"#NeapolisAthina: και τώρα και τότε" - Κατάλογος της έκθεσης για την ιστορική γειτονιά της Αθήνας

NeapolisAthina και τώρα και τότε

#NeapolisAthina

#NeapolisAthina και τώρα και τότε

Ελληνοαμερικανική Ένωση 18 Οκτωβρίου - 16 Δεκεμβρίου 2017

Δεν θα απαντήσω στο ερώτημα «Τι είναι η Νεάπολη και ποια τα όριά της». Στo ίδιο τεύχος άλλωστε έχουν απαντήσει καταλληλότεροι από εμένα. Θα πω τι θέλουμε για την Νεάπολη και γιατί αναλάβαμε την πρωτοβουλία με τίτλο «Νεάπολη – Νέα Πόλη». Η Νεάπολη έχει ιστορία. Ήταν η ενδοχώρα του πρώτου Πνευματικού Κέντρου της Αθήνας, που άρχισε να αναπτύσσεται γύρω από την Αθηναϊκή Τριλογία, η γειτονιά των φοιτητών, η γειτονιά όπου κατοίκησαν διανοούμενοι, δημοσιογράφοι, δικαστικοί και μικροί νοικοκυραίοι, μέλη των ανερχόμενων κοινωνικών ομάδων κατά τα μέσα μέχρι και τα τέλη του 19ου αιώνα. Η Νεάπολη όμως υπήρξε και ο χώρος της «Χαμένης Άνοιξης» του ‘60-‘67, της ανακάλυψης του Μοντερνισμού, των έντονων πνευματικών και πολιτικών αναζητήσεων. Του έντονου διαλόγου για μεταρρυθμίσεις, καινοτομίες και ατομικά δικαιώματα. Την περίοδο αυτή η Νεάπολη παύει να αποτελεί την ενδοχώρα απλώς της Τριλογίας και γίνεται για τους Αθηναίους αυτοτελής πόλος πνευματικών διεργασιών. Αυτό όχι τόσο λόγω των τριών Ιδρυμάτωντοποσήμων που ορίζουν χωροταξικά το νέο πνευματικό κέντρο, και οργανώνουν τις δραστηριότητές του [Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών (Ι.F.A.), Ελληνοαμερικανική Ένωση (ΕΑΕ), Αθηναϊκό Τεχνολογικό Ινστιτούτο (Σχολή Δοξιάδη)]. Το Πνευματικό Κέντρο ορίζεται από το κοινό που συμμετέχει, διαλέγεται με δημιουργούς και διανοούμενους και γονιμοποιεί με την ενεργό παρουσία του το έργο τους. Το Πνευματικό Κέντρο της Αθήνας της εποχής είναι η Αθηναϊκή κοινωνία πολιτών με πυρήνα τους διανοουμένους και δημιουργούς της εποχής. Επιδιώκουμε να ανακτήσουμε τον διάλογο δημιουργών και κοινού, να ανακτήσουμε τον πυρήνα της κοινωνίας των πολιτών. Επιθυμούμε να επαναφέρουμε το αληθινό πρόσωπο της Νεάπολης πέρα από ιδιοκτησιακές καταπατήσεις και πολεοδομικούς βανδαλισμούς με αυτουργό την ελληνική δημόσια διοίκηση και συναυτουργούς τους αδιάφορους ή ιδιοτελείς ιδιώτες. Ταυτόχρονα, επιδιώκουμε να θωρακίσουμε την Νεάπολη ως περιοχή ασφαλούς και ευχάριστης διαμονής και εργασίας. Μαζί μας συστρατεύεται μεγάλος αριθμός κατοίκων της περιοχής, μεγάλος αριθμός ιδρυμάτων και επιχειρήσεων της περιοχής. Αλλά κυρίως συστρατεύονται εκδοτικοί οίκοι και βιβλιοπωλεία. Για να επιτύχουμε, αρχίζουμε να γνωρίζουμε την Νεάπολη και τους δημιουργούς της (η διπλή έκθεση #NeapolisAthina είναι η αρχή) και ανοίγουμε τον νέο διάλογο διανοουμένων και κοινού. Το Συνέδριο «Αναζητώντας την Μεταρρύθμιση στην νεότερη και σύγχρονη Ελλάδα» (20-22 Οκτωβρίου 2017) αποτελεί στάδιο αυτού του διαλόγου.

Λεωνίδας Φοίβος Κόσκος, Πρωτοβουλία «Νεάπολη – Νέα Πόλη» Πρόεδρος, Hellenic American University 2

H Ελληνοαμερικανική Ένωση ιδρύθηκε το 1957 από μία ομάδα διακεκριμένων μελών της Ελληνικής κοινωνίας, που προέρχονταν από όλους τους τομείς δραστηριότητας: τα γράμματα, τις τέχνες, τις επιστήμες, τις επιχειρήσεις και την εκπαίδευση. Ήταν Έλληνες – ανάμεσά τους ο Ξενοφών Ζολώτας, ο Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας, ο Ηλίας Βενέζης και άλλοι- αλλά και Αμερικανοί με μακρά παραμονή στην Ελλάδα. Ο σκοπός τους διττός: Η προαγωγή και σύσφιξη των φιλικών, εκπαιδευτικών, μορφωτικών, πολιτιστικών, πνευματικών γενικά σχέσεων μεταξύ των λαών Ελλάδος και Αμερικής και η αμοιβαία κατανόηση και ενημέρωση πάνω στην πνευματική και ιστορική πορεία, την καλλιτεχνική, πολιτιστική και επιστημονική κίνηση στις δύο χώρες. Κι αυτό έκαναν. Το έκαναν σε στενή συνεργασία με την Αμερικανική Πρεσβεία στην Ελλάδα και τις υπηρεσίες της USIS. Η Αμερικανική Βιβλιοθήκη που προϋπήρχε και η Ελληνική Συλλογή που δημιουργήθηκε με βιβλία αποκλειστικά ελληνικού ενδιαφέροντος στα Ελληνικά και τα Αγγλικά, αποτέλεσαν σημείο αναφοράς για πολλούς φοιτητές, επιστήμονες και διανοούμενους. Το 1993 το σημερινό Διοικητικό Συμβούλιο παρέλαβε την σκυτάλη από τα ιδρυτικά μέλη με το ίδιο όραμα και προς την ίδια κατεύθυνση. Η Ελληνοαμερικανική Ένωση εξελίχθηκε σύμφωνα με τις ανάγκες του σύγχρονου κοινού και ανταποκρίθηκε στα ενδιαφέροντα του τεράστιου κοινού της με εκπαιδευτικές υπηρεσίες και πολιτιστικά προγράμματα. Επίσης, δραστηριοποιήθηκε σε όλη την Ελλάδα. Πριν από πέντε χρόνια, το 2012, η Ακαδημία Αθηνών απένειμε έπαινο στην Ελληνοαμερικανική Ένωση για τα 55 χρόνια προσφοράς της στην εκπαίδευση και τον πολιτισμό. Είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι για την ιστορία μας. Είμαστε ευγνώμονες στους ανθρώπους που έγιναν μέρος της ιστορίας μας. Το κοινό μας. Ο πυρήνας του κοινού μας είναι άνθρωποι από όλη την Αθήνα, είναι όμως πρωτίστως οι άνθρωποι που ζουν και δραστηριοποιούνται γύρω μας, στην γειτονιά μας. Φέτος, γιορτάζοντας τα 60 μας χρόνια, αφιερώνουμε δυο εκθέσεις και σειρά από πολιτιστικές εκδηλώσεις έως και το τέλος του χρόνου στην Νεάπολη, επειδή μας αφορά. Από αυτή την περιοχή της Αθήνας έχουμε προσφέρει τις υπηρεσίες μας τόσα χρόνια στο κοινό κι έχουμε την πρόθεση να συνεχίσουμε να τις προσφέρουμε. Στην προσπάθεια να ενισχυθεί η εκπαιδευτική, πολιτιστική και πνευματική μας παρουσία, υποστηρίζουμε το Hellenic American College, τον οργανισμό που παρέχει στο ίδιο κοινό εκπαιδευτικές υπηρεσίες άλλου είδους. Συμμετέχουμε με ενθουσιασμό στην πρωτοβουλία «Νεάπολη – Νέα Πόλη» για την διάσωση και αναβίωση της συνοικία μας ως πνευματικού κέντρου. Μαζί με άλλους πνευματικούς οργανισμούς, ιδρύματα και επιχειρήσεις της περιοχής. Το οφείλουμε στην πόλη και στο κοινό μας. Το οφείλουμε στην ιστορία μας. Κρις Σπύρου Πρόεδρος της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης 3

Τι είναι τελικά η Νεάπολη; Το ερώτημα απασχολεί όλους όσοι ασχολήθηκαν με την Αθήνα, από τα τέλη ακόμη του προπερασμένου αιώνος. Είναι η αυτοκράτειρα των αθηναϊκών συνοικιών για την οποία θα μπορούσε να φιλοτεχνηθεί ιδιαίτερος χάρτης; Μήπως ισχύει ότι απλά είναι μία δεύτερη πόλη, με ιδιαίτερα ήθη και χαρακτηριστικά και όπως η πρώτη γυναίκα φτιαγμένη από μία πλευρά των Αθηνών; ‘Η είναι η υπ’ αριθμόν δύο Αθήναι, όπως θα έλεγε κάποιος φιλάριθμος; Ο Τίμος Μωραϊτίνης που έβαζε τα ερωτήματα, όταν ήταν ακόμη νεαρός δημοσιογράφος, έχει καταλάβει τη θέση του στα απέραντα λιβάδια που καταλήγουν οι εραστές των Αθηνών και δεν μπορεί να δώσει απαντήσεις. Αλλά μας άφησε παρακαταθήκες και σαφείς οδηγίες που μας δίνουν την δυνατότητα να ξαναδιαβάσουμε παλαιά και κιτρινισμένα έγγραφα. Να συμβουλευτούμε πλούσια τεκμήρια και αρχιτεκτονικά αρχεία, να εμφανίσουμε παλαιές φωτογραφικές πλάκες και να σκύψουμε με προσοχή σε πολύτιμους χάρτες. Να διώξουμε τη σκόνη που μαζεύτηκε πάνω τους, από τα μέσα περίπου του 19ου αιώνα. Ίσως ξεκινήσουμε από τους δύο μεθοριακούς σταθμούς της, το Πανεπιστήμιο και το Πολυτεχνείο και από εκεί ν’ ανέβουμε προς τα ψηλά για να αντικρίσουμε μοδιστρούλες, φοιτητές, λογοτέχνες, ποιητές, δημοσιογράφους και κυράδες με τσεμπέρια στις αυλές. Εάν ακούσουμε τα φουρνέλα από τα νταμάρια πρέπει να πάρουμε τα μέτρα μας. Διότι παραφυλά σε κάποια γωνιά ο λοχίας του Αστυνομικού Σταθμού. Δεν έβλεπε και με το καλύτερο… μάτι τον Σουρή, τον Παλαμά, τον Πολέμη, τον Βώκο και τόσους άλλους που τριγυρνούσαν εκεί. Αλλά στεκόταν προσοχή στους Δάσιους που είχαν χτίσει το αρχοντικό τους στην οδό Προαστείου· συγγνώμη στην Εμμανουήλ Μπενάκη και Σόλωνος γωνία. Επίσης, πρόσεχε ιδιαίτερα τους Βέικους. Είχαν αγοράσει την οικία Μωραϊτίνη αλλά πέρασε η οδός Σίνα και τους έκοψε το οικόπεδο στα δύο. Πού να φανταζόταν ο ταλαίπωρος λοχίας, ο οποίος ολημερίς κυνηγούσε τους πετροπολεμιστές, ότι θα καταργούντο κάποτε οι βρύσες του Καρατζά και του Μαλακατέ. Αλλά είναι και οι υπάλληλοι του Δήμου Αθηναίων που δεν μας αφήνουν να ησυχάσουμε. Ιδιαίτερα «Ο Μηχανικός της Πόλεως Αθηνών Ι. Γενήσαρλης» που δίνει τις δικές του οδηγίες για να τακτοποιηθούν τα οικόπεδα της Εξαρχίας του Παναγίου Τάφου. Ατελείωτα... μπερδέματα με τις οικογένειες Δουρούτη, Παυλίδη, Κοντόσταυλου και Δεμερτζή. Πού να περίμεναν και εκείνοι πως οι ταβέρνες και τα χαμόσπιτα θα έδιναν τη θέση τους στα μέγαρα του Μεσοπολέμου; ‘Η πως τόσες περίτεχνες οικοδομές θα παρέδιδαν τη σκυτάλη σε όσους επιθυμούσαν έστω «ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι» τους, αλλά προτίμησαν τις τσιμεντένιες ταράτσες; Είναι ευοίωνο λοιπόν το γεγονός ότι πολλές απαντήσεις θα μας δώσει η Έκθεση «#NeapolisAthina: και τώρα και τότε» που διοργανώνουν η Ελληνοαμερικανική Ένωση και το Hellenic American College (HAEC) σε συνεργασία με το Hellenic American University (Nashua, NH, USA). Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς Διευθυντής εφημερίδας “Εστίας”

4

Η ιδέα της Νεάπολης Η ιδρυτική ιδέα της Νεάπολης προκαλεί ακόμη αμηχανία και σύγχυση στους νεώτερους. Δυσκολεύονται να την οριοθετήσουν και να την κατανοήσουν. Ποια ήταν η «νέα πόλη», τι νέο έφερε και πότε έπαψε να είναι «νέα»; Αν και μία από τις «παλαιές», πλέον, συνοικίες των Αθηνών, η Νεάπολη παραμένει περισσότερο ρευστή από άλλες συνοικίες, όπως τα Εξάρχεια και το Κολωνάκι. Ωστόσο, δύσκολα θα βρει κανείς μία κεντρική γειτονιά τόσο αθηναϊκή όσο η Νεάπολη και η γοητεία ορισμένων δρόμων της όπως η Σίνα, η Μασσαλίας ή η Διδότου παραμένει απαράμιλλη. Η Νεάπολη είναι πάντα στη φαντασία μου μία Αθήνα μέσα στην Αθήνα, συνυφασμένη ανεξίτηλα με μυθιστορήματα της γενιάς του ‘30, με την «Αργώ» του Θεοτοκά και τη «Μυστική Ζωή» του Τερζάκη. Σκαρφαλωμένα προς τον Λυκαβηττό είναι τα σπιτάκια που περιγράφει ο Άγγελος Τερζάκης σε αυτό το μυθιστόρημα, και τα περιγράφει με μεγάλη λεπτομέρεια, είτε ηλιόλουστα στη διάρκεια της μέρας είτε βυθισμένα στο σκοτάδι στις φεγγαρόλουστες και ευωδιαστές νύχτες της Αθήνας μετά τον πόλεμο. Αλλά, η Νεάπολη καθώς επεκτάθηκε έξω από τα όρια της παλιάς πόλης, μακριά από την Πλάκα και τη Βουλή, μακριά από την Αθηνάς και την Ευριπίδου, αλλά πίσω από την πνευματική προθήκη της Τριλογίας (πριν ακόμη αυτή ολοκληρωθεί) έμελλε να γίνει μια φοιτητούπολη του 19ου αιώνα, με κάμαρες να νοικιάζονται στα καινούργια δίπατα σπίτια του 1860 και του 1880 πάνω από την Ακαδημίας και τη Σόλωνος. Φοιτητές από την επαρχία και από τις ελληνικές πόλεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έρχονταν στην Αθήνα και ζούσαν με περιορισμένα μέσα τη δική τους μποέμικη ζωή, στη Νεάπολη. Φωτογραφίες του 19ου αιώνα που δείχνουν την ίδρυση της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής στα υψώματα της Διδότου αποκαλύπτουν μια περιοχή ημι-εξοχική ή ακόμη και γυμνή από στοιχεία αστικής ζωής, όπως έβλεπε κανείς στο Σύνταγμα ή στην Ομόνοια. Αναπόφευκτα, η Νεάπολη καθώς μεγάλωνε και πύκνωνε μετά το 1900 έφερε τα νάματα από την παλιά ζωή της, με τα μεγάλα κτήματα, τα σκόρπια αρχοντόσπιτα, τους μικρούς ναούς, τα εκπαιδευτήρια, τις αποθήκες, τα κενά οικόπεδα, τις μικρές οικιστικές συστάδες, που συγκροτούσαν τα πρώτα ενιαία αρχιτεκτονικά μέτωπα στην Ασκληπιού, στη Σόλωνος, στη Χαριλάου Τρικούπη. Δύσκολα τα φαντάζεται κανείς όλα αυτά καθώς η ιδέα της Νεάπολης έχει σφραγιστεί όχι τόσο από τον πνευματικό της περίγυρο όσο από την ιδιαίτερη ατμόσφαιρά της, την ώσμωση του υψηλού με το καθημερινό και πάνω από όλα την πυκνή αστική της ζωή, την αμετάκλητη εκείνη αθηναϊκή συνθήκη που έφερε τον ώριμο νεοκλασικισμό μέσα από τις διαφυγές των μεταβατικών στυλιστικών ρευμάτων στα πρώτα πειράματα του Μοντερνισμού. Η Νεάπολη είναι μια περίληψη του 20ού αιώνα με κορυφογραμμές από τον 19ο και εκβολές στον 21ο. Σήμερα, είναι μια συναρπαστική πρόκληση η επανακατοίκηση της ιδέας της Νεάπολης, η διάχυση της ιστορίας της στους πόρους της μεγάλης πρωτεύουσας και η κατάκτηση της πολιτισμικής φυσιογνωμίας της ως ένας διακριτός κρίκος της αθηναϊκής περιπέτειας. Η έκθεση αυτή συμβάλλει τα μέγιστα προς αυτόν τον σκοπό. Νίκος Βατόπουλος Δημοσιογράφος 5

