Hawlati No.1756

‫رۆژنامەیەکی سیاسیی گشتیی ئەهلییە‬

‫نرخ‪ 1000 :‬دینار‬

‫ژماره (‪ )17٥6‬چوارشهممه ‪201٨/٥/30‬‬

‫هۆمهر شێخ موس ئهندامی دهستهى دامهزرێنهری یهکێتی‪:‬‬

‫‪7‬‬ ‫قوباد تاڵهبانی شایستهى سکرتێری گشتییە و‬ ‫دهتوانێت یهکێتى له ترازان رزگار بکات‬ ‫کۆمسیۆنە‬ ‫دیکەی‬ ‫هەنگاوی‬ ‫چاوەڕوانی‬ ‫پەرلەمان‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫چیدى یهکگرتوو کوڕى‬ ‫خۆى ناکات بهقوربانى‬ ‫کچى خهڵکى‬

‫‪6‬‬ ‫چیرۆکی بردنی تهرازووی‬ ‫گهنجهکهی ههڵهبجه‬

‫برادۆست؛ لهبهردهم‬ ‫ئاگرى تورکیادا ‪5‬‬

‫‪10‬‬ ‫ئەمجارە کوردەکانی تورکیا‬ ‫چارەنووسی ئەردۆغان‬ ‫دیاری دەکەن‬

‫‪2‬‬

‫راپۆرت و بەدواداچون‬

‫ژماره (‪ )1756‬چوارشهممه ‪2018/5/30‬‬

‫‪hawlatihawal@gmail.com‬‬

‫پێش هەڵبژاردن کۆمسیۆن‬ ‫داوایەکی نەتەوەیەکگرتوەکانی رەتکردۆتەوە‬ ‫نه‌جات‌ئه‌حمه‌د‬ ‫ک��ۆم��س��ی��ۆن��ی ب�����ااڵی س���ەرب���ەخ���ۆی‬ ‫هەڵبژاردنەکانی ع��ێ��راق‪ ،‬داوای��ەک��ی‬ ‫رێکخراوی ن��ەت��ەوە یەکگرتووەکانی‬ ‫رەت��ک��ردۆت��ەوە کە پێش ئەنجامدانی‬ ‫ه��ەڵ��ب��ژاردن��ەک��ان ئ��اڕاس��ت��ەی ک��ردوە‬ ‫بۆ ئ��ەوەی الیەنی سێیەم چاودێری‬ ‫دەنگدانی ئەلیکترۆنی بکات‪.‬‬ ‫سەعید کاکەیی ئەندامی ئەنجومەنی‬ ‫کۆمسیارانی کۆمسیۆنی هەڵبژاردنەکانی‬ ‫ع��ێ��راق ئ��ەو زان��ی��اری��ان��ەی ب��ۆ ‪‬‬ ‫پشتڕاستکردەوەو رایگەیاند کۆمسیۆن‬

‫بە داواکەی نەتەوە یەکگرتوەکان رازی‬ ‫نەبووە‪.‬‬ ‫هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی‬ ‫عێراق کە لە ‪١2‬ی ئایار بەڕێوەچوو‬ ‫نیگەرانی زۆری ب��ەدوای خۆیدا هێنا‬ ‫بەهۆی ئەوەی ژمارەیەک هێزی سیاسی‬ ‫ن��اڕازی��ن ل��ە ئەنجامەکانی و دەڵێن‬ ‫ساختەکاری ئەنجامدراوە‪.‬‬ ‫هیمداد حهمهد عهلى رێکخهرى ژوورى‬ ‫پهیوهندى سیاسى بزووتنهوهى گۆڕان‬ ‫به ‪ ‬راگهیاند «ئهمیر ئارایال‬ ‫که سهرپهرشتى بهشى ههڵبژاردنى‬ ‫ن��هت��هوه یهکگرتووهکانه راپۆرتێکى‬

‫داوه ب��ه کۆمیسیۆن و ه��ەروەه��ا بە‬ ‫ن��هت��هوه ی��هک��گ��رت��ووهک��ان‪ .‬ک��ە تێیدا‬ ‫دهڵێت پێویسته کۆمپانیاى سێیهم‬ ‫هەبێت سهرپهرشتى جیهازهکان بکات‬ ‫که پڕۆسهى ههڵبژاردنى پێ ئیداره‬ ‫دهدرێت«‪.‬‬ ‫ئامەژە بەوەدەکات کە نوێنهرى نهتهوه‬ ‫ی��هک��گ��رت��ووهک��ان ل��ه ههڵبژارنهکانى‬ ‫ع��ێ��راق‪ ،‬ل��هم راپ��ۆرت��هک��ەدا نیگەرانی‬ ‫خ��ۆی ن��ی��ش��ان��داوهو رای��گ��ەی��ان��دوە کە‬ ‫ئ��هگ��هر الی��هن��ى سێیهم سەرپەرشتی‬ ‫ئامێرەکانی دەنگدان نەکات و ئاگاداری‬ ‫میمۆرییەکان نەبێت‪ ،‬ئەوان نیگەران‬

‫دەبن لە ئەنجامەکانی‪.‬‬ ‫ئ��ام��ێ��رەک��ان��ی دەن���گ���دان ل���ە الی���ەن‬ ‫کۆمپانیای مینۆی کۆرییەوە کڕدراوە‪،‬‬ ‫ب��ۆ ب��ەڕی��وەج��وون��ی ه��ەل��ب��ژاردن��ەک��ە‬ ‫ئ��ەو کۆمپانیایە لەگەل کۆمسیۆندا‬ ‫سەرپەرشتی هەڵبژاردنەکەیان کردوە‪.‬‬ ‫سهلیم کۆیى ئهندامى سهرکردایهتى‬ ‫کۆمهڵى ئیسامى کوردستان بە ‪‬‬ ‫راگەیاند «بهشى ههڵبژاردنى نهتهوه‬ ‫یهکگرتووهکان ل��ە راپۆرتەکەیاندا‬ ‫ب��اس��ی��ان ل��ه ک��ۆم��ەڵ��ێ��ک گ��رف��ت ک��رد‪،‬‬ ‫که دوات��ر لەکاتی هەڵبژاردنەکاندا‬ ‫روویاندا»‪.‬‬

‫‌‌‌به‌شى‌هه‌ڵبژاردنى‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌‌یه‌کگرتووه‌کان‌‬ ‫لە‌راپۆرتەکەیاندا‌‬ ‫باسیان‌له‌‌کۆمەڵێک‌‬ ‫گرفت‌کرد‪‌،‬که‌‌دواتر‌‬ ‫لەکاتی‌هەڵبژاردنەکاندا‌‬ ‫روویاندا‬

‫پهیماننامهى شهرهف بێ هیوایی درووستکرد‬ ‫الیه‌نه‌‌سیاسییه‌‌ناڕازییه‌کان‌له‌‌ئه‌نجامی‌هه‌ڵبژاردن‪‌،‬چه‌ندین‌به‌ڵگه‌ى‌پێشلێکارییان‌داوه‌ته‌‌نه‌ته‌وه‌‌یه‌کگرتووه‌کان‪‌.‬‬

‫نه‌جات‌ئه‌حمه‌د‬ ‫ژم�����ارهی�����هک الی���هن���ى س��ی��اس��ی��ى ک��ه‬ ‫میسداقییهتى شهرهفیان به چاودێرى‬ ‫نهتهوهیهکگرتووهکان بۆ ههڵبژاردنى‬

‫ئهنجومهنى نوێنهرانى عێراق واژۆکردوە‪،‬‬ ‫ن��اڕازی��ن ل��ه ئهنجامى ههڵبژاردنهکان‬ ‫و رای��دهگ��هی��هن��ن ک��ه یهکێتى و پارتى‬ ‫پابهندى ئهو میسداقه شهرهفهى نێوانیان‬ ‫نهبوونهو ههموو بهڵگهو گلەییهکانیشیان‬

‫به نهتهوه یهکگرتوهکان داوه‪.‬‬ ‫پهیماننامهى ش��هرهف‪ ،‬لهالیهن نهتهوه‬ ‫ی��هک��گ��رت��ووهک��ان��هوه ئ��ام��ادهک��راب��وو له‬ ‫‪ 24‬خ��اڵ��ى س��هرک��ى و چ��هن��د بڕگهیهک‬ ‫پێکهاتبوو بۆ سهرجهم الیهنهکانى عێراق‬ ‫و ههرێمى ک��وردس��ت��ان‪ ،‬تیایدا جهخت‬ ‫لهسهر پابهندبوونى الیهنهکان لهکاتى‬ ‫بانگهشهى ههڵبژاردنهکاندا دهکاتهوه تا‬ ‫رێز له ئهنجامهکانى ههڵبژاردن بگرن‬ ‫و سهرجهم الیهنه کوردستانییهکانیش‬ ‫واژووی����ان ل��هس��هر ئ��هو پهیماننامهیه‬ ‫کردبوو‪.‬‬ ‫بهشێک ل��ه الیهنهکانى بهشداربوونى‬ ‫ههڵبژاردنهکانى ئهنجومهنى نوێنهران‬ ‫هێما بۆ ئهوه دهک��هن که دووالی��هن بهو‬ ‫پهیماننامهیه پایهند نهبوون و ساختهکارى‬ ‫زۆری������ان ک������ردووه‪ ،‬راش��ی��دهگ��هی��هن��ن‬ ‫پێش ئهنجامدانى ههڵبژاردنهکانیش‬ ‫نهتهوهیهکگرتووهکانیش دوودڵى خۆیان‬ ‫سهبارهت بهو جیهازانه خستووهتهڕوو‪.‬‬ ‫هیمداد حهمهد عهلى رێکخهرى ژوورى‬ ‫پهیوهندییه سیاسییهکانى بزووتنهوهى‬ ‫گۆڕان به ‪ ‬وت «له دوا کۆبوونهوهى‬ ‫س��هرج��هم الی��هن��هک��ان ل��هگ��هڵ نوێنهرى‬ ‫نهتهوه یهکگرتووهکان له عێراق و به‬ ‫راشکاوى پێمان وتن که سهدان بهڵگهمان‬ ‫لهبهر دهسته که ئهو پرۆسهیه ههر له‬ ‫زاخۆ وه تا خانهقین لهژێر پرسیاردایه‬ ‫و سهرکهوتوو نهبووه و چهند الیهنێک‬ ‫ک��ه ب��هش��دار ب��وون��ه ل��هو پهیمانامهیه‬ ‫پێشلکارییان کردووه«‪.‬‬ ‫وت��ی��ش��ى «ک��هچ��ى ئ����هوان وت��ی��ان ئێمه‬ ‫راوێ��ژک��اری��ن و روون��ک��ردن��هوهى ت��هواوى‬ ‫خۆمان دهدهی��ن لهسهر کۆى پرۆسهکهو‬ ‫ه��هم��وو دیکۆمینتهکانى الی��هن��هک��ان و‬ ‫ئهوهى خۆشیان کۆیان کردبووهوه دهیکهن‬ ‫به راپۆرتێک و دهیدهن به کۆمسیۆن»‪.‬‬ ‫رێ��ک��خ��هرى ژوورى پ��هی��وهن��دى سیاسى‬ ‫ب��زووت��ن��هوهى گ��ۆڕان روونیشی ک��ردهوه‬ ‫«ب��ه ن��هت��هوه یهکگرتووهکانمان وت��ووە‬ ‫ههندێک الیهن رێزیان لهم پهیماننامهیه‬ ‫نهگرتووه‪ ،‬به تایبهتى یهکێتى و پارتى و‬ ‫خروقاتیان به بهرنامه کردووه«‪.‬‬

‫ج��گ��ه ل��ه ب���زووت���ن���هوهى گ����ۆڕان پێنج‬ ‫الیهنى دیکهش سکااڵو تێبینیان لهسهر‬ ‫ئهنجامى ههڵبژارنهکان ههیهو ئاماژه‬ ‫بۆ ئهوه دهکهن که سکااڵو گلهییهکانیان‬ ‫گهیاندووهته نهتهوه یهکگرتووهکان و‬ ‫یهکیتى و پارتى به پێشلکاریى بهرامبهر‬ ‫ئهو پهیماننامهیه تۆمهتبار دهکهن‪.‬‬ ‫بهپێى ئ��هو پهیماننامه ش��هرهف��هى که‬ ‫الیهنهکان له ههولێر ئیمزایان کردووه‪،‬‬ ‫دهبێت سهرجهم الیهنه بهشداربووهکانى‬ ‫ناو ئهو پهیماننامهیه پێوه پابهندبن‪،‬‬

‫ئه‌و‌په‌یماننامه‌ى‌‬ ‫شه‌ره‌فه‌ى‌له‌گه‌ڵ‌‬ ‫الیه‌نه‌کان‌مۆرمان‌‬ ‫کرد‌زۆر‌گرنگ‌بوو‪‌،‬‬ ‫پێویسته‌‌ئه‌وه‌ى‌‬ ‫پێوه‌ى‌پابه‌ند‌نه‌بێت‌‬ ‫گه‌وره‌ترین‬ ‫سزا‌وه‌ربگرێت‬ ‫ههر الیهنێکیش پابهند نهبێت‪ ،‬بهپێى‬ ‫ناوهڕۆکى پهیماننامهکه مامهڵهى لهگهڵدا‬ ‫دهکرێت‪.‬‬ ‫سهلیم کۆیى بهرپرسى پهیوهندییهکانى‬ ‫ک��ۆم��هڵ��ى ئ��ی��س��ام��ى ک���وردس���ت���ان له‬ ‫لێدوانێکیدا به ‪ ‬راگهیاند »ئهو‬ ‫پهیماننامهى شهرهفهى لهگهڵ الیهنهکان‬ ‫مۆرمان کرد زۆر گرنگ ب��وو‪ ،‬پێویسته‬ ‫ئهوهى پێوهى پابهند نهبێت گهورهترین‬ ‫سزا وهربگرێت» ‪.‬‬ ‫ب��هرپ��رس��ى پ��هی��وهن��دی��هک��ان��ى کۆمهڵى‬

‫ئیسامى ک��وردس��ت��ان ک��ه یهکێک بوو‬ ‫لهوانهى واژووى لهسهر ئهو میسداقییهته‬ ‫واژوو کردبوو وتیشى «ئهو گرێبهستهى‬ ‫که ک��راوه لهگهڵ ئهو کۆمپانیایهى ئهم‬ ‫جیهازهى درووستکردووه به المهرکهزى‬ ‫ک���راوهو ل��هس��هر ئاستى واڵت��ان��ی��ش ئهو‬ ‫گرێبهسته نهکراوه بهڵکو له تورکیاوه‬ ‫ئ��هن��ج��ام��دراوه ت��ا ئ���هو واڵت���ه تێیدا‬ ‫بهرپرسیار نهبێت له ئهنجامهکانى‪ ،‬دیاره‬ ‫ئ��هوه ویستى ئ��هوان ب��ووه بهڵگهش الى‬ ‫ئهوان ههبووه که بهو جۆرهیه«‪.‬‬ ‫ل����هوهاڵم����ى ئ�����هوهى پ��ێ��ش��ت��ر ن��هت��هوه‬ ‫ی��هک��گ��رت��ووهک��ان ت��اچ��هن��د درک���ى ئ��هوه‬ ‫ک��ردب��وو ک��ه گ��رف��ت ل��ه ج��ی��ه��ازهک��ان��دا‬ ‫ه���هی���ه‪ ،‬ب��هرپ��رس��ى پ��هی��وهن��دی��هک��ان��ى‬ ‫کۆمهڵى ئیسامى کوردستان وتى »بهشى‬ ‫ه��هڵ��ب��ژاردن��ى ن��هت��هوه ی��هک��گ��رت��ووهک��ان‬ ‫راپۆرتیان ههیەو باسیان لهو گرفتانه‬ ‫کردووه که ئێستا رووی��داوه و کۆمسیۆن‬ ‫هیچ وهاڵم��ێ��ک��ى ن��هب��ووه‪ ،‬ئێمه گلهیى‬ ‫ئ��هوهم��ان ک��رد ک��ه پێویست ب��وو ئ��هو‬ ‫راپۆرته به الیهنه سیاسیهکانیش بدرایه‪،‬‬ ‫تا ئێمهش ئاگادار بین»‪.‬‬ ‫ئ��هن��دام��ێ��ک��ى س��هرک��ردای��هت��ى یهکێتى‬ ‫نیشتیمانى ک��وردس��ت��ان‪ ،‬رهتیدهکاتهوه‬ ‫نهتهوه یهکگرتووهکان دوودڵ بووبێتن له‬ ‫جیهازى ههڵبژاردنهکان و رایدهگهیهنێت‬ ‫نهتهوه یهکگرتووهکان ئهنجامهکانیان‬ ‫قبوڵکردووه‪.‬‬ ‫بێگهرد تاڵهبانى ئهندامى سهرکردایهتى‬ ‫یهکێتى نیشتانى کوردستان و ئهندامى‬ ‫بهشداربووى ئهو پهیمان نامهیهى شهرهفه‬ ‫که واژووى لهسهر کردووه به‪ ‬وت‬ ‫«من ئاگادارى هیچ قسهیهکى لهم شێوهیه‬ ‫ک��ه ن��هت��ەوه ی��هک��گ��رت��ووهک��ان کردبێتى‬ ‫و ن��هت��هوه ی��هک��گ��رت��ووهک��ان نهتیجهى‬ ‫ههڵبژاردنهکانى رهتکردبێتهوه«‬ ‫وتیشى «ئ��هوهن��هى من ئاگاداربم ئهوان‬ ‫تهئیدى ئهنجامهکانیان ک���ردوه‪ ،‬وهک‬ ‫دهبینین ئێستا دێ��ن س��هردان��ى پارته‬ ‫کوردییهکان دهک��هن و س��هردان��ى بهغدا‬ ‫دهکهن تا کار بکرێت لهسهر ئهنجامان بۆ‬ ‫پێکهێنانى حکومهت«‪.‬‬

‫ژماره (‪ )1756‬چوارشهممه ‪2018/5/30‬‬

‫راپۆرت و بەدواداچون‬

‫‪3‬‬

‫پهرلهمانى عێراق چاوهڕێی ههنگاوى تره له کۆمسیۆن‬ ‫سهعید کاکهیی‪ :‬کۆمیسیۆن سهرجهم بڕیارهکانى پهرلهمان جێبهجێنهکات دهبێت فاتیحا لهسهر خۆى بخوێنێت‬ ‫ئارا ئیبراهیم‬ ‫پهرلهمانى عێراق رایدهگهیهنێت چاوهڕوانى‬ ‫ه��هن��گ��اوى ت���رن ل���هالی���هن ک��ۆم��س��ی��ۆن��هوه‬ ‫بنرێت سهبارهت به «ساختهکارییهکانى»‬ ‫ههڵبژاردنهکان‪ ،‬ئهمهش دواى ئهوهى دوێنى‬ ‫ئهنجامى دهنگدانى زیاتر له ههزار وێستگهى‬ ‫ههڵوهشاندهوه‪.‬‬ ‫بهپێی بڕیارهکانى پهرلهمانى عێراق‪ ،‬دەبێت‬ ‫کۆمسیۆن سهرجهم بڕیارهکانى پهرلهمان‬ ‫جێبهجێبکات ک��ه دووش��هم��م��هى راب���ردوو‬ ‫سهبارهت به ههڵبژاردنهکان دهریکردبوو‪ ،‬به‬ ‫پێچهوانهوه ئهندامانى دووردهخرێنهوه‪.‬‬ ‫سهعید ک��اک��هی��ى ئ��هن��دام��ى ئهنجومهنى‬ ‫کۆمیسیاران به‪ ‬وت «ئهگهر کۆمسیۆن‬ ‫سهرجهم ئهو بڕیارهى ئهنجومهنى نوێنهران‬

‫جێبهجێ نهکات ئهوا ئهندامانى کۆمسیۆن‬ ‫دهبێت فاتیحا لهسهرخۆیان بخوێنن»‪.‬‬ ‫وتیشی «پ��اش ئیقالهکرنى ئهندامهکانى‬ ‫کۆمیسیۆن‪ ،‬لهماوهى ‪ 10‬رۆژدا دادگاى فیدڕاڵى‬ ‫بڕیار لهسهر دهرئهنجامهکانى ههڵبژاردن‬ ‫دهردهکات»‪.‬‬ ‫پهرلهمانى عێراق‪ ،‬دووشهممهى راب��ردوو‬ ‫ب��ڕی��اری��دا بهههڵوهشاندنهوهى دهنگدانى‬ ‫دهرهوهى واڵت و م��هرج��دار (دهن��گ��دان��ى‬ ‫ئ���اوارهک���ان) ل��ه ه��هم��وو پ��ارێ��زگ��اک��ان جگه‬ ‫ل��ه ن��هی��ن��هوا‪ .‬دوێ��ن��ێ کۆمسیۆن ئهنجامى‬ ‫دهنگهکانى ههزارو ‪ 21‬وێستگهى ههڵوهشاندهوه‬ ‫که سکااڵیان لهسهر بووه‪.‬‬ ‫له بڕیارهکهى پهرلهماندا هاتووه «پێویسته‬ ‫النیکهم لهسهدا ‪10‬ى سندوقهکانى دهنگدان‬ ‫به دهست ههژماربکرێنهوه و ئهگهر لهسهدا‬

‫‪25‬ى ئ���هو دهن��گ��ان��ه ج���ی���اوازى دهرک����هوت‬ ‫ل��هگ��هڵ ئهنجامه ئهلیکترۆنییهکان ئ��هوا‬ ‫دهنگى تهواوى ههموو پارێزگاکان بهدهستى‬ ‫ههژماردهکرێنهوه»‪.‬‬ ‫لهناو ئهو ههزارو ‪ 21‬وێستگهیهى که کۆمسیۆن‬ ‫ههڵیوهشاندۆتهوه‪ ،‬ه��هر سێ پارێزگاکهى‬ ‫ههرێم و ناوچه دابڕێنراوهکانى تێدایه‪،‬‬ ‫بهجۆرێک له سلێمانى ‪ 96‬وێستگه‪ ،‬دهۆک‪224 ،‬‬ ‫ههولێر ‪ ،80‬کهرکوک ‪ ،186‬نهینهوا ‪ ،195‬دیاله‬ ‫دوو‪ ،‬سهاڵحهدین ‪ 47‬وێستگه‪ .‬ئهمه جگه له‬ ‫دهنگدانى درهوهى واڵت‪.‬‬ ‫«ههڵوهشاندنهوهى ئهو ژم��اره وێستگهیهى‬ ‫دهنگدان که کۆمسیۆن دوێنێ رایگهیاندوه‪،‬‬ ‫هێشتا قۆناغى ت��رى م���اوه‪ ،‬ئهنجومهنى‬ ‫ن��وێ��ن��هران چ���اوهڕوان���ى کۆمسیۆن دهک��ات‬ ‫ک��ه س��هرج��هم ئ���هو وێستگانهى بهڵگهى‬

‫ساختهکارى لهسهره ههڵیبوهشێنێتهوه«‪ .‬ئارام‬ ‫شێخ محهمهد‪ ،‬جێگرى سهرۆکى پهرلهمانى‬ ‫عێراق بۆ ‪ ‬وایوت‪.‬‬ ‫ه����هروهه����ا وت��ی��ش��ی «ل���ی���ژن���هى ی��اس��ای��ى‬ ‫خهریکى ئامادهکرنى پ��ڕۆژه یاسایهکن بۆ‬ ‫ههموارکردنهوهى یاساى ههڵبژاردنهکان‪،‬‬ ‫ب���هاڵم پ��رس��ى ئ��ی��ق��ال��هک��ردن��ى ئ��هن��دام��ان��ى‬ ‫کۆمسیاران پێویستى به دهرکردنى یاسا نییه‬ ‫و لهدهسهاڵتى ئهنجومهنى نوێنهراندایه‬ ‫ئیقالهیان بکات»‪.‬‬ ‫بهپێى ی��اس��اى ژم���اره ‪11‬ى س��اڵ��ى ‪2007‬ى‬ ‫ه��هم��وارک��راو‪ ،‬کۆمسیۆنى ههڵبژاردنهکان‬ ‫لهژێر چ��اودێ��رى ئهنجومهنى نوێنهرانى‬ ‫عێراقدا دهبێت‪.‬‬ ‫سهعید کاکهیى کاکهیى ئهندامى ئهنجومهنى‬ ‫کۆمسیاران وتى «دهبێت کۆسیۆن پابهندى‬

‫ب��ڕی��ارهک��هى ئهنجومهنى ن��وێ��ن��هران بێت‪،‬‬ ‫ئهگهر پابهند نهبێت‪ ،‬دهردهچێت لهو عههد‬ ‫و سوێندهى که وهک ئهندامانى کۆمسیۆن‬ ‫خواردوویانه«‪.‬‬ ‫وتیشى «کۆمسیۆن کێشهى دروس��ت��ک��رد‪،‬‬ ‫چونکه ئهنجامى بهرایى بهشێوهى نایاسایى‬ ‫دواخ��س��ت‪ ،‬پ���هراوى دهن��گ��دان��ى ب��ه ق��هواره‬ ‫سیاسییهکان دواخست‪ ،‬زیاتر له سێ ههزار‬ ‫سکااڵ و تانه به بهڵگه تۆمارکراوه و سهدان‬ ‫فالش میۆرى نهگهشتۆتهوه به کۆمسیۆن و‬ ‫دهبێت کۆمسیۆن ئهمانه ههمووى چارهسهر‬ ‫بکات»‪.‬‬ ‫پ��هرل��هم��ان��ى ع��ێ��راق ل��ه ب��ڕی��ارهک��ان��ی��دا‬ ‫هۆشداریداوه لهوهى ههر کهسێک له یاریکردن‬ ‫ب��ه پ��ڕۆس��هى ه��هڵ��ب��ژاردن دهس��ت��ى ههبێت‬ ‫رووبەڕووى دادگا دهبێتهوه و سزادهدرێن‪.‬‬

‫یهک مانگ لهبهردهم پهرلهماندایه‬ ‫بۆ ههڵوهشاندنهوهى ئهنجامهکان‬ ‫زیانلێکهوتوهکانى‬ ‫ههڵبژاردن گهشبینن‬ ‫به بڕیارهکانى‬ ‫پهرلهمان‪ ،‬یهکێتى و‬ ‫پارتیش دهڵێن الرییان‬ ‫نییه لهههنگاوهکان‬ ‫ئهگهر یاسایی بن‪.‬‬ ‫ئارا ئیبراهیم‬ ‫ههریهکه له پارتى و یهکێتى که سوودمهندى‬ ‫یهکهم و دووهمى ههڵبژرادنهکانى ئهنجومهنى‬ ‫نوینهرانى عێراقن لهناو الیهنه کوردییهکاندا‪،‬‬ ‫دهڵێن الرییان نییه له رێوشوێنه یاساییهکانى‬ ‫پهرلهمان‪ ،‬ئهگهرچی بڕیارهکانى به توند‬ ‫دهزانن‪ .‬هاوکات الیهنه زیانلێکهوتووهکانیش‬ ‫چاوهڕوانن دواى پێداچوونهوه دهنگهکانیان‬ ‫زیادبکات‪.‬‬ ‫دوێ��ن��ێ ک��ۆم��س��ی��ۆن��ى ب���ااڵى س��هرب��هخ��ۆى‬ ‫ه��هڵ��ب��ژاردن��هک��ان ئ��هن��ج��ام��ى ه�����هزارو ‪21‬‬ ‫وێستگهى دهنگدانى ههڵوهشاندهوه‪ ،‬دواى‬ ‫ئ����هوهى پ��هرل��هم��ان��ى ع��ێ��راق کۆمسیۆنى‬ ‫ناچارکرد ههنگاو بگرێتهبهر سهبارهت بهو‬ ‫تۆمهتانهى چهند الیهنێک لهسهر ئهنجامى‬ ‫ههڵبژاردنهکان‪.‬‬ ‫زانا رۆستایى‪ ،‬پهرلهمانتاری کۆمهڵى ئیسالمی‬ ‫به ‪ ‬وت «ئ��هوهى دوێنێ کۆمسیۆنى‬ ‫بااڵى ههڵبژاردنهکان باڵویکردهوه که ههزارو‬ ‫‪ 21‬وێستگهى ههڵوهشاندۆتهوه‪ ،‬دهرخهرى ئهو‬ ‫راستییهیه که ساختهکارییهکى زۆر گهوره‬ ‫لهههڵبژاردنهکاندا ک��راون‪ ،‬بۆیه کۆمسیۆن‬ ‫ن��اچ��اره رێ��ک��ارو بڕیارهکانى ئهنجومهنى‬ ‫نوێنهران جێبهجێ بکات»‪.‬‬ ‫ئ��هن��ج��وم��هن��ى ن��وێ��ن��هران��ى ع���ێ���راق‪ ،‬له‬ ‫کۆبوونهویهکى نا ئاسایداو به ئامادهبوونى ‪165‬‬ ‫پهرلهمانتار بڕیارێکى ‪ 11‬خاڵى پهسهند کرد‪،‬‬

‫زیاتر له سێ ههزار سکااڵ و تانه به بهڵگه تۆمارکراوه و سهدان فالش میۆرى نهگهشتۆتهوه به کۆمسیۆن‬ ‫که بهپێى بڕیارهکه لەسەدا ‪10‬ی دهنگهکانى‬ ‫ه��هڵ��ب��ژاردن��ى ئهنجومهنى ن��وێ��ن��هران له‬ ‫س��هرج��هم پارێزگاکانى ع��ێ��راق ب��ه دهس��ت‬ ‫ههژمار بکرێتهوه بۆ ئهوهى ب��هراوردى ئهو‬ ‫دهنگانه بکرێت که لهئهنجامى ئهلیکترۆنیدا‬ ‫لهالیهن کۆمسیۆنهوه راگهیهندراوه‪.‬‬ ‫لهدانیشتنهکهى ئهنجومهنى نوێنهراندا‪ ،‬هێما‬ ‫بۆ ئهوهشکراوه ئهگهر جیاوازى دهنگهکان‬ ‫بگاته لەسەدا ‪25‬ی ئهوا سهرجهم دهنگهکان‬ ‫به دهست ههژمار دهکرێتهوه‪.‬‬ ‫ئ��هگ��هر ک��ۆم��س��ی��ۆن��ى ب����ااڵى س��هرب��هخ��ۆى‬ ‫ههڵبژاردنهکانى ‪ 11‬ئهنجومهنى نوێنهران‬ ‫جێبهجێنهکات پهرلهمان دهتوانێت ههنگاوى‬ ‫دووهم بنێت که بریتیه له ههڵوهشاندنهوهى‬ ‫کۆمسیۆن و ههڵوهشاندنهوهى ئهنجامهکانى‬ ‫ه���هڵ���ب���ژاردن ل���ه س���هرت���اس���هرى ع��ێ��راق‪.‬‬ ‫ئ��هن��ج��وم��هن��ى ن��وێ��ن��هران��ى ع��ێ��راق ی��هک‬ ‫مانگى ل��هب��هردهس��ت��ه ب��ۆئ��هوهى ئهنجامى‬ ‫ههڵبژاردنهکان ههڵوهشینێتهوه‪.‬‬ ‫ئهمین بهکر‪ ،‬سهرۆکى فراکسیۆنى گۆڕان‬ ‫لهئهنجومهنى نوێنهرانى عێراق لهلێدوانێکدا‬ ‫ب��ه‪ ‬وت «پهرلهمان دانیشتهکهی به‬ ‫ک��راوهی��ى هێشتۆتهوه‪ ،‬بۆیه بۆ دانیشتنى‬

‫داهاتوو پێویست به نیسابى یاسایى ناکات‪،‬‬ ‫بهڵکو تهنها دهستهى سهرۆکایهتى بڕیارى‬ ‫دانیشتن بدات کۆبونهوه ئهنجامدهدرێت»‪.‬‬ ‫ههروهها باسى لهوهشکرد‪ ،‬پڕۆژه یاسایهکیان‬ ‫وهکو ئهندامانى ئهنجومهن ئاماده کردووه‬ ‫و خوێندنهوهى یهکهمى بۆ کراوه‪ ،‬ئهگهرى‬ ‫ههیه یاسا دهرب��ک��رێ��ت ب��ۆ ئیقالهکردنى‬ ‫ئهندامانى ئهنجومهنى کۆمیسیاران‪.‬‬ ‫ه��اوک��ات زان��ا رۆستایى‪ ،‬ئهندامى لیژنهى‬ ‫یاسایى له ئهنجومهنى نوێنهرانى عێراق‬ ‫لهلێدوانێکدا ب��ه‪ ‬وت «ب��ڕی��ارهک��هى‬ ‫پهرلهمان گۆڕانکارى له ژم���ارهى کورسى‬ ‫ق����هواره سیاسییهکان دروس���ت دهک���ات و‬ ‫ههندێک ل��هو کهسانهى که دهرچ���وون بۆ‬ ‫گهشتنه ئهنجومهنى نوێنهران و دهنگیان‬ ‫ساختهیه نامێنن و ئهوانهى دهنگى خۆیان‬ ‫هێناوه دهچنه ئهنجومهن»‪.‬‬ ‫رۆس���ت���ای���ى‪ ،‬ه��ێ��م��اى ب���ۆ ئ���هوهش���ک���رد که‬ ‫«س��اخ��ت��هک��اری��ی��هک��ان زۆرن و بهبهڵگه‬ ‫س���هل���م���ێ���ن���دراون ئ���ام���ادهی���ه و ئ��هگ��هر‬ ‫ئ���هو س��اخ��ت��هک��اری��ی��ان��ه ئ��اش��ک��را بکرێن‬ ‫ب��هت��هواوى دهرئهنجامهکانى ههڵبژاردن‬ ‫ههڵدهوهشێتهوه«‪.‬‬

‫لهدانیشتنهکهى ئهنجومهنى نوێنهرانى‬ ‫ع��ێ��راق��دا‪ ،‬تهنها فراکسیۆنهکانى پارتى‬ ‫و یهکێتى و م��وق��ت��هدا س���هدر ب��هش��دارى‬ ‫دانیشتهکهیان نهکردووه و ههموو کوتلهکانى‬ ‫تر بهشدارییان کردوو‪ ،‬زانا رۆستایى واى وت‪.‬‬ ‫دهرب�����ارهى ب��ۆچ��ون��ى یهکێتى نیشتمانى‬ ‫کوردستان لهسهر بڕیارهکهى ئهنجومهنى‬ ‫نوێنهرانى عێراق‪ ،‬وتهبێژى یهکێتى دهڵێت‬ ‫«ههر بڕیارێکى یاسایى لهسهر ههڵبژاردنهکان‬ ‫له چ��وارچ��ێ��وهى دهس��ت��ورى عێراقدا بێت‬ ‫لهگهڵیدان»‪.‬‬ ‫سهعدى ئهحمهد پیره‪ ،‬وتهبێژى مهکتهبى‬ ‫سیاسى یهکێتى لهلێدوانێکیدا به‪‬‬ ‫وت «ههر بڕیارو رێکارێکى یاسایى لهسهر‬ ‫ههڵبژاردنهکان بدرێت که له چوارچێوهى‬ ‫دهستورى عێراقدا بێت ئێمه وهکو یهکێتى‬ ‫لهگهڵیداین و کێشهمان لهسهر نییه«‪.‬‬ ‫هاوکات‪ ،‬جێگرى سهرۆکى فراکسیۆنى پارتى‬ ‫له ئهنجومهنى نوێنهرانى عێراق دهڵێت وهکو‬ ‫پارتى بهالیانهوه ئاساییه دهنگهکان بهدهست‬ ‫ههژمار بکرێنهوه‪.‬‬ ‫تارق گهردى‪ ،‬جێگرى سهرۆکى فراکسیۆنى‬ ‫پارتى له ئهنجومهنى نوێنهرانى عێراق‬

‫لهلێدوانێکدا به ‪ ‬وت «ه��هر بڕیارو‬ ‫یاسایهک له چوارچێوهى دهس��ت��وردا بێت‬ ‫لهگهڵیداین‪ ،‬چونکه ژم��اردن��هوهى لهسهدا‬ ‫‪ %10‬دهنگهکان و ب��هراوردک��رن��ى به دهنگه‬ ‫ئ��هل��ی��ک��ت��رۆن��ی��ی��هک��ان ئ���هگ���هر دهرک�����هوت‬ ‫ساختهکارى ههبووه لهگهڵ ئهوهداین ههموو‬ ‫الیهنهکان دهنگى راستهقینهى خۆیان بۆ‬ ‫بگهرێتهوه«‪.‬‬ ‫وتیشی» پارتى خۆى دهزانێت ئهو دهنگدانهى‬ ‫له پارێزگاى سلێمانى هێناویهتى دهنگى‬ ‫راستى خۆى نییه‪ ،‬لهگهڵ ئهوهین دهنگهکان‬ ‫بهدهست ههژمار بکرێتهوه ئهوه له قازانجى‬ ‫ئێمه و الیهنه ناڕازییهکانى وهک گ��ۆڕان و‬ ‫کۆمهڵ و یهکگرتو و هاوپهیمانیدایه‪ ،‬ئهو‬ ‫الیهنانهش حهقى خۆیانه خهڵکێک که دهنگى‬ ‫پێداون و متمانهى پێکردوون دهنگهکانیان بۆ‬ ‫بگهڕێتهوه«‪.‬‬ ‫ل��هالی��هن حکومهتى عێراقهوه لیژنهیهک‬ ‫پ��ێ��ک��ه��ێ��ن��راوه ب���ۆ ب����هدواداچ����ون ل��هس��هر‬ ‫دهرئهنجامى ههڵبژاردنهکانى ع��ێ��راق و‬ ‫لهئێستادا ئهو لیژنهیه خهریکى لێکۆڵینهوهن‬ ‫لهساختهکارییهکانى ههڵبژاردن‪.‬‬ ‫جێگرى سهرۆکى فراکسیۆنى پارتى ئهوهى‬ ‫روون��ک��ردهوه که بڕیارهکهى ئهنجومهنى‬ ‫نوێنهرانى عێراق زۆر «توند» بووه و لهگهڵ‬ ‫ئ���هوهداب���وون ک��ه ئهنجومهنى نوێنهرانى‬ ‫عێراق پهلهى نهکردایه و چاوهڕێى ئهنجامى‬ ‫لیژنهکهى ئهنجومهنى وهزیرانى عێراقى‬ ‫بکردایه‪.‬‬ ‫هەفتەی رابردوو برێت ماکگۆرک نوێنەری‬ ‫س��ەرۆک��ی ئەمریکا ب��ۆ ش���ەڕی داع���ش لە‬ ‫عێراق و سوریا‪ ،‬لە سلێمانی لەگەڵ الیەنە‬ ‫ن��اڕازی��ی��ەک��ان��دا ک��ۆب��ووی��ەوە س��ەب��ارەت بە‬ ‫نیگەرانیەکانیان‪ ،‬داوای بەشداری لەو الیەنانە‬ ‫کرد لە پڕۆسەی سیاسی عێراق‪.‬‬ ‫ئهبوبهکر ههڵهدنى ئهندامى سهرکردایهتى‬ ‫یهکگرتووى ئیسالمى بە ‪ ‬راگەیاند‬ ‫«ماکگۆرک وتی پێمانباشه ئێوه بهشداریى‬ ‫پهرلهمان و پرۆسهى سیاسی عێراق بکهن‬ ‫و بچنه ناو حکومهت‪ ،‬تازه ههڵبژاردن تهواو‬ ‫بووهو‪ ،‬بووه بهبهشێک لهرابردوو و بووهته‬ ‫ئهمرى واقع‪ .‬ئێمه ئارامى ساسییمان دهوێت‬ ‫لهههرێمى کوردستان و لهعێراقیش»‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫ژماره (‪ )1756‬چوارشهممه ‪2018/5/30‬‬

