Brief aan Arnon Grunberg

Beste Arnon,

Hoe is het daar, meneer Grunberg, in New York? Ik wil voor we beginnen me toch heel even beklagen dat één van Nederlands grootste schrijvers ons platte landje heeft verruild voor de stad, die met zijn vele immense gebouwen tot de wolken reikt. Maar dat terzijde. Ik zal het niet hebben over buitenlandse steden of politiek, Arnon, ik wil je- ik mag je zeggen, nietwaar?- even wat vragen over X en Y. Niet over man en vrouw, niet over liefde, maar over onze generaties.

Ik zal mijzelf moeten rekenen tot de huidige Generatie Y; waar ik aan de ene kant trots tot behoor -want wie wil er niet in dit technologisch fantastische tijdperk opgroeien?- maar waar ik mij net zo hard voor kan schamen als ik kijk met wie ik deze titel deel. Jij daarentegen, wordt door velen omschreven als een iconische schrijver van Generatie X, in de literatuur vaker Generatie Nix genoemd, naar een in 1994 gepubliceerd artikel van Frank Verkuijl.

Wat vind jij hier zelf eigenlijk van? “De Verloren Generatie”, niet bepaald een titel om mee te pronken, of wel? Stiekem weet ik het antwoord al, want ik meen mij te herinneren dat je ooit hebt gezegd bij geen enkele generatie te willen horen. Dat hele generatie gedoe in de schrijverswereld staat te ver van je af, zei je. Nu kan ik me voorstellen dat dit opgeplakte naamplaatje een zekere ver-van-je-bed-show is. Blijft wel het feit dat jouw tijdperk zeer toonaangevend was en dat jouw schrijfstijl zeer uitgesproken is, zeker een goed beeld van Generatie X schetsend. In al zijn vrijheid, seksualiteit en ook een zekere uitzichtloosheid. In je boeken bespreek je deze thema’s, naast psychische problemen van personages die met zichzelf en hun eigenaardigheden worstelen. Maar die daarnaast ook weer volkomen hun eigen gang gaan. De grens tussen vreemd en psychische stoornis lijkt soms erg dun, maar ach, wat is normaal?

Wat is normaal en waar moet men zich voor schamen? Want schaamte speelt ook zeker geen onbelangrijke rol in jouw werken. Ik kan er zelf ongelooflijk slecht tegen; zeker tegen plaatsvervangende schaamte. Al na de eerste paar pagina’s van Blauwe Maandagen kromden mijn tenen zich en maakte een onverdraagbare ongemakkelijkheid zich van mij meester. Maar ik kwam er overheen, heb er doorheen gelezen. Je hebt gezegd dat je tijdens het schrijven schaamteloos bent, maar hoe zit dat eigenlijk met lezen? Als jij iets gênants leest, hoort vertellen, of nog erger, ziet gebeuren, voel jij het dan wel? Die drang om of heel hard weg te rennen, of je op te rollen tot een balletje en de wereld maar de wereld te laten? Onhoudbare schaamte.

Ik vind de Generatie Y te schaamteloos. Waar is de tijd gebleven dat je privézaken het liefst voor jezelf hield en niet binnen een paar minuten op sociale media deed verschijnen? Zaken die ik nog niet eens met mijn beste vrienden zou bespreken, worden hard (en luid) overlegd in de trein, tijdens het spitsuur nota bene. Of worden zo over de telefoon in openbare ruimte bepraat, zonder enige vorm van gêne. Naar mijn mening is vrijheid van meningsuiting een van de grootste rechten die wij hebben. Ik vind het dan ook heerlijk om mij vrij te kunnen uiten en niet op mijn woorden te hoeven letten, maar let wel; in goed gezelschap.

De rest van de wereld zal zich maar moeten afvragen wat voor foute grappen ik met mijn vrienden maak en hoe politiek incorrect we af en toe zijn, want meeluisteren en er het fijne van weten, hoeft echt niet. Dat is onze zaak. Alle informatie die men maar met Jan en Alleman deelt is een regelrechte overdosis geworden. Zonder enige filtering of blokkade, waarbij normaal gesproken een gezonde portie

gêne om de hoek zou komen kijken.

“Schaamte is de ontevredenheid dat je niet aan je eigen eisen voldoet”, al volgens jouzelve. Denkt de huidige generatie dan al aan alle eigen eisen te voldoen, is deze ontevredenheid weggedrukt? Of komt men in het openbaar uit voor deze ontevredenheid, maar in zo’n zekere zin dat dit het gevoel van schaamte overschrijdt? Wellicht is dat de therapie van nu; openlijk en uitgebreid uitkomen voor de eigen tekortkomingen. Hier hoeft dan echter niet nog een vervolg aan te zitten. Het toegeven dat het niet goed zit, is eigenlijk al genoeg. Verder hoeft er niet aan gewerkt te worden. Als, zoals jij zegt, het leven het overwinnen van schaamte is, zou de huidige generatie al klaar zijn, de finish al bereikt hebben? Is het dan echt zo uitzichtloos, omdat wij lui en vrij van schaamte zijn?

Wat moet er van ons worden? Vertel het ons Arnon, want deze generatie lijkt pas echt verloren. Waar moeten we het succes in het leven zoeken? Of het geluk? Als alles maar vanzelfsprekend is en over zaken praten belangrijker is dan er werkelijk wat aan te doen? Beste Arnon, of moet ik zeggen Marek, waar moet ik beginnen? Kan ik ook niet beter losbreken en op zoek gaan naar de Amour Fou? Onze generatie verkeert in chaos, onduidelijk dan ook welke kant op drijvend. Wij proberen het aan alle kanten, doen allerlei super speciale dingen waardoor wij hopen uit te blinken en gaan desalniettemin kopje onder in de net zo speciale, hoog getalenteerde massa. Wellicht is het al te laat en hebben wij het voor onszelf al verpest, al doen we nog zoveel vergeefse pogingen. Hebben wij wel toekomstperspectief? Is dat afgenomen of juist toegenomen sinds jouw tijd? Jij hebt het Vossius Gymnasium niet afgemaakt. Ik wel, ik heb een mooi diploma. Maar toch betwijfel ik of ik het net zo ver zal schoppen als jij.

Wat wij als Generatie Y tegemoet gaan, dat weet niemand. Merendeel van de huidige banen zal binnen niet al te lange tijd overgenomen worden door robots en machines, privacy zal verdwijnen en wij zullen verongelijkt overblijven met lege handen en slechts mooie CV’s en diploma’s. Maar het zal niet genoeg zijn.

Net als jij, voel ik nu eindelijk de machteloosheid van de schrijver. Ik zou graag iets willen veranderen, het oogkleppen dragende deel van mijn generatie wakker willen schudden. Al is het maar hun Twitter en Instagram accounts te doen verwijderen en ze een keer een krant te lezen geven. Kijk, dit gebeurt er in de wereld. Maar word ik wel gehoord? En in de tijd van nu begin ik mij bijna af te vragen; moet ik mij eigenlijk niet schamen, dat ik dit allemaal denk en zelfs opschrijf?