vpro gids bijlage
bij #11 van 15 maart t/m 21 maart 2014
e-ticketing•verkoop op locatie• •personeel•call center•
•
w w w. f e s t i v a l t i c ke t s . n l 2013 Adv FT iM 148x210 02.indd 3
2014 HAFF 170x125.indd 3
DCP ✶ video ✶ 70 mm ✶ 35 mm ✶ 16 mm ✶ Super 8 ✶ 8 mm www.filmtechniek.nl
22-02-14 23:01
24-02-14 09:00
inhoud
3
10 10
COLOFON
12 14 17
Omslagillustratie Henning Wagenbreth
20 22
Tussen de lijnen door In Chao Wu’s installatie Happen gebeurt van alles tegelijk zonder duidelijke samenhang. Net als in het leven zelf, eigenlijk. haff Features Een overzicht van de lange animatiefilms te zien op haff. Tijdloze vagebond Filmrestaurateur extraordinaire Serge Bromberg stelde voor haff een Chaplin-animatieprogramma samen. Een duik in een grabbelton vol cinecuriosa. Wereldfilm voor klein en groot In O Menino e o Mundo pakt een Braziliaans plattelandsjongetje z’n koffer en gaat op zoek naar zijn vader. Trippen door Canada In Asphalt Watches verwerkten Shayne Ehman en Seth Scriver hun zonderlinge ervaringen als lifters. ‘Alles is waargebeurd.’ Night of trash bin pleasures, KunstStripBeurs, School in Focus Short maar krachtig Een greep uit de ruim 200 films uit de verschillende competities.
f e s t i va l
18
Geanimeerd gesprek met Noam Chomsky De Franse filmmaker Michel Gondry interviewde taalkundige, filosoof en politiek activist Noam Chomsky.
f i l m
Hoofdredactie Hugo Blom Arne Leffring (adj.) Samenstelling Arne Leffring Eindredactie Han Ceelen Medewerkers Nick Boers Angela van der Elst Maartje Geels Rolf Hermsen Oliver Kerkdijk Michael Minneboo Beeld Carla van Thijn Vormgeving Roel Siebrand Bladcoördinatie Gabrielle Hagedorn Lithografie Sarah Tames Drukwerk Roto Smeets, Weert
Poezenpreview Pim en Pom maken hun debuut op het grote bioscoopscherm
a n i m at i o n
11
Eigen baas in Lei Lei Land Als kind verheugde haff-gast Lei Lei zich op de animaties op de Chinese avondtelevisie. Nu doet hij vanuit zijn ‘one person’s animation studio’ anderen een plezier.
h o l l a n d
Losse kaart € 8,50 (3D-voorstelling € 2,- toeslag) Losse kaart met pas (HAFF-pas, studenten, U-pas, CJP, BCA) € 6,50 HAFF pas (persoonsgebonden) € 12,50 HAFF passepartout € 85,HAFF passe-partout studenten € 50,Strippenkaart installaties € 5,KunstStripBeurs € 3,-
8
De liefde in 40.000 tekeningen Bill Plympton, maker van de openingsfilm Cheatin’, tekent ieder beeldje zelf en luistert naar niets of niemand behalve zijn eigen dogma: ‘short, cheap, funny’.
•
De zeventiende editie van het Holland Animation Film Festival speelt zich af in Utrecht in en rond het Louis Hartlooper Complex. De KunstStripBeurs is in de Nicolaïkerk. Voor locaties van de installaties en online kaartverkoop zie haff.nl.
6
Grenzeloze kunstvorm Interview met festivaldirecteur Gerben Schermer: ‘In animatie kan vrijwel alles. Nergens is de filmische vrijbuiterij zo groot.’
w w w. h a f f . n l
5
film museum exhibitions film programs restaurant shop IJpromenade 1 1031 KT Amsterdam
eyefilm.nl
door a n g e l a va n d e r e l st
· foto m a a rtj e g e els
a n i m at i o n f i l m f e s t i va l
McLaren; haakt haff aan bij het initiatief ‘Utrecht Internationale Muziekstad’ door rijkelijk muzikale films en filmische muziek te programmeren; en staan er ‘grote thema’s’ centraal. ‘Ook al is bekend dat animatie meer is dan lollig entertainment zonder diepgang, het wordt nog niet altijd herkend als medium waarmee je ook serieuze dingen over liefde en dood kunt zeggen. Tegelijkertijd heeft het als kracht dat het kan relativeren zonder belachelijk te maken.’ De romantische komedie Cheatin’ van de Amerikaan Bill Plympton zet hiervoor als openingsfilm de toon. Een ander in het oog springend onderdeel betreffen de installaties, waaronder die van de Chinese Chao Wu: Happen. Deze op vier verschillende formaat doeken geprojecteerde vertelling daagt de kijker uit zelf te ontdekken wat hij nu precies ziet. ‘Niet elke film leent zich voor vertoning in een bioscoopzaal, niet elke film komt tot zijn recht in een beeldende kunstomgeving. Met animatie als kenmerkend stijlmiddel vinden op verschillende locaties en manieren grensverkennende, genreoverlappende projecten plaats, die we tijdens het haff graag bij elkaar brengen: kijk, dit kan ook.’
h o l l a n d
V
IJF dagen, vierhonderd films. Aangezien Nederlandse bioscopen en filmhuizen nauwelijks animatie programmeren – op enkele speelfilmlange uitzonderingen na, meestal bedoeld voor kinderen – ziet haff-directeur Gerben Schermer zich al jaren genoodzaakt dat gemis met zijn festival te ondervangen. ‘Op zo’n manier dat bezoekers een goede indruk krijgen van het gevarieerde aanbod op animatiegebied. De verschillen in lengte en stijl zijn enorm, vrijwel elk genre is erin vertegenwoordigd, het kan over alles gaan. Hopelijk stimuleert dat om er na haff zelf verder naar op zoek te gaan.’ Hij illustreert zijn enthousiasme door alvast iets te laten zien: Canis, een ambachtelijke, Spaanse zwart-wit poppenhorroranimatie van een kwartier, waarna hondengeblaf nooit meer hetzelfde klinkt. ‘Je weet dat alles nep is, toch ga je erin geloven.’ Erna volgen het in alle opzichten ongerijmde Anal Juke - Anal Juice uit Japan, en de speelse, sensuele verkenningen van een verliefd stel in het stille Koreaanse Love Games. Drie films die in alles van elkaar verschillen, van materiaalgebruik tot het vertellen van een verhaal. ‘Nergens is de filmische vrijbuiterij zo groot.’ Er is veel moois te ontdekken in de wereld die animatie heet, en die zich volgens Schermer inmiddels voldoende bewezen heeft als volwassen kunstvorm. ‘Alleen kan het lastig zijn om als potentieel geïnteresseerde te weten waar je moet beginnen. Daarom zetten we in het programma een paar thematische lijnen uit, aan de hand waarvan mensen hun weg kunnen vinden.’ Zo is er ruim aandacht voor de honderd jaar geleden geboren, en in 1987 overleden, innovatieve Schot Norman
•
Nergens is de filmische vrijbuiterij zo groot als in de animatiewereld, weet haff-directeur Gerben Schermer.
w w w. h a f f . n l
Grenzeloze kunstvorm
5
door rolf hermsen
h o l l a n d
a n i m at i o n
f i l m
f e s t i va l
•
w w w. h a f f . n l
6
De liefde in 40.000 tekeningen Bill Plympton, maker van de openingsfilm Cheatin’, tekent ieder beeldje zelf en luistert naar niets of niemand behalve zijn eigen dogma: ‘short, cheap, funny’.
V
oor een Nederlander is het niet moeilijk je voor te stellen hoe het is om op te groeien in oregon, de Verenigde Staten. Want vooral in de lente en de herfst kan het daar dagenlang grijs en miezerig zijn, echt geen weer om buiten te spelen. Volgens tekenfilmer Bill Plympton is dat de reden dat er nogal wat oregonians aan het tekenen zijn geslagen.