‫چاوپێکەوتن‬

‫ئهبوبهکر ههڵهدنى بۆ ‪:‬‬

‫چیدى یهکگرتوو کوڕى خۆى ناکات‬ ‫بهقوربانى کچى خهڵکى‬ ‫ئهبوبهکر ههڵهدنى ئهندامى‬ ‫سهرکردایهتى یهکگرتووى ئیسالمى‬ ‫کوردستان رایدهگهیهینێت حزبهکهى‬ ‫له رابردوودا ههڵهى کردووه که خاترى‬ ‫دهسهاڵتى گرتووه‪ ،‬دهڵێت ئیتر ئهو باجه‬ ‫نادهن‪.‬‬ ‫لهم چاوپێکهوتنهى ‪ ‬دا ئهبوبهکر‬ ‫ههڵهدنى ئاماژه بۆ ئهوه دهکات چاوهڕوانى‬ ‫ئهنجامى تانهکانن که له ههڵبژاردنهکان‬ ‫داویانه لهالى کۆمسیۆن و دادگاى‬ ‫فیدڕاڵى‪ ،‬ئهوکاته ههڵوێستى کۆتایی‬ ‫خۆیان سهبارهت به پهڕلهمان و پرۆسهى‬ ‫سیاسى عێراق ئاشکرا دهکهن‪.‬‬ ‫ههروهها دهڵێت له کۆبوونهوهیاندا‬ ‫لهگهڵ برێت ماکگۆرک‪ ،‬پێویوتوون «تازه‬ ‫ههڵبژاردن تهواو بووهو بووه به بهشێک له‬ ‫رابردوو و بووهته ئهمرى واقع‪ .‬ئێمه ئارامى‬ ‫ساسییمان دهوێت له ههرێمى کوردستان‬ ‫و له عێراقیش دا»‬ ‫سازدانى هیوا غفور‬ ‫‪ :‬دوا ههڵوێستى ئێوه وەکو یەکگرتوو‬ ‫لهسهر ئهنجامى ههڵبژاردنهکان چییه؟‬ ‫ههر س��ورن لهسهر داواکارییهکانى خۆتان‬ ‫ک��ه ه��هڵ��ب��ژاردن��هک��ان دووب����اره بکرێتهوهو‬ ‫ئهنجامهکان رهتبکرێتهوه؟‬ ‫ئهبوبهکر ههڵهدنى‪ :‬ئێمه سورین لهسهر‬ ‫ههڵوێستى خ��ۆم��ان‪ ،‬ک��ه ک���ۆی پ��رۆس��هى‬ ‫ههڵبژاردن رهتدهکهینهوه‪ .‬ئێمه لهم ماوهیهدا‬ ‫کۆمهڵێک رێکارى یاساییمان گرتووهته بهر‪،‬‬ ‫لهوانه تانهدان له ئهنجامى ههڵبژاردنهکان له‬ ‫کۆمسیۆن و دادگاى فیدڕاڵى‪ .‬ئاگادارکردنهوهى‬ ‫ئ��هو واڵت��ان��هى پهیوهندیدارن به پرۆسهى‬ ‫سیاسی ع��ێ��راق‪ ،‬وهک���و واڵت��ان��ى دراوس���ێ‬ ‫و ئهمریکا و زۆرب���هى باڵوێزخانهکان و‬ ‫نهتهوهیهکگرتووهکان بینراون‪ .‬له ڕووى‬ ‫میدیاو راگهیاندنهکانهوه کارمان لهسهر‬ ‫شهرمهزارکردنى ئهم پرۆسه ساختهکارییه‬ ‫کردووه که چهند لێکهوتهى کۆمهاڵیهتى و‬ ‫سیاسیى و دهرونى ههیه لهسهر هاواڵتیانى‬ ‫کوردستان‪ .‬ئێستاش چ��اوهڕوان��ى ئهنجامى‬ ‫تانهکانین له کۆمیسۆن و دادگ��اى فیدڕاڵى‪.‬‬ ‫خۆشبهختانهش له دوا دانیشتنى پهرلهمانى‬ ‫عێراق و ئهو سێ بڕیارهى دهرکراوه سهبارهت‬ ‫به ئهنجامى ههڵبژاردنهکان‪ ،‬ههمووى دهرى‬ ‫ئهخهن بهڵى ساختهکارییهکى رێکخراو له‬ ‫ههڵبژاردنهکاندا ئهنجامدراوه‪.‬‬ ‫‪ :‬بڕیارهکهى پهڕلهمانى عێراق ئهڵێ‬ ‫ئهگهر جیاوازییهکه گهیشته له ‪ %25‬دواتر‬ ‫دهنگهکان بهدهست جیابکرێتهوه‪ ،‬ئهى ئهگهر‬ ‫نهگهیشته ئ��هو ئاسته‪ ،‬بۆنموونه له ‪%24‬‬ ‫بوو‪ ،‬ئایا ئاساییه؟ یاخود ئێوه وهکو شهش‬ ‫الیهنهکه‪ ،‬بڕواتان بهوه ههیه‪ ،‬جارێکى تر‬ ‫ههژمارى دهنگهکان بهدهست بکرێتهوه؟‬ ‫ئهبوبهکر ه��هڵ��هدن��ى‪ :‬ه��هر ک��ۆب��وون��هوهى‬ ‫ئهنجومهنى نوێنهرانى عێراق و ئامادهبوونى‬ ‫‪ 165‬پهرلهمانتار و دهرچوونى ئهو بڕیارانه‬ ‫خۆى دانپیانانه بهوهى ساختهکاریى و تهزویر‬ ‫له ههڵبژاردنهکاندا ک��راوه‪ .‬ئێمه پێمانوایه‬ ‫پرۆسهى جیاکردنهوهى دهستى دهنگهکان له‬ ‫ههموو پارێزگاکانى عێراق دا‪ ،‬خۆى لهخۆى‬ ‫دا دهبێته بهڵگهیهکى بههێز‪ ،‬که تهزویر و‬ ‫ساختهکارى کراوه‪ .‬له ههموو بارەکاندا ئێمه‬ ‫پێش رووداوهکان ناکهوین‪ ،‬بهاڵم به دڵنیاییهوه‬

‫یهکگرتووى ئیسالمى کوردستان سازش لهسهر‬ ‫دهنگهکانى هاواڵتیانى کوردستان ناکات‪،‬‬ ‫چاوهڕوانى ئهنجامى تانهکانى کۆمسیۆن و‬ ‫دادگاى فیدڕاڵین‪ ،‬دواى ئهوه ئێمه ههڵوێستى‬ ‫خۆمان رادهگهیهنین‪.‬‬ ‫‪ :‬ئ��هو ههڵوێسته چى دهب��ێ��ت؟ ئایه‬ ‫ئ��هگ��هر وهک خ��ۆى م��ای��هوه ئهنجامهکان‪،‬‬ ‫بهشدارى پرۆسهى سیاسیى عێراق دهکهن‪،‬‬ ‫یاخود بایکۆتى دهکهن؟‬ ‫ئهبوبهکر ه��هڵ��هدن��ى‪ :‬ئێستا ئێمه وهک��و‬ ‫یهکگرتوو لهسهر سێ ئاست ئیش دهکهین‪،‬‬ ‫یهکهم ب��هردهوام��ی��ن له راوێ��ژ لهگهڵ ئهو‬ ‫پێنج الیهنهى تر که دهنگمان لێدزراوه لهم‬

‫ئهبێت بایکۆتى‬ ‫ئهنجومهنى نوێنهرانى‬ ‫عێراق بکهین و خۆمان‬ ‫بۆ ههڵبژاردنى داهاتوو‬ ‫ئاماده بکهین‪ ،‬باشترین‬ ‫وهاڵمیش دهبێت بۆ‬ ‫ساختهکارییهکان‬ ‫ههڵبژاردنهدا‪ ،‬ههروهها لهگهڵ هاواڵتیانى‬ ‫کوردستانیشدا له گفتوگۆداین‪ .‬دووهم لهناو‬ ‫خ��ودى یهکگرتوو خهریکى ئهنجامدانى‬ ‫راپرسین بۆ کادیره مهیدانییهکانى یهکگرتوو‪،‬‬ ‫چ��ون��ک��ه ب��ه پ��ێ��ى پ���هی���ڕهو و پ��رۆگ��رام��ى‬ ‫یهکگرتوو ب��ۆ پرسه چ��ارهن��ووس��س��ازهک��ان‬ ‫دهبێت راپ��رس��ى ناوخۆیی ئهنجامبدرێت‪.‬‬ ‫وات��ه ئێستا بۆ ههڵوێست وهرگرتن لهسهر‬ ‫ئهنجامى ههڵبژاردن راپرسى ناوخۆیی ئهنجام‬ ‫ئ��هدهی��ن‪ .‬سێیهم ئێستا ئێمه پرۆسهیهکى‬ ‫وردبوونهو لێکۆڵینهوه له دهنگهکان دهکهین‬ ‫لهسهر ئهو هاردانهى له کۆمسیۆن وهرمان‬ ‫گرتووه‪ ،‬لهگهڵ سێ الیهنهکهى تر بهیهکهوه‬ ‫بهدواداچون ئهکهین‪ .‬تیمهکانى ئێمه لهسێ‬ ‫رۆژى رابردوودا دهیان بهڵگهى ساختهکارییان‬ ‫دهستکهتووه‪ ،‬تهنانهت ساختهکارییهکان‬ ‫هێنده به پهله پڕوزێ ئهنجام داراون‪ ،‬بهڵگهى‬ ‫زۆر روون ههیه که فیعلهن ساختهکارى‬ ‫زۆر ئهنجامدراون‪ .‬له ئێستا کار لهسهر ئهم‬ ‫سێ بابهته دهک��هی��ن‪ ،‬ئ��هو ههڵوێستهى له‬ ‫داه��ات��ووش��دا ئهیدهین‪ ،‬بهرمهبنهماى ئهم‬ ‫ئهم سێ خاڵهیه‪ .‬بهڕاى بهنده ئهوه ئهبێت‬ ‫که بایکۆتى ئهنجومهنى نوێنهرانى عێراق‬ ‫بکهین و خۆمان بۆ ههڵبژاردنى داهاتوو‬ ‫ئامادهبکهین و باشترین وهاڵمیش دهبێت بۆ‬ ‫ساختهکارییهکان‪ .‬که سهرهڕاى بڕینى قوت و‬ ‫موچهى هاواڵتیان‪ ،‬دهنگیشیان دزى و ئیرادهى‬ ‫خهڵکى کوردستانیان خسته ژێر پرسیارى‬ ‫جدییهوه‪ .‬ی��هک لیستیمان بۆ پهرلهمانى‬ ‫کوردستان‪ ،‬گهڕانهوهى باشترین ئومێده بۆ‬ ‫خهڵکى کوردستان که ئهم رق و توڕهییهى‬ ‫ل��ه دهس���هاڵت ه��هی��ه‪ ،‬بیکهینه بهرهیهکى‬ ‫ئیساڵحخواز‪.‬‬

‫‪ :‬درووس��ت��ک��ردن��ى ی���هک لیستى بۆ‬ ‫پ��هڕل��هم��ان��ى ک��وردس��ت��ان ل��هگ��هڵ ئ��هو سێ‬ ‫الی��هن��هى ت��ردا تهنها راى خۆته ی��ان راى‬ ‫یهکگرتوو و الیهنهکانى تریشه‪ ،‬بهتایبهت‬ ‫ئێستا جهماوهرى چوار الیهنهکه داواک��ارن‬ ‫ل��ه ح��ی��زب��هک��ان��ی��ان ب��هرهی��هک��ى ه��اوب��هش‬ ‫درووستبکهن؟‬ ‫ئهبوبهکر ههڵهدنى‪ :‬لهدواى ههڵبژاردنهکانهوه‬ ‫درووستکردنى بهرهیهکى هاوبهش و یهک‬ ‫لیستى له ناو کادره بااڵکان و سهرکردایهتى‬ ‫یهکگرتوو و ههم لهناو الیهنهکانى تریش‬ ‫وهک هاوپهیمانى و گۆڕان و کۆمهڵ و ههیهو‬ ‫تهنانهت بووهته خواستێکى جهماوهریش‪.‬‬ ‫ئهم دوو هێزهى پارتى و یهکێتى که دهرکهوت‬ ‫چهند مهترسین ب��ۆ س��هر دیموکراسى و‬ ‫پرۆسهى ههڵبژاردن و کاڵکردنهوهى سیماى‬ ‫ن��هت��هوهی��ی‪ ،‬ئ��هم مهترسیییه ب��هی��هک��هوه‬ ‫دهتوانین بهرهو رووى ببینهوه‪ .‬ئهو الیهنانهى‬ ‫که دهنگیان ل��ێ��دزراوه‪ ،‬خاڵى هاوبهشیان‬ ‫زۆر ههیه بهیهکهوه و ئهوهى که گرنگیشه‬ ‫ههموویان هێزى مهدهنین‪ ،‬وهک هێزهکانى‬ ‫دهسهاڵت خاوهنى هێزى چهکدار و پشتیوانى‬ ‫ههرێمایهتى نین‪ .‬دهبێت ئهو چوار هێزهى تر‬ ‫کار لهسهر ئهو خاڵه هاوبهشانه بکهین‪.‬‬ ‫‪ :‬دهوترێت ل��هدواى هاتنى ماکگۆرگ‬ ‫ب�����ۆالى ئ����هو چ�����وار الی���هن���ه ن���اڕازی���ی���ه‪،‬‬ ‫سیاسهتى دهنگههڵبڕینى ئێوه بۆ ئهنجامى‬ ‫ه��هڵ��ب��ژاردن��هک��ان و دووب���ارهک���ردن���هوهى‬ ‫ههڵبژاردنهکان و بایکۆتکردنى پهڕلهمانى‬ ‫عێراق خ��اوب��ووهت��هوه؟ ئایه ئهمریکا هیچ‬ ‫فشارێکیان خسته سهر ئهم چوار الیهنه؟‬ ‫ئهبوبهکر ههڵهدنى‪ :‬ئهمریکا ههر عادهتى‬ ‫وای��ه‪ ،‬فشار ناکهن تهنها پێشنیار دهک��هن و‬ ‫راى خۆیان دهرهب���ڕن‪ .‬وتیان پێمان باشه‬ ‫ئێوه بهشداریى پهرلهمان و پرۆسهى سیاسی‬ ‫عێراق بکهن و بچنه ن��او حکومهت‪ ،‬تازه‬ ‫ههڵبژاردن تهواو بووهو بووه به بهشێک له‬ ‫رابردوو و بووهته ئهمرى واقع‪ .‬ئێمه ئارامى‬ ‫ساسییمان دهوێ��ت له ههرێمى کوردستان و‬ ‫له عێراقیش دا‪ .‬ئیمهش وهاڵممان داوهتهوه‬ ‫ئ��هوهى ئ��هو ئ��ارام��ى و و ئاسایشه دهخاته‬ ‫مهترسییهوه‪ ،‬ئ��هم پرۆسه ساختهکارییه‬ ‫رێکخراوهیه‪ .‬ههروهها چوار الیهنهکه ههموو‬ ‫بهڵگهکانیان بۆ مهکگۆرگ خستوووهتهڕوو‪.‬‬ ‫لهبهرئهوه ئهمریکا له ‪ 2014‬ههمان داواکارى‬ ‫ل��ه ئێمه وهک ئ��هم الیهنانه ک��رد‪ ،‬چوینه‬ ‫ن��او حکومهتهوه‪ ،‬کهچى ل���هدواى ئ��هوهوه‬ ‫حکومهتى عێراق بوودجهى کوردستانى بڕى‪،‬‬ ‫ههرچهنده ئهمه هیچ له ههڵهى دهسهاڵتى‬ ‫کوردستان کهمناکاتهوه له ئهنجامى سیاسهتى‬ ‫شکستخواردووى ههرێم وهک فرۆشتنى نهوت‬ ‫بهسهربهخۆ‪ ،‬ب��هاڵم ل��هدواى ئ��هوهی بهغدا‬ ‫ب��وودج��هو قوتى هاواڵتیانى کوردستانیان‬ ‫بڕیوه‪ ،‬تهنانهت پارهى گهنمى جوتیارانیشى‬ ‫بڕیوه‪ ،‬ئهمریکا هیچ ههڵوێستێکى نهبووه‪.‬‬ ‫لهبهر ئهوه ب��هڕاى من ئهم الیهنانه ئهگهر‬ ‫بێت و ئهمجاره قسهى ئهمریکا رهتبکهنهوه‬ ‫هیچ له مهسهلهکه ناگۆڕێت و هیچ شتێک‬ ‫رون��ادات‪ ،‬لهکاتێکدا سیاسهتهکانى ئهمریکا‬ ‫له عێراقدا بهرامبهر به دراوسێکانى شکستى‬ ‫خواردووه‪.‬‬ ‫‪ :‬ئێوە لەرابردوودا لەگەڵ زۆر بابەتی‬ ‫وەک ریفراندۆم و سەرۆکایەتی هەرێم و‬ ‫کاراکردنەوەی پەرلەمان‪ ،‬پاڵپشتی پارتی بوون‬ ‫یان لەو بەرەیەدا بوون کە پارتی تێدابوو‪،‬‬

‫ئهبوبهکر ههڵهدنى ئهندامى سهرکردایهتى یهکگرتووى ئیسالمى کوردستان‬ ‫بەاڵم وەک خۆتان دەڵێن پارتى تەزویراتێکی‬ ‫زۆری بەرامبەرتان ئەنجام داوە‪ ،‬ئایە ئێوە‬ ‫بەهەمان چاوی پێشووە مامەڵە لەگەڵ پارتی‬ ‫دەکەن؟‬ ‫ئهبوبهکر ه��هڵ��هدن��ى‪ :‬الى ئێمه پ��ارت��ى و‬ ‫یهکێتى دووڕووى یهک دراون به تاڵه مویهک‬ ‫جیاوازییان نییه‪ .‬ئهوهى لهم ههڵبژاردنانهدا‬ ‫دهردهک���هوت ههموو ئ��هو چهواشهکارییانه‬ ‫بوو که دهیان وت‪ ،‬بهداخهوه ههندێ الیهنى‬ ‫ئۆپۆزسیۆنیش دهیوت که یهکگرتوو پاشکۆ‬ ‫و سێبهرى دهسهاڵته‪ ،‬جگه له چهواشهکارى‬ ‫و ملمالنێیهکى ناشهریفانه زیاتر هیچى تر‬ ‫نهبوو‪ .‬ئهگهر یهکگرتوو پاشکۆ و سێبهرى‬

‫ئهو چوار الیەنه ئهگهر‬ ‫بێت و ئهمجاره قسهى‬ ‫ئهمریکا رهتبکهنهوه هیچ‬ ‫له مهسهلهکه ناگۆڕێت و‬ ‫هیچ شتێک رونادات‬ ‫پارتى و یهکێتى بوایه لهم ساختهکارى و‬ ‫تهزویراتهدا یهکگرتوو به ئامانج نهدهگیرا‬ ‫بهپلهى یهکهم لهسهرتاسهرى ههرێم و به‬ ‫کهرکویشهوه‪ .‬دهرک���هوت ئ��هوان��ه ههمووى‬ ‫چهواشهکاریی بوو‪ .‬ئهمه ئهوهش ناگهیهنێت‬ ‫که یهکگرتوو هیچ ههڵهیهکى نهکردووه‪،‬‬ ‫بهڵێ یهکگرتووش ههڵهى کردووه و دهبێت‬ ‫به سیاسهتهکانى خۆى دا بچێتهوه‪ ،‬وهک له‬ ‫راب��ردوودا له ههندێک مهقتهعى زهمهنى دا‬ ‫ههڵهى کردووه و خاترى هێزهکانى دهسهاڵتى‬ ‫گرتووه‪ ،‬بهرپرسیارێتى ئهخالقى زیاتر بووه‬ ‫له بهرپرسیارێتى سیاسیى‪ ،‬ب��ەاڵم چیتر‬ ‫یهکگرتوو نابێت ئهم باجه بدات‪.‬‬ ‫‪ :‬ئهم بابهتە لهناو مهکتهبى سیاسی‬ ‫یهکگرتوو باسکراوه؟‬ ‫ئهبوبهکر ههڵهدنى‪ :‬بهڵێ‪ ،‬بهدڵنیاییهوه‬

‫ئێمه باسى ئ��هوهم��ان ک����ردووه‪ ،‬جگە لهو‬ ‫ساختهکارییانهى که لهم ههڵبژاردنهدا که‬ ‫بهڕێژهى ‪ %90‬بهرامبهرامان کراوه‪ ،‬ههروهها‬ ‫ئهو نیگهرانییهى رێکخستنهکانیشمان ههیانه‬ ‫یاخود نیگهرانى و بهدگومانى جهماوهرى‬ ‫کوردستان بهرامبهر بهیهکگرتوو ههیهتى‬ ‫بڕهوێنینهوهو چیدى یهکگرتوو کوڕى خۆى‬ ‫نهکات به قوربانى کچى خهڵکى‪ .‬نابێت چیدى‬ ‫یهکگرتوو خ��ۆى بکاته قوربانى سیاسهته‬ ‫چ��هوت��هک��ان��ى یهکێتى و پ��ارت��ى وهک ئهو‬ ‫ریفراندۆمه نیوه ناچڵهى که ئهنجام درا له‬ ‫رابردوودا که هیچ زهمینه سازییهکى لهڕووى‬ ‫سیاسیى و یاسایی و کۆمهاڵیهتى بۆ نهکرابوو‪.‬‬ ‫‪ :‬له راب���ردوودا ژم��ارهی��هک ئهندامى‬ ‫یهکگرتوو کاتێک دهگهیشتن به مووچهو‬ ‫خانهنشینیهکى بهرز له رێگهى یهکگرتوووه‪،‬‬ ‫وازیان له یهکگرتوو دههێنا‪ ،‬دهڵێن یهکگرتوو‬ ‫ئهوه نهبوو که ئێمه دهمان ویست یان کارمان‬ ‫بۆ دهکرد‪ ،‬ئهوه بۆچى دهگهڕێنیتهوه و چۆن‬ ‫ههڵیدهسهنگێنى؟‬ ‫ئهبوبهکر ههڵهدنى‪ :‬ئێمه له یهکگرتووى‬ ‫ئیسالمى ک��وردس��ت��ان ی��هک��هم درووش��م��م��ان‬ ‫ئازادییه‪ ،‬ئ��هوهى لهناو یهکگرتوودا خۆى‬ ‫دهبینێتهوه ئازادانه یهکگرتووى ههڵبژاردووه‪،‬‬ ‫ههر رۆژێک که بۆى دهرک��هوت ناتوانێت له‬ ‫یهکگرتوودا خزمهت بکات‪ ،‬یان فکرهیهکى‬ ‫ترى پێباش بوو‪ ،‬یان شێوازێکى ترى کارکردنى‬ ‫پێباشبوو‪ ،‬ئهوا خۆى ئازاده‪ ،‬یهکگرتوو رێ له‬ ‫ئازادى ئهندامهکانى ناگرێت‪ ،‬ههرچهنده ئێمه‬ ‫هیچ کهسێکمان لێ زیاد نییه‪ .‬تهمهنا ئهکهین‬ ‫ئهو سهرکردانهى که دهیان ساڵه بهیهکهوهین‪،‬‬ ‫لهگهڵمان بمێننهوهو چاکسازى لهناوحیزب‬ ‫دا ئهنجامبدهین‪ ،‬پێکیشهوه بهرهو چاکسازى‬ ‫لهسهر ئاستى مهیدانى کۆمهڵگادا بڕۆین‪.‬‬ ‫ئهوانهشى که یهکگرتوویان بهجێهێشتووه‬ ‫ئهگهر بهراوردى بکهیت به ‪ 25‬ساڵى تهمهنى‬ ‫یهکگرتوو له پهنجهکانى دهست تێناپهڕن‬ ‫که بهشێکیان به شتێکى ئاسایی دهبینین که‬ ‫پهیوهندى به الیهنى ترهوه دهکهن و بیر و‬ ‫بۆچوونیان دهگ��ۆڕێ��ت‪ ،‬ه��هروهه��ا ههندێک‬ ‫ل��هوان��هى دهڕۆن پهیوهندییان به حاڵهتى‬ ‫دهرونییهوه ههیه‪ .‬لهههموو حاڵهتهکاندا‬ ‫ئێمه رێز بۆ ئهو کهسانه دا ئهنێین‪.‬‬

‫ژماره (‪ )1756‬چوارشهممه ‪2018/5/30‬‬

‫راپۆرت و بەدواداچون‬

‫چەند سەربازێكی‬ ‫تورکیا گوندێكی‬ ‫هەرێمی کوردستان‬

‫برادۆست؛ لهبهردهم ئاگرى تورکیادا‬ ‫تورکیا چەند بنکەیەکی سەربازیی لەناو هەرێم دروستکردووە‪ ،‬بۆ دەستگرتن بەسەر ئەو‬ ‫ناوچە ستراتیژییهی که دهکهوێته سێگۆشهى عێراق و تورکیا و ئێران‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫نزیکهى ش��هش مانگه س��وپ��اى تورکیا‬ ‫ئ��ۆپ��هراس��ی��ۆن��ێ��ک��ى چ���ڕى ئ��اس��م��ان��ى و‬ ‫زهمینى بۆ دهستبهسهرداگرتنى ههرێمى‬ ‫برادۆست لهناو خاکى ههرێمى کوردستان‬ ‫دهستپێکردووه‪ ،‬که لهالیهن گهریالکانى‬ ‫پهکهکهوه بهتوندى بهرپهرچ دهدرێنهوه‪.‬‬ ‫ئۆپهراسیۆنهکه بهدیاریکراوى رۆژى ‪17‬‬ ‫ى کانونى یهکهمى‪1٢-‬ی ساڵى راب��ردوو‬ ‫دهستیپێکرد‪ ،‬کاتێک فڕۆکه جهنگییهکانى‬ ‫ت��ورک��ی��ا ب��ۆردوم��ان��ى چ���ڕى ئاسمانى‬ ‫سنورهکهیان کرد‪ ،‬وهک رێگهخۆشکردن‬ ‫بۆ هێرشى زهمینى‪ .‬لهو رۆژهوه تا ئێستا‬ ‫ناوچهکه بهبهردهوامى بووهته ئامانجى‬ ‫ه��ێ��رش��هک��ان��ى ت��ورک��ی��ا ک��ه ب��هه��هم��وو‬ ‫شێوهیهک ههوڵى کۆنتڕۆڵکردنى دهدات‪،‬‬ ‫بهاڵم پهکهکه بهرهنگارى بووهتهوه‪.‬‬ ‫ب��رادۆس��ت کهناوچهیهکى شاخاوییهو‬ ‫س��هر ب��ه ناحیهى سیدهکانى ههرێمى‬ ‫ک��وردس��ت��ان��ه‪ ،‬بهشوێنێکى ستراتیژى‬ ‫گرنگ دادهنرێت‪ ،‬بهو پێیهى دهکهوێته‬ ‫س��ێ��گ��ۆش��هى س��ن��ورى ن��ێ��وان ع��ێ��راق و‬ ‫ئ��ێ��ران و ت��ورک��ی��اوه‪ .‬گ��ون��ده س��ن��ورى‬ ‫شاخاوییهکانى ئهو ناوچهیه چهندین‬ ‫ساڵى درێ���ژه ل��هژێ��ر کۆنتڕۆڵى پارتى‬ ‫کرێکارانى کوردستان (پهکهکه) دایه که‬ ‫له ساڵى ‪ 1984‬هوه شهڕى چهکدارى دژ به‬ ‫تورکیا راگهیاندووه‪.‬‬ ‫ئیحسان چهلهبى بهڕێوهبهرى ناحیهى‬ ‫سیدهکان ‪ -‬بهشێکه له سنورى برادۆست‪،‬‬ ‫س���هر ب��ه ق����هزاى س���ۆران���ى پ��ارێ��زگ��اى‬ ‫ههولێره‪ -‬به ‪ ‬وت «چهندین مانگه‬ ‫شهڕو پێکدادان و بۆردومانى ئاسمانى‬ ‫سهخت سنورى برادۆستى گرتووهتهوه‬ ‫که تا ئێستاش بهردهوامه«‪.‬‬ ‫دوایین شهڕو پێکدادانى سهختى نێوان‬ ‫سوپاى تورکیا و گهریالکانى پهکهکه له‬

‫سنورى برادۆست له ههفتهى رابردوودا‬ ‫رووی����دا‪ ،‬ک��ه بهپێی راگ��هی��هن��راوێ��ک��ى‬ ‫هێزهکانى پاراستنى گ��هل (ههپهگه)‬ ‫‪ ٢3‬سهربازى سوپاى تورکیا ک��وژراون و‬ ‫ژمارهیهکى دیکهش برینداربوون‪.‬‬ ‫تورکیا له هێرشهکانیدا خاکى ههرێمى‬ ‫کوردستانى ب��هزان��دووهو ئۆپهراسیۆنى‬

‫برادۆست بهجۆرێک‬ ‫ههڵکهوتووه‪ ،‬که‬ ‫ههر هێز و واڵتێک‬ ‫تهواوى ئهو ناوچهیهى‬ ‫بهدهستهوه بێت‬ ‫به ئاسانى دهتوانێت‬ ‫کۆنتڕۆڵى سێگۆشهى‬ ‫سنورى عێراق و تورکیاو‬ ‫ئێران بکات‬ ‫ئاسمانى و زهمینى لهناو خاکى ههرێم‬ ‫دژى پهکهکه ئهنجام دهدات‪.‬‬ ‫ئیحسان چ��هل��هب��ى ئ���ام���اژهى ب����هوهدا‪،‬‬ ‫تورکیا بهشێوهیهگى گشتى لهسنورى‬ ‫برادۆست بهقواڵیی ‪ 19‬کیلۆمهتر خاکى‬ ‫ه��هرێ��م��ى ک��وردس��ت��ان��ى ب���هزان���دووه و‬ ‫بنکهى سهربازى نوێى دروستکردووه‪.‬‬ ‫وتیشى «ئێستا سوپاى تورکیا سێ بنکهى‬ ‫س��هرهک��ى له سنورهکه دروس��ت��ک��ردووه‪،‬‬

‫نزیکترین بنکهیان ک��ه ل��هس��هر چیاى‬ ‫دێله ‪ 16‬کیلۆمهتر له سهنتهرى ناحیهى‬ ‫سیدهکانهوه دووره«‪.‬‬ ‫بهپێی میدیاکانى نزیک له پهکهکه‪،‬‬ ‫ئ��ام��ان��ج��ى ت��ورک��ی��ا ل���ه ه��ێ��رش��ک��ردن��ه‬ ‫س�����هر ب�����رادۆس�����ت دروس���ت���ک���ردن���ى‬ ‫ب��ن��ک��هی��هک��ى س���هرب���ازى ه��هم��ی��ش��هی��ی‬ ‫و دهس��ت��ب��هس��هرداگ��رت��ن��ى ئ���هو ن��اوچ��ه‬ ‫ستراتیژییهیه که سااڵنێکى درێژه لهژێر‬ ‫کۆنتڕۆڵى گهریالدایه‪ .‬پێگهى ستراتیژى‬ ‫برادۆست به جۆرێک ههڵکهوتووه‪ ،‬که‬ ‫ههر هێز و واڵتێک کۆنتڕۆڵى ت��هواوى‬ ‫ئ��هو ن��اوچ��هی��هى ب��هدهس��ت��هوه بێت به‬ ‫ئاسانى دهتوانێت کۆنتڕۆڵى سێگۆشهى‬ ‫سنورى عێراق و تورکیا و ئێران بکات‪.‬‬ ‫ل��هئ��ێ��س��ت��ادا و ل��هگ��هڵ چ��ڕب��وون��هوهى‬ ‫ئۆپهراسیۆنى ئاسمانى و زهمینى سوپاى‬ ‫تورکیا بۆ سهر سنورى برادۆست‪ ،‬پارتى‬ ‫کرێکارانى کوردستان پهکهکه جهخت‬ ‫لهبهرگریکردن لهو ناوچهیه دهکاتهوه‬ ‫که پێگهیهکى سهرهکى گهریالکانیهتى‪.‬‬ ‫ف��هرم��ان��ده س��هرب��ازی��هک��ان��ى هێزهکانى‬ ‫پاراستنى گهل (ههپهگه) باڵى سهربازى‬ ‫پ��هک��هک��ه ل��هم��ی��دی��اک��ان��ى پ��هک��هک��هوه‬ ‫ج��هخ��ت��ی��ان ل�����هوهک�����ردووهت�����هوه که‬ ‫روبهڕووى هێرشهکانى تورکیا دهبنهوه‬ ‫«برادۆست دهکهنه گۆڕستان بۆ سوپاى‬ ‫تورکیا»‪ .‬لهو چوارچێوهیهدا سهید رهزا‬ ‫گارزان فهرماندهی گهریال رایگهیاندووه‬ ‫«گهریال بۆ گهلی برادۆست ههموو جۆره‬ ‫فیداکارییهک دهکات»‪.‬‬ ‫ه���هروهه���ا ک��ۆم��ا جڤاکێن ک��وردس��ت��ان‬ ‫(کهجهکه) له راگهیهنراوێکدا ئاماژهى‬ ‫بهوهکردووه‪ ،‬هێرشهکانى سوپاى تورکیا‬ ‫له خاکى باشورى کوردستان به پاساوى‬ ‫بوونى گهریالکانى پهکهکه لهو ناوچانه‪،‬‬ ‫تهنها ئامانج لێی پهکهکه نییه‪ ،‬بهڵکو‬ ‫سهرجهم دهستکهوتهکانى گهلى کوردو‬

‫کوردستانه‪ .‬باسى لهوهشکردووه‪ ،‬سوپاى‬ ‫تورکیا له هێرش کردنهسهر برادۆست‬ ‫«ت��ووش��ی پهشیمانی ب����ووه«‪ ،‬ب��هه��ۆى‬ ‫بهرهنگاربوونهوهى هێرشهکانى لهالیهن‬

‫‪5‬‬

‫گهریالوه‪.‬‬ ‫سنورى برادۆست که بهسهدان گوند له‬ ‫خۆدهگرێت‪ ،‬له دۆڵی گهلی عهلی بهگهوه‬ ‫درێژدهبێتهوه بۆ چۆمان و رۆژههاڵتی‬ ‫کوردستان و شنۆ و مهرگهوهر و سۆما‬ ‫و سهڵماس له خۆ دهگرێت‪ ،‬لهوێشهوه‬ ‫درێ��ژدهب��ێ��ت��هوه ب��ۆ هێڵی ش��هه��ی��دان‬ ‫شهمزینان و بارزانیش له خۆ دهگرێت‪،‬‬ ‫ه��هروهه��ا دی��ان��اش دهک��هوێ��ت��ه سنوری‬ ‫ناوچهی برادۆستهوه‪.‬‬ ‫بهڕێوهبهرى ناحیهى سیدهکان دهڵێت‬ ‫لهو کاتهوه که له ههشتاکانى سهدهى‬ ‫راب��ردوودا پهکهکه هاتووهته ناوچهکه‪،‬‬ ‫بههۆى شهڕ و بۆردومانى ئاسمانى یهوه‬ ‫زۆرب���هى گوندهکانى ئ��هو سنوره چۆڵ‬ ‫بوون و له ئێستاشدا بهشێک لهو گوندانه‬ ‫لهژێر دهستى سوپاس تورکیادان‪.‬‬ ‫ب��رادۆس��ت شوێنى نیشتهجێ بوونى‬ ‫ژم��ارهی��هک��ى زۆرى ه��ۆز و عهشیرهت‬ ‫ب���ووه ب��ه درێ��ژای��ی م��ێ��ژوو ت��ا ئێستا‪،‬‬ ‫وهک��و زهرزان‪ ،‬سوچی‪ ،‬زراری‪ ،‬ههرکی‪،‬‬ ‫خهیالنی‪ ،‬شهرڤانی و مهری‪ ،‬خواکورکی‪،‬‬ ‫شێخ زادهی��ی‪ ،‬مێگ زادهی��ی‪ ،‬راڤاندۆکی‪،‬‬ ‫پیناسینی و شهکیفی‪ .‬بههۆى هێرشهکانى‬ ‫سوپاى تورکیا و بۆردومانى ئاسمانى و‬ ‫شهڕ و پێکدادانى بهردهوامهوه‪ ،‬بهسهدان‬ ‫کهس له گونده سنورییهکانى برادۆست‬ ‫ئ���اوارهى ناوچه ئارامهکانى سیدهکان‬ ‫بوون‪.‬‬

