Hawlati No. 1761

‫نرخ‪ 1000 :‬دینار‬

‫رۆژنامەیەکی سیاسیی گشتیی ئەهلییە‬

‫ژماره (‪ )1761‬چوارشهممه ‪201٨/7/4‬‬

‫‪ ‬وردەکاری پێوەری ئاوی مااڵن باڵودەکاتەوە‬ ‫‪2‬‬

‫کۆگاکانی چەك لە هەرێم بەنۆرە دەتەقێنەوە‬

‫‪5‬‬

‫‪2‬‬

‫‪4‬‬ ‫کافێکانی نێرگەلە‬ ‫لە ڕێگەی کچانەوە‬ ‫گەنجان ئالودە دەکەن‬

‫‪6‬‬ ‫ئەڵقەی پەنجەی دایکێکی‬ ‫چاوەڕوان‬

‫بەغداو هەرێم؛‬ ‫گێمێکی تری ملمالنێی نەوت‬ ‫‪3‬‬

‫‪9‬‬ ‫‪ ٢٠٠‬شارو شارۆچکهى ئێران‬ ‫بۆ گۆڕانکاریی دهکۆڵێن‬

‫‪2‬‬

‫راپۆرت و بەدواداچون‬

‫ژماره (‪ )1761‬چوارشهممه ‪2018/7/4‬‬

‫‪hawlatihawal@gmail.com‬‬

‫‪ ‬وردەکاریی سیستمی پێوەری ئاوی مااڵن باڵودەکاتەوە‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رى‌ئاوى‌سلێمانى‪‌:‬هه‌ر‌ماڵێک‌پێوه‌رى‌ئاو‌نه‌به‌ستێت‌‪‌100‬هه‌زار‌دینار‌غرامه‌‌ده‌کرێت‪.‬‬ ‫ئارا ئیبراهیم‬ ‫بەپێی سیستمی ن��وێ��ی پ��ێ��وەری ئ��او لە‬ ‫پارێزگای سلێمانی‪ ،‬لهبهرانبهر بهکارهێنانى‬ ‫پێنج بهرمیل ئاو ‪ 50‬دینار له هاواڵتیان‬ ‫وهردهگیرێت‪ ،‬ههر ماڵێکیش لهماوهى دوو‬ ‫مانگدا نهیبهستێت ئهوا ههموو مانگێکدا‬ ‫سهد ههزار دینار غەرامە دەکرێت‪.‬‬ ‫ئهژمارکردنى پارهکه لهڕێى پێوهرهکهوه‬ ‫دیاریدەکرێت لەبەرامبەر بەکارهێنانی هەر‬ ‫هەزار مەترێک سێجا‪ ،‬دوو ههزار دینار لە‬ ‫هاواڵتی وەردەگیرێت‪.‬‬ ‫سهربهست عوسمان‪ ،‬بهڕێوهبهرى گشتى‬ ‫ئاوى سلێمانى به ‪ ‬وت «ههر ماڵێک‬ ‫ل��هم��اوهى دوو مانگدا نهیبهستێت ئ��هوا‬ ‫ه��هم��وو مانگێک ‪ 100‬ه���هزار دی��ن��ارى بۆ‬ ‫دهچێتهوه«‪.‬‬ ‫وهزارهت����ى ش��ارهوان��ى حکومهتى ههرێم‬ ‫بهفهرمى گرێبهستى لهگهڵ سێ کۆمپانیادا‬ ‫کردووه بۆ ئهنجامدانى پێوهرى ئاو‪ ،‬لهشارى‬ ‫سلێمانى گرێبهست لهگهڵ کۆمپانیاى گرنگ‬ ‫و له ئیدارهى راپهرین و گهرمیان و ههڵهبجه‬ ‫کۆمپانیاى ئۆرانۆس و له پارێزگاى ههولێرو‬ ‫دهۆک لهگهڵ کۆمپانیایهکى لوبنانى بهناوى‬ ‫خهتیب عهلهنى‪.‬‬ ‫کۆمپانیاى گرنگ که ئهرکى جێبهجێکردنى‬ ‫ب��ه سیستمکردنى ک��ۆک��ردن��هوهى کرێى‬

‫له‌ئێستادا‌له‌‌سلێمانى‌‪‌165‬هەزار‌هاوبه‌شى‌پێوه‌رى‌ئاو‌هه‌یه‌و‌‪‌130‬هه‌زاریان‌پێوه‌ریان‌بۆ‌به‌ستراوه‬ ‫ئ��اوى لهئهستۆیه له پارێزگاى سلێمانى‬ ‫گرێبهستیان لهگهڵ وهزارهتى شارهوانى بۆ‬ ‫ماوهى حهوت ساڵ ئەنجامداوە‪.‬‬ ‫ش��ک��ار ڕهزا‪ ،‬راوێ���ژک���ار ل��ه کۆمپانیاى‬ ‫گ��رن��گ ب��ه ‪ ‬وت «ل��هم��هودوا بهشى‬ ‫داهاتى بهڕێوهبهرایهتى ئاوى سلێمانى و‬ ‫بهشى داه��ات��ى دهوروب����هرى سلێمانى الى‬ ‫کۆمپانیاکهیان دهبێت و ئ��هوان مانگانه‬ ‫داهاتى ئاو دهدهنهوه به حکومهتى ههرێم»‪.‬‬

‫پێشتر بەڕێوهبهرایهتییهکانى ئاو بهپێى‬ ‫رووب���هرى خ��ان��وو پ��ارهی��ان وهردهگ����رت و‬ ‫بهجۆرێک بۆ ههر خانوهیهکى ‪ 100‬مهترى‬ ‫‪ 10‬ه��هزار و ‪ 200‬مهترى مانگانه ‪ 20‬ههزار‬ ‫دیناریان وهردهگ��رت‪ ،‬بهاڵم پاش بهستنى‬ ‫پ��ێ��وهرى ئ���او ب��هپ��ێ��ى م��هت��ر سێجا پ��اره‬ ‫وهردