Thumper” zrobił wspólnie z DJ’em Jacobem van Hage’em. Kolejny utwór – „Panther” został wydany ze współpracą z Robbym Eastem, który został wydany pod etykietą Oxygen 2 grudnia 2013 r.

Singiel „Gecko” zadebiutował tego samego miesiąca w wytwórni Musical Freedom i wspiął się na pierwszą pozycję ‘DMC Magazine Buzz Chart’ i został nazwany „Essential New Tune” przez BBC Pete Tong 31 stycznia 2014 r. Heldens w lipcu 2017, 2018 i 2019 wystąpił podczas Sunrise Festival w Kołobrzegu. kiedy: 25.09, godz. 12:00 gdzie: Printworks, London

Sam Fender

Samuel Thomas Fender to angielski piosenkarz, autor tekstów, muzyk i aktor. Po rozpoczęciu kariery aktorskiej podpisał kontrakt z piosenkarzem i niezależnie wydał kilka singli, uzyskując tytuł jednego z albumów BBC Sound of 2018. Utwory: Seventeen Going Under, Play God, Will We Talk?. kiedy: 25.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Academy Brixton, London

The Subways

Brytyjski zespół indie rockowy założony w 2003. W początkach istnienia The Subways, grywając tylko w okolicach Londynu, wydawali wiele dem

Grupa muzyczna. Utwory: I’m Holding Out For Something, Soft Fruit, The Second Shift. kiedy: 24.09, godz. 19:30 gdzie: MOTH Club, London

Aaron Unknown

Artysta muzyczny. Utwory: U.N.K.N.O.W.N. Vibrations, Find My Own Way, Been Away In A Cycle. kiedy: 24.09, godz. 19:30 gdzie: PowerHaus, London

SG Lewis

Samuel George Lewis jest piosenkarzem, autorem tekstów, muzykiem i producentem muzycznym. Najbardziej znany jest ze współpracy z wieloma artystami, od JP Cooper, Raye i Ray BLK po Bruno Majora, Frances, Clairo i LANY. Gatunki muzyki: Deep house, Taneczna/elektroniczna. Utwory: Feed The Fire, More Than A Woman, Warm. kiedy: 24.09, godz. 20:00 gdzie: Printworks, London

Ólafur Arnalds

Islandzki multiinstrumentalista oraz producent muzyczny. Grał w zespołach hardcore/metalowych, w tym m.in. w Fighting Shit i Celestine. 12 października 2007 wydał swój

POLECAMY! Tokyo Police Club

Kanadyjski zespół nurtu indie rock, który powstał w Newmarket. Powstał w 2005, w wyniku zwrócenia uwagi na siebie poprzez próby muzyczne i granie w piwnicy, zaczął zdobywać uznanie grając w okolicach Toronto, wystąpił również na miejskim festiwalu. Następnym krokiem w budowaniu zespołu było podpisanie umowy z Paper Bag i rezygnacja części jego członków ze studiów na rzecz pracy jako grupa muzyczna. Od swojego powstania zespół wystąpił w wielu festiwalach, wydał trzy albumy, Elephant Shell w 2008, Champ w 2010 i Ten Songs Ten Days w 2011. Ma również na koncie dwanaście singlów i dwa mini albumy. Członkowie: David Monks – wokal, gitara basowa, Josh Hook – gitara elektryczna, Graham Wright – keyboard, Greg Alsop – perkusja. . kiedy: 24.09, godz. 19:00 gdzie: The Dome, London

WIELKI IMPREZOWNIK

i EP. Billy Lunn chciał, żeby zespół nagrywał każdy zestaw nowych piosenek, ale niestety nie mieli środków aby wykorzystywać do tego profesjonalne studio. Wpadli na pomysł utworzenia własnego studia w domu. Umożliwiło im to ciągłe tworzenie nowych utworów i rozpowszechnianie ich za pomocą stworzonej własnoręcznie przez Billy’ego strony www. thesubways.net. To właśnie dzięki internetowi zrzeszyli sobie fanów. Dzięki domowemu studiu powstało w krótkim czasie około 8 dem, które zostały wysłane do londyńskich wytwórni. Z takim dorobkiem The Subways mogli wyruszyć w trasę koncertową w okolicach Londynu. Skład: Billy Lunn – gitara, wokal, Charlotte Cooper – gitara basowa, wokal, Josh Morgan – perkusja. kiedy: 25.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Forum Kentish Town, London

Lady Pank

Polski zespół muzyczny założony w 1981 we Wrocławiu przez Jana Borysewicza i Andrzeja Mogielnickiego. Nazwa grupy pochodzi od tytułu jej pierwszego nagrania – „Mała Lady Punk”. Pierwszy oﬁcjalny koncert pod szyldem Lady Pank zagrali 14 sierpnia 1982 w Warszawie z okazji otwarcia studenckiego klubu Park[a], wystąpili w składzie: Jan Borysewicz – wokal i gitara; Edmund Stasiak – gitara; Paweł Mielczarek – gitara basowa; Andrzej Polak – perkusja. Od tamtej pory skład zespołu wielokrotnie ulegał zmianie, a grupa wydała ponad 20 płyt studyjnych i wylansowała liczne przeboje, m.in. „Tańcz, głupia, tańcz”, „Kryzysowa narzeczona”, „Mniej niż zero”, „Fabryka małp”, „Wciąż bardziej obcy”, „Zostawcie Titanica” i „Zawsze tam, gdzie ty”. Za sprzedaż albumów uzyskali dwie platynowe płyty i sześć złotych. Lady Pank pozostaje jednym z najpopularniejszych zespołów muzycznych w historii polskiego rocka. kiedy: 25.09, godz. 19:00 gdzie: indigo at The O2, London

đ 10-&$".:đ Spinall

Oluseye Desmond Sodamola, zawodowo znany pod pseudonimem DJ

Spinall, jest nigeryjskim dżokejem, producentem płyt, autorem tekstów, dyrektorem wytwórni i osobowością mediów. Po raz pierwszy zyskał rozgłos w 2004 roku, pracując jako DJ radiowy w Raypower 100.5 FM. Utwory: Dis Love, Sere, Nowo. kiedy: 26.09, godz. 18:00 gdzie: indigo at The O2, London

Gin Annie

Grupa muzyczna. Albumy: 100% Proof, New Bad Habit EP. Utwory: New Bad Habit, Love Ain’t Here, All I Want. kiedy: 26.09, godz. 19:00 gdzie: The Grace, London

The Handsome Family

Alternatywny duet country i Americana składający się z męża i żony Bretta i Rennie Sparks, założony w Chicago, Illinois, a od 2021 roku z siedzibą w Albuquerque w Nowym Meksyku. Utwory: Far from Any Road, Weightless Again, So Much Wine. kiedy: 26.09, godz. 19:00 gdzie: EartH (Formerly Hackney Arts Centre), London

Dodie

Angielska piosenkarka, autorka tekstów, i youtuberka z Epping, Essex. Dodie zaczęła swoją karierę przez wykonywanie coverów na pianinie i ukulele i od tego czasu wykonuje głównie swoje oryginalne piosenki. Na swoim głównym kanale ma ponad 150 filmików, ponad 1,9 miliona subskrypcji i ponad 300 milionów wyświetleń (stan na listopad 2020). Na swoim drugim kanale ma ponad 120 filmików, ponad 900 tysięcy subskrypcji i ponad 59 milionów wyświetleń (stan na listopad 2020). 9 grudnia 2016 roku Dodie opublikowała swój pierwszy film do piosenki „Sick Of Losing Soulmates” na kanale Vevo, dodieVevo na którym ma 41 milionów wyświetleń i ponad milion subskrypcji. Współpracowała z wieloma artystami, m.in. Tessą Violet, Julie Nunes, Orlą Gartland czy Pomplamoose. W 2018 roku Dodie nagrała piosenkę „Human” z piosenkarzem Tomem Walkerem która jest jednym z utworów na EP-ce o tej samej nazwie. kiedy: 27.09, godz. 19:00 gdzie: Eventim Apollo, London

Sophie And The Giants

Brytyjski zespół muzyczny założony w 2015 w Sheﬃeld. Zadebiutowali

w 2018 roku z singlem „Monsters”. Zespół został założony przez Sophie Scott w 2015 roku. Pierwotnie jego celem było tylko ćwiczenie grania utworów na instrumentach ze znajomymi, którzy interesowali się muzyką i wykonywali ją amatorsko. Wiosną 2017 zespół zaczął ambitniejszą aktywność na uczelni muzycznej Guildford w hrabstwie Surrey pod nazwą Sophie and the Giants. Sophie (która aktualnie w grupie odpowiada za wokal oraz okazyjnie za grę na gitarze basowej) do zespołu zaprosiła Chrisa Hilla, który gra na perkusji, Baileya Stapledona, który odpowiadał za grę na gitarze basowej i Tobiego Holmesa, który gra na gitarze. kiedy: 27.09, godz. 19:00 gdzie: Lafayette, London, London

Bree Runway

Brenda Wireko Mensah, znana zawodowo jako Bree Runway, to angielska piosenkarka, raperka i autorka tekstów z Ghany. Gatunek muzyki: Pop. Albumy: 2000and4Eva. Utwory: ATM, HOT HOT, All Night. kiedy: 27.09, godz. 19:00 gdzie: Colours Hoxton, London kiedy: 28.09, godz. 19:00 gdzie: Colours Hoxton, London

~ 71

Marisha Wallace

Amerykańska aktorka, najbardziej znana z pracy w teatrze muzycznym. Nominacje: WhatsOnStage Award for Best Supporting Actress in a Musical. Utwory: These Palace Walls, Miles and Miles, Tomorrow. kiedy: 27.09, godz. 19:00 gdzie: Arts Theatre London

The Magic Numbers

Angielski pop-rockowy zespół składający się z dwóch par brata i siostry z Hanwell w zachodnim Londynie. Grupa powstała w 2002 roku, wydając swój debiutancki album zatytułowany The Magic Numbers 13 czerwca 2005 roku. Utwory: Love’s a Game; Forever Lost. kiedy: 28.09, godz. 19:00 gdzie: Electric Ballroom, London

Connie Constance

Angielska piosenkarka i autorka tekstów z Watford. Swój debiutancki album, English Rose, wydała 21 marca 2019 roku. Producentem albumu jest Jim Abbiss, który wyprodukował również materiał dla takich artystów jak Adele i Arctic Monkeys. Utwory: Costa del Margate, Prim & Propa. kiedy: 28.09, godz. 19:00 gdzie: Oslo, London

POLECAMY! Bring Me The Horizon

Brytyjski zespół wykonujący szeroko pojętą muzykę rockową. Nazwa zespołu pochodzi z ﬁlmu Piraci z Karaibów, gdzie Kapitan Jack Sparrow wykrzyczał zdanie „Now... Bring me that horizon!”. Słowo „that” zostało zastąpione „the”. Obecny skład zespołu: Matt Kean – gitara basowa, Lee Malia – gitara, wokal wspierający, Matt Nicholls – perkusja, Oliver Sykes – wokal prowadzący, instrumenty klawiszowe, Jordan Fish – instrumenty klawiszowe, wokal wspierający. kiedy: 26.09, godz. 18:00 gdzie: The O2, London

72 ~ WIELKI IMPREZOWNIK

co w trawie piszczy... Gracey

Grace Barker, znana zawodowo jako Gracey, to angielska piosenkarka, która dokonała przełomu w 2020 roku, współpracując z 220 Kid przy nominowanym do BRIT singlu „Don’t Need Love”. Piosenka osiągnęła szczyt na 9 miejscu przez dwa tygodnie na brytyjskiej liście przebojów singli. Albumy: The Art Of Closure. Utwory: Don’t Need Love, Empty Love, Like That. kiedy: 28.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Academy Islington, London

St. Lundi

Muzyk. Utwory: To Die For, Lost in Love, You’ve Got the Wrong Guy. kiedy: 28.09, godz. 19:00 gdzie: Laylow, London

Gerry Cinnamon

Gerard Crosbie, zawodowo znany jako Gerry Cinnamon, to szkocki piosenkarz, autor tekstów i gitarzysta akustyczny. Śpiewa ze swoim lokalnym akcentem z tekstami „brutalnie szczerymi”. Utwory: Belter, Canter, Sometimes. kiedy: 29.09, godz. 18:30 gdzie: Alexandra Palace, London

Black Stone Cherry

Amerykańska grupa muzyczna grająca południowego rocka, założona 4 czerwca 2001 w Edmonton (Kentucky). Black Stone Cherry Zespół koncertował głównie w Stanach Zjednoczonych. Zagrał także jedną trasę w Europie jako support zespołu Hinder, wystąpili również w londyńskim Hyde Parku pod koniec 2007. Supportowali także Buckcherry. Gdy w 2006 Buckcherry musiało odwołać kilka swoich występów, Black Stone Cherry zagrało swój pełny set aby tłum „odzyskał wartość swoich pieniędzy”. Na przełomie 2006/2007 otwierali występy Black Label Society, dając się dzięki temu poznać słuchaczom gustującym w cięższej muzyce. Podczas występu w Wiltern w Los Angeles zagrali cięższą wersję „Hoochie Coochie Man” Muddy’ego Watersa. kiedy: 29.09, godz. 19:00 gdzie: Royal Albert Hall, London

October Drift

Grupa muzyczna. Albumy: Forever Whatever, Naked EP, Stranger Days, Come And Find Me. Utwory: Oh the Silence, Don’t Give Me Hope, Losing My Touch. 10 września 2021

kiedy: 29.09, godz. 19:00 gdzie: Boston Music Room, London

Henge

Brytyjski zespół założony w Manchesterze w 2015 roku. Zespół gra rodzaj elektronicznego crossovera, który nazywają Cosmic Dross, występując jako ﬁkcyjne postacie Zpor, Goo, Grok i Nom. Albumy: Attention Earth!, ExoKosm, Cosmic Dross. kiedy: 29.09, godz. 19:00 gdzie: Village Underground, London

Phil Madeley

Artysta muzyczny. Utwory: Same Skies, 21st Century Witch Hunt, Lay Across. kiedy: 29.09, godz. 19:00 gdzie: Shacklewell Arms, London

Nick Corbin

Artysta muzyczny. Utwory: Gotta Get Back To You, I Need Reminding, Sunshine In. kiedy: 29.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Academy 2 Islington, London

Lany

Amerykański zespół popowy z Los Angeles, założony w Nashville w 2014 roku. W skład zespołu wchodzą Paul Jason Klein, Charles Leslie „Les” Priest i Jake Clifford Goss. Podpisany z Polydor i Interscope zespół wydał trzy najlepsze albumy 40: LANY, Malibu Nights i Mama’s Boy. Utwory: ILYSB, Mean It, Malibu Nights. kiedy: 29.09, godz. 19:00 gdzie: Eventim Apollo, London

Do Nothing

Grupa muzyczna. Albumy: Zero Dollar Bill, Glueland EP. kiedy: 29.09, godz. 19:30 gdzie: Islington Assembly Hall, London

The Native

Grupa muzyczna. Początek kariery muzycznej: 2017. Albumy: Fall Down, Fall Down EP, In My Mind. kiedy: 29.09, godz. 19:30 gdzie: The Social, London

Jazz Morley

Artystka muzyczna. Utwory: Disconnected, Lights, Me and My Mind. kiedy: 29.09, godz. 19:30 gdzie: Lafayette, London

POLECAMY!