‫مێژوو جوگرافیای برادۆست‬

‫برادۆست لە ناوی هۆزی ناسراوی برادۆستەوە هاتووە‪ .‬بەاڵم مێژووی ناونانی دیارنیە‪.‬‬ ‫بە گوێرەی هەندێک سەرچاوەی زارەکی مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ ڕۆژگ��اری پاشا‬ ‫کۆرەی ڕەواندز (‪ )184٥-18٢٠‬و شەڕی سەختی لە دژی میرانی برادۆست لە سیدەکان‪.‬‬ ‫گرنگترین گوندەکانی بناری چیای برادۆست‪ :‬گوندی بالەکیان و هاودیانن‪ .‬رێگەی‬ ‫خەالن ‪-‬سارداو لە رێگە گرنگەکانە کە قەدی ناوەندی چیای برادۆست دەبڕێت و دیوی‬ ‫هاودیان بە دیوی زێ (خەالن) دەگەیەنێت‪.‬‬ ‫• برادۆست‪ ،‬ناوی هۆزێکی کوردیە‪.‬‬ ‫• سیدەکان‪ ،‬ناوی نوێی شارەدێی برادۆست‪.‬‬ ‫• برادۆست (چیا)‪ ،‬زنجیرە چیایێکی باشووری کوردستانە‪.‬‬ ‫• شەڕی دمدم‪ ،‬ئەو شەڕە خوێناویەبوو کەلە نێوان کوردانی برادۆست و دەوڵەتی‬ ‫سەفەوی ڕوویدا‪.‬‬ ‫• قەاڵی دمدم‪ ،‬ئەو قەاڵیە بوو کە شەڕی دمدمی تێیدا ڕوویدا‪.‬‬ ‫• خانی لەپ زێڕین(ئەمیرخانی برادۆست)‪ ،‬یەکێک لەسەرکردە دیارەکانی کورد و‬ ‫برادۆست‪ .‬کە سەرکردایەتی شەڕی دم دمی کردووە‪.‬‬ ‫• دەشتی بەرازگر‪ ،‬یەکێک لە ناوچەکانی برادۆست‪-‬سیدەکان‪.‬‬ ‫• چیای برادۆست کەوتۆتە باکووری رۆژهەاڵتی شاری هەولێر لە نزیک ڕەواندز و سۆران‬ ‫(دیانا)‪ .‬سەرەتاکەی لە رۆژئاوای گەلی عەلی بەگ پێکدێنێت و دەکەویتە بەرامبەر‬ ‫چیای کۆڕەک‪.‬‬ ‫• بەرزی چیای برادۆست (‪ )٢٠٥8‬مەتر دەبێت‬

‫‪6‬‬

‫ژماره (‪ )1756‬چوارشهممه ‪2018/5/30‬‬

‫راپۆرت و بەدواداچون‬

‫چیرۆکی‌بردنی‌ته‌رازووی‌گه‌نجه‌که‌ی‌هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫گەنجەکە‌غه‌رامه‌کراوه‪‌،‬پۆلیسه‌کەش‌‌‌‌بەهۆی‌ئەوەی‌وەکو‌«تاوانبار»‌قسەیان‌پێوتووە‌فه‌یسبوکه‌که‌ی‌داخستووه‪.‬‬ ‫‌‪‌-‌‬هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫ئ���هو گ��هن��ج��ه ه��هڵ��هب��ج��هی��ی��هی ل��هس��هر‬ ‫عهرهبانیهک میوهی دهفرۆشت و هەفتەی‬ ‫پێشوو وێنەیەکی لهتۆڕە کۆمەاڵیەتییەکان‬ ‫ب��اڵوک��رای��هوه‪ ،‬ک��ە تێیدا دەردەک��ەوێ��ت‬ ‫پۆلیسێک ت���ەرازووەک���ەی دەب���ات‪ ،‬سکااڵ‬ ‫لهسهر شارهوانی ههڵهبجه تۆماردهکات و‬ ‫دوای وهرگرتنهوهی تهرازوهکهشی ‪ 10‬ههزار‬ ‫دینار غهرامهکراوه‪ .‬هەروەها بە دوای ئەو‬ ‫کەسەدا دەگەڕێت کە وێنەی گرتووە‪.‬‬ ‫ئامانج محهمهد گەنجێکی ت��هم��هن ‪16‬‬ ‫ساڵهی دانیشتوی هەڵەبجەیە‪ ،‬خوێندکاری‬ ‫‪9‬ی بنەڕەتییە‪ ،‬لە قوتابخانەی گۆرانی‬ ‫بنەڕەتی دەخوێنێت نزیکهی دووساڵه لەناو‬ ‫ب��ازاڕی ئهو ش��ارهدا بە عەرەبانەیەکهوه‬ ‫رۆژان��ه میوهی ج��ۆراوج��ۆر دەفرۆشێت‪،‬‬ ‫ئهو چیرۆکی روداوی بردنی تهرازوهکهی‬ ‫و باڵوکردنهوهکهی وێنەکەی بۆ ‪‬‬ ‫گێڕایهوه‪.‬‬ ‫ئ��ێ��وارهی ‪٢1‬ی ئ��هم مانگه وهک رۆژان��ی‬ ‫ئاسایی ل���هدهورب���هری کاتژمێر شهشی‬ ‫ئێوارهدا دهچێته ناوبازار بۆ ئهوهی ئهو‬ ‫چهند کیلۆ سێوهی پێی ماوه بیفرۆشێت‪،‬‬ ‫بهاڵم لهپر هێزێکی پۆلیس دێنه ناوبازاڕو‬ ‫ه��هوڵ��دهدهن ع��هرهب��ان��هک��ان ل��هن��او ب��ازاڕ‬ ‫دوورب��خ��هوه‪ ،‬ئامانج وت��ی «ئ��هو پۆلیسه‬ ‫ه��ات��هب��هردهم ع��هرهب��ان��هک��هو بهخێرایی‬ ‫ت��هرازوهک��هی ب��رد منیش ههوڵمدا لێی‬ ‫وهربگرمهوه‪ ،‬بهاڵم ئ��هوان وتیان ئەگەر‬ ‫رێگریی بکهیت و قسەش بکەیت ئهوا‬

‫ئێمه‌‌پیاوی‌ده‌وڵه‌تین‌‬ ‫هه‌ر‌ئه‌رکێکمان‌پێ‌‬ ‫بسپێردێت‌ده‌بێت‌‬ ‫ئه‌نجامی‌بده‌ین‪‌،‬‬ ‫منیش‌وه‌ک‌ئه‌و‌‬ ‫گه‌نجه‌‌پێم‌ناخۆشبوه‌‌‬ ‫که‌‌وێنه‌که‌میان‌‬ ‫باڵوکردوه‌ته‌وه‬ ‫بردنی‌تەرازووی‌سێو‌فرۆشێك‌لەالیەن‌پۆلیسێکەوە‌لەبازاڕی‌هەڵەبجە‬ ‫خ���ۆش���ت دهس���ت���گ���ی���ردهک���هی���ن‪ ،‬ب��ۆی��ه‬ ‫بهناچارییهوه کۆڵمدا»‪.‬‬ ‫ئامانج ئهو روداوهی بهئاسایی وهرگرتوه‪،‬‬ ‫بهاڵم گرتنی وێنهیهکی لهالیهن کهسێکی‬ ‫ن��هن��اس��راوهوهو دوات���ر ب��اڵوک��ردن��هوهی‬ ‫ل��هت��ۆرهک��ۆم��هاڵی��هت��ی��هک��ان روداوهک�����هی‬

‫بهخێرایی گ��هورهک��ردو دهن��گ��دان��هوهی‬ ‫ج��ۆراوج��ۆری ب���هدوای خ��ۆی��دا هێناوهو‬ ‫ت��هن��ان��هت وهک ئامانج دهڵ��ێ��ت «منیش‬ ‫سهرسام بووم و ناشزانم کێ ئهو وێنهی‬ ‫گرتووم‪ ،‬بههۆی ئهوکارهشهوە زۆر نیگهران‬ ‫بووم»‪.‬‬

‫ئ��هو گهنجه دهڵ��ێ��ت «م��ن هیچ کێشهو‬ ‫گرفتێکم لهگهڵ ئهو پۆلیسه نیه‪ ،‬بهاڵم‬ ‫سکااڵ لهسهر شارهوانی تۆماردهکهم دهبێت‬ ‫ئهو کهسه بدۆزمهوه که وێنهکهی گرتوهو‬ ‫باڵویکردوهتهوه‪ ،‬چونکه زۆر کهس تانهو‬ ‫تهشهریان لێداوم»‪.‬‬ ‫دوو رۆژ دوای روداوهک��ه ئامانج چوهته‬ ‫س���هرۆک���ای���هت���ی ش����ارهوان����ی ب���ۆ ئ���هوی‬ ‫ت����ەرازووەک����ەی وەرب��گ��رێ��ت��ەوە‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫ل��هک��ات��ی وهرگ���رت���ن���هوهی ت���هرازوهک���هدا‬ ‫ب��ڕی ‪ 10‬هەزاردیناریشیان وهک غهرامه‬

‫لێوەرگرتووە‪.‬‬ ‫رزگار غهریب کارمهندی پۆلیسی شارهوانی‬ ‫ههڵهبجهیهو نزیکهی ساڵێکه لهگهڵ‬ ‫چهند هاوپیشهیهکیدا ئهرکی رێکخستنی‬ ‫ناوبازاڕی شارهکهیان پێسپێردراوه‪.‬‬ ‫رزگار وتی «ئێمه ئهرکی سهرشانی خۆمان‬ ‫بهجێهێناوهو هیچ کێشهو گرفتێکم‬ ‫لهگهڵ ئهو گهنجهدا نیهو تهنانهت ئهو‬ ‫ئ��ێ��وارهی روداوهک���هش یهکهمجارم بووه‬ ‫ک��ه بینیومه‪ ،‬دوای روداوهک����هش چ��اوم‬ ‫بهباوکی و کهسوکارهکهی کهوتوهو هیچ‬ ‫کێشهو سکااڵیهکیان ل��هس��هر م��ن نیهو‬ ‫بگره ئهوکاتهی که هات بۆ وهرگرتنهوهی‬ ‫ت���هرازوهک���ه‪ ،‬وهک ب��رای��هک��ی خ��ۆم رێ��زم‬ ‫گرتوه«‪.‬‬ ‫ئهو پۆلیسهش هاوشێوهی ئامانج تورهو‬ ‫نیگهرانه ل��هب��اڵوک��ردن��هوهی وێنهکهی‬ ‫ل���هت���ۆڕه ک��ۆم��هاڵی��هت��ی��هک��ان ک���ه وهک‬ ‫«ت��اوان��ب��ار»ێ��ک س��هی��رک��راوه‪ ،‬رزگ���ار وتی‬ ‫«ئێمه پیاوی دهوڵهتین ههر ئهرکێکمان‬ ‫پێ بسپێردێت دهبێت ئهنجامی بدهین‪،‬‬ ‫منیش وهک ئهو گهنجه پێم ناخۆشبوه که‬ ‫وێنهکهمیان باڵوکردوهتهوهو سهدان وتهی‬ ‫نهشیاویان پێوتووم»‪.‬‬ ‫لهدوای روداوهک��هوه‪ ،‬لهتۆڕی کۆمهاڵیهتی‬ ‫س����هدان ن��ام��ه ن���ێ���ردواوه ب��ۆ الپ���ەڕهی‬ ‫تایبهتی ئهو پۆلیسه‪ ،‬دهڵێت «بهخێرایی‬ ‫دهی����ان ک��هس��ی ن��هن��اس��راو ن��ام��هی��ان بۆ‬ ‫ئهکاونتهکهم دهن��ارد‪ ،‬منیش بهناچاری‬ ‫ئهکاونتهکهم لهفهیسبوک داخستوه تا‬ ‫کاتێکی نادیار»‪.‬‬

‫عێراق‌لەسەدا‌‌‪50‬ی‌گه‌نمی‌هه‌رێم‌وه‌رده‌گرێت‬ ‫جوتیاران‌دوو‌ساڵه‌‌به‌رهه‌مه‌کانیان‌له‌بازاڕدا‌هه‌رزانفرۆش‌ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫‌‪‬‬ ‫وهرز وهرزی دروێ���ن���هی دان��هوێ��ڵ��هی��ه‪،‬‬ ‫لهزۆربهی ناوچهکانی ههرێم جوتیاران‬ ‫سهرقاڵی دروێنهی ئهمساڵیاننو بڕیاره‬ ‫سهرهتای مانگی حوزهیران له بنکهکانی‬ ‫ک��ڕی��ن��هوهی دان��هوێ��ڵ��ه دهستبکرێت به‬ ‫وهرگرتنی بهرههمی دانهویڵهی جوتیاران‪،‬‬ ‫ب����هاڵم وهرگ���رت���ن���ی رێ���ژهی���هک���ی ک��هم��ی‬ ‫بهرههمهکهو دواکهوتنی پارهی چهند ساڵی‬ ‫رابردوو ئهوانی نیگهرانکردوه‪.‬‬ ‫گ���هن���مو ج���ۆ ب��هره��هم��ێ��ک��ی خ���ۆراک���ی‬ ‫کشتوکاڵییهو لهههرێمی کوردستاندا‬ ‫بهڕێژهیهکی ف��راوان دهچێنرێت‪ ،‬سااڵنه‬ ‫ج��وت��ی��اران لهمانگی تشرینی یهکهمدا‬ ‫دهستدهکهن بهچاندنیو لهکۆتایی مانگی‬ ‫ئایاردا دهستدهکهن بهدروێنهکردنی‪.‬‬ ‫ساڵح عهلی جوتیارێکی تهمهن ‪ 50‬ساڵهیه‬ ‫دانیشتووی یهکێک لهگوندهکانی سنوری‬ ‫پارێزگای سلێمانیه‪ ،‬ئهو نزیکهی ‪ ٢0‬ساڵە‬ ‫به پیشەی جوتیارییهوه سهرقاڵە‪ ،‬سااڵنە‬ ‫زیاتر لە ‪ 50‬دۆنم زەوی دەک��ات بە گەنم‪،‬‬ ‫ئ��ەو ب���ەدەم ک��ارک��ردن��هوه لهکیڵگهکهیدا‬ ‫لەنیوەڕۆیەکدا لە دەشتی شارەزوور قسەی‬ ‫بۆ کردین‪ ،‬نیگەران بوو ل��ەوەی ئەمساڵ‬ ‫لەالیەن وەزارەت���ی کشتوکاڵی هەرێمەوە‬ ‫ه���اوک���اری ن���ەک���راوەو ه��ی��چ ب���ڕە تۆێکی‬ ‫پێنەدراوەو ئێستاش بهرههمهکهی کاتی‬

‫پێگهیشتنیهتی‪ ،‬نازانێت لهبازاری رهش‬ ‫بیفرۆشێت ی��ان وهک س��ااڵن��ی راب���ردوو‬ ‫رادهستی سایلۆی بکات‪.‬‬ ‫ئ����هو ج���وت���ی���اره دهڵ���ێ���ت «ئ��ێ��م��ه ه��هر‬ ‫لهسهرهتای چاندنی دانهویڵهکهوه زۆربهی‬ ‫پێداویستهکانی وهک کێاڵن و تۆ و دهرمان‬ ‫و بژارکردنی و دروێنهکهشی ههر بهقهرز‬ ‫دهکهین‪ ،‬کاتێک دهیبهینه سایلۆش دهبێت‬ ‫دوو ههفته چ��اوهروان��ی ئ��هوهب��ی��ن کهی‬ ‫نۆرهمان دێت و پارهکهشی دهبێت چهند‬ ‫ساڵێک چاوهروانی بین»‪.‬‬ ‫سهرهتای مانگی یهکی ئهمساڵ ‪ 15‬جوتیاری‬ ‫هەرێمی کوردستان‪ ،‬بۆ چارهسهرکردنی‬ ‫ک��ێ��ش��هی پ����ارەی گ��ەن��م��ی چ��هن��د ساڵی‬ ‫رابردویان‪ ،‬لەگەڵ ئایەتواڵ عەلی سیستانی‬ ‫مەرجەعی ب��ااڵی شیعەو ف��واد مهعسوم‬ ‫سهرۆک کۆماری عێراق کۆبونهوه‪.‬‬ ‫ل�����هو س�����هردان�����ان�����هدا داوای���������ان ل���هو‬ ‫بهرپرسانهکردبوو که فشار بخانه سەر‬ ‫ح��ەی��دەر ع��ەب��ادی س����ەرۆک وەزی��ران��ی‬ ‫عێراق بۆ ڕەوانەکردنی پارەی جوتیارانی‬ ‫هەرێمی کوردستان‪ ،‬تائێستا ئهو سهردان و‬ ‫کۆبونهوانه هیچ ئهنجامێکی نهبوه‬ ‫سامان ئهحمهد یهکێک لهو جوتیارانهی‬ ‫ل��هش��ان��دهک��هداب��وو‪ ،‬ب��ه ‪ ‬وت «ل��هو‬ ‫سهردانانهدا بهڵێنی زۆر باشمان وهرگرت‬ ‫س���هب���ارهت ب��ه وهرگ���رت���ن���هوهی شایسته‬ ‫داراییهکانی جوتیاران‪ ،‬بڕیاربوو لهماوه‬

‫حکومەتی‌عێراق‌‬ ‫هێشتا‬ ‫‪‌670‬ملیار‌دیناری‌‬ ‫شایستە‌داراییەکانی‌‬ ‫جوتیارانی‬ ‫‌کوردستانی‬ ‫الماوه‬ ‫ک��هم��ت��ر ل��ه دووم��ان��گ��دا پ����ارهی گهنمی‬ ‫جوتیاران خهرج بکرێت‪ ،‬بهاڵم ئهوه بوهته‬ ‫پێنج مانگ و هێشتا هیچ ههنگاوێکی‬ ‫ک��رداری ن��هن��راوهو چهند رۆژێکی تریش‬ ‫بهرههمی ئهمساڵمان پێدهگات و زۆربهی‬ ‫جوتیارانیش وهک سااڵنی پێشوتر ناچارن‬ ‫گهنمهکانیان به نرخێکی ههرزان بفرۆشن‬ ‫به بازرگانهکان»‪.‬‬ ‫بە گشتی جوتیارانی کوردستان پ��ارەی‬ ‫چ����وار س��اڵ��ی ب��ەره��ەم��ی دان��ەوێ��ڵ��ەی��ان‬ ‫وەرنەگرتووە‪ ،‬سەرباری وەرنەگرتنی پارەی‬

‫گەنمەکانیان‪ ،‬هێشتا سوورن لەسەر چاندن‬ ‫و بەرهەمهێنانی گەنم و جۆ‬ ‫بهپێی ئامارهکانی وهزارهتی کشتوکاڵ ساڵی‬ ‫رابردوو لە هەرێمی کوردستان ‪ 950‬ههزار‬ ‫ت��هن گهنم ب��هره��هم ه��ات��ووه‪ ،‬ئەمساڵیش‬ ‫پێشبینیش دەک��رێ بەرهەمەکەی بگاتە‬ ‫زیاتر لە یەک ملیۆن تۆن‪.‬‬ ‫بهپێی ئامارێکی وهزارهت����ی کشتوکاڵی‬ ‫ههرێم حکومەتی عێراق هێشتا ‪670‬ملیار‬ ‫دیناری شایستە داراییەکانی جوتیارانی‬ ‫کوردستانی الماوه‬ ‫س���ام���ان ئ���هح���م���هد دهڵ���ێ���ت «ب��هپ��ێ��ی‬ ‫زان��ی��اری��هک��ان��ی ئێمه حکومهتی عێراق‬ ‫بهنیازه نیوهکهمتری شایسته داراییهکانی‬ ‫ههرێم خهرج بکات که برهکهی ‪ ٢50‬ملیار‬ ‫دینارهو جوتیارانیش ئامادهنین ئهوبڕه‬ ‫پارهیهوهربگرن داواشیان له بهرپرسانی‬ ‫ه��هرێ��م��ک��ردوه رهزام��هن��دی نهنوێنن بۆ‬ ‫وهرگرتنی ئهو پارهیه«‪.‬‬ ‫به وتهی بهرپرسی سایلۆکانی پارێزگای‬ ‫سلێمانی ئهمساڵیش پرۆسهی وهرگرتنی‬ ‫گهنم هاوشێوهی ساڵی رابردووهو حکومهتی‬ ‫ع��ێ��راق تهنها ‪%50‬ی گهنمی جوتیارانی‬ ‫ههرێمی کوردستان وهردهگرێت‪.‬‬ ‫پرۆسەی بەبازاڕکردنی گەنم لە هەرێمی‬ ‫کوردستان سااڵنه لە کۆتاییەکانی مانگی‬ ‫ئایار دەست پێدهکات و تاوەکو کۆتاییەکانی‬ ‫مانگی تەمموز ب���ەردەوام دهبێت بەپێی‬

‫ئاماری وەزارەت��ی بازرگانی و پیشەسازی‪،‬‬ ‫ساڵی راب���ردوو ‪ 44٢‬ه��هزارت��ۆن گەنم لە‬ ‫سایلۆکانی کوردستان وەرگ��ی��راوەو ئهوی‬ ‫دیکهی لهبازارهکان فرۆشراوه‬ ‫ئهمین محهمهد ب��هرپ��رس��ی سایلۆکانی‬ ‫پ��ارێ��زگ��ای سلێمانی ک��ه س��هرپ��هرش��ت��ی‬ ‫وهرگ��رت��ن��ی دان��هوێ��ڵ��ه دهک���هن‪ ،‬ب��ه ‪‬‬ ‫وت «ه��هم��وو پارێزگاکان ئ��هو ب��ڕهی بۆ‬ ‫دی��اری��ک��راوه ک��ه چ��هن��دێ��ک وهرب��گ��رێ��ت‬ ‫ل���هج���وت���ی���اران ب���ڕهک���هش���ی ب��هم��ج��ۆره‬ ‫داب��هش��ک��راوه‪ ،‬ج��ووت��ی��اران��ی سلێمانی و‬ ‫گهرمیان و ههڵهبجه ‪ 115‬ههزار تۆن گهنمیان‬ ‫لێوهردهگیرێت‪ ،‬جوتیارانی ههولێر ‪148‬‬ ‫ه��هزار تۆن‪ ،‬جوتیارانی دهۆک ‪ 175‬ههزار‬ ‫تۆن گهنمیان لێوهردهگیرێت»‪.‬‬ ‫سهبارهت بهنرخەکانی ئهمساڵ‪ ،‬بهرپرسی‬ ‫سایلۆکانی پارێزگای سلێمانی وت��ی «بۆ‬ ‫کڕینەوەی تۆنێک گەنمی پلە ی��ەک ‪560‬‬ ‫هەزار دینار‪ ،‬بۆ پلە دوو ‪ 480‬هەزار دینارو‬ ‫بۆ پلە سێ ‪ 4٢0‬هەزار دیناری دیاری کراوە»‪.‬‬ ‫سەرەڕای قەیرانی دارایی‪ ،‬ماوەی چوار ساڵە‬ ‫هەرێم گەنم لە پێداویستی خۆی زیاتر‬ ‫بەرهەم هێناوە‪ ،‬بەاڵم بە نرخێکی گونجاو‬ ‫و وەک پێویست لەبازاردا نافرۆشرێت‪.‬‬ ‫ع���ێ���راق ‪ 670‬م��ل��ی��ار دی���ن���اری شایستە‬ ‫داراییەکانی جوتیارانی کوردستانی الماوه‬ ‫بۆ کڕینەوەی تۆنێک گەنمی پلە یەک ‪560‬‬ ‫هەزار دینار دیاریکراوە‪.‬‬

‫ژماره (‪ )1756‬چوارشهممه ‪2018/5/30‬‬

‫چاوپێکەوتن‬

‫‪7‬‬

‫هۆمه‌ر‌شێخ‌موس‌ئه‌ندامی‌ده‌سته‌ى‌دامه‌زرێنه‌ری‌یه‌کێتی‪:‬‬

‫قوباد تاڵهبانی شایستهى سکرتێری گشتییە و‬ ‫دهتوانێت یهکێتى له ترازان رزگار بکات‬ ‫بنار‌هیدایه‌ت‬ ‫لهم چاوپێکهوتنهى رۆژنامهى ‪‬‬ ‫لهگهڵ یهکێک له ئهندامانی دهستهى‬ ‫دامهزرێنهری یهکێتی نیشتیمانی‬ ‫کوردستان‪ ،‬هۆمهر شێخ موس ئاماژه‬ ‫به چهند پرسێکی گرنگی ناو ئهو‬ ‫حزبه دهکات و لهسهر سکرتێری‬ ‫ئاییندهى یهکێتی دهڵێت «قوباد‬ ‫تاڵهبانی شایستهى پۆستی سکرتێری‬ ‫گشتییه«‪.‬‬ ‫‌‪‌:‬ب����ه‌و‌پ��ێ��ی �ه‌ى‌ی �ه‌ک��ێ��ک‌ب��ووی��ت‌‬ ‫له‌ئه‌ندامانی‌ده‌سته‌ى‌دامه‌زرێنه‌ری‌یه‌کێتی‪‌،‬‬ ‫بارودۆخی‌ناوخۆیی‌یه‌کێتی‌چۆن‌ده‌بینیت‌‬ ‫له‌ئێستادا؟‬ ‫ه���ۆم���هر ش��ێ��خ م����وس‪ :‬ب��هگ��ش��ت��ی پێش‬ ‫ههڵبژاردنهکانی ‪ 5/12‬ب��ارودۆخ��هک��ه زۆر‬ ‫نالهبار و ههستیار ب��وو‪ ،‬ب��هرهو ناخۆشی‬ ‫ههنگاوی دهنا‪ ،‬بهاڵم ئهنجامی دڵخۆشکهری‬ ‫ههڵبژاردنهکان تا ڕادهیهکی زۆر ناخۆشی‬ ‫ن��ێ��و ری���زهک���ان���ی ی��هک��ێ��ت��ی ن��هه��ێ��ش��ت و‬ ‫جهماوهری ئهو حزبهی لهخۆی کۆکردهوه‪،‬‬ ‫ههرچهنده ج��هم��اوهری س��هرج��هم الیهنه‬ ‫سیاسییهکان لهناڕازییبوونیان لهئهدای‬ ‫حزبهکانیان دهنگیان نهدا‪ ،‬ههموو الیهنهکان‬ ‫ئهوانهى تازه دروستبوون جیاوازه‪ ،‬بهاڵم‬ ‫ئ��هوان��هى پێشتر رێ��ژهى دهنگیان هاتۆته‬ ‫خ�����وارهوه ل��هچ��او ه��هڵ��ب��ژاردن��ی پێشوو‪،‬‬ ‫ئهمه رهن��گ��ه ببێته هاندهرێکی ب��اش بۆ‬ ‫ئ��هوهى یهکێتی بهههڵهکانیدا بچێتهوه و‬ ‫لهئێستادا کۆبوونهوهى مهکتهبی سیاسیی‬ ‫دهستیپێکردووه‪ ،‬ب��ڕی��اری بهرنامهیهکی‬ ‫چ��ڕی��ان داوه ب��ۆ چ��اک��ک��ردن��ی ن��اوخ��ۆی‬ ‫حزبهکهیان و بهستنی کۆنگره بهشێوهیهکی‬ ‫پێویست و ههنگاونان بۆ چارهسهرکردنی‬ ‫کێشهکان‪.‬‬ ‫‌‪‌:‬ب����ه‌ده‌ر‌ل �ه‌‌ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن �ه‌ک��ان‌کێ‌‬ ‫هۆکاربووه‌‌ بۆ‌ خراپی‌ ناوخۆیی‌ یه‌کێتی‪‌،‬‬ ‫ماڵباتی‌ ت��اڵ�ه‌ب��ان��ی؟‪ ‌،‬ک��ۆس��ره‌ت‌ ره‌س���وڵ‌ و‌‬ ‫کوڕه‌کانی؟‪‌،‬یا‌که‌سانی‌دیکه‌ى‌ناو‌یه‌کێتی؟‬ ‫هۆمهر شێخ موس‪ :‬نامهوێت بههیچ جۆرێک‬ ‫باس له رێکخستنی ناو یهکێتی بکهم‪ ،‬راسته‬ ‫من ئهندامی دهستهى دامهزرێنهر بووم‪ ،‬بهاڵم‬ ‫له ساڵی ‪ 1986‬هوه پهیوهندیم به رێکخستنهوه‬ ‫نهماوه‪ ،‬دهمهوێت کاراکتهرێکی باش بم و‬ ‫قسهى خێرم ههبێت لهسهر ناوخۆی یهکێتی‪.‬‬ ‫‌‪ ‌:‬ئ �ه‌گ �ه‌ر‌ ه �ه‌ی �ه‌‌ یه‌کێتی‌ کۆنگره‌‌‬ ‫ببه‌ستێت‪‌،‬چاوه‌کان‌له‌سه‌ر‌کام‌که‌سایه‌تین‌‬ ‫بۆ‌ئه‌وه‌ى‌ببێته‌‌داینه‌مۆی‌یه‌کێتی‌یا‌جڵه‌وی‌‬ ‫یه‌کێتی‌به‌ده‌سته‌وه‌‌بگرێت؟‬ ‫هۆمهر شێخ موس‪ :‬ههندێک لهو گهنجانهى‬ ‫دهوری بااڵیان بینی له بانگهشهى ههڵبژاردنی‬ ‫پهرلهمانی عێراق و یهکێک لهوانه دهوری‬ ‫بهرچاوی بینی کاک قوباد بوو‪ ،‬کاک الهور و‬ ‫ئهندامانی مهکتهبی سیاسیی بوون‪ ،‬ئهمجاره‬ ‫ش��ااڵوی ههڵبژاردنهکانیان بهشێوهیهکی‬ ‫ب��هرچ��او س��هرک��هوت��وو ب��وو‪ ،‬من الیهنگری‬ ‫ئ��هوهب��ووم ن��هوهى پێشوو و لهئهندامانی‬ ‫دهس��ت��هى دام��هزرێ��ن��هر و ه��هڤ��ااڵن��ی شاخ‬ ‫لهگهڵ ئهو گهنجانهى ئێستا ههماههنگیان‬ ‫ههبێت و س��وود لهیهکتر وهرب��گ��رن‪ ،‬نهک‬ ‫ئ��هوهى الیهنێک الیهنێکی تر بسرێتهوه‪،‬‬ ‫پێشتر دهمانویست ئهنجوومهنێکی پیران‬

‫هۆمه‌ر‌شێخ‌موس‪‌‌،‬ئه‌ندامی‌ده‌سته‌ى‌دامه‌زرێنه‌ری‌یه‌کێتی‌نیشتیمانی‌کوردستان‬ ‫بۆ یهکێتی دروست بکهین وهک چاودێرێک‬ ‫بهسهر یهکێتییهوه لهباتی ئهنجوومهنی‬ ‫ناوهند‪ ،‬یارمهتی سهرکردایهتیهکی تازه بکات‬ ‫له گهنجان و ژن��ان پێک بێت و چاودێری‬ ‫کارهکانیان بکهین‪ ،‬لهئێستادا کاک کۆسرهت‬ ‫بهفیعلی جێگری سکرتێری گشتی یهکێتییه‪،‬‬ ‫رهوشی تهندروستی چهند یارمهتیدهر دهبێت‬ ‫بۆ بهردهوامی لهکارهکانی ئهوه کۆنگره بڕیار‬ ‫دهدات بهاڵم لهئێستادا ئهو سکرتێری گشتیی‬ ‫یهکێتییه‪.‬‬

‫پێم‌باشه‌‌هێزی‌‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‌هه‌یه‌‪‌،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش‌زیندووکردنه‌وه‌ى‌‬ ‫پڕۆسه‌ى‌دیموکراسییه‌‬ ‫و‌ده‌بنه‌‌چاودێر‌به‌سه‌ر‌‬ ‫کاره‌کانه‌وه‬ ‫‌‪‌:‬پێتان‌وانیه‌‌ئه‌گه‌ر‌ئێوه‌‌وه‌ک‌نه‌وه‌ى‌‬ ‫کۆنی‌ شاخ‌ هاوکاری‌ قوباد‌ ‌ تاڵه‌بانی‌ بکه‌ن‌‬ ‫بتوانێت‌یه‌کێتی‌بخاته‌وه‌‌سه‌ر‌شاڕێی‌خۆی؟‬ ‫هۆمهر شێخ م��وس‪ :‬ئ��هوان��هى وهک من و‬ ‫ئهوانهى ترن لهسهردهمی کۆن و سااڵنی‬ ‫چلهکان ب��هدواوه باڵی چهپی دیموکراسی‬ ‫خ���واز دژی بهبنهماڵهیی ه��هر حزبێک‬ ‫بووین‪ ،‬بهراستمان نهزانییوه حزب بهرهو‬ ‫بنهماڵهیی ب���ڕوات‪ ،‬ب��هاڵم ئ��هم بۆچوونه‬ ‫مانای ئهوه نیه ههر کهسێک لێوهشاوه بێت‬ ‫و بیسهلمێنێت که شایستهى ئهو شوێنهیه‬ ‫و جهماوهر و الیهنگرانی یهکێتی له دهوری‬ ‫خۆی کۆبکاتهوه نهک وهک ئهوهى کوڕی مام‬ ‫جهالل بێت و تهواو‪ ،‬قوباد ههتا ئێستا زۆر‬ ‫باشی هێناوه‪ ،‬بۆچوونهکه ئهوهیه قوباد‬ ‫بۆ سکرتێری گشتی باشه بهاڵم ئهمه ئهوه‬ ‫ناگهیهنێت من تهئید و پاڵپشتی بکهم‪،‬‬

‫من لهگهڵ گۆڕانکاری و ریفۆڕمم لهناو‬ ‫یهکێتی نیشتیمانی کوردستان ئهگهر نا وهک‬ ‫حزبهکانی ئهوروپای شهرقی لێدێت و ههر‬ ‫لهشوێنی خۆی دهوهستێت‪ ،‬دهبێت ئهو کهسه‬ ‫لێوهشاوه بێت و سیاسییهک و حزبیهکی باش‬ ‫بێت جا کوڕی ههرکهسێک ههیه با ببێت‬ ‫گرنگ ئهوهیه یهکێتی بهرهو پێش ببات‪.‬‬ ‫‌‪‌:‬وه‌اڵمی‌ئه‌م‌پرسیاره‌م‌ده‌وێت‪‌،‬قوباد‌‬ ‫ده‌توانێت‌ تاڵه‌بانی‌ ئاسا‌ جڵه‌وی‌ یه‌کێتی‌‬ ‫بگرێته‌‌ده‌ست‌و‌له‌‌تێکشکان‌رزگاری‌بکات؟‌‬ ‫هۆمهر شێخ م��وس‪ :‬بهڵێ دهتوانێت وهک‬ ‫مام جهالل یهکێتی له شکان و ترازان رزگار‬ ‫ب��ک��ات‪ ،‬م��ن ق��وب��اد لهمنداڵییهوه دهناسم‬ ‫و لهتهمهنی ح��هوت و ههشت ساڵییهوه‬ ‫ناسیومه‪ ،‬لهئهمهریکا نوێنهری یهکێتی‬ ‫بووه و سهرنجی راکێشاوم‪ ،‬کوڕێکی لێهاتوو‬ ‫و کراوهیه و دهتوانێت لهگهڵ ههموو کهسێک‬ ‫کراوهیه و کاری باشدهکات‪ ،‬بهڵێ لێوهشاوهیی‬ ‫مام جهاللی تێدا دهبینم‪.‬‬ ‫‌‪ ‌:‬ه��اوپ�ه‌ی��م��ان��ی‌ یه‌کێتی‌ و‌ پارتی‌‬ ‫هاوپه‌یمانێتییه‌کی‌ له‌مێژینه‌یه‌‪ ‌،‬ئه‌م‌‬ ‫هاوپه‌یمانییه‌‌ چ�ه‌ن��دی‌ زی��ان‌ له‌یه‌کێتی‌‬ ‫داوه‌‌بۆ‌کشانه‌وه‌ى‌کادیرانی‌خۆی‌و‌الیه‌نه‌‌‬ ‫سیاسییه‌کانی‌دیکه‌؟‬ ‫ه��ۆم��هر شێخ م��وس‪ :‬دهب��ێ��ت راستییهکی‬ ‫مێژوویی باس بکهم‪ ،‬میللهتی ئێمه لهههموو‬ ‫بهشهکانی دیکهی کوردستان و بهتایبهتی له‬ ‫ناو کوردستانی باشوور‪ ،‬دهردێکی کووشندهى‬ ‫چێشتووه ل��ه ناڕێکی ری��زهک��ان��ی گ��هل‪ ،‬چ‬ ‫لهناکۆکییهکانی سهرکردایهتی پارتی و‬ ‫بارزانی و چ لهناکۆکییهکانی شۆڕشی نوێدا‪،‬‬ ‫دهبێت ئهمه تێپهڕێندرێت و ههموومان‬ ‫دهرسێکی تاڵمان لێ وهرگ��رت‪ ،‬مام جهالل‬ ‫بهحیکمهتی گ��هورهی��ی خ��ۆی لهگهڵ کاک‬ ‫مهسعود گهیشتنه رێکهوتنێکی ستراتیژی‪،‬‬ ‫نه یهکێتی توانی پارتی لهناو ببات و نه‬ ‫پارتیش توانی یهکێتی لهناو ببات‪ ،‬چونکه‬ ‫ههردووکیان نفوسێکی جهماوهرییان ههیه و‬ ‫ناتوانین نکوڵی لێبکهین‪ ،‬دهبێت لهگهڵ ئهو‬ ‫راستییه مامهڵه بکهیت و ههڵسوکهت بکهیت‪،‬‬ ‫بهاڵم ئهمه مانای ئهوه نیه پارتی و یهکێتی‬ ‫ههموو شتێک لهیهکتر قبوڵ بکهن‪ ،‬دهبێت‬ ‫ههڵسهنگاندن بۆ شێوازی ک��ارهک��ان بکهن‬ ‫و ئهمهش لهههموو دونیا بهم شێوهیهیه‪،‬‬ ‫پێم باشه هێزی ئۆپۆزسیۆن لهکوردستان‬

‫ههیه و ئهوهش زیندووکردنهوهى پرۆسهى‬ ‫دیموکراسییه و دهب��ن��ه چ��اودێ��ر بهسهر‬ ‫ک��ارهک��ان��هوه‪ ،‬ئ��هگ��هر سیستهمی سیاسیی‬ ‫لهدهستی دوو قوتب و فیفتی بهفیفتییهکهى‬ ‫جاران بێت دهتوانن حوکمڕانیی کوردستان‬ ‫بکهن‪ ،‬ب��هاڵم ئهگهر ئۆپۆزسیۆن ههبێت‬ ‫دهتوانێت چاودێر بێت‪ ،‬ئێستا لهکوردستان‬ ‫ه��هڵ��ب��ژاردن��ی پ��هرل��هم��ان��ی ع��ێ��راق ک��را و‬ ‫کۆمسیۆنیش ئهنجامهکانی پهسهند کرد‪،‬‬ ‫سهبارهت بهرێکهوتنهکهى پارتی و یهکێتی‬