Η πρόταση της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης και του Hellenic American College (HAEC) να οργανωθεί έκθεση «ευαισθητοποίησης» για τη Νεάπολη των Αθηνών αποτέλεσε πρόκληση για την επιμελήτρια. Τα ερωτήματα και ο προβληματισμός που δημιουργήθηκαν με στόχο η έκθεση να ανταποκριθεί στις σύγχρονες κοινωνικές προκλήσεις, να δημιουργήσει ένα είδος κοινωνικής δικτύωσης -σ’ έναν κατ’ εξοχήν εκπαιδευτικό και πολιτιστικό χώρο- και να διατηρήσει τον ψυχαγωγικό και εκπαιδευτικό της χαρακτήρα, οδήγησαν στη δημιουργία δύο παράλληλων εκθέσεων. Το ένα σκέλος αφορά στην ιστορία της Νεάπολης, την ανθρωπογεωγραφία, τις ιδιαιτερότητες και τους σταθμούςκλειδιά, από την ίδρυσή της τον 19ο αιώνα μέχρι τη σύγχρονη μετεξέλιξή της. Το άλλο σκέλος, στην προσπάθεια να ενθαρρυνθεί η συμμετοχικότητα και να λειτουργήσει η Ελληνοαμερικανική Ένωση, όχι μόνον ως κοινωνικό πεδίο μάθησης αλλά και ως χώρος έκφρασης, αφιερώθηκε στους εικαστικούς που ζουν ή εργάζονται εντός των ορίων της σημερινής Νεάπολης. Ο τίτλος της έκθεσης #NeapolisAthina: και τώρα και τότε, ξεκινά συμβολικά με το πρόθεμα ετικετών σε ιστοτόπους κοινωνικών δικτύων (hashtag), ως παραπομπή στο σύγχρονο τρόπο επικοινωνίας. Οι λατινικοί χαρακτήρες συμβολίζουν την πολυπολιτισμική πλευρά της συνοικίας και ο υπότιτλος προσδιορίζει το διττό εκθεσιακό περιεχόμενο. Η έκθεση επιχειρεί μια συστηματική ιστορική και πολυθεματική επισκόπηση, με κάθετη (χρονολογική) και οριζόντια (θεματική) αντιμετώπιση. Ο θεατής έχει τη δυνατότητα να περιηγηθεί διαχρονικά στα 180 χρόνια της ιστορίας της, να ανακαλύψει πτυχές της μαθητικής και πανεπιστημιακής ζωής, πλευρές της καθημερινής ζωής, τους χώρους πολιτισμού και ψυχαγωγίας και να μάθει για διάσημους και μη «Ναπολιτάνους», μέσα από εικόνες, λογοτεχνικά κείμενα και ιστορικές πηγές. Το τεκμηριωτικό και εποπτικό υλικό της έκθεσης, παρά τη συστηματική βιβλιογραφική και αρχειακή ερευνητική προσπάθεια και τη βοήθεια ιστορικών, αρχειονόμων, λαογράφων και εν γένει «Αθηναιογράφων» δεν σκοπεύει να υποκαταστήσει την ιστορική μελέτη των ειδικών επιστημόνων, αλλά να θίξει ζητήματα και να θέσει προβληματισμούς σε αντικρουόμενα θέματα και ελλείψεις μελετών. Το εικαστικό μέρος απαρτίζεται από καλλιτεχνικές γραφές 31 δημιουργών και συνθέτει μια ενδιαφέρουσα εικαστική πολυφωνία διαφόρων εκφραστικών μέσων με ζωγραφική, γλυπτική, εικαστικές εγκαταστάσεις και έργα σύγχρονης τεχνολογίας. Μέσα από την πολυγλωσσία των έργων, εννοιολογικών, στρατευμένων, σουρεαλιστικών, ποιητικών, εξπρεσιονιστικών, μεταμοντέρνων, παραστατικών ή αφαιρετικών, εκφράζονται προβληματισμοί και απόψεις σχετικά με το σύγχρονο κοινωνικό γίγνεσθαι της περιοχής. Δημιουργείται έτσι ένας ελκυστικός δίαυλος επικοινωνίας και ένα είδος εν-συναίσθησης, μεταξύ του θεατή, των εικονογραφικών αφηγήσεων και των συνοδευτικών κειμένων των καλλιτεχνών. Η «Νέα πόλη», με τα ρευστά γεωγραφικά όρια, προάστιο των μαστόρων, τόπος των φοιτητών, κέντρο-απόκεντρο των μεσοαστών, περιβάλλον των φιλολογικών σαλονιών, στέκι των διανοούμενων, χώρος πολιτικών ζυμώσεων, εστία καλλιτεχνικής δημιουργίας… αποκαλύπτεται στον αφηγηματικό ιστό της έκθεσης. Ευχαριστώ όσους συμπαραστάθηκαν στο πόνημα και ιδιαίτερα τους συνεργάτες στην Διεύθυνση Πολιτιστικών της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης και την Διευθύντρια Λίλα Μανιώτη. Λουΐζα Καραπιδάκη Ιστορικός τέχνης, Αρχαιολόγος Επιμελήτρια της έκθεσης 6

Ήταν μέσα εκεί φοιτητές που το’ χαν αποφασίσει από χρόνια να μην πάρουν χαρτί και που ζούσαν από δω κι από κει, μ’ ένα κουλούρι, μ’ ένα καφέ, αξούριστοι, λεκιασμένοι, κουρελιασμένοι, μ’ ένα καλόκαρδο γέλιο στα χείλη και που σα να κάτεχαν τον τρόπο να γεύονται κάπως . βαθύτερα τη ζωή ποιητές που αχνογράφανε τους πρώτους τους στίχους και κυνηγούσαν . τη ρίμα μέσα στα σύννεφα του καπνού ζωγράφοι, που κάποτε θα γινόνταν πολύ μεγάλοι, καθώς το πίστευαν χωρίς δισταγμό, και θεατρίνοι που θα παίζανε «μόνο Σαίξπηρ». κοσμοδιορθωτήδες, που λαχταρούσαν ένα κόσμο καλύτερο κι όλο κουβέντιαζαν με χαμηλωμένη φωνή, ρίχνοντας ανήσυχες ματιές προς . το πεζοδρόμιο, στους περαστικούς και τεμπέληδες που είχαν κάμει μορφή τέχνης την τεμπελιά τους... Ήταν ένα δρομάκι προς λογής λογής παραδείσους αυτό το στενόμακρο καφενεδάκι, μια γόνιμη γης σπαρμένη όνειρα και πόθους ανθισμένη από τούτα τα φλογάτα και θεόφτωχα νιάτα. Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, «Αστροφεγγιά, η ιστορία μιας εφηβείας», Αθήνα, 1945.

#NeapolisAthina

Γρ. Ξενόπουλος, «Η ζωή μου σαν μυθιστόρημα», Αθήνα, 1938-1939.

Η ΝΕΆΠΟΛΗ ΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΤΟΤΕ...

τότε

Το Πανεπιστήμιο του 1883: Καθώς μπαίναμε απ’ τα Προπύλαια, δεξιά ήταν η νομική σχολή – δεν είχε γίνει ακόμα το κτίριο της οδού Σίνα – κι η φιλοσοφική αριστερά η μαθηματική κι η ιατρική, κι από την άλλη πτέρυγα το αμφιθέατρο και το εργαστήριο των φυσικών. Υπήρχε όμως και το παλιό Χημείο με το αμφιθέατρό του και δίπλα του το Ανατομείο, στην οδό Μασσαλίας... Και θυμάμαι ακόμα τις ξεφρενιασμένες μας τρεχάλες από το ένα αμφιθέατρο στο άλλο, για το μάθημα του Χρηστομάνου στο Χημείο, κάθε μέρα, από τις οχτώ τέλειωνε στις δέκα, ακριβώς όταν άρχιζε το μάθημα του Στρούμπου, κι έπρεπε να τρέξουμε για να πιάσουμε θέση στο αμφιθέατρό του, πολύ μικρό για τόσους φοιτητές που άκουγαν φυσική – φυσικομαθηματικούς, γιατρούς, φαρμακοποιούς και δεν ξέρω τι άλλο.

Βλ. λεζάντες σελ.16

Λεόντειο Λύκειο, Σίνα 4, 1897-1961

Η ΝΕΆΠΟΛΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΏΝ ΤΟΤΕ...

Γερμανική Σχολή Αθηνών

Αραχώβης, Ασκληπιού, Βαλτετσίου & Πρασσά, 1898-1944

Γαλλική Σχολή «Άγιος Ιωσήφ»

Χαριλάου Τρικούπη 10, 1890-1979

Το σχολείο «Άγιος Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης» μετονομάσθηκε σε Λεόντειο Λύκειο προς τιμήν του φιλέλληνα πάπα Λέοντος ΙΓ΄. Προσέφερε σε άρρενες ορθόδοξους και καθολικούς μαθητές στοιχειώδη αλλά και μέση εκπαίδευση σε Ελληνικό, Γαλλικό και Εμπορικό τμήμα, ενώ στον ίδιο χώρο λειτουργούσε και οικοτροφείο.

8

όπουλου, Γρηγορίου Παπαδ υ το ον ρι τή ευ παιδ Ελληνικόν Εκία και Μασσαλίας Σίνα, Ακαδημ ς . Χουρμούζη, ναγωγείον Κλ θε αρ Π ν ρο τε 0 ώ ’2 Αν καετία του Ακαδημίας 43, δε ριάρχου Φωτίου κληπιού και Πατ Ασ ν, ω λέ Θη ιο Ε΄ Γυμνάσ ίας Φιλιππίδου, σχολείο της Μαρ κό τι μο δη κό τι Ιδιω ι Αραχώβης Μαυρομιχάλη κα

κα ι

Θυμάμαι με κάθε λεπτομέρεια την ατμόσφαιρα, το χώρο, τους ανθρώπους που έγιναν δάσκαλοί μου και μου έδωσαν τα κλειδιά, για να ξεκινήσω τη ζωή μου… Γνώρισα τη μεγάλη γερμανική λογοτεχνία από το Nibelungenlied στον Ηoelderlin, και στον Rilke και τους μεγάλους κλασικούς, τον Goethe και τον Schiller…Αλλά και η ελληνική παιδεία ήταν σε άξια χέρια. Νίκη Γουλανδρή, απόφοιτος 1942.

Ελληνικόν Εκπαιδευτήριον Δ.Ν. Μακρή, 1895-1938

Βλ. λεζάντες σελ.16

...για τη Σχολ ή Μακρή, ... στην αρχή τη αυτό το σχολ ς Ιπποκράτου είο στο γυμνά ς. Η φήμη έλ σιο είχε ιδιαίτ ότι χρησιμοποι εγε, ότι ερ α εκλ ούσαν προω θημένες μεθόδ εκτό επιτελείο καθηγητώ διαπίστωσα ότ ν κα ου αν πήγα, δε ς εκπαίδευ ν ήταν υπερ σης. Αυτό, όπ ι μεγαλύτερη βολή... Είναι ως επίδραση στη το σχολείο που μαθητική μου φωτισμένοι, μ είχε τη ζωή… και οι ε φλόγα και ιδ δάσκαλοί μα εαλισμ Ι.Μ. Παναγιω ς ήταν τόπουλου, Ιω ό... Θ’ αναφέρω τα ονόματα αννίδη, Σποπ των καθηγη Κ. Τρυπάνη, τών έτου, Παπαβ του μαέστρου ασιλείου, Συκο Θ. Βαβαγιά για τη γλυκύ υ νν τρ η ή, τητά της κυρί , της ζωγρά φου κι αξέχα ας Ευσταθιά Λαούρδα του δου, του Κ. Μ στης Γάλλου Βιβιέ οσχόπουλου Νίκος Σταθάκ και του ακού , του Β. ης, «Φλόγα κα ραστου γυμνα ι Μνήμες», Α στή μας Νη θήνα, 1984 σιώτη.

Ε΄ Γυμνάσιο Αρρένων 1923

Το Ε’ Γυμνάσιο Αρρένων στεγαζόταν σ’ ένα διώροφο οίκημα στη γωνία των οδών Ζωοδόχου Πηγής και Αραχώβης, στη συνοικία της Νεάπολης…Για ένα διάστημα απέκτησε κι ένα παράρτημα στην οδό Διδότου της Νεάπολης και πήγαμε οι μαθητές του Οκταταξίου για κάποιο χρόνο. Ήταν ένα παλαιό σπίτι που δεν είχε βέβαια καμιά σχέση με σχολικό κτήριο. Διάλειμμα κάναμε στο δρόμο, γιατί δεν υπήρχε αυλή. Μετά Τσαμαδού και Τοσίτσα κι αργότερα Αραχώβης και Πρασσά. Γ. Καιροφύλας, «Οι συμμαθητές του Ε’ Γυμνασίου», Αθήνα, 2017.

Δημοτικό Σχολείο Πικιώνη 1932

Το 1932 χτίζεται το Δημοτικό Σχολείο στα Πευκάκια στους πρόποδες του Λυκαβηττού, που θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα μνημεία του Μοντερνισμού στην Ελλάδα. Σχεδιάστηκε από τον νέο τότε αρχιτέκτονα και καθηγητή της Αρχιτεκτονικής Σχολής του ΕΜΠ, Δημήτρη Πικιώνη.

Ιόνιος Σχολή, Ακαδημίας & Χαριλάου Τρικούπη, 1912-1960

Πανύψηλοι τοίχοι το ‘κλείναν ολόγυρα και σου ‘δίναν την εντύπωση καζέρνας. Ωστόσο, αν και βρισκόταν μέσα στο κέντρο της πόλης και της κίνησης, πετύχαινε να είναι απόμακρο,... Το κεντρικό κτίριο ήταν ένα παλιό μεγάλο νεοκλασικό οικοδόμημα, με μεγαλόπρεπη μαρμάρινη σκάλα, θεόρατες πόρτες, ξύλινα πατώματα και δωμάτια-αίθουσες διδασκαλίας, με ψηλά ταβάνια…Είχε ιδιαίτερο χώρο γυμναστικής, με μονόζυγα στον τοίχο και στην πρόσοψη μεγάλα φοινικόδεντρα που ήταν μια νησίδα πράσινο στο ολότελα πέτρινο περιβάλλον της περιοχής. Νίκος Σταθάκης, «Φλόγα και Μνήμες», Αθήνα,1984.

9

ΚΩΣΤΉΣ ΠΑΛΑΜΆΣ 1859-1943

ΗΤΑΝ ΝΑΠΟΛΙΤΆΝΟΙ... Εκείνα τα χρόνια σύχναζα στης κ. Παρρέν και στου Παλαμά...ανοιχτό κάθε βράδυ ούτε δημοσιογράφους έβλεπα, ούτε κυρίες και κυρίους του κόσμου. Μόνο διαλεχτούς λόγιους, ποιητές και πεζογράφους. Οι ταχτικότεροι ήταν ο Μαρτζώκης, ο Κώστας Χατζόπουλος, ο Καρκαβίτσας, ο Βλαχογιάννης, ο Καμπύσης, κι οι ξένοι νεοελληνιστές Δείτριχ και Έσσελιγκ. Χωρούσαμε όλοι στο γραφειάκι του Παλαμά, το γεμάτο βιβλία – ήταν στο ιστορικό σπίτι της οδού Ασκληπιού – κι όταν μαζευόμαστε περισσότεροι, ξεχειλίζαμε και στο χωλ…Το μεγαλύτερο μέρος της βραδιάς περνούσε με διαβάσματα. Όλοι είχαμε πάντα κάτι να διαβάσουμε, ο Καρκαβίτσας κι εγώ διηγήματα, ο Παλαμάς κι οι άλλοι ποιήματα. Πολλά ποιήματα του Παλαμά τα πρωτομάθαμε στο σπίτι του, διαβασμένα από τον ίδιο… Γρ. Ξενόπουλος, «Η ζωή μου σαν μυθιστόρημα. Αυτοβιογραφία στα Αθηναϊκά Νέα», Αθήνα, 1938-1939.