Matt Groening (The Simpsons) is waarschijnlijk de beroemdste, maar Plympton zelf heeft het ook ver geschopt. Bill moet zo’n jongetje geweest zijn dat de godganse dag zit te krabbelen met een potlood of viltstift. Het jongetje van ‘je kan zo leuk tekenen – daar moet je wat mee doen!’ Dat deed Bill, want in 1960 – hij was toen veertien – stuurde hij een pak tekeningen naar animatiegod Walt Disney en beval zijn diensten aan. Natuurlijk kreeg hij een beleefd aanmoedigingsbriefje terug: doe je best, goed oefenen en probeer het over een jaar of vijftien nog eens. Het duurde uiteindelijk drie keer zo lang, maar toen Plympton in 2005 opnieuw in contact kwam met Disney, had hij niet hoeven solliciteren. Hij werd gebeld. Zijn korte film Guard Dog was genomineerd voor een oscar en een advocaat
van Disney wilde weten of hij een miljoen wilde verdienen als Disneytekenaar. Maar onderhandelen met Disney was, zoals Plympton het omschrijft, ‘geen kwestie van good cop-bad cop maar van bad copantichrist’. Al zijn krabbeltjes, elk ideetje, elke droom zou het eigendom worden van The Walt Disney Company. Sindsdien is Plympton een nog overtuigder indie dan hij al was, werkend volgens niemands regels behalve zijn eigen dogma: ‘short, cheap, funny’. Al kon hij het zich meer en meer permitteren om langere films te maken (zijn werk bleek de aandacht aardig vast te houden), hij bleef goedkoop werken (veel zelf doen, anders verdien je niks) en buitengewoon komische films maken (‘dat willen de mensen, en ik ook’). Duizenden potloodlijntjes, Plympton is niet alleen de onafhankelijkste maar ook de meest solistische animator van enig formaat. Hij is niet alleen schrijver/regisseur/ producent, maar schijnt ook de enige ter wereld te zijn die alles zelf tekent. Zelfs als het gaat om een bioscoopfilm van 76 minuten zoals zijn nieuwste, de haff-openingsfilm Cheatin’. Hiervoor waren 40.000 potloodtekeningen nodig. Animatie kan van alles zijn, maar Cheatin’ is dus een echte tékenfilm. En dat ziet er schitterend uit, die duizenden razende potloodlijntjes. Een persoonlijker stempel kun je een
7
Op woensdag wordt een greep vertoond uit de leukste haff-films van afgelopen jaar.
a n i m at i o n
dag een uur lang shorts uit van Bill Plympton.
h o l l a n d
Themakanaal Cultura zendt deze week elke
•
Oscar Volgens filmsite imdb heeft Bill Plympton 66 films en filmpjes geregisseerd, waaronder commercials, couch gags (bankgrappen) voor The Simpsons, heel veel korte tekenfilms en negen lange feature films waarvan er zes volledig geanimeerd zijn. Cheatin’ is de tiende. Plympton heeft een overvolle prijzenkast en is twee keer voor een Oscar genomineerd. Met Cheatin’ is hij vast van plan zijn derde nominatie binnen te halen. Hij mag dan nog zo’n onafhankelijk kunstenaar zijn, de antithese van ‘Hollywood’, hij is ook een Amerikaan die geen problemen heeft met geld verdienen en weet hoe de wereld werkt. Die wereld ligt open voor een Oscargenomineerd Cheatin’. Het is de film gegund. En dus zijn maker, die zich met deze romantische tragikomedie op het hoogtepunt van zijn kunnen toont.
w w w. h a f f . n l
Ongekend romantisch Cheatin’ is een Groot Liefdesverhaal dat dramatische proporties aanneemt wanneer het Tragisch Misverstand zijn kop opsteekt. Mooie Ella en gespierde Jake ontmoeten elkaar tijdens een grotesk verlopende botsing van botsautootjes waarbij de vonk gevaarlijk letterlijk overspringt. Hierna zijn ze niet te houden. Een vuriger liefdeskoppel is niet denkbaar. Maar Jake laat zich door een andere vrouw overtuigen dat Ella vreemdgaat en overmand door jaloezie en wraakgevoelens neukt hij zich een slag in de rondte en raakt vervreemd van zijn vrouw, die eenzaam in het duister tast. Slechts een toevallige, buitenissige ontwikkeling lijkt in staat de onverbiddelijkheid van de neerwaartse spiraal te doorbreken.
Saai hè? Nou nee. Wie eerder werk van Bill Plympton heeft gezien, kent zijn onbegrensde fantasie en harde humor. De scharnierpunten in Cheatin’ zijn origineel en meesterlijk uitgewerkt. De manier waarop Jake achter de vermeende ontrouw van Ella komt, bijvoorbeeld, en de grandioos overdreven manier waarop vervolgens zijn verdriet in beeld is gebracht zijn hoogtepunten in een film die barst van de visuele vondsten. Voor een tekenaar/regisseur die vooral bekend staat om zijn harde humor (zie onder veel meer het korte Guard Dog en de drie vervolgen Guide Dog, Hot Dog en Horn Dog) is Cheatin’ ongekend romantisch, maar zoetsappig is de film allerminst. Ook nu houden geweld, seks en ander grof geschut de kijker in een prettig wankel evenwicht tussen vertedering en lachstuipen. Dit alles in een soort ingekleurde film noir, geïnspireerd op het werk van schrijver James M. Cain (The Postman Always Rings Twice). En zonder een woord dialoog – Plympton denkt aan zijn wereldmarkt – maar met beeldend geluid en niet te vergeten de sfeerverhogende muziek van Nicole Renaud.
ym Bill Pl pton
film niet geven. Overigens betekent dit niet dat alles wat op het filmdoek te zien is uit Plymptons handen komt. Hij werkt met een klein team dat de potloodtekeningen scant, bijwerkt en digitaal inkleurt en de voor- en achtergronden met Photoshop in lagen zet. Vervolgens wordt bij het samenvoegen van die lagen met After Effects diepte en beweging gesuggereerd. Kortom: Bill Plympton tekent graag, maar hij is niet van gisteren. De combinatie van handwerk en digitalia resulteert in een volstrekt naturel ogend beeld in waterverftinten, een feest om naar te kijken.
f i l m f e s t i va l
h o l l a n d
a n i m at i o n
f i l m
f e s t i va l
•
w w w. h a f f . n l
8
d o o r a n g e l a va n d e r e l st
Eigen baas in Lei Lei-land Als kind verheugde haff-gast Lei Lei zich op de animaties op de Chinese avondtelevisie. Nu doet hij vanuit zijn ‘one person’s animation studio’ anderen een plezier.
L
EI LEI. Zijn naam klinkt als een liedje. En zijn filmpjes zijn dat eigenlijk ook: liedjes, licht en lief, kleurrijk, origineel, weemoedig, verwonderend, in lengte variërend van ruim twee tot zes minuten. Of je nu kijkt naar The Universe Cotton, waarin een mannetje zijn ontkiemende katoenzaadjes voedt met muziek en liefde, of Magic Cube and Ping-Pong, over wezens met hoofden van veelkleurige draaiku-
bussen die zich bewegen tussen en via fabrieksmachines van toen; uit het werk van Lei Lei spreekt plezier. Alsof hij tijdens het tekenen, knippen, kleuren en plakken, digitaal en met de hand, steeds zachtjes zit te zingen, genietend van de werelden die hij creëert. Dat is aanstekelijk. Lei Lei heeft een vriendelijke en subtiele manier gevonden om behalve kwetsbare dingen als niet gehoord worden en
verdwijnend groen tussen oprukkend beton, ook grote zaken als individualiteit, massaproductie, overconsumptie en hebzucht aan te kaarten. Alsof hij de afstand tussen het ventje dat elke avond om zes uur voor de televisie zat om te genieten van uiteenlopende animatiefilmpjes uit Japan en Oost-Europa, en de jongen van 28 die zijn best doet een maatschappelijke bedding voor zichzelf te organiseren, aangenaam klein heeft weten te houden. Vijf jaar geleden studeerde Lei Lei af aan de kunstacademie in Beijing, sindsdien is hij werkzaam geweest als animatiefilmer, grafisch ontwerper en beschilderaar van muren (op verzoek). Drie getallen zijn voor hem van belang, lichtte Lei Lei zichzelf toe tijdens een korte voordracht in Shanghai: de 85 uit zijn geboortejaar, 1985, de 05 uit 2005, het jaar waarin hij zijn computer kocht, en vijftig: het aantal vierkante meter dat hij nodig heeft om te kunnen leven en werken in zijn ‘one person’s animation studio’. Het is daar dat we hem spreken, via Skype, rond de viering van het Chinese nieuwjaar. Lei Lei’s ouders zijn overgekomen naar Beijing, de stad waarnaar hij voor zijn studie vertrok vanuit de duizend kilometer zuidelijker gelegen streek Jiangxi waar hij opgroeide. Lei Lei tekende er op school zijn schriften vol poppetjes en wanneer hij erdoorheen bladerde, leek het alsof hij naar een filmpje keek. In navolging van zijn vader, een boekontwerper, liet hij zich opleiden tot graficus. ‘Maar dat was niet genoeg merkte ik,’ vertelt Lei Lei. ‘Ik had meer middelen nodig om me uit te drukken, ik wilde ook andere bronnen aan wat ik maakte kunnen toevoegen. Ik had behoefte aan beweging, aan muziek, aan combinaties van van alles. Toen heb ik min of meer mezelf geleerd hoe ik animaties moest maken.’ Hij viel al snel op, komend uit een
9
h o l l a n d
www.raydesign.cn
f e s t i va l
film van te maken zou zijn, waarvoor ik er wel duizenden zou moeten gebruiken. Tijdens haff illustreert onze installatie de totstandkoming van het resultaat.’ De stijlbreuk met zijn eerdere werk heeft Lei Lei’s creatieve horizon verder verbreed. Hij is net terug van een verblijf op uitnodiging van twee maanden in New York, waar hij zich bezighield met de verbeelding van een deel van zijn familiegeschiedenis. De werktitel is ‘Ningdu’, naar het dorp waar het allemaal begon. ‘Mijn opa en vader vertellen, ik laat hun stemmen horen, en gebruik oude foto’s en afbeeldingen uit boeken uit de jaren vijftig. Met die feiten verzin ik een verhaal. Het Chinese karakter voor “verzinnen” heeft een ruimere betekenis, het gaat over iets met je handen doen. Toen dacht ik: dat doe je met klei, daarom heb ik daar nu voor het eerst mee gewerkt, om bepaalde omgevingen te bouwen. Heel anders, heel mooi. Eerst maakte ik filmpjes binnen een paar weken, nu ligt mijn tempo veel lager, ik vind het interessant om te onderzoeken wat beter bij me past. Nu of überhaupt. Alles ligt open.’ La la la, Lei Lei.