Haim

Pochodzący z Los Angeles zespół muzyczny, którego brzmienie najczęściej porównywane jest z Fleetwood Mac. Członkiniami zespołu są trzy siostry: Este Haim (ur. 1986 – gitara klasyczna, gitara basowa), Danielle Haim (ur. 1989 – gitara klasyczna, bębny) i Alana Haim (ur. 1991 – gitara klasyczna, perkusja, keyboard). Debiutancki album Haim pod nazwą Days Are Gone został wydany wiosną 2013. Pierwszym singlem tego albumu jest nagranie zatytułowane „Falling”. Wśród producentów piosenek znaleźli się Paul Epworth i James Ford z Simian Mobile Disco. Magazyn NME przyznał „Forever” 4 miejsce w podsumowaniu najlepszych singli 2012 roku. 4 stycznia 2013 r. dziewczyny zostały laureatkami prestiżowej nagrody BBC Sound Of 2013, jako pierwszy zespół który otrzymał to wyróżnienie. . kiedy: 30.09, godz. 18:30 gdzie: The O2, London

The Dear Hunter

Amerykański zespół rocka progresywnego pochodzący z Providence na Rhode Island. Zaczął się jako poboczny projekt Casey Crescenzo, kiedy był członkiem The Receiving End of Sirens, zanim stał się jego głównym zespołem w 2006 roku. W muzyce zespołu można znaleźć różnorodne instrumenty i style. Początek kariery: Providence, Rhode Island, Stany Zjednoczone (2005). Utwory: A Night on the Town. kiedy: 29.09, godz. 19:30 gdzie: Oslo, London

The Woodentops

Brytyjski zespół rockowy, który cieszył się uznaniem krytyków i umiarkowaną popularnością w połowie lat osiemdziesiątych. Albumy: Giant, Wooden Foot Cops on the Highway, Granular Tales. Utwory: Good Thing, Why, Give It Time. kiedy: 30.09, godz. 18:30 gdzie: 100 Club, London

Tom Grennan

Brytyjski piosenkarz i autor tekstów z Bedford w Anglii. Utwory: Little Bit

of Love, Let’s Go Home Together, Found What I’ve Been Looking For. kiedy: 30.09, godz. 18:30 gdzie: Alexandra Palace, London

Tender

Brytyjski duet elektroniczny założony w Londynie w 2015 roku. Zaczynając od domu i samodzielnie wydając kilka EP, podpisali kontrakt z Partisan Records w 2016 roku. Gatunki muzyki: Taneczna/elektroniczna, Hip-hop/rap. Utwory: Outside, Slow Love, Erode. kiedy: 30.09, godz. 19:00 gdzie: Islington Assembly Hall, London

Camilo

Camilo Echeverry, który nagrywa jako Camilo, jest kolumbijskim piosenkarzem, autorem tekstów i producentem muzycznym. Urodzony w Medellín Camilo jest znany ze swoich singli „Favorito”, „Tutu” u boku Pedro Capó i Shakira oraz „Desconocidos” z Mau y Rickym i Manuelem Turizo. kiedy: 30.09, godz. 19:00 gdzie: O2 Shepherds Bush Empire, London

WIELKI IMPREZOWNIK

Adrian Crowley

Paper Sessions. 28 lutego 2020 Niemiecka Telewizja Bayerischer Rundfunk transmitowała jej PULSfestival koncert nagrany 30 listopada 2019 w Monachium. Pomimo intensywnej trasy koncertowej Lou nadal czasami występował w berlińskich parkach i na stacjach metra. Wiosną 2020 odbyła krótką trasę koncertową po Europie. kiedy: 30.09, godz. 19:30 gdzie: Oval Space, London

piosenkarz, kompozytor, autor tekstów, autor tekstów z Galway, z siedzibą w Dublinie i urodził się w Sliema na Malcie. Crowley wydał do tej pory osiem albumów, a jego debiutancki utwór A Strange Kind pojawił się w 1999 roku. Albumy: The Watchful Eye Of The Stars, I See Three Birds Flying, Some Blue Morning. Utwory: Northbound Stowaway, Bread and Wine, A Shut In’s Lament. kiedy: 30.09, godz. 19:00 gdzie: The Slaughtered Lamb, London

Amerykańska piosenkarka rockowa i autorka piosenek. We wrześniu 2015 wydała utwór „Muddy Waters”, który został pierwszym singlem zapowiadającym jej czwarty album studyjny. W czerwcu 2016 piosenka ta została wykorzystana w ﬁnale czwartego sezonu Orange Is the New Black, serialu internetowej wypożyczalni Netﬂix. W lipcu tego samego roku ukazał się nowy singel piosenkarki – „Lost on You”. Oba single znalazły się na minialbumie, zatytułowanym Death Valley wydanym w połowie czerwca 2016. Po nieoczekiwanym sukcesie singla „Lost on You”, w grudniu 2016 został wydany czwarty album artystki pt. Lost on You. Na krążku oprócz utworów pochodzących z minialbumu Death Valley znalazło się pięć nowych utworów, a promocję albumu kontynuowano wraz z wydaniem trzeciego singla „Other People”. Krążek uzyskał status platynowej płyty w Polsce. kiedy: 30.09, godz. 19:00 gdzie: Omeara, London

Billie Marten

Isabella Sophie Tweddle, która występuje pod pseudonimem Billie Marten, to brytyjska piosenkarka i autorka tekstów oraz muzyk z Ripon w North Yorkshire. Po raz pierwszy zyskała na znaczeniu w wieku dwunastu lat, gdy wideo z jej śpiewu na YouTube przyciągnęło tysiące wyświetleń. Gatunek muzyki: Alternatywna/niezależna. kiedy: 30.09, godz. 19:00 gdzie: EartH (Formerly Hackney Arts Centre), London

Rhumba Club

Artysta muzyczny. Utwory: Normativity, The Rhumba Club Is Waiting For Me, Guilty. kiedy: 30.09, godz. 19:00 gdzie: Oslo, London

~ 73

WU-LU

Artysta muzyczny. Albumy: Ginga, N.A.I.S.. Utwory: Times, South, Seven. kiedy: 30.09, godz. 19:30 gdzie: Peckham Audio, London

POLECAMY!

Andrzej Piaseczny

Polski piosenkarz, autor tekstów i osobowość telewizyjna. Członek Akademii Fonograficznej ZPAV. W latach 1992–1997 wokalista zespołu Mafia, z którym wydał trzy albumy studyjne: Mafia (1993), Gabinety (1995) i FM (1996). Za sprzedaż albumów odebrał dwie podwójnie platynowe płyty, sześć platynowych i jedną złotą. Laureat czterech Superjedynek, Wiktora, Fryderyka, Telekamery i Eska Music Award. Zdobywca drugiego miejsca na Festiwalu Piosenki Krajów Nadbałtyckich w 1999. Reprezentant Polski w 46. Konkursie Piosenki Eurowizji w 2001. (Fot. Serecki, commons.wikimedia.org) . kiedy: 03.10, godz. 18:00 gdzie: O2 Shepherds Bush Empire, London

Courting

Grupa muzyczna. Albumy: Grand National. Utwory: Grand National, Popshop!, David Byrne’s Badside. kiedy: 30.09, godz. 19:00 gdzie: The Camden Assembly (Barﬂy), London

Lilla Vargen

Artystka muzyczna. Albumy: Hold On EP, We Were Thunder. Utwory: Solitary, The One Who Truly Loves Me, Downtown. kiedy: 30.09, godz. 19:30 gdzie: Lafayette, London

Lizzie Reid

Yard Act

Leio

Alice Phoebe Lou

Artystka muzyczna. Utwory: Company Car, Seamless, Always Lovely. kiedy: 30.09, godz. 19:00 gdzie: St. Pancras Old Church, London Artystka muzyczna. Albumy: Projet Coast. Utwory: Jm’endors, Between the Hours, Euston Road. kiedy: 30.09, godz. 19:00 gdzie: The Grace, London

Mammal Hands

Brytyjski zespół z Norwich. Członkowie obejmują Jordan Smart na saksofonie, Nick Smart na fortepianie i Jesse Barrett na perkusji i tabli. Gatunek muzyki: Jazz. Początek kariery: Norwich, Wielka Brytania (2012). Albumy: Captured Spirits, Shadow Work, Floa, Animalia. kiedy: 30.09, godz. 19:30 gdzie: Union Chapel, London

Grupa muzyczna. Albumy: Dark Days. Utwory: Fixer Upper, Dark Days, The Trapper’s Pelts. kiedy: 30.09, godz. 19:30 gdzie: The Lexington, London Południowoafrykańska piosenkarka, autorka tekstów. Wydała dwie EP oraz dwa albumy studyjne. W grudniu 2017 jej piosenka She z ﬁlmu Hedy Lamarr: Genialna i pięknaInformacje powiązane z artykułem „Hedy Lamarr: Genialna i piękna” w Wikidanych została umieszona na oscarowej shortliście „Najlepsza piosenka oryginalna”. W 2019 miała ponad sto koncertów w Europie, Japonii, USA i Kanadzie. Podczas tej trasy 30 maja 2019 po raz pierwszy wystąpiła na scenie głównej Primavera Sound Festival w Barcelonie. Tego samego dnia miała także mniejszy koncert na scenie OCB

Yungblud

Dominic Richard Harrison, zawodowo znany jako Yungblud, to angielski piosenkarz, autor tekstów i aktor. W 2018 roku wydał swoją debiutancką EPkę, Yungblud, a niedługo potem pełnometrażowy album 21st Century Liability. W następnym roku Yungblud wydał kolejną EPkę, The Underrated Youth. Utwory: parents, I Think I’m OKAY, 11 Minutes. kiedy: 01.10, godz. 18:30 gdzie: Alexandra Palace, London

Izzie Walsh

Artystka muzyczna. Utwory: Take Me Back, Silver & Gold, The Curse. kiedy: 01.10, godz. 18:30 gdzie: The Grace, London

All Them Witches

Amerykański zespół rockowy z Nashville w stanie Tennessee. W skład zespołu wchodzą perkusista Robby Staebler, wokalista / multiinstrumentalista Charles Michael Parks Jr., gitarzysta Ben McLeod i klawiszowiec Allan Van Cleave. Utwory: The Children of Coyote Woman, When God Comes Back. kiedy: 01.10, godz. 18:30 gdzie: Electric Ballroom, London

Freak Power

Zespół założony przez basistę Normana Cooka, Ashleya Slatera i wokalistę Jesse Grahama, znanego również jako „Bass Cadet”. Ich muzyka była mieszanką acid jazzu, funku, soul i trip hopu. Utwory: Turn On, Tune In, Cop Out; Moonbeam Woman; Can You Feel It. kiedy: 01.10, godz. 19:00 gdzie: Under the Bridge, London

74 ~ INFORMATOR

Iđnđfđođrđmđađtđođr 1PMTLJF QBSBňF X 6, Ashton-under-Lyne

D��: ks. proboszcz Grzegorz Januszewski (0161) 339 3047; 13 Brompton Terrace, DUKINFIELD SK16 4JT; ashton@pcmew.org; pcmashton.chrystusowcy.pl St Anne’s Church; Burlington Street, ASHTON-UNDER-LYNE, OL6 7DG; msze niedzielne: 13.00 St Peter’s Church; 16 Green Lane, STOCKPORT, SK7 4EA; msze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 16.00 St Anne’s Church; Crescent Road, Manchester, M8 5UD; msze niedzielne: 8.30

Bedford

D��: ks. proboszcz Janusz Kopeć – 07704141192; ks. senior Grzegorz Aleksandrowicz; para�iabedford.uk Kościół Polski pw. Sacred Heart of Jesus & St Cuthbert; Mill Street, BEDFORD, MK40 3EU; msze niedzielne: sobota 19.00, niedziela 9.30, 11.00, 19.00

Birmingham

D��: Ks. prob. Krzysztof Kita - 0121 643 0940; ks. asyst. Artur Kozik - 0121 643 0940; para�iabirmingham.org.uk St Michael’s Church; Moor Street, BIRMINGHAM, B4 7UG; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 9,30, 11.30, 18.00

Blackburn

D��: ks. prob. Robert Pytel - (01254) 57067; blackburn@pcmew.org; para�iablackburn.eu; St Anne’s Church; France Street, Blackburn, BB2 1LX; msze niedzielne: 10.00 - ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA Kaplica Domu Polskiego pw. NMP Królowej Polski; 44 Preston New Road, Blackburn, BB2 6AH; msze niedzielne: sobota 19.00, niedziela 10.00 i 19.00 St Anne’s Church; Cobham Road, ACCRINGTON, BB5 0AH; msze niedzielne: 1. niedziela m-ca 13.00 - ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA Holy Saviour Church; 2 Vulcan Street, Nelson, BB9 8HE; msze niedzielne: 2. i 4. niedziela m-ca 13.30 - ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

Bognor Regis

D��: o. prob. Antoni Prosowicz OFM - 07515 706 746; para�iabognorregis.com Our Lady of Sorrows Church; Clarence Road, Bognor Regis, PO21 1JX; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 16.00 10 września 2021

St Richard’s Church; Market Avenue, Chichester, PO19 1XB; msze niedzielne: 12.00 English Martyrs Church; Goring Way, Goring-by-Sea, BN12 4UH; msze niedzielne: 1. i 3. niedziela m-ca 18.00 St. Anthony of Viareggio; Gossamer Lane, Aldwick, Rose Green, PO21 3HF; msze niedzielne: sobota 18.00, 2. i 4. niedziela m-ca 9.00