ΓΕΏΡΓΙΟΣ ΣΟΥΡΉΣ 1853-1919 Ο «Ρωμηός» γνωστόν σας κάνω πως στο σπίτι μου ανέβη στην Νεάπολιν επάνω κι από τούδε συνορεύει με ξενοδοχείον Ξύδη, δυο στο λάδι τρεις στο ξύδι, με Χημείον, με μια μάνδρα, με μεγάλ’ οικοδομή, και μια χήρα δίχως άνδρα, πούταν άλλοτε μαμή.

…πήγαινα στου Σουρή για βεγγέρα… Ο καημένος ο ποιητής μόνο σε στίχους ήταν πλούσιος, νοίκιαζε πάντα ένα μέτριο σπίτι… Στην εξώπορτα, μια μεγάλη μετάλλινη πινακίδα έγραφε: «Ο ΡΩΜΗΟΣ, εφημερίς που τη γράφει ο Σουρής… Κι όμως! απ’ αυτό το απέριττο, το απεριποίητο, το φτωχικό σχεδόν σπίτι περνούσε όλη η Αθήνα! Δεν ήταν μόνο οι λόγιοι κι οι δημοσιογράφοι που πήγαιναν κάθε βράδυ. Συχνά έβλεπες και κυρίους του κόσμου με τις γυναίκες και τα κορίτσια τους, αξιωματικούς, τραπεζιτικούς, πολιτευόμενους κι ό,τι πεις. Όταν η συγκέντρωση ήταν πιο επίσημη έβλεπες και κυρίους με σμόκιν και κυρίες με ντεκολτέ. Το μεγάλο κακό γινόταν την τελευταία Αποκρηά. Γιατί ο Σουρής «δεχόταν μασκαράδες». Κι όλες οι παρέες που γύριζαν τα σπίτια, ανέβαιναν μια στιγμή και στου Σουρή, να «πειράξουν» τον ποιητή και τους λόγιους που τον περιστοίχιζαν. Γρ. Ξενόπουλος, «Η ζωή μου σαν μυθιστόρημα», Aθήνα,1938-1939.

ΓΙΑΝΝΟΎΛΗΣ ΧΑΛΕΠΆΣ 1851-1938 Πέρασε στη Δαφνομήλη 35, την ωριμότερη καλλιτεχνική του περίοδο (1930-1938).

10

ΓΡ. ΞΕΝΌΠΟΥΛΟΣ 1867-1951

ΤΊΜ

Θεα επιθ πεζο συμβ παιδικ

ΙΩΆ

Ιδιο «Εσ αν έκ λο

Μια από τις τελευταίες Απριλιάτικες βραδιές του 1905 –εκατοικούσα τότε στην οδόν Διδότου σ’ ένα τρίτο πάτωμα ψηλού σπιτιού– κατά τις δέκα και μισή και ενώ είχα μισογδυθή για να πλαγιάσω, άκουσα το ηλεκτρικό κουδούνι της εξώπορτας. Ξαναντύθηκα βιαστικά κ’ επετάχθηκα προς τη σκάλα με ανησυχία: Ποιος χτυπά τέτοιαν ώρα; Μην έπαθε κανένας από τους δικούς μου τίποτε; Στο μεταξύ είχαν ανοίξη από πάνω την εξώπορτα και είχαν κατεβή να ιδούν. Εγνώρισα τη φωνή του Βικέλα, που ρωτούσε αν έχω κοιμηθή. Γ. Δροσίνης, «Άπαντα. Σκόρπια φύλλα της ζωή μου», Αθήνα, 2001.

… ΣΤΑ ΚΑΦΕΝΕΊΑ ΤΗΣ ΝΕΆΠΟΛΗΣ ΤΟΤΕ

ΓΕΏΡΓΙΟΣ ΔΡΟΣΊΝΗΣ 1859-1971

ΚΆΡΟΛΟΣ ΚΟΥΝ 1908-1987

Ζωοδόχου Πηγής 9. Εκεί γεννήθηκε η ιδέα της ίδρυσης του «Θεάτρου Τέχνης»: Στο καμαράκι του της Ζωοδόχου Πηγής… μαζευόμαστε τα βράδια οι πιο στενοί του φίλοι και, καπνίζοντας αχυρένια τσιγάρα, μασώντας σταφίδες, πίνοντας ένα φρικαλέο κρασί, κουβεντιάζαμε ατέλειωτα κι ονειρευόμαστε… Ονειρευόμαστε ένα Θέατρο λυτρωμένο από το ταμείο, τους βεντετισμούς, την ταπεινή κολακεία του κοινού. Ένα θέατρο αφιερωμένο στα άξια έργα και στην άξια ερμηνεία τους. Ένα θέατρο-θρησκεία, που θα πλούτιζε ψυχικά τους μύστες του και το κοινό… Μάριος Πλωρίτης

ΔΗΜΉΤΡΙΟΣ ΤΑΓΚΌΠ ΟΥΛΟΣ 1867-1926

ΤΊΜΟΣ ΜΩΡΑΪΤ

Θεατρικός συγγ ΊΝΗΣ 1875-1952 ραφέας (κωμω επιθεώρησης) , εκδότης, δημο δίας σιογράφος, πεζογράφος κα ι συμβολή Σόλω ποιητής, έζησε στη νο παιδική του ηλ ς και Σίνα, κατά την ικία.

1870-1956 ΟΛΛΆΡΟΣύ οίκου της Κ Σ Η Ν Ν Ά ο ΙΩ ν και του εκδοτικ

Ιδιοκτήτης ενε στην οδό Δελφώ ν τη μ «Εστίας». Έ τονη δραστηριότητα σ κής νι έν λη ξε ελ ς τυ η π ρ ανέ ν της νεότε έκδοση έργω ς. λογοτεχνία

Έγραφε με το ψευδών υμο Νουμάς (1899-1902) στην «Ε στία». Εκδότης του περιοδικ ού «Νουμάς», καυτηρίαζε για 30 χρ όνια τη σύγχρονή του κοινω νική και πολιτική πραγματικότητα.

Οι πρώτες «Ταβέρνες» εμπορεύονταν κρασί και ήταν χώροι κοινωνικής συναναστροφής και πολιτικής ζύμωσης, δεν μπαίνουν στην ταβέρνα για να πιούν κρασί αλλά για να φλυαρήσουν, έγραψε ο About. Εξελίχθηκαν σε «Συνοικιακά καφενεία», επαρχιακά στέκια συντοπιτών και επαγγελματικά στέκια ανεύρεσης εργασίας. Διέθεταν τάβλι και χαρτιά και οι θαμώνες κάπνιζαν ναργιλέ ή τσιγάρο. Με τη δημιουργία του Πανεπιστημίου αυξήθηκαν οι φοιτητές και εμφανίστηκαν πολλά φτηνά εστιατόρια-μαγειρεία, όπως η «Μέλισσα» του Βαρνάβα ο οποίος: ποτέ δεν ηρνήθη φαγητόν εις μαθητήν και περιμένει και 3 και 5 μήνας να πληρωθεί, ενίοτε και άπαντα… Εστατόριο του «Μπανίκα», γνωστό ως «Νερό Σάριζα» για συζητήσεις σε ήπιο τόνο με λογοτέχνες, ζωγράφους, δημοσιογράφους…

- Άκου που σου λέω! ξέρω εγώ. Κι από κει θα ‘ρθεις να με βρεις στου Ξύδη, να φάμε.

- Εστιατόριο; - Ναι. Πασίγνωστο στη Νεάπολη κι εντελώς φοιτητικό. Δεν είναι μακριά απ’ της κυρίας Κορακάκη. Όποιον ρωτήσεις θα σου το δείξει. Γωνία Σόλωνος και Πινακωτών, γράφ’ το. Γρ. Ξενόπουλος, «Η παρούσα ώρα», Αθήνα, 1997.

Υπάρχουν και δυτικότροπα φιλολογικά καφενεία. Ο «Μαύρος Γάτος», κατά το παρισινό “Chat Noir”, του Κερκυραίου Ιωάννη Σπαταλά, αδελφού του ποιητή Γεράσιμου Σπαταλά. Όταν ο φίλος μου γλωσσολόγος Μένος Φιλήντας… μου είπε να συναντηθούμε… στο «Μαύρο Γάτο», … το παράξενο αυτό και γεμάτο ζωή φιλολογικό κέντρο…. Το παρατήρησα απ’ έξω και δε μ’ έκαμε καμμιάν εντύπωση. Ισόγειο και κατεβαίνεις σκαλοπάτια… Το πρώτο που με χτύπησε ήταν το πλήθος των νεανικών προσώπων που βρέθηκε αντίκρυ μου. Πολλοί όμιλοι καθισμένοι σε τραπεζάκια, άλλοι συζητούσαν με ζωηρότητα κι ορμή, άλλοι συμμαζεμένοι σαν συνωμότες, κρυφομιλούσαν… Μανώλης Γιαλούρης, Κωνσταντινουπολίτης πεζογράφος

ΜΠΆΜΠΗΣ ΆΝΝΙΝΟΣ 18

Δημοσιογράφος, ποιητή 52-1934 ς συγγραφέας. Έγραψε σε και θεατρικός εφ περιοδικά. Έγινε γνωστό ημερίδες και ς με τα ψευδώνυμα: Αββακούμ, Ηρώδης Αττικό Ρακοσυλλέκτης, Τενεκές ς, Στρεψιάδης, κ.ά «Παναθήναια» (1907) και . Συνέγραψε τα Τσοκόπουλο τα «Νέα Πα με τον Γεώργιο ναθήναια».

Το καφενείον ο «Σοφός Κοραής», Αθήνα, 2 Δεκεμβρίου 1922… Για να ξεσκάσω, μπήκα στο καφενείο της γειτονιάς μας, Ιπποκράτους και Ναυαρίνου να παίξω μπιλιάρδο. Είναι ένα καφενείο ιστορικό. Χρόνια τώρα συχνάζουν εκεί πολιτικοί και διανοούμενοι. Έτυχε να πέσω σε συντροφιά λογοτεχνών. Παίζανε πρέφα. Τους γνώρισα απ’ τις φωτογραφίες τους. Ήταν ο Παλαμάς, ο Ξενόπουλος, ο Δροσίνης, ο Νιρβάνας, ο Βελλιανίτης. Τάσος Αθανασιάδης, «Τα παιδιά της Νιόβης», Αθήνα, 1948.

Βλ. λεζάντες σελ.16

Σ Τ Α Θ Ε Α Τ ΡΑ Τ Η Σ Ν Ε ΑΠΟ ΛΗ ΣΤ Το 1894 λειτούργησε το θερινό θέατρο ΟΤ «Νεαπόλεως» (αργότερα «Νέος Απόλλων» και «Νέον Θέατρον»). Το θέατρο «Πευκάκια» Ε

Η ΝΕΆΠΟΛΗ ΚΈΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΎ KAI ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗΣ

ξεκίνησε το 1896 με λαϊκά θεάματα και μάζευε μέχρι και χίλιους ανθρώπους, «παίζανε παντομίμες, ακροβατικά και χορεύτριες με δικτυωτά μαγιό, πολύ τολμηρά για κείνα τα χρόνια»…το θέατρο «Των Κωμωδιών Πολυθέαμα» (1891-1899) και το Θέατρο Νεαπόλεως (1899-1916) ήταν το πρώτο ηλεκτροφωτισμένο θέατρο της Αθήνας και είχε κομψά σκηνικά. Εκεί απήγγελναν ποιήματα του Μπάμπη Άννινου και εμφανιζόταν ο Χρήστος Στρουμπούλης με ερασιτεχνική χορωδία.

Συχνές ήταν και οι εμφανίσεις του Θεοδοσίου «Ποιητή του Κάρρου» ή «Μολιέρου του πεζοδρομίου»: Πρώτο στις προτιμήσεις του Θεοδοσίου «ήταν το «θέατρο Νεαπόλεως», «εζήλευαν τα αθηναϊκά κέντρα… το θεατράκι της Νεαπόλεως ημπορεί να θεωρηθεί και ως σωσίβιον, ριφθέν εκεί δια τους παλαιόντας ναυαγούς εις τον ωκεανόν της ρετσίνας», το οποίο συνέβαλε και στην «ηθικήν διάπλασιν του εργατικού κόσμου». Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς, «Ο Ποιητής του Κάρρου», Αθήνα, 2011. Ο Αρνιώτης έβαλε τη σφραγίδα του στα δημόσια θεάματα, δημιουργώντας (1904) τον περίφημο «Κήπο του Αρνιώτου» στην οδό Ακαδημίας… Προσέφερε λαϊκά θεάματα, όπως «θίασοι ποικιλιών», «Καραγκιόζης»…και θίασο με εκπαιδευμένα σκυλιά που έκαναν εντυπωσιακά νούμερα. Στο οικόπεδο αυτό ανεγέρθηκε το 1916 το Θέατρο «Ολύμπια», το οποίο λειτουργούσε ως θερινό τουλάχιστον από το 1914. Ελ. Γ. Σκιαδάς, «Το “θαλασσοπλάνον”, Αρνιώτη», Μικρός Ρωμηός.

ΓΑΛΛΙΚΉ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΉ WWW.EFA.GR

Το Ολύμπια σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Σταύρο Xρηστίδη, με κεντρική αίθουσα γαλλικού τύπου, ημικυκλική πλατεία, αμφιθέατρο, εξώστη και 24 θεωρεία ήταν το κομψότερο θέατρο της τότε Αθήνας. To 1939 ιδρύεται η Εθνική Λυρική Σκηνή και στεγάζει τις παραστάσεις της το 1941. To 1958 εγκαινιάζεται το σημερινό θέατρο Ολύμπια που στεγάζει τις παραστάσεις της Λυρικής Σκηνής μέχρι το 2017, που η ΕΛΣ αποχαιρετά την έδρα της στην οδό Ακαδημίας.

12

WWW.HAU.GR WWW.HAEC.GR

ΕΛΛΗΝΟΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ

ΓΑΛΛΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΑΘΗΝΩΝ

WWW.IFA.GR

Την άλλη μέρα το αποφάσισα να φύγω από την Ελλάδα που με απειλούσε. Με τις μελανιές μου πήγα στο Γαλλικό Ινστιτούτο, στην οδό Σίνα, να δω τον Οκτάβ Μερλιέ, το διευθυντή, φίλος κι αυτός του πατέρα μου. «Είμαι μισο-Γαλλίδα. Θέλω να πάω στο Παρίσι, στην πατρίδα της μητέρας μου». Δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Μερλιέ θα βοηθούσε αντιστασιακούς να γλιτώσουν από εξορίες, φυλακές… Ζωρζ Σαρή, «Τότε»

ΑΘΗΝΑΪΚΌ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ 1958-1976

ΛΉ

Σκοπός: «Η προαγωγή της τεχνολογίας και γενικώς η επιστημονική έρευνα παντός θέματος δυναμένου να συντελέσει εις την βελτίωσιν των όρων διαβιώσεως του ανθρώπου, εις την τεχνικοοικονομικήν ανάπτυξιν της χώρας μας και εις την καλλιέργειαν προσώπων ικανών να συμβάλουν εις τον σκοπόν τούτον». Το Χρονικό του ΑΤΙ, τ.1, Μάρτιος 1966.

Βλ. λεζάντες σελ.16

13

Εγκρίνεται η επέκταση του σχεδίου πόλεως κατά 505 στρέμματα στις περιοχές Εξαρχείων, οδού Σόλωνος και λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας.

1946-1949

1865

1862

12 Οκτωβρίου, απελευθέρωση της Αθήνας .

1944

Κήρυξη Ελληνοϊταλικού πολέμου και έπος του ’40.

1944

Γερμανική εισβολή και εμπλοκή της Ελλάδας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο .

Εμφύλιος πόλεμος.

Δεκεμβριανά.

19

1943

Στο νεκροτομείο της οδού Μασσαλίας καταφθάνουν τα κάρα με τους νεκρούς από τον λιμό της Αθήνας.

1950-1960

1941-1942

Στη διάρκεια της Γερμανοϊταλικής κατοχής υπηρχαν συσσίτια στα σχολεία και στον Άγιο Νικόλαο.

Η κηδεία του Κωστή Παλαμά εξελίσσεται σε παλλαϊκή διαδήλωση κατά της ναζιστικής κατοχής.

1870-1880 7

Η Νεάπολη αλλάζει σταδιακά λόγω κατεδάφισης πολλών νεοκλασικών και μη σπιτιών.

1870

6

Το Οθώνειο Πανεπιστήμιο μετονομάζεται σε Εθνικό, ως αποτέλεσμα και της έξωσης του Όθωνα από την Ελλάδα.