‫ساڵی‌‪‌٢٠٠٨‬باڵێک‌له‌ناو‌‬ ‫یه‌کێتی‌و‌له‌ناو‌ریفۆرم‌‬ ‫ئه‌و‌رێککه‌وتنه‌ى‌نێوان‌‬ ‫مام‌جه‌الل‌و‌کاک‌‬ ‫نه‌وشیروانیان‌پێخۆش‌‬ ‫نه‌بوو‬ ‫دهبێت پێداچوونهوهیهک ههبێت وهک��وو‬ ‫جاران نهبێت‪.‬‬ ‫‌‪ ‌:‬ک�����ه‌وات�����ه‌‌ ئ������ه‌و‌ رێ���ک���ه‌وت���ن���ه‌‌‬ ‫ئه‌گه‌رنوێکرایه‌وه‌‌ده‌بێت‌چۆن‌بێت؟‬ ‫هۆمهر شێخ م��وس‪ :‬دهبێت ناوهڕۆکهکهى‬ ‫روون و ئاشکرا بێت و ههموو شتهکان بهالی‬ ‫پارتیدا نهشکێتهوه‪ ،‬ههتا مام جهالل لهژیاندا‬ ‫ب��وو هێزی خ��ۆی و حهکیمی خ��ۆی بهکار‬ ‫دههێنا پارتی نهیدهتوانی ههموو شتهکان بۆ‬ ‫بهرژهوهندی خۆی بهکاربهێنێت‪ ،‬بهاڵم لهم‬ ‫سااڵنهى دواییدا بهداخهوه پارتی رهوشی‬ ‫یهکێتی ل��هب��هرچ��او ن��هدهگ��رت‪ ،‬قورسایی‬ ‫رێکهوتنهکه نهدههاته ب��هرچ��اوو‪ ،‬ئهگهر‬ ‫رێکهوتنی نوێ کرا دهبێت ههموو الیهنهکان‬ ‫لهبهرچاو بگیرێت و من پێم باشه ههڵوێستی‬ ‫خۆیان ئاشکرا بکهن‪.‬‬ ‫‌‪ ‌:‬پێتان‌ وایه‌‌ ئۆپۆزسیۆنێکی‌ به‌هێز‌‬

‫له‌کوردستان‌بوونی‌هه‌یه‌‪‌،‬تا‌بتوانێت‌عه‌رشی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌بهێنێته‌‌له‌رزه‌؟‬ ‫هۆمهر شێخ موس‪ :‬مهرج نیه ئۆپۆزسیۆن‬ ‫عهرشی دهسهاڵت بهێنێته لهرزه‪ ،‬بهڵکو دهبێت‬ ‫ئۆپۆزسیۆن ئۆپۆزسیۆنێکی چاالک بێت و‬ ‫قسهى لهسهر کهم و کورتییهکان ههبێت‪،‬‬ ‫کاتێک که رهخنهى لهبابهتێک گرت دهبێت‬ ‫بهدیلی رهخنهکهشی ههبێت‪ ،‬ئۆپۆزسیۆن‬ ‫تهنها نابێت رهخنه بگرێت بهاڵم بهدیلێکی‬ ‫باشم لێ نهبیستوون‪ ،‬رهخنهى زۆر باشیان‬ ‫لهسهر گهندهڵی و بهههدهربردن و لهسهر‬ ‫گفتوگۆ لهگهڵ بهغدا و پهیوهندییهکانی‬ ‫دهرهوه گرتووه بهاڵم نهمبیستووه بهدیلێکی‬ ‫باشیان بۆ رهخنهکانیان ههبێت‪.‬‬ ‫‌‪ ‌:‬پێتان‌ وان��ی �ه‌‌ ل �ه‌الی �ه‌ن‌ ده‌س���ه‌اڵت‌‬ ‫(ی�ه‌ک��ێ��ت��ی‌و‌پ���ارت���ی)ی���ه‌وه‌‌ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن‌‬ ‫چاوترسێن‌کرابێت؟‬ ‫هۆمهر شێخ موس‪ :‬ئهوه زوڵمه له یهکێتی‬ ‫دهکهیت بۆ یهکێتی ئۆپۆزسیۆنی چاوترسێن‬ ‫کردبێت‪.‬‬ ‫‌‪ ‌:‬ب���ه‌اڵم‌ ت��ۆ‌ ئه‌ندامێکی‌ یه‌کێتیت‌‬ ‫ده‌کرێت‌به‌ناوی‌پارتییه‌وه‌‌وه‌اڵمت‌هه‌بێت؟‬ ‫هۆمهر شێخ موس‪ :‬من مهبهستم ئهوهیه‬ ‫لهناو نفوسی ژێر دهسهاڵتی یهکێتی لهرووی‬ ‫راگهیاندن و خۆپیشاندان و دیموکراسی‬ ‫لهزۆر ناوچهى دیکهى ههرێمی کوردستان‬ ‫ئازادی زۆرتر ههبووه‪ ،‬بۆیه وهاڵمهکهم ئاوها‬ ‫بوو‪ ،‬یهکێتی پێشتر رهوشی ناوخۆی الواز بوو‬ ‫ئامادهیی گفتوگۆ بوو بهاڵم لهدوای شااڵوی‬ ‫ههڵبژاردن لهدنیا وایه بهشێوهی توند قسه‬ ‫دهک��هن‪ ،‬ب��هاڵم سیاسهتمهداری تێگهیشتوو‬ ‫راستهوخۆ دهچنه س��هر مێزی گفتوگۆ و‬ ‫بههیوام بیرمهندانی یهکێتی ئهو رێگایهی‬ ‫گفتوگۆ بگرنه بهر لهگهڵ ئهوهى ئۆپۆزسیۆن‬ ‫زۆر بهتوندی رهخنهى لێیان ههبووه‪.‬‬ ‫‌‪ ‌:‬پێشتر‌ یه‌کێتی‌ و‌ گ����ۆڕان‌ دوو‌‬ ‫رێکه‌وتننامه‌یان‌ ک��رد‌ ب �ه‌اڵم‌ نه‌گه‌یشتنه‌‌‬ ‫ئه‌نجام‪ ‌،‬تاچه‌ند‌ ل�ه‌ن��او‌ یه‌کێتی‌ رێگری‌‬ ‫هه‌بووه‌‌له‌سه‌ر‌ئه‌و‌رێکه‌وتنه‌؟‌یا‌جارێکی‌تر‌‬ ‫یه‌کێتی‌و‌گۆڕان‌رێکده‌که‌ونه‌وه‌؟‬ ‫هۆمهر شێخ م��وس‪ :‬بهپێی ئ��هوهى پێشتر‬ ‫ل��هن��ێ��وان رێ��ک��هوت��ن��ی م��ام ج���هالل و کاک‬ ‫نهوشیروان لهساڵی ‪ 2008‬و سهردهمی ریفۆرم‬ ‫نێوهندگیریم دهک��رد‪ ،‬باڵێک لهناو یهکێتی‬ ‫و لهناو ریفۆرم ئهو رێکهوتننهى نێوان مام‬ ‫جهالل و کاک نهوشیروانیان پێخۆش نهبوو‬ ‫ئهوهش بهرژوهندی تایبهت و حزبی و تاک‬ ‫الیهنهى خۆیانی ب���هدواوه ب��وو‪ ،‬من لهوه‬ ‫دڵنیان لهناو ڕیزهکانی یهکێتی و گ��ۆڕان‬ ‫لهئێستا پێیان خۆش نیه یهکێتی و گۆڕان‬ ‫بگهنهوه رێکهوتن‪ ،‬باڵهکانیش دیارن‪.‬‬ ‫‌‪‌:‬وه‌کوو‌کێ‌ئه‌گه‌ر‌ناوه‌کانیان‌ئاشکرا‌‬ ‫بکه‌یت؟‬ ‫هۆمهر شێخ موس‪ :‬ناتوانم هیچ ناوێک بڵێم‪،‬‬ ‫بهاڵم دیاره کێ لهههردووال رێگره‪.‬‬ ‫‌‪ ‌:‬ئه‌گه‌ر‌ هه‌یه‌‌ له‌ئایینده‌‌ یه‌کێتی‌ و‌‬ ‫گۆڕان‌ببنه‌وه‌‌به‌یه‌ک‌حزب‌و‌یه‌ک‌ئامانجیان‌‬ ‫هه‌بێت؟‬ ‫ه��ۆم��هر شێخ م���وس‪ :‬پێشتر ه��هت��ا دوای‬ ‫رێکهوتننامهى دهباشان جۆرێک لهدڵنیایی‬ ‫ههبوو ئهگهری شتێکی وا ببێت‪ ،‬بهاڵم ئێستا‬ ‫گهیشتوینهته ئهو ب��اوهڕهى یهکگرتنهوهى‬ ‫یهکێتی و گ���ۆڕان ئهگهرێکه لهئهگهره‬ ‫مهحاڵهکان‪ ،‬ب��هاڵم لهسیاسهتیشدا هیچ‬ ‫شێتێکی مهحاڵ نیه‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ژماره (‪ )1756‬چوارشهممه ‪2018/5/30‬‬

‫چاوپێکەوتن‬

‫بەختیار عەلی بۆ ‪:‬‬

‫لهبهر ئهوەی رۆمانهکانى من لهگهڵ مێژووى هاوچهرخدا‬ ‫مامهڵه ئهکهن ئهبێت زۆر وریا بیت‪ ،‬چونکه تۆ مێژوویهک‬ ‫بۆ خوێنهر ئهگێڕیتهوه که خۆى لهناویدا ئهژیت‬ ‫سازدانى‪ .‬سیروان رهحیم‬ ‫بهشى دووهم‬ ‫بهختیار عهلى نوسهر و رۆماننوس له‬ ‫بهشى دووهمى ئهم چاوپێکهوتنهدا‬ ‫باسله ئهنجامدانى ریفراندۆم ئهکات‬ ‫و رایدهگهیهنێت بۆ من پرۆسهى‬ ‫ریفراندۆم تا ئهندازهیهکى زۆر‬ ‫پرۆسهیهکى تراژیدى کۆمیدى بوو‪،‬‬ ‫ئێستاش ئهو دیوهى زیاتر دهرهکهوێت‪.‬‬ ‫سهبارهت به بێدهنگى نوسهر له‬ ‫رابردووشدا دهڵێت من له کهشتى‬ ‫فریشتهکاندا له رێگاى (‪)2500‬‬ ‫الپهڕهوه که لهسهر مێژووى سیاسیى‬ ‫ئهم قۆناغهى کورد نوسراوهتهوه‬ ‫تێنهگهیت چۆن بیردهکهمهوه‪،‬‬ ‫داواى ئهوهم لێدهکهیت له رێگاى‬ ‫ستاتوسێکى فهیسبووکهوه تهعبیر‬ ‫له ههڵوێستى خۆم بکهم‪ .‬لهبارهى‬ ‫زمانى کوردى و داهێنان بهو زمانهوه‬ ‫ئاماژه بۆ ئهوه دهکات زمانى کوردى‬ ‫قوربانییهکهى گهورهى ئهم قۆناغهیه و‬ ‫هیچ شتێک به ئهندازهى زمانى کوردى‬ ‫ئێستا نهبوهته قوربانى ئهم دۆخه‬ ‫سیاسییهى ئێستا ههیه‪ .‬هێما بۆ‬ ‫ئهوهش دهکات تاکو نوسهر پاشخانه‬ ‫فکرى و فهلسهفییهکهى قوڵتر بێت‪،‬‬ ‫نوسینهکهشى قوڵتر دهبێت‪.‬‬ ‫‪ :‬ههمیشه له کۆڕهکانتدا خهڵکهکه‬ ‫به باسى رۆمان و ئهدهبهوه واز ناهێنن‪،‬‬ ‫ئ����هو ک���هس���ان���هى ئ����ام����ادهن پ��رس��ی��اری‬ ‫سیاسییت لێ دهک���هن‪ ،‬نوسهرێکى کورد‬ ‫ه��ات��ووه ئ��هی��ان��هوێ ب��زان��ن ک��ورد چیان‬ ‫دهوێ��ت‪ ،‬ئهیانهوێ جیاببنهوه له عێراق‬ ‫به تایبهتى‪ ،‬ئهگهر جیا ئهبنهوه بۆ جیا‬ ‫ئهبنهوه؟ چییان دهوێ��ت؟ بهتایبهت ئهو‬ ‫ک��ات ک��ه ت��ۆ ل��ه ئ��هورووپ��ا ک��ۆڕت لهسهر‬ ‫رۆمانه وهرگێڕدراوهکانت دهک��رد‪ ،‬باسى‬ ‫ریفراندۆم و جیابوونهوهى کور له عێراق‬ ‫باسێکى گهرم بوو‪.‬‬ ‫بهختیار ع��هل��ى‪ :‬ئ��هو کاتانهى م��ن ئهو‬ ‫زنجیره ک��ۆڕان��هم ل��ه ئ��هوروپ��ا ئ��هگ��رت‪،‬‬ ‫سهروهختى ریفرراندۆم بوو‪ ،‬ئهچویته ههر‬ ‫شوێنێک باس باسى ریفراندۆم بوو‪ .‬له زۆر‬ ‫شوێنهوه ئهو پرسیاره ئهکرا‪ ،‬بۆچوونى‬ ‫من لهسهر ریفراندۆم چییه؟ چۆن ئهو‬ ‫دیاردهیه ئهبینیت؟ پرسیارێک بوو رۆژانه‬ ‫بهریهک کهوتنى لهگهڵ من ههبوو‪ ،‬دهبوو‬ ‫وهاڵم��ب��دهم��هوه‪ .‬له راستى دا من عێراق‬ ‫وهکو سێ نهخۆش دهیبینم ‪ .‬سێ نهخۆش‬ ‫که ههریهکهیان دنیایهک دهرد و عیلهت‬ ‫و میکرۆب و ڤایرۆسى لهناو جهستهى‬ ‫خۆیهوه وهرگرتووه‪ .‬ئهم سێ نهخۆشه‪،‬‬ ‫ههرسێکیان لهیهک ژووران‪ ،‬بهاڵم لهناکاو‬ ‫یهکێکیان دهی��هوێ��ت به تهنیا بمرێت و‬ ‫ژوورى جیابکاتهوه‪ .‬ئهم نهخۆشه ئهگهر به‬ ‫تهنیا بمرێت‪ ،‬یان لهژوورهکانى تر لهگهڵ‬ ‫نهخۆشهکانى ت���ردا بمرێت‪ ،‬بهههمان‬ ‫نهخۆشى و دهردو عیلهت و کێشهکانییهوه‬ ‫دهمرێت‪ .‬بۆ من پرۆسهى ریفراندۆم تا‬

‫بهختیار عهلی‪ ،‬نوسەر و رۆماننوس‬ ‫ئهندازهیهکى زۆر پرۆسهیهکى تراژیدى‬ ‫کۆمیدى بوو‪ ،‬ئێستاش ئهو دیوهى زیاتر‬ ‫دهرهک��هوێ��ت‪ .‬تهماشا دهکهیت میلهتێک‬ ‫چ��هن��دی��ن ف��رس��هت��ى ب��ۆ ه��هڵ��دهک��هوێ��ت‪،‬‬ ‫ب��ۆ ئ����هوهى ری��ف��ران��دۆم پێشتر ب��ک��ات‪،‬‬ ‫سهربهخۆیی خۆى رابگهیهنێت‪ ،‬ههموو ئهو‬ ‫ههله مێژوییانه بهشێوهیهکى زۆر سادهو‬ ‫ناسیاسییانه لهدهست ئهدات‪ .‬له ساڵى ‪1991‬‬ ‫ئێمه ئهمانتوانى له عێراق جیاببینهوه‪،‬‬ ‫دنیا ههمووى لهپشتى ک��وردب��وو‪ ،‬سهدام‬ ‫حسێن له دۆخێکدا بوو که تا ئهندازهیهکى‬ ‫زۆر بێزراوبوو ل��هالى ههموو دنیا‪ ،‬الواز‬ ‫بوو‪ ،‬خۆى تواناى بهرگرى کردنى نهبوو‬ ‫ل��ه ه��ێ��زهک��ان��ى خ���ۆى ل��ه ک��وردس��ت��ان��دا‪.‬‬ ‫ههروهها تورکیا له دۆخێکى زۆر خراپدا‬ ‫ب��وو‪ ،‬واڵتێکى تا ئهندازهیهکى زۆر الواز‬ ‫له ڕووى ئابوورییهوه و پهرشووباڵو له‬ ‫ڕووى سیاسییهوه‪ .‬دوژم��ن��هک��ان��ى ک��ورد‬ ‫ههموویان له دۆخى الوازى دا بوون‪ ،‬بهاڵم‬ ‫سهیر ئهکهى سهرکردهکانى کورد ههموو‬ ‫رایانکرد بۆ ب��هغ��داو ئ��هم��اوالى س��هدام‬ ‫حسێنیان ماچکرد‪ .‬له ساڵى ‪ 2003‬دا دهبوو‬ ‫ئێمه ههنگاو بنێین بۆ سهربهخۆیی‪ .‬ههر‬ ‫لهوکاتهدا جواڵنهوهیهک ههبوو بهناوى‬ ‫ج��واڵن��هوهى ری��ف��ران��دۆم‪ ،‬ئهسڵهن کهس‬ ‫ههر بایهخى پێنهدا و حزبه سیاسییهکان‬ ‫خستیانه پشتگوێ‪ .‬له ‪ 2003‬سوپاى عێراق‬ ‫رووخ��اب��وو‪ ،‬دهوڵ��هت��ى عێراقى نهمابوو‪،‬‬ ‫پهیوهندى تورکیاو رۆژئ���اوا باشنهبوو‪،‬‬ ‫ئهمریکا س��ورب��وو ل��هس��هر ئ���هوهى لهو‬ ‫ناوچهیهدا بمێنێتهوه‪ .‬تا ئهندازهیهک‬ ‫ئهگهر بڵێین ‪،‬ههلومهرجى سهربهخۆیی‬ ‫زۆر زۆر زۆر لهبارتر ب��وو‪ .‬ه��هروهه��ا له‬ ‫کاتى درووستبوونى داع��ش و هاتنى بۆ‬

‫عێراق‪ ،‬دیوارێک لهنێوان ههرێم و بهغدا‬ ‫درووستبوو بوو‪ ،‬بهههمانشێوه ئهگهر تۆ‬ ‫بهدواى درووستبوونى دهوڵهتى کوردى دا‬ ‫دهگ��هڕێ��ى‪ ،‬ئ��هوهش فرسهتێکى مێژوویى‬ ‫گهورهبوو‪ .‬بهاڵم تۆ ههموو ئهو فرسهته‬ ‫مێژووییانهت ل��ه دهس��ت��داوه‪ ،‬س��ى ساڵه‬ ‫خهڵک دهکهیت به دوژمنى‪ ،‬واى لێدهکهیت‬ ‫خهڵک رقى له کورد بونی خۆى بێت‪ .‬له‬ ‫ههموو ئهم حاڵهتانه ئینجا تۆ دێى داواى‬ ‫ریفراندۆم ئهکهیت‪ .‬بێگومان بۆ من وهکو‬ ‫کوردێک‪ ،‬نهک له رووى ناسیۆنالیستییهوه‬ ‫ک��ه ه��هرگ��ی��ز ناسیۆنالیستیهوه بیرم‬ ‫نهکردووهتهوه‪ ،‬بهڵکو له رووى لۆجیکهوه‬ ‫تهماشابکه ی��ت‪ ،‬دهوڵ��هت��ى ک���وردى تاکه‬ ‫ئهگهره بۆ دامهزاراندنى دیموکراسییهت‬ ‫له خۆرههاڵتى ناوهڕاستدا‪ ،‬چونکه تاکو‬ ‫دهوڵهتى ک��وردى درووسته نهبێت‪ ،‬واته‬ ‫ناسیۆنالیزمى تورکى و عهرهبى و فارسى‬ ‫زاڵ��ن و ب��ااڵدهس��ت��ن‪ ،‬ک��ه ئهمانه رێگرى‬ ‫سهرهکین لهبهردهم ئازادى مرۆڤ کورد دا‪.‬‬ ‫تا ناسیۆنالیزمیش زاڵبێت لهناوچهى خۆر‬ ‫ههاڵتى ناوهڕستدا وات��ه دیموکراسییهت‬ ‫ب��هرق��هرارن��اب��ێ��ت‪ ،‬ن��هب��وون��ى کیانێک بۆ‬ ‫کورد ‪ ،‬واته نهبوونى دیموکراسییهت بۆ‬ ‫خۆرههاڵت‪ .‬ئهمه دیوه لۆجیکییهکهیهتى‪،‬‬ ‫بهاڵم چۆن؟ تۆ له لهحزهیهکدا هاتووى‬ ‫داواى دهوڵهت دهکهیت‪ ،‬بهبڕواى من خودى‬ ‫دهوڵهتهکان له خۆرههاڵتى ناوهڕاستدا‬ ‫ب��هرهو ههڵوهشانهوه دهڕۆن‪ .‬بۆ نموونه‬ ‫بانمونهى ئێران بهێنینهوه‪ ،‬ئهو خهتانهى‬ ‫لهسهر نهخشه ئهیبینین‪ ،‬ئێستا هیچى له‬ ‫راستى دا نهماون و وج��ودى نیه‪ ،‬تهنها‬ ‫خهتى وههمین و لهسهر نهخشه ههن‪،‬‬ ‫بهاڵم له سهر ئهرزى واقیع دا بوونى نیه‪.‬‬

‫ئێستا سنورى ئێران له راستى دا لهسهر‬ ‫دهریاى ناوهڕاسته‪ ،‬تورکیا سنورى نیه‪ ،‬بۆ‬ ‫ههر کوێیهکى بیهوێت ئهتوانێت بڕوات‪.‬‬ ‫داخڵى کوردستان ئهبێت له سوریاوه داخڵى‬ ‫کوردستان ئهبێت له عێراقهوه‪ .‬دهوڵهتى‬ ‫سورى تهفهکوکى تهواوى ک��ردووه‪ .‬شتێک‬ ‫ن��هم��اوه ن��اوى دهوڵ���هت بێت له سوریادا‬ ‫یان له عێراق دا‪ .‬عێر اق واڵتێکه ههموو‬ ‫سنورهکانى کراونهتهوه‪ ،‬ههموو کهسێک له‬ ‫ههر الیهکهوه بێت ئهتوانێت بێته ناوى‪.‬‬ ‫شوێنێکى تهواو کراوهیه‪ ،‬ئهو سنورانهى‬ ‫ب��ه حیساب ل��ه بهینى ع��ێ��راق و ئێران‬ ‫دا ههیه‪ ،‬له بهینى عێراق و تورکیادا‬ ‫ههیه‪ ،‬لهبهینى عێراق و سوریادا ههیه‪،‬‬ ‫خ��هت��ى وهه��م��ی��ن‪ ،‬هیچى وج���ودى نییه‪.‬‬ ‫ی��ان دهوڵهتێکى وهک��و لوبنان‪ ،‬شارێکى‬ ‫(بهیروت) سێ حکومهتى تیایه‪ .‬واته تۆ‬ ‫ل��ه ساتێکدا دێ��ى ب��اس��ى درووس��ت��ب��وون��ى‬ ‫دهوڵهتهکهى که خۆرههاڵتدا‪ ،‬دهوڵهتهکان‬ ‫خۆیان ب��هرهو ههڵوهشانهوه دهچ��ن‪ ،‬وه‬ ‫خۆرههاڵت دۆخێک ئهژى‪ ،‬دۆخێکه تهواو‬ ‫ناڕوونه‪ .‬دۆخێکه تهواو ههموو ئهو خهته‪،‬‬ ‫ئهو وهرهقه سیاسییانه تیا تێکهاڵو بووه‪،‬‬ ‫ناتوانى بهیانى ههستاى ل��هخ��هو بڵێى‬ ‫وهاڵ من ریفراندۆم ئهکهم‪ ،‬ئهگهر ئهوهنه‬ ‫ئاسان بوایه ک��ورد دووس���هد س��اڵ پێشتا‬ ‫ئێستا دهوڵ��هت��ى درووس���ت دهک���رد‪ .‬بۆیه‬ ‫پرسیارهکه بۆ من ئهوهیه‪ ،‬تۆ نهخۆشێکیت‬ ‫به ههموو دهردهکانتهوه‪ ،‬ئهگهر بڕیاره له‬ ‫ژوورێکدا بمریت یان لهگهڵ نهخۆشهکانى‬ ‫ت��ردا بمریت‪ ،‬ل��ه راس��ت��ى جیاوازییهکى‬ ‫زۆر رادیکاڵى نیه بۆ من جیاوازییهکى‬ ‫زۆر گ����هورهى ن��ی��ه ب��ۆ م��ن‪ ،‬چ��ون��ک��ه له‬ ‫بنهڕهتدا ئهم پرۆسهیهت نهبهستۆتهوه‪،‬‬

‫به پرۆسهیهکى گهورهترهوه‪ ،‬که پرۆسهى‬ ‫دی��م��وک��رات��ی��زهک��ردن و ن��وێ��ک��ردن��هوهو‬ ‫تازهکردنهوهى عهقڵییهت و تۆ هێشتا وهک‬ ‫‪ 100‬ساڵ لهمهوپێش بیر له ههموو دیاردهکان‬ ‫دهکهیتهوه‪ ،‬تۆ هێشتا پێناسهیهکت نیه‬ ‫بۆ نهتهوه‪ ،‬تۆ هێشتا پێناسهت نییه بۆ‬ ‫دهوڵ��هت‪ ،‬تۆ تائێستا هیچ بهرنامهیهکى‬ ‫سیاسیی روون و ئاشکرات نییه لهسهر‬ ‫ئهو کێشه گهورانهى له خۆرههاڵتدا ههن‪.‬‬ ‫لهگهڵ ئهوهشدا تهنیا وشهى دهوڵهت بهس‬ ‫نییه بۆ ئهوهى تۆ قهناعهت به من بکهى‬ ‫که پرۆسهیهکى جدیت ههیه‪.‬‬ ‫‪ :‬دواترین کتێبى ئێوه که بهزمانى‬ ‫ک��وردى ب��اوک��راوهت��هوه بهشى سێیهمى‬ ‫رۆمانى (کهشتى فریستهکانه) که نزیکهى‬ ‫‪ 700‬الپ��هڕهی��ه‪ ،‬دوات���ر دێینه س��هر باسى‬ ‫رۆم��ان��هک��ه‪ ،‬ب��هاڵم پرسیارهکه ئ��هوهی��ه‪،‬‬ ‫س��هرب��ارى ب��اوب��وون��هوهى ئ��هو کتێبه که‬ ‫‪ 700‬الپهڕهیه لهسهر واقیع و سیاسى ئێمه‪،‬‬ ‫بهاڵم خهڵکێکى زۆر له تۆڕى کۆمهاڵیهتى‬ ‫فهیسبوک ی��ان میدیاو ب��اس و خواسه‬ ‫ئهدهبییهکاندا ب��اس ل��ه بێدهنگى ئێوه‬ ‫دهکهن و ب��هردهوام ئهو پرسیاره دووباره‬ ‫دهکرێتهوه‪ ،‬بهختیار عهلى بۆ بێدهنگه؟‬ ‫بهختیار عهلى‪ :‬من ماوهیهک لهمهوبهر له‬ ‫کۆنسێرتێک بووم‪ ،‬یهکێک له ئیشهکان که‬ ‫ع���هزف ک���را‪ ،‬ئیشێکى کۆمپۆنیست و‬ ‫مۆسیقارى گهورهى رووس‪ ،‬دیمترى شسته‬ ‫کۆڤیچ بوو‪ .‬شسته کۆڤیچ بوو یهکێک بوو‬ ‫ل��هو مۆسیقارانهى که س��هر ب��هو توراسه‬ ‫دوور و درێ����ژهى مۆسیقاى رووس��ی��ی��ه‪،‬‬ ‫پهیوهندییهکى زۆرى نهبوو به عهقڵى‬ ‫بهلشهفیی ستالینییهوه که لهسهردهمى‬ ‫ئهو دا تا ئهندازهیهکى زۆر زاڵبوو‪ .‬حهتمهن‬ ‫ئهمه ب��وو ب��هه��ۆى ئ���هوهى ستالین لێى‬ ‫ناڕازى بێت و خۆشى نهوێت‪ .‬ههتا ستالین‬ ‫خۆى له براڤدایا شتێک دهنووسێت لهسهر‬ ‫ش��س��ت��ه ک��ۆڤ��ی��چ‪ .‬ش��ت��ێ��ک��ى زۆر ت��وون��د‬ ‫دهنووسێت‪ .‬خۆشتهزانى ستالین یهکێکه له‬ ‫دیکتاتۆره ئهحمهقهکان که ب��هردهوام له‬ ‫ههموو بوارهکاندا خۆى ههڵقورتاندووه‪.‬‬ ‫نوسینى یهکێکى وهک ستالین لهسهر شسته‬ ‫کۆڤیچ بوو ماناى مردن بوو ‪ .‬شسته کۆڤیچ‬ ‫ب���ۆ ئ�����هوهى ه���هوڵ���دات س��ت��ال��ی��ن رازى‬ ‫بکات‪،‬ههندێ پارچه مۆسیقا ئهنوسێت‪،‬‬ ‫ههوڵ ئهدات نزیکبێتهوه لهو داواکارییانهى‬ ‫ک��ه سیستهمى ستالینى لێى ه��هی��ه‪ ،‬بۆ‬ ‫ئهوهى ژیانى خۆى رزگار بکات‪ .‬ئیشهکهی‬ ‫شسته کۆڤیچ ب��ۆ رازی��ک��ردن��ى ستالین‬ ‫نوسیویهتى‪ ،‬بهاڵم لهناو تۆنهکاندا لهناو‬ ‫میلۆدییهکاندا لهناو ئاوازهکاندا‪ ،‬گۆیگر‬ ‫بهتهواوهتى ههست به ههڵوێستى شسته‬ ‫کۆڤیچ ئ��هک��ات ب��هرام��ب��هر ب��ه ستالین‪.‬‬ ‫حهزهکهم نموونهیهکى ترت بۆ بهێنمهوه‪.‬‬ ‫نموونهى گۆیات بۆ ئههێنمهوه‪ .‬تابلۆ‬ ‫بهناوبانگهکهى که بۆ خێزانى شاهانهى‬ ‫ئیسپانیا کێشایهویهتى تابلۆیهکه له رهنگ‬ ‫و ش��ێ��وهو ه��هم��وو ش��ت��ێ��ک ت��اب��ل��ۆی��هک��ى‬ ‫پێرفێکته‪ ،‬ب��هاڵم دهموچاوهکان که گۆیا‬ ‫کێشاویهتى لهر ێگهى دهمووچاوهکانهوه‬ ‫تهعبیرى خ��ۆى و رق��ى خ��ۆى وه کینهى‬

‫ژماره (‪ )1756‬چوارشهممه ‪2018/5/30‬‬ ‫خ��ۆى ب��هرام��ب��هر خ��ێ��زان��ى پ��اش��ای��هت��ى و‬ ‫حوکمى پاشایهتى دهرهبڕێت له ئیسپانیا‪.‬‬ ‫بۆچى ئ��هو دوو نموونهیه ئههێنمهوه‪.‬‬ ‫ئهگهر تهماشا بکهیت به درێژایی مێژوو‬ ‫داهێنهر له رێگاى نوسینیهوه له رێگاى‬ ‫ب����هره����هم����هک����ان����ی����هوه ل�����ه رێ���گ���اى‬ ‫کتێبهکانیهوه‪،‬ههڵوێستى ئهخوێنرێتهوه‪.‬‬ ‫ههڵوێست ب���هردهوام ئ��هوه نیه که تۆ له‬ ‫رێگاى زمانێکى سیاسى رۆژانهوه بێیتهوهو‬ ‫به زهقى و زمانى سیاسهتى رۆژانه زمانى‬ ‫رۆژنامهگهرى ههڵوێستى سیاسیى خۆت‬ ‫دهربڕیت‪ .‬ههڵوێست له قواڵییدا شتێکه‬ ‫پهیوهندى به داهێنانهوه ههیه‪ ،‬له رێگهى‬ ‫زمانى داهێنانهوه نوسهر یان داهێنهر یان‬ ‫مۆسیقار‪ ،‬ی��ان نیگارکێش‪ ،‬تهعبیر له‬ ‫ههڵویستى خ��ۆى دهک��ات‪ .‬ئهگهر تهماشا‬ ‫بکهین له سهدهى بیست دا هیچ یهکێک له‬ ‫ئێمه بۆ ئهوهى له ههڵوێستى گۆران تێبگات‬ ‫داواى ل��ێ��ن��هک��ردووه وت��ارێ��ک��ى سیاسیى‬ ‫بنوسێت‪ ،‬ههتا له سهردهمى کاک شێرکۆ‬ ‫بێکهس دا کهس داواى لهو جیله ناکرد تا‬ ‫بزانن ههڵوێستى سیاسییان چییه یان‬ ‫داواى لێبکهى وتارێکى سیاسی بنوسێت‪،‬‬ ‫ب��ۆ؟ ل��هب��هرئ��هوهى ئێمه ئهمانتوانى له‬ ‫رێگاى داهێنانهوه له رێگاى خوێندنهوهى‬ ‫کاره ئهدهبى و بهرههمهکانیانهوه‪ ،‬بزانین‬ ‫ئهم نووسهره چۆن بیردهکاتهوه‪ .‬ئهگهر‬ ‫تهماشا بکهیت من له کهشتى فریشتهکاندا‬ ‫نزیکهى(‪ )2500‬الپهڕهیهک دهبێت به گشتى‪،‬‬ ‫واته له رێگاى (‪ )2500‬الپهڕهوه که لهسهر‬ ‫م��ێ��ژووى سیاسیى ئ��هم ق��ۆن��اغ��هى ک��ورد‬ ‫ن���وس���راوهت���هوه ت��ێ��ن��هگ��هی��ت م��ن چ��ۆن‬ ‫بیردهکهمهوه و داواى ئهوهم لێبکهیت له‬ ‫رێگاى ستاتوسێکى فهیسبووکهوه تهعبیر‬ ‫ل��ه ههڵوێستى خ��ۆم ب��ک��هم؟ پرسیارهکه‬ ‫ئهوهیه کێ ههڵوێستى تا ئهم ئهندازهیه‬ ‫دابهزاند؟ کێ تاوانباره لهوهى خوێنهرى‬ ‫ک��ورد‪ ،‬تاکى ک��ورد وا بیر له ههڵوێست‬ ‫بکاتهوه‪ .‬ههڵوێست له داهێنان داببڕدرێت‪،‬‬ ‫ههڵوێست ل��ه بهرههمهێنانى جوانیدا‬ ‫داب��ب��ڕێ��ت؟ ههڵوێست ل��ه زم��ان��ى ب��هرزى‬ ‫ئ��هدهب و فکر داببڕێت؟ بیهێنێته سهر‬ ‫زمانێکى سیاسیى رۆژان��ه‪ ،‬وه تۆ ئیجبار‬ ‫ب��ک��ات ه���هم���وو رۆژێ�����ک وهک ئ����هوهى‬ ‫ت��اوان��ب��ارب��ی��ت‪ ،‬وهک ئ���هوهى ت��ۆ ب��ۆ خۆ‬ ‫پ��اک��ک��ردن��هوه‪ ،‬ستاتوسێکى فهیسبوک‬ ‫دابهزێنى وتارێک دابهزێنى بهزمانێکى‬ ‫سیاسیى رۆژان���ه که ئ��هو تێی بگات‪ .‬له‬ ‫راستى دا ئهمه دابهزینێکى ترسناکه له‬ ‫ئاستى رۆشنبیرى ئێمه‪ ،‬چونکه به درێژایی‬ ‫مێژوو ههڵوێستى نوسهران و رۆشنبیران‪،‬‬ ‫له رێگاى کار و بهرههم و ئیشهکانیانهوه‬ ‫ب��ووه و ه��هر ئ��هوان��هش ئهمێنێتهوه‪ .‬تۆ‬ ‫تهماشاکه (دواههمین ههنارى دنیام) له‬ ‫‪ 2002‬دا نوسیوه‪ ،‬ل��ه ‪ 2002‬ه���هزاران وت��ار‬ ‫نوسراوه لهسهر سیاسهتى ئهو سهردهمه‪،‬‬ ‫کامهیان ئێستا ل��ه مێشک و خ��هی��اڵ و‬ ‫ی����ادهوهرى خهڵکدا م���اوهت���هوه؟ ئ��هوان��ه‬ ‫هیچیان نهماونهتهوه‪ ،‬ب��هاڵم دواههمین‬ ‫ههنارى دنیا وهکو دۆکیومێنتێکى مێژوویی‬ ‫سیاسى سهر به قۆناغێکى دیاریکراو که‬ ‫م��ێ��ژووى ش��هڕى ن��اوخ��ۆ ئهنووسێتهوه‪،‬‬ ‫مێژووى مرۆڤه ئاسایی و پهراوێزخراوهکانى‬ ‫کورد ئهنووسێتهوه‪ ،‬ئهو تێکسته ئهمڕۆ‬ ‫ل��ێ��رهو ل���هوێ و ل��ه زۆرب���هى شوێنهکان‬ ‫ئ��هخ��وێ��ن��رێ��ت��هوه‪ .‬ئ��هم��ه نیشانهیه که‬ ‫بهڕاستى دهبێت ههڵوێست به داهێنانهوه‬ ‫بکرێتهوه جارێکى تر‪ ،‬ههڵوێست به زمانى‬ ‫فکر و ئهدهب و هونهرهوه ببهسترێتهوه‪.‬‬ ‫وه ههڵوێست دانهبهزێنرێت بۆ ئاستى‬ ‫زمانێکى رۆژنامهگهرى رۆژان��ه که تهنیا‬ ‫ههڵوێستێکى سیاسیى زهقى حزبى له تۆ‬ ‫ئ���هوێ���ت‪ ،‬وه ئ��هت��خ��ات��ه ن���او قاڵبێکى‬ ‫دیاریکراوهوه لهوێدا ئهیهوێ تۆ ببینێتهوه‪.‬‬ ‫یانى خهڵکێک ههیه له واڵتى ئێمه ئیش و‬ ‫کار و کاسبییان ئهوهیه له رێگاى ئهوهوه‬ ‫ئ��هژی��ن‪ ،‬خ��هڵ��ک خانهخانه داب��هش��ک��هن‪،‬‬ ‫حوکمى پێشوهخت ب��هره��هم بهێنن و‬ ‫ح��وک��م��ى پ��ێ��ش��وهخ��ت ب�����دهن ب��هس��هر‬ ‫نوسهربێت یان هونهرمهند بێت‪ ،‬بێ ئهوهى‬

‫تواناى خوێندنهوهى کار و بهرههمهکانیان‬ ‫ههبێت‪ .‬ئێمه دهیان هونهرمهندى بهرزمان‬ ‫ه����هی����ه‪ ،‬ن���ی���گ���ارک���ێ���ش���ن‪ ،‬ل����ه رێ���گ���هى‬ ‫رهن��گ��هک��ان��ی��ان��هوه ل���ه رێ���گ���هى ک���ارى‬ ‫ش��ێ��وهک��اری��ی��هک��ان��ی��ان��هوه ت���ۆ ئ��هب��ێ��ت‬ ‫ههڵوێستیان بخوێنینهوهو بزانین چییه‪،‬‬ ‫نهک ئهوهى بچین لێیان بپرسین ئهرێ تۆ‬ ‫چۆن بیردهکهیتهوه بهرامبهر یهکێتى و‬ ‫پارتى‪ ،‬بهرامبهر فاڵنه مهسئول و فیساره‬ ‫مهسئول‪ .‬ئهزانى ئهبێت ئهم عهقڵییهته‬ ‫بگۆڕێت‪ .‬یهکێک له هۆکارهکانى تر ئهوهى‬ ‫پێى دهوترێت بێدهنگى‪ ،‬لهراستى دا ئێستا‬ ‫له کۆمهڵگاى کوردى جهمسهر گیرییهکى‬ ‫زۆر زۆر ترسناک ههیه‪ .‬ئهم جهمسهرگیرییه‬ ‫زمانى سیاسهت و زمانى نوسینى له دنیاى‬ ‫کوردى دا شێواندووه‪ .‬ههر قسهیهک ئهکهى‬ ‫ههر ههڵوێستێک وهرهگرى بهشێوهیهک له‬ ‫ش��ێ��وهک��ان ئهچێته ن��او ئ���هو جهمسهر‬ ‫گ��ی��ری��ی��هوه‪ .‬خهڵکێک ه��هی��ه ئیشهکهى‬ ‫پۆڵێنکردنى دنیاى ئێمهیه لهنێوان ئهو‬ ‫دوو جهمسهره‪ ،‬لێرهوه نهک بۆ پاراستنى‬ ‫خۆت بهتهنیا‪ ،‬بهڵکو پاراستنى زمان‪ ،‬بۆ‬ ‫پاک راگرتنى ئهو ئاسته بهرزهى زمان که‬ ‫پێویسته بپارێزرێت و پێویسته زمان له‬ ‫ئاسته داهێنانکارییه هونهرییه بهرزهکهدا‬ ‫بمێنێتهوه ئهبێ زمانى خۆمان لهو جۆره‬ ‫نوسینانه ب��پ��ارێ��زی��ن ک��ه ئ��هم��ڕۆ پێى‬ ‫دهوترێت ههڵوێست پێى دهوترێت دهنگ‪.‬‬ ‫له راستى دا ئهوانه هیچیان دهنگ نین‪،‬‬ ‫ئهوانه کوشتنى دهنگن کوشاتنى زمانن‪ ،‬وه‬ ‫مهحکومکردنێتى ب��هوهى که له قاڵبى‬ ‫ههندێک تێزى ئایدۆلۆژى بهرتهسک و‬ ‫بچووک و رۆژانه گیر بێت ‪ ،‬به بێ ئهوهى‬ ‫رهههنده گهردوونى و داهێنانه گهرهکهى‬ ‫خۆى پیشانبداتهوه‪ .‬ئهمه جگهلهوهى ئهم‬ ‫جۆره ئیشتیاقه بۆ نووسین‪ ،‬بۆ نوسینه‬ ‫رۆژانه موبتهزهله سیاسییه‪ ،‬ئهگهڕێتهوه‬ ‫بۆ جۆرێک لهوههم درووستکردن و درۆ‬ ‫درووستکردن لهدنیاى ئێمه‪ .‬ئهگهر تۆ‬ ‫تهماشاکهبکهیت ب��هردهوام خهڵکێک ههن‬ ‫ئهو وهههمه باڵو دهکهنهوه که شتى گهوره‬ ‫روو ئ��هدات ل��هم کۆمهڵگایهدا‪ ،‬رووداوى‬ ‫گ��هوره روو ئ��هدات‪ .‬ب���هردهوام ئهگهر تۆ‬ ‫تهماشاى دنیا ک��ورد ئهکهیت‪ ،‬فهزایهکى‬ ‫سایکۆلۆجى و دهروونى درووستکردووه که‬ ‫ئێستا ساتێکه مێژووییه‪ ،‬ساتێکى زۆر‬ ‫گرنگه‪ ،‬ساتى البهال بوونهوهیه دهبێت لهم‬ ‫ساتهدا ههموومان قسهبکهین له راستى دا‬ ‫بێ ئهوهى هیچ شتێکى گرنگ ههبێت‪ ،‬هیچ‬ ‫البهالبونهوهیهک ههبێت‪ ،‬هیچ گۆڕانێک‬ ‫ههبێت‪ .‬ئهمه ئهو درۆ گهورهیهیه که له‬ ‫راستى دا ههر ئهم وههمهشه که نایهڵى‬ ‫رووداوى گهوره درووستببێت‪ ،‬چونکه تۆ‬ ‫بهردهوام شتى بچوک و پهراوێزخراو وهکو‬ ‫رووداوێ��ک��ى مێژوویی و گرنگ بهخهڵک‬ ‫ئهفرۆشیتهوه‪ .‬لێرهوه خهڵک‪ ،‬نوسهر ‪،‬‬ ‫هونهرمهند ئیجبار ئهکهیت‪ ،‬لهناو ئهو‬ ‫ئاسته بچوکهدا بممێنێتهوانێ و لهو شته‬ ‫رۆژانانهدا گیربێت و نهتوانێت دهرچێت له‬ ‫قاڵبى سیاسهتى رۆژانهدا‪ .‬ئهمه جگهلهوهى‬ ‫ئهگهر له ههموو ئهم خااڵنهش بگوزهرێین‪،‬‬ ‫نووسهر مرۆڤه‪ ،‬زۆرجار پڕى له دوودڵى‬ ‫پ��ڕى ت��هوهت��ور زۆرج���ار ناتوانیت بڕیار‬ ‫بدهیت‪ .‬ههندێجار ماوهیهکى زۆرمهوێت بۆ‬ ‫ئهوهى بڕیاربهم لهسهر دیاردهیهک‪ ،‬بگهمه‬ ‫سهر قهناعهتێکی دیاریکراو بۆ ئهوهى ئهم‬ ‫حاڵه ته لهناو سیستهمێکى تهفسیریدا‬ ‫جێگه بکهمهوه که پهیوهندى به شێوهو‬ ‫شێواز و تێڕوانینى منهوه ههیه‪ .‬لێرهوه‬ ‫ب��ێ��دهن��گ��ى حاڵهتێکى س��رووش��ت��ی��ی��ه بۆ‬ ‫ن��ووس��هر‪ .‬ل��ه م��ێ��ژووى نوسینى ههموو‬ ‫نوسهرێکدا ئهبێت ئهو ساتانهى تهوهتور‬ ‫ههبێت‪ ،‬ئهو ساتانهى دوودڵى ههبێت‪ ،‬ئهو‬ ‫ساتانهى بێدهنگى و تێڕامان ههبێت‪،‬‬ ‫چونکه بێدهنگى به ماناى ئهوه نیه‪ ،‬که تۆ‬ ‫دابڕاوى له دنیا‪ ،‬بهڵکو به ماناى ئهوهیه‬ ‫ئهتهوێ له خاڵێکى ت��رهوه له شوێنێکى‬ ‫ترهوه‪ ،‬له ههمان ئهو دهرگایهوه نهچیته‬ ‫ژوورهوه که ب��هردهوام لێوهى هاتویتهته‬ ‫ژوورێ‪ ،‬بهڵکو بۆ دهرگ��اى ت��رو شێواز و‬

‫چاوپێکەوتن‬ ‫تێڕوانینى تر دهگهڕێیت تا لهو رێگایهوه‬ ‫تهماشاى دیاردهکان بکهیت‪ .‬پێویستت به‬ ‫م��هس��اف��هی��هک ه��هی��ه ک��ه ه���هم بیدهیت‬ ‫بهخۆت ههم بیدهیت به خوێنهر‪ .‬لێرهوه‬ ‫ئهو حوکمه بدهیت بهسهر نوسهرێکدا که‬ ‫‪ 2500‬الپ��هڕه به دهن��گ تهماشاى ناکهیت‪،‬‬ ‫دهت����هوێ����ت ل���ه رێ���گ���هى س��ت��ات��وس��ێ��ک��ى‬ ‫فهیسبوکهوه به چهند دێڕێک ههڵوێستى‬ ‫خۆم دهرب��ڕم‪ .‬منیش ئهتوانم بهوجۆره‬ ‫خوینهره بڵێم که تۆ تاقهتت نیه ئیشهکانى‬ ‫من بخوێنیتهوه ههڵوێستم بزانیت‪ ،‬له‬ ‫راستى دا منیش ئهو هیالکى و ماندووبوونه‬ ‫نایهم بهخۆم ههوڵبدهم ههڵوێستى خۆم‬ ‫بۆتۆ روونبکهمهوه‪ .‬ههڵوێستى من لهناو‬ ‫دنیایهک کتێب و رۆماندایه که نوسیومه‪،‬‬ ‫ههڵوێستى من له ناو شیعرهکانمدایه‪ ،‬لهناو‬ ‫رۆم��ان��هک��ان��م��دای��ه‪ ،‬ل��هن��او ئ���هو ه��هم��وو‬ ‫وتارانهمدایه که نووسیومه‪ ،‬ئهگهر ئهمانه‬ ‫ههمووى بهشى ئهوهنیه که تۆ تێبگهیت‬ ‫لهبهرئهوهیه که بڕیارت داوه پێشوهخته‬ ‫تێنهگهیت‪.‬‬ ‫‪ :‬یهکێک ل��ه قوربانییهکانى ئهم‬ ‫س���هردهم���هى ئێستا‪ ،‬زم���ان و گ��وت��ار و‬ ‫دهربڕینهکانه‪ ،‬تۆ له (رۆم��ان��ى کهشتى‬ ‫فریشتهکان) دا زۆر کارت لهسهر زمان و‬ ‫میدیا کردووه‪ ،‬بهاڵم ههندێک کهس ههن‬ ‫که زمان دهشێوێنن‪ ،‬من زۆر جار بیر له‬ ‫ئهمانه دهکهمهوه که چى دهڵێن؟ بهچى‬ ‫دهربڕینێک قسهدهکهن و باسى چى دهکهن؟‬ ‫تهعبیر لهچى دهکهن؟ تۆ وهک نووسهرێک‬ ‫ک��ه گرنگى ب��ه زم���ان ئ��هدهی��ت‪ ،‬لهکاتى‬ ‫قوربانى بوونى زمان و شێواندنى زماندا چ‬ ‫ههستێکتان ههیه که گوێتان لهو گوتارانه‬ ‫دهبێت؟ حهتمهن ئێوه چاودێرى دۆخهکه‬ ‫دهکهن له نزیکهوه که ئهو دهربڕینانانه‬ ‫دهبینن‪.‬‬ ‫ب��هخ��ت��ی��ار ع���هل���ى‪ :‬زم���ان���ى ک����وردى‬ ‫قوربانییهکهى گهورهى ئهم قۆناغهیه‪ ،‬له‬ ‫راستى دا هیچ شتێک به ئهندازهى زمانى‬ ‫کوردى ئێستا نهبوهته قوربانى ئهم دۆخه‬ ‫سیاسییهى ئێستا ههیه‪ .‬لهبهرئهوهى زمانى‬ ‫تهعبیرى زمانى کوردى بووهته زمانێکى‬ ‫مردوو‪ ،‬زمانێکى دابڕاو له داهێنان دابڕاو‬ ‫له فهلسهفه داب��ڕاو له زانست‪ ،‬له تواناى‬ ‫تهحلیلى‪ .‬واته زمانێکه ههموو رهههنده‬ ‫گرنگهکانى خ��ۆى تا ئهندازهیهکى زۆر‬ ‫ل��هدهس��ت��داوه‪ .‬ئ��هو رهه��هن��دان��هى که ئهم‬ ‫زم��ان��ه ب��هف��هل��س��هف��هوه دهب��هس��ت��ێ��ت��هوه‪،‬‬ ‫ئهم زمانه به کایه زانستییهکانى وهکو‬ ‫دهروون��ن��اس��ى و کۆمهڵنناسى و ههموو‬ ‫لقهکانى ترى زانستهوه ئهبهستێتهوه‪ ،‬تا‬ ‫ئهندازهیهکى زۆر ههموو ئهو رهههنده‬ ‫گرنگانهى زمان که پێویسته به زیندوویی‬ ‫بمێنێتهوه‪ ،‬ناتوانێت له رێگهى زمانى‬ ‫میدیاییهوه درێ��ژه به ژیانى خۆى بدات‬ ‫له رێگهى زمانى سیاسییهوه درێ��ژه به‬ ‫ژیانى خۆى بدات‪ ،‬ئهگهر ئێمه ههموومان‬ ‫زم��ان��م��ان ل���هوهدا ک��ورت��ک��ردووهت��هوه که‬ ‫مناقهشهى پارتى و یهکێتى و گۆڕان ئهو‬ ‫شتانهى پێ ئهکهین‪ .‬ئهم زمانه بووهته‬ ‫قوربانى دهستى به سیاسییکردنێکى زۆر‬ ‫ت��ون��دى ژی��ان��ى رۆح��ى و فکرى و ئهقڵى‬ ‫ئێمه له رێگهى ههموو رهههنده فکرى‬ ‫و فهلسهفى و داهێنانکارییهکانى خۆى‬ ‫داب����ڕاوه‪ .‬بۆیه پاراستنى زم��ان��ى زمانى‬ ‫کوردى ئیشى نووسهرى کورد و داهێنهرى‬ ‫ک��ورده‪ ،‬ئیشى ئهو کهسانهیه که لهبوارى‬ ‫داهێناندا ئیش دهک���هن‪ ،‬که ئ��هو زمانه‬ ‫بپارێزن‪ ،‬نههێڵن ئهو زمانه کورتببێتهوه‬ ‫بۆ تهنها زمانێکى مێژووى سیاسیی رووت‬ ‫بێت‪ ،‬تهنیا لهو ئاسته خهریکى ئیشکردن‬ ‫بێت‪ .‬ئهمهش له حاڵهتى ئێستا کێشهیهکى‬ ‫گهوره درووستدهکات که خوێنهرى ئێمه‬ ‫لهو زمانه دابڕاوهو تێى ناگات‪ ،‬زۆر کێشهى‬ ‫ههیه له گهڵى دا‪ ،‬نهک بڵێم تێى ناگات‪،‬‬ ‫ئهسڵهن ناتوانێت مامهڵهى لهگهڵدا بکات‪.‬‬ ‫من زۆرج��ار ک��هس لێمى پرسیوه بۆچى‬ ‫بێدهنگى‪ ،‬دواى که دهنووسم سهیردهکهم‬ ‫ئهوهى که ناخوێنێتهوه ههر ئهو کهسهیه‬ ‫که لێتى ئهپرسى ئ��هرێ تۆ بۆ بێدهنگى‬

‫بۆ قسه ناکهیت‪ ،‬له پڕێکدا من چهندین‬ ‫جار نوسینم داب��هزان��دووه‪ ،‬ب��هاڵم سهیرم‬ ‫ک���ردووه ناتوانێت مامهڵه ل��هگ��هڵ ئهو‬ ‫زم��ان��هدا بکات ناتوانێت بخوێنێتهوه‪،‬‬ ‫چونکه ئهو چاوهڕوانى ئهوهیه تۆ زمانێکت‬ ‫ههبێت‪ ،‬له ئاستى پۆستێکى فهیسبووکى‬ ‫بێت‪ .‬زمانێکت ههبێت له ئاستى ئهوهى‬ ‫دیاردهکانى بهو زمانه سیاسییه رۆژان��ه‬ ‫راستهوخۆیه بۆ شیبکهیتهوه‪ ،‬وه خۆت‬ ‫له بهرهیهکدا ببینیتهوه دۆستت دیاربێت‬ ‫و دوژمنت دیاربێت‪ ،‬ههموو ئهو شتانهى‬ ‫که ههته یان نیته‪ ،‬خهتێکى رێک لهبهینى‬ ‫خانهکاندا بکێشیت‪ ،‬خۆت له خانهیهکدا‬ ‫بیت‪ ،‬ئهوانى تر له خانهیهکى تردا بن‪.‬‬ ‫ئهم ج��ۆره عهقڵییهته دابهشکاره ‪ ،‬ئهم‬ ‫ج��ۆره عهقڵییهته ئایدۆلۆژییه که دنیا‬ ‫خانهخانه ئهکات و ناتوانێت‪ ،‬قودرهتى‬ ‫نییه دیمهنه پانۆرامییه دوور درێژهکه‬ ‫ببینێت‪ ،‬ناتوانێت قواڵیی کۆمهڵ ببینێت‪،‬‬ ‫ن��ات��وان��ێ��ت ق��واڵی��ی پ��ش��ت��ى دی���اردهک���ان‬ ‫ببینێت‪ ،‬لهسهر ئاستى سیاسیی سهتحى‬ ‫دا بمێنێتهوه‪ .‬م��ێ��ژوو ک��ورت دهک��ات��هوه‬ ‫ب��ۆ چهند لهحزهیهکى ب��چ��ووک‪ ،‬مێژوو‬ ‫ک���ورت دهک���ات���هوه ب��ۆ چ��هن��د شوێنێکى‬ ‫بچووک و چهند رووداوێکى بچووک‪ ،‬ئهم‬ ‫جۆرهعهقڵییهته‪ ،‬بابڵێین یهکهم بکوژى‬ ‫زمان ئهوهیه و یهکهم دوژمنى زمانه‪.‬‬ ‫‪ :‬له رۆمانى کهشتى فریشتهکاندا‬ ‫دی��اره ههرسێ بهشهکه بهسهر یهکهوه‪،‬‬ ‫زۆر رووداوى گ��رن��گ و ک��هس��ای��هت��ى‬ ‫سهرنجڕاکێشى تیا جێکراوهتهوه ‪ ،‬بهسهر‬ ‫هاتهکانى بێگومان ت��ا بڵێى ن��اخ��ۆش و‬ ‫ب��ێ��زارک��هرن‪ ،‬ب��هاڵم به زمانێکى شیعرى‬ ‫جوان و سهرنجڕاکێش نووسراوه‪ ،‬ههموو‬ ‫ئهو بهسهرهاته ناخۆشانه راتدهکێشن‪،‬‬ ‫یهکێک له ئهفسوونهکان بۆ من زۆر چێژم‬ ‫لێوهرگرت مهسهلهکهى زمانهکهبوو‪ ،‬واى‬ ‫لهمنى خوێنهر ئهکرد که بهردهوامبم‪،‬‬ ‫ح��هزی��ش��م ئ��هک��رد ک��ه ت���هواو نهبێت له‬ ‫شوێنێک دا که ئێوه ت��هواوت��ان ک��ردووه‪،‬‬ ‫ئ��هوهش یهکێکه له پرسیارهکان‪ .‬بۆچى‬ ‫ئێوه ب��ڕی��ارى تهواوکردنتان دا لهوێدا‪،‬‬ ‫بهڕاستى ئایه نوسینى بهرههمێکى ئاوا‬ ‫به تهنها ئیلهامه یان پاشخانێک له ئاگایی‬ ‫رۆشنبیرى ف���راوان دهب��ێ��ت ئامادهبێت‪،‬‬ ‫ب��هه��رهی��ه ی���ان ه��هم��وو ئ���هم شتانهیه‬ ‫بهیهکهوه‪ ،‬بۆ بهرههم هێنانى بهرههمێکى‬ ‫لهو شێوهیه؟‬ ‫بهختیار عهلى‪ :‬رۆم��ان هونهرێکى زۆر‬ ‫گشتگیره‪ ،‬وات���ه زی���اد ل��ه ه��ون��هرێ��ک له‬ ‫خۆدهگرێت و کۆ ئهکاتهوه‪ .‬رۆم��ان وهک‬ ‫پ��ردێ��ک وای��ه وهئهڵێن ل��ه نێوا شیعر و‬ ‫فهلسهفهو زۆر ژان���رى ت��رى ه��ون��هرى و‬ ‫ئهدهبى ت��ردا‪ .‬بێگومان که ئیلهام نییه‪،‬‬ ‫چونکه ئیلهام ب��هو مانایهى له توراسى‬ ‫خ��ۆره��هاڵت��ى ن��اوهڕاس��ت��دا ه��هی��ه‪ ،‬ب��هوهى‬ ‫که له ناکاو به بێ هیچ پاشخانێک بهبێ‬ ‫هیچ باکگراوندێکى کراوه‪ ،‬تۆ تێکستێکى‬ ‫ک����راوه دهت���وان���ى ب��ن��وس��ی��ت‪ ،‬تێکستێک‬ ‫دابڕێژیت که نهتوانى روون��ى بکهیتهوه‬ ‫بۆچى ئهم تێکسته ئهنوسیت و لهکوێوه‬ ‫سهرچاوهکانییهوه هاتووه‪ .‬ئیلهام بهم مانایه‬ ‫شتێکى وانیه له دنیاى نوسینى رۆماندا‪.‬‬ ‫نوسینى رۆم��ان پرۆسهیهکى زۆر دوور‬ ‫و درێ��ژه‪ .‬پرۆسهیهکه پڕه له کوژانهوهو‬ ‫الب��ردن و گواستنهوهو زۆرج��ار له کۆڕه‬ ‫ئهڵمانییهکاندا ئهڵێم رۆم��ان سهفهرێک‬ ‫نییه به فڕۆکه له خاڵێکهوه بهرهو خاڵێکى‬ ‫تر‪ ،‬بهڵکو سهفهرێکه بهپێ بهناو کۆمهڵێک‬ ‫سرووشت و شار و شوێندا‪ .‬بهردهوام شتى‬ ‫جیاواز رووداوى جیاواز دێته بهردهمت‬ ‫که رووداوهک���ان بهالى تردا دهب��هن‪ .‬بۆیه‬ ‫پرۆسهى نوسینى رۆم��ان‪ ،‬پرۆسهیهکه تا‬ ‫ئهندازهیهکى زۆر پرۆسهیهکى وردهک��اره‬ ‫پرۆسهیهکه پهیوهندى بهخوێندنهوهوه‬ ‫ههیه‪ ،‬پهیوهندى بهو سهرچاوانهوه ههیه‬ ‫که خوێندووتهتهوه له ژیاندا ‪ ،‬داب��ڕاو‬ ‫نییه له سهقافهتى نووسهر تاکو نوسهر‬ ‫پاشخانه فکرى و فهلسهفییهکهى قوڵ تر‬ ‫بێت‪ ،‬ههڵبهت نوسینهکهى قوڵتر دهبێت‪.‬‬

‫‪9‬‬

‫ت��اوهک��و تێکستهکه پ��هی��وهن��دى لهگهڵ‬ ‫تێکستى تردا ههبێت تێکستێکى تایبهت‬ ‫تر دهردهک��هوێ��ت‪ ،‬لهناو سیاقى کۆمهڵێ‬ ‫تێکستى ت��ردا خ��ۆی ببینێتهوه‪ .‬ئهمانه‬ ‫ههمووى کۆمهڵێک خاڵن‪ ،‬وا له رۆمانهکهن‬ ‫هونهرێکى زۆر تایبهت بێت‪ ،‬هونهرێک‬ ‫بێت بهردهوام پێویستى به پێداچوونهوه‬ ‫ههبێت‪ ،‬ب��هردهوام پێویستى بهوه ههبێت‬ ‫که تۆ بگهڕێیت زانیاریت دهستکهوێت‪.‬‬ ‫تۆ له رۆماندا تهنها لهسهر دیاردهیهک‬ ‫نانوسیت‪ ،‬لهسهر کهسایهتییهک نانووسیت‪.‬‬ ‫رۆم��ان هونهرێکى فره دهنگه‪ ،‬بهتایبهت‬ ‫رۆمانى من هونهرێکى زۆر فره دهنگه‪.‬‬ ‫خ��ۆت دهزان���ى ل��ه کهشتى فریشتهکاندا‬ ‫وهک خ��وێ��ن��هرێ��ک ب���ۆى ن��ووس��ی��ب��ووم‬ ‫نزیکهى ‪ 134‬پاڵهوانى تێدایه ‪ 134‬فیگول‬ ‫ههیه ئهمانه ههمووى دهنگى تایبهتیان‬ ‫ههیه‪ ،‬ههریهکهى بهجۆرێک له جۆرهکان‬ ‫کارهکتهرى خۆى ههیه‪ ،‬پاشخانى خۆى‬ ‫ههیه‪ ،‬وه فهلسهفهى تایبهت به ژیانى‬ ‫خ��ۆى ههیه‪ .‬ئ��هم بۆچوونانه ههموووى‬ ‫بۆچوونى تۆنین وهکو نووسهر‪ ،‬بهاڵم بۆ‬ ‫چوونن لهو حاڵهتانه کهئهبێت بچیته ناو‬ ‫پێست یان عهقڵ و تێڕوانینى ههر یهک‬ ‫له کارهکتهرهکانهوه بۆ ئهوهى تێبگهیت‪،‬‬ ‫چ��ۆن تهماشاى دنیا دهک��ات‪ .‬بۆ نموونه‬ ‫ل��ه حاڵهتێکدا ل��ه کهشتى فریشتهکان‬ ‫ئهنووسم کارهکتهرى زۆر جیاوازم ههیه‪،‬‬ ‫له نزار ئیدریسهوه بۆ هۆشهنگى بولبول‬ ‫یار‪ .‬کارهکتهرهکان زۆر جیاوازن‪ ،‬جیهان‬ ‫بینینیان ج��ی��اوازه‪ ،‬رووئیایان جیاوازه‪،‬‬ ‫تهماشاکردن و مۆڕاڵیان جیاوازه‪ ،‬رهفتاریان‬ ‫جیاوازه‪ .‬له رهفتارى توندو تیژهوه ههمانه‬ ‫بۆ رهفتارى زۆر مرۆڤ دۆستانهو ئارام‪ ،‬له‬ ‫رهفتارى ساختهچى و فێڵزانانهوه تاوهکو‬ ‫رهفتارى زۆر ساویلکهو سادانه‪ .‬تۆ دنیایهک‬ ‫درووس��ت دهک��هی��ت‪ ،‬ئ��هم دنیایهش لهناو‬ ‫ژینگهیهکى کۆمهاڵیهتى و مێژوویهکى‬ ‫دیاریکراودا‪ ،‬تا ئهندازهیهکى زۆر خوێنهر‬ ‫تیا ئهژى چونکه خۆت ئهزانى رۆمانهکانى‬ ‫م��ن زۆر ل��هگ��هڵ م��ێ��ژووى ه��اوچ��هرخ دا‬ ‫مامهڵه ئهکهن‪ ،‬ئهمهش تا ئهندازهیهکى‬ ‫زۆر وریابیت چونکه تۆ مێژوویهک بۆ‬ ‫خوێنهر ئهگێڕیتهوه که خۆى لهناوى دا‬ ‫ئهژیت‪ ،‬ئیتر تۆ ناتوانیت له راستى دا‬ ‫اعتیماد بکهیته سهر ئیلهام ئیتر ئهوهى‬ ‫که ه��ات بینوسیت‪ .‬به پێچهوانهوه تۆ‬ ‫لهناو پرۆسهیهکى زۆر قورس دایت‪ ،‬ههم‬ ‫قۆناغێکى مێژوویی ههیه تۆ ئهیگوازیتهوه‬ ‫بهشێوهیهک له شێوهکان ههم حاڵهتێکى‬ ‫دهروونى پاڵهوانهکان و رۆحى سهردهمێکى‬ ‫نیشتیمان ئهگوازیتهوه‪ ،‬وهههم ههموو ئهو‬ ‫رهنگه ئینسانیه جیاوازانه دهرهخهیتهوه‬ ‫که قۆناغێک یان سهردهمێکى مێژوویی‬ ‫ئهشێت بهرههمى بهێنێت‪ .‬پاڵهوانهکان‬ ‫چ��ی��ن‪،‬؟ پ��اڵ��هوان��هک��ان ه��هم��وو ئ��هگ��هرى‬ ‫مێژوویین‪ .‬وهف��اى رهفعهت بهگ کهسێک‬ ‫نیه بهوناوهوه‪ ،‬بهاڵم وهفاى رهفعهت بهگ‬ ‫ئهگهرێکه لهناو ئهگهرهکانى مێژووى‬ ‫ئێمه‪ .‬ن��زار ئیدریسێک نیه بهناوى نزار‬ ‫ئیدریسهوه‪ ،‬ب��هاڵم ئهشێت له مێژووى‬ ‫ئێمهدا نزار ئیدریسێک ههبێت یان ژینگهى‬ ‫کۆمهاڵیهتى و سیاسی ئێمه نزار ئیدریس‬ ‫درووست دهکات؟ بێگومان بهڵى‪ .‬بهردهوام‬ ‫دهبێت تهماشاى ئهو ئهگهرانه بکهیت‬ ‫که لهواقیعدا درووست دهبێت‪ ،‬وه خودى‬ ‫کهشتى فریشتهکان ئیشکردنه لهسهر ئهو‬ ‫ههموو ئهگهرانه وه خوێنهرى رۆمانهکهش‬ ‫خ��ودى ئهگهرهکانه‪ .‬گهر تهماشا بکهیت‬ ‫فریشتهکان بۆیه ناتوانن بژین لهناو‬ ‫ناخى زۆر کهسدا لهبهرئهوهى ئهم کهسانه‬ ‫بوونهته کهسانى م��ردوو و کڕکهوتوون‬ ‫لهسهر شێوازێکى تایبهتى ژیان و قهناعهت‪.‬‬ ‫تواناى ئهوهیان نیه ژیان له فره رهنگى و‬ ‫گهورهیی و رهنگاو رهنگهکهی دا ببیننهوه‪.‬‬ ‫فریشتهش بهماناى ئ��هوهى تۆ بتوانیت‬ ‫ژیان له ههموو رهنگهکاندا ببینیت وه له‬ ‫ههموو شێوهکانى دا‪ ،‬ههموو ئهو رهنگاو‬ ‫رهنگییهى که ئهشێت قۆناغێکى مێژوویی‬ ‫پێشکهشه به مرۆڤهکانى بکات‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫ژماره (‪ )1756‬چوارشهممه ‪2018/5/30‬‬

‫راپۆرت و بەدواداچون‬

‫هاوسهرۆکی ههدهپه‪:‬‬ ‫واڵت ڕزگاری دهبێت‬ ‫له دهستی ئاکهپه‬

‫‪‬‬ ‫س��هزای تهمهللی‪ ،‬هاوسهرۆکی گشتیی ههدهپه‬ ‫ڕایگهیاند‪ ،‬بهکۆتایی هێنان به ئاکهپه‪ ،‬واڵت ئارام‬ ‫دهبێت‪ .‬هەروەها ناوبراو هۆشداریشیدا دهرب��ارهی‬ ‫فرت و فێڵهکانی ههڵبژاردن‪.‬‬ ‫هاوسهرۆکی گشتیی پارتی دیموکراتی گ��هالن ‪-‬‬ ‫ه��هدهپ��ه ل��ه چ��وارچ��ێ��وهی ههڵمهتی بانگهشهی‬ ‫ههڵبژاردندا‪ ،‬وتی «ئهم گهله سهربهرزه هیچ کات‬ ‫له بهرانبهر زوڵم سهری دانهنهواندووه‪ .‬تێکۆشانی‬

‫گهلی سهربهرزی کورد گهیشته ژنان‪ ،‬ڕهنجدهران‪،‬‬ ‫کرێکاران و گهالنی تورکیا‪ .‬ئهم بهیهکتر گهیشتنه‬ ‫بهربهستهکانی دیموکراتی ناهێڵێت»‪.‬‬ ‫هاوسهرۆکی گشتیی ههدهپه له درێژهی قسهکانیدا‬ ‫وتی «ئەوان (ئاکەپە) دهستبهسهر مافی پهروهرده‬ ‫به زمانی دایکدا دهگ��رن‪ .‬هیزی سەربازی بهسهر‬ ‫ش��ارهک��ان��دا دهس��هپ��ێ��ن��ن‪ .‬ل��ه دژی ڕی��ف��ران��دۆم��ی‬ ‫کوردستانی عێراق دهوهستنهوه‪ .‬پاشماوهکانی داعش‬ ‫دهنێرنه سهر عهفرین‪ .‬ئێمه دهڵێین‪ ،‬هەرکات واڵت‬ ‫له دهستی ئهم دهسهاڵتدارهتییه ڕزگاری بوو‪ ،‬ئارام‬

‫دهبێت»‬ ‫وتیشی «دهیانهوێت ههڵبژاردنێکی بهفرت و فێڵ‬ ‫بکهن»‪.‬‬ ‫تهمهللی دهرب���ارهی ب��ارودۆخ��ی دهمیرتاش وتی‬ ‫«بنواڕن‪ ،‬کاندیدی ئێمهی سهرۆک کۆماری ‪ ١٨‬مانگه‬ ‫زیندانییه‪ .‬دادگای دهستووری‪ ،‬دهستووری خۆیشی‬ ‫پێشێلدهکات‪ .‬ئێوه دهتوانن ئهو بگرن‪ ،‬بهاڵم ناتوانن‬ ‫ڕێ له ب��هردهم فکرهکانی ئهو بگرن‪ .‬ئهو ڕامانه‬ ‫له ههر شوێنێک بێت‪ ،‬دهنگی خۆی زی��اد دهک��ات‪.‬‬ ‫دهمیرتاش دهنگی ڕاستییه»‪.‬‬

‫ئەمجارە کوردەکانی تورکیا‬ ‫چارەنووسی ئەردۆغان دیاری دەکەن‬

‫جیا لە هەڵبژاردنی ئەندام پەرلەمانەکان‪ ،‬گەلی تورکیا لە ‪٢٤‬ی حوزەیران‪ ،‬بە دەنگەکانیان سەرۆکی واڵتیش دیاری دەکەن‬ ‫هەرێم جەعفەر‬

‫ل��ە هەڵبژاردنە پەرلەمانییەکانی ئەم‬ ‫جارەی تورکیا کە بڕیارە ‪٢٤‬ی حوزەیرانی‬ ‫داه��ات��وو بەڕێوەبچێت‪ ،‬ک��وردان��ی تورکیا‬ ‫چارەنووسی ئەردۆغان دیاری دەکەن‪.‬‬ ‫نزیکەی ‪ ١٠‬ملیۆن کورد لە تورکیا دەژین‬ ‫و ئەو ڕێژەیەش لەسەدا ‪ ١٧‬ی دەنگدەرانی‬ ‫تورکیا پێکدێنێت‪ ،‬ئ��ەردۆغ��ان��ی تەمەن‬ ‫‪ ٦٤‬ساڵیش چ��اوی لە دەنگی کوردەکانە‬ ‫تاکو پارتەکەی‪ ،‬پارتی داد و گەشەپێدان‬ ‫(ئەکەپە)‪ ،‬جارێکی دیکە زۆرینەی ڕەهای‬ ‫کورسییەکانی پەرلەمان بەدەستبهێنێت‪.‬‬ ‫ڕۆژن��ام��ەی ع���ەرەب ویکلی ک��ە ل��ە واڵت��ی‬ ‫بەڕیتانیا دەردەچێت لە بەدواداچوونێکی‬ ‫دا ئ���اش���ک���رای ک�������ردووە‪ ،‬ب���ە گ��وێ��رەی‬ ‫ڕاپرسییەکانی ئەم دوایەی تورکیا‪ ،‬واڵتەکە‬ ‫دابەشبووە بەسەر دووب��ەرەدا‪ .‬بەرەیەکی‬ ‫کە تەواو نەیارە بە سیاسەتی ئەردۆغان‬ ‫و بەرەیەکیش پشتگیری لێدەکات‪ ،‬ئەوەی‬ ‫لە نێوان ئەم دوو بەرەیە دەتوانێت زۆرینە‬

‫یەکال بکاتەوە تەنها کوردەکانە‪.‬‬ ‫لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی ساڵی ‪،٢٠١٥‬‬ ‫پ��ارت��ی دیموکراتی گ��ەالن (ه��ەدەپ��ە) کە‬ ‫تاکە پارتی دیاری تورکیا نزیک لە کوردە‬ ‫توانی زیاتر ڕێژەی پێویست بهێنێت تاکو‬ ‫بتوانێت بچێتە پەرلەمان کە لە سەدا ‪١٠‬ی‬ ‫کورسییەکانی پەرلەمانە‪.‬‬ ‫گونێس م���ورات ت��ێ��زک��ور‪ ،‬پڕۆفیسۆری‬ ‫سیاسی ل��ەس��ەر پرسی ک��ورد ل��ە زانکۆی‬ ‫فلۆریدا‪ ،‬پێیوایە ئەگەر بێت و هەدەپە‬ ‫شکستبهێنیت لە هەڵبژاردنی ئەمجارەی‬ ‫پەرلەمانی تورکیا‪ ،‬ئ��ەوا ئاکەپە دەبێت‬ ‫زۆرینە‪.‬‬ ‫«ئەگەر هەدەپە نەتوانێت لەسەدا ‪ ١٠‬ی‬ ‫دەنگەکان بەدەستبهێنێت‪ ،‬ئەوا دەنگەکانی‬ ‫دەچن بۆ ئەکەپە بەمەش جارێکی دیکە‬ ‫ئەکەپە و هاوپەیمانەکەی (مەهەپە)‬ ‫دەتوانن ببنە زۆرینەی ڕەهای پەرلەمانی‬ ‫تورکیا» پڕۆفیسۆر تێزکور وایوت‪.‬‬ ‫جیا لە هەڵبژاردنی ئەندام پەرلەمانەکان‪،‬‬ ‫گ��ەل��ی ت��ورک��ی��ا ل��ە ‪٢٤‬ی ح���وزەی���ران‪ ،‬بە‬ ‫دەنگەکانیان س��ەرۆک��ی واڵت��ی��ش دی��اری‬ ‫دەکەن‪ .‬هەدەپە بە چوونی بۆ ناو پەرلەمان‬

‫ناردنی سوپای تورکیا‬ ‫بۆ شەڕی یەکینەکانی‬ ‫پاراستنی گەل (یەپەگە)‬ ‫لە شاری عفرین ڕەنگە‬ ‫دەنگەکانی ئەردۆغان لە‬ ‫ناوچە کوردییەکان کەم‬ ‫بکەن‬ ‫راستەوخۆ ڕێگری لە ئەکەپە دەک��ات کە‬ ‫زیاتر لەسەدا ‪ ٥٠‬دەنگەکان بەدەستبهێنێت‬ ‫ب��ەو پێیەش ئاکەپە بە تەنها ناتوانێت‬ ‫سەرۆکی واڵت دیاری بکات‪.‬‬

‫س��ەاڵح��ەدی��ن دەم��ی��رت��اش ک��ە ئێستا لە‬ ‫زیندانە‪ ،‬یەکێکە لە ڕکابەرەکانی ئەردۆغان‬ ‫و ب��ەگ��وێ��رەی ب��ەدواداچ��وون��ەک��ەی ئەو‬ ‫ڕۆژنامە بەڕیتانییە‪ ،‬چانسی دەمیرتاش لە‬ ‫جاران زیاترە تاکو دەنگ بەدەستبهێنێت‬ ‫لەبەر ئەوەی خەڵکی تورکیا هۆکاری دوور‬ ‫خستنەوەی دەمیرتاش بۆ ئەوە دەگەڕێنەوە‬ ‫کە ئەردۆغان دەیەوێت ڕکابەرێکی دیاری‬ ‫خۆی بەجۆرێک دووربخاتەوە‪.‬‬ ‫پ��ڕۆف��ی��س��ۆرەک��ە زی��ات��ر ڕوون���ی ک���ردەوە‬ ‫«دەمیرتاش زیاتر ناودار دەبێت لە ناوچە‬ ‫کوردییەکان‪ ،‬بەتایبەت لەبەر ئەوەش کە‬ ‫ناوێکی بەهێزی بۆخۆی دروستکردووە لە‬ ‫گوێی خەڵکیدا»‪.‬‬ ‫هەر بە وتەی ئەو پڕۆفیسۆرە‪ ،‬کردنەوەی‬ ‫بەشێکی جیا لە هەدەپە تایبەت بەوانەی کە‬ ‫کورد نین لە تورکیا لە الیەن دەمیرتاشەوە‬ ‫پێش ئەوەی دەستگیربکرێت ڕۆڵی باشی‬ ‫دەبێت کە هەدەپە دەنگەکانی هیچ نەبێت‬ ‫کەمنەکات‪.‬‬ ‫هەروەها ئەم جارە هەدەپە کاندیدی تورکی‬ ‫بەرچاوی هەڵبژاردوە کە کەسایەتی دیارین‬ ‫و دژی سیاسەتی ئ��ەردۆغ��ان کار دەک��ەن‪.‬‬

‫یەکێک لەوانە ئەحمەد سیکە کە یەکێکە‬ ‫لە ڕۆژنامەنووسە ڕەخنەگرە دیارەکانی‬ ‫ڕۆژن��ام��ەی جمهوریەتی تورکیا کە وازی‬ ‫لە کارەکەی لە ڕۆژنامەکە هێنا بۆ ئەوەی‬ ‫بتوانێت ببێتە کاندیدێکی سەرکەوتوو لە‬ ‫ئیستەنبووڵ لەسەر لیستی هەدەپە‪.‬‬ ‫لە الیەکی دیکەوە ناردنی سوپای تورکیا بۆ‬ ‫شەڕی یەکینەکانی پاراستنی گەل (یەپەگە)‬ ‫لە شاری عفرین ڕەنگە دەنگەکانی ئەردۆغان‬ ‫ل��ە ن��اوچ��ە کوردییەکان کەمبکەن‪ .‬بەو‬ ‫هۆیەشەوە‪ ،‬ئەردۆغان لە چاوپێکەوتنێکی‬ ‫ل��ەگ��ەڵ تەلەڤزیۆنی حکومی واڵت بە‬ ‫کوردەکان وت کە ئۆپەراسیۆنی سەر عفرین‬ ‫دژی کوردەکانی سووریا نەبوە بەڵکو دژی‬ ‫«تیرۆرستان» بووە‪.‬‬ ‫ئەردۆغان وتی «برا کوردەکانم لەم واڵتە‬ ‫پێویستە بزانن کە ئێمە هیچ کێشەیەکەمان‬ ‫لەگەڵ برا کوردەکانمان لە عفرین نیە»‪.‬‬ ‫ک��وردە نەریتپارێزەکانی تورکیا‪ ،‬ئەکەپە‬ ‫هەڵدەبژێرن‪ ،‬بەاڵم ڕەخنەگران پێیان وایە‬ ‫بەهۆی ئەوەی ئەکەپە ئێستا هیچ پالنێکی‬ ‫بۆ بەرەوپێشبردنی ناوچە کوردییەکان‬ ‫نیە کە لە ئێستادا هەژارترین ناوچەکانی‬ ‫تورکیان‪.‬‬ ‫کێشەی پەکەکەش هێشتا لە تورکیا بە‬ ‫هەڵواسراوی ماوەتەوە و ماوەی سێ ساڵە‬ ‫ئاگربەست لەنێوان پەکەکە و تورکیا‬ ‫ه��ەڵ��وەش��اوەت��ەوە ئەمەش جارێکی دیکە‬ ‫کوردەکانی توڕە کردوە‪.‬‬ ‫ج��ێ��گ��ری س����ەرۆک وەزی���ران���ی پێشووی‬ ‫ئەردۆغان کە ئێستا کاندیدی ئۆپۆزسیۆنە‪،‬‬ ‫عبدلەتیف سێنێر‪ ،‬ل��ە لێدوانێکیدا بۆ‬ ‫ئاژانسی هەواڵی میزۆپۆتامیا ئاشکرای کرد‬ ‫«هیچ ئاماژەیەک بۆ ئاشتییەکی نوێ نیە‪،‬‬ ‫ئەمەش نەیارانی ئەردۆغان وەک چانسێک‬ ‫بۆخۆیان دەیقۆزنەوە‪ .‬پاڵپشتە کوردەکانی‬ ‫ئۆردۆگان ئێستا توڕەن»‪.‬‬ ‫هەموو ئەمانە هەوڵی ساختەکاری لە ناوچە‬ ‫کوردییەکان زی��اد دەک��ەن‪ .‬کەسایەتیەکی‬ ‫تورکی کە لەبەر ب��اری ئەمنی نەیویست‬ ‫ن��اوی ئاشکرا بکرێت ل��ەو ب��ارەی��ەوە وتی‬ ‫«ئێمە ئێستا نیگەرانین لەوەی لەو ناوچانە‬ ‫سندوقی ئ��ام��ادەک��راو لەجێی سندوقە‬ ‫ڕاستەقینەکان دادەنرێن»‪.‬‬ ‫ه��ەروەه��ا یەکێکی دی��ک��ە ل��ە کێشەکان‬ ‫ئ��اوارەب��وون��ی ژم��ارەی��ەک��ی زۆری ک��وردە‬ ‫بەهۆی جەنگ لە شارە کوردەکان کە ئێستا‬ ‫بەهۆی دووری سندوقی دەنگدان ناتوانن‬ ‫دەنگەکانیان بدەن‪.‬‬ ‫سەڕەڕای هەموو ئەمانە‪ ،‬کوردەکان ئەگەر‬ ‫پاڵپشتی ه��ەدەپ��ە ب��ک��ەن و دەن��گ��ی پێ‬ ‫بدەن ئەوا تەمەنی دەسەاڵتی ئەردۆغان‬ ‫ڕەنگە زیاتر درێژە نەکێشی‪ ،‬بەاڵم ئەگەر‬ ‫ک���وردەک���ان ج��ارێ��ک��ی دی��ک��ە متمانە بە‬ ‫ئەردۆغان ببەخشن‪ ،‬ئەوا زۆرینە هەر بۆ‬ ‫ئەو سەرۆکەی ئێستای تورکیا دەبێت‪.‬‬

‫ژماره (‪ )1756‬چوارشهممه ‪2018/5/30‬‬

‫راپۆرت و بەدواداچون‬

‫‪11‬‬

‫غازی ئازەربایجان لەڕێگەی تورکیاوە هەناردە دەکرێت‬ ‫‪‬‬ ‫ئیلهام علەیێف سەرۆکی ئازەربایجان‬ ‫دوێنێ سیشەممە پرۆژەیەکی زەبەالحی‬ ‫ب��ۆری هەناردەکردنی غ��ازی سروشتی‬ ‫ک����ردەوە‪ ،‬ل��ە واڵت��ەک��ەی��ەوە ب��ە رێگای‬ ‫ت��ورک��ی��ادا ب��ۆ ئ��ەورپ��ا دری��ژدەب��ێ��ت��ەوە‪،‬‬ ‫بڕەکەشی ‪ ٤٠‬ملیار دۆالرە‪.‬‬

‫ئ��ەم��ەش لەکاتێکدایە پیشتر دۆنالد‬ ‫ت��رەم��پ پشتگیری خ��ۆی ب��ۆ پ��رۆژەی‬ ‫«رێڕەوی باشووری غازی سروشتی»‪ ،‬کە‬ ‫لەئەم پرۆژەیەدا هەناردەکردنی غازی‬ ‫سروشتی واڵتانی سەر دەریای قەزوین‬ ‫ه��ەن��اردە دەکرێت بۆ ئ��ەوروپ��ا‪ ،‬کە لە‬ ‫ئیستادا ئەورپیەکان زیاتر پشت بە گازی‬ ‫روسیا دەبەستن‪.‬‬

‫ئامانج ل��ە پ��ڕۆژەک��ە ه��ەن��اردەک��ردن��ی‬ ‫‪ ١٠‬م��ل��ی��ار م��ەت��ری س��ێ��ج��ای س��ااڵن��ەی��ە‬ ‫ل��ە ن��اوچ��ەی دەری����ای ق��ەزوی��ن��ەوە بۆ‬ ‫ئەوروپا کە بە ئازەربایجان و تورکیادا‬ ‫تێدەپەرێت‪.‬‬ ‫پ��ڕۆژەک��ەی ئ��ازەرب��ای��ج��ان ل��ە قۆناغی‬ ‫یەکەمدا بە کێڵگەی «ش��ا دەن��ی��ز»ەوە‬ ‫دەستپێدەکات ل��ە دوات���ردا پەیوەست‬

‫دەکرێت بە بۆری غازی کێڵگە غازەکانی‬ ‫تردا‪.‬‬ ‫پڕۆژەکە لە کۆمەڵیک بۆری گواستنەوەی‬ ‫غاز پێکهاتووە کە تێچووەکەی ‪ ٤٠‬ملیار‬ ‫دۆالرە‪ .‬کە ‪ ٩.٣‬ملیار دۆالری تێچووی‬ ‫بۆریەکەیە کە بەناو خاکی تورکیادا‬ ‫تێدەپەڕێت‪ ٢٣.8 .‬ملیارەکەی تریشی‬ ‫بریتیە لە گەشەپێدانی کێڵگەی غازی‬

‫شا دەنیزن و فراوانکردنی بۆریەکە لە‬ ‫ناوچەی باشوری قەوقاز‪.‬‬ ‫لە مەراسیمی کردنەوەکەدا یاریدەدەری‬ ‫وەزیری دەرەوەی ئەمەریکا بۆ کاروباری‬ ‫وزە‪ ،‬ساندرا ئودکیرک بەشداربوو‪ .‬لەگەڵ‬ ‫نوێنەری بازرگانی سەرۆکوەزایرانی‬ ‫بەریتانیا‪ ،‬ئیما نیکۆلسۆن‪ .‬ئەمە جگە لە‬ ‫نوێنەری کۆمپانیا جیهانییەکان‪.‬‬

‫سزاکانی سەر ئێران‪ ،‬دیارییەکی گەورەیە بۆ چین و ڕووسیا‬ ‫هەرێم جەعفەر‬

‫وەزیرانی دەرەوەی واڵتانی ‪ ١+٥‬لەگەڵ نوێنەری نوێنەری یەکێتی ئەوروپا لەگەڵ وەزیری دەرەوەی ئێران لەکاتی راگەیاندنی رێککەوتنامەی ئەتۆمی ئێران ‪٢٠١٥/٤/٢‬‬ ‫‪‬‬ ‫دوای ئ����ەوەی دۆن��اڵ��د ت��ڕەم��پ‪ ،‬س��ەرۆک��ی‬ ‫ویالیەتە یەکگرتوەکانی ئەمریکا‪ ،‬بڕیاریدا کە‬ ‫لە ڕێکەوتنە ئەتۆمییەکەی ئێران بکشێتەوە‪،‬‬ ‫کۆمپانیا ئەوروپیەکانیش بیر لە جێهێشتنی‬ ‫ئێران دەکەنەوە بەاڵم ئەمە لە سوودی چین‬ ‫و ڕووسیا دەبێت‪.‬‬ ‫ل��ە ڕاپ��ۆرت��ێ��ک��ی وۆڵ س��ت��ری��ت ج��ۆرن��اڵ��ی‬ ‫ئەمریکیدا هاتووە کە کۆمپانیا حکوومیە‬ ‫چینی و ڕووسییەکان دەیانەوێت کشانەوەی‬ ‫ئەمریکا و ئ��ەوروپ��ا ل��ە ئ��ێ��ران بۆخۆیان‬ ‫بقۆزنەوە و خۆیان دەستبەکاری بازرگانی‬ ‫بکەن لەگەڵ تاران‪.‬‬ ‫پێشتر وەزی���ری دەرەوەی ئەمریکا‪ ،‬مایک‬ ‫پۆمپیۆ‪ ،‬ڕایگەیاندبوو کە ئەوان «بەهێزترین‬ ‫ئابڵووقە لە م��ێ��ژوودا» دەخ��ەن سەر ئێران‬ ‫ئەگەر بێت و ئێران چاالکییە سەربازییەکانی‬ ‫لە ڕۆژه��ەاڵت��ی ن��اوەڕاس��ت نەوەستێنێت و‬ ‫دەست لە تاقیکردنەوەی مووشەکی دوورهاوێژ‬ ‫هەڵنەگرێت‪.‬‬ ‫ئێستا ئەو بەرپرسە ئەوروپیانەی کە لەگەڵ‬ ‫ب��اراک ئۆباما‪ ،‬سەرۆکی پێشووی ئەمریکا‪،‬‬ ‫هێشتیان ڕێکەوتنە ئەتۆمییەکەی ئێران‬ ‫بێتەدی‪ ،‬ترسیان لە پەکین و مۆسکۆ هەیە کە‬ ‫دەست بەسەر قازانجەکانیان بگرن لە ئێراندا‪.‬‬ ‫پاتریک پۆیانێ‪ ،‬بەڕێوبەری جێبەجێکار‬

‫لە کۆمپانیای تۆتال ئینێرجی فەڕەنسی‪،‬‬ ‫لەو بارەیەوە وتی «ئەوەی کە بۆ ئەمریکا و‬ ‫ئەوروپا باشنابێت ئەوەیە کە لە کۆتایی تەنها‬ ‫ڕووسیا و چین بازرگانی لەگەڵ ئێران بکەن»‪.‬‬ ‫کۆمپانیای کۆرپی چینی کە تایبەتە بە نەوت‬ ‫و بەنزین و ماددە کیمیایەکان‪ ،‬وەفدێکی بۆ‬ ‫ت��اران ن��ارد تاکو گرێبەستێکی سێ ملیاری‬ ‫دۆالری لەسەر گ��ەورە کێڵگە نەوتییەکانی‬ ‫ئێران واژۆب��ک��ەن ب��ەاڵم بەهۆی کشانەوەی‬ ‫ت��ڕەم��پ ل��ە ڕێکەوتنە ئەتۆمییەکە ئەو‬ ‫مامەڵە بازرگانییەی نێوان ئێران و چین‬ ‫وەستاوە‪ .‬خۆ ئەگەر بێت و ئەو ڕێکەوتنە‬ ‫جێبەجێبکرێت‪ ،‬ئ��ەوا دەبێتە یەکێک لە‬ ‫گەورەترین بەرهەمهێنانی دەرەکی لە ماوەی‬ ‫دە ساڵی ڕابردوودا‪.‬‬ ‫ئێستا کۆمپانیای تۆتاڵی فەڕەنسی‪ ،‬نیازی‬ ‫هەیە بە بڕی یەک ملیار دۆالر وەبەرهێنانی‬ ‫گازی سروشتی لە ئێران بە دوو کۆمپانیای‬ ‫چینی بفرۆشێت‪ ،‬چونکە تۆتاڵ نیازی هەیە‬ ‫ئێران جێبهێڵێت‪.‬‬ ‫ئێستا چین لەگەڵ تاران ڕێککەوتوە کە ڕێگای‬ ‫شەمەندەفەر و میترۆکانی ئێران ن��ۆژەن‬ ‫بکاتەوە و ئۆتۆمبێلیش بەرهەمبهێنێت‪ .‬جیا‬ ‫لەوەش ئێستا لە بازاڕەکانی ئێران جلوبەرگ‬ ‫و ئامێرە ئەلیکترۆنییە چینیەکان زۆر لەبەر‬ ‫هەرزانی نرخەکانیان بەناوبانگ بوون‪.‬‬ ‫ڕووسیا بە هۆشیاری مامەڵە لەگەڵ بازرگانی‬

‫ئێستا کۆمپانیای تۆتاڵی‬ ‫فەڕەنسی‪ ،‬نیازی هەیە‬ ‫بە بڕی یەک ملیار‬ ‫دۆالر وەبەرهێنانی‬ ‫گازی سروشتی لە ئێران‬ ‫بەدوو کۆمپانیای چینی‬ ‫بفرۆشێت‬ ‫کردن لەگەڵ ئێران دەکات‪ ،‬بەاڵم کۆمپانیاکانی‬ ‫خەریکی دروستکردنی پەیوەندی زیاترن‪.‬‬ ‫مۆسکۆ لە ئیستادا پێداوایستی و ئامێری‬ ‫مۆدێرن بۆ دەرهێنان و پیشەسازی نەوت‬ ‫دەداتە تاران‪.‬‬ ‫گەورەترین کۆمپانیای حکوومی ڕووس��ی‪،‬‬ ‫ڕوسنەفت‪ ،‬ساڵی ڕابردوو ڕەزامەندی دەربڕی‬ ‫ک��ە ک��ار ل��ەس��ەر ڕێکەوتنی ستراتیژی لە‬

‫ئێران بە بەهای ‪ ٣٠‬ملیار دۆالر بکات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫وەردەکاری زیاتری ئاشکرا نەکرد‪.‬‬ ‫هەروەها کۆمپانییەکەی دیکەی حکومیی‬ ‫ڕووسیا بە ن��اوی زاروبێژنەفت ڕێکەوتنی‬ ‫لەگەڵ ئێران هەیە بۆ پەرەپێدانی نەوتی‬ ‫خاو لەو واڵتە‪ .‬لە مانگی سێی ئەمساڵ‪ ،‬ئەو‬ ‫کۆمپانیا ڕووسیە‪ ،‬گرێبەستێکی ‪ ٧٠٠‬ملیۆن‬ ‫دۆالری لەگەڵ تاران واژۆ کرد بۆ گەشەپێدان‬ ‫بە دوو کێڵگەی نەوتی بچووک‪ ،‬لە کاتێکدا‬ ‫کۆمپانیا ئەوروپیەکانی وەک بی پی بەڕیتانی‬ ‫و وینتەرشێڵی ئەڵمانی هیواخوازبوون ئەوان‬ ‫ئ��ەو گرێبەستە وەرب��گ��رن‪ ،‬ب��ەاڵم بەهۆی‬ ‫سزاکانی ئەمریکا لە دژی ئێران کشانەوە‪.‬‬ ‫ئەمانەش کارێکی وادەک��ەن کە فشارەکانی‬ ‫ئەمریکا بۆ سەر ت��اران کاریگەری ئەوتۆی‬ ‫نەبێت‪ .‬زۆرێ���ک ل��ە کۆمپانیا چینیەکان‬ ‫پەیوەندییان بە سیستەمی دارایی ئەمریکاوە‬ ‫نیە ئەمەش وا دەک��ات ئ��ەوان بە ترسێکی‬ ‫کەمتر کار لە ئێران بکەن تاکو کۆمپانیا‬ ‫ئەوروپیەکان‪ .‬ئەمەش وایکردوە کە یەکێتی‬ ‫ئ��ەوروپ��ا ب��ە دوای ڕێ��گ��ای��ەک بگەڕێت کە‬ ‫بەرژەوەندی کۆمپانیا ئەوروپیەکان لە ئێران‬ ‫بپارێزێت‪.‬‬ ‫لە ساڵی ‪ ،٢٠١٠‬ڕووسیا و چین پشتگیرییان‬ ‫ل��ە ن��ەت��ەوە ی��ەک��گ��رت��وەک��ان ک���رد ک��ە سزا‬ ‫بخەنە سەر ئێران تاکو بیهێننە سەر مێزی‬ ‫گفتوگۆی چارەسەرکردنی کێشەی ئەتۆمی‬

‫بەاڵم ئەمجارە ئەو دوو واڵتە پشتگیریی لە‬ ‫ئەمریکا ناکەن و کاری بازرگانی خۆیان لەو‬ ‫واڵتە ئەنجام دەدەن‪.‬‬ ‫الی خ��ۆش��ی��ەوە ئ��ێ��ران دەس��ت��ی��ک��ردووە بە‬ ‫گرنگیدانی زیاتر بە ڕووسیا و چین‪ .‬پەکین‬ ‫یەکەم واڵت بوو کە وەزیری دەرەوەی ئێران‪،‬‬ ‫جەواد زەریفی‪ ،‬سەردانی کرد کاتێک ئەمریکا‬ ‫لە ڕێکەوتنە ئەتۆمییەکە کشایەوە‪.‬‬ ‫ئ��ەم��ەش وای��ک��ردوە ک��ە وەزی���ری دەرەوەی‬ ‫ئەمریکا وەک ئ��ەوەی وۆڵ ستریت جۆرناڵ‬ ‫ئ��ام��اژەی پ��ێ��داوە ب��ڵ��ێ��ت»ڕووس��ی��ا و چین‬ ‫دەستێوەردانی ئێران لە ڕۆهەاڵتی ناوەڕاست‬ ‫بە هەڕەشە دەزانن»‪.‬‬ ‫هەروەها ئەمریکا بڕوای وایە کە سزاکانی سەر‬ ‫ئێران گەورەتر دەبن لەوەی ڕووسیا و چین‬ ‫بیانەوێت کاری بازرگانی لەو واڵتە ئیسالمییە‬ ‫بکەن‪ .‬بەاڵم بۆ ڕووسیا‪ ،‬ئێران دەرگای وەزەی‬ ‫ڕۆژهەاڵتی ناوەڕاستە و پێکەوەش ه��اوڕان‬ ‫لەسەر بارودۆخی سووریا‪.‬‬ ‫چینیش ئێستا گەورەترین کڕیاری نەوتی‬ ‫ئێرانە‪ .‬تەنها لە ساڵی‪ ،٢٠١٧‬چین بە بەهای‬ ‫‪ ٣٧‬ملیار دۆالر ن��ەوت��ی ل��ە ئ��ێ��ران کڕیوە‪.‬‬ ‫ئەمەش وادەکات کە سزاکانی سەر ئێران لە‬ ‫الیەن ئەمریکاوە دیارییەکی گ��ەورە بن بۆ‬ ‫ڕووسیا و چین و کۆمپانیا ئەوروپیەکانیش‬ ‫زەرەرمەندی یەکەمن لەم نێوەندەدا‪.‬‬

‫‪20‬‬

‫‪12‬‬

‫مندااڵن‬ ‫مندااڵن‬

‫ژماره (‪ )1315‬سێشهممه‬ ‫‪ )1756(2014/5/27‬چوارشهممه ‪2018/5/30‬‬ ‫ژماره‬

‫کهرکهدهنه بچکۆلهکه‬ ‫ل��هدهری��اچ��هی��هک��ى بچوکی ن��اوهڕاس��ت��ى‬ ‫دارستانێکى چڕوپڕدا کهرکهدهنێکى رهنگ‬ ‫خۆڵهمێشی دهژیا‪ .‬ئهم کهرکهدهنه ههمیشه‬ ‫ئاوێنهیهکى بهدهستهوهبوو سهیری خۆی‬ ‫دهک���ردو دهی���وت »م��ن چ��هن��د ناشیرینم‬ ‫بهم دهمه گهورهیهمهوه‪ ،‬کلکیشم کورتهو‬ ‫جهستهم قهڵهوه« کهرکهدهنه بچکۆلهکه‬ ‫لهشێوهى خۆی ناڕازی بوو‪ ،‬بۆیه رۆژێکیان‬ ‫ب��ڕی��اری��دا خ��ۆی بکات بهکهرهکێویهکى‬ ‫ج��وان‪ .‬بۆیه وێنهى خهتى رهش��ی لهسهر‬ ‫جهستهى کێشاو ه��ات��هدهرهوه لهئاوهکهو‬ ‫ک��هوت��هڕێ ب��هن��او دارس��ت��ان��هک��هدا‪ .‬کاتێک‬ ‫ئاژهاڵنى ناو دارستانهکه چاویان پێیکهوت‪،‬‬ ‫س��هی��ری��ان ل��ێ��ه��اتو ک��هوت��ن��ه باسکردنى‪.‬‬ ‫مهیمون بهگاڵتهجاڕیو پێکهنینهوه پێی‬ ‫وت »لهژیانمدا کهرکهدهنى خهت خهتم‬ ‫نهبینیوه!» کاتێک کهرکهدهنهکه گوێی‬ ‫لهوهبوو تهریق ب��ۆوهو خێرا بهغهمباری‬ ‫گ���هڕای���هوه ب��ۆ ن���او دهری���اچ���هک���ه‪ .‬دوای‬ ‫تێپهڕبونى چهند رۆژێ��ک کهرکهدهنهکه‬ ‫بڕیاریدا خۆی بکات بهپڵنگێکى راوچ��ی‪،‬‬ ‫بۆیه رهنگى خۆی کرد بهزهردو خاڵی رهشی‬ ‫لهسهر نهخشاند‪ .‬دوباره زۆر بهدڵنیاییهوه‬ ‫کهوته بازدان بهناو دارستانهکهدا ههروهک‬

‫پڵنگێکى ئازا‪ .‬ئاژهڵهکان ههمویان کۆبونهوهو‬ ‫س��هی��ری��ان ل��ێ��ه��اتو رێ���وی فێڵباز نزیک‬ ‫ب��ۆوهو بهکهرکهدهنهکهى وت »پڵنگێکى‬ ‫قهڵهو بهکلکێکى کورتهوه‪ ،‬ئای لهو شێوه‬ ‫پێکهنیناویه« ئهمجارهیان کهرکهدهنهکه‬ ‫خێرا بهگریانهوه رایکردهوه ناو دهریاچهکهو‬ ‫خ��ۆی ش���اردهوه‪ .‬دوای تێپهڕبونى چهند‬ ‫ه��هف��ت��هی��هک ک��هرک��هدهن��هک��ه ه��ات��هوه‬ ‫دهرهوه لهدهریاچهکهو ریشێکى‬ ‫بۆخۆی دروستکردو ئااڵنى لهملو‬ ‫دهموچاویهوه‪ ،‬خۆی کرده شێری‬ ‫پاشای دارس��ت��ان‪ ،‬وت��ى »ئیتر لێم‬ ‫دهت��رس��نو ن��اوێ��رن گاڵتهم پێبکهن»‬ ‫ئهمجارهیان کونهپهپویهک لهسهر‬ ‫س���هری���هوه ف����ڕیو ه��اواری��ک��رد بۆ‬ ‫ههموو ئاژهڵهکانى ناو دارستانو وتى‬ ‫»پیرۆزمان بێت پاشا تازهکهمان قاچهکانى‬ ‫ک��ورت��ن!» بۆیه ههموو ئاژهڵهکان دایانه‬ ‫قاقای پێکهنین‪ .‬کهرکهدهنهکه زۆر غهمبار‬ ‫ب��وو چ��ۆوه ن��او دهری��اچ��هک��ه‪ ،‬لهوکاتهدا‬ ‫کیسهڵ هات بۆ مهلهکردن لهدهریاچهکه‪،‬‬ ‫کاتێک کهرکهدهنهکهى بینى دهگری پێی‬ ‫وت »خ��هف��هت مهخۆ ه��اوڕێ گ��هورهک��هم‪،‬‬ ‫تۆ ه��هر به ک��هرک��هدهن��ى ج��وان��ىو نابێت‬

‫وێنەی کهرکهدهن بکێشە‬

‫خۆت بکهیته ئاژهڵێکی تر» کهرکهدهنهکه‬ ‫سهیرى ئاوێنهکهى کردو خۆێ تێدابینى‬ ‫ب����هاڵم ئ��هم��ج��ارهی��ان‬ ‫ب��هش��ێ��وهی��هک��ى‬ ‫جوان خۆی هاته‬ ‫ب��هرچ��او‪.‬‬

‫بۆیه پێکهنیو وتى »لهمڕۆ بهدواوه تهریق‬ ‫نابمهوه لهشێوهى خۆم لهبهرئهوهى من‬ ‫کهرکهدهنێکى جوانم»‬

‫کهرکهدهنهکه رەنگ بکە‬

‫ژماره (‪ )1756‬چوارشهممه ‪2018/5/30‬‬

‫بابەتەکانتان بۆئەم ئیمێڵە بنێرن ‪hawlatikltur@gmail.com‬‬

‫ئەدەب و کلتور ‪13‬‬

‫له رۆمانێکى کوردیدا محهمهد دهبێتهوه به پێغهمبهر‬ ‫‪‬‬ ‫(محهمهد دهبێتهوه به پێغهمبهر) ناونیشانى دووهمین رۆمانى‬ ‫نوسهر (تهحسین حهمهغهریبه) و نزیکهى (‪ )90‬ههزار وشهیهو‬ ‫دوو بهرگه‪ ،‬بهرگى یهکهمى ههفتهى داهاتوو لهالیهن سهنتهرى‬ ‫زههاوییهوه چاپ و باڵوبکرێتهوه‪.‬‬ ‫تهحسین حهمه غهریب لهبارهى ئهم رۆمانهیهوه به ‪‬‬ ‫راگهیاند »ستایڵى ئهم رۆمانه ستایڵێکى جیاوازه‪ ،‬ناوهڕۆکهکهى‬ ‫باس له ژیانى مهعنهوى و عیرفانى (محەمەد) پێغهمبهری‬ ‫ئیسالم و رهن��گ��دان��هوهى ژیانى ئ��هو لهناو ئێمهدا دهک��ات و‬ ‫گێڕانهوهى رۆمانهکه بهشێوهیهکى فالش باگ رووداوهک��ان‬

‫دهگێڕێتهوه«‪.‬‬ ‫وتیشى «رۆمانهکه دوو بهرگه‪ ،‬بهرگى یهکهم رووداوهک���ان‬ ‫لهساتى کۆچى دوایی پێغهمبهری ئیسالمهوه دهستپێدهکات‪،‬‬ ‫تا هیجرهتى بۆ مهدینه‪ ،‬بهرگى دووهم��ی��ش له هیجرهتى‬ ‫پێغهمبهره تا کاتى له دایکبوونى رووداوهکان دهگێڕێتهوه«‪.‬‬ ‫تهحسین حهمه غهریب ئاماژهى بۆ ئهوهکرد «ئهم رۆمانهى من‬ ‫یهکهم رۆمانه به زمانى کوردى که باس له ژیانى پێغهمهر (د‪.‬خ)‬ ‫بکات بهشێوهیى عیرفانى و مهعنهوى‪ ،‬تهنانهت له جیهانى‬ ‫ئیسالمیشدا نوسین لهسهر پێغهمبهر محەمەد له شێوهى‬ ‫رۆمان و نۆڤڵێت زۆر کهمه‪ ،‬بهاڵم نوسین لهسهر حهزرهتى‬ ‫عیسا زۆره‪ ،‬تهنانهت خهاڵتى نۆبڵیشى لهسهر وهرگیراوه«‪.‬‬

‫چوار فیلم و چەند سەرنجێک‬ ‫شوان ئەحمەد‬ ‫بەشی دووەم‬ ‫(‪)3‬‬ ‫لەوەند و جوان‬

‫ک��ارل پۆپەر لەگفتوگۆیەکیدا‪ ،‬سەبارەت‬ ‫ب���ەم���ن���دااڵن ئ����اوادەڵ����ێ����ت‪(:‬م����ن����دااڵن‬ ‫خ���ۆش���ەوی���س���ت���ری���ن و ب��ەن��رخ��ت��ری��ن‬ ‫ئەمانەتی ژیانن‪ ،‬بۆیە دەبێت بەوپەڕی‬ ‫بەرپرسیارێتیەوە‪ ،‬لەو ئەمانەتە بڕوانین)‪.‬‬ ‫ئ��ەڵ��ب��ەت��ە پ���ۆپ���ەر وەک ب��ی��رم��ەن��د و‬ ‫فەیلەسوفێکی دی���اری س���ەدەی بیستەم‪،‬‬ ‫بەپلەی ی��ەک��ەم ڕوی دەم��ی ل��ەدای��ک��ان و‬ ‫باوکانە و دوای ئەوانیش‪ ،‬بەرپرسیارێتیەکە‬ ‫ڕووب���ەڕووی ت��ەواوی کۆمەڵگە دەکاتەوە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم ئ��اخ��ۆ ل���ەم س����ەردەم و زەم��ان��ەدا‬ ‫ک��ەخ��ەری��ک��ە (ه��ەم��وو ن���ەزم و ع���ورف و‬ ‫قانونێک) لەبەین دەچ���ێ‪ ،‬خ��ێ��زان وەک‬ ‫کۆمەڵگەیەکی بچوک و کۆمەڵگەش وەک‬ ‫خێزانێکی گەورە‪ ،‬دەربایسی ئەوشتانە هەن‬ ‫و وەک ئازیزترین و بەهادارترین ئەمانەتی‬ ‫ژیان‪ ،‬سەیری جگەرگۆشەکانیان دەکەن؟‬ ‫ئەم فیلمە (‪ ،)Jeune&jolie‬ڕویەکی تاریک‬ ‫و لێڵی ئەو مەسەلەیەمان نیشان دەدات‪.‬‬ ‫لەمەترسیەک بەئاگامان دێنێتەوە کەڕەنگە‪،‬‬ ‫ب��ەرۆک��م��ان پێبگرێت و ژی��ان��ی خۆمان‬ ‫و م��ن��داڵ و خ��ان��ەوادەک��ان��م��ان بشێوێنێ‪.‬‬ ‫سەروەختێک منداڵەکانمان بەفەرامۆشی‬ ‫دەسپێرین‪ ،‬ئ��ەوا ل��ەوالوە زەمانە قەپاڵی‬ ‫گەورەمان لێدەگرێت‪.‬‬ ‫ئێزابێل کیژێکی جوان و جەحێلی حەڤدە‬ ‫سااڵنە‪ ،‬لەگەڵ دای��ک و برایەکی لەخۆی‬ ‫بچوکتر و باوە پیارەکەیدا دەژی‪ .‬هێشتا‬ ‫خ��وێ��ن��دک��اری دوان��اوەن��دی��ی��ەو نەچۆتە‬ ‫زانکۆ‪ .‬هاوینی ئەو ساڵەی تەمەنی دەبێتە‬ ‫هەژدەساڵ‪ ،‬بۆ پشوو لەگەڵ ماڵەوەیان ڕوو‬ ‫لەناوچەیەکی گەشتوگوزاریی فەرەنسا‬

‫دەکەن‪.‬‬ ‫ڕۆژان���ە بۆ مەلەکردن و خ��ۆب��ەخ��ۆردان‪،‬‬ ‫لەگەڵ برا بچوکەکەیدا دەچنە کەنار دەریا‪.‬‬ ‫ل��ەوێ کوڕێکی گەنجی بلۆندی ئەڵمانی‬ ‫دەن��اس��ێ��ت‪ ،‬ب��ەن��اوی فیلیکس ک��ەدوان��زە‬ ‫ساڵێک لەخۆی گەورەترە‪ .‬شەوێک بەدزی‬ ‫ماڵەوەیان لەگەڵ فیلیکسدا دەچنە شەوە‬ ‫ئاهەنگێکی گەنجانەو ه��ەر ل��ەوش��ەوەدا‬ ‫لەکەنار دەری��ا‪ ،‬تێک دەئاڵێن و ئێزابێل‬ ‫پەردەی کچێنی لەدەست دەدات‪.‬‬ ‫ل��ەوک��ات��ەی س��ەرگ��ەرم��ی م��اچ و موچن و‬ ‫خ��ۆی��ان لەیەکتر ه��ەڵ��دەس��ون‪ ،‬فیلیکس‬ ‫ه��ەس��ت��دەک��ات پ��ەش��ۆک��اوی��ی��ەک بەسیمای‬ ‫ئ��ێ��زاب��ێ��ل��ەوە دی�����ارە‪ ،‬ب��ۆی��ە ب��ەگ��وێ��ی��دا‬ ‫دەچرپێنێ‪( :‬ئەمە یەکەمجارتە؟)‪ .‬ئێزابێل‬ ‫سەرێک ڕادەوەشێنێ و بەڵێیەکی بۆدەکات‪.‬‬ ‫ئ��ەم��ە تائێرە ب��ۆ کلتوریی خ��ۆرئ��اوا و‬ ‫پەیوەندی نێوان کوڕ و کچێکی ئەوروپایی‪،‬‬ ‫ئاساییە و جێی پرسیارو سڵەمینەو شورەیی‬ ‫نییە‪.‬‬ ‫ئەوەی نائاساییە و وەک مەترسییەک لەم‬ ‫فلیمەدا نیشان دەدرێ��ت‪ ،‬ئەوەیە کەدواتر‬ ‫پاش گەڕانەوەی ئەو خانەوادەیە بۆماڵەوە‬ ‫و دەس��ت پێکردنەوەی ژیانی ئاساییان‪،‬‬ ‫لەنێو دنیا جەنجاڵەکەی شاردا ڕوودەدات‪.‬‬ ‫ل��ەق��وت��اب��خ��ان��ە ئ��ێ��زاب��ێ��ل ت��ەن��ه��ا کچێک‬ ‫هاوڕێیەتی و هاتوچۆ و چونەدەرەوەیان‬ ‫پێکەوەیە‪.‬‬ ‫ڕۆژێ��ک لەکاتی گەڕانەوە لە قوتابخانە‪،‬‬ ‫ک��اب��رای��ەک شوێنیان دەک��ەوێ��ت و بانگ‬ ‫لەئێزابێل دەکات و پێیدەڵێت (ئامادەیت‬ ‫بەبڕێک پارە لەگەڵمدا بخەوی؟)‪.‬هەرچەندە‬ ‫ئێزابێل نەبە (بەڵێ) و نەبە (نەخێر) وەاڵم‬ ‫ناداتەوە‪ ،‬بەاڵم کابرا ژمارەتەلەفۆنی خۆی‬ ‫بۆجێدێڵێت‪ .‬دوای هەفتەیەک پەیوەندی‬ ‫بەکابراوە دەک��ات و ڕازی دەبێت‪ ،‬بەوەی‬ ‫لەگەڵیدا بخەوێت‪.‬‬ ‫ل��ێ��رەب��ەدواوە‪ ،‬ڕۆڵ��ی مەترسیداری تۆڕی‬ ‫ئەنتەرنێت و دنیایی دیجیتاڵی سەردەمی‬ ‫گڵۆبالیزەیشن و گەشەی خێرا و بەپەلەی‬ ‫تەکنۆلۆژیا و ئامرازەکانی پەیوەندی کردن‪،‬‬ ‫دێتە پێشێ‪.‬کەچۆن گەر ئاگاداری نەبین‪،‬‬ ‫دەشێت ژیان و چارەنوسی منداڵەکانمان‬ ‫وێران بکات‪.‬‬ ‫ب��ۆئ��ێ��زاب��ێ��ل ئ���ەوت���ۆڕی پ��ەی��وەن��دی��ی��ە‬ ‫ب���ەرف���راوان���ەی دن��ی��ای (ن��ێ��ت) دەب��ێ��ت��ە‬ ‫دەروازەیەک‪ ،‬بۆبەستنی جۆرەها پەیوەندی‬ ‫نادروست و بۆنمایشکردنی لەشو الری خۆی‬ ‫و دۆزینەوەی زۆرترین موشتەری و کڕیار‬ ‫کە لە بۆسەدان بۆکچانی هەرزەکار‪.‬‬ ‫لەفەترەیەکی زەمەنی کەم و کورتخایەندا‪،‬‬ ‫ئێزابێل ب���ازاری گ���ەرم دەب��ێ��ت‪ .‬زۆرێ��ک‬ ‫لەوانەی سێکسیان لەگەڵدا دەکات و لەشی‬