Bolton

D��: ks. prob. Paweł Stebel - (01204) 523563; para�iabolton.co.uk Kościół Polski pw. Dobrego Pasterza; 180 High Street, Bolton, BL3 6PL; msze niedzielne: 12.00 Kaplica Domu Polskiego pw. MB Królowej Polski; Back East Street, Bury, BL9 0RU; msze niedzielne: 10.00 St Mary’s Church; Mt Pleasant, Chorley, PR7 2SR; msze niedzielne: co dwa tygodnie - 14.00

Boston

D��: ks. prob. Stanisław Kowalski SChr. (01205) 619921; ks. asyst. Damian Jędrzejak SChr. - (01205) 619921; boston@pcmew.org; para�iaboston.co.uk St. Mary Church; 24 Horncastle Road, BOSTON, PE21 9BU; msze niedzielne: 11.30, 13.00, 19.30 The Sacred Heart Church; Grosvenor Road, SKEGNESS, PE25 2DB; msze niedzielne: 15.00 The Immaculate Conception and St Norbert Church; 52 St Thomas Road, SPALDING, PE11 2XX; msze niedzielne: sobota 18.30

Bournemouth

D��: ks. prob. Łukasz Przewieślik SChr. - (01202) 619668; bournemouth@pcmew. org; Sacred Heart Church; 1 Albert Road, Bournemouth, BH1 1BZ; msze niedzielne: 12.30 ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA The Annunciation Church; 218 Charminster Road, Bournemouth, BH8 9RW; msze niedzielne: 9.00 St Edmund Campion Church; Castle Lane West, BOURNEMOUTH, BH8 9TN; msze niedzielne: sobota: 19.00; niedziela: 12.30; 19.00

Bradford

D��: ks. prob. Mirosław Sławicki - (01274) 720848; bradford@pcmew.org; para�iabradford.co.uk

Kościół polski Matki Bożej Częstochowskiej i św. Maksymiliana Marii Kolbego; 29 Edmund Street, Bradford, BD5 0BH; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 10.00, 11.15 St Marie’s Church; 2 Clarence Street, Halifax, HX1 5DH; msze niedzielne: 13.00 St Austin’s Church; 6 Wentworth Terrace, Wake�ield, WF1 3QN; msze niedzielne: 15.30

Brighton

D��: ks. prob. Tadeusz Białas COr. - (01273) 720069; brighton@pcmew.org; para�iabrighton.org; St Mary Magdalen Church; 55 Upper North Street, Brighton, BN1 3FH; msze niedzielne: niedziela 9.00 Our Lady, Queen of Heaven Church; Stagelands, Langley Green, Crawley, RH11 7QD; msze niedzielne: niedziela 11.00 St. Agnes’ Church; 10 Whitley Road, Eastbourne, BN22 8NE; msze niedzielne: 2 i 3 niedziela m-ca 18.00 Our Lady Star of the Sea Church; 1 High Street, Hastings, TN34 3EY; msze niedzielne: 1. niedziela m-ca 18.00 St. George Church; Court Farm Road, Hove, BN3 7QR; msze niedzielne: sobota 18.30 Dom Polski w Hove; 78 Farm Road, Hove, BF3 1FD; msze niedzielne: poniedziałek 18.30; środa i piątek 10.30 St Augustine’s Church; Crescent Road, Tunbridge Wells, TN1 2LY; msze niedzielne: 4 niedziela m-ca 19.30

Bristol

D��: ks. prob. Jacek Michalski - (0117) 942 14 27; bristol@pcmew.org; para�iabristol.uk; Kościół Polski pw. MB Ostrobramskiej; Cheltenham Road, Bristol, BS6 5RH; msze niedzielne: sobota 19.00, niedziela 10.00, 12.30 i 15.00

Cambridge

D��: ks. prob. Waldemar Niewiński - (01223) 368539; cambridge@pcmew.org; para�ia-cambridge.co.uk; Our Lady & The English Martyrs Church; Hills Road, Cambridge, CB2 1JR; msze niedzielne: 12.45 Kaplica polska pw. MB Królowej Polski; 231 Chesterton Road, Cambridge, CB4 1AS; msze niedzielne: sobota 18.00 St Thomas of Canterbury Church; Weeting Road, Brandon, IP27 0PT; msze niedzielne: 9.00

St Michael the Archangel Church; 82 Hartford Road, Huntingdon, PE29 1XP; msze niedzielne: 15.30

Cardiff

D��: ks. prob. Michał Oszczudłowski - (029) 2025 3514; polskapara�iacardiﬀ.org; Our Lady of Lourdes; Gabalfa Avenue, Gabalfa, Cardiﬀ, CF14 2QQ; msze niedzielne: sobota 19.15, niedziela 10.30 i 12.00 St. David’s Church; Park Crescent, Newport, NP20 3AQ; msze niedzielne: niedziela 9.00 Our Lady Queen of Martyrs Church; Belmont Road, Hereford, HR2 7JR; msze niedzielne: 4. niedziela miesiąca 16.00 St Mary’s Church; Pontmorlais Road, Merthyr Tyd�il, CF47 8RG; msze niedzielne: 1. niedziela miesiąca o 19.15

Corby-Kettering

D��: ks. prob. Ryszard Taraszka 01536 203 574; corby@ pcmew.org; para�iacorby.co.uk Kościół pw. Św. Józefa Rzemieślnika; Rockingham Road, Corby, NN17 1AE; msze niedzielne: sobota 19.00, niedziela 10.30 i 16.00 St Edward the Confessor Church; 2 The Grove, Kettering, NN15 7QQ; msze niedzielne: 13.00

Coventry

D��: ks. prob. Romuald Szczodrowski - (024) 7622 2455; coventry@pcmew.org; para�iacoventry.org.uk Kościół Polski pw. św. Stanisława Kostki; Spring�ield Road, Coventry, CV1 4GR; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 9.00, 11.00, 18.00

Crewe

D��: ks. prob. Piotr Gardoń SChr. - (01270) 256284; crewe@pcmew.org; St Mary of the Immaculate Conception Church; 13 Gate�ield Street, Crewe, CW1 2JP; msze niedzielne: sobota 19.00, niedziela 12.45

Derby

D��: ks. prob. Roman Kossakowski SChr. - (01332) 364078; ks. Sebastian Ludwin SChr. - (01332) 364078; derby@ pcmew.org; para�iaderby.co.uk; Kościół Polski pw. św. Maksymiliana Kolbe; 9 Gordon Road, Derby, DE23 6WR; msze niedzielne: niedziela 9.00, 10.30, 12.00 (od września do lipca); 18:00

St Mary and Modwen Church; 78A Guild Street, Burton-uponTrent, DE14 1NB; msze niedzielne: 14.00 - ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA St. Joseph the Worker; Mount Street, Winshill; DE15 0JA; msze niedzielne: sobota 18:00 (od września do lipca)

Doncaster

D��: ks. prob. Daniel Głoćko SChr. - 07564 413154; doncaster.epara�ia.pl; St Peter in Chains Church; St Peter in Chains, Doncaster, DN1 2AA; msze niedzielne: sobota 17.00, niedziela 8.00, 12.00 Sacred Heart Church; Market Street, Hemsworth, WF9 4LB; msze niedzielne: brak St Bede’s Church; Station Road, Rotherham, S60 1HF; msze niedzielne: 11.15 - ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA

Dunstable

D��: ks. prob. Piotr Redliński SChr. - (01582) 662807; ks. Krzysztof Sanda SChr.; ppld. co.uk; Kościół Polski pw. MB Częstochowskiej; 17 Victoria Street, Dunstable, LU6 3AZ; msze niedzielne: sobota 17.00, niedziela 9.00, 11.00, 17.30 - ZNIESIONA DO ODWOŁANIA, 19.00 OD 19 WRZEŚNIA SOBOTA 17:00 NIEDZIELA 8:30, 10:00, 11:30 ORAZ 19:00 The Holy Ghost Church; 33 Westbourne Road, LUTON, LU4 8JD; msze niedzielne: niedziela 19.00 - ZNIESIONA DO ODWOŁANIA St. Augustine’s Church; Langcliﬀe Drive, Heelands, MILTON KEYNES, MK13 7LA; msze niedzielne: niedziela 14.00 OD 19 WRZEŚNIA SOBOTA 19:00 NIEDZIELA 14:00

En�ield

D��: ks. prob. Maciej Michałek – 07470804568; en�ield@pcmew.org; para�iaen�ield.org; Holy Family Chapel; 52 London Road, En�ield, EN2 6EN; msze niedzielne: sobota 18.00 i niedziela 9.00 St Monica’s Church; 1 Stonard Road, Palmers Green, London, N13 4DJ; msze niedzielne: niedziela 15.30

London – Forest Gate

D��: ks.prob. Cezary Kraczkowski SChr. - (020) 8599 1445; para�iailford.co.uk;

INFORMATOR GOODMAYES; High Road, Goodmayes, Ilford, IG3 8SH; msze niedzielne: 13.00 Immaculate Conception and St Joseph Church; 204 High Street, Waltham Cross, EN8 7DP; msze niedzielne: sobota 20.00, niedziela 10.00 Most Holy Redeemer; Peters�ield Avenue, Harold Hill, ROMFORD, RM3 9PB; msze niedzielne: 15.30 UPTON PARK; 555 GREEN STREET, E13 9BF, UPTON PARK; msze niedzielne: 18.00

Gloucester

D��: ks. prob. Dariusz Mazur - (01452) 523839; gloucester@pcmew.org St. Thomas More Catholic Centre; Princess Elizabeth Way, Cheltenham, GL51 7RA; msze niedzielne: 9.30 St Peter’s Church; London Road, Gloucester, GL1 3EX; msze niedzielne: sobota 19.30, niedziela: 12.30 Sacred Heart of Jesus and Mary Church; Moorend Road, Charlton Kings, Cheltenham, GL53 9AU; msze niedzielne: 16.15

Great Missenden

D��: ks. prob. Roman Werner SChr. - (01494) 868248; tchr.org/amersham Immaculate Heart of Mary Church; 23 High Street, Great Missenden, HP16 9AA; msze niedzielne: 12.20 (oprócz 1. niedzieli m-ca) St Aidan’s Church; Finch Lane, Little Chalfont, HP6 5LF; msze niedzielne: 9.00 Holy Rood Church; Exchange Road, Watford, WD18 0PJ; msze niedzielne: 14.15 St. Columba Church; 432 Berkhamstead Road, CHESHAM, HP5 3HQ; msze niedzielne: 1. niedziela m-ca godz. 12.00

High Wycombe

D��: ks. prob. Andrzej Neblik - (01494) 462994; para�iahighwycombe.org.uk Our Lady of Lourdes Church; 69 Camborne Avenue, Aylesbury, HP21 7UE; msze niedzielne: 8.30 Polski Dom; High Wycombe, HP13 7JF; msze niedzielne: 12.00, 18.00

Hudders�ield

D��: ks. prob. Józef Wacławik CHS - (01484) 420474; ks. kapelan Jan Wojczyński SChr. (01484) 531452; hudders�ield@ pcmew.org Kościół Polski pw. MB Częstochowskiej, Królowej Polski; 88 Fitzwilliam Street, Hudders�ield, HD1 5BB; msze niedzielne: niedziela: 11.15, 15.30, środa: 19.00, sobota: 12.00

Hull

D��: ks. prob. Mariusz Gutowski SChr. - (01482) 341472; para�ia.hull.pl St Wilfrid’s Church; 200 The Boulevard, Hull, HU3 3EL; msze niedzielne: 17.00

St Vincent’s Church; Queens Road, Hull, HU5 2QP; msze niedzielne: sobota 18.30 St Peter’s Church; Castle Road, Scarborough, YO11 1TH; msze niedzielne: 9.30 St George’s Church; Peel Street, York, YO1 9PZ; msze niedzielne: 13.30

Ilford Park

D��: ks. prob. Marcin Wysocki - (01626) 332043; para�iawdevon.ucoz.net Kaplica pw. Chrystusa Króla i MB Ostrobramskiej Church; Ilford Park Polish Home, Stover, Newton Abbot, TQ12 6QH; msze niedzielne: 10.30 - we Mszy św. uczestniczą tylko rezydenci domu Ilford Park Polish Home The Sacred Heart Church; The Sacred Heart Church; 25 South Street, Exeter, EX1 1EB; msze niedzielne: 13.15 Assumption of Our Lady Church; 76 Abbey Road, Torquay, TQ2 5NJ; msze niedzielne: 18.30 St Joseph Church; 1 Stavordale Rd, WEYMOUTH, DT4 0AB; msze niedzielne: 15.00 (spowiedź od 14:30)

Ipswich

D��: ks. prob. Paweł Nawłoka - 07486 880441; 82 Wellesley Road; IPSWICH, IP4 1PH; para�iaipswich.pl St Mary’s Church; 322 Woodbridge Road, Ipswich IP4 4BD; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 12.00 Our Lady Queen of Peace Church; The Avenue, Braintree, CM7 3HY; msze niedzielne: niedziela 16.30 St Edmund’s Church; 21 Westgate Street, Bury St Edmunds, IP33 1QG; msze niedzielne: 2. i 4. sobota m-ca godz. 16.00 St James the Less Church; 51 Priory Street, Colchester, CO1 2QB; msze niedzielne: niedziela 14.00

Jersey

D��: ks. prob. Jacek Małecki - 07797 778 786 St Mary’s and St Peter’s Church; Wellington Road, St Helier, JE2 4RJ; msze niedzielne: 9.00 St Thomas Church; 17 Val Plaisant, St Helier, JE2 4TA; msze niedzielne: 19.30

Kidderminster

D��: ks. prob. Marek Ogorzały SChr. - (01562) 745914; kidderminster@pcmew.org; para�iakidderminster.org.uk Kościół Polski pw.MB Ostrobramskiej; 50 Pitt Street, Kidderminster, DY10 2UN; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 10.00, 18.00 St George Church; 1 Sansome Place, Worcester, WR1 1UG; msze niedzielne: niedziela 14.00

Lancaster

D��: ks. prob. Ryszard Sadecki SChr. - (01524)

39820; lancaster@pcmew.org; kosciolwlancaster.org.uk Kościół Polski pw. MB Królowej Polski; Nelson Street, Lancaster, LA1 1PT; msze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 9.30 Our Lady and St Joseph Church; The Rectory, Warwick Square, CARLISLE, CA1 1LB; msze niedzielne: 13.00 St Patrick’s Church; St John’s Road, MORECAMBE, LA3 1EX; msze niedzielne: niedziela 18.30 St Catherine’s Church; Drovers Lane, PENRITH, CA11 9EL; msze niedzielne: 1. niedziela m-ca 15.30 - ZAWIESZONO DO ODWOŁANIA Our Lady of Windermere Church; Lake Road, WINDERMERE, LA23 2EQ; msze niedzielne: sobota 16.00

Laxton Hall

D��: ks. kapelan Andrzej Budzyński - (01780) 444242; ks. rezydent Jan Szponar Kaplica Polska pw. Niepokalanej Maryi, Matki Kościoła; Laxton Hall, Laxton, Corby, NN17 3AU; msze niedzielne: 12.00

Leeds

D��: ks. prob. Jan Zaręba - (0113) 262 3220; para�ialeeds.com Kościół Polski pw. MB Częstochowskiej i św. Stanisława Kostki; Newton Hill Road, Leeds, LS7 4JE; msze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 9.30, 11.00, 19.00 St Roberts Church; Robert Street, Harrogate, HG1 1HP; msze niedzielne: 1. i 3. niedziela miesiąca 16.30 St Joseph’s Church; Back Street, Pontefract, WF8 1NL; msze niedzielne: 2. niedziela m-ca 16.15

Leicester

D��: ks. prob. Tadeusz Kordys - (0116) 221 7006; leicester@pcmew.org; leicesterpolonia.co.uk Kościół polski pw. Nawrócenia św. Pawła; Wakerley Road, Leicester, LE5 4WD; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 8.45, 11.15, 17.00

Letchworth

D��: Ks. Prob. Cezary Komosiński – 07519059276; letchworth@pcmew.org; para�ialetchworth-albert.co.uk St Hugh of Lincoln Church; 84 Pixmore Way, Letchworth, SG6 3TP; msze niedzielne: 13.00 SS Alban’s and Stephens Church; 14 Beacons�ield Road, ST ALBANS, AL1 3RB; msze niedzielne: 2. i 4. niedziela m-ca 16.00 St Mary Church; 26 Salisbury Square, HATFIELD, AL9 5JD; msze niedzielne: 18.00 Our Lady Queen of all Creation; St Albans Road, Hemel Hempstead, HP3 8PG; msze niedzielne: 1. i 3. niedziela m-ca 16.00

St Hilda Church; 9 Breakspear, Stevenage, SG2 9SQ; msze niedzielne: sobota godz. 17.00

London – Balham

D��: ks. prob. Władysław Wyszowadzki - (020) 8672 5070; ks. Aleksander Dasik (020) 8767 0358; ks. senior Teodor Bartnik; balham@pcmew. org; para�ia-balham.co.uk Kościół Polski pw. Chrystusa Króla; 232-234 Balham High Road, London, SW17 7AW; msze niedzielne: 9.30, 10.45, 12.00, 18.00 Kaplica polska osiedla św. Antoniego; 47-49 Foxbourne Road, London, SW17 7AW; msze niedzielne: 8.30

London – Croydon

D��: ks. prob. Jerzy Mikrut - (020) 8653 8701; ks. Bartosz Kasprzyszak; croydon@ pcmew.org; para�ia-croydon.co.uk Kościół polski pw. Jezusa Miłosiernego; 6-8 Oliver Grove, London, SE25 6EJ; msze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 8.30, 10.00, 18.00 Holy Innocents Church; 192 Selhurst Road, London, SE25 6XX; msze niedzielne: 12.00

London – Devonia

D��: ks. prob. Bogdan Kołodziej - 08444874288; ks. Tomasz Mężyk; devonia@pcmew. org; para�ia-devonia.org.uk Kościół Polski pw. MB Częstochowskiej i św. Kazimierza; 2 Devonia Road, Islington, LONDON, N1 8JJ; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 9.00, 11.00, 12.30 - ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA, 15.00, 19.00

London – Ealing

D��: ks. prob. Michał Kozak MIC - (020) 8567 1746; ks. Wiktor Gumienny MIC (020) 8567 1746; ks. senior Jerzy Januszkiewicz - (020) 8621 5260; ks. Klaudiusz Rokicki MIC - (020) 8567 1746; ks. Piotr Szyperski MIC - (020) 8567 1746; ealing. of�ice@gmail.com; para�iaealing. co.uk Kościół polski pw. NMP Matki Kościoła; 2 Windsor Road, LONDON, W5 5PD; msze niedzielne: sobota 19.00, 20.30 (Windsor Hall) MSZA NA WINDSOR DLA NEOKATECHUMENATU ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA, niedziela 8.30, 10.00, 11.30, 13.00, 14.30, 17.15, 19.00, 20.30 Uwaga! Kościół otwierany jest 15 minut przed Mszą Świętą i zamykany bezpośrednio po mszy do dezynfekcji. Kaplica domu polskiego, Kolbe House; 18 Hanger Lane, LONDON, W5 3HH; msze niedzielne: sobota 16.30 ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA Divine Mercy Apostolate; 1 Court�ield Gardens, LONDON, W13 0EY; msze niedzielne: 10.00 ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA Kaplica Sióstr Imienia Jezus; 57 Mount Park Road, LONDON,

~ 75

W5 2RU; msze niedzielne: sobota - 17.00 ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

London – HighgateFinchley

D��: ks. prob. Marek Gałuszka - (020) 8371 0189; highgate@pcmew.org; �inchleyparish.co.uk St Joseph’s Retreat Church; Highgate Hill, LONDON, N19 5NE; msze niedzielne: 13.30 St Mary Magdalene Church; 6 Athenaeum Road, London, N20 9AE; msze niedzielne: 16:00 St Philip the Apostle Church; Gravel Hill, Finchley, LONDON, N3 3RJ; msze niedzielne: 18.30

London – Hammersmith

D��: ks. prob. Marek Reczek - (020) 8743 8848; ks. asyst. Zygmunt Zapaśnik 0208 743 88 48; hammersmith@ pcmew.org; bobola.church Kościół Polski pw. św. Andrzeja Boboli; 1 Leys�ield Road, LONDON, W12 9JF; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 8.30, 10.00, 12.00, 18.00 Our Lady Queen of the Apostles Church; 15 The Green, HESTON, TW5 0RL; msze niedzielne: 15.00 - ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

London – Lewisham

D��: ks. prob. Dawid Jasiński - (+44) 07448583386; lewisham@pcmew.org St. William of York; 4 Brockley Park, Forst Hill, London, SE 23 1PS; msze niedzielne: sobota 19.30 Kaplica Domu Polskiego pw. św. Jana Bosko; 8A Waldram Park Road, Forest Hill, LONDON, SE23 2PN; msze niedzielne: 9.00 Our Lady Help of Christians; 127 Mottingham Rd, London, SE9 4ST; msze niedzielne: godz. 13.00

London – South Kensington

D��: ks. prob. Bartosz Rajewski - 07449 801 752; chaplaincy@pcmew.org; para�iakensington.uk Little Brompton Oratory; Brompton Road, London, SW7 2RP; msze niedzielne: Z uwagi na pandemię COVID-19, Little Brompton Oratory pozostaje zamknięte od odwołania. Msze św. celebrowane są w następujących miejscach: Niedziela, godzina 12.00 - St. Patrick Church, 167 West Hendon Broadway, NW9 7EB (Msze św. także w poniedziałki i środy o godz. 19.00 - wcześniej od godz. 18.00 - adoracja); Niedziela, godzina 18.00 (od 4 października 2020 r. - godzina 14.00) - Maria Assumpta Chapel, 23 Kensington Square, W8 5HN.

London – Putney

D��: ks. prob. Andrzej Zuziak SChr. - 020 8788 3933; ks. Leszek Rygiewicz SChr.; putney@ pcmew.org; para�iaputney.co.uk

76 ~ INFORMATOR Kościół Polski pw. św. Jana Ewangelisty; St John’s Avenue, LONDON, SW15 6AJ; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 8.30, 10.00, 11.30, 13.00, 18.00 Christ the King Church; The Crescent, Wimbledon Park, LONDON, SW19 8AJ; msze niedzielne: 12.45 - ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

London – Willesden Green

D��: o. prob. Adam Tomaszewski SJ - (020) 8452 4304; o. Leszek Szuta SJ; o. Adam Baczewski SJ; willesden.green@ pcmew.org; polishjesuits.co.uk St. Francis of Assisi Church; Cullingworth Rd, LONDON, NW10 1NR; msze niedzielne: sob.19.00, niedz. 9.00, 10.30, 12.00, 19.00 Kaplica domu polskiego pw. MB Miłosierdzia; 182 Walm Lane, LONDON, NW2 3AX; msze niedzielne: 10.30, 12.00

Manchester

D��: ks. prob. Karol Rogasik SChr. - (0161) 226 1588; ks. Wojciech Rożdżeński SChr. - (0161) 226 1588; ks. senior Edward Sopala SChr. - (0161) 226 1588; ks. senior Stanisław Leniart - (0161) 226 1588; para�iamanchester.pl Kościół Polski pw. Miłosierdzia Bożego; 196 Lloyd Street North, Manchester, M14 4QB; msze niedzielne: sobota 19.00, niedziela 8.00, 10.00, 12.00 oraz 19.00

Mans�ield

D��: ks. prob. Kazimierz Bidziński - (01623) 626470; mans�ield@pcmew.org; para�ia-mans�ield.co.uk/ Kościół Polski pw. Św. Barbary; Windmill Lane, MANSFIELD, NG18 2AL; msze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 9.30, 11.15 St Joseph the Worker Church; 101 Win�ield Avenue, WORKSOP, S81 0SF; msze niedzielne: 16.00

Melton Mowbray

D��: ks. prob. Krzysztof Zalewski - (01664) 562101 Kościół Polski pw. MB Częstochowskiej; 82 Sandy Lane, Melton Mowbray, LE13 0AW; msze niedzielne: sob. 18.00, niedz. 11.00 Dom Polski; True Lovers Walk, Loughborough, LE11 3DB; msze niedzielne: 09.00

Godalming

D��: ks. prob. Tomasz Kocjan - 01483 497860; para�iamilford.org.uk St Edward the Confessor; Sutton Park, Sutton Green, GUILDFORD, GU4 7QN; msze niedzielne: Sobota o 18.00 St Joseph’s Church; Portsmouth Road, Milford, GU8 5DY; msze niedzielne: niedziela: 8.15; 18.00 St John the Evangelist Church; 3 Spring�ield Road, Horsham, RH12 2PJ; msze niedzielne: 13.00 St Tarcicius Church; 227 London Road, Camberley GU15 3EY; msze niedzielne: 2. niedz. m-ca: 11.00 10 września 2021

Newcastle-upon-Tyne

Duszpasterz: ks. prob. Jan Świętek - (0191) 273 3575; newcastle@ pcmew.org; para�ianewcastle. org.uk Kaplica Polska pw. MB Częstochowskiej; 2 Maple Terrace, Newcastle upon Tyne, NE4 7SF; msze niedzielne: 1 i 2 sobota m-ca godz. 18.00; 2, 3 i 4 niedziela m-ca godz. 09.00; wszystkie niedz.m-ca godz. 18.00 St Patrick Church; Victoria Road, CONSETT, DH8 5AX; msze niedzielne: 3 niedz. m-ca godz. 13.00 St Teresa Church; Harris Street, DARLINGTON, DL1 4NL; msze niedzielne: 1 niedziela m-ca godz. 08.45; 2 niedziela m-ca godz. 13.00; 4 sobota m-ca godz. 18.00 St Wilfrid Church; Sunderland Road, GATESHEAD, NE8 3QR; msze niedzielne: wszystkie niedziele m-ca godz. 11.00 The Sacred Heart Church; Linthorpe Road, MIDDLESBROUGH, TS5 6LD; msze niedzielne: 3 sobota m-ca godz. 18.00; ostatnia niedziela m-ca godz. 14.00

Northampton

D��: ks. prob. Janusz Zbroniec - 07758 689059; para�ianorthampton.pl Kościół Polski pw. św. Stanisława i św. Wawrzyńca; Duke Street, Northampton, NN1 3BA; msze niedzielne: 9,00, 10.30, 19.00 St Augustine’s Church; 32 London Road, Daventry, NN11 4BZ; msze niedzielne: sobota przed 1. i 3. niedzielą m-ca 18.30 Our Lady of the Sacred Heart Church; 82 Knox Road, Wellingborough, NN8 1JA; msze niedzielne: sobota przed 2. i 4. niedziela m-ca 20.00, niedziela 12.30

Northolt

D��: ks. prob. Witold Kapuściński - (020) 8993 0097; northolt@pcmew.org; para�iaojcapio.com St. Bernard Church; 17 Mandeville Road, NORTHOLT, UB5 5HE; msze niedzielne: 17.00 St Lawrence Church; 9 The Green, FELTHAM, TW13 4AF; msze niedzielne: 13.00 Holy Family Church; Vale Lane, London, W3 0DY; msze niedz.: 10.00

Northwich

D��: ks. prob. Grzegorz Kozieński SChr. - (01606) 42877; liverpool.chrystusowcy.pl Kościół polski pw. MB Częstochowskiej; 107 London Road, Northwich, CW9 8AT; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 10.00 St. Patrick Church; Park Place, Liverpool, L8 5UX; msze niedzielne: niedziela 13.00 St Stephen, First Martyr Church; 101 Sandy Ln, Warrington WA2 9HS; msze niedzielne: 15.30

Norwich

D��: ks. prob. Waldemar Haręza - (01603) 928622; norwich@pcmew.org St John the Baptist Church; St Giles’ Gate, Norwich, NR2 2PA; msze niedzielne: sobota 16.00 Methodist Church; 72 High Street, WATTON, IP25 6AH; msze niedzielne: Sobota 18.30 ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA St Thomas of Canterbury Church; Brandon Road, IP27 0PT Brandon; msze niedzielne: niedziela 09.00 St. Williams Way - Church�ield Green Our Lady’s; Norwich NR7 0AH; msze niedzielne: 11.30

Nottingham

D��: ks. prob. Krzysztof Kawczyński - (0115) 960 4740; ks. Janusz Sroka – (0115) 962 37 13; nottingham@ pcmew.org; para�ianottingham. org.uk Kościół Polski pw. MB Częstochowskiej; 2 Sherwood Rise, Nottingham, NG7 6JN; msze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 9.30, 11.00, 12.30 i 18.30