1950-1960

1869

5

Έρχεται στην Αθήνα ο Ερνέστος Τσίλλερ για να επιβλέψει τις εργασίες της Σιναίας Ακαδημίας σε σχέδια του Θ. Χάνσεν και μένει μέχρι τον θάνατό του.

1941

1861

1941

1934

Παραχώρηση των Επτανήσων ως δώρο από τους Άγγλους στον νέο βασιλιά, Γεώργιο Α΄ της Δανίας.

18

Εγκαινιάζεται η Ευαγγελική Εκκλησία των Γερμανογλώσσων των Αθηνών στην οδό Σίνα 66.

Ολοκληρώνεται το Μέγαρο Θεωρητικών Επιστημών, Σίνα 3, σε σχέδια Εμμ. Κριεζή.

1940-1941

1940-1950

1936

17

Ιδρύεται ο Εκδοτικός Οίκος Αντ. Ν. Σάκκουλα, ο παλαιότερος οίκος νομικών εκδόσεων στην Ελλάδα .

Χτίζεται το σχολικό συγκρότημα του Δημήτρη Πικιώνη στα Πευκάκια.

Δικτατορία Ιωάννη Μεταξά.

Εγκαίνια του ατμοκίνητου σιδηρόδρομου ΑθηνώνΠειραιά.

20

1957

1864

1862

1860-1870

1851

1854

1850

Iδρύεται το λογοτεχνικό περιοδικό «Νέα Γράμματα», εκδοτικό βήμα των χαρακτηριστικότερων εκπροσώπων της «γενιάς ‘30».

16

1933

Ο νόμος 3741 «περί ιδιοκτησίας κατ’ ορόφους» σήμανε την γέννηση της αθηναϊκής πολυκατοικίας και στην περιοχή της Νεάπολης.

1932

Ξεκινά η κατασκευή του κτηρίου της Πανεπιστημιακής Λέσχης στην Ιπποκράτους σε σχέδια Α. Νικολούδη.

Επιδημία χολέρας μαστίζει για 2 μήνες την πρωτεύουσα θανατώνοντας περί τους 3.000 κατοίκους.

Σύλληψη της «Αθηναϊκής Τριλογίας» και αρχή της μελέτης για την Ακαδημία των Επιστημών με χορηγία του Σίμωνος Σίνα. Το κτήριο αρχίζει να χτίζεται το 1859.

1936

Δικτατορία στρατηγού Θεόδωρου Πάγκαλου .

15

1929

Μεσοπόλεμος

1856

Δημιουργείται το πρώτο πολιτικό αεροδρόμιο στο Δέλτα του Φαλήρου .

14

Εγκαταστάσεις προσφύγων υπήρχαν και στην Νεάπολη.

1850-1860

1844

1847

1925

1928

1846

Ξεκινά να χτίζεται ο ναός της Ζωοδόχου Πηγής, έργο του Δημητρίου Ζέζου και όραμα των πρώτων κατοίκων της Νεάπολης.

Μικρασιατική καταστροφή και ανταλλαγή πληθυσμών.

1926

1915

1912 Το τραμ 10 κάνει τη διαδρομή ΙπποκράτουςΒοτανικός και το 11 ΙπποκράτουςΚολοκυνθού.

Χτίζεται στη θέση του θεάτρου Αρνιώτη, το πρώτο θέατρο Ολύμπια, το μεγαλύτερο θέατρο της Αθήνας.

1922

Εθνικός Διχασμός.

Έξωση του Όθωνα.

Θεμέλιος λίθος του Οφθαλμιατρείου στην οδό Πανεπιστημίου.

1935

1843

1841

1846 Λειτουργία του Πανεπιστημίου Αθηνών, σε μισοτελειωμένο κτήριο, που ολοκληρώθηκε το 1864.

1920-1930

1912-1913 1919-1922 1914 13

Στην Οικία Γενναδίου εγκαθίσταται η Ιόνιος Σχολή.

1911

2 Ιουλίου, παρουσία του βασιλιά Όθωνα τοποθετείται ο θεμέλιος λίθος του Πανεπιστημίου σε σχέδια του Χανς Κρίστιαν Χάνσεν.

3 Ιανουαρίου, ναυτικός αποκλεισμός της Ελλάδας από την Αγγλία και τον ναύαρχο Πάρκερ για μια «οφειλή» 3.750 δραχμών!

Ο πληθυσμός της Αθήνας είναι 24.754, όταν αρχίζουν να χτίζονται τα πρώτα σπίτια στη Νεάπολη.

«…Αυτή η συνοικία μεγαλώνει και ομορφαίνει κάθε μέρα. Συναντάς εκεί σε κάθε βήμα σπίτια κομψά, διακοσμημένα με στήλες και παραστάδες. Οι δρόμοι, βέβαια, δεν είναι ούτε κανονικά χαραγμένοι, ούτε ισοπεδωμένοι με πολλή φροντίδα…Το Φεβρουάριο του 1852 βρήκα τη Γαλλική Σχολή τριγυρισμένη από ακαλλιέργητους χώρους. Την άφησα περιτριγυρισμένη από σπίτια». E. About, 1852.

Στην οικία Γενναδίου στεγάζεται η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή ως το 1856.

1837 12

Ψήφιση του Συντάγματος.

4

Μικρασιατική εκστρατεία.

Βαλκανικοί πόλεμοι.

Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου και μετάβαση από την απόλυτη στη συνταγματική μοναρχία .

3

1836

1910

1910-1920

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος πρωθυπουργός της Ελλάδας.

Ίδρυση της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος.

1930-1940

2

Ανεγείρεται Πολιτικό Νοσοκομείο, σε σχέδια Φρ. Στάουφερτ, που αργότερα θα μετονομαστεί σε Δημοτικό νοσοκομείο Αθηνών «Η Ελπίς».

1843

1

Εγκατάσταση του “Βασιλικού Τυπογραφείου και Λιθογραφείου” στην οδό Σταδίου.

1840-1850

1835

1834

1830-1840

H Αθήνα, ένας οικισμός 10.000 κατοίκων, γίνεται πρωτεύουσα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους .

1904

Ο σιδηρόδρομος ΑθηνώνΠειραιώς γίνεται ηλεκτροκίνητος.

11

1899

1908

1907

Ανοίγει στην οδό Χαριλάου Τρικούπη και Ναυαρίνου η κλινική Γερουλάνου, μετέπειτα Στην πρώτη κλινική Σμπαρούνη. επίσημη διαίρεση των αθηναϊκών συνοικιών, η Νεάπολη έχει έκταση 524,32 στρέμματα και ξεκινά από τη συμβολή Έναρξη των οδών λειτουργίας Ακαδημίας και Γαλλικού Θεμιστοκλέους. Ινστιτούτου Αθηνών .

2004

1994 1991

21 Απριλίου, χιλιάδες Αθηναίοι συγκεντρώνονται στην πλατεία Κοτζιά για να διαμαρτυρηθούν και να απαιτήσουν μέτρα για τον περιορισμό του νέφους. “Το νέφος σκοτώνεται με μέτρα και όχι με λόγια”.

1990-2000

1981

Εγκαινιάζεται το «Θέατρο της Νεαπόλεως» στην οδό Ιπποκράτους κι έκτοτε γνωρίζει μεγάλες δόξες. Κατεδαφίζεται το 1916.

1906

1898

Η οδός Πινακωτών, μετονομάζεται οδός Χ. Τρικούπη, προς τιμήν του μεγάλου πολιτικού.

1907

Εγκαίνια του ιδιόκτητου κτηρίου της Γερμανικής Σχολής Αθηνών στην γωνία των οδών Αραχώβης και Πρασσά.

Θεμελίωση του ναού του Αγίου Νικολάου, παρουσία της βασίλισσας Όλγας και του πρίγκιπα Νικόλαου.

Η Ελλάδα γίνεται το 10ο μέλος της ΕΟΚ.

Τα πρώτα ηλεκτροκίνητα τραμ στην Αθήνα.

2017

Ανοίγει τις πύλες του το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα 2οι Ολυμπιακοί Σταύρος Νιάρχος, Αγώνες στην νέα έδρα Αθήνα και της Εθνικής δεκάδες έργα Βιβλιοθήκης ανάπλασης, και της υποδομής και Λυρικής Σκηνής. εξωραϊσμού .

15 Ιουνίου, Φεύγει από την ζωή ο Μάνος Χατζιδάκις.

Ολοκλήρωση του Μεγάρου Μουσικής.

2001

1998

Εφαρμόζεται το μέτρο του μικρού δακτυλίου συμβάλλοντας στην κυκλοφοριακή αποσυμφόρηση της Νεάπολης. Εξέγερση, κατάληψη και εκκένωση του Χημείου από τα ΜΑΤ μετά την δολοφονία 15χρονου μαθητή από αστυφύλακα στην επέτειο του Πολυτεχνείου.

1997

1985

21 Φεβρουαρίου, Κατάληψη της Νομικής Σχολής Αθηνών: «Εμείς οι φοιτηταί των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων ορκιζόμαστε στ’ όνομα της ελευθερίας να αγωνισθούμε μέχρι τέλους για την κατοχύρωση: α) των ακαδημαϊκών ελευθεριών, β) του πανεπιστημιακού ασύλου, γ) της ανακλήσεως όλων των καταπιεστικών νόμων και διαταγμάτων».

Ανακαίνιση του κτηρίου της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης.

21ος αιώνας

Η Ελλάδα μέλος της ΟΝΕ.

1981

1971

1968

Τίθεται σε λειτουργία το τελεφερίκ του Λυκαβηττού προκαλώντας αντιδράσεις.

To Δημοτικό Νοσοκομείο στεγάζει το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων.

1973

1965

Ιδρύεται από τον Κωνσταντίνο Α. Δοξιάδη, στην οδό Στρατιωτικού Συνδέσμου 24 το Αθηναϊκό Τεχνολογικό Ινστιτούτου (ΑΤΙ).

Αρχίζει να χτίζεται, προκαλώντας μεγάλες αντιδράσεις, το Πνευματικό Κέντρο των εν Αθήναις Ρουμελιωτών.

1908

1901 & 1903

1900-1910

1897

1893

1896

Μάρτιος, Επίσημα εγκαίνια του νέου μεγάλου ναού της συνοικίας, Αγίου Νικολάου Πευκακίων.

1981

Φοιτητική εξέγερση κατά της δικτατορίας στην Αθήνα.

1887

Εκδίδεται ο «Μικρός Ρωμηός» του Παν. Θεοδοσίου στη Σίνα.

1895

1887

«Αφιερούται τη επιστημονική εργασία, η δε τη πατρίδι» το διώροφο αρχικά κτίριο του Χημείου σε σχέδια Ε. Τσίλλερ.

24 Ιουλίου, πτώση της δικτατορίας και επιστροφή Καραμανλή .

Ευαγγελικά και Ορεστειακά, το γλωσσικό μας ζήτημα.

10

Ολοκληρώνεται με χρήματα της οικογένειας βαρώνου Σίμωνος Σίνα η Ακαδημία Αθηνών.

1980-1990

1974 1973

1967

Δικτατορία της 21ης Απριλίου.

1970-1980

Στην διασταύρωση της οδού Ιπποκράτους με την Αραχώβης κάνει τέρμα ο «Ιπποσιδηρόδρομος», τραμ που το σέρνουν 2 ή 4 άλογα και ξεκινά από την Μητρόπολη.

Βραβεύεται με Νόμπελ Λογοτεχνίας ο Γιώργος Σεφέρης.

1887-1889

Εκδίδεται ο «Ρωμηός» του Σουρή.

1886

Χτίζεται στην οδό Μαυρομιχάλη η οικία Τσίλλερ.

1883

Την περίοδο αυτή και ως το 1888 χτίζεται η Εθνική Βιβλιοθήκη με αρχιτέκτονα τον Θ. Χάνσεν και επιβλέποντα τον Ε. Τσίλλερ.

Ελληνοτουρκικός πόλεμος ή πόλεμος των 30 ημερών, με αφορμή το «κρητικό πρόβλημα».

Αναβίωση στην Αθήνα των Ολυμπιακών Αγώνων .

9

1883

1880

1963

10 Δεκεμβρίου: «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν».

«Ακόμη πιο εξαίσιο απ’ τις παλιές γνωριμίες και τις καινούριες συναντήσεις είναι η ελπίδα για μιαν άλλη ζωή, που βλέπω να χαράζει εδώ. Αθήνα, η πιο ανοιχτή πόλη του κόσμου! Πόσο μεγάλη βόλτα χρειάστηκε να κάνω για να σ’ ανακαλύψω και εσύ να βρίσκεσαι μέσα στα πόδια μου…» Στρατής Τσίρκας, «Η χαμένη άνοιξη», Αθήνα,1976.

22

21

Ιδρύεται η Ελληνοαμερικανική Ένωση με αρχική έδρα στην Ηρώδου Αττικού προτού μεταφερθεί στο ιδιόκτητο κτήριο της Μασσαλίας 22 στην Νεάπολη.

1882-1885

1877 1875

Για πρώτη φορά συντελείται έντονη διαδικασία αστικοποίησης του πληθυσμού στην Ελλάδα, με κύριο τόπο απορρόφησης την πρωτεύουσα.

1960-1970

Εκλέγεται πρωθυπουργός ο Κωνσταντίνος Καραμανλής.

1958

1957

Στην οικία Γενναδίου στεγάζεται το Ελληνικό Λύκειο του Ιωάννη Σιμόπουλου με χωρητικότητα 80-90 μαθητές. Από τις πρώτες πολυκατοικίες που χτίζονται στην Αθήνα, είναι η γνωστή ως πολυκατοικία του Θων, διώροφη με ημιυπόγειο μεταξύ Ασκληπιού 63, Δερβενίων και Ιπποκράτους 68.

1890-1900

1881

1880 κ.έ.

1880-1890

1876

1872

1956

Σε οικόπεδο της οδού Διδότου που προσφέρεται στο γαλλικό δημόσιο ως αντάλλαγμα της παραχώρησης από τους Γάλλους του Μνημείου του Λυσικράτους χτίζεται το κτήριο της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής, σε σχέδια του Ευγ. Τρουμ.

20

όγω ς

ών ών.

1875

1870-1880 1870

Το Πανεπιστήμιο Αθηνών αγοράζει το κτήριο στην γωνία Ακαδημίας και Σίνα και εγκαθιστά εκεί τα εργαστήρια φαρμακολογίας, μικροβιολογίας, ορυκτολογίας και στην πίσω αυλή το πρώτο χημείο και ανατομείο.

1952-1963

νά.

Προστίθεται στην ελληνική επικράτεια η Θεσσαλία και η επαρχία της Άρτας.

8

7

1950-1960

λιος μος.

11 Αυγούστου, ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ στο Λόγο του Θρόνου διακηρύσσει την Αρχή της Δεδηλωμένης.

Ιδρύεται το Χρηματιστήριο.

Κυβερνά κατά διαστήματα ο Χαρίλαος Τρικούπης. Κάνει αρκετά έργα για την εκβιομηχάνιση της χώρας, αλλά συνάπτει μεγάλα δάνεια.

Ιδρύεται η Κεντρική Κλινική Αθηνών στην συμβολή των οδών Ασκληπιού και Σκουφά.

Βλ. λεζάντες σελ.16

15

Λεζάντες φωτογραφιών Φωτογραφίες, σελίδα 7 Φωτ. φόντου: Το Πανεπιστήμιο Αθηνών, Επιστολικό Δελτάριο, Μεσοπόλεμος, ©Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Από αριστερά προς τα δεξιά: Τελειόφοιτοι της Νομικής σχολής στα Προπύλαια, ακαδημαϊκό έτος 1939-1940. Φωτ. Π. Πουλίδης. - Το κτήριο της Πανεπιστημιακής Λέσχης στην οδό Ιπποκράτους 15 και Ακαδημίας, δεκαετία του 1930. - Φοιτητές του Φαρμακευτικού Τμήματος της ακαδημαϊκής χρονιάς 1910 – 1911 στην αυλή του κτηρίου «Κωστής Παλαμάς» στην οδό Ακαδημίας. Στη μέση διακρίνονται ο καθηγητής Α. Δαμβέργης και ο υφηγητής Τ. Κομνηνός. - Φοιτητές στο Πανεπιστημιακό Γυμναστήριο, 1932. Φωτ.: Eva Athen. Όλες οι φωτογραφίες: Φωτ. Αρχείο Μουσείου Ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών. © Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Φωτογραφίες, σελίδες 8-9 Φωτ. φόντου: Μάθημα δακτυλογράφησης με προσομοιωτές γραφομηχανής! (1911-12), © Ένωση Αποφοίτων Λεοντείου Λυκείου. Φωτ. Λεοντείου Λυκείου: Παρέλαση – Γιορτή- Η Κοινότητα του σχολείου της οδού Σίνα, 1913-1914 – Γιορτή- Σίνα, το διδακτικό προσωπικό, 1908- Ετοιμασία για εκδρομή (1928-29). Όλες οι φωτογραφίες: © Ένωση Αποφοίτων Λεοντείου Λυκείου. Φωτογραφία Γαλλικής Σχολής Άγιος Ιωσήφ: Externat des Srs de St Joseph. Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ / ΜΙΕΤ. Φωτογραφίες Γερμανικής Σχολής Αθηνών: Τιμητικό βραβείο στον Ντέρπφελντ, 1912 - Το κλιμακοστάσιο στην Αραχώβης - Κτήριο Ντέρπφελντ οδού Αραχώβης, 1900 - Πίσω κάθεται η Ελένη Παπαδάκη, 1913/14 - Υποδοχή του Υπουργού Rust, 1936. Όλες οι φωτογραφίες: © Σύλλογος Αποφοίτων Γερμανικής Σχολής Αθηνών. Φωτογραφίες Ιονίου Σχολής: Και τα δύο κτήρια της οδού Ακαδημίας – Διευθυντής Κ. Καβαλιεράτος – Δημοτικό 1910-1920, © Αρχείο Ιονίου Σχολής. Φωτογραφίες Πικιώνη: Δημοτικό σχολείο στα Πευκάκια, Λυκαβηττός, όψη ΒΔ, 1931 - Δημοτικό σχολείο στα Πευκάκια, Λυκαβηττός, Φωτογραφία, όψη ΝΑ, 1931. Όλες οι φωτογραφίες: Δημήτρης Πικιώνης, © Αρχεία Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής, Μουσείο Μπενάκη. Φωτογραφίες Ε΄ Γυμνασίου Αρρένων: Αθήνα, Βαλτετσίου και Πρασσά 1960. Εκεί ήταν το Ε΄ Γυμνάσιο Αρρένων. Φωτ. Γεώργιος Μπακούρος, Αρχείο Λίζας Κουτσαπλή. Φωτογραφίες, σελίδες 10-11 Φωτογραφίες Κωστή Παλαμά: Η σκάλα στην εσωτερική αυλή που οδηγεί στην οικία. Στέκονται ο Κωστής Παλαμάς με την κόρη του Ναυσικά Παλαμά (06/1935 λίγες μέρες πριν μετακομίσουν από την Ασκληπιού 3). Φωτ. Ευαγγελίδης. - Κωστής Παλαμάς στην αυλόπορτα της οικίας επί της Ασκληπιού 3. - Στο σαλόνι της οικίας o Κωστής Παλαμάς με την γυναίκα του Μαρία Απ. Βάλβη και την κόρη του Ναυσικά Παλαμά (06/1935). Φωτ. Ευαγγελίδης. -Ο Κωστής Παλαμάς στην κουνιστή καρέκλα του, στο «κελλί» του. Υπογραφή PhotoEvaAthènes. (06/1935). Φωτ. Ευαγγελίδης. - Η Ναυσικά Παλαμά σημειώνει: Η τελευταία φωτογραφία του Ποιητή, στο σπίτι που κατοίκησε 40 χρόνια, οδός Ασκληπιού 3, λίγες μέρες πριν μετακομίσει – δίπλα είναι η θυγατέρα του. Σφραγίδα PhotoEvaAthènes. - Ποίημα του Κ. Παλαμά «Το κελλί» στην ποιητική συλλογή Τα παράκαιρα. Άπαντα Κωστή Παλαμά, τόμος 7, σελίδες 219-229. Περιγράφει ο ίδιος ο ποιητής το κελλί και την βιβλιοθήκη του. © Ίδρυμα Κωστή Παλαμά. Φωτογραφία Γιαννούλη Χαλεπά, © Αρχείο Π. Πουλίδη, Αρχείο ΕΡΤ Α.Ε. Φωτογραφία Γρηγόριου Ξενόπουλου, Αρχείο Λέοντος Φραντζή, Φωτ. Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ. Φωτογραφία Γεώργιου Σουρή, Εφημερίδα για την Αθήνα «Ο Μικρός Ρωμηός» του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών – Ίδρυμα ΒούρουΕυταξία – Φωτογραφία από το σπίτι του Σουρή, από την έκδοση «Ο ποιητής του Κάρρου», του Ελ. Σκιαδά, Αθήνα, 2011. Φωτογραφία ταβέρνες, © Αρχείο Π. Πουλίδη, Αρχείο ΕΡΤ Α.Ε. Φωτογραφίες, σελίδες 12-13 Φωτ. φόντου: Στιγμιότυπα από την έκθεση για το έργο του Ν. Χατζηκυριάκου Γκίκα στην Ελληνοαμερικανική Ένωση υπό την Προεδρία του Άγγελου Κατακουζηνού, © Ίδρυμα Άγγελου & Λητώς Κατακουζηνού. Θεατρικά: Σατιρικό σκίτσο του Ποιητή του Κάρρου –Το Θέατρο της Νεαπόλεως, από την έκδοση «Ο ποιητής του Κάρρου», του Ελ. Σκιαδά, Αθήνα, 2011 - Προγράμματα θεάτρων: Αρχείο Συλλόγου των Αθηναίων – Θέατρο «Ολύμπια» και «ΑΧΕΠΑΣ στο θέατρο «Ολύμπια», © Αρχείο Π. Πουλίδη, Αρχείο ΕΡΤ Α.Ε.

16

Το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, © Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών – Κήπος Γαλλικής Σχολής με γήπεδο τένις, 1976. EFA/ Henri-Pierre Coulon. Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή: 1905. EFA - 1946. EFA/ Emile Serafis, Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή και Άγιος Νικόλαος, Αρχείο Νίκου Βατόπουλου. Φωτογραφίες Αθηναϊκού Τεχνολογικού Ιδρύματος: Διάλεξη Μίκη Θεοδωράκη στο ΑΤΙ, Απρίλιος 1963 – Πρόσοψη Κτηρίου Δοξιάδη. Όλες οι φωτογραφίες: © Ίδρυμα Κωνσταντίνου και Εμμάς Δοξιάδη. Ελληνοαμερικανική Ένωση: Το κτήριο πριν το 1998 - Το κτήριο μετά την ανακαίνιση του 1998 – Απόκομμα εισιτηρίου συναυλίας Louis Armstrong το 1959 – Απόσπασμα καταστατικού – Η είσοδος του κτηρίου με το θρυλικό έργο του Stephen Antonakos – Ο Jonathan Franzen στην Ελληνοαμερικανική Ένωση (2015) – O Peter Greenaway στην Ελληνοαμερικανική Ένωση (2005). Όλες οι φωτογραφίες: © Ελληνοαμερικανική Ένωση To Δελτίο Ταυτότητας του Άγγελου Κατακουζηνού για την Ελληνοαμερικανική Ένωση - Στιγμιότυπα από την έκθεση για το έργο του Ν.Χ. Γκίκα στην Ελληνοαμερικανική Ένωση υπό της Προεδρίας του Άγγελου Κατακουζηνού - Εκδήλωση με τον αμερικανικό θίασο στην Ένωση - Ομιλία Ν. Χ. Γκίκα με αφορμή την έκθεση που έγινε για το έργο του. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε υπό της Προεδρίας του Άγγελου Κατακουζηνού. © Ίδρυμα Άγγελου και Λητώς Κατακουζηνού. Φωτογραφίες Χρονολογίου Μεσαίο τμήμα: 1. Χάρτης της πόλεως των Αθηνών (από το Φάκελο “Μεταφορά Πρωτευούσης”), 1832. ΓΑΚ, Αρχείο Υπ. Εσωτερικών.

2. Πρώτο πολεοδομικό σχέδιο Αθηνών, πρόταση των Σ. Κλεάνθη- Ε.

Schaubert, ανασχεδίαση 29 Ιουνίου 1833, Συλλογή Κώστα Μπίρη Αθήνα, © Αρχεία Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής, Μουσείο Μπενάκη.

3. Πρόταση σχεδίου πόλεως του L. V. Klenze με επεξεργασία από τον Κώστα Μπίρη 1834, Συλλογή Κώστα Μπίρη Αθήνα, © Αρχεία Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής, Μουσείο Μπενάκη.

4. Σχέδιο της πόλεως των Αθηνών από την Πολεοδομική Επιτροπή του 1847, παλαιά φωτοτυπία, Συλλογή Κώστα Μπίρη Αθήνα, © Αρχεία Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής, Μουσείο Μπενάκη.

5. Λεπτομέρεια γενικής άποψης της Αθήνας από την βόρεια πλευρά της Ακρόπολης, Gabriel de Rumine, 1859, © Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

6. Άποψη της Αθήνας από την ΒΔ πλευρά του Λυκαβηττού. Σε πρώτο πλάνο τα Πευκάκια, η περιοχή Νεάπολης και οι δυτικές υπώρειες του λόφου του Στρέφη, Pascal Sébah, π. 1874, © Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

7. Σχέδια Ακαδημίας-Πανεπιστημίου, Βιέννη, Απρίλιος 1885, Ακουαρέλα σε χαρτί επικολλημένο σε χαρτόνι, 20x73 εκ., Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων.

8. Το κτήριο του Χημείου στη Σόλωνος (δεκαετία του 1930), © Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

9. Η Ακαδημία Αθηνών, Κωνσταντίνος Δημητρίου, δεκαετία 1890, © Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

10. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες, πρωτοσέλιδο φύλλο της εφημερίδας Το Άστυ, 12.3.1895, © Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων.

11. Πίναξ των Αθηνών εμφαίνων την διαίρεσιν της πόλεως κατά κώμας ή συνοικίας αρχαίων και νέων, Αθανάσιος Γεωργιάδης, Αθήνα, 1908, 1:12.500, Συλλογή Χαρτών ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ.

12. Λεόντειο Λύκειο. Το Δ.Σ. του «Φιλόπτωχου Μαθητή» (1923), © Ένωση Αποφοίτων Λεοντείου Λυκείου.

13. Σχέδιον Αθηνών εμφαίνον την τε νέαν πόλιν το αρχαίον άστυ, συνοικίας, κώμας και πέριξ δήμους ως είχον το πάλαι και νεοτέρους χρόνους, Αθανάσιος Γεωργιάδης, Αθήνα, 1923, 1:12.500, Συλλογή Χαρτών ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ.

14. Υπαίθριος χώρος Πευκακίων, © Αρχείο Π. Πουλίδη, Αρχείο ΕΡΤ Α.Ε.

15. Αθήναι, Γ. Η. Μπίρη, Αθήνα, 1930, 1:10.000, Συλλογή Χαρτών ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ.

16. Άποψη της Αθήνας με χιόνια, © Αρχείο Π. Πουλίδη, Αρχείο ΕΡΤ Α.Ε.

17. Εμφύτευση τμήματος του Λυκαβηττού, κοντά στην οικία Δέφνερ την περίοδο του μεσοπολέμου. Φωτ. Δημήτρη Γιάγκογλου, © Μουσείο Μπενάκη, Φωτ. Αρχεία – Νεοελληνική Ιστορική Συλλογή Κωνσταντίνου Τρίπου.

18. Διασταύρωση Σίνα και Διδότου, κτήριο της Γαλλικής Σχολής (σήμερα κατεδαφισμένο), 1946, ©EFA/ Emile Serafis.

19. Αθήναι, Κ. Μπίρης, Αθήνα, 1950, 1:10.000, Συλλογή Χαρτών ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ.

20. Λιτανεία της εικόνας του Αγίου Νικολάου Πευκακίων, © Αρχείο Π. Πουλίδη, Αρχείο ΕΡΤ Α.Ε.

21. Καρτ ποστάλ «Χαιρετισμούς…», Αρχείο Νίκου Βατόπουλου.

22. Αθήνα, οδός Καλλιδρομίου, Φεβρουάριος 1970, φωτ. Γεώργιος Μπακούρος, Αρχείο Λίζας Κουτσαπλή.

Χρονολόγιο: 1836: Είσοδος Πολιτικού (Δημοτικού) Νοσοκομείου, 1938, © Μουσείο Μπενάκη, Φωτ. Αρχεία – Νεοελληνική Ιστορική Συλλογή Κωνσταντίνου Τρίπου - Το Δημοτικό-Πολιτικό νοσοκομείο στις αρχές του 20ού αιώνα, Ιστορικό Αρχείο Πανεπιστημίου Αθηνών, © Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

1837: Πρόγραμμα έναρξης του Πανεπιστημίου ΑΘηνών, 1837. ΓΑΚ, Αρχείο Ανακτόρων Όθωνος - Το Πανεπιστήμιο Αθηνών, Κωνσταντίνος Δημητρίου, δεκαετία 1890, © Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

1846α: Οικία Γενναδίου, επί της οδού Ακαδημίας, 1979, EFA/ Pierre Amandry.

1846β: «Ζωοδόχος Πηγή. Η “περιπέτεια” του ιερού ναού της Ακαδημίας!», Εφημερίδα Δημοκρατία, τ. 1278, Παρασκευή 17 Απριλίου 2015, σελ. 43.

1856: Άποψη της νεοκλασικής Αθηναϊκής Τριλογίας, Επιστολικό δελτάριο, δεκαετία 1930, © Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

1870: Το κτήριο επί των οδών Ακαδημίας-Μασσαλίας-Σίνα (σήμερα κτήριο Κ. Παλαμά) στο οποίο στεγάζονταν το Ανατομείο, το Παθολογικό Ανατομείο, το Εργαστήριο Εγχειρητικής, το Ορυκτολογικό Εργαστήριο και Μουσείο, το Γεωλογικό και Παλαιοντολογικό Εργαστήριο και Μουσείο, το Φαρμακευτικό Χημείο και το Φαρμακολογικό Εργαστήριο, Ιστορικό Αρχείο Πανεπιστημίου Αθηνών, © Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

1872: Η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών στη Δ πλευρά του Λυκαβηττού, Επιστολικό δελτάριο, π. 1900, © Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

1883: Η Εθνική Βιβλιοθήκη, Carl Boehringer, δεκαετία 1900, φωτ. άλατος, ©Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

1895: Π.Δ.Σ. 1756, 1757, απόσπασμα από τα Πρακτικά του Δημοτικού Συμβουλίου της Αθήνας, Ιστορικό Αρχείο Δήμου Αθηναίων.

1898: Αραχώβης, τα δύο κτήρια της Γερμανικής Σχολής, © Σύλλογος Αποφοίτων Γερμανικής Σχολής Αθηνών.

1906: Το σπίτι της οδού Ακαδημίας 54, όπου έζησαν ο Χαρίλαος Τρικούπης με την αδελφή του για πολλά χρόνια. Το κτήριο κατεδαφίστηκε το 1936, © Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων, Συλλογή Κ. Τρικούπη.

1908: Οδός Αλεξάνδρας-Ιπποκράτους. Επιστολικό δελτάριο εκδ. A.B. Paschas, © Μουσείο Μπενάκη, Φωτ. Αρχεία – Νεοελληνική Ιστορική Συλλογή Κωνσταντίνου Τρίπου.

1908: Χάρτης της Νεάπολης, από την έκδοση «Οι συνοικίες των Αθηνών Η πρώτη επίσημη διαίρεση (1908)», Ελευθέριος Σκιαδάς, Δήμος Αθηναίων Πολιτισμικός Οργανισμός, Αθήνα, 2001, σελ. 114.

1911:Φωτογραφία τραμ, © Αρχείο Π. Πουλίδη, Αρχείο ΕΡΤ Α.Ε.

1912: Κτήριο Ακαδημίας 56, © Αρχείο Ιονίου Σχολής. Μεσοπόλεμος: Προσφυγικές παράγκες στη συνοικία του Αγίου Νικολάου, ©Μουσείο Μπενάκη, Φωτ. Αρχεία – Νεοελληνική Ιστορική Συλλογή Κωνσταντίνου Τρίπου.

1926: Το κτήριο της Πανεπιστημιακής Λέσχης στην οδό Ιπποκράτους 15 και Ακαδημίας, δεκαετία του 1930. Φωτ. Αρχείο Μουσείου Ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών, © Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

1936: Σχέδια του Μεγάρου των Θεωρητικών Επιστημών. Ιστορικό Αρχείο Πανεπιστημίου Αθηνών, © Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

1941: Συσσίτιο 1941, © Ένωση Αποφοίτων Λεοντείου Λυκείου.

1941-1942: Υπάλληλοι του Δήμου στο θλιβερό τους έργο. Νεκροτομείο στην οδό Μασσαλίας, από την έκδοση «Η Κατοχή. Κώστα Παράσχου φωτογραφικά τεκμήρια 1941-1944», Ερμής. Αθήνα 1997.

1944: Νοέμβριος 1944. Εορτασμός των 26 χρόνων του ΚΚΕ στην Αθήνα μέσα στην ατμόσφαιρα απελευθέρωσης από τους Γερμανούς κατακτητές. Φωτ. Π. Πουλίδης. Φωτ. Αρχείο Μουσείου Ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών.

1957: Τοποθέτηση θεμέλιου λίθου για την ανέγερση του κτηρίου της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης, Ιούλιος 1962, DA Bulletin, no. 50, October 1962, © Ίδρυμα Κωνσταντίνου και Εμμάς Δοξιάδη.

1967: «Εβδομάδα δράσης κατά του φασισμού στην Ελλάδα», 1968. Αντιδικτατορική αφισέτα (ΑΣΚΙ-Συλλογή Γ. Κουκουλέ). «Αρχειοτάξιο». τ. 8, Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας, Αθήνα, 2006.

1968: Κέντρο Ρουμελιωτών, ημιτελές, 1981. EFA/ PierreAmandry.

1971: Πολιτικό Νοσοκομείο Αθηνών, το σημερινό Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, φωτ. Γεώργιος Μπακούρος, Αρχείο Λίζας Κουτσαπλή.

21ος αι.: Η σύγχρονη Νεάπολη. Φωτ. Αρχείου Ελληνοαμερικανικής Ένωσης.

#NeapolisAthina

Έλενα Ακύλα Δύο χιλιάδες εννέα

τώρα Μολύβι και αρχειακός μαρκαδόρος σε χαρτί, ζωγραφική, κολλάζ, 2017, 29 x 30 εκ.

#NeapolisAthina Οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν τον Ιανουάριο του 2009, στο κέντρο της Αθήνας (Πανεπιστημίου και Σίνα), στην πορεία αλληλεγγύης στους 70 προφυλακισμένους και στους δεκάδες άλλους συλληφθέντες των επεισοδίων που ακολούθησαν τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, στις 6 Δεκέμβρη του 2008, με κύριο αίτημα την απελευθέρωσή τους. Το συγκεκριμένο γεγονός επιλέχθηκε καθώς αναφέρεται σε μια χρονική περίοδο που σηματοδότησε την αρχή σειράς αλλαγών, όχι μόνο για το κέντρο της Αθήνας, αλλά για ολόκληρη την χώρα. Τα έργα παρήχθησαν φέτος για τους σκοπούς της έκθεσης.

17

Αντώνιος Εspace de Μémoire (Γαία Μνήμης)

Ακρυλικό σε μουσαμά, σπάγκος, 2017, 213 x 142 εκ.

#NeapolisAthina Πριν 32 χρόνια … το πρώτο μου εργαστήριο, 30 χρόνια … το στήσιμο του σπιτικού μου. Οι ώρες αναμονής στην παιδική χαρά παρέα με τον φύλακα και οι γιορτές στο σχολείο του Πικιώνη. Πώς να χωρέσουν 32 χρόνια σε 80 λέξεις ; Πώς να χωρέσει μια ζωή ; Πώς να χωρέσει η ΜΝΗΜΗ ;

18

Χριστιάνα Γαροφαλίδου Χωρίς τίτλο

Ακρυλικά σε καμβά, δίπτυχο, 2016, 2 x 140 x 100 εκ.

#NeapolisAthina Ένα ταξίδι στις φόρμες του κήπου βασισμένο σε προσωπικά οδοιπορικά, εικόνες και συναισθήματα. Ιχνηλατώντας βήμα-βήμα τον κήπο της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής, κρατώντας τα απαραίτητα, δημιουργείται ένας χάρτης συναισθημάτων με στοιχεία που δεν καταγράφονται σε κοινούς χάρτες παρά μόνο στις ψυχές των ανθρώπων. Διαδρομές που αποτυπώνονται, βήματα που ακούς, σχήματα που καταγράφονται ως άλλα, στο υποσυνείδητο του καθενός. Τα σχήματα και τα χρώματα του κήπου απέκτησαν ψυχή. Με βάση αυτά και προσωπικά βιώματα και εμπειρίες, ένας νέος κήπος συναισθημάτων γεννιέται.

19

Χρήστος Θεοφίλης Θεατές

Μικτή τεχνική, 2003-2007, 100 x 100 εκ.

#NeapolisAthina Επιστρέφουν πάντα στην ανείπωτη μοναξιά τους και αν καλά δεν μας διασκέδασαν, δεν φταίνε· η θλίψη των όσων έζησαν δεν τους το επέτρεψε. Φαντάζουν τσιρκολάνοι - ταξιδευτές ευμετάβλητων συναισθημάτων...

20

Μάρκος Καμπάνης Ο ασημένιος Χαλεπάς

Ακρυλικό σε ξύλο, 2017, 50 x 40 εκ.

#NeapolisAthina Νεάπολη, η συνοικία των φίλων, αγαπημένων ποιητών και ζωγράφων. Ο τόπος που κρατάει ακόμη μυρωδιές γειτονιάς μέσα στην πόλη. Η συνοικία την οποία για χρόνια διέσχιζα ανάμεσα στο σπίτι και το εργαστήριο, ώσπου να την κατοικήσω και ο ίδιος. Το σπίτι του Γιαννούλη Χαλεπά το έζησα γεμάτο με αγάλματα και σχέδια και έγινε δικό μου για μικρό, αλλά ουσιαστικό διάστημα. Ο τόπος ενός μεγάλου έρωτα. Ο τόπος μιας νικηφόρας δοκιμασίας.

21

Νίκος Κασκούρας Άνθρωποι

Ακρυλικά σε χαρτόνι, 2017, 50 x 70 εκ. Ακρυλικά σε χαρτόνι, 2017, 50 x 35 εκ. Ακρυλικά σε χαρτόνι, 2017, 50 x 35 εκ.

#NeapolisAthina Η Νεάπολη είναι οι άνθρωποι. Άστεγοι, μετανάστες, περιπατητές, κάτοικοι˙ όλοι είναι άνθρωποι πέρα από ταμπέλες, πέρα από ιδιότητες. Η ευτυχία δεν αναγνωρίζει ταμπέλες, δεν την νοιάζουν οι ιδιότητες, κοιτάει και βλέπει μόνο ανθρώπους. Έχω δει μετανάστες να είναι πολύ πιο ευτυχισμένοι απ’ ό,τι οι ντόπιοι.

22

Κυριάκος Κατζουράκης Άρης

Ακρυλικά σε πανί, 2016, 170 x 140 εκ.

#NeapolisAthina Η Νεάπολη είναι μια γειτονιά που κρατάει τις μνήμες μας ζωντανές, ίσως λόγω ιστορικότητας, αλλά όχι μόνο. Νομίζω ότι παίζει μεγάλο ρόλο η τοπογραφική της ιδιομορφία να συνενώνει τα εσαεί εξεγερμένα Εξάρχεια με το μαγικό λόφο του Λυκαβηττού. Το έργο “Άρης, 1966 - 2016” που εκθέτω είναι μια επαναπροσέγγιση το 2016 ενός έργου που ζωγράφισα το 1966 στο πρώτο μου ατελιέ στη γειτονιά των Εξαρχείων. Ήταν ένα μικρό έργο 40x60 εκ., που ήθελα να χωράει ό,τι αγαπούσα στην τέχνη: τον Μόραλη, τον Μπρακ, τον Θεόφιλο - τους κυβιστές δηλαδή αγκαλιά με τους “λαϊκούς” ζωγράφους. Εκείνη την χρονιά γνώρισα στη Μυτιλήνη τον Ελευθεριάδη και είδα τη συλλογή του με έργα του Θεόφιλου καθώς και την κυβιστική ζωγραφική του ίδιου του Ελευθεριάδη. Έτσι άρχισα να αντιλαμβάνομαι διαφορετικά τον μοντερνισμό και άρχισε να γεφυρώνεται ο Μπρακ και ο Πικάσο με τον Θεόφιλο, μια προσπάθεια που ακόμα συνεχίζω.

23

Θεοδώρα Κοκκίνου Ιπποκράτους 52-54 -2017

Ακρυλικά χρώματα σε προετοιμασμένο αδρό λινό, 2017, 94 x 74 εκ.

#NeapolisAthina Βηματίζω.. Σηκώνω το βλέμμα μου ψηλά. Από πάνω μου κρέμονται τα ρετιρέ της Νεάπολης, σχεδόν σβησμένα από τον ήλιο. Εδώ κάτω το φως ασαφές και κάπως γκρίζο… Το πεζοδρόμιο αγκαλιάζει ένα μαρμάρινο σκαλοπάτι. Πάνω του επιβλητική, η πόρτα ενός νεοκλασικού. Δυό βήματα πιο ‘κεί, μία τζαμαρία πολυκατοικίας. Μέσα της βυθισμένο ένα έπιπλο παλιό, ξεχειλισμένο από γράμματα και πακέτα, περιμένει σιωπηλό τους ενοίκους να το ψαχουλέψουν. Νεάπολη. Όλα μαζί. Και η μέρα και η νύχτα και το σήμερα και το χθες.

24

Ανδρέας Κοντέλλης Τοίχος

Λάδι σε καμβά, 2014, 60 x 80 εκ.

#NeapolisAthina Ένας τοίχος στη Νεάπολη. Ένα παλίμψηστο από μνήμες η Νεάπολη. Συμβάντα και αναμνήσεις έντονες και άλλες που μόλις διαφαίνονται σαν συζήτηση που αδυνατείς να ανασυστάσεις. Στέκια συνάντησης και σπίτια φίλων, βιβλιοπωλεία και τυπογραφεία, οι εκθέσεις στην Ελληνοαμερικανική και οι προβολές του Ινστιτούτου. Η Αθήνα γοητευτική και εμμονική. Διαδρομές στη Διδότου και στη Δελφών. Στον Ιπποπόταμο η Μιράντα σερβίρει δεκαετίες τώρα, τις ευτυχείς συναντήσεις των φίλων. Ανταμώματα και αποχαιρετισμοί επικυρώνονται εκεί από το ‘94. Η jazz συνοδεύει αυτές τις στιγμές, όπως και τις άλλες στο σπίτι των φίλων στη στροφή, με τα ανοιχτά παράθυρα. Η σιωπή της νύχτας. Η φυλλοροή στη Διδότου μετά τη βροχή, ψάχνοντας περίπτερο ή περιμένοντάς σε. Η μνήμη προστατεύει, διατηρώντας επιλεκτικά τα πιο ανώδυνα. Στον τοίχο με τις αφίσες εκείνο το βράδυ, φαινόταν απίθανο να ψάχνω τα ίχνη σου σε κομμάτια αναμνήσεων.

25

Βασιλική Κοσκινιώτου Νεάπολη, αγαπημένη πολιτεία με το καλειδοσκόπιο του Κλέε

Λάδια, γραφίτης και λαδοπαστέλ σε καμβά, 2015-17, 142 x 133 εκ.

#NeapolisAthina H Νεάπολη είναι η γειτονιά μου, αυτή όπου ακολούθησα τον αγαπημένο μου πριν δέκα χρόνια, κι εδώ βρίσκεται το πρώτο μου «πραγματικό», μεγάλο ατελιέ στο ισόγειο της Νικηφόρου Ουρανού και Ισαύρων -εδώ έκανα τα πρώτα μεγάλων διαστάσεων έργα μου. Με το δροσερό αεράκι απ’ το λόφο του Λυκαβηττού, το υπέροχο αττικό φως να τη λούζει απ’ την αυγή ως τη δύση, λαμπυρίζει η αγαπημένη μου πολιτεία σαν καλειδοσκόπιο από όνειρα και υποσχέσεις καλές από την επικράτεια καλλιτεχνών, λογίων και ποιητών.

26

Αλέξης Κυριτσόπουλος Το parking της Αγίας Παρασκευής

Ακρυλικό σε καμβά, 1990, 80 x 250 εκ.

#NeapolisAthina ...Διασχίζω τη Χαριλάου Τρικούπη. Το περίπτερο του Παντελή. Τότε, του Ηρακλή. Και απέναντι, τα κορίτσια μπροστά στο φαρμακείο του Τριανταφυλλίδη, περίμεναν το λεωφορείο για το Αρσάκειο. Η Άντα, η Ντένια. Από το περίπτερο του Ηρακλή αγόρασα το πρώτο μου πακέτο τσιγάρα κι έκανα πρόβες σαν ηλίθιος στο σπίτι, μπροστά στον καθρέφτη. Προσπερνώ τη Μαυρομιχάλη, όπου το σπίτι που μεγάλωσα, με την αυλή, τη γαζία, τον Ρούκα και την κυρία Μαριέτα γκρεμίστηκε συμπωματικά όταν πέθανε ο πατέρας μου. Εκεί, πιο παλιά, γυρίζοντας με τη μαμά μου ακούσαμε ομιλίες. Ποιος να ‘ναι τέτοια ώρα. Ήταν έκπληξη του μπαμπά, το ραδιόφωνο. Στη θέση του παλαιού καφενείου, ανοικοδομήθηκε το καφέ Κοραής. Στο βενζινάδικο πιο κάτω, στην Ιπποκράτους, τότε πουλούσαν και στρατιωτάκια. Στη Μαυρομιχάλη περνούσε ο μανάβης κύριος Στέλιος με το καρότσι με άλογο. Ο γιος του αργότερα, ντυμένος φαντάρος. Προχωρώ στην υπέροχη οδό Διδότου. Πολύ αργότερα, στο Παρίσι, όταν είδα την επιγραφή Imprimeries Didot, σκόνταψα. Και οπωσδήποτε, στρίβω στη Δελφών. Τώρα βγήκα από το σπίτι. Σκουφά. Σίνα, το Γαλλικό Ινστιτούτο, η madame Ξυδιά, η κυρία Αντωνοπούλου. Η κυρία Μέλπω Μερλιέ. Στο Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών δούλευε η μητέρα μου, συνεργάστηκα κι εγώ. Το κέντρο στεγάστηκε για λίγο Ναυαρίνου και Μαυρομιχάλη. Περνούσε η Ευανθία σχολώντας από το Saint Joseph με άσπρο κολλαριστό γιακαδάκι. Διαβάζοντας για τους πρόσφυγες, μια μέρα, αναστατώθηκα και γύριζα γύρω γύρω το τετράγωνο. Η κλινική Σμπαρούνη με το παρεκκλήσι της Αγίας Παρασκευής, που σήμερα ισοπεδωμένα προσφέρουν υπηρεσίες παρκινγκ, απέναντι από τον άρτι μετακόμισαντα Καδιανάκη – και τώρα τρέχουμε στην Αλεξάνδρας...

27

Χρήστος Μαρκίδης Φιγούρα

Λάδι σε καμβά, 2007, 60 x 70 εκ.

#NeapolisAthina Χρόνια συγκατοικώ με την Πεπλοφόρο Κόρη. Συγκατοικώ ακόμη με τον Γρηγόριο Παλαμά και τον Γεράσιμο Σκλάβο, τον Έζρα και τον Βικέντιο, την Ήβη και την Ευθύνη, τον Θεοφάνη Στρελίτζα Μπαθά και τον Αντρέι Αρσενίου Ταρκόφσκι. Τον Μέλανα Δρυμό και την απόκρημνη Σφίγγα. Την παραμεθόρια διάσταση της Ζωγραφικής και την απύθμενη ελευθερία της Γλώσσας. Χρόνια κατοικώ στην οδό Ζωοδόχου Πηγής και Βατάτζη.

28

Κωστής Μουδάτσος Σφαίρος κυκλοτερής

Ακρυλικά, 2016, 80 x 60 εκ.

#NeapolisAthina Ο δρόμος πιέζει το βήμα σου να προχωρήσει, ανάμεσα στο πράσινο των βράχων και στον τελετουργικό εγκαλλωπισμό της αλητείας των Εξαρχείων. Οι κατωφέρειες των Βυζαντινών αυτοκρατόρων διασταυρώνονται με τους νυκτερινούς βηματισμούς των ηρώων και εισέρχονται με την αλαζονεία των παλαιών ημερών σε μουσικά τοπία, για να διεγείρουν μνήμες και συνδέσεις ακατάπαυστες. Ένα ταξίδι στον χώρο και τον χρόνο της Αττικής γης όπου μύθος και ιστορία, φαντασία και πραγματικότητα αλληλοκατηγορούνται καθώς σωματοποιούνται διαισθητικά στην επιφάνεια με τη λευκή σήμανση.

29

Νίκη Μπίσυλλα Paradise Lost

Χρωμογενής φωτογραφία, 2017, 80 x 120 εκ.

#NeapolisAthina Το τοπίο στο λόφο του Στρέφη είναι ένας κρυψώνας και ταυτόχρονα ένα απεριόριστο πεδίο για αναγνώσεις και αφηγήσεις˙ ένας καθρέφτης για τον παρατηρητή και τον παρατηρούμενο, που σε προσκαλεί να παραδοθείς στην απώλεια του εαυτού ή στη συνείδηση ότι δεν τον επινοήσαμε ποτέ.

30

Γιώργος Μπουρναζάκης Χωρίς τιτλο

Λάδι σε μουσαμά, χ.χ., 100 x 70 εκ.

#NeapolisAthina Από την πορεία μου στην Νέαπολη έμαθα ότι η ποιότητα της γυναίκας που έχουμε «μέσα μας» καθορίζει και την ποιότητα του έρωτα που έχουμε για την πραγματική γυναίκα, π.χ. κακοτυχίες – ευτυχίες και ποιος ξέρει τι! Αυτά περιγράφουν οι πίνακές μου φυγαλέα ή με τρόπο φυγαλέο.

31

Αναστασία Μπρισκόλα Απ’ το παράθυρό μας βλέποντας τον κήπο

Υδατογραφία, 2010, 76 x 56,7 εκ.

#NeapolisAthina Έχω την τύχη να ζω σε μια όμορφη γειτονιά στο λόφο του Στρέφη, σ’ ένα διατηρητέο νεοκλασικό στην οδό Σκυλίτση. Η υδατογραφία είναι από τον κήπο του σπιτιού μου. Σ’ αυτό το σπίτι έχω ζήσει τις πιο όμορφες και τις πιο δύσκολες στιγμές της ζωής μου. Η βοήθεια που πήρα απ’ τους γείτονές μας υπήρξε ανεκτίμητη (καθώς και της οικογένειάς μου). Η νέα γενιά που ζει εδώ εύχομαι να κρατήσει την αγάπη και την αλληλοβοήθεια που έδιναν από βαθειά μέσα τους, αυτοί οι γείτονες που έφυγαν. Η Όλγα κι ο Αλέκος, η κυρία Καίτη, ο Μιχάλης, η κυρία Κατίνα, πηγαίος άνθρωπος, η κυρία Ζαμπία, ο κύριος Γιώργος, η κυρία Λαμπρινή, ο Βασίλης. Αλλά και αυτοί που μένουμε τώρα εδώ, τα παιδιά τους, κι άλλοι που αγαπούμε την περιοχή κι έχουμε τα σπίτια μας εδώ, εύχομαι παρά τις δύσκολες συγκυρίες να κρατήσουμε την ανθρωπιά μας.

32

Γιώργης Νουκάκης Νεάπολη-Ζώνη επαφής

Βίντεο, 2017

#NeapolisAthina Η Νεάπολη βρίσκεται ανάμεσα σε δύο πάρκα, τον λόφο του Λυκαβηττού και τον λόφο του Στρέφη. Από την κορυφή του λόφου του Στρέφη φαίνεται έντονα το ανάγλυφο του εδάφους πάνω στο οποίο είναι χτισμένη η Νεάπολη. Οι πολυκατοικίες κατεβαίνουν λίγο μέχρι τη Ζωοδόχου Πηγής, για να αρχίσουν πάλι να σκαρφαλώνουν τις πλαγιές του Λυκαβηττού. Οι θορυβώδεις και καπνισμένες Χαριλάου Τρικούπη και Ιπποκράτους ριγματώνουν την μάζα των κτιρίων διασχίζοντάς την. Συζητώντας με τον Στρατή Μπουρδάκη, δασολόγο που ζει στους πρόποδες του Στρέφη, μου λέει ότι στον λόφο έχει καταγράψει 95 είδη πουλιών, με πιο απρόσμενο επισκέπτη μια μπεκάτσα! Ένας αντίστοιχος αριθμός απαντάται στον Λυκαβηττό. Από τη βεράντα μπροστά από το δωμάτιό μου, στους πρόποδες του Λυκαβηττού, η Νεάπολη κατρακυλάει προς τον Στρέφη. Τα πουλιά από τους λόφους εισρέουν στην χτισμένη πυκνά περιοχή. Τα κοτσύφια του Στρέφη συναντιούνται με τις καρακάξες του Λυκαβηττού στις ταράτσες της Νεάπολης.

33

Μυρτώ Ξανθοπούλου Σχεδόν Αλεξάνδρας

Εφημερίδες, σέλο τέιπ, 2017, διαστάσεις μεταβλητές

#NeapolisAthina Κάθε μέρα ανεβαίνω την Ασκληπιού, και πάντα σκέφτομαι τα ίδια πράγματα. Πως θα έπρεπε να είχα πάρει τη Μαυρομιχάλη, πως η σχεδόν ανηφόρα είναι χειρότερη από την ανηφόρα. Πως εδώ, ό,τι καιρό και να κάνει είναι πάντα η ίδια εποχή. Στη συνέχεια, πώς συνεχίζει και λειτουργεί τόσα χρόνια αυτό το καφενείο κοντά στην Κομνηνών, εφόσον δεν πατάει ποτέ κανένας. Ο ήλιος λεκιάζει εδώ και αλλού, μα πιο πολύ στην Ασκληπιού. Σημείο τήξης, σημείο πρήξης, στίξης, βήξης, φίξης. Φα. Φαράκλα, φαρέτρα, φακλάνα, φαΐ, φακές, φεσώνω, φοίνικας, Φαναριωτών. Φτάνω προς το τέρμα. Α, και πού πηγαίνουν όλα αυτά τα περιστέρια όταν πεθαίνουν. Και πάντα καταλήγω, στην Αλεξάνδρας.

34

Αλέξια Οθωναίου Σκαλάκια

Λάδι σε ξύλο, 2001, 45 x 37 εκ.

#NeapolisAthina Δεν μεγάλωσα στο Κέντρο και η Νεάπολη ήταν η πρώτη περιοχή της Αθήνας που γνώρισα. Η Νεάπολη για εμένα είναι τα σκαλάκια που οδηγούν από τους πολυσύχναστους δρόμους σε πράσινες αποδράσεις και μυστικούς κήπους, τα μελαγχολικά Νεοκλασικά, η θέα του Λυκαβηττού που τη μια στιγμή χάνεται πίσω από ένα δώμα, για να εμφανιστεί απροσδόκητα στο παράθυρο κάποιου ερειπίου, τα παλιά χαρτοπωλεία, οι βιτρίνες των βιβλιοπωλείων και των εκδοτικών, το πέρασμα πίσω από τον κήπο του Γαλλικού Ινστιτούτου, ο αέρας που έχουν αφήσει όλοι αυτοί που φιλοξένησε, διανοούμενοι, συγγραφείς και καλλιτέχνες. Στην Νεάπολη ένιωσα από την αρχή σα να βρίσκομαι σπίτι μου και τελικά την έκανα σπίτι μου. Πλέον ζω εδώ το μεγαλύτερο μισό της ζωής μου. Το έργο αυτό έγινε τον πρώτο χρόνο της γνωριμίας μου με την περιοχή, όταν ξεκίνησα να σπουδάζω ζωγραφική.

35

Μαρία Οικονόμου All is connected

Κολλάζ σε χαρτί, 2014, 70 x 50 εκ.

#NeapolisAthina Γεννήθηκα στη Νεάπολη. Μια γειτονιά που μέσα στο πέρασμα των χρόνων ενσωμάτωσε παλαιά και νέα στοιχεία: Οικογένειες, τη διαχρονικά ροκ νεολαία, διανοούμενους και μετανάστες. Ένα μωσαϊκό εικόνων και ανθρώπων. Ως καλλιτέχνης επηρεάστηκα από αυτό το βιωματικό κολλάζ και του αφιέρωσα ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς μου. Στην έκθεση αυτή παρουσιάζω ρούχα από χαρτί. Το ρούχο καλύπτει και αποκαλύπτει, σκέψεις, συναισθήματα, μόδα, status, στάση ζωής. Ο άνθρωπος καλύπτεται από τα στοιχεία που τον περιβάλλουν και τις μνήμες που φέρει και μεταφέρει μέσα από την αλληλεπίδρασή του με το περιβάλλον.

36

Αλεξάνδρα Πατσόγλου Ατελιέ Νεάπολης

Ψηφιδωτό, 2003, 65 x 76 εκ.

#NeapolisAthina Νεάπολη, όταν σ’ αφήνω και όπου να πάω, δε σε λησμονώ και μπρος στα μάτια μου σε φέρνω. Είσαι σπάνιο είδος που χρειάζεται προστασία.

37

Αριστείδης Πατσόγλου Μακέτα για μνημείο της Νεάπολης

Μέταλλο, 1999, 120 x 25 x 35 εκ.

#NeapolisAthina Η κρίση σάρωσε τον χθεσινό κόσμο, συμπαρασύροντας όλες τις αρετές του προς τον εκχυδαϊσμό της γνώσης και την ισοπέδωση της υπερ-πολιτικοποίησης του καλλιτεχνικού χώρου. Οι καιροί μας ταυτόχρονα υποσκάπτουν και τη γειτονιά μας. Με τις αποκεντρώσεις και την τεχνο-γραφειοκρατία γίνεται τόσο ευτελής όσο και απατηλή. Οι καιροί μας καλούν σε μια αντίσταση εναντίον της βαρβαρότητας. Προς την αναζήτηση της αλήθειας και της ομορφιάς.

38

Χαρά Πιπερίδου Objection to Dictation

Full speed ahead Μολύβι σε χαρτί, 2016, 25 x 35 εκ.

Last exit Μολύβι σε χαρτί, 2016, 23 x 30 εκ.

Unfeasible plan Μολύβι σε χαρτί, 2016, 20 x 28 εκ.

#NeapolisAthina Νεάπολη: Η αρχή μιας νέας ζωής. Σταθμός της πιο έντονης αίσθησης ανεξαρτησίας, αλλά και αιχμαλωσίας που βίωσα ποτέ. Όλα . ήταν διαφορετικά, “τρομακτικά” και σαγηνευτικά ένα σύμφυρμα δυσάρεστων κι ευχάριστων οσμών. . Συνδέθηκε με ένα ουσιαστικό μεταβατικό στάδιο της πνευματικής μου προόδου ενέτεινε τη θέλησή μου για δημιουργία και ανασύνθεση, για αποδοχή και σύζευξη ακόμη και των πιο ισχυρών αντιθέσεων.

39

Δάφνη Ρόκου Χωρίς τίτλο

Ξύλο, πλεξιγκλάς, ηλεκτρικός λαμπτήρας και φωτογραφία από τη σειρά σκηνοθετημένων εικόνων τής Δάφνης Ρόκου, 2013, 33,5 x 43,5 x 13,5 εκ.

#NeapolisAthina Τα φαντάσματα των παλιών πεύκων σκιάζουν ακόμα την άσφαλτο της Νικηφόρου Ουρανού με την πανσέληνο. Παλιά οι γυναίκες που έμεναν στην περιοχή λεγόντουσαν Μαρίες και αντάλλασσαν τηγανιτές πατάτες και ρόδια απ’ τα παράθυρα. Μίλαγαν πολύ μεταξύ τους. Ύστερα ήρθαν άνθρωποι των γραμμάτων και ο Χαλεπάς και ο Μερλιέ και ο Πικιώνης και πάλι μίλαγαν με την ίδια θερμότητα. Σήμερα δεν μιλάει κανείς σε κανέναν. Μόνο κάτι περίεργα πλάσματα στέλνουν ακόμα σήματα το ένα στο άλλο, σκαρφαλωμένα στην απομόνωση.

40

Αγγελική Σβορώνου Interlude #61 Nocturne #28

Από την σειρά Interludes, εκτύπωση lambda σε αλουμίνιο και πλεξιγκλάς, edition number 2/5, 2006-2011, 50 x 50 εκ.

Από τη σειρά Nocturnes, εκτύπωση lambda σε αλουμίνιο και πλεξιγκλάς, edition number 2/5, 2006-2011, 50 x 50 εκ.

#NeapolisAthina Υπάρχουν πολλές Νεαπόλεις. Στο λεκανοπέδιο της Αττικής για παράδειγμα υπάρχουν δύο. Αυτό το έμαθα κάποια στιγμή από έναν ταξιτζή ο οποίος, αντίστοιχα με εμένα, πίστευε ότι η μοναδική Νεάπολη της πρωτεύουσας είναι εκείνη του Πειραιά. Υπάρχουν Νεαπόλεις σε όλη την Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό. Γνωστότερη ίσως είναι η πασίγνωστη Νάπολη της Ιταλίας. Το νέο ως εξέλιξη του παλαιού, η νέα πόλη ως βελτιωμένη εκδοχή και συνέχεια της παλιάς, σε μια συνεχή πορεία της ανθρωπότητας προς την τελειότητα. Ή μήπως όχι; Η Νεάπολη δεν είναι γεωγραφική περιοχή, δεν είναι κουκκίδα στο χάρτη. Είναι ιδέα.

41

Βέρα Σιατερλή Νεάπολη “σ’αυτή τη γειτονιά”

Μικτή τεχνική, 2017, 130 x 160 εκ.

#NeapolisAthina Κατά κάποιο περίεργο τρόπο, ένα μεγάλο μέρος της ζωής μου εκτυλίσσεται σ’ αυτή την περιοχή. Από την παιδική μου ηλικία επανέρχομαι στην ενήλικη ζωή μου. Κατοικίες, εργαστήρια, έρωτες, μητρότητα, προκύπτουν στον τόπο αυτό και σημαντικά γεγονότα και μνήμες, δένονται μαζί του. Μικρά σκόρπια κομμάτια προσωπικής ιστορίας κάτω από την οπτική της εντοπιότητας, επαναπροσδιορίζονται. Στο έργο μου με τίτλο «σ’ αυτή τη γειτονιά», η αφήγηση για την Νεάπολη διαπλέκεται και νοηματοδοτεί την αφήγηση της ιστορίας της εαυτής μου.

42

Κώστας Σιαφάκας

Αυτοπροσωπογραφία στο διαμέρισμα της οδού Βουλγαροκτόνου

Μολύβι HB σε χαρτί, 2012, 23,8 x 34,5 εκ.

#NeapolisAthina Μια αυτοπροσωπογραφία χωρίς πρόσωπο και ένα παράθυρο χωρίς θέα. Ο εαυτός μου στο διαμέρισμα της οδού Βουλγαροκτόνου ή, ακριβέστερα, στο καταφύγιο και εργαστήριο: τις δύο ιδιότητες του χώρου που συναποτελούν την έννοια της κατοικίας μου ως ανθρώπου και ζωγράφου. Πίσω απ’ τις μισόκλειστες γρίλιες, εκτός από το αναφομοίωτο φως του μεσημεριού, παραμονεύει η σκληρή και ταυτόχρονα γλυκιά ατμόσφαιρα της γειτονιάς της Νεάπολης. Η αύρα της οδού Μαυρομιχάλη, με τα μπαλωμένα πεζοδρόμια και τα γερασμένα νεοκλασικά σπίτια, το νευρασθενικό μποτιλιάρισμα της Ιπποκράτους και οι κρυμμένοι θησαυροί των παλαιοβιβλιοπωλείων της, τα θαμπά δέντρα που σκιάζουν τους δρόμους και οι οάσεις των πεζοδρόμων, ο Στρέφης κι ο Λυκαβηττός με αντικριστά καντήλια. Κι αν ανεβάσεις τις γρίλιες και δείξεις το πρόσωπό σου στα απέναντι κτήρια θα δεις και τον ουρανό, που σου στεγνώνει τα απλωμένα ρούχα στην ταράτσα.

43

Σοφία Σιμάκη

“The woodcutters” - Francisco de Goya

Ακουαρέλα σε χαρτί, 2014, 150 x 100 εκ.

#NeapolisAthina Μερικές εικόνες Να παίζουμε μαζί στο γήπεδο του μπάσκετ. Περαστική παρέα τραγουδάει το «ένας ουρανός μ’ αστέρια». Να το λες κι εσύ. Δροσιά από τα δέντρα. Γκιώνης. Πάρτυ στον ένα λόφο, χειρόφρενα στον άλλο. Γείτονες και φίλοι να μας χτυπάνε τα κουδούνια. Ελικόπτερα, φωνές και δρόμοι χωρίς φώτα. Να προσέχεις τ’ απομεινάρια της λαϊκής κάτω. Παράδρομος που δεν είχα προσέξει.

44

Άγγελος Σπάρταλης Ερατώ

Βίντεο, 2006

#NeapolisAthina Μια υβριδική περιοχή μιας υβριδικής μεγαλούπολης δε θα μπορούσε να μη σε ορίσει. Και ορίζοντάς με, η Νεάπολη όρισε μοιραία και την εργασία μου, σαν τζαμπατζής θεατής κινηματογράφου που διαμαρτύρεται για την θέρμανση ένα πράγμα. Για να αποδείξω την διάβρωση, αλλά και την ανάταση που έχει επιφέρει στον καλλιτεχνικό μου εγκέφαλο η Νεάπολη, σας προκαλώ να δείτε την ταινία μου «Ερατώ» και να φανταστείτε ότι το χωρίο είναι η Νεάπολη και το άλσος ο λόφος του Στρέφη.

45

Ηλίας Χαρίσης

Λουόμενος

Ακρυλικό σε χαρτί, 1990, 110 x 75 εκ.