‫خۆیان پێدەفرۆشێت‪ ،‬پیاوانی بەتەمەن و‬ ‫بەسااڵچون و لەعومری باوکیدان‪.‬‬ ‫ڕۆژان���ە ئ��ەم جەستەی وەک ک��ااڵ ه��ەڕاج‬ ‫دەک��ات و ج��زدان و جانتای پارەکانیشی‬ ‫تادێت قەبەتردەبێت‪ .‬یەکێک لەوپیاوە‬ ‫بەتەمەنانەی لەگەڵیدا بە (‪ )300‬یۆرۆ ڕێک‬ ‫دەک��ەون‪ ،‬دوای ئ��ەوەی لەناو ئۆتۆمۆبێلی‬ ‫ک��اب��رادا سێکسێکی ت��ەڕو ب��ڕدەک��ەن و لێ‬ ‫دەبنەوە‪ ،‬لەڕێگا دەکەونە دەمەتەقێ‪:‬‬ ‫تۆ زۆر جوانی تەمنت چەندە؟‬‫بیست ساڵم‪.‬‬‫ئەمەت کردووە بەپیشە؟‬‫بەڵێ‪.‬‬‫بۆ پارە دەیکەیت؟‬‫ئەرێ‬‫ک��اب��را ل��ەوێ��دا پیێدەڵێت‪( :‬ب���ەاڵم بزانە‬ ‫کەیەکجار بویت بەلەشفرۆش و سۆزانی‬ ‫ت��ائ��ەب��ەد لێت ن��اب��ێ��ت��ەوە‪ ..‬لەشفرۆشی‬ ‫قۆناغێک نییە جێی بێڵیت و بڵێی تەواو)‪.‬‬ ‫ئێزابێل لەسەر ت��ۆڕی نێت‪ ،‬ن��اوی خۆی‬ ‫دەگۆڕێت بە (لیا)‪ ..‬مشتەری زۆری هەیە‪،‬‬ ‫بەاڵم پیاوێکی بەتەمەنی خاوەن ژن و منداڵ‬ ‫(کەکچەکەی بەچەندین ساڵ لەئێزابێل‬ ‫گەورەترە)‪ ،‬زۆرترین کڕیاری ئەوە و ناوی‬ ‫(ج��ۆرج فێرێر)ە و تاڵی ڕەش لەسەریدا‬ ‫نەماوە‪.‬هەم نەرم و نیانە لەگەڵیداو هەم‬ ‫ب��ۆپ��ارەدان��ی��ش ق��س��وری ن��اک��ات‪ ..‬شوێنی‬ ‫یەکتربینینیان هۆتێلێکی پێنچ ئەستێرەی‬ ‫گەورەدەبێت‪ ،‬لەژوری ژمارە (‪.)6095‬‬ ‫ئەو جارەیان کەجۆرج فێرێر ڤیاگرایەکی‬ ‫زۆر دەخ����وات‪ ،‬ب���اری ت��ەن��دروس��ت��ی تێک‬ ‫دەچێت‪ .‬لەکاتی سێکسکردن کەئێزابێل‬ ‫بەسەریەوەیەتی‪ ،‬گیانی دەردەچێت‪ .‬مردنی‬ ‫ج��ۆرج فێرێر بەو شێوە و لەو ئوتێلەدا‪،‬‬ ‫دەبێتە باعیسی ئاشکرابوونی ئێزابێل‬ ‫الی ماڵەوەیان‪.‬کاتێک پۆلیس ڕووداوەک��ە‬ ‫دەگەیەننە دایکی لەشوێنی ک��ارەک��ەی و‬ ‫دەست بەپشکنینی ژورەکەی و الپتۆپەکەی‬ ‫دەکەن‪ ،‬تەواوی سیناریۆو بەسەرهاتەکەیان‬ ‫بۆڕوون دەبێتەوە‪.‬‬ ‫دایکە تێدەگات لەبێئاگایی ئەودا‪ ،‬ئێزابێلی‬ ‫کچی بۆتە (لیا)‪ .‬هاوارو لەخۆدان و لێدانی‬ ‫کچەکەی و سەرکردن بەکۆشی دەرونناساندا‬ ‫بۆ ئەوەیە‪ ،‬جارێکی تر کچەکەی لە (لیا)وە‬ ‫بکاتەوە بەئێزابێل‪.‬‬ ‫پەیامی فیلمەکەی (ف��ران��س��وا ئ���ۆزۆن)ی‬ ‫دەرهێنەری ناسراوی فەرەنسی ئەوەیە پێمان‬ ‫بڵێت‪ ،‬گەر بەڕاست مندااڵن خۆشەویسترین‬ ‫و بەنرخترین ئەمانەتی ژیانن‪ ،‬ئەوادەبێت‬ ‫بەوپەڕی بەرپرسیارێتیەوە‪ ،‬لەو ئەمانەتە‬ ‫بڕوانین و بەفەرامۆشیان نەسپێرین‪..‬‬ ‫دەب��ێ��ت نەهێڵین ل��ەن��او جەنجاڵیەکانی‬ ‫ژی��ان��دا‪ ،‬ج��گ��ەرگ��ۆش��ەک��ان��م��ان ب��ژاک��ێ��ن و‬

‫لەناوتۆڕی پەیوەندییە تەکنۆلۆژییەکانی‬ ‫دن��ی��ای م��ۆدێ��رن و س��ەردەم��ی گڵۆباڵدا‪،‬‬ ‫فرزەندەکانمان لەخشتەببرێن و ببنە‬ ‫نێچیری ڕاوچییان‪ .‬پەیامی ئەو بۆئەوەیە‬ ‫نەهێڵین ئێزابێلەکان ببنە (لیا)‪ ،‬چونکە‬ ‫زەحمەتە کاتێک ب��وون بە(لیا)‪ ،‬جارێکی‬ ‫ترببنەوە بەئێزابێل‪.‬‬ ‫(‪)4‬‬ ‫مەرگەساتی لە شفرۆشانی واڵتی مەغریب‬ ‫‪-‬کەس وەک لەشفرۆش لەدایک ناببێت‪-‬‬

‫مەغریب هەر تەنها واڵت��ی وەرزشکارانی‬ ‫بەناوبانگی‪ ،‬وەک‪( :‬ن���ەوال متوەکیل و‬ ‫سەعید ع��ەوی��ت��ە و ع��ەزی��ز ب��ۆ درب��ال��ە)‬ ‫نییە‪ .‬هەرتەنها نیشتمانی ڕۆشنبیرانی‬ ‫گ���ەورەو دی���اری‪ ،‬وەک‪( :‬م��ح��ەم��ەد عابد‬ ‫جابری و عەبدوڵاڵ ع��ەرەوی و تاهیر بن‬ ‫جەلۆن و محەمەد شوکری و عەبدوسەالم‬ ‫بنعەبدلعالی)یش نییە‪.‬‬ ‫نەخێر ل��ەوێ��دا ش��ان ب��ەش��ان��ی ئ��ەوان��ە‪،‬‬ ‫لەشکرێک منداڵی دەرۆزەک����ارو گەنجی‬ ‫بێ ئیش و بێ ئاسۆو ژمارەیەکی زۆری‪،‬‬ ‫خانمی س��ۆزان��ی و لەشفرۆشیش ه��ەن‪.‬‬ ‫چ��اوی کامێراکەی نەبیل ع��ی��وش‪ ،‬وەک‬ ‫سینەماکارێکی بەسەلیقەو ڕەخنەگر‪،‬‬ ‫بەدرێژایی ئەم بیست ساڵەی کارکردنی‬ ‫(‪ ،)2017-1997‬لەسەر ئەو پەڵەڕەش و ئەو‬ ‫زۆن���ە ت��اری��ک��ان��ەی کۆمەڵگەکەیەتی کە‬ ‫نەکەس باسیان دەک��ات و نەدەوڵەتیش‬ ‫دەربایسە‪.‬‬ ‫نەبیل عیوش ل��ە ‪ ،1969/4/1‬لەفەرەنسا‬ ‫لەدایک ب��ووە‪ .‬باوکی مەغریبییەو دایکی‬ ‫ج��ول��ەک��ەی��ەک��ی ت��ون��س��ی��ە‪ .‬چ��ەق��ی ک��ارە‬ ‫سینەماییەکانی واڵت��ی مەغریبە‪ .‬خەمی‬ ‫ئەو خەمی پەراوێزنشینەکانی (تەنجەو‬ ‫ئاگادیرو کازابالنکاو ڕەبات و دار بەیزا)یە‬

‫کە زۆرب��ەی زۆری��ان‪ ،‬مندااڵن و گەنجان و‬ ‫ژنانی خێر لەخۆنەدیوون‪.‬‬ ‫ئەو هەشت فیلمەی لەماوەی ئەم بیست‬ ‫ساڵەدا دروستی کردون‪ ،‬نیشانەی لێهاتویی‬ ‫و بەسەلیقەیی ئ��ەون ل��ەب��واری هونەری‬ ‫حەوتەمدا (مەکتوب ‪ ،1997‬عەلی زاوا‪،2000‬‬ ‫چرکەساتی تاریکی ‪ ،2003‬هەموو ئ��ەوەی‬ ‫لۆالدە یەوێت ‪ ،2007‬هێی ئێمە دراوسێین‪،2010‬‬ ‫یاخیل اللە ‪ ،2012‬الزین اللی فیک ‪،2015‬‬ ‫غەزیە ‪.)2017‬‬ ‫دوو فیلمی نەبیل عیوش ک��ە زۆر جێ‬ ‫سەرنجم بوون (یاخیل اللە ‪ )2012‬و (الزین‬ ‫ال��ل��ی فیک ‪ )2015‬ب���وون‪ .‬لەیەکەمیاندا‬ ‫لەسەر پرسی تیرۆرو توندندڕەوی ئایینی‬ ‫دەوەستێت و لە دووەمیاندا‪ ،‬ئاوڕ لە بابەتی‬ ‫لەشفرۆشی و خ��ۆ هەڕاجکردنی ژنانی‬ ‫واڵتەکەی دەداتەوە‪.‬‬ ‫لە (یاخیل اللە)دا‪ ،‬دەیەوێت ئەوەمان نیشان‬ ‫ب��دات کە هیچ ک��ەس وەک تیرۆریست و‬ ‫ت��ون��دڕەو لەدایک نابێت‪ ،‬ئ��ەوە سیاقێکی‬ ‫کۆمەاڵیەتی و سیاسی و ئابوری داوەشاو و‬ ‫بێ سەروبەرە‪ ،‬مرۆڤ ناچاردەکات بەختی‬ ‫خۆی لەوێدا تاقی بکاتەوەو خەشی خۆی بە‬ ‫دنیا بڕێژێ و تۆڵەی هەموو ئەو ناهەقیانە‬ ‫بکاتەوە کە ژیان بەرامبەری کردویەتی‪.‬‬ ‫بەکورتیەکەی گەنجە توندڕەوەکانی ناو‬ ‫ئەو فیلمە‪ ،‬گروپە ئیسالمیە ڕادیکاڵەکان‬ ‫بەئاسانی ڕامیان دەکەن‪ ،‬ئەوانەن کە ژیان‬ ‫قەپاڵی گ���ەورەی لێگرتون و دەوڵ���ەت و‬ ‫کۆمەڵگەش‪ ،‬بەفەرامۆشیان سپاردوون‪.‬‬ ‫لەم فیلمە نوێیەشیدا کە دوای تەواوبوونی‬ ‫هەرایەکی گ���ەورەی ن��ای��ەوەو پیشاندانی‬ ‫لە سینەماکانی مەراکیشدا بەبڕیارێکی‬ ‫ڕەسمی قەدەغەکرا‪ ،‬دەیەوێت ئەو پایەمە‬ ‫بگەیەنێت کە هیچ ژنێک وەک سۆزانی و‬ ‫لەشفرۆش لەدایک نابێت‪.‬‬ ‫ب��اری قورسی ژیانی ن��او کۆمەڵگەیەکی‬ ‫ب��ێ ڕەح��م��ە وادەک����ات‪ ،‬ژن��ان لەبەرامبەر‬ ‫ئ��ەو ه��ەم��وو سوکایەتی و بێحورمەتی‬ ‫پێکردنانەیاندا ڕازی بن بۆ بڕێک پارە‪،‬‬ ‫ل��ەش و الرو مرۆڤبون و شکۆی خۆیان‬ ‫بفرۆشن‪.‬‬ ‫ئێستا وەک چۆن لە ئەوروپا (پراگ) و لە‬ ‫ئاسیا (بانکۆک) و لە ئەفریقاو واڵتانی‬ ‫عەرەبیشدا‪( ،‬مەغریب) بۆتە مەڵبەندی‬ ‫سێکس فرۆشی و کوردانی خۆشمان لێرە‬ ‫لەکوردستان و لەئەوروپاو واڵتانی دیکەی‬ ‫جیهانەوە‪ ،‬بۆ ئەو مەبەستە هاموشۆی ئەو‬ ‫واڵتەدەکەن‪.‬‬ ‫ئەوەی نەبیل عیوش لەم فیلمەیدا نیشانی‬ ‫دەدا‪ ،‬تراژیدیاو مەرگەساتی سەدان ئافرەتە‬ ‫کە بۆ ئەوەی بژین‪ ،‬دەبێت دەستبەرداری‬ ‫کەرامەت و مرۆڤ بونی خۆیان بن‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫ژماره (‪ )1756‬چوارشهممه ‪2018/5/30‬‬

‫بیروڕا‬

‫گۆڕانى‌کۆمه‌اڵیه‌تى‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‌وه‌رگێڕانى‪‌:‬د‪‌.‬سه‌مه‌د‌ئه‌حمه‌د‬ ‫چه‌مک‌‌و‌پێناسه‌‪:‬‬ ‫گ���ۆڕان���ى ک��ۆم��هاڵی��هت��ى پ��رۆس��هی��هک��ى‬ ‫درێژخایهنى مێژووکردى لهسهرخۆیه‪.‬‬ ‫ب��ری��ت��ی��ی��ه ل��هگ��واس��ت��ن��هوهى ک��ۆم��هڵ��گ��ا‬ ‫لهدۆخێکهوه بۆ دۆخێکى ت��ر لهکاتو‬ ‫شوێنێکى دیاریکراودا‪.‬‬ ‫مهرج نییه ههمیشه گۆڕانى کۆمهاڵیهتى‬ ‫پێشکهوتنو بهرهوپێشچوونى کۆمهاڵیهتى‬ ‫ب��هدواداب��ێ��ت‪ .‬ئ��هگ��هر ئ��هوگ��ۆڕان��ه ب��وو‬ ‫ب��هم��اوهى پێشکهوتنى کۆمهڵگا‪ ،‬ئ��هوا‬ ‫بهگۆڕانێکى باش و شیاو دادهنرێت‪ ،‬بهاڵم‬ ‫بهپێچهوانهوه ئهوا بهگۆڕانێکى خراپ و‬ ‫نهشیا و دادهنرێت‪.‬‬ ‫گۆڕانى کۆمهاڵیهتى ئاماژهیه بۆگۆڕان‬ ‫ل��هب��ون��ی��ادى دام���ودهزگ���ا و دام�����هزراوه‬ ‫ک��ۆم��هاڵی��هت��ی��هک��ان��ى وهک خ���ێ���زان‪،‬‬ ‫دام��ودهزگ��اک��ان��ى پ����هروهردهو فێرکردن‪،‬‬ ‫سیستمى سیاسى‪ ،‬سیستمى کارگێڕى و‬ ‫‪...‬هتد‪ .‬مهبهستیش لهگۆڕانى بونیادى‬ ‫کۆمهاڵیهتى کارلێکى نێوان تاکهکانو‬ ‫پهیوهندییه کۆمهاڵیهتییهکانه که پێوهره‬ ‫ک��ۆم��هاڵی��هت��ی��هک��ان زاڵ���ه ب��هس��هری��ان��دا و‬ ‫دهیانبات بهڕێوه بۆئهوهى بزانرێت ئهو‬ ‫گ���ۆڕان ل��هچ ئاستێکدایه؟ ب��هاڵم گ��ۆڕان‬ ‫لهدامودهزگاکانى کۆمهڵگادا بهگشتى وهک‬ ‫ئامانجێکى تایبهتى بریتییه لهگۆڕین‬ ‫ل��هس��هر ئ��اس��ت��ى دهزگ����ا ک��ۆم��هاڵی��هت��ى و‬ ‫سیاسیى و ئ��اب��ورى و ‪....‬ه��ت��د یهکانه‪.‬‬ ‫ب��هک��ورت��ى بڵێین گ��ۆڕان��ى کۆمهاڵیهتى‬ ‫بهمانا فراوانهکهى بریتیه له پرۆسهى‬ ‫نوێبوونهوهى بونیادى کۆمهڵگه لهسهر‬ ‫ئاستى کۆمهاڵیهتى و سیاسى و کهلتورى‬ ‫و ڕۆشنبیری‪..‬‬ ‫هۆکاره‌کانى‌گۆڕانى‌کۆمه‌اڵیه‌تى‬ ‫چهندین هۆکار ه��هن که رۆڵ��ی��ان ههیه‬ ‫ل��ه پ��رۆس��هى گ��ۆڕان��ى ک��ۆم��هاڵی��هت��ی��دا‪،‬‬ ‫دیارترینیان ئهمانهن‬ ‫‪-1‬ژینگه‌ى‌سروشتیى‪:‬‬ ‫ژینگه ک��اری��گ��هرى ڕاس��ت��هوخ��ۆى ههیه‬ ‫ل��هس��هر بونیاد و س��روش��ت و پێکهاتهى‬ ‫ه��هر کۆمهڵگهیهک‪ ،‬ل��هڕوى کهلتورى و‬ ‫رۆشنبیرى و کۆمهاڵیهتییهوه‪.‬‬ ‫توێژینهوهکان ئهوهیان سهلماندووه که‬ ‫ههڵکهوته و ژینگهى جوگرافى رۆڵى ههیه‬ ‫له پێگهیاندنى کۆمهاڵیهتى و سیاسیدا‪.‬‬ ‫ئهوه سهلمێنراوه که دانیشتوانى ناوچه‬ ‫گ��هرم��هک��ان ژی��رت��ر و چاالکترن لهکارو‬ ‫رهفتارى رۆژانهدا‪ .‬لهالیهکى تریشهوه ئهو‬ ‫واڵتهى که سنورى دهریایى ههیه‪ ،‬پرۆسهى‬ ‫بازرگانىو چاالکى ئابوورى زیاتر و باشتر‬ ‫و ئاسانتر تیایدا بهڕێوهدهچێت‪ ..‬ئهمانه‬ ‫دهبنهمایهى ئ��هوهى که ئهو کۆمهڵگهیه‬ ‫ئهگهرى پێشکهوتن و کرانهوهى بهڕوى‬ ‫دنیاى دهرهوهدا زیاتر بێت لهو واڵتانهى‬ ‫ک��ه س��ن��ورى ئ��اوی��ی��ان نییه و پ��رۆس��هى‬ ‫ب��ازرگ��ان��ى و چ��االک��ى ئ��اب��وورى تیایدا‬ ‫قورس و گرانه‪ ،‬که دهبێته مایهى ئهوهى‬ ‫داب��ڕاوب��ن لهواڵتانى تر و به داخ��راوى‬ ‫بمێننهوه‪ ،‬دواجاریش ئهمه دهبێته مایهى‬ ‫ئ���هوهى ک��ه ئ��هو کۆمهڵگهیه بهئاسانى‬ ‫گۆڕانیان بهسهردا نهیهت‪ ،‬یان پرۆسهى‬ ‫گۆڕان تیایاندا دوابکهوێت‪.‬‬ ‫ج��گ��ه ل���هم���ان���ه‪ ،‬ه��هن��دێ��ج��ار دی����ارده‬ ‫سروشتیهکانى وهک الفاو و بومهلهرزه و‬ ‫بورکان دهبنه مایهى ئهوهى که دانیشتوانى‬ ‫ئ��هو ن��اوچ��ان��ه ب��هن��اچ��ارى زێ���دو م��اڵ و‬ ‫شارى خۆیان بهجێبهێڵن و کۆچ بکهن بۆ‬ ‫ناوچهیهکى تر‪ .‬ههندێجاریش وشکهساڵى‬ ‫و بێبارانى‪ ،‬هاواڵتیانى ناوچهیهک ناچار‬ ‫دهک��هن که ئهوشوێنه جێبهێڵن و بهرهو‬

‫ناوچهیهکى ئاوهدان کۆچ بکهن‪ .‬لهڕێگهى‬ ‫ئ��هم ک��ۆچ��هوه ت��ێ��ک��هاڵوى ک��هل��ت��ورهک��ان‬ ‫دروس���ت���دهب���ێ���ت ک���ه دهب��ێ��ت��ه م��ای��هى‬ ‫گۆڕانى بونیادى کۆمهاڵیهتى کۆمهڵگه‬ ‫جیاجیاکانى دنیا‪.‬‬ ‫‪-2‬دانیشتوان‪:‬‬ ‫که سێ بوار لهخۆ دهگرێت‪-:‬‬ ‫أ‪ -‬قهبارهى گشتى ژمارهى دنیشتوان لهکات‬ ‫و شوێنێکى دیاریکراودا‪.‬‬ ‫ب‪ -‬پێکهاتهى دانیشتوان لهڕوى رۆشنبیرى‬ ‫و خهسڵهتى کهسێتى و تهمهن و رهگهز‬ ‫و ئاستى خوێندهوارى و پێکهاتهى ئاینى‬ ‫و مهزههبى و چاالکى سیاسى و ئابوورى‬ ‫و سروشتى و پێکهاتهى ژن و ژنخوازى و‬ ‫‪...‬هتد‪.‬‬ ‫ج ‪ -‬بڕى زیادبوونى ژمارهى دانیشتوان‪ ،‬که‬ ‫سێ فاکتهر رۆڵى تیادا ههیه‪ ،‬که بریتین‬ ‫له‪:‬‬ ‫‪ - 1‬رێژهى لهدایکبوون‪.‬‬ ‫‪ -2‬رێژهى مردن‪.‬‬ ‫‪ -3‬رێژهى (کۆچ) کردن‪.‬‬ ‫توێژینهوهکان ئهوهیان سهلماندووه که‬ ‫زۆرى و کهمى له ڕادهب���هدهرى ژم��ارهى‬ ‫دان��ی��ش��ت��وان دهبێته م��ای��هى تێکچوونى‬

‫ئارامى‌سیاسیى‌‌و‌‬ ‫دابینکردنى‌‌ئاسایش‌‬ ‫له‌واڵتدا‪‌،‬کۆمه‌ڵگه‌‌‬ ‫به‌ره‌و‌پێشکه‌وتن‌ده‌بات‪‌،‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌‪،‬‬ ‫‌واتا‌ناجێگیریى‌‌و‌‬ ‫په‌شێوى‌سیاسى‌‌‬ ‫و‌نه‌مانى‌ئاسایش‌‬ ‫له‌واڵتدا‪‌،‬کۆمه‌ڵگه‌‌به‌ره‌و‌‬ ‫هه‌ڵدێر‌و‌دواکه‌وتوویى‌‬ ‫ده‌بات‬ ‫ژی��ان��ى ک��ۆم��ەاڵی��هت��ى‪ .‬ئ��هو گ��هالن��هى که‬ ‫ناهاوسهنگییان ه��هی��ه ل��هن��ێ��وان زۆرى‬ ‫ژم���ارهى دانیشتوان و کهمى دهرام���هت‬ ‫و پ��ێ��داوی��س��ت��ى رۆژان����������هدا‪ ،‬دۆخ���ى‬ ‫کۆمهاڵیهتییان ناجێگر و دواکهوتووه‪.‬‬ ‫گ���ۆڕان ل��هم��ج��ۆره ک��ۆم��هڵ��گ��هی��هدا زۆر‬ ‫س��س��ت و ل��هس��هرخ��ۆی��ه‪ .‬ه���هروهه���ا ئ��هو‬ ‫کۆمهڵگهیانهى که بههۆى کهمى دهرامهت‬ ‫و خراپى خۆراک و نهبوونى پێداویستى‬ ‫رۆژان���ه و نزمى ئاستى بژێوى بههۆى‬ ‫ن��هخ��ۆش��ىو دهرد و پ��هت��او ش��هڕ و شۆڕ‬ ‫و جهنگه ک��اول��ک��اری��ی��هک��ان��هوه ژم���ارهى‬ ‫دانیشتوانیان رۆژ بهڕۆژ کهم دهبێتهوه‪،‬‬ ‫پرۆسهى گۆڕانى کۆمهاڵیهتیش بهخاوىو‬ ‫سستى ب��هڕێ��وهدهچ��ێ��ت‪ .‬ب��هاڵم پرۆسهى‬ ‫گۆڕانى کۆمهاڵیهتى لهو کۆمهڵگایانهى‬ ‫ک��ه ژم���ارهى دانیشتوانیان هاوسهنگه‬ ‫ل��هگ��هڵ پ��ێ��داوی��س��ت��ى ژی��ان��ى رۆژان����هى‬ ‫هاواڵتییهکانیاندا‪ ،‬پرۆسهى گۆڕان بهباشى‬ ‫بهڕێوه دهچێت‪.‬‬ ‫‪-3‬فاکته‌رى‌ئایدیۆلۆژیا‌و‌بیر‌و‌باوه‌ڕ‪:‬‬ ‫ئایا گ��ۆڕان��ى کۆمهاڵیهتى بهرئهنجامى‬ ‫ب��ی��رک��ردن��هوهو ه��ۆش��ی��ارى م��رۆڤ��ه‪ ،‬یان‬ ‫هۆشیارى و بیرکردنهوه بهرئهنجامى‬

‫گ���ۆڕان���ى ک��ۆم��هاڵی��هت��ی��ی��ه؟ ئ��هم��ه ئ��هو‬ ‫پرسیارهیه ک��ه ه��هری��هک��ه ل��ه مارکسو‬ ‫ه��ی��گ��ڵ‪ ،‬ب��هش��ێ��وهى ج��ی��اج��ی��ا ه��هوڵ��ی��ان‬ ‫داوه وهاڵم��ى ب��دهن��هوه‪ .‬مارکس پێیوایه‬ ‫ک���ه گ�����ۆڕان ب��هرئ��هن��ج��ام��ى ملمالنێى‬ ‫چینایهتییه لهکۆمهڵگادا‪ ،‬لهئهنجامى‬ ‫ملمالنێى چینى چ���هوس���اوه و چینى‬ ‫چهوسێنهردا‪ ،‬هۆشیارى چینایهتى له‬ ‫کۆمهڵدا دروستدهبێت‪ ،‬ئهمهش دهبێته‬ ‫مایهى گۆڕانى کۆمهاڵیهتى‪ .‬بهپێچهوانهى‬ ‫م��ارک��س��هوه‪ ،‬هێگڵ پێیوایه ک��ه گۆڕانى‬ ‫کۆمهاڵیهتى بهرئهنجامى بیرکردنهوهو‬ ‫تێفکرین و هۆشیارى مرۆڤه‪ .‬گۆڕانیش‬ ‫جگه لهبیرکردنهوهیهکى دروستى مرۆڤ‪،‬‬ ‫هیچى دى نییه‪ .‬سهبارهت بهم مهسهلهیه‪،‬‬ ‫ناکرێت ڕۆڵى ئاینه ئاسمانییهکان بهههند‬ ‫وهرنهگیرێت‪ ،‬چونکه ههریهک لهئاینى‬ ‫یههودى و مهسیحى و ئیسالم‪ ،‬رۆڵى دیار‬ ‫و کاریگهرییان ههبووه لهسهر گ��ۆڕان و‬ ‫نوێبوونهوهى بیروباوهڕى مرۆڤهکان‪ ،‬که‬ ‫دواج��ار ئهم گۆڕانانه بوونه به ههوێنى‬ ‫گۆڕان لهسهر ئاستى بونیادى کۆمهاڵیهتى‪.‬‬ ‫‪‌-4‬رووداوه‌‌سیاسییه‌‌گه‌وره‌کان‪:‬‬ ‫روداوه سیاسیه گ��هورهک��ان هۆکارێکى‬ ‫ت���رى گ��ۆڕان��ى ک��ۆم��هاڵی��هت��ی��ن‪ ،‬ناهێڵن‬ ‫کۆمهڵگهکان لهدۆخى وهستاودا بمێننهوه‪.‬‬ ‫بۆنموونه‪ ،‬ه���هردوو جهنگى جیهانیى‬ ‫یهکهم و دووهم‪ ،‬ئهگهرچى دوو کارهساتى‬ ‫م��اڵ��وێ��ران��ک��هرى جیهانیى گ��هورهب��وون‪،‬‬ ‫ب��هاڵم ل��هگ��هڵ ئ��هم��هش��دا‪ ،‬ل��هس��هر ئاستى‬ ‫کۆمهڵگهکانى جیهان‪ ،‬گۆڕانى گهورهیان‬ ‫دروس���ت���ک���رد‪ ،‬چ��ون��ک��ه ه���هری���هک ل��هو‬ ‫جهنگانه نهخشهى سیاسى جیهانیان‬ ‫گ��ۆڕىو بهشێوهیهکى نوێ داڕێ��ژرای��هوهو‬ ‫ب��ووه مایهى دهرک��هوت��نو دروستبوون و‬ ‫سهربهخۆیى چهندین واڵت لهجیهاندا‪،‬‬ ‫که دواج��ار ئهو سهربهخۆییانه گۆڕانى‬ ‫کۆمهاڵیهتى گهورهیان دروستکردووه‪ .‬بۆ‬ ‫نموونه ‪ ،‬لهگهڵ کۆتایى هاتنى جهنگى‬ ‫جیهانى یهکهمدا و لهگهڵ داگیرکردنى‬ ‫ن��اوچ��هک��ان��ى ژێ��ر دهس��هاڵت��ى دهوڵ��هت��ى‬ ‫عوسمانیدا ل��هالی��هن ئینگلیزهکانهوه‪،‬‬ ‫چاپخانهو کهشتى دهری��ای��ىو ف��ڕۆک��هو‬ ‫ئۆتۆمبێلو زۆر داه��ێ��ن��راوى ن��وێ��ى تر‬ ‫گهیهنرانه ئهوناوچانه‪ ،‬که بوونه مایهى‬ ‫گۆڕانى کۆمهاڵیهتى‪ .‬ههروهها ههرهسو‬ ‫ه��هڵ��وهش��ان��دن��هوهى یهکێتى سۆڤییهت‬ ‫ل��هس��اڵ��ى ‪ 1990‬ب���ووه م��ای��هى چ��هن��دی��ن‬ ‫گۆڕانى کۆمهاڵیهتىو سیاسیى لهناوچهى‬ ‫قهفقازو جیهاندا‪ ،‬چهندین کۆمار که سهر‬ ‫بهیهکێتى سۆڤییهت بوون‪ ،‬سهربهخۆیى‬ ‫خۆیان بهدهستهێنا‪ ..‬جگه لهمانه لهگهڵ‬ ‫رووخانى رژێمى بهعس لهعیراق لهساڵى‬ ‫‪ 2003‬دا گۆڕانێکى دیار له بونیادى سیاسیى‬ ‫کۆمهڵگهى عێراقیدا رویدا‪.‬‬ ‫‪-5‬داهێنانى‌رۆشنبیرى‪:‬‬ ‫که سێ الیهن لهخۆدهگرێت ‪:‬‬ ‫أ‌‪-‬دۆزینه‌وه‌و‌ئاشکراکردن‌(االکتشاف)‪:‬‬ ‫وهک دۆزینهوهو ئاشکراکردنى کیشوهرى‬ ‫ئهمریکا لهالیهن (کۆڵۆمبس)هوه که بووه‬ ‫مایهى ئهوهى زۆرێک له هاواڵتیانى گهالنى‬ ‫ئ��هوروپ��ا ک��ۆچ بکهن ب��ۆ ئ��هو کیشوهره‪،‬‬ ‫لێرهوه کهلتورهکان تێکهاڵوى یهک بوونو‬ ‫کهلتورێکى نوێیان دروستکرد که بریتییه‬ ‫له کهلتورى کۆمهڵگهى ئهمریکى‪ .‬ئهمه‬ ‫گۆڕانێکى گ��هوره بوو بهسهر زۆرێ��ک له‬ ‫کۆمهڵگاکاندا هات‪.‬‬ ‫ب‪‌-‬داهێنان‪:‬‬ ‫مهبهست له دروستکردنى ههموو ئهو‬ ‫ئامێرو کهرهستانهیه که ئاسانکرارى بۆ‬ ‫مرۆڤ دهکهن له کاربهڕێوهبردنى ژیانى‬ ‫رۆژان��هدا‪ .‬بۆنموونه‪ ،‬فڕۆکه‪ ،‬ئۆتۆمبێل‪،‬‬ ‫کهشتى ئاسمانى و دهریایى‪ ،‬شهمهنهفهر‬

‫و‪...‬ه���ت���د‪ .‬ه��هم��وو ئ��هم��ان��ه گ��ۆڕان��ێ��ک��ى‬ ‫ب��ن��هڕهت��ی��ی��ان ل��هژی��ان��ى ک��ۆم��هاڵی��هت��ى و‬ ‫پهیوهندى کۆمهاڵیهتى کۆمهڵگهکاندا‬ ‫درووستکرد‪ ،‬که بوونهمایهى ئهوهى هیچ‬ ‫کۆمهڵگهیهک وهکو خۆى نهمێنێتهوه‪.‬‬ ‫ج‪‌-‬باڵوبوونه‌وه‌‪:‬‬ ‫مهبهست لهباڵوبوونهوهى بیروبۆچوونه‬ ‫ف��ک��رى و ف��هل��س��هف��ى و رون��اک��ب��ی��رى و‬ ‫زانستییهکانى زان��ای��ان و فهیلهسوفان‬ ‫و ب��ی��رم��هن��دان��ى ج��ی��ه��ان��ه‪ .‬ب��ۆن��م��وون��ه‪،‬‬ ‫نووسینهکانى ژانژاک رۆسۆو مۆنتسکیۆو‬ ‫ڤۆلتێر هۆکارى سهرهکى سهرههڵدانى‬ ‫ش��ۆڕش��ى ف��هرهن��س��ا ب��وون ک��ه گۆڕانێکى‬ ‫گ��هورهی��ان ب��هس��هر ب��ون��ی��ادى سیاسى و‬ ‫کۆمهاڵیهتى کۆمهڵگهى فهڕهنساو ههموو‬ ‫جیهاندا هێنا‪ .‬ئهمه سهبارهت به داهێنانه‬ ‫زانستییهکانى ئهدیسۆن و ئهنشتاین و‬ ‫فرۆید و ‪...‬هتدیش ههر راسته‪.‬‬ ‫‪‌-6‬ته‌کنه‌لۆژیا‪:‬‬ ‫تهکنهلۆژیا ک��ه بهرئهنجامى شۆڕشى‬ ‫زانیارییهکانه‪ ،‬رۆڵى کاریگهرى ههبووه‬ ‫ل��هگ��ۆڕان��ى کۆمهاڵیهتى کۆمهڵگاکاندا‪.‬‬ ‫ئ��هم��ڕۆ ک��ۆم��هڵ��گ��هى م��رۆی��ى ل��هس��ای��هى‬ ‫تهکنهلۆژیاى نوێ و کۆمپانیاى فرهڕهگهزدا‬

‫نووسینه‌کانى‬ ‫ژانژاک‌رۆسۆ‌و‌‬ ‫مۆنتسکیۆ‌و‌ڤۆلتێر‌‬ ‫هۆکارى‌سه‌ره‌کى‌‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانى‌شۆڕشى‌‬ ‫فه‌ره‌نسا‌بوون‌که‌‌‬ ‫گۆڕانێکى‌گه‌وره‌یان‌‬ ‫به‌سه‌ر‌بونیادى‌‬ ‫سیاسى‌‌و‌کۆمه‌اڵیه‌تى‌‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ى‌فه‌ڕه‌نساو‌‬ ‫هه‌موو‌جیهاندا‌هێنا‬ ‫گ���ۆڕان���ى گ�����هورهى ب���هس���هرداه���ات���ووه‪،‬‬ ‫بهشێوهیهکه که دهگوترێت جیهان بووه‬ ‫بهگوندێکى بچکۆله!‬ ‫ک��ۆم��هڵ��گ��اک��ان ل��هس��ای��هى ت��هک��ن��هل��ۆژی��او‬ ‫ئامێرهکانى گهیاندنهوه‪ ،‬که مهبهست له‬ ‫(مۆبایلو سهتهالیتو ئینتهرنێته) هیچ‬ ‫شتێک بهشاراوهیى نهماوهتهوه‪ ،‬چونکه‬ ‫رۆڵ��ى کاریگهریان ههبووه لهسڕینهوهو‬ ‫تێکشکاندنى سنوربهندى کهلتورهکانى‬ ‫دنیادا‪.‬‬ ‫‪-7‬سیستمى‌سیاسیى‪:‬‬ ‫یهکێکى تر لهو فاکتهرانهى که تواناى‬ ‫گۆڕانى کۆمهاڵیهتى ههیه‪ ،‬بریتییه له‬ ‫سیستمى سیاسیى‪ .‬مهبهست له سیستمى‬ ‫سیاسیى‪ ،‬دهس��هاڵت��داران و کاربهدهستان‬ ‫و بڕیاربهدهستانه له واڵت��دا‪ .‬سیستمى‬ ‫سیاسیى له ههموو کۆمهڵهیهکدا ئهرکه‬ ‫لهسهرى که کهشێکى دیموکراتى سیاسیى‬ ‫لهبار بڕهخسێنێت بۆ ملمالنێى سیاسیى‬ ‫ل��هن��ێ��وان ح��زب و گ��روپ��ه جیاجیاکانى‬ ‫کۆمهڵگادا‪ ،‬بۆئهوهى لهڕێگهى پرۆسهى‬ ‫ه���هڵ���ب���ژاردن���هوه ت��اک��هک��ان��ى کۆمهڵگه‬ ‫بتوانن نوێنهرى خۆیان دی��ارى بکهن‪،‬‬ ‫دواج����ار ئهمانیش ل��هڕێ��گ��هى پ���رۆژهى‬