Oxford

D��: prob. ks. dr Edward Rusin - (01865) 510354, 07842901275; oxford@pcmew. org; para�iaoxford.co.uk Corpus Christi Church; Margaret Road, Oxford, OX3 8AJ; msze niedzielne: środa, 1. piątek m-ca godz. 19:00 i sobota - godz. 18:00 St. Anthony of Padua Church; 115 Headley Way, Oxford, OX3 7SS; msze niedzielne: 12.00 Our Lady & St. Edmund; 1 Radley Road, ABINGDON, OX14 3PL; msze niedzielne: 14.00 St John the Baptist Church; Alexandra Road, Andover, SP10 3AD; msze niedzielne: 2. i 4. niedziela m-ca 18.00 ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

Penrhos

D��: ks. kapelan Ryszard Hanaczewski - (01758) 461310; ks. senior Władysław Marmol; penrhos@pcmew.org Kościół osiedla polskiego pw. Our Lady and St Cyn�il; Penrhos Home, Pwllheli, LL53 7HN; msze niedzielne: niedziela 9.30

Peterborough

D��: ks. prob. Paweł Urbanek SChr. - (01733) 552726; ks. asyst. Arcenio Fialek SChr.; peterborough@pcmew.org; pmkpeterborough.pcmew.org Our Lady of Lourdes Church; Welland Road, Dogsthorpe, Peterborough, PE1 3SP; msze niedzielne: sobota 19.15, niedziela 10.45, 12.30, 19.15 Our Lady and St Charles Borromeo Church; 63 Queens Road, Wisbech, PE13 2PH; msze niedzielne: 15.30 (daty mszy: 01 i 15 listopada)

Preston

D��: ks. prob. Paweł Szatlewski - (01772) 700231; smgpreston.org.uk St Maria Goretti Church; Gamull Lane, PRESTON, PR2 6SJ; msze niedzielne: sobota 17.30, niedziela 12.00; dodatkowa msza św.: niedziela 17.30 St Marie-on-the-Sands Church; 25 Seabank Road, Southport, PR9 0EJ; msze niedzielne: St Cuthbert’s Church; Lytham Road, South Shore, Blackpool, FY1 6BS; msze niedzielne: 15:30

Reading

D��: ks. prob. Rafał Jarosławski - (0118) 375 7587; ks. senior Edward Stachurski - (0118) 375 7587; reading@pcmew.org; para�iawreading.net Kościół polski pw. Najśw. Serca Pana Jezusa; 61 Watlington Street, Reading, RG1 4RF; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 9.00, 11.00, 18.00 The Holy Ghost Church; Sherborne Road, Basingstoke, RG21 5TD; msze niedzielne: 3 sobota m-ca 18.00

Rochdale

D��: ks. prob. Wojciech Świątkowski SChr - 01706 345 950; rochdale@pcmew.org Kaplica Polska pw. MB Częstochowskiej; Polish Catholic Centre, Manchester Road, Rochdale, OL11 4LX; msze niedzielne: 10.00 St Patrick’s Church; 40 Union Street West, Oldham, OL8 1DL; msze niedzielne: 12.30

Rugby

D��: ks. prob. Władysław Liptak - (01788) 560478 St Marie’s Church; Dunchurch Road, Rugby, CV22 5EL; msze niedzielne: 12.30 Kapilca polska pw Miłosierdzia Bożego; 17 Lawford Road, Rugby, CV21 2EB; msze niedzielne: 18.00 St Joseph’s Church; Avon Dassett, SOUTHAM, CV47 2AR; msze niedzielne: 1. i 3. niedz. m-ca 15.15 St Joseph the Worker Church; Edmunds Road, BANBURY, OX16 0PP; msze niedzielne: 2. niedziela m-ca 15.15 St John the Evangelist Church; 25 South Bar Street, BANBURY, OX16 9AF; msze niedzielne: ostatnia niedziela m-ca 15.15 Kaplica polska pw. Chrystusa Ukrzyżowanego; Polish Catholic Centre, 54 High Street, Leamington Spa, CV31 1LW; msze niedzielne: sobota 17.30 ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA, niedziela 10.15

Scunthorpe

D��: ks. prob. Włodzimierz Pająk SChr. - (01724) 855698 Holy Souls’ Church; Frodingham Road, Scunthorpe, DN15 7TA; msze niedzielne: 16.30 St Joseph and St Thomas of Canterbury Church; 143 Pasture

Road, Goole, DN14 6DP; msze niedzielne: 1. sobota m-ca 20.00 ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA St. Mary on the Sea; Heneage Road, Grimsby, DN32 9DZ; msze niedzielne: 9.00 St Hugh’s Church; 34 Broadgate, Lincoln, LN2 5AQ; msze niedzielne: 12.15

Shef�ield

D��: ks. prob. Leszek Seweryn - (0114) 263 1688; shef�ield@pcmew.org; lpcmshef�ield.com St Charles Borromeo Church; St Charles Street, Attercliﬀe, Smsze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 09.00; 10.30; 12.00; 13.30 Church of the Holy Rood; George Street, Barnsley, S70 1AX; msze niedzielne: 16.00 - ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA The Annunciation Church; 2 Spencer Street, Chester�ield, S40 4SD; msze niedzielne: 13.00 ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

Slough

D��: ks. prob. Leszek Buba - 01753 533 861; (01753) 533861; slough@pcmew.org; para�iaslough.org Kościół polski pw. Miłosierdzia Bożego i Matki Bożej Królowej Polski; 48 Pitts Road, Slough, SL1 3XH; msze niedz.: sobota 18.00, niedziela 8.00, 10.00, 12.00, 18.00 St. Tarcisius Church; 227 London Road, Camberley, GU15 3EY; msze niedzielne: czwarta niedziela miesiąca o godz. 14.00

Southampton

D��: ks. Mariusz Urbanowski SChr. - (023) 8178 6316; southampton@pcmew.org; southampton.chrystusowcy.pl St Edmund’s Church; The Avenue, Southampton, SO15 2EQ; msze niedzielne: msze niedzielne: sobota 17.30 i 19.00 Holy Cross Church; 53 Leigh Road, Eastleigh, SO50 2EQ; msze niedzielne: msze niedzielne: 8.30 Holy Family Church; 4 Redbridge Hill, Millbrook, Southampton, SO16 4PL; msze niedzielne: msze niedzielne: 17:30 i 19:00 St. Joseph’s Catholic Church; 48 Bugle St, Southampton, SO14 2AH; msze niedzielne: czwartek i piątek 19.00

Southend-on-Sea

D��: ks. prob. Wojciech Mozdyniewicz - 07566 229 699; southend@pcmew.org The Most Holy Trinity; 71 Wickhay, Basildon, SS15 5AD; msze niedzielne: wszystkie niedziele za wyjątkiem 2. niedzieli m-ca 12.30 sobota przed 2. niedzielą m-ca 19.30 Our Lady Immaculate and Holy Name Church; 178 New London Road, Chelmsford, CM2 0AR; msze niedzielne: niedziela o 16.00 ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA Sacred Heart Church; 418 South Church Road, Southend on Sea, SS1 2QB; msze niedzielne: 9.00 Our Lady Help of Christians and St Helen; 27 Milton Rd, Westcliﬀ-

INFORMATOR on-Sea, SS0 7JP; msze niedzielne: sobota godz. 17.30

Stoke-on-Trent

D��: ks. prob. Jacek Jabłoński - (01782) 411195; stoke@pcmew.org; para�iastokeontrent.pcmew.org Our Lady of Perpetual Succour Church; Masterson Street, Fenton, ST4 3QB; msze niedzielne: 11.00, 14.00 i 19.00 St Mary’s Church; Compton Road, Leek, ST13 5NH Msze niedzielne: sobota 16.30

Swansea

niedzielne: soboty o godz. 17:30 przed 2 i 4 niedzielą m-ca. Our Lady of Peace Church; Waunt-lan-yr-afon Road, Llanelli, SA15 3AB; msze niedzielne: 12.00

Swindon

D��: ks. prob. Jarosław Kozak - (01793) 531257; swindon@pcmew.org; para�iaswindon.com Kościół katolicki p.w. św. Jana Pawła II; Whitbourne Avenue, Swindon; SN3 2JX; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 8.00, 09.30, 10.30, 12.30 St Peter’s Church; 7 St Peter’s Road, Cirencester, GL7 1RE; msze niedzielne: 1. sobota miesiąca 16.00 - ZAWIESZ. DO ODWŁ.

St George Church; Billet Street, Taunton, TA1 3NN; msze niedzielne: 12.00 St Joseph Church; 9 Binford Place, Bridgwater, TA6 3NJ; msze niedzielne: sobota 18.30 The Holy Ghost Church; 73 Higher Kingston, Yeovil, BA21 4AR; msze niedzielne: 16.30 Corpus Christi; Ellenborough Park, WESTON SUPER MARE BS23 1XW; msze niedzielne: 9.00

Telford – Stafford

St Austin’s Church; 82 Wolverhampton Road, STAFFORD, ST17 4AW; msze niedzielne: 12.30 St Patrick’s Church; King Street, Wellington, TELFORD, TF1 3AP; msze niedzielne: 17.00

Trowbridge

D��: ks. prob. Zbigniew Zybała - (01225) 752930; trowbridge@pcmew.org Sala ośrodka Lokalnej PMK pw. MB Częstochowskiej; 6 Waterworks Road, Trowbridge, BA14 0AL; msze niedzielne: 10.00, 19.00 St John the Evangelist Church; South Parade, Bath, BA2 4AF; msze niedzielne: 12.30 St Catharine’s Church; 4 Park Road, Frome, BA11 1EU; msze niedzielne: 1. sobota m-ca 18.00 St Osmund’s Church; 95 Exeter Street, Salisbury, SP1 2SF; msze niedzielne: 2. niedziela m-ca 16.00

~ 77

St Michael’s Church; 6 Park Road, SHEPTON MALLET, BA4 5BP; msze niedzielne: 1. sobota m-ca 16.00

West Bromwich

D��: ks. prob. Ireneusz Maraszkiewicz - (0121) 532 4548; 18 Fitzguy Close, WEST BROMWICH, B70 6RU St Michael and the Holy Angels Church; 260 High Street, , B70 8AQ; msze niedz.e: 14.00 i 16.00 St. Thomas of Canterbury; Dartmouth Avenue, WALSALL, WS3 1SP; msze niedzielne: 12.00

Wolverhampton

D��: ks. prob. Wiesław Garbacz - (01934) 629865; tauntonpara�ia.co.uk

D��: ks. prob. Michał Łatuszyński - 07926 044 405; ks. senior Jan Główczyk 01785 748 891; staﬀord@pcmew.org; para�ia-staﬀord.pcmew.org Our Lady of Pity; Meadow Farm Drive, Harlescott, Shrewsbury, SY1 4JY; msze niedzielne: 9.00 ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA

P��, �� , �� - 112, 999 I�� 0845 748 4950

O�� - wiadomość tekstowa pilna - 18000 NHS H�� - 0800 22 44 88 Post Of�ice 0845 722 3344

I�� L�� - 020 7222 1234 P�� 0870 6082 608

I�� - 192

I�� - 153

AMBASADA RP W LONDYNIE 47 Portland Place, Londyn W1B 1JH, tel. 0 207 2913 520, e-mail: london@msz.gov.pl

WYDZIAŁ KONSULARNY AMBASADY RP W LONDYNIE 10 Bouverie Street, City of London EC4Y 8AX, tel. 0 207 8228 900, e-mail: londyn.konsulat@msz.gov.pl

KONSULAT GENERALNY RP W MANCHESTERZE Manchester One, 51 Portland Street, Manchester M1 3LD, tel. 0 161 245 4130, e-mail: manchester@msz.gov.pl

KONSULAT GENERALNY RP W EDYNBURGU 2 Kinnear Road, Edynburg EH3 5PE, tel. 0 131 552 0301, e-mail: edinburgh@msz.gov.pl

KONSULAT GENERALNY RP W BELFAŚCIE 67 Malone Road, BT9 6SB , Belfast, tel. 0 28 96209500, e-mail: belfast.kg.sekretariat@ msz.gov.pl

Polska Misja Katolicka w Anglii

Związek Harcerstwa Polskiego w Wielkiej BrytaniiI

Polski Uniwersytet na Obczyźnie

Polish Heritage Society UK

Polish Psychologist Association

Fundacja Stowarzyszenie Kombatantów w Wielkiej Brytanii

Lewisham Polski Ośrodek Levisham

Polish Proffesionals in UK

D��: ks. prob. Artur Strzępka 07549 325 521; swansea@pcmew.org Sacred Heart Church; School Road, Morriston, Swansea, SA6 6HZ; msze niedzielne: 14.00 Our Lady of Mount Carmel Church; Pontfaen Road, LAMPETER, SA48 7BS; msze

Taunton

5FMFGPOZ BMBSNPXF J JOGPMJOJF

D��: ks. prob. Tomasz Maziarz - 01902 422833; Presbytery; 74 Green Drive, wolverhampton@pcmew.org Kościół Polski pw. Trójcy Świętej; 265 Staﬀord Road, Wolverhampton, WV10 6DQ; msze niedzielne: sob. 18.00, niedz.a 9.30, 11.30, 18.00

"NCBTBEB J LPOTVMBUZ

1PMTLJF JOTUZUVDKF J PSHBOJ[BDKF

2-4 Devonia Road, Islington, London, N1 8JJ, www: www. pcmew.org, tel. 020 7226 3439, ZJEDNOCZENIE POLSKIE W WIELKIEJ BRYTANII 240 King Street, Hammersmith W6 0RF London, www: www. zpwb.org.uk, tel. 0 208 741 16 06,

POSK (Polski Ośrodek Społeczno-Kulturalny)

238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.posk.org, tel. 020 8741 1940

Polska Macierz Szkolna

238 King Street London, W6 0RF, www: www.polskamacierz.org/ en/, tel. 020 8742 6431

Fundacja Veritas

63 Jeddo Road, London W12 9EE, www: www.veritasfoundation. co.uk, tel. 020 3740 8350

23-31 Beavor Lane, London W6 9AR, www: www.zhpwb.org.uk, tel. 020 8748 8006

Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego 20 Prince’s Gate, London, SW7 1PT, www: www.pism.co.uk, tel. 020 7589 9249