f i l m
kelijk animatiefilmer” niet een echte baan. Daarom ben ik blij met een opdracht zoals ik die van een festival in Zagreb heb gekregen, om een poster en trailer te ontwerpen.’ De ene vrije radicaal ontmoette op een dag de ander, en zo ontstond Recycled. ‘Ik speel in een Chinese hiphopband en Thomas zag me een paar jaar geleden optreden. We raakten bevriend en hij vertelde me over het project waar hij mee bezig was: het redden van negatieven van Chinese amateurfoto’s van de vuilstortplaats. Hij heeft er inmiddels meer dan een half miljoen thematisch gerangschikt in zijn archief, van mensen die poseren bij toeristische attracties, zich vermaken op het strand, met vrienden en familie aan tafel zitten, enzovoort. Voor de boeken en tentoonstellingen die Thomas ermee samenstelt, heeft hij er steeds maar een paar nodig. In zijn studio bespraken we of er op een of andere manier een animatie-
a n i m at i o n
Lei Lei
•
Geen echte baan Vrijheid speelt een grote rol in het leven van Lei Lei. Animatie is hem daarom op het lijf geschreven, daarin kan immers altijd alles. Mensen hebben peervormige hoofden en wanneer je die omkeert veranderen ze in kwaadaardige buitenaardse wezens (Pear or Alien); een tank wordt een badeend, een paraplu een helikopter en daarna een parachute (Hululu); een kinderkoortje bezingt de opmars van werknemers met bovenformaat handen (Big Hand). Het futuristische en antieke gaan hand in hand, oude rekenschriften lenen zich voor achtergronden, tekeningen ontstaan zowel op papier als in de computer. ‘Ik word vaak verrast door wat iets uiteindelijk is geworden, doordat ik toeval een grote rol laat spelen onderweg. De enige met wie ik te maken heb ben ik zelf, ik kan er zo lang of kort over doen als ik wil en elk medium gebruiken om precies dat te maken wat ik goed en leuk vind. Wanneer ik daar nu ook nog wat geld mee verdien, kan het niet beter,’ lacht Lei Lei. ‘In China is “onafhan-
w w w. h a f f . n l
land waar de animatiefilmerij in de kinderschoenen staat en op geen enkele manier gesubsidieerd of anderszins financieel ondersteund wordt. In 2010 werd zijn This is Love, waarin een meisjesteennagel verandert in een schaatsbaan, op een festival in Ottawa gelauwerd als best narrative short. Vorig jaar kreeg Recycled, een co-productie met fotoverzamelaar Thomas Sauvin en onvergelijkbaar van vorm met wat voorafging, tijdens haff de grote prijs voor nonnarratieve korte film. Dat is de directe aanleiding voor Lei Lei’s uiteenlopende bijdragen aan deze editie: hij zit in de jury, heeft een programma samengesteld, er is een aantal films van zijn hand te zien en hij verzorgt met Sauvin een minitentoonstelling rondom Recycled; de film waarin drieduizend in hoog tempo gemonteerde huis-tuinen-keukenfoto’s het verhaal vertellen van het tussen 1985 en 2005 verander(en)de Chinese leven.
d o o r n i c k b o e rs
vriendinnen eerst op het Holland Animation Film Festival, waar de film een speciale preview krijgt en meedraait in de internationale competities voor features.
Poezenpreview Ze maakten in de jaren vijftig en zestig krantenpagina’s onveilig, dansten daarna door in boekenbundeltjes en sponnen recent nog van plezier op televisie.
Maar nu staan Pim en Pom voor Het Grote Avontuur: op 9 april maken de twee poezen hun debuut op het bioscoopscherm. Proefdraaien mogen de harts-
h o l l a n d
De muzikale tekenfilm, gebaseerd op het werk van schrijfster Mies Bouhuys en illustrator Fiep Westendorp, volgt de poezen Pim (Georgina Verbaan) en Pom (Tjitkse Reidinga), die ontvoerd worden door de nichtjes Treesje en Sjaantje. Als de twee vriendinnen weten te ontsnappen, moeten ze hun weg naar huis vinden door de grote, boze stad, waar ook een straatkattenbende onder leiding van Johnny (Peter Paul Muller) zich ophoudt. Onder anderen Do en Acda & De Munnik verzorgden de muziek rond de twee poezenavonturiers.
door michael minneboo
a n i m at i o n
f i l m
f e s t i va l
•
w w w. h a f f . n l
10
Geanimeerd gesprek met noam Chomsky I
n Is the Man Who Is Tall Happy? interviewt de Franse filmmaker Michel Gondry (Eternal Sunshine of the Spotless Mind, The Science of Sleep) noam Chomsky, de omstreden Amerikaanse taalkundige, filosoof en politiek activist, over diens werk, ideeën en privéleven. Uitvoerig aan bod komen Chomsky’s
gepassioneerde geloof in de noodzaak om aangenomen waarheden te bevragen en zijn hypothese van de universele grammatica, een aangeboren taalvermogen dat de overeenkomsten tussen menselijke talen verklaart. Zo nu en dan toont de regisseur het gesprek in liveaction beelden, opgenomen met
een ouderwetse Bolex-camera, maar voor het overgrote deel is er sprake van een zogenoemde animated documentary. Gondry illustreert het interview met handgetekende animaties in een eenvoudige, toegankelijke stijl. De animaties slagen er vaak in Chomsky’s ideeën te visualiseren, maar soms leiden ze juist af van het gesproken woord. Door voor animatie te kiezen hoopt Gondry duidelijk te maken dat wat we zien een subjectieve en geconstrueerde realiteit is. Een belangrijke verhaallijn bestaat uit de keuzes die Gondry maakt bij het construeren van de film. Hierdoor worden wij deelgenoot van zijn worsteling om de ideeën van Chomsky te bevatten en te visualiseren. Is the Man Who Is Tall Happy? is een inspirerend, levendig en soms veeleisend document dat een mooie inleiding geeft tot de denkwereld van de beroemde linguïst.