#NeapolisAthina Νεάπολις, η ενδοχώρα της Αθηναϊκής Τριλογίας, ένα κομμάτι πόλης που εκτείνεται στον ενδιάμεσο χώρο μεταξύ των λόφων Στρέφη και Λυκαβηττού... Ένας οικοδομικός χώρος ενός αιώνα ζωής, που δένει την καθημερινότητά μου με την απαρχή αυτού του κομματιού της νέας πόλης των Αθηνών, είναι ο χώρος που στεγάζεται το ατελιέ μου!!! Μια παλιά μονοκατοικία με τον απεριποίητο κήπο της, που τα συμβόλαια αγοράς αυτού του κομματιού γης στις παρυφές του Λυκαβηττού στην τότε γειτονιά “Τσακαγιάννη”......, “σχιστής πέτρας” και Γαλλικής Σχολής, μας μεταφέρουν κατευθείαν στους μετεπαναστατικούς χρόνους, όπου ερχόμαστε να συναντήσουμε τον πωλητή που ακούει στο όνομα “οικογένεια Μακρυγιάννη”...!!! Ένας χώρος χτισμένος με κόκκινη πέτρα από τα νταμάρια του Λυκαβηττού, και με χειροποίητα τούβλα από τον πολύ καλής ποιότητας πηλό του Μαρουσίου, να αντέχουν ακόμη στην μανία του χρόνου και της ανοικοδόμησης!!! Κατηφορίζοντας το δρόμο προς την Γαλλική Σχολή με τον ήλιο να βασιλεύει νοιώθω την χρυσόσκονη του Henry Miller να κυλάει στα οικοδομικά απομεινάρια της τότε νέας πόλης, δεχόμενα και μεταφέροντας το ασταθές φως του απογεύματος και του αποχωρούντος ήλιου, αισθάνομαι τον δρόμο να συναντά την Πνύκα και το Θησείο με φόντο τον λαμπυρίζοντα Φαληρικό όρμο με τα πλεούμενά του να σε προκαλούν να τ’ αγγίξεις...

46

Γιώργος Χατζηελευθερίου Κορδώνης Χωρίς τίτλο

Λαδοπαστέλ σε χαρτί, λάδια και μολυβοκάρβουνα, 2009, 28 x 28 εκ.

Λαδοπαστέλ σε χαρτί, 2014, 13 x 14 εκ.

Ακρυλικό σε μαύρο χαρτί, ξυλομπογιά, 2006, 10,5 x 10,5 εκ.

Λαδοπαστέλ σε χαρτί, μολυβοκάρβουνο, 2014, 14 x 14 εκ.

Λαδοπαστέλ σε χαρτί, μολυβοκάρβουνα και μαρκαδόρο, 2007, 18,5 x 23 εκ.

#NeapolisAthina 4 μήνες Νεάπολη. Η πιο μακρόχρονη επαφή με την περιοχή ήταν το dvd club του Λευτέρη για σινεφίλ ταλαιπωρία. Δεν είναι γκέτο μεταναστών ούτε οικονομικά ανθηρών. Αν η πόλη σου είναι η Αθήνα, είναι Αθήνα. Δεν είναι τσιμέντο αραιωμένο με πράσινο για οικογένειες. Χώρος εργασίας. Φτιαγμένων ρετιρέ και κατήφειας υπογείων. Ενθουσιασμένων εναλλακτικών Γερμανών, Σκανδιναβών. Θέα στην θάλασσα από βράχους, αγκαλιά με γρυλλίζοντες απόμερους ανθρώπους. Και μες το σκοτάδι που στέκεσαι κυλάνε γύρω σου 3 μοντέλα, ηθοποιοί. Καλλιεργημένοι και αγριόχορτα. Λαϊκή της Καλλιδρομίου για αίσθημα γειτονιάς και φασολάκια. Περαστικά ρουχαλάκια να διασκεδάζουν στα ωμάκια και τις κοιλιές φοιτητριών στο απέναντι μπαλκόνι όμοια με αυτές, όπως θα βγουν σε λίγο ζωηρές με όποιο από αυτά τελικά στάθηκε πάνω τους. Πτωχοκομείο με ουρά απέναντι απ’ το σούπερ μάρκετ, να κατεβάζεις τα μούτρα για την ντέρμπι σου. Παρτάκια και οκλαδόν φαντασιαζόμενων την ελευθερία νεαρών. Ο ποπός στην χρησιμοποιημένη βελόνα χωρίς ίχνος υπερπληροφόρησης 60άρηδων Αθηναίων Μικ Τζάγκερ περί μακροημέρευσης, πρόληψης και μακροζωίας. Ένα χάος με λίγα λόγια, που με μια μπύρα το χαίρομαι να ζει γύρω μου. Πάντα σε μια πόλη θέλεις κάτι να ζει μαζί σου. Ίσως είναι ποτάμι, ίσως θάλασσα. Εδώ η βουή.

47

Βιβλιογραφία Βατόπουλος Νίκος, Το πρόσωπο της Αθήνας, Ποταμός, Αθήνα 2002. Βιτάλης Αρμάνδος - Χελάς Βασίλειος (επιμ.), Λεύκωμα 1907-2007, Μαριανοί Αδελφοί - 100 χρόνια κοινωνικής και εκπαιδευτικής προσφοράς στην Ελλάδα, Λεόντειο Λύκειο, Αθήνα 2008. Γαλανάκη Ρέα, Η Άκρα Ταπείνωση, Καστανιώτη, Αθήνα 2015. Γιοχάλας Θανάσης- Καφετζάκη Τόνια, Ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία, Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», Ι.Δ. Κολλάρου & Σίας Α.Ε., Αθήνα 2013. Δροσίνης Γεώργιος, Άπαντα, Σκόρπια φύλλα της ζωής μου, τ. έβδομος, τ. όγδοος, Σύλλογος Προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων, Αθήναι 2001. Θεοτοκάς Γεώργιος, Αργώ, Το Βήμα, τ. Α΄, τ. Β΄, Αθήνα 2015.

Hansen Jens Godber, Το Γυμνάσιο Dörpfeld στην Αθήνα (Γερμανική Σχολή Αθηνών)-Ιστορία και δομή ενός γερμανικού σχολείου του εξωτερικού, Σύλλογος Αποφοίτων Γερμανικής Σχολής Αθηνών, Αθήνα 2017. Καιροφύλας Γιάννης, Η ωραία Νεάπολις και τα παρεξηγημένα Εξάρχεια, Φιλιππότης, Αθήνα 2002. Καιροφύλας Γιάννης, Οι συμμαθητές του Ε΄ Γυμνασίου, Φιλιππότης, Αθήνα 2017. Καραγιώργη Μπαχαριά Ιωάννα, Τα παιδιά της Δαφνομήλη του 20ού αιώναΠαλιά και Νέα, Φιλιππότης, Αθήνα 2016. Καραμανωλάκης Βαγγέλης – Παπαθανασίου Ιωάννα (επιμ.), Δεν ήταν ο γαλατάς… - Μνήμες της 21ης Απριλίου 1967, Αρχειοτάξιο, τχ.8, Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας, Εφημερίδα «Η Αυγή», Αθήνα 2006.

Ξενόπουλος Γρηγόριος, Η ζωή μου σαν μυθιστόρημα, Αφοί Βλάσση, Αθήνα 1994. Ξενόπουλος Γρηγόριος, Η παρούσα ώρα, Αφοί Βλάσση, Αθήνα 1997. Ξενόπουλος Γρηγόριος, Φοιτηταί κι Αρσακειάδες, Αφοί Βλάσση, Αθήνα 1994. Παράσχος Κώστας, Η κατοχή-φωτογραφικά τεκμήρια 1941-1944, Ερμής, Αθήνα 1997. Παπακώστας Γιάννης, Φιλολογικά σαλόνια και καφενεία της Αθήνας (18801930), Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», Ι.Δ. Κολλάρου & Σίας Α.Ε., Αθήνα 1988. Παππά Αμαλία (επιμ.), 100 χρόνια Γενικά Αρχεία του Κράτους, 500 χρόνια ιστορία, 1914-2014, Εθνικό Τυπογραφείο, Αθήνα, 2016. Ρωπαϊτου-Τσαπαρέλη Ζωή, Από την άμαξα στο ταξί με αφηγήσεις των οδηγών τους, Φιλιππότης, Αθήνα 2009 Σκαλτσά Ματούλα, Κοινωνική ζωή και δημόσιοι χώροι κοινωνικών συναθροίσεων στην Αθήνα του 19ου αιώνα, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1983. Σκιαδάς Ελευθέριος Γ., Οι Συνοικίες των Αθηνών – Η πρώτη επίσημη διαίρεση (1908), Πολιτισμικός Οργανισμός Δήμου Αθηναίων, Αθήνα 2001. Σκιαδάς Ελευθέριος Γ., Ο Ποιητής του Κάρρου, Σύγχρονοι Ορίζοντες, Αθήνα 2011. Σκουμπουρδή Άρτεμις, Αθήνα: Μία πόλη μαγική, Ι. Σιδέρης, Αθήνα 2004.

Skoumbourdi Artemis, Coffee Shops of Old Athens, Municipality of Athens Cultural Organization, Athens 2002.

Κασιμάτη Μαριλένα Ζ. – Πανέτσος Γεώργιος Α., Η αρχιτεκτονική του Θεοφίλου Χάνσεν (1813-1891), Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη, Αθήνα 2014.

Σπανδωνής Νικόλαος, Η Αθήνα μας· Σκηναί εκ του αθηναϊκού βίου, Γ. Φέξης, Αθήναι 1893.

Λάιος Γεώργιος Σ., Σίμων Σίνας, Ακαδημία Αθηνών, Αθήνα 1972.

Σταθάκης Νίκος, Φλόγα και μνήμες, Ιδιωτική έκδοση, Αθήνα 1984.

Μιχελή Λίζα, Η Αθήνα σε τόνους ελάσσονες, Δρώμενα, Αθήνα 1987.

Ταχτσής Κώστας, Το τρίτο στεφάνι, Ερμής, Αθήνα 1970.

Μπίρης Μάνος Γ., Μπίρης Κώστας: Βίος αφιερωμένος στην πόλη των Αθηνών, Μέλισσα, Αθήνα 2015.

Τραυλός Ι., Πολεοδομική εξέλιξις των Αθηνών, Καπόν & Αγγελική Κόκκου, Αθήνα 1960.

Μπίρης Κώστας Η., Αι Αθήναι-Από του 19ου εις τον 20όν Αιώνα, Μέλισσα, Αθήνα 1966.

Τρίχα Λύντια, Ο Χαρίλαος πίσω από τον Τρικούπη, Σειρά Ηγέτες, Καθημερινές Εκδόσεις Α.Ε. Αθήνα 2014.

Ξενόπουλος Γρηγόριος, Αφροδίτη: Η γυναίκα που σε χάνει – Η γυναίκα που σε σώζει, Αφοί Βλάσση, Αθήνα 1984.

48

Ο κατάλογος αυτός εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 2017, με την ευκαιρία διοργάνωσης της έκθεσης #NeapolisAthina: και τώρα και τότε στις γκαλερί της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης από τις 18 Οκτωβρίου έως και τις 16 Δεκεμβρίου 2017. Οργάνωση: Ελληνοαμερικανική Ένωση Hellenic American College (HAEC) Επιμέλεια έκθεσης, καταλόγου: Λουΐζα Καραπιδάκη Συντονισμός οργάνωσης: Λίλα Μανιώτη, Διευθύντρια Πολιτιστικών Ελληνοαμερικανικής Ένωσης Υποστήριξη οργάνωσης: Μυρτώ Τσελέντη Ρένα Ευσταθίου Έρευνα και τεκμηρίωση: Λουΐζα Καραπιδάκη Λίλα Μανιώτη Τεχνικός εγκατάστασης: Κώστας Γιαννακόπουλος Φωτισμοί: Νίκος Θεοτοκόγλου Οπτικοακουστικές εφαρμογές: Γιώργος Αγαλιανός Γιώργος Μπαλάνης Γραφιστικά έκθεσης, καλλιτεχνικός σχεδιασμός καταλόγου: Αντωνία Χουβαρδά Εκτύπωση καταλόγου: PressiousArvanitidis

Ευχαριστίες Η πραγματοποίηση της έκθεσης #NeapolisAthina: και τώρα και τότε δεν θα ήταν εφικτή χωρίς την συμβολή των παρακάτω στην έρευνα και συγκέντρωση υλικού και πληροφοριών. Ευχαριστούμε θερμά για την παραχώρηση δικαιωμάτων αναπαραγωγής και τον δανεισμό υλικού: τον Ελευθέριο Σκιαδά, Πρόεδρο του Συλλόγου των Αθηναίων και Διευθυντή της Εφημερίδας για την Αθήνα «Ο Μικρός Ρωμηός» του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών – Ίδρυμα Βούρου-Ευταξία, τον Βασίλη Αλεξόπουλο, Διευθυντή του Αρχείου της ΕΡΤ, την Μπέτυ Χωριανοπούλου, Υπεύθυνη του Φωτογραφικού Αρχείου του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, την Αλίκη Τσίργιαλου, Υπεύθυνη του Τμήματος Φωτογραφικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη, την Ναταλία Μπούρα, Υπεύθυνη του Τμήματος Αρχείων Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη, τον Ευάγγελο Παπούλια, Προϊστάμενο του Τμήματος Μουσείων και Ιστορικών Αρχείων ΕΚΠΑ, την Αργυρώ Αγγελοπούλου, Υπεύθυνη του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου, Τμήματος του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης και την Ματθίλδη Πυρλή, Υπεύθυνη του Φωτογραφικού Αρχείου του ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ, την Αμαλία Παππά, Προϊσταμένη Τμήματος Βιβλιοθήκης και Αναγνωστηρίου, Αν/τρια Διευθύντρια Κ.Υ. Γενικών Αρχείων του Κράτους, την Ελένη Δρούλια, Διευθύντρια της Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων, την Ζέτα Αντωνοπούλου, Προϊσταμένη του τμήματος Δημοτικού & Ιστορικού Αρχείου Δήμου Αθηναίων, την Γιώτα Παυλίδου, Υπεύθυνη στο Αρχείο Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη, την Ακαδημαϊκό Κική Δημουλά, Πρόεδρο Διοικούσας Επιτροπής του Ιδρύματος Κωστή Παλαμά, την Σοφία Πελοποννησίου-Βασιλάκου, Επιμελήτρια Οικίας Κατακουζηνού και Μέλος του Δ.Σ. του Ιδρύματος Α & Λ. Κατακουζηνού, την Κάλλη Πετροχείλου, Έφορο της Δημοτικής Πινακοθήκης Αθηναίων, τον Βαγγέλη Καραμανωλάκη, Γενικό Γραμματέα των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ), τον Alexandre Farnoux, Διευθυντή της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής και την Καλλιόπη Χρηστοφή, Υπεύθυνη Αρχείου φωτοθήκης / σχεδιοθήκης, την Διοικούσα Επιτροπή της Ιονίου Σχολής, τον Κώστα Γαλάνη, Πρόεδρο του Συλλόγου Αποφοίτων Γερμανικής Σχολής Αθηνών, τον Παναγιώτη Μαμαλή, Πρόεδρο της Ένωσης Αποφοίτων Λεοντείου Λυκείου. Για την άριστη συνεργασία τους και υποστήριξη ευχαριστούμε θερμά και τους: Βασιλική Μαντζώρου, Γραμματέα του Τμήματος Ιστορικών και Αρχειακών Μελετών του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών – Ίδρυμα Βούρου-Ευταξία, Δέσποινα Ζερβού, Αντωνία Κουτσοδόντη και Δανάη-Διδώ Γεωργούλα από το Αρχείο της ΕΡΤ, Μυρσίνη Πήχου από το Μουσείο Ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Χάιδω Μπάρκουλα από το Ιστορικό Αρχείο Πανεπιστημίου Αθηνών, Δέσποινα Μούστου από το Ίδρυμα Κωστή Παλαμά, Ευτέρπη Μονιά από την Ιόνιο Σχολή, Έλενα Αντωναράκου, Βασιλική Καραπάνου, Θεώνη Ιορδάνη από την Βιβλιοθήκη της Βουλής και Γιώργο Χριστοφορίδη από τις Εκδόσεις Ερμής. Εγκάρδιες ευχαριστίες για την παραχώρηση υλικού από τα προσωπικά τους αρχεία οφείλονται στον Νίκο Βατόπουλο, στην Λίζα Κουτσαπλή και στον Σπύρο Κατωπόδη. Ευχαριστούμε για τις πολύτιμες συμβουλές τους τον Ευάγγελο Σόρογκα, Ομότιμο Καθηγητή Πανεπιστημίου Αθηνών, την Ροδούλα Σταθάκη και την Κλεοπάτρα Φατούρου. Τέλος, ευχαριστούμε θερμά για την ανταπόκρισή τους και την συμμετοχή στην εικαστική έκθεση, τους 31 καλλιτέχνες που παρουσιάζονται στον παρόντα κατάλογο.

σε σύμπραξη με