Instytut Józefa Piłsudskiego w Londynie

238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.pilsudski.org.uk, tel. 020 8748 6197

Biblioteka Polska - POSK 238-246 King Street, London W6 0RF, www: polishlibrarylondon. co.uk/biblioteka, tel. 020 8741 1940

238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.puno.edu.pl, tel. 020 8846 9305

238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.spk-wb.com, tel. 020 8741 1911,

Zjednoczenie Polek na Emigracji

238-246 King Street, London W6 0RF, e-mail: charity@ polishwomensba.org.uk, tel. 020 8563 1893

Polish YMCA London Association

20 Gunnersbury Ave, London W5 3QL, www: www. polskaymcalondon.com, tel. 020 8992 5699

Widecombe Lodge, 2, Brentham Lodge, London W5 1BJ, , www: www. polishheritage.co.uk 8 Waldram Park Road, London, SE23 2PN, www: www.osrodeklpc.com

Ognisko Polskie

55 Princes Gate, London, SW7 2PN, www: www.ogniskopolskie.org. uk, tel. 020 7589 4670

East European Resource Center 238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.eerc.org.uk, tel. 020 8741 1288, Free Advice Line: 0800 121 4226

238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.polishpsychologists. org 55 Exhibition Road London SW7 2PN, www: www.polishprofessionals. org.uk

Poles in Need UK CIC & Centrum Pomocy Familia 238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.pinuk.online, tel. 07809904386

Haringey PEEC Centrum Rodzinne

Pretoria Road, Tottenham, N17 8DX, www: www.peec.org.uk, tel. 0208 365 9090, 07956574274

78 ~ INFORMATOR Instytut Polski w Londynie

10 Bouverie Street, London EC4Y 8AX, www: www.polishculture.org.uk, tel. 020 7822 8990

Merton „PYZA” Stowarzyszenie na Rzecz Polskich Rodzin 66-72 High Street, SW19 2BY Colliers Wood, www: www.polishfamily.org.uk

Stockwell POLES CONNECT Project Partnership Lambeth,

157 South Lambeth Road, London, SW8 1XN, tel. 020 7793 7730, www: www.stockwell.org.uk

Oxford Oxford Polish Association

Bradgate Road, Bedford, MK40 3DE, www: www.pbic.org.uk, tel. 01234 328100

Birmingham Polish Millenium House

Bedford Ośrodek Integracji Polsko-Brytyjskiej

Luton POLONIA – Polish Community Group

www: www.poloniapcg.org.uk, tel. 07969254578

Blackbird Leys Road, Oxford, OX4 6HW, www: www.opaoxford.org, tel. 07585442696

Bordesley St, Birmingham B5 5PH, polishmillenniumhouse.org.uk, tel. 0121 643 3577

Birmingham – Polish Expats Association (Erdington)

-PUOJTLB

Aberdeen Airport,

Dyce, Aberdeen AB21 7DU, tel. +44 (01224) 722 331, www.aberdeenairport.com

Belfast City Airport,

George Best Belfast City Airport, Belfast BT3 9JH, tel. +44 (0)28 9093 9093, www.belfastcityairport.com

Belfast International Airport, Belfast BT29 4AB, tel. +44 (0)28 9448 4848, www.belfastairport.com

Birmingham International Airport,

Airport Way, Birmingham, B26 3QJ, tel. +44 0870 733 5511, www.birminghamairport.co.uk

CF62 3BD, Wales, tel. +44 (01446) 711 111, www.tbicardiﬀairport.com

Coventry Airport,

Coventry Airport South, Siskin Parkway West, Coventry, CV3 4PB, tel. +44 (0)2476 308 600, coventryairport.co.uk

Edinburgh Airport,

Edinburgh EH12 9DN, tel. +44 (0)870 040 0007, www.edinburghairport.com

Glasgow Airport,

Glasgow, Paisley, Renfrewshire PA3 2SW, tel. +44 (0)141 887 1111, www.glasgowairport.com

Inverness Airport,

Vale of Glamorgan,

Inverness, Scotland, UK, IV2 7JB, tel. +44 (01667) 464 000, www.hial.co.uk

London Polska Macierz Szkolna

Aylesbury PSS w Aylesbury

Cardiff International Airport,

Leeds Bradford International Airport,

Aberdeen PS im. św. St. Kostki tel. 07784675058

PSS tel. 07932499848

Accrington PSS im. Pana Kleksa

tel. 012542 33382, 07842841679

Amersham PS im. św. Józefa

info@polskaszkolaamersham.co.uk

tel. 07876535548

Banbury PSS tel. 07841759790

Bath Integracyjna Szkoła Sobotnia im. Fryderyka Chopina tel. 07710816449

Bath PSS im. Jana Pawła II w Bath tel. 07449309894

Bedford Szkoła Polska im. JP II

Walsall Europeans Association Welfare INC Joseph Leckie Academy, Walstead Rd, Walsall, WS5 4PG, www: www.ewacic.com/pl, tel. 0787 525 8192

Southampton SOS Polonia

32 Queen’s Terrace, Southampton SO14 3BQ, www: www.sospolonia.net,

Middlesex UB3 5AP, tel. +44 0870 000 0123, www.heathrowairport.com

Leeds LS19 7TU, tel. +44 (0113) 250 9696, www.leedsbradfordairport.co.uk

London Luton Airport,

Liverpool L24 1YD, England, tel. +44 0870 129 8484, 0906 108 8484, www.liverpoolairport.com

London Stansted Airport,

Liverpool John Lennon Airport,

London City Airport,

London City Airport Ltd, Royal Docks, London E16 2PX, tel. +44 (0)20 7646 0088, www.londoncityairport.com

London Gatwick Airport,

Navigation House, Airport Way, Luton, Bedfordshire LU2 9LY, tel. +44 (0)1582 405 100, www.london-luton.co.uk

Enterprise House, Bassingbourne Road, Essex CM24 1QW, tel. +44 (0)870 000 0303, www.stanstedairport.com

Manchester Airport,

West Sussex, RH6 0NP, tel. +44 0870 000 2468, www.gatwickairport.com

Manchester Airport Plc, Manchester M90 1QX, tel. +44 (0)161 489 3000, www.manchesterairport.co.uk

234 Bath Road, Hayes,

Woolsington, Newcastle-Upon-Tyne,

London Heathrow Airport,

4[LP×Z TPCPUOJF

238 King Street, London, W6 0RF, Tel. 020 874 264 31 (od poniedziałku do piątku w godz. 10.00-17.00, w środy do 19.00)

109 High St, Birmingham B23 6SA, www: www.polishexpats.org.uk, tel. 0121 382 2568

tel. 07525218426 szkola.polska.bedford@gmail.com

Bedford PSS przy Stowarzyszeniu Kultury i Języka Polskiego tel. 07935643005

Birmingham PSS im. M. Kopernika tel. 07849450483

Blackburn PSS im. A. Mickiewicza tel. 07513037683

Blackpool PS Przedmiotów Ojczystych tel. 07926258084

Newcastle Airport,

Boston PSS tel. 07851864621

Bournemouth PS Nauczania Przedmiotów Ojczystych tel. 07854814412, 01202801208

Bracknell PSS im. Chopina tel. 07837486598

Bradford PSS tel. 07581114643

Brighton / Hove PSS im. gen. Sikorskiego tel. 07926769798

tel. 02380 233722

Liverpool Meyerside Polish Community

1st Floor, 5 Covent Garden, Liverpool L2 8UD, www: www.merseysidepolonia. com

Nottimgham Signpost to Polish Succes Tennyson, Unit B, Forest Road West, NG7 4EP Nottingham, www: www.empp.co.uk, tel. 0115 978 1396

tel. +44 0870 122 1488, www.newcastleairport.com

Norwich International Airport, Amsterdam Way, Norwich, NR6 6JA, tel. +44 (01603) 411 923, www.norwichairport.co.uk

Nottingham East Midlands Airport,

Castle Donington, Derby DE74 2SA, tel. +44 (01332) 852 852, www.eastmidlandsairport.com

Southampton International Airport,

Wide Lane, Southampton, Hampshire, SO18 2NL, tel. +44 0870 040 0009, www.southamptonairport.com

Brighton / Hove PSS im. Jana Brzechwy tel. 07470203363

Bristol Integracyjna Sz. Sobotnia im. gen. Wł. Andersa tel. 07806612529, 07541244281

Bristol PSS im. Jana Pawla II

tel. 01179602269, 07756797798

Burnley PSS tel. 07837845007

Cambridge PSS im. Dąbrówki tel. 01223358219

INFORMATOR Canterbury PSS tel.07878957519

Cardiff PSS tel. 07704445465, Carlisle PSS tel. 07729670242

Chatham (Medway) PS w Kent im. Juliana Tuwima tel. 07847221866 Chelthenam PSS tel. 07776331002

Corby PSS tel. 07704628444 Coventry PSS tel. 01455230560

Craigavon PSS tel. 07549619661

Crawley PSS tel. 07725908836 Derby PS Przedmiotów tel. 07581172361

Derry Polish Abroad Saturday School info@polishabroad.co.uk Ely Polska Społeczna Szkoła tel. 07523460097

Exeter PSS tel. 07947647731

Fife PS im. Jana Pawła II tel. 07724544543

Glasgow PSS tel. 07545538935

Gloucester PSS tel. 07800842430 Gravesend PSS tel. 01322402482

Grays PSS Przedmiotów Ojczystych im. Wisławy Szymborskiej tel. 07511551832

Grimsby PSS tel. 07736940301

Harlow PS Przedmiotów Ojczystych im. J. Tuwima tel. 07851387655, 07552010903,

Hastings / St Leonards-on-Sea PSS Uzupełniająca im. Jana Brzechwy tel. 07917795512

High Wycombe PS Przedmiotów Ojczystych tel. 07903189252

High Wycombe PS im. św. Bernarda tel. 01628525753

Hitchin PSS im. M. Skłodowskiej tel. 01462632933

Hudders�ield Szkoła Ojczysta im. A. Mickiewicza tel. 07939117590 Hull PSS St. Mary’s College

tel. 07775698031, 01482803514

PSS im. I.Sendlerowej tel. 07526144246

Huntingdon PSS tel. 07856514222

Inverness Szkoła im. św. Jana Pawła II tel. 01463223223,

Jersey PS Przedmiotów Ojczystych tel. 07700348183 Kettering PSS im. Jana Brzechwy tel. 07894012194

Kidderminster PSS tel. 01562823568

Lancaster PS Nauczania Przedmiotów Ojczystych im. Jana Pawła II tel. 07851221762 Leamington Spa PS im. M. Konopnickiej tel. 01926730181

Leeds PS Para�ialna pw. św. Stanisława Kostki

tel. 01132677298, 07957972086,

Leicester PS im. Jana Pawła II

jp2polskaszkola@gmail.com

Leicester PSS Edu Owls

tel. 07516340933, 07738096644

Lincoln PSS tel. 07840484006

Liverpool PS Przedmiotów Ojczystych im. Jana Pawła II tel. 07792110391 London Brockley / Lewisham PSS tel. 01689602752 London Chiswick PSS im. M. Reja

London Croydon / Crystal Palace Szkoła Przedmiotów Ojczystych tel. 07922400138

London Devonia Szkoła im. Matki Boskiej Częstochowskiej tel. 07513528338

London Ealing PSS Przedmiotów Ojczystych im. Tadeusza Kościuszki tel. 07970107691 London En�ield PSS im. A. Mickiewicza tel. 07988680162

London Erith Szkoła im. św. Franciszka tel. 07882572259, 07809433738

London Forest Gate / Ilford PS Przedmiotów Ojczystych im. Królowej Jadwigi tel. 07940747540 London Fulham PS Przedmiotów Ojczystych im. Henryka Sienkiewicza tel. 07868607736 London Hanwell Akademia Języka Polskiego tel. 07872949395

London Hanwell PS Przedmiotów Ojczystych im. Heleny Modrzejewskiej tel. 07849831135

London Highgate PSS im. Prymasa S. Wyszyńskiego tel. 07720968503 London Leyton PS Przedmiotów Ojczystych im. Adama Mickiewicza tel. 07963722810 London New Malden PSS Przedmiotów Ojczystych tel. 07923608863 London Newham PS im. JP II tel. 07521357317

London Northolt PSS im. J. Kochanowskiego tel. 07734581134

London Putney/Wimbledon tel. 07973301638

London South Croydon PSS im. F. Chopina tel. 07427547020

tel. 07756969708

London Streatham PSS tel. 07734458583,

tel. 02086734177

tel. 07555120012

London Clapham / Balham PSS im. T. Arciszewskiego

London Sutton Polska Sobotnia Szkoła im. Dywizjonu 303

London Walthamstow PSS im. Świętej Rodziny tel. 07414668585

London Willesden Green PSS im. M.Konopnickiej tel. 07787116414

Luton PS im. M.Kolbe tel. 07759045102 Manchester PS Ojczysta tel. 07434161991 Manchester PS Przedmiotów Ojczystych im. św. S. Kostki tel. 07934663173 Mans�ield PSS tel. 07962802386

Medway PSS tel. 07856548679

Milford PSS im. T. Czuchnickiego tel. 07940269631

Motherwell Szkoła Języka Polskiego i Kultury tel. 01698230225, Newcastle Upon Tyne PSS tel. 07907067346,

Northampton PSS im. Bł. Franciszki Siedliskiej tel. 07912562338

Northampton Szkoła Polska Języka i Kultury Ojczystej tel. 07713430251

Northwich PS tel. 07988693128

Nottingham PSS im. J. Kantego tel. 07450354854

Nottingham PS Przedmiotów Ojczystych im. św. Kazimierza tel. 07960364303 Oxford PSS Przedmiotów Ojczystych tel. 07507122244 Peterborough PSS im. Mikołaja Kopernika tel. 07951513924 Plymouth PSS tel. 07565638821

Portsmouth PSS im. Powstańców Listopadowych tel. 07986476216

Preston PSS im. Jana Pawła II tel. 07707818402

~ 79

Reading PSS im. Mikołaja Kopernika tel. 07505758121 Redditch PSS tel. 07454392577