‫خ��زم��هت��گ��وزاری��ی��هوه داخ��وازی��ی��هک��ان��ى‬ ‫کۆمهڵگه بهێننهدى‪ .‬سیستمى سیاسیى‬ ‫رۆڵ��ى ههیه ل��ه ب��هرق��هرارک��ردن��ى یاساو‬ ‫وهک���ی���هک���ى ت��اک��هک��ان��ى ک��ۆم��هڵ��گ��ه بۆ‬ ‫لێپرسینهوه لهسهرپێچى و کارى نایاسایى‬ ‫هاواڵتییان‪ .‬ههروهها گیانى لێبوردهیى‬ ‫و برایهتى و خۆشهویستى و ئینتیما بۆ‬ ‫واڵت و کۆمهڵگه زیاد دهکات‪.‬‬ ‫سیستمى سیاسیى رۆڵ��ى گرنگى ههیه‬ ‫لهئاراستهکردنى تاکهکان بۆبهشداریکردن‬ ‫ل��هپ��رۆس��هى س��ی��اس��ى و پ��ێ��گ��هی��ان��دن��ى‬ ‫سیاسیدا‪ .‬لێرهشهوه هۆشیارى سیاسیى‬ ‫و کۆمهاڵیهتى و ملمالنێى دیموکراتى‬ ‫لهواڵتدا بهرقهرار دهبێت و کۆمهڵگهش‬ ‫ب���هرهو گ���ۆڕانو ن��وێ��ب��وون��هوهو ک��ران��هوه‬ ‫دهچ��ێ��تو ل���هداخ���راوىو دواک��هوت��ووی��ى‬ ‫رزگارى دهبێت‪.‬‬ ‫ئه‌و‌هۆکارانه‌ى‌که‌‌ڕێگرن‌له‌به‌رده‌م‌‬ ‫گۆڕانى‌کۆمه‌اڵیه‌تیدا‬ ‫ئ���هگ���هرچ���ى گ����ۆڕان����ى ک��ۆم��هاڵی��هت��ى‬ ‫پ��ێ��وی��س��ت��ی��ی��هک��ى ح���هی���ات���ى ه���هم���وو‬ ‫کۆمهڵگهیهکه‪ ،‬بهاڵم ئهم گۆڕانه لهههموو‬ ‫کۆمهڵگهیهکدا وهکو یهک روون��ادات‪ .‬له‬ ‫ههندێ کۆمهڵگهدا بهباشىو بهخێرایى‬ ‫و له ههندێکى ت��ردا بهسستى و ناڕێکى‬ ‫روودهدات و دهچێته پێشێ‪ .‬دیارترین ئهو‬ ‫هۆکارانهى که ڕێگرن لهبهردهم گۆڕانى‬ ‫کۆمهاڵیهتیدا بریتین له‪:‬‬ ‫‪-1‬ئ�������اره‌زووى‌م���ان���ه‌وه‌ى‌داب‌ون��ه‌ری��ت��ى‌‬ ‫دواکه‌وتوویى‌کۆمه‌اڵیه‌تى‪:‬‬ ‫ب��هش��ێ��وهی��هک��ى گ��ش��ت��ى ل��ه ک��ۆم��هڵ��گ��هدا‬ ‫چهندین پێکهاته و دهس��ت��ه و گروپى‬ ‫جیاجیا ههیه‪ ،‬که ههریهکهیان خاوهنى‬ ‫ج��ۆرێ��ک ل��ه ب����هرژهوهن����دى و ک��هل��ت��ور‬ ‫و دابون��هری��ت��ى ت��ای��ب��هت ب��هخ��ۆی��ان��ن و‬ ‫ههوڵى پاراستنیان دهدهن‪ .‬زۆرج��ار ئهم‬ ‫بهرژهوهندى و کهلتورانه بهریهک دهکهون‬ ‫و ن��اک��ۆک��ى دهک��هوێ��ت��ه ن��ێ��وان پێکهاته‬ ‫کۆمهاڵیهتییهکانهوه‪ .‬ههندێک لهدهستهو‬ ‫گروپه کۆمهاڵیهتییهکان ههوڵى گۆڕان‬ ‫و ن��وێ��ب��ون��هوهى ب��ون��ی��ادى کۆمهاڵیهتى‬ ‫کۆمهڵگه دهدهن‪ ،‬ب��هاڵم ههندێجار ئهم‬ ‫گ��ۆڕان��ان��ه پ��ێ��چ��هوان��هى ب���هرژهوهن���دى و‬ ‫کهلتورى گروپهکانى تر دهب��ێ��ت‪ ،‬بۆیه‬ ‫ئهو دهستهو گروپانه بهههموو شێوهیهک‬ ‫ل��هه��هوڵ��ى م��ان��هوهو پاراستنى نهریتو‬ ‫ب���ارودۆخ���ى ب���اوى ک��ۆم��هڵ��گ��هدا دهب���ن‪،‬‬ ‫چونکه م��ان��هوهی��ان بهنده بهپاراستنى‬ ‫دابونهریت و کهلتورى باوى کۆمهڵگهوه‪،‬‬ ‫به لهدهستدانى ئهو کهلتوره‪ ،‬ئهمانیش‬ ‫لهناودهچن ‪ .‬لێرهوه دژای��هت��ىو ناکۆکى‬ ‫لهنێوان دوو کهلتورى ج��ی��اوازدا دێته‬ ‫ئ���اراوه‪ .‬یهکێکیان دهی��هوێ��ت بیگۆڕێت‪،‬‬ ‫ئ��هوهی��ت��ری��ان دهی���هوێ���ت وهک����و خ��ۆى‬ ‫بمێنێتهوه‪ .‬رادهى سهرکهوتن و زاڵبوونى‬ ‫ههریهک لهو گروپانه بهندى به‪:‬‬ ‫أ‌‪-‬زۆرى‌‌و‌ که‌مى‌ ژماره‌ى‌ الیه‌نگرانى‌ ئه‌و‌‬ ‫گروپه‌وه‌‌له‌کۆمه‌ڵدا‪..‬‬ ‫وات��ا چ��هن��ده ژم���ارهى الیهنگرانى ئهو‬ ‫گروپهى که ههوڵى پاراستنى کهلتورى‬ ‫ب��او دهدات ل��هک��ۆم��هڵ��دا زۆرب��ێ��ت‪ ،‬ئ��هوا‬ ‫ئ��هگ��هرى زاڵ��ب��وون��ى ئ��هوالی��هن��ه بهسهر‬ ‫الی��هن��هک��هى ت���ردا زی��ات��ر دهب��ێ��ت‪ .‬بۆیه‬ ‫گۆڕانى کۆمهاڵیهتى بهقورسى و سستى‬ ‫و ناڕێکى روودهداتو دهچێته پێشێ‪.‬‬ ‫بهپپێچهوانهوهشهوه ههر راسته‪.‬‬ ‫ب‪‌-‬ج���ۆرى‌ئ �ه‌و‌ک�ه‌ل��ت��ور‌و‌ب��اب�ه‌ت�ه‌ى‌که‌‌‬ ‫سه‌رچاوه‌ى‌ ناکۆکییه‌کانه‌‪.‬‬ ‫ئ��هگ��هر ئ��هو ک��هل��ت��ورو ب��اب��هت��هى که‬ ‫ڕهخنهى لێدهگرێتو ههوڵى لهناوبردنى‬ ‫دهدرێ����ت پ��ێ��چ��هوان��هى ئ��اداب��ى گشتیى‬ ‫کۆمهڵگه بێت‪ ،‬واتا تهنها پهیوهست نهبێت‬ ‫به ب��هرژهوهن��دى بهشێک لهگروپهکانى‬

‫ژماره (‪ )1756‬چوارشهممه ‪2018/5/30‬‬

‫تهکنهلۆژیا که‬ ‫بهرئهنجامى شۆڕشى‬ ‫زانیارییهکانه‪ ،‬رۆڵى‬ ‫کاریگهرى ههبووه‬ ‫لهگۆڕانى کۆمهاڵیهتى‬ ‫کۆمهڵگاکاندا‬ ‫کۆمه ڵگه وه ‪ ،‬ئ �ه وا به ئاسانى ناتوانرێت ‬ ‫گ��ۆڕان دروستبکرێت‪ ،‬به پێچه وانه شه وه ‬ ‫هه ر راسته ‪ .‬‬ ‫‪ -2‬دابڕانى کۆمهاڵیهتى‪:‬‬ ‫مه به ست له دابڕانى کۆمه اڵیه تى‪ ،‬دووره ‬ ‫ پ�ه رێ��زى و گۆشه گیریى کۆمه ڵگه یه کى ‬ ‫دیاریکراوه له گه ڵ کۆمه ڵگه کانى ت��ردا‪ .‬‬ ‫گۆڕانکارى و پێشکه وتنه کانى س �ه رده م ‬ ‫هەمیشە ک��ۆم �ه ڵ��گ��اک��ان ن��اچ��ار ده ک���ات ‬ ‫ک�ه تێکه اڵوى ی �ه ک ببن‪ ،‬ل�ه ئاڵۆگۆڕ و ‬ ‫په یوه ندى ئابوورى و بازرگانى و سیاسى ‬ ‫ و کۆمه اڵیه تى و که لتورى به رده وامدابن ‬ ‫له گه ڵ یه کدا‪ ،‬ئه م تێکه اڵوبوونه ئه گه ر ‬ ‫ل��ه ڕاب��ردووى کۆمه ڵگه ى مرۆییدا زۆر ‬ ‫کێشه نه بووبێت‪ ،‬ئه وا له ئه مڕۆدا نه ک ‬ ‫هه رکێشه یه کى گه وره یه ‪ ،‬به ڵکو ده توانین ‬ ‫ب��ڵ��ێ��ی��ن‪ :‬م �ه ح��اڵ �ه ه��ی��چ ک��ۆم�ه ڵ��گ�ه ی�ه ک ‬ ‫ب��ه داب����ڕاوى دوره پ���ه رێ���زى ب���ژى‪ ،‬بۆیه ‬ ‫داب����ڕان����ى ک��ۆم��ه اڵی��ه ت��ى ی �ه ک��ێ��ک �ه له ‬ ‫دیارترین ئاسته نگه کانى به رده م گۆڕان و ‬ ‫نوێبوونه وه ى بونیادى کۆمه اڵیه تى هه ر ‬ ‫کۆمه ڵگه یه ک‪ .‬کاتێک ئه مانه ده ڵێین‪ ،‬‬ ‫ده بێت ئه وه ش بخه ینه ڕوو که هه ندێجار ‬ ‫دابڕانى کۆمه ڵگه یه ک له کۆمه ڵگه کانى ‬ ‫ت��ر ه��ۆک��ارى ج��وگ��راف��ی��ی �ه ‪ .‬وات���ا پێگه ‬ ‫ و ه �ه ڵ��ک �ه وت �ه ى ج��وگ��راف��ى ئ���ه و واڵت��ه ‬ ‫به شێوه یه که که رێگه ن��ادات به ئاسانى ‬ ‫تێکه اڵوى کۆمه ڵگه کانى ترببێت‪ .‬‬ ‫ب��ۆ ن��م��وون�ه ئ��ه و واڵت��ان��ه ى ک �ه سنورى ‬ ‫ئاوییان نه بێت‪ ،‬قورستر ده توانن تێکه اڵوى ‬ ‫کۆمه ڵگه کانى تر ببن‪ .‬به پێچه وانه شه وه ‬ ‫هه ر راسته ‪ .‬ئه م جۆره دابڕانه ‪ ،‬دابڕانێکى ‬ ‫سه پێنراو و ناچارییه ‪ ،‬بۆیه به ئاسانى ‬ ‫ناتوانرێت ئه م رێگرییه له ناو ببرێت‪ .‬‬ ‫ب �ه اڵم هه ندێجار داب��ڕان��ى کۆمه اڵیه تى‪ ،‬‬ ‫دابڕانێکى ده س��ت��ک��رده و پ�ه ی��وه ن��دى به ‬ ‫نه گونجانى سیستمى سیاسیى و ئاینى ‬ ‫ و م�ه زه�ه ب��ى ئ �ه و کۆمه ڵگه یه وه هه یه ‬ ‫ک�ه ن��ای�ه وێ��ت‪ ،‬ی��ان ناتوانێت تێکه اڵوى ‬ ‫کۆمه ڵگه کانى تر بێت‪ .‬له سایه ى ره وشێکى ‬ ‫ئ���اوه���ادا‪ ،‬گ��ۆڕان��ى ک��ۆم�ه اڵی�ه ت��ى ئه گه ر ‬ ‫نه بێته مه حاڵ‪ ،‬ئه وا به سستى و ناته واوى ‬ ‫هه نگاو ده نێت‪ .‬‬ ‫‪ -3‬قهیران و شکستى ههوڵى داهێنهران‪:‬‬ ‫داه��ێ��ن��ان ل���ه ب�����وارى ت �ه ک��ن �ه ل��ۆژی��ا و ‬ ‫زانست و ئ �ه ده ب و فکر و رۆشنبیریدا ‬ ‫ک���ۆم���ه ڵ���ێ ف���اک���ت���ه رى س���ه ره ک���ی���ن بۆ ‬ ‫ن��وێ��ب��وون�ه وەو گ��ۆڕان��ى کۆمه اڵیه تى له ‬ ‫هه ر کۆمه ڵگه یه کدا‪ ،‬پێچه وانه ى ئه مه ش ‬ ‫هۆکاره بۆ دواکه وتویى کۆمه ڵگه ‪ .‬به اڵم ‬ ‫ده بێت بزانین که داهێنان به گشتى له ‬ ‫ب��واره جیاجیاکاندا په یوه سته ب �ه ڕاده ى ‬ ‫رۆشنبیرى و زانستى و ئاستى بژێوى ‬ ‫تاکه کانى ک��ۆم�ه ڵ��گ�ه وه ‪ .‬ئ �ه گ �ه ر بژێوى ‬ ‫خه ڵکى له ئاستێکى نزمدا بوو‪ ،‬هه روه ها ‬

‫بیروڕا‬

‫راده ى رۆشنبیرى و زانستى تاکه کان له ‬ ‫حاڵێکى خراپدا بوو‪ ،‬ئه وا داهێنان ده بێته ‬ ‫مه حاڵ و هه رگیز رووناده دات‪.‬‬ ‫ه �ه ن��دێ��ج��ار ه�����ه ژارى و الوازى ب��ارى ‬ ‫ئ��اب��وورى و که مى س���ه روه ت و سامانى ‬ ‫سروشتیى ل��ه واڵت��دا رێ��گ��ره ل �ه ب �ه رده م ‬ ‫تاکه کانى کۆمه ڵگه دا که بتوانن داهێنانى ‬ ‫زانستیى و ته کنه لۆژیای پێشکه وتوو ‬ ‫ئه نجام بده ن‪ .‬به اڵم هه ندێجاریش خراپ ‬ ‫به کارهێنانى س��ه روه ت و سامانى واڵت ‬ ‫له الیه ن ده سه اڵتدارانه وه هۆکارى قه یران ‬ ‫ و شکستى داهێنانه زانستیى و ته کنه لۆژى ‬ ‫و فکرى و ڕۆشنبیرییه کانن‪ .‬دیارترین ‬ ‫نموونه ى ئه م حاڵه ته بریتییه له عێراق ‬ ‫و واڵتانى عه ره بى و زۆرێ��ک له واڵتانى ‬ ‫ئه فریقا و ئه مریکاى خواروو‪.‬‬ ‫‪ -4‬قهیرانى سیاسیى‪:‬‬ ‫ئارامى سیاسیى و دابینکردنى ئاسایش ‬ ‫ل��ه واڵت��دا‪ ،‬کۆمه ڵگه ب���ه ره و پێشکه وتن ‬ ‫ده بات‪ ،‬به پێچه وانه شه وه ‪ ،‬واتا ناجێگیریى ‬ ‫ و په شێوى سیاسى و نه مانى ئاسایش ‬ ‫ل��ه واڵت��دا‪ ،‬کۆمه ڵگه ب���ه ره و ه�ه ڵ��دێ��ر و ‬ ‫دواکه وتوویى ده ب��ات‪ .‬هه میشه جه نگ و ‬ ‫ش����ه ڕه ن��اوخ��ۆی��ى و ه �ه رێ��م��ای �ه ت��ى و ‬ ‫نێوده وڵه تییه کان بوونه ته مایه ى ئه وه ى ‬ ‫س����ه روه ت و سامانێکى زۆرى م���ادى و ‬ ‫مرۆیى به فیڕۆ بچێت‪ ،‬که سه رئه نجام ‬ ‫ماڵوێرانى و دواکه وتوویى کۆمه ڵگه کانى ‬ ‫ل��ێ��ک �ه وت��ۆت �ه وه ‪ .‬ج��گ�ه ل�ه م��ان�ه زۆرج���ار ‬ ‫جه نگ و نائارامى و قه یرانى سیاسیى ‬ ‫و نه مانى ئاسایش له کۆمه ڵگه دا بووه ته ‬ ‫مایه ى ئه وه ى که زۆرترین که سه شاره زاو ‬ ‫پسپۆرو به رهه مهێن و خزمه تگوزاره کان ‬ ‫ واڵت به جێبهێڵن و کۆچ بکه ن بۆ واڵتێکى ‬ ‫تر‪ .‬ئه و کۆمه ڵگه یه ى که قه یرانى سیاسیی ‬ ‫تیادایه ‪ ،‬گۆڕانى کۆمه اڵیه تى به ئاسانى ‬ ‫تیایدا دروست نابێت‪.‬‬ ‫‪ -5‬نهگونجانى پێکهاته نهتهوهیىو ئاینىو‬ ‫مهزههبییهکان‪:‬‬ ‫ه���ه ن���دێ���ج���ار ن���ائ���ارام���ى و پ �ه ش��ێ��وى ‬ ‫سیاسیى و نه مانى ئاسایش له واڵتدا بۆ ‬ ‫نه گونجانى پێکهاته نه ته وه یى و ئاینى ‬ ‫و مه زهه بییه کان ده گه ڕێته وه له واڵتدا‪ .‬‬ ‫واتا ئه و کۆمه ڵگه ییه ى که فره نه ته وه و ‬ ‫ئاین و فره مه زهه بن‪ ،‬ئه گه رى ئه وه دێته ‬ ‫ئ��اراوه که نه گونجاو و ناکۆکبن له گه ڵ ‬ ‫ی�ه ک��دا‪ .‬ل��ێ��ره وه کۆمه ڵگه دابه شده بێت ‬ ‫به سه ر چه ندین ناسنامه ى نه ته وه یى و ‬ ‫ئاینى و مه زهه بیدا‪ ،‬هه ریه که ش داکۆکى ‬ ‫ و به رگرى له نه ته وه و ئاین و مه زهه بى ‬ ‫تایبه تى خۆى ده کات‪ .‬‬ ‫ ل �ه ح��اڵ��ێ��ک��ى ئ����اوه����ادا ئ��ی��ن��ت��م��ا و ‬ ‫پ �ه ی��وه س��ت��ب��وون و دڵ��س��ۆزى ب��ۆ خ���اک و ‬ ‫نیشتمان و کۆمه ڵگه له نزمترین ئاستدا ‬ ‫ده بێت‪ ،‬له برى ئه مه گروپه نه ته وه یى ‬ ‫ئاینى و مه زهه بى و ئیتنییه کان ئینتیماو ‬ ‫دڵسۆزییان بۆ گروپه کانى خۆیان ده بێت‪ .‬‬ ‫ب��ۆی �ه گ��ۆڕان��ى ک��ۆم �ه اڵی �ه ت��ى ل�ه س��ای�ه ى ‬ ‫پێکهاته یه کى ل �ه م��ج��ۆره دا به سستى و ‬ ‫ناڕێکى رووده دات و رووبه ڕووى چه ندین ‬ ‫ئاسته نگ و له مپه ر ده بێته وه ‪ .‬عێراق و ‬ ‫ئێران و تورکیا و سوریا و چیکۆسلۆفاکیاى ‬ ‫ج���اران و بۆسنە و ه �ه رس��ک و‪...‬ه��ت��د‪ .‬‬ ‫نموونه ى ئه م جۆره کۆمه ڵگه یه ن‪ ..‬‬ ‫سهرچاوه‪:‬‬ ‫المدخل الى علم االجتماع‪ ،‬الدکتور فهمی‬ ‫سلیم الغزوی ‪ ،‬عمان‪ ،‬دار الشروق ‪،2006 ،‬‬ ‫ص ‪.302-289‬‬

‫خاوەن ئیمتیازو سەرنوسەر‪:‬‬ ‫تارق فاتیح‬

‫‪15‬‬

‫چەند بۆچوونێک دەربارەی‬ ‫زمانی راگەیاندن‬ ‫شاسوار کەمال مەحمود *‬ ‫لەگەڵ ئەوەی راگەیاندنی بینراوی کوردی ‬ ‫رۆڵی کاریگەر و ئەرێنی بینیوە لە زۆر ‬ ‫ب��واری کۆمەڵگای کوردستان‪ ،‬ب��ەاڵم ئەو ‬ ‫ب��ەدەر نەبووە لە کەموکوڕی گ��ەورە و ‬ ‫بەرچاو‪ .‬هەرگیز حەزم نەکردووە باس ‬ ‫لەو کەموکوڕییانە بکەم‪ ،‬بەاڵم هەندێ ‬ ‫هەڵەی زەق ه��ەن‪ ،‬بەتایبەتی لە بواری ‬ ‫زمانەوانی‪ ،‬ناکرێت ف��ەرام��ۆش بکرێن‪ .‬‬ ‫ئەمانەی خوارەوە چەند نمونەیەکن‪:‬‬ ‫‪ .١‬زۆرب���ەی میدیاکانی کوردستان ئەم ‬ ‫وشانە بەکاردەهێنن (باشووری کوردستان‪ ،‬‬ ‫باکووری کوردستان‪ ،‬رۆژهەاڵتی کوردستان‪ ،‬‬ ‫رۆژئ��اوای کوردستان)‪ .‬بەکارهێنانی ئەم ‬ ‫زاراوان����ە ه��ەڵ��ەن‪ ،‬چونکە ل��ە ئێستادا ‬ ‫کوردستان ی��ەک واڵت��ی یەکگرتوو نیە‪ .‬‬ ‫هەربۆیە دەک��رێ��ت و راستترە بڵێین‪ :‬‬ ‫کوردستانی باشوور‪ ،‬کوردستانی باکوور‪ ،‬‬ ‫ک��وردس��ت��ان��ی رۆژه�����ەاڵت‪ ،‬ک��وردس��ت��ان��ی ‬ ‫رۆژئاوا‪.‬‬ ‫‪ .٢‬بەکارهێنانی رێنووس بە پیتی ئەلفبێی ‬ ‫عەرەبی و التینی‪ :‬‬ ‫لە کاتێکدا فێربوونی فەرمی لە هەرێمی ‬ ‫کوردستان و رێنووسی فەرمی بریتییە ‬ ‫لە ئەلفبێی عەرەبی‪ ،‬نازانم بەکارهێنانی ‬ ‫رێ��ن��ووس��ی الت��ی��ن��ی ب��ۆچ��ی��ی��ە؟ ئ���ەوەی ‬ ‫گرفتەکەی قورستر ک��ردووە‪ ،‬رێنووسە ‬

‫التینییەکە ه��ەرک��ەس و الی��ەن��ێ��ک بە ‬ ‫ئ���ارەزووی خ��ۆی ب��ەک��اری دەهێنێت‪ ،‬لە ‬ ‫کاتێکدا ئەلفبێی ع��ەرەب��ی ب��ەه��ەردوو ‬ ‫ش���ێ���وەزارەک���ەی (س���ۆران���ی و ب��ادی��ن��ی) ‬ ‫ت��اڕادەی��ەک چەسپیوە و شکڵی کۆتایی ‬ ‫وەرگ��رت��ووە‪.‬ئ��ەم تێکەڵەیە لە رێنووسی ‬ ‫ئەلفبێ و الت��ی��ن��ی ل��ە دوور م����ەودادا ‬ ‫کاریگەری خراپی دەبێت لەسەر دروست ‬ ‫بوونی زمانی فەرمی و یەکگرتووی کوردی ‬ ‫لەهەرێمی کوردستان‪ .‬‬ ‫‪ .٣‬شێوەزار نەوەک زاراوە‪:‬‬ ‫زۆربەی کەناڵەکان فیلمی دۆبالژکراویان ‬ ‫هەیە‪ ،‬لەبەرخاتری بینەران بە هەردوو ‬ ‫شێوەزاری (سۆرانی و بادینی) دۆبالژکراون‪ .‬‬ ‫ئەمە مایەی دەستخۆشییە‪ ،‬بەاڵم ئەوەی ‬ ‫مایەی سەرنجە لەکاتی رێکالم کردن بۆ ‬ ‫ئ��ەو زنجیرانە‪ ،‬تەلەفزیۆنەکان دەڵێن ‬ ‫(س��ەی��ری درام��اک��ان ب��ک��ەن ب��ە ه���ەردوو ‬ ‫زاراوەی س��ۆران��ی و بادینی)‪ ،‬کە ئەمە ‬ ‫هەڵەیەکی گەورەیە‪ .‬ئاخاوتنی جیاوازی ‬ ‫ناو یەک زمان پێی دەوترێت (شێوەزار) ‬ ‫ن���ەوەک (زاراوە)‪ .‬زۆرب���ەی کەناڵەکانی ‬ ‫راگەیاندن لە بەرنامە و کارەکانیاندا بێ ‬ ‫ئاگاییانە هەمان شت دووبارە دەکەنەوە‪ .‬‬ ‫‪ .٤‬لەکاتێکدا زۆرب��ەی بینەر و بیسەر و ‬ ‫خوێنەران ک��وردن و نابیانین‪ ،‬دەبێت ‬ ‫مەبەست بەکارهێنانی وشەی ئینگلیزی ‬ ‫و بیانی لەالیەن دەزگاکانی راگەیاندنەوە ‬ ‫چی بێت؟ هەرچیەک بێت ئاستی بەرزی ‬

‫جۆرایەتی ئ��ەوان پێشان ن��ادات‪ ،‬بەڵکو ‬ ‫نائاشنایەتیان بەرامبەر زمانی کوردی ‬ ‫دەردەخ����ات‪ .‬ئ��اوات��ەخ��وازم کەناڵەکانی ‬ ‫راگەیاندن‪ ،‬بەتایبەتی تەلەفزیۆنەکان‪ ،‬‬ ‫وردت�����ر م��ام��ەڵ��ە ل���ەگ���ەڵ چ��ۆن��ی��ەت��ی ‬ ‫بەکارهێنانی زماندا بکەن‪ ،‬چونکە دەگەنە ‬ ‫ناو هەموو ماڵێک و بوونی هەر هەڵەیەک ‬ ‫کاریگەرییەکەی زۆر گ���ەورەی دەبێت ‬ ‫لەسەر کۆمەڵگا‪.‬‬ ‫بەرەو ئایندە‬ ‫ شێوەزاری کرمانجی ناوەڕاست (زمانی ‬ ‫ف��ەرم��ی ئێستای هەرێمی ک��وردس��ت��ان) ‬ ‫بەهێزی خۆی سەلماندوە لەسەر ئاستی ‬ ‫عێراق و جیهان‪ .‬کاتی خۆیەتی بڕیاری ‬ ‫سیاسی و یاسایی لە پەرلەمانی کوردستان ‬ ‫بۆ دەربکرێت‪ ،‬بەمەستی هەنگاونان بۆ ‬ ‫بە ستانداردکردنی ئ��ەم ش��ێ��وەزارە لەم ‬ ‫پارچەیەی کوردستان‪ ،‬هەروەها تا ببێتە ‬ ‫بناغەیەک بۆ زمانی فەرمی یەکگرتووی ‬ ‫ک���ورد‪ .‬ه��ەرب��ۆی��ە کارێکی ب��اش دەبێت ‬ ‫حکومەتی هەرێمی کوردستان و وەزارەتە ‬ ‫پەیوەندیدارەکان بەو ئاڕاستەیە کاربکەن ‬ ‫و ببنە هۆکاری ئاسانکار لە دروستبوونی ‬ ‫زم��ان��ی ف��ەرم��ی ی��ەک��گ��رت��ووی ک���ورد لە ‬ ‫هەرێمی کوردستان‪.‬‬ ‫* ماستەر لە زمانی ئینگلیزی‬ ‫مامۆستا لە پەیمانگای راهێنان و‬ ‫گەشەپێدانی هەولێر‬

‫ونبون‬

‫پسوڵه ى تئمیناتى شاره وانى هەڵه بجه وون بووه به ناوى (سه ربه ناز عینایه ت حمه سعید) ‬ ‫به بڕى (‪ )١٠.٠٠٠٠‬هه زار دینار هه ر که سیێک دۆزییه وه په یوه ندى بکات به ژماره تەله فۆنى‪ :‬‬ ‫‪٠٧٥٠١٨٠٥٩٧١‬‬ ‫دادگای باری کەسیی لە پشدەر ‬ ‫ ‬

‫ژمارە‪/٩٧/‬ش‪٢٠١٨/‬‬ ‫ڕێکەوت‪٢٠١٨/٥/٢٢/‬‬

‫(جاڕدان)‬ ‫داواکار‪ /‬فاطم عوال پیروت‬ ‫بۆ داوالێکراو‪ /‬حسن محمود خدر ‪ /‬کە شوێنی نیشتەجێبوونی ‬ ‫ئێستات نادیارە بەپێی ڕوونکردنەوەی مختار ‪.‬‬ ‫داواک��ار (فاطم عوال پیروت) داوایەکی بەژمارە (‪/٩٧‬ش‪ )٢٠١٨/‬‬ ‫لە دادگایەکەمان تۆمار ک���ردووە ل��ەب��ەرواری ‪٢٠١٨/٤/١٧‬ک����ە ‬ ‫تیایدا داوای (جیابوونەوەی دادوەری دەکات لەگەڵت بە هۆی ‬ ‫نەکێشانی بژێوی (ع��دم االنفاق) ‪ ،‬وەلەبەر ئ��ەوەی شوێنی ‬ ‫نیشتەجێ بوونت نادیارە بەپێی نوسراوی مختاری گەڕەکی ‬ ‫شەهیدان بۆیە دادگا بڕیاریدا بەئاگادارکردنەوەت لەڕێگەی ‬ ‫(‪ )٢‬دوو ڕۆژنامەی ناوخۆیی و ڕۆژانەوە بۆ ئامادەبوونت لەم ‬ ‫دادگایە لە ڕۆژی دادبینی بەرواری (‪ )٢٠١٨/٧/٩‬لە کاتژمێر (‪ )١١،٣٠‬‬ ‫وە ئەگەر لە ڕۆژی دیاریکراودا خۆت یان بریکارت ئامادە ‬ ‫نەبێت ئەوا دادگا بەبێ ئامادەبوونت دادبینی بە پاشملەیی ‬ ‫ئەنجام دەدات بەگوێرەی یاسا ‪٠‬‬

‫سه رۆکایه تى شاره وانى سید صادق ‬ ‫به شى ‪ /‬نه خشه دانانى بنه ڕه تى ‬

‫ژماره ‪١٢٨٧/٢٢٣ :‬‬ ‫به روار‪٢٠١٨/٥/٢٨ :‬ز‬

‫ئاگادارى‬ ‫ئاماژه به نوسراوى به ڕێوه به رایه تى گشتى شاره وانییه کانى سلێمانى ‬ ‫ژم���اره (‪ )٤٧٨٧/٢٠٠‬ل�ه (‪ )٢٠١٨/٥/٢٧‬وه ن��وس��راوى به ڕێوه به رایه تى ‬ ‫نه خشه دانانى ئ��اوه دان��ى پارێزگاى سلێمانى به ژماره (‪ )٥٨٠/٩٠٢‬له ‬ ‫(‪)٢٠١٨/٥/١6‬وه بڕیارى ئه نجومه نى شاره وانى سیدصادق ژماره (‪ )٥‬له ‬ ‫ (‪ )٢٠١٨/٣/١٣‬ئ��اگ��ادارى سه رجه م فه رمانگه و هاواڵتییان ده که ین که ‬ ‫ شاره وانیمان هه ڵده سێت به گۆڕینى ڕه گ �ه زى موڵکى ژم��اره (‪)٥/٧٤‬‬ ‫ى که رتى (‪)١٨‬ى ئوچ تپان به ڕوبه رى (‪6٣.٥٥‬م‪ ٢‬و ‪١٨‬ئولک و ‪ ١‬دۆنم) ‬ ‫که به کارهێنانه که ى به پێى نه خشه ى په سه ندکراو (کارگه ى بلۆکه و ‬ ‫بۆ کارگه ى ئاماده کردن و پێچانه وه ى پێداویستى پاککه ره وه )‪ .‬تکایه ‬ ‫هه رکه س و الیه نێک ڕه خنه و پێشنیارى هه یه با سه ردانى شاره وانیمان ‬ ‫بکات له ماوه ى یاساییداو ل��ه دواى (‪ )٣٠‬ڕۆژ له باڵوکردنه وه ى ئه م ‬ ‫ئاگادارییه له یه کێک له ڕۆژنامه کانى ناوخۆدا هیچ ڕه خنه و پێشنیارێک ‬ ‫وه رناگیرێت‪.‬‬

‫دادوەر‬ ‫بەختەوەر صابر سعید‬

‫ناونیشان‪ :‬شەقامی سالم ‪ -‬نزیك بەڕێوەبەرایەتی ‬ ‫پەروەردە‪ ،‬باڵەخانەی نازناز ‪ -‬شوقەی ‪ ٨‬‬

‫له گه ڵ ڕێزدا‪.......‬‬ ‫ئه ندازیار‬ ‫نه به رد حسن تۆفیق ‬ ‫سه رۆکى شاره وانى سید صادق‬

‫تەلەفۆن‪0533188045 :‬‬

‫ ئاگاداریی سهرجهم فۆتۆگرافهر و هاواڵتیان و رۆژنامهنووسان‬ ‫رۆژنامهى‬ ‫ بینێرن‬،‫ ههر وێنهیهکى جوان یان ڤیدیۆیهکى سهرنج راکێشتان لهال ههیه‬،‫دهکاتهوه‬  ‫ پاش باڵوبوونهوهى له رۆژنامهو سایت و فهیسبووکى‬، ‫بۆ ناونیشانهکانى‬ ‫ خاوهنهکهى پاداشت دهکرێت بهمهرجێک پێشتر له‬،‫له تۆڕى کۆمهاڵیهتى فهیسبووک‬ .‫ دهگهڕێتهوه‬ ‫هیچ شوێنێکى دیکه باڵونهبووبێتهوه و خاوهندارییهکهى بۆ‬

‫لە فەیسبوک الیکمان بکەن‬

HawlatiNews

:‫ له فهیسبوک‬ ‫ناونیشانى پهیجى‬ )HawlatiNews(

çŽíÐóÜóm@òŠbàˆ

çb“ïäìbä

Šb’@õìbä

07702264447

 ‫ى‬‫ﯾ‬ ‫ﯿ‬  ‫ى‬



07502201001 07504478312@ 07826002676

 ‫ى‬‫رد‬‫رو‬ ‫ر‬‫را‬ ‫راس‬ /‫ن‬ ‫ى‬

‫و‬‫ه‬

 ‫و‬‫ر‬‫را‬  ‫ى‬ / 

‫و‬‫ه‬

07702111044

‫ ه‬‫وا‬‫ر‬ ‫ﯿ‬  /‫دى‬ ‫ى‬

‫ه‬

07501786818

‫ر‬‫ﯾ‬  ‫و‬ ‫ﯿ‬  /‫د‬ ‫ى‬

‫دق‬‫ﯾ‬

07508769848

‫ن‬ ‫ر‬‫را‬  ‫ﯾ‬ ‫رو‬ ‫زاڕى‬/‫ر‬ ‫ى‬



07701581018

‫ﯾ‬‫ء ا‬‫ﯿ‬ ‫و‬ ‫ﯿ‬ ‫ى‬ 30 .1 ‫ر‬ /‫ن‬‫ى ڕ‬ ‫ﯾ‬ ‫هﯿ‬ ‫ى‬ ‫ر‬‫را‬ ‫زاڕ‬‫و‬.2 ‫ر‬

‫ن‬‫ﯾ‬‫ر‬‫د‬

07701266914

‫ت‬‫ﯿ‬ ‫ى‬‫ﯾ‬ ‫روو‬ ‫ن‬‫ﯿ‬  ‫زاڕ‬‫و‬ / ‫ى‬

‫ر‬

07701203475

‫زاڕ‬‫و‬ ‫رى‬ ‫ى‬

‫ى‬

07701536973@ 07501536973

 /‫ى زا‬‫ڕاو‬ ‫و‬

‫ڕ‬‫ار‬

07701568263

  ‫ر‬‫را‬  /‫ﯾ‬ ‫ى ا‬

‫ﯿ‬‫ڕا‬

07701511065

‫ن‬‫ر‬ ‫ى‬ ‫ر‬‫را‬  ‫و‬ ‫ى ژﯾ‬

‫دز‬

07701549050@

‫ن‬‫اﯾ‬ ‫ى‬ ‫ر‬‫ا‬   / ‫ژار‬‫ى ه‬

‫ﯾ‬

‫بۆ باڵوکردنەوەی‬ ‫ئاگاداری و بانگەوازەکانتان‬

 ‫لە رۆژنامەی‬ ‫پەیوەندی بەم‬ ‫ناونیشانانە بکەن‬