11
door a n g e l a va n d e r e l st
w w w. h a f f . n l
Beelden uit de installatie Happen
•
A
f i l m f e s t i va l
lles gebeurt altijd tege lijk. liefde, dood, seks, geboorte, en al het andere. Opgroeiend in die chaos went een mens eraan, meestal, dat het zo is, en zet zijn eigen vaste lijnen uit waarlangs het overzichtelijk leven lijkt. er is vaak een buitenstaander voor nodig om dingen die gaande weg als volstrekt normaal worden beschouwd weer, al is het maar even, te kunnen zien voor wat ze werkelijk zijn: chaotische onderde len van een chaotisch geheel. Chao Wu, geboren in 1977 als lid van een volk van (nu) bijna ander half miljard zielen en opgeleid in zowel China als Frankrijk, heeft het vermogen om zich niet te laten afleiden door gewoontes, aan names en andere dominanties. Zij kijkt tussen de lijnen en achter façades, stelt zich vragen over de verhouding tussen het individu en de maatschappij, en onttrekt zich in haar animatiekunst aan de wet
ten van het lineair vertelde verhaal. Zo toont haar film Chasing, in 2013 op het haff, gedurende twintig minuten in lichte kleuren allerlei (ogenschijnlijk) losstaande gebeur tenissen die te maken hebben met verlies, verminking en verderf.
a n i m at i o n
In Chao Wu’s installatie Happen gebeurt van alles tegelijk zonder duidelijke samenhang. Net als in het leven zelf, eigenlijk.
h o l l a n d
Tussen de lijnen door
Dit jaar beleeft Wu’s installatie Happen uit 2013 zijn internationale première in Utrecht; een over vier projectieschermen verdeelde vertelling over, ja, over wat? Over dingen die gebeuren, ook hier tege lijk, maar welk verhaal begint waar en hoe hangt een en ander met elkaar samen? Het geheel duurt 23 minuten en zal, afhankelijk van vari abelen als instaptijd en blikrichting, evenveel versies als bezoekers ken nen. De kunstenares reist met haar werk mee om te vertellen over de betekenis ervan en over haar keuze voor het medium animatie.
door michael minneboo
Last Hijack
h o l l a n d
a n i m at i o n
f i l m
f e s t i va l
•
w w w. h a f f . n l
12
HAFF Features
Hoewel haff vooral een festival is voor de korte animatiefilm, zijn er ook intrigerende features te zien. Van sociaal-kritische parabels tot moderne kleiversies van Romeo & Julia.
> Asphalt Watches (seth scriver, shayne ehman, can 2013) Zie voor beschrijving pagina 18. > Até Que A Sbórnia Nos Separe/ Until Sbornia Do Us Part (otto guerra, ennio torresan, br 2013) Sbórnia is een klein land dat door een grote muur afgescheiden is van de rest van de wereld. Wanneer deze muur door een ongeluk in elkaar stort, is Sbornia niet langer geïsoleerd van invloeden van buiten. De cultuurschok die dit teweegbrengt heeft grote invloed op de levens van de eigenzinnige muzikanten Kraunus en Pletskaya, en
hun landgenoten. Terwijl sommige inwoners graag de moderne, kapitalistische cultuur van de grote stad adopteren, herontdekken anderen juist hun eigen tradities en houden stevig vast aan hun eigen identiteit. De kluchtige film is losjes gebaseerd op het toneelstuk ‘Tangos & Tragédias’ van Nico Nicolaiewsky en Hique Gomez, die verantwoordelijk zijn voor de soundtrack en de stemmen van Pletskaya en Kraunus inspraken.
mige comicserie van Ken Haeser en Buz Hasson waarin zombie John Romero (uiteraard vernoemd naar de beroemde zombieregisseur George Romero) behept is met een ziel en geweten. Hij probeert de aarde te beschermen tegen het kwaad en andere zombies onder de grond te houden. Ondertussen hoopt Romero een relatie op te bouwen met zijn zoon van wie hij vervreemd is. De 3D-computeranimatie ontstijgt het niveau van een middelmatige game niet.
> The Amazing Adventures of the Living Corpse (justin paul ritter,
> Cheatin’ (bill plympton, vs 2013)
vs, 2012) Actierijke stripverfilming van de gelijkna-
Openingsfilm van het festival. Zie voor beschrijving pagina 6.
Cheatin’
> The Fake (sang-ho yeun, z-kor 2013) The Fake is de tweede lange speelfilm van Sang-ho Yeun wiens gewelddadige debuut over pesten op school, The King of Pigs, eerder te zien was op HAFF. In The Fake behandelt Yeun wederom een gevoelig onderwerp en geeft hij kritisch commentaar op religieus fanatisme. De bouw van een nieuwe dam zorgt ervoor dat alle bewoners van een dorp moeten verkassen, waarvoor ze financieel worden gecompenseerd. Een charismatische zwendelaar werpt zichzelf op als pastoor en belooft hun
13
Jasmine
> From the Earth to the Moon
> Jasmine (alain ughetto, fr 2013)
Zie voor beschrijving pagina 17.
> The Pain and the Pity (philip mulloy, eng 2013) The Pain and the Pity is de grote finale van de Christie Trilogie rond de onnavolgbare, slechtgemanierde Mister Christie en de zijnen. De personages komen vast te zitten in een geheime kamer en krijgen te maken met een moordmysterie, Dracula, een vlieg, een spin en een brandend gebouw. De Britse animator Philip Mulloy belicht op scherpe en satirische wijze de duistere kant van de menselijke natuur en bekritiseert sociale, politieke en religieuze waarden. Mulloy hanteert een herkenbare visuele stijl met primitieve, veelal skeletachtige figuren en minimalistische achtergronden. > Pim & Pom: Het Grote Avontuur (gioia smid, nl 2014) Zie voor beschrijving pagina 10.
Op 15 maart vertoont NPO Doc (de nieuwe naam van Holland Doc 24) in het kader van The Pain and the Pity
haff de geanimeerde documentaire-klassieker Waltz with Bashir (2008).
f e s t i va l
> Last Hijack (tommy pallotta, femke wolting, nl/dld/ier/bel 2014) Het intrigerende Last Hijack toont hoe het leven van de Somalische piraat Mohamed eruitziet vanuit zijn perspectief. Geanimeerde reconstructies die Mohameds herinneringen, dromen en angsten verbeelden, worden versneden met documentaire opnamen van zijn
> O Menino e o Mundo/The Boy and the World (alê abreu, br 2013)
f i l m
Politieke en semi-autobiografische film waarin de Franse film- en documentaireveteraan Alain Ughetto dertig jaar na dato terugkijkt op zijn hartstochtelijke liefdesrelatie met titelpersonage Jasmine, ten tijde van de Iraanse revolutie in de late jaren zeventig. Behendig mengt de regisseur kleianimatie met live-action,
2013) Een vrolijke operette voor het hele gezin. Mait Laas maakte met zijn 3Dfruitpoppenanimatie een politiek getinte film waarin hij de problematiek van illegale bootvluchtelingen vermengt met een liefdesgeschiedenis vergelijkbaar met die van Romeo & Julia. Lisa Limone is een Italiaans citroenenmeisje en dochter van een rijke eigenaar van een ketchupplantage. Maroc Orange is een Marokkaanse sinaasappeljongen en illegale bootvluchteling.
a n i m at i o n
Zie voor beschrijving pagina 10.
> Lisa Limone and Maroc Orange: A Rapid Love Story (mait laas, est
dagelijkse leven en onthullen hoe het komt dat iemand voor zo’n levensgevaarlijk bestaan kiest. Somalië mag dan het epicentrum van de hedendaagse piraterij zijn, de ruwe zeebonken worden ook in eigen land verguist en gestigmatiseerd. Op land is Mohamed echter een gewone man van middelbare leeftijd die probeert de eindjes aan elkaar te knopen. Zijn verloofde en familie zetten hem onder druk om vóór de trouwerij zijn criminele activiteiten voorgoed te staken, maar omdat hij ook zijn gezin moet onderhouden, is de verleiding groot om alles te riskeren in één laatste kaping.
h o l l a n d
> Is the Man Who Is Tall Happy?: An Animated Conversation with Noam Chomsky (michel gondry, fr 2013)
archiefbeelden en zelfgemaakte 8mmopnames uit die tijd, en construeert zo een oogstrelend en persoonlijk verhaal. De personages worden vertolkt door monochrome kleipoppetjes. Twee schedelachtige oogholten vormen het enige expressieve element in hun gezicht.