Scunthorpe Polska Akademia tel. 07718904123

Scunthorpe PSS im. Maksymiliana Kolbego tel. 07722769455

Shef�ield PS przy LPCM tel. 07934115799

Skegness PSS tel. 07526947641

Slough PS im. H. Sienkiewicza tel. 01628636313

Southampton PSS tel. 07766478011

Southend-on-Sea PSS tel. 07516986094

Spalding PSS tel. 01175960966,

St Albans PSS im. Jana Pawła II tel. 07863136316

Swansea PSS pss.swansea@googlemail.com

Swindon Katolicka PSS im. Marii Konopnickiej tel. 07724833452 Taunton PSS im. Jana Brzechwy tel. 07999647444

Telford PSS w Telford tel. 07955209897 Walsall PSS tel. 01922721071

Warrington PS Przedmiotów Ojczystych Polonia tel. 07779838672

Watford PSS kontakt@polskaszkolawatford.org,

Wellingborough PSS tel. 07585662020 Wolverhampton PSS tel. 07540049147

Worcester PSS im. Jana Pawła II tel. 07445458848

Worksop PSS tel. 07549392889 Wrexham PSS tel. 07522881978

80 ~ HOROSKOP

Baran

Byk

21.03 - 19.04

20.04 - 22.05

Miłość: Większość spraw, które były trudne, właśnie mają szansę we wrześniu się wygładzić. W stałych związkach karty mówią o ponownym zakochaniu się, o niespodziankach, które będziecie robić i których sami możecie oczekiwać. Karty mówią o spędzaniu czasu wspólnie, razem. Wolne Barany będziecie ze spokojem patrzeć w przyszłość. Finanse: Próbujcie swoich sił w grach liczbowych, zdrapkach, różnorakich konkursach. Niewielka kwota, ale zawsze jest to wygrana. Natomiast karty chcą wszystkim Baranom powiedzieć, że trzeba będzie pewne sprawy urzędowe uregulować. Zwłaszcza jeśli prowadzicie działalność gospodarczą, karty podpowiadają, że możecie mieć błąd w rozliczeniach i może to być błąd, który jest powielany miesiąc w miesiąc. Sprawdźcie dokładnie, co i jak rozliczacie. Praca: Wrzesień będzie dość spokojnym miesiącem, może panować jeszcze letnie rozleniwienie. Wśród

was są osoby, które jeszcze nie zakończyły urlopów, wakacji, więc będzie spokojnie. Może w drugiej połowie zacznie się robić bardziej nerwowo. Nie ukrywam, że możecie otrzymać nowe obowiązki, bądź też nowe zadania. Barany, które poszukują pracy – wrzesień może być dla was bardzo ważny. Myślę, że będziecie chodzić od spotkania do spotkania, będziecie prezentować swoją osobę na rozmowach kwali�ikacyjnych i na pewno, podkreślam na pewno, przejdziecie do kolejnych etapów rozmów. Zdrowie: Karty zwracają uwagę na problemy kondycyjne. Karty podpowiadają, że wskazany jest powrót do ćwiczeń �izycznych bądź też powrót do aktywności, którą już wcześniej uprawialiście. Zdrowy tryb życia będzie teraz wskazany, bo dzięki temu uda się wam zapobiec trudnościom, które mogłyby się pojawić. Zwróćcie uwagę na stawy, kolana, uważajcie na palce rąk i nóg.

Miłość: Wolne Byki mogą się we wrześniu zakochać i może to być dosłownie miłość od pierwszego wejrzenia, miłość na zabój. Będziecie mieć motyle w brzuchu, będziecie bujać w obłokach. Wszystkie racjonalne decyzje trzeba będzie teraz schować do kieszeni, trzeźwe myślenie absolutnie nie będzie was dotyczyło we wrześniu. Będzie to piorun, miłość, która was powali i taka, która zdarza się bardzo rzadko. Byki w stałych związkach, Byki zaobrączkowane - będą zajmowały się sprawami domu, sprawami rodziny, będą szukać porozumienia z najbliższymi, będą gasić rodzinne pożary. Finanse: Pokazują się wydatki i to dosłownie od pierwszego dnia września. Będziecie biegać z zakupów na zakupy, wszystko trzeba będzie kupić na wczoraj, wszystko będzie bardzo potrzebne. Zarówno będziecie kupować rzeczy dla dzieci, jak i dla rodziców czy też dziadków. Obawiam się czy na wszystko wystarczy wam pieniędzy?

Lew

Panna

23.07 - 23.08

24.08 - 22.09

Miłość: Lwy w stałych związkach mogą się szykować na bardzo intensywny wrzesień. Wokół was będzie się bardzo dużo działo. Będziecie zapraszać do siebie znajomych i sami będziecie zapraszani na liczne uroczystości. Dla osób w stałych związkach karty podpowiadają możliwość spłodzenia potomstwa. Jeśli marzycie o dziecku, to wrzesień będzie idealnym tutaj miesiącem. Wolne Lwy we wrześniu powinny odbyć podróż, powinny wyjechać. Karty wyraźnie wskazują na to, że macie szansę poznać fantastyczną osobę do związku, ale osoba ta będzie poznana na wyjeździe. Finanse: Troszeczkę trudniejsze karty, karty mówiące o tym, że nie wystarczy wam gotówki na pewien zakup, trzeba będzie albo zakup odłożyć na późniejszy miesiąc, albo posiłkować się kredytem. Uważajcie na gotówkę, na portfel, na dokumenty, na telefon. Niestety pokazuje się przy was karta zguby. Praca: Miesiąc jeżeli chodzi o środowisko zawodowe może być bardzo 10 września 2021

interesujący, bo jeżeli myśleliście o zmianie pracy, to weźcie się za to właśnie we wrześniu. Karty pokazują, że są spore szanse na to, żeby przejść z jednego stanowiska pracy bezpośrednio na drugie bez utraty wynagrodzenia. Zwróćcie dodatkowo uwagę na ciemnowłosą osobę w waszym otoczeniu, wręcz osobę o mocno czarnych włosach. Osoba ta nie mówi wam całej prawdy. Jeżeli, drogi Lwie, poszukujesz pracy, to wrzesień może być miesiącem, gdzie uda ci się znaleźć zatrudnienie. Uważam natomiast, że byłaby to swojego rodzaju umowa o dzieło lub też zlecenie na kilkutygodniowy lub kilkumiesięczny okres czasu. Zdrowie: Karty pokazują hormony, karty pokazują układ krwionośny, karty pokazują badania laboratoryjne. Zwróćcie uwagę na to, kiedy ostatnio mieliście pobieraną krew, kiedy ostatnio robiliście kompleksowe badania. Nie wykluczam, że warto zrobić to we wrześniu i jest to bardzo dla was wskazane.

Miłość: Wrzesień będzie dla was bardzo fajnym miesiącem, będzie się działo bardzo dużo dobrych rzeczy na polu miłości. Wolne Panny zakochają się z wzajemnością w bardzo interesującej, inteligentnej, sympatycznej osobie. Będzie to osoba, która może wykonywać nietypowy zawód, choć też ma bardzo ciekawe hobby. Panny w stałych związkach poczują na nowo motyle w brzuchu, będziecie z ukochaną osobą spędzać jak najwięcej czasu, będziecie obudować i kreślić plany na przyszłość. Mogę podpowiedzieć, że dużo z tych planów uda się zrealizować już właśnie we wrześniu. Finanse: Bardzo poprawne, stabilne karty. Kwotą, którą będziecie mieli na wydanie nie będzie ani większa, ani mniejsza niż w poprzednich miesiącach. Pokazują się wydatki, których trudno będzie uniknąć, natomiast będzie można wspólnymi siłami, na przykład prosząc rodzinę o pomoc, kupić potrzebne rzeczy. Wśród was są Panny, które będą rozważały zakup samochodu.

Praca: Pierwsze kilka dni, może tydzień, dwa tygodnie września będziecie musieli przeznaczyć na porządkowanie spraw zaległych, na próbę nadrobienia zaległości. Początkowo będzie to bardzo trudne, ale przy odrobinie systematyczności i przy założeniu odpowiedniej kolejności, spokojnie wam się to uda. Byki poszukujące zatrudnienia – karty zwracają uwagę, że będziecie przeglądać ogłoszenia, karty pokazują, że wypłynie dużo atrakcyjnych ofert i na pewno będziecie mieli z czego wybierać, wśród nich będzie kilka ofert, które są wprost stworzone dla was. Zdrowie: Część z was uda się we wrześniu do sanatorium bądź też w miejsce, gdzie będzie miała rehabilitację, masaże, będzie poprawiała swój stan zdrowia. Karty podpowiadają taką małą rzecz – by zwrócić szczególną uwagę na swoje jelita i na to, czy jest coś co możecie zrobić, żeby poprawić pracę jelit. Na pewno warto przyjrzeć się diecie.

Praca: Początek miesiąca to karty rozleniwienia, każdy będzie żył jeszcze odchodzącymi powoli wakacjami, ale już w połowie miesiąca trzeba będzie ostro wziąć się do pracy. Nie wykluczam, że dostaniecie nowe obowiązki bądź będziecie musieli za kogoś wykonać pracę. Karty wskazują na to, że może być w miejscu pracy kon�likt, który zacznie się od bardzo drobnej rzeczy. Nie dzielcie się w pracy swoimi prywatnymi przemyśleniami, unikajcie tematu polityki, wyznania. Panny poszukujące pracy powinny jeszcze raz rozejrzeć się w miejscach, które wcześniej uznaliście za mniej wartościowe. Zdrowie: Uwaga na kontuzje, karty pokazują na kontuzję, upadek, wypadek komunikacyjny. Więc uważajcie bardzo na swoje zdrowie, uważajcie podczas przemieszczania się. Zwróćcie także uwagę na dietę, na to co jecie, może warto we wrześniu skusić się na wizytę u dobrego dietetyka i rozpisać sobie nowy plan żywieniowy? Na pewno wskazane jest dbanie o jelita.

HOROSKOP

Bliźnięta

Rak

23.05 - 21.06

22.06 - 22.07

Miłość: Bliźnięta w stałych związkach – karty pokazują sytuację – od miłości do nienawiści, od kłótni do godzenia się w sypialni. Z jednej strony będziecie czepiać się ukochanej osoby o byle drobnostkę, ale jednocześnie będziecie czekać na przytulenie, na pocałunki. Jeżeli będzie za dużo tego czepialstwa, to karty wskazują na to, że nie minie was ostra awantura. A co jest najlepsze na zgodę? No właśnie sypialnia, właśnie bliskość, miłość i ciepłe, dobre słowa. Taki będzie ten wrzesień, góry i doliny. Łzy i pocałunki. Finanse: Trochę główkowania z ołówkiem i kartką w ręku, trochę trudnych wyborów: co kupić i dla kogo, trochę odkopywania oszczędności, trochę przekładania z kupki na kupkę. Ten miesiąc będzie ważny właśnie jeśli chodzi o dysponowanie waszymi zasobami. Na pewno nie zabraknie wam mądrości i na pewno wszystko co planujecie uda wam się wykonać. Mam dodatkowy przypływ pod koniec miesiąca, myślę, że będzie to jakiś

dodatkowy pieniądz z pracy, z waszej działalności. Praca: Jeżeli wasza branża to usługi i handel, to może to być jeden z lepszych miesięcy w roku, możecie teraz odczuć naprawdę przypływ klientów, poczujecie ruch w interesie. Jeśli pracujecie w branżach typowo artystycznych lub też rozrywkowych, to karty pokazują wyciszenie i planowanie czasu na przełomie roku. Bliźnięta, które poszukują zatrudnienia – karty właśnie wskazują branże handlowe i usługowe. Jeżeli szukacie właśnie takiej pracy, to jestem absolutnie pewna, że uda wam się podpisać umowę. Zdrowie: Karty mówią o problemach z przeszłości, które znowu mogą się pojawić, o tym, że pewne rzeczy mogły być nie do końca wyleczone, o tym, że pewne rzeczy mogliście z przeszłości zaniedbać. Generalnie karty pokazują powrót do wcześniejszych dolegliwości, powrót do tematów, które już wam towarzyszyły, jeżeli chodzi o zdrowie.

Skorpion

Waga

na pewno część z tych pieniędzy będzie potrzebna. Praca: Raki nie będą tytanami pracy we wrześniu. Myślę, że będziecie w takim nastroju, który nie pozwoli wam skupić się na pracy. Nic na to nie poradzicie, takie dni czy też tygodnie zdarzają się każdemu. Jeżeli macie taką możliwość poproście o dzień lub dwa wolnego. Raki, które poszukują pracy także będą w takim nastroju. Nie będziecie mogli się na niczym skupić, pewne sprawy będziecie odkładali na jutro, a może pojutrze. Będziecie mieli 100 pomysłów na temat tego co i jak chcecie przeprowadzić. Zdrowie: Karty pokazują po raz drugi wycofanie się, rozleniwienie, trudność w skupieniu się, możliwe kłopoty ze snem. Jeżeli miałabym podpowiedzieć, badanie, które warto wykonać to poziom cukru we krwi. Panie Raki warto po lecie zbadać znamiona, mam tutaj pokazane ostrzeżenie, więc bardzo proszę umówcie wizytę u dermatologa jak najszybciej.