•
(angelos spartalis, gr 2013) Deze eerste lange Griekse animatiefilm is een bewerking van het beroemde gelijknamige boek De la Terre à la Lune van Jules Verne uit 1865. Honderd jaar voor de maanlanding beklagen de oorlogslustigen zich dat er na de Amerikaanse Burgeroorlog niets meer te beleven valt. De voorzitter van de Gun Glub, Impey Barbicane, stelt voor een enorme kanonskogel de lucht in te schieten om zo de maan te bereiken. Barbicane ondervindt weerstand van een oude vijand en van een Franse journalist die eist dat hij binnen in het projectiel mag meereizen naar de maan. Regisseur Spartalis mengt live-action met collageanimatie: personages en voorwerpen bestaan uit verschillende, bij elkaar gevoegde elementen, wat de film een manisch tintje geeft. Deze comedy leunt zwaar op dialogen, zit vol anachronismen en verwijzingen naar popcultuur.
w w w. h a f f . n l
vermogen te gebruiken om een nieuw onderkomen te bouwen. Langzaamaan raken de devote dorpelingen onder invloed van deze pastoor, maar Min-chul doorziet de zwendel. Omdat Min-chul allesbehalve een heilige is, nemen de autoriteiten zijn waarschuwingen niet serieus. Min-chul ziet zich genoodzaakt het heft in eigen hand te nemen.
door oliver kerkdijk
h o l l a n d
a n i m at i o n
f i l m
f e s t i va l
•
w w w. h a f f . n l
14
Tijdloze vagebond Filmrestaurateur extraordinaire Serge Bromberg stelde voor haff een Chaplin-animatieprogramma samen. Een duik in de grabbelton vol cinecuriosa.
I
N 1914 ving de slachting van De Grote Oorlog aan. In 1914 werd het Charlie Chaplin-personage ‘the Tramp’ op het witte doek geboren. Historische uitersten, een eeuw geleden nu. Beelden van honderd jaar terug brengen die wereld zelden dichterbij. Eerder scheppen
15
w w w. h a f f . n l • h o l l a n d a n i m at i o n f i l m f e s t i va l
Computer-Charlie In de Franse eindexamenfilm Edna (2005, Matthieu Rey en Thomas Guisiano) reist een cgi-Charlie, op zoek naar zijn lief, door een Spielbergiaanse wereld. Hoe kijkt Bromberg daar tegenaan? ‘Tja, dat is zeer persoonlijk. Op het eerste gezicht lijken computeranimatie en Charlot [zwerver-Charlie in het Frans] niet echt samen te gaan. Maar de computer is ook spannend gereedschap. Neem de
recente Disney-animatie Get a Horse! [een zeven minuten durend Mickey Mouse-avontuur uit 2013 van Lauren MacMullan]. Daar zit zo’n beetje alles in wat je aan oude én hedendaagse technieken kunt bedenken – zwart-wit en kleur, handgekleurde cel- en computeranimatie, stereoscopie, 3D. En wat een geweldige film is het. Ik denk dat je, uiteindelijk, met je tijd moet meegaan.’ Gevraagd naar zijn favoriete geanimeerde Charlie, antwoordt de connaisseur Bromberg zonder één seconde nadenken: ‘Balloonland!’ Natuurlijk, dat ComiColor-wondertje uit 1935 van Ub Iwerks, waarin de boosaardige Speldenkussenman het – prik, pffffft – op de luchtige bewoners voorzien heeft. Bromberg, lyrisch: ‘Ja, dat filmpje heb ik zo vaak gezien dat ik iedere scène uit mijn hoofd ken. Nooit bewoog ook een animatie-Chaplin zo perfect als de echte. Maar het hele filmpje is prachtig, zo levendig, fantasievol.’ Iwerks was van grote creatieve waarde voor Walt Disney. Zo bouwde hij in 1933 de Multiplane-camera waarmee, beeldje voor beeldje, meerdere lagen celfilm op verschillende snelheden tegelijk worden gefotografeerd. ‘Ja, en nog zo veel meer dingen. Het was Iwerks die Mickey Mouse schiep, die voor Mary Poppins de dansscène met de getekende pinguïns realiseerde, en die de vogels in Hitchcocks The Birds animeerde. Hij was simpelweg een genie.’ Waarmee de cirkel naar dat andere genie Charles Chaplin, dat zijn zwijgende en zwervende alter ego niet graag in animatie zag opduiken, rond is. Tot slot spelen we nog even advocaat van de duivel: is Chaplin vandaag de dag nog relevant? ‘Ha,’ reageert fan Serge Bromberg, ‘Laat een kind een honderd jaar oud Chaplin-filmpje zien en het lacht. Zwart-wit, geen geluid, maakt allemaal niets uit. Charlie is tijdloos.’ Waarvan akte. Operateur: start de film. erg romb
Altijd modern Voor haff compileerde Serge Bromberg, vermaard Frans kenner en restaurateur van zeldzame oude cinema, een programma met Charlie in animatiefilmpjes. Bromberg was, naast zijn 1001 andere activiteiten, jarenlang directeur van het animatiefilmfestival van Annecy. Herinnert hij zich de eerste Chaplin-film die hij ooit zag? ‘Als de dag van gisteren,’ meldt de enthousiaste cinefiel vanuit Parijs. ‘Ik was acht jaar. Mijn vader had een 8mm-projector gekocht, en hij draaide Charlie at the Music Hall [A Night in the Show uit 1915]. Ik was meteen verkocht. Er zijn ook zoveel overeenkomsten tussen zwijgende film en animatie. Dat typische bewegen van de figuren, of het nu acteurs zijn of poppetjes, lijkt op dansen, of pantomime.’ Kijkend naar het geestige zwartwitte Felix in Hollywood (1923) van Otto Messmer wordt de these solide onderbouwd: de kat en de zwerver – zoals altijd in slechts een
kort gastoptreden – behoren tot hetzelfde burleske universum. Niet verwonderlijk, dan, dat Bromberg, eveneens verantwoordelijk voor de indrukwekkende restauraties van Georges Méliès’ overgebleven oeuvre, zich met zijn inmiddels fameuze bedrijf Lobster Films ook ontfermde over de pre-1917-Chaplin. Met volharding en de laatste digitale technieken kregen 61 films, gedraaid voor Essanay, Keystone en Mutual, hun glans terug. ‘Het digitale tijdperk heeft iets paradoxaals,’ mijmert Bromberg. ‘Aan de ene kant lijkt alles steeds vluchtiger, veel historie sneller in vergetelheid te raken. Aan de andere kant: de techniek en het internet maken ongedachte dingen mogelijk. Vroeger circuleerden de meeste Chaplin-filmpjes in afzichtelijk gemutileerde versies op vhs, en nog veel meer van zijn vroege werk zag je helemaal nooit. Dankzij bijvoorbeeld sociale netwerken, nieuwsgroepen et cetera duikt er van alles op. Chaplin zou vast ook van digitale procédés gebruik hebben gemaakt. Hij was altijd modern, ondanks het feit dat hij op de komst van de geluidsfilm reageerde met een dialoogloze productie [City Lights in 1931].’ Zoals de koppige en tragische acteur in Michel Hazanavicius’ The Artist die zich tegen de talkies verzet, want dat kan niks worden. ‘Ja, precies. Ook Chaplin beschouwde de stomme film als een hogere expressievorm.’
B rge Se
ze een vervreemdend, de afstand nog vergrotend effect: was het werkelijk zo, toen? Zoals niet meer na te voelen is waarom miljoenen soldaten fier en met fanfaremuziek voor God en vaderland naar de loopgraven togen, zo zijn we vergeten dat de pechvogelende vagebond met het gouden hart tijdens het Interbellum een onverwoestbaar merk was. Welbeschouwd het eerste in de filmgeschiedenis, compleet met mediahype en merchandise. ‘The Tramp’ was, in alle windstreken, big business en in de populaire cultuur alomtegenwoordig. Zo dook het mannetje met bolhoed, wandelstok en borstelsnorretje gaandeweg ook op in animatiefilms, al was Chaplin daar bepaald niet van gediend. Immers, de in bittere Victoriaans-Londense armoede geboren allround kunstenmaker had het personage zorgvuldig ontwikkeld, liefdevol grootgebracht als het ware. Gebruik van de iconische filmzwerver door anderen dan hemzelf, hommage of niet, beschouwde hij als broodroof. Maar ook als controleverlies over zijn creatie en artisticiteit: een grotere – naar eigen zeggen zelfs ziekelijke – perfectionist dan Charles Chaplin heeft de filmhistorie niet gezien.
Partners
MASTER/BACHELOR ANIMATION AT AKV|ST.JOOST Now open for application! Check www.akvstjoost.nl
20140218 HAFF VPRO advertentie.indd 1
20-2-2014 15:38:00
Jacques Tardi, Joe Sacco, Pat Mills, John Colquhoun, Typex,
Ivan Adriaenssens, Henning Wagenbreth, Jasper Rietman, Maia Matches, Amanda Majoor, Bart Nijstad, Ted Struwer, Jules Calis, Robert van Raffe, Ruben Steeman, Guido van Driel, Schwantz, Eric van Straaten, Mark Retera, Peter van Straaten, Lamelos, TRIK, Tammo Schuringa, Eric J. Coolen & nog vele anderen...