23.10 - 21.11

23.09 - 22.10 Miłość: Wagi muszą we wrześniu zwrócić szczególną uwagę na to, co mówią do ukochanej osoby. Karty wróżą wam kłótnie, sprzeczki, nieporozumienia w związku. Może być dużo mocnych słów, może być dużo pretensji. Wolne Wagi natomiast mogą teraz ostrożnie podchodzić do nowych znajomości, do nowych związków. Owszem uda wam się poznać kilka osób, natomiast uważam, że będą to na razie znajomości koleżeńskie, znajomości przyjacielskie, ale nie mam kart związku. Będziecie sami siebie sprawdzać i testować, co tak naprawdę wywołuje u was radość, uśmiech na twarzy i postanowicie dać sobie czas na wchodzenie w poważną relację. Finanse: Na pewno są to karty wygranej i zarówno mogą to być wygrane losowe, mogą to być wygrane sprawy sądowe, mogą to być pieniądze, które wam się od dawna należały, a właśnie teraz je uzyskacie. Więc wyciągnijcie ręce, bo pieniądze będą do was przychodziły szerokim strumieniem. Więc jeśli gracie w gry liczbowe, to skreślcie

Miłość: Raki we wrześniu mogą być w takim smutniejszym nastroju, może być tak, że będzie wam smutno z powodu kończącego się lata, może być też tak, że będziecie mieli takie poczucie, że nie wszystko udało się właśnie w te wakacyjne miesiące załatwić tak jak chcieliście. Raki w stałych związkach będą prowadziły ważne rozmowy z ukochaną osobą, będzie temat, który trzeba będzie obgadać i uzgodnić, będzie sprawa, którą trzeba będzie się zająć i to w miarę pilnie. Ta sprawa, nie mówię, że problem, ale ta sprawa, bardzo was do siebie zbliży. Finanse: Fajny i dobry czas. Część z was dopnie transakcje, część z was uzyska pieniądze, na które od dawna czekacie i liczycie. Myślę, że zdarzy się to w połowie miesiąca. Natomiast karty radzą, żeby każdą dodatkową sumą gospodarować bardzo racjonalnie i już planować, ile z tej kwoty możecie odłożyć na przyszły miesiąc. Może być taka sytuacja, że te pieniądze przydadzą wam się w późniejszym okresie,

~ 81

swoje ulubione numery, jeżeli natomiast ktoś jest wam winny pieniądze, zwróćcie się z prośbą o zwrot. Praca: W pracy natomiast jest możliwy awans albo zmiana stanowiska, natomiast zdecydowanie będzie się to łączyło z tym, że będziecie mieli więcej pracy i możecie spędzać w tej pracy �izycznie więcej czasu. Osoby szukające pracy powinny pomyśleć o własnej działalności gospodarczej. Karty wskazują, że kiedyś już taki pomysł kiełkował w waszej głowie, ale mogliście to odłożyć na najwyższą półkę. A może właśnie teraz warto wrócić do tego tematu? Zdrowie: Karty dbania o zdrowie, karty dbania o urodę, karty diety, karty metamorfozy. Na pewno są tutaj panie i panowie spod znaku Wagi, którzy zechcą zadbać właśnie od teraz o swoją sylwetkę, o urodę, o swoje zdrowie. O niczym lepszym nie mogliście teraz pomyśleć. Wszystko co teraz zainwestujecie w siebie, wróci do was bardzo szybko.

Miłość: Wolne Skorpiony będą próbowały jeszcze łapać ostatnie promienie wakacyjnego słońca i będą skakały ze spotkania na spotkanie, z randki na randkę. Wszelkie wydarzenia kulturalne, wszelkie spotkania, prywatki, wyjścia w plener są w tym miesiącu wskazane. Macie szansę na takim właśnie wyjściu spotkać sympatyczną osobę. Nie wiem czy będzie to związek, natomiast na pewno rozpocznie się bardzo ciekawa przyjaźń. Ta osoba może być sporo starsza od was, ale pragnę podkreślić, że jest to osoba młoda duchem i bardzo radosna. Skorpiony, które noszą obrączkę będą dbały o sprawy domowe, będą dbały o dzieci, wnuki. Będą starały się dopilnować wszystkiego. Finanse: Skorpiony, zwróćcie uwagę na dokumenty, pisma urzędowe, zwróćcie uwagę na to czy pewien dokument nie wymaga odnowienia, bo stracił już ważność, czy nie trzeba złożyć do urzędu wniosku, czy nie trzeba przypilnować już złożonych wniosków i dokumentów. Wszystko

co dotyczy dokumentów i terminów, będzie bardzo ważne we wrześniu i zróbcie wszystko, żeby niczego nie przegapić. Praca: Nadmiar obowiązków może was troszeczkę przytłoczyć. Możecie niestety także doświadczyć niezrozumienia ze strony przełożonych. Wasze intencje będą dobre, natomiast może być tutaj moment kiedy nie znajdziecie zrozumienia dla swoich pomysłów, idei. Skorpiony poszukujące zatrudnienia skupią się na przeglądaniu ofert, przeglądaniu Internetu, pytaniu znajomych o możliwość pracy. Zdrowie: Trzeba będzie zwrócić uwagę na badania okresowe. Myślę, że u części z was może pojawić się konieczność wykonania rentgena czy też badania z kontrastem. Jeżeli macie zaplanowaną wizytę w szpitalu, jeżeli macie zaplanowany zabieg na wrzesień, to wszystko uda się bardzo dobrze. Dbajcie o pielęgnację, dbajcie o higienę, stosujcie suplementy dostosowane do waszych potrzeb.

82 ~ HOROSKOP

Strzelec

Koziorożec

22.11 - 21.12

22.12 - 19.01

Miłość: Uważajcie we wrześniu na osobę, która będzie opowiadała plotki, snuła domysły, próbowała wejść między was a ukochaną osobę. Nie słuchajcie niesprawdzonych informacji, nie dajcie się dosłownie mówiąc, oszukać. Osoba, która będzie rozpowiadała te bzdury robi to tylko po to, żeby wam popsuć humor, a sobie dać nic ponad własną satysfakcję. Karty radzą skupić się na miłości, na ukochanej osobie, na waszych prywatnych sprawach. Wolne Strzelce będą strzelać na prawo i na lewo, i szukać swojej „o�iary”. Czy znajdą kogoś do pary? Czy uda wam się ustrzelić grubego zwierza? Tego nie obiecuję, ale kilka szaraków może wpaść na zakąskę. Finanse: Pilnujcie dokumentów, pilnujcie terminów, sprawdźcie czy nie macie zaległości w urzędach, sprawdźcie czy nie musicie dowieźć do pracy, do urzędu, na uczelnię pewnego dokumentu. Gapiostwo może was kosztować pewną sumę. Jeśli uda wam się wszystkiego dopilnować, to możecie od października liczyć na dodatkowe pieniądze. Praca: W pracy mogą się pojawić kon�likty. Od razu szybko nadmienię,

że nie wywołane przez was, ale możecie wejść w sam środek burzy. Mam nadzieję, że na burzy się skończy, a nie przerodzi się w wielkie tornado. Unikajcie jak ognia awantur, unikajcie jak ognia opowiadania się za jedną ze stron. Niech każdy bawi się w swoje prywatne wojny, a wy skupcie się na swoich obowiązkach. Osoby poszukujące zatrudnienia będą musiały wybrać pomiędzy jedną, a drugą ofertą. Jedna z nich będzie bardziej dla was kusząca, natomiast chciałabym uczulić was na to, że trzeba sprawdzić czy wszystko co wam obiecano, zostanie dotrzymane. Zdrowie: Uważajcie na pewno na bóle głowy, na pewno są wśród was osoby, które będą musiały skontrolować wzrok, są wśród was osoby, które już teraz powinny nosić okulary. Uważajcie na zatoki, na katar, na bolące uszy. Wiem, że to dopiero wrzesień, ale karty wyraźnie zaznaczają obszar głowy, więc proszę zwrócić na to szczególną uwagę. Panowie Strzelce uważajcie na kolana i dolny odcinek kręgosłupa, Panie pokazuje mi się konieczność pokazania lekarzowi żylaków.

Miłość: Miłe Koziorożce, wrzesień może wymusić na was podjęcie ważnej decyzji. Natomiast karty wskazują, że Koziorożce nie mają ochoty na podejmowanie jakiekolwiek decyzji, a tym bardziej decyzji wiążących. Będziecie jak ognia unikali ostatecznych rozstrzygnięć i może być taka sytuacja, że wycofacie się z tego co postanowiliście. Spróbujcie sami ze sobą obgadać tę sytuację, spróbujcie sami ze sobą pograć w różne scenariusze. Dla wolnych Koziorożców będzie to bardzo intensywny miesiąc, będziecie zastanawiać się nad różnymi osobami, które w ostatnim czasie pojawiły się w waszym życiu, ale i absolutnie nie zamknięcie się na nowe osoby. Będzie w was głód poznawania nowych ludzi. Nie wykluczam, że gdzieś na spotkaniu w większej grupie osób znajdzie się ktoś bardzo intrygujący. Finanse: We wrześniu postawicie na dom, na dekorację, na upiększanie. Czy to jeden pokój, czy całe wnętrze, czy otoczenie, postanowicie zmienić coś wokół siebie. Pieniędzy wam nie zabraknie, natomiast to też nie jest tak, że zostanie wam góra pieniędzy na koniec miesiąca.

Wodnik

Ryby

20.01 - 18.02

19.02 - 20.03

Miłość: Na pewno wśród was są Wodniki, które albo oświadczą się ukochanej osobie, albo takie, które zobaczą na palcu piękny pierścionek. Gratuluję. Wasze marzenia we wrześniu mają szansę się spełnić. Wodniki w stałych związkach, karty pragną wam przekazać, że przychodzi miesiąc harmonii, przychodzi miesiąc, gdzie wszystkie stare, zadawnione spory i nieporozumienia zamkniecie i nigdy więcej nie będziecie do tego powracać. Finanse: Sprawdźcie czy wasze dzieci przypadkiem nie powyrastały w wakacje i nie trzeba odnowić garderoby. Zakupy, głównie zakupy dla dzieci będą ważne na początku września. Środek miesiąca – pomyślcie o prezencie dla siebie, zróbcie sobie sami niespodziankę i kupcie coś o czym od dawna marzyliście. Spokojnie, nie zrujnujecie swojego budżetu, a radość naprawdę będzie duża. Praca: W pracy może dziać się dużo, szybko, trzeba będzie podejmować decyzje. Karty pokazują tutaj zaległości, może nie tyle będą to wasze zaległości, ale tak jakby były to zaległości całego zespołu i trzeba będzie wszystkich obdzielić dodatkową pracą. Pytanie tylko czy podział ten 10 września 2021

będzie sprawiedliwy? Uważajcie także na możliwe kon�likty z kobietą, która farbuje włosy na bardzo jasny blond. Kon�likt, spór może zacząć się od początkowo niewinnej wymiany zdań, a może przerodzić się w burzę z piorunami. Wodniki, które poszukują pracy – karty podpowiadają, aby przejrzeć ogłoszenia, ale z zupełnie innej branży niż do tej pory pracowaliście. Gdzieś wśród tych ogłoszeń może być oferta, która was zainteresuje. Z początku może nie wydać się wam to atrakcyjne, ale przy głębszym przyjrzeniu się dojdziecie do wniosku, że to jest to, czego zawsze chcieliście spróbować. Zdrowie: Karty mówią o konieczności wykonania badań krwi, jest to podstawowa morfologia i konieczności sprawdzenia mikro i makroelementów. Na pewno większość niedoborów uda się wyrównać dietą. I tutaj dalej karty zalecają, żeby z początkiem września właśnie rozważyć przygodę ze zdrowym odżywianiem. Bardzo szybko zobaczycie pozytywne rezultaty nowego sposobu odżywiania.

Miłość: Wolne Ryby pragnę przekazać wam wiadomość, że we wrześniu macie ogromną szansę na poznanie bardzo interesującej osoby. Będzie to osoba możliwe, że młodsza od was, bardzo żywiołowa, uczuciowa, osoba o naturze romantycznej. Stworzycie bardzo fajny duet. Rybki w stałych związkach, wrzesień przyniesie wam trochę zamieszania. Z jednej strony wasz partner będzie szukał zrozumienia, ale tak, jakby mówił do was w obcym języku. Z drugiej strony będziecie chciały namówić partnera na krótki wyjazd, na krótki urlop, ale kwestie zawodowe mogą tutaj stanąć na przeszkodzie. Możecie spodziewać się niestety także spotkania, odwiedzin, które będą w nieodpowiednim dla was czasie, coś na zasadzie kłopotliwego gościa, którym trzeba się zająć. Finanse: Jeżeli jest ktoś, kto jest wam winny pewną kwotę pieniędzy, to zwróci ją właśnie we wrześniu. Dodatkowo zaznacza się tutaj możliwość uzyskania dotacji, czy też urzędowych pieniędzy. Ale jednocześnie karty wskazują, że będziecie mieli wydatki związane z edukacją, może to być wasza edukacja, bądź edukacja dzieci i wydatki związane z pewnym urzędowym nakazem zapłaty. Może to być

Praca: Nie wykluczam, że w waszym miejscu pojawi się nowa osoba, która od razu z marszu zacznie zagarniać przestrzeń. Trzymajcie nerwy na wodzy. Pokazują się karty mówiące o tym, że osoba ta chce was sprowokować i ugrać coś dla siebie. Nie wolno wam ulegać tej manipulacji. Koziorożce szukające pracy, poczekajcie, bądźcie cierpliwi. Wrzesień może sypnąć szczodrze ofertami, natomiast zastanówcie się, czy to jest to, czego na pewno szukacie. Karty wskazują, że biorąc ofertę dostępną teraz, możecie stracić możliwość otrzymania dosłownie oferty marzeń, która pojawi się później. Zdrowie: Na pewno, moi mili, uważajcie na pęcherz, nerki, drogi moczowe. Niestety może was dopaść bardzo nieprzyjemne zapalenie pęcherza. Koniec lata, aura na zewnątrz będzie niesprzyjająca, wieczory i noce będą już bardzo chłodne. Karty pokazują także zwrócenie uwagi na podwójne organy, więc mogą to być uszy, oczy, ale i uważajcie na płuca, oskrzela i właśnie wspomniane wyżej nerki.

zaległy mandat, może to być kara za jazdę bez biletu. Praca: Praca pokazuje się nie do końca optymistycznie, mam na myśli to, że mogą być pewnego rodzaju stresy i zmartwienia wynikające z niezrozumienia oczekiwań i poleceń. Wasz szef, czy też wasza szefowa może mieć gorszy okres i niestety atmosfera może się przenieść na całe biuro. Wolne zawodowo Ryby, które poszukują jakiegoś zatrudnienia, będą musiały troszeczkę zmienić sposób poszukiwania. Jest pokazana oferta, która może was zaskoczyć. Zdrowie: Głównie karty podpowiadają, aby panie zadbały o swoje zdrowie. Mam zdecydowanie pokazane kwestie dermatologiczne dla Pań, mam pokazaną wizytę u lekarza, która mogłaby polegać na pokazaniu wszystkich znamion i pieprzyków. Weźcie sobie, drogie Ryby to do serca, bo karty wyraźnie zaznaczają kwestie skórne. Możecie też, miłe Panie, właśnie rozpocząć nowy rodzaj pielęgnacji, tak aby zadbać o skórę po lecie. Panowie - dla was karty wskazują wyraźnie na kwestię dbania o zdrowie, na pro�ilaktykę i na możliwość rozpoczęcia nowej przygody z nowym sportem, z nową aktywnością �izyczną.

Goniec, wydanie 741

Articles inside

LANDLORD - TO BRZMI DUMNIE

NETWORKING BIZNESOWY NA TAMIZIE

49. BAL POLSKI W THE HURLINGHAM CLUB