Het grootste en veelzijdigste stripfestival van Nederland! 40 exposities, gratis stripbeurzen, filmvoorstellingen, lezingen, interviews, signeersessies met bekende tekenaars, feesten, popconcerten, veilingen, Stripbier, kinderworkshops en nog veel meer...
www.stripdagenhaarlem.nl #StripdagenHRLM advertentie StripdagenHaarlem 2422014.indd 1
stripdagen.haarlem 24-2-2014 16:03:31
17
door o l i v e r k e r k d i j k
f i l m f e s t i va l
verschijnt het spook van de grotemensenrealiteit. en niets is meer wat het was. even inventief als poëtisch worden de destructieve effecten verbeeld van arbeidsjuk, efficiencyterreur en de perverse consumptiemaatschappij. en terwijl we ons realiseren dat deze film ontstond in het Zuid-Amerikaanse land van de explosieve economische voorspoed, staan er twee zilvermanen aan de avondhemel. Verschijnt een trein als simpele potloodstreep en verdwijnt weer als slokoprups met rugnummers. Is het frequente spel met een witte achtergrond een traktatie. een muzikanten-in-hetveld-scène danst voorbij in Lorenzo Mattotti-stijl. In de oerstrijd tussen de nachtzwarte raaf van de onderdrukking en de regenboogvogel van de vrijheid waart de geest rond van de Vlaamse animatiemeester Raoul Servais. en ondertussen heeft dat onderwegventje toch maar mooi ons hart gestolen. Deze in bijna ieder opzicht (bijna: de bonkige rapdeun en plots inbrekende archiefbeelden zijn kleine krassen) prachtige film gaat over de kleine- én grotemensenwereld. en hij vertelt eenieder vooral één ding: trap niet in de ganzenpasval van hen die u in zo droevig groten getale voorgingen. Vrijheid, in welke vorm dan ook, moet telkens opnieuw veroverd worden.
a n i m at i o n
Abreu zijn verhaal van het jochie in de pampa dat op een dag de wijde wereld in trekt. Want papa is vertrokken naar wieweetwaarheen, om wieweetwat te doen. Het gemis, daar in dat idyllische sprookjesbloemenveldenland, is groot. en een zoektocht onvermijdelijk. Met kleurpotloden, pastelkrijt, verf en wat verder zoal binnen handbereik was, heeft Alê Abreu – jaargang 1971, illustrator, schilder, schrijver, animator – een film gemaakt die hart en hoofd, kind en volwassene tezelfdertijd aanspreekt. Monter springt zijn kleine protagonist – pingpongbalhoofd, vier sprietjes als armen en benen, enkele streepjes als shirt daartussenin – door de kleurfonteinen. Soms lijkt het alsof schilderijen van Klee, Kandinsky en hun Blaue Reiter-confraters tot leven komen, of tien prentenboeken tegelijk de samba dansen. Maar dan
h o l l a n d
D
e dageraad nadert, de gesloten ogen schieten heen en weer. Dromen passeren, koortsachtig. Dromen over vroeger, van avonturen beleefd en verhoopt, en alles daartussenin. Beelden, personages, zinnen. Flarden van het alles en allerlei dat ons zo toevallige absurde bestaan uitmaakt, buitelen logicaloos over elkaar heen. eenmaal terug van ver geweest blijft een ondefinieerbaar melancholiek sentiment dat de dag die aanvangt, bestemt. Dat is, bij benadering, het gevoel dat de Braziliaanse film O Menino e o Mundo, ‘Het jongetje en de wereld’, nalaat. Bij benadering, want alles wat hier in lettertjes achter elkaar is gezet kan niet voldoende recht doen aan de schoonheid van dit animatiefilmwonder. Inventief en met tot op het wezenlijke gestileerde figuurtjes vertelt Alê
•
Wereldfilm voor klein en groot
w w w. h a f f . n l
In O Menino e o Mundo pakt een Braziliaans plattelandsjongetje z’n koffer en gaat op zoek naar zijn vader. De odyssee die volgt, betovert en roert ten diepste.
door michael minneboo
Trippen door Canada In Asphalt Watches verwerkten Shayne Ehman en Seth Scriver hun zonderlinge ervaringen als lifters. ‘Alles is waargebeurd.’
I
n de zomer van 2000 liftten de Canadese filmmakers en kunstenaars Shayne Ehman en Seth Scriver acht dagen door Canada en reisden van Chilliwack naar Toronto. Over hun avonturen maakten ze de animatiefilm Asphalt Watches, waarin een stoet aan vreemde creaturen in één fascinerende, psychedelische trip aan de kijker voorbijtrekt. De twee lifters Skeleton Hat en Bucktooth Cloud, een soort van doorschijnende sneeuwpop met verfomfaaide hoed en bijpassende paraplu, ontmoeten onder meer een vuilgebekte moeder en haar
peuter, een nette jongeman met een mes in zijn buik die vriendelijk vraagt of iemand hem een lift naar het ziekenhuis kan geven, en een bedreigende, groezelige oude vent met witte baard, die claimt de Kerstman te zijn en wiens auto vol ligt met bakjes van de fastfoodketen Wendy’s. Bij het afscheid moeten de twee lifters beloven hem volgend jaar weer op
dezelfde plek op te wachten voor ‘intensieve Santa training’. ‘De rit met Santa was waarschijnlijk het onveiligste wat we hebben meegemaakt,’ vertelt Ehman (Athabasca, 1974) tijdens een telefoongesprek vanuit zijn huis in Thunder Bay. ‘Die ontmoeting hebben we uiteraard overleefd. Ook gevaarlijk was de rit met de drie headbangers die onder invloed waren van alcohol en drugs. Kort nadat ze ons hadden afgezet zijn ze omgekomen in een zwaar ongeluk. Als we iets langer mee hadden gereden, waren we zeker dood geweest. Het verbaasde me hoe emotioneel en therapeutisch het was om die herinnering te animeren en de bloederige details gedetailleerd weer te geven.’ Het lijkt wel of het duo slechts door excentriekelingen werd opgepikt, maar dat ziet de filmmaker toch anders: ‘Iedereen die we tegenkwamen was wel normaal hoor, maar wel een beetje uniek op zijn manier, als je begrijpt wat ik bedoel.’ Seth Scriver
h o l l a n d
a n i m at i o n
f i l m
f e s t i va l
•
w w w. h a f f . n l
18
Hamburgers Ehman en Scriver maken kunst in verschillende disciplines, van strips en schilderijen tot poëzie en muziek. Tijdens de reis hielden ze een schetsboek bij met de bedoeling er later strips of een zine (zelf uitgegeven boekje met een kleine
19
en wegwerpproducten. Het gebruik van dat soort symbolen heeft iets helends, want door erop te wijzen beseft men weer dat we hier iets aan kunnen doen.’
ne Ehman Shay
h o l l a n d a n i m at i o n
Neil Young Wie goed oplet, kan genieten van de vele gevatte tekst- en woordgrappen die Asphalt Watches rijk is. Verder duiken er in de achtergrond personages op van bevriende grafische kunstenaars en animatoren als Keith Jones, Owen Plummer en Amy Lockhart. Ook Neil Young heeft een cameo. ‘In eerste instantie wilden we met de trein reizen. Toen we in Chilliwack aankwamen zagen we een gast met een mondharmonica die op Neil Young leek. “There’s no way in hell you’re hopping outta here, boys,” zei hij en hij wees naar het station dat recent was afgebrand. Toen we met de film bezig waren herinnerden we hem als Neil Young dus zo hebben we hem ook geanimeerd.’
•
Geen South Park Tijdens het Toronto International Film Festival vorig jaar won Asphalt Watches de prijs voor beste debuut. De enigszins eenvoudige stijl doet denken aan de animatieserie South Park en primitieve games, maar dat was niet wat de filmmakers beoogden. ‘Ik heb in mijn leven nog nooit een hele aflevering van South Park gezien,’ bekent Shayne. ‘De stijl komt voort uit het animatieprogramma Flash dat we gebruikten. We hebben de film chronologisch gemaakt, waardoor je onze ontwikkeling als animatoren erin terugziet. Aan het begin van de film zijn de personages minder expressief en zijn de tekeningen minder gedetailleerd dan aan het eind. Bij het tekenen probeerden we een directe vertaling van onze herinneringen te maken. Als ik een
tekening wil maken die mijn gevoel of herinnering uitdrukt, dan blijf ik als het ware naar het lege papier staren totdat de lijnen zichtbaar worden en beginnen te gloeien, zodat ik ze alleen nog maar over hoef te trekken.’
w w w. h a f f . n l
oplage) over te maken, maar het verhaal dat ze wilden vertellen bleek te groot om in een zine tot zijn recht te komen. Aangezien beide vrienden ook aan het experimenteren waren met animatie, leek een film de juiste keuze om hun ervaringen in te verwerken. ‘We vertellen over onze reis in chronologische volgorde. In dat opzicht is Asphalt Watches bijna een documentaire, want alles is waargebeurd. Wel gebruiken we metaforen en abstracte elementen die we tijdens het animeren intuïtief hebben toegepast. De film is daardoor behoorlijk cryptisch. Dat is deels omdat we de Asphalt Watches voor onszelf en onze vrienden hebben gemaakt. We hadden nooit voorzien dat hij bijvoorbeeld ook in Nederland en India zou draaien.’ In de animatie komen hamburgers en enorme uit de grond stekende rietjes waaruit olie lekt, veelvuldig voor. ‘Dat zijn inderdaad duidelijke symbolen. De hamburgers staan voor overleven en honger, en natuurlijk gewoon voor hamburgers, want langs de snelweg kom je vooral fastfood tegen. Sommigen zien er een symbool van verlangen in. Dat mogen ze zelf bepalen. Mensen begrijpen wel dat de frisdrankrietjes met olie een kritische noot zijn op hoe de natuur vernietigd en vervuild wordt door het materialisme
f i l m f e s t i va l
d o o r n i c k b o e rs
w w w. h a f f . n l
20
h o l l a n d
a n i m at i o n
f i l m
f e s t i va l
•
Trusts and Estates van Jeanette Bonds
Terug naar school John Lasseter, Stephen Hillenburg, Andrew Stanton: het zijn niet de minste namen die aan het California Institute of the Arts afstudeerden. Niet meteen scherp om wie het gaat? Lasseter is de drijvende creatieve kracht bij Pixar, Hillenburg de man achter
SpongeBob Squarepants en Stanton schreef en regisseerde Finding Nemo en Wall-E. Maar de grootste naam die is verbonden aan CalArts is natuurlijk die van oprichter Walt Disney. Hij bedacht de universiteit als een kruisbestuiving van kunsten; studenten leerden niet
alleen over animatie, maar doken ook in muziek, dans en drama. Daar werden volgens Disney alle disciplines beter van. Tijdens het haff-programma School in Focus plukken studenten en leraren van CalArts uit de schoolarchieven en eigen werk.
Ik strip, dus ik besta Bij strips denken we niet gelijk aan Aristoteles, Nietzsche of Thomas van Aquino. Of aan God, om nog maar iemand te noemen. Maar daar brengt filosofe en theologe Margreet de Heer verandering in met haar boeken Filosofie in beeld en Religie in Beeld. De Heer is een van de gasten op de KunstStripBeurs (zaterdag 22 maart in de Nicolaïkerk), waar traditiegetrouw alle animatiedisciplines bij elkaar komen. Ze krijgt daar gezelschap van onder meer de eigenzinnige Wasco, die al zijn boeken zelf tekent, ontwerpt, drukt en bindt. Maar ook van Serge Baeken, Peter Pontiac en La Nonette. Om het feest compleet te maken, wordt niet alleen de StripGrafiekPrijs wederom uitgereikt, maar ook een nieuwe editie van De Schone Zakdoek gepresenteerd. Dit surrealistische tijdschrift werd tijdens de Tweede Wereldoorlog in een maandelijkse oplage van één exemplaar uitgebracht en is met dank aan een twintigtal kunstenaars herrezen uit de Utrechtse underground.
21
w w w. h a f f . n l
Nachtmerries, cartoonporno en gory shit
•
‘A night of trash bin pleasures,’ zo typeert filmverzamelaar Michael Helmerhorst zijn programma dat hij bijeengeraapt heeft uit de afvalbak van de animatietechniek. Zo komt Helmerhorst op de proppen met doorgedraaide poppen, supermuizen, belabberde speelgoedreclames, nog slechtere effecten in live-action films en foute Star Wars-parodieën. Zijn categorieën hebben titels als ‘nuclear nitemares’, waarin het Koude Oorlogsfeertje wordt opgeroepen en kernoorlogen worden bezongen; ‘the Godzilla inheritance’, met slappe aftreksels van het Japanse filmmonster; en ‘wet dreams’. ‘Die spreekt voor zich, denk ik.’ Het belooft, net als bij de populaire eerste editie van de Nacht van de Geanimeerde Wansmaak in 2010, een propvol programma te worden met fragmenten en trailers die even misselijkmakend als mooi kunnen zijn. ‘De wansmaak zit hem soms ook in het onderwerp, zoals allerlei variaties op alien invaders. De trash zit dan niet in de kwaliteit van de uitvoering, maar in het uitgekauwde onderwerp. Die aliens zijn echt onuitroeibaar.’ Het is een fijne lijn tussen smaakloos en smaakvol, wil hij maar zeggen. ‘Soms is iets eigenlijk ook te mooi,’ geeft Helmerhorst toe, ‘om het echt wansmaak te kunnen noemen. Maar ik heb ook wel gezorgd voor wat gory shit hoor.’
h o l l a n d
15 MAART OPEN DAG Met trots meldt de Willem de Kooning Academie dat haar creating pioneers ook dit jaar zijn geselecteerd voor het Holland Animation Film Festival.
Illustratie: Raoul Deleo
Selectie Nederlandse Animatie Tombed/ Jeffrey Schreuders en Elian van der Heiden, alumni 2013 Selectie Europese studentenfilms Hog Heaven/ Peter Aquino, alumnus 2012
WDKA_VPRO_ADV.indd 1
Wil jij ook werken aan innovatieve vraagstukken en met 'cutting edge' technieken, dan ben je welkom op onze Open Dag van zaterdag 15 maart 2014!
Meld je vast aan via: WWW.WDka.nl
25-02-14 11:12
a n i m at i o n
f i l m
f e s t i va l
•
w w w. h a f f . n l
22
door michael minneboo
Neighbours van norman McLaren
HAFF SHortS & tHemAprogrAmmA’S
Short maar krachtig haff biedt ook dit jaar weer een rijk aanbod aan thematische programma’s met korte films. We lichten er alvast een paar uit.
E
van de belangrijkste speerpunten van deze editie zijn de grote thema’s des levens: goed en kwaad, vergankelijkheid, en liefde & lust komen voorbij in diverse verzamelprogramma’s van korte animaties. Vaak met de nodige humor, zoals Girls Night Out van Joanna Quinn (1986), waarin vriendinnen Beryl op een avondje uit trakteren voor haar verjaardag en haar ware aard naar boven komt; soms ontroerend, zoals het prachtig gestileerde en poëtische Father and Daughter en
h o l l a n d
Father and Daughter
(2000) van Michael Dudok de Wit. Ter gelegenheid van de honderdste geboortedag van de Schotse animator norman McLaren (19141987) toont haff de wereldpremière van een installatie met zijn werk en een filmprogramma met klassiekers. Daaronder de tijdloze parabel en Oscarwinnaar Neighbours uit 1952, waarin twee buren met elkaar slaags raken over een bloem. McLaren was een meester van de experimentele film, geïnspireerd door het surrealisme, dans en muziek. De vruchtbare combinatie muziek en animatie loopt als een rode draad door diverse themaprogramma’s met daarin onder andere de abstracte films van grootmeesters Pierre Hébert en Steven Woloshen en Amerikaanse cartoons uit het Gouden Tijdperk.
1+1 (gil alkabetz, dld 2013/10:40) Abstracte psychologische thriller in zeven korte episoden rond de overpeinzingen van een man op weg naar huis. 1900 Story Boards (shu cao, ch 2013/2:16) Razendsnelle transformaties van gezichten in de meest uiteenlopende technieken die opmerkelijk goed blijken te combineren. Bijna Vierkant (jeroen ter welle, nl 2013/1:16) Dansende vierkanten proberen dapper vierkant te zijn. Onder de ooit zo populaire dansmuziek Happy Polka van Jack Barbour. Canis (anna solanas, marc riba, sp 2013/17:00) Teo probeert te overleven in een verlaten dorp, geteisterd door wilde honden. Verontrustende poppenanimatie in zwart-wit. Confusion Through Sand (danny madden, vs 2013/12:00) een patrouille staat onder hoogspanning in een oorlogsgebied in de woestijn. Tijdens een bombardement raakt een negentienjarige soldaat zijn team kwijt. Cruise Patrol (bob de groot, arjan van meerten, nl 2013/7:25) Routinecontrole op een eindeloze weg in de VS leidt tot een onverwachte ontknoping. Diamant (kris mergan, geert vandenbroele, be/nl 2013/12:35) Op vakantie bij tante Virginie mag Ketje met een vogelaar mee op zoek naar de Diamant der Vogels. Ketje heeft echter meer oog voor een lelijke mot. The Garden of Words (makoto shinkai, jap 2013/46:00) Glasheldere Japanse animatie. Door toevallige ontmoetingen in een park ontstaat een ongebruikelijke vriendschap tussen spijbelaar Takao en de oudere Yukino. Get Happy or Get Out (andreia dobrota, nl/roe 2013/3:25) een van de laatste ongelukkige mensen in een kleurrijke wereld vol met ballonnen en spelende kinderen moet zorgen dat hij voor z’n dertigste ook blij wordt. Gloria Victoria 3D (théodore ushev, can 2013/6:55) Derde deel van trilogie over kunst en macht won al diverse prijzen. Op Sjostakovitsj’ Zevende (Leningrad) denderen beelden van frontlinies en massaslachtingen, van Dresden tot Star Wars, voorbij. High Wool (nicolai maderthoner, moritz mugler, dld 2014/2:22) Originele western shootout, door silhouetten van wollen draadjes. Als de kogel doel schiet, ontrafelt de wol. Hollow Land (uri kranot, michelle kranot, can/den/fr 2013/13:57) na vele omzwervingen komen Solomon en Berta aan in het beloofde land, vergezeld van hun onafscheidelijke
23
De Wake
Jorka
Subconscious Password
f e s t i va l
serie over brandweerman Bob en de slimme Kika die de wereld over reizen om Kika’s kat Tijgertje te redden. > Little Freak (edwin schaap, nl 2013/3:33) Misvormde jongen treedt op als freak in het circus. Voor zijn verjaardag mag hij een wens doen. Hij weet wel iets. Love Games (yumi joung, z-kor 20/15:00) Speelse verkenningen van een verliefd stel in contourlijnen en sfeervol uitgewerkte details in zwart-wit. The Maggot Feeder (priit tender, est 2012/15:28) Een stoere zeehondenjager en zijn mooie vrouw uit het besneeuw-
f i l m
Kika & Bob en de Gevlogen Vogel (yannick zanchetta, paul de blieck, nl 2013/12:00) Deel uit de gloednieuwe tv-
a n i m at i o n
Een greep uit de ruim tweehonderd films uit de verschillende competities met recente films.
studentenfilm rond een vrouw die voortdurend piepkleine sokken vindt. Wie zou er koude voeten hebben? Subconscious Password 3D (chris landreth, can 2013/10:55) Een wervelende tocht door het onbewuste van Charles, wanhopig op zoek naar een naam die hem maar niet te binnen wil schieten. Innovatieve film van Oscarwinnaar. La Testa tra le Nuvole (Absent Minded) (roberto catani, it 2013/7:50) Dagdromen van een kind tijdens de les worden ruw verstoord door de leraar. Die dreigt het oor af te snijden om de concentratie af te dwingen. The Tiniest (tomislav soban, kro 2013/16:15) Onnavolgbare combinatie van vertelling en beelden. De kleinste man is verdwenen, zo vertelt zijn beste vriend. Hij woonde aan de overkant. True Giant (motomichi nakamura, ecu 2013/1:42) True Giant wordt kwaad als hij per abuis beschoten wordt door een walvisvaarder. Hij blijkt angstaanjagend groot en sterk te zijn. Zwart-wit-rood met krachtige vormen van Japanse VJkunstenaar. The Visitor (george dechev, nl 2013/8:30) Pixellation in zwart-wit, opgenomen in Bulgarije. Een jongen met een bijzondere gave twijfelt aan zichzelf en zoekt naar de zin van het leven. Gebaseerd op een verhaal van Yuri Vladimirov, ca. 1921. De Wake (pieter coudyzer, be 2013/22:00) Een man waakt bij zijn vrouw die in de coma ligt. Sfeervol drama met onpeilbare karakters doet intens leed vermoeden. Was het een ongeval? WILQ Negocjator (leszek nowicki, bartosz minkiewicz, pl 2013/8:24) Gebaseerd op strips van Bartosz en Tomasz Minkiewicz. Superheld Woolf bestrijdt de misdaad in een stadje in Zuid-Polen. Maar hij moet ook voor z’n eten zorgen en neemt gewoon de bus. Wonder (mirai mizue jap/fr 2013/8:08) Avontuurlijke, abstracte stroom van voortdurend verschillende vormen en kleuren. Soms verstild, dan weer uitbundig. Handgetekend eerbetoon aan het wonder van animatie beleefde zijn wereldpremière in Berlijn 2014.
h o l l a n d
Shorts
de noorden kunnen geen kinderen krijgen. Om haar te doden begint hij bloeddorstige maden te kweken. Gebaseerd op een volksverhaal. Mia (wouter bongaerts, be/nl 2013/9:00) De zevenjarige Mia probeert haar overwerkte moeder uit de greep van de grote stad te bevrijden. Hierbij ontdekt ze allerlei verborgen geheimen van de wereld. The Obvious Child (stephen irwin, gb 2013/12:21) Een meisje probeert haar overleden ouders naar de hemel te sturen, nauwlettend gevolgd door haar konijn dat haar aanbidt. Getekende karakters in vage fotografische decors en ietwat ongemakkelijke sfeer. Orlando’s Book (wendy morris, be 2013/3:52) Een boek over Engelse landschappen leidt tot associaties in houtskool. Over plaatsen die bekend zijn maar nooit bezocht en nooit getekend. The Race (jacques khouri, vs/can 2013/2:31) Het klassieke verhaal van de haas en de schildpad met grafische flair en tekst. Met dit verschil: de haas heeft vier poten en de schildpad geen. Replacement (boyoung kim, z-kor 2013/18:15) Ma heeft al een afspraak bij de tandarts gepland om de losse tand te laten trekken van haar zoontje. Hij ziet er tegen op en probeert z’n moeder te vermijden. Bedrieglijk eenvoudig gegeven, vervreemding in pasteltinten. Rezonans (The Resonance) (mateusz sadowski, pl 2013/6:16) Stop-motionfilm zonder geluid met ribbelkarton biedt gelaagde ervaring van beelden. Bedacht tijdens een aangename wandeling als wonderlijke theorie over parallelle werelden. Run (stuart pound, gb 2013/5:00) Scènes uit een bekende sciencefictionfilm worden gekanteld in een semi-abstracte ervaring. Stick Out (anthony farquhar-smith, gb 2013/1:25) Een verrassend juweeltje rond waterijsjes. Soms gaat het in het leven niet om het doel, maar om de weg erheen. Sock Skewer Street 8 (elli vuorinen, fin/jap, 2013/6:30) Licht autobiografische
Gloria Victoria
•
badkuip. Treffende verbeelding van ontheemd zijn in poppenanimatie. Hollywood Blvd (stephen hillenburg, vs 2013/2:48) Passanten op Hollywood Blvd vormen bont gezelschap tegen flitsen van straattaferelen. Van de bedenker van SpongeBob. I Love Hooligans (jan-dirk bouw, nl/be 2013/12:28) Interview met een vervaarlijke voetbalsupporter van de harde kern, vervat in grafisch krachtige, contrastrijke beelden. Als homo leidt hij een gedwongen eenzaam bestaan. Jorka (michiel wesselius, nl 2013/8:00) Een jongen komt op een besneeuwde dag bij een tragisch ongeval om het leven, net nadat hij opgewekt het antwoordapparaat van zijn vriendin heeft ingesproken.
Canis
w w w. h a f f . n l
Get Happy or Get Out
HKU-studenten presenteren op het HAFF o.a. de volgende films:
JACK
Quentin Haberham
Little Freak Edwin Schaap
Facing the News Wiep Teeuwisse
Substance
Quentin Haberham, Bram Vermaas
No Place Like Home Nicolien Opdam
Animatie studeren aan HKU? Kom naar onze Open Dag op zaterdag 22 maart en check www.hku.nl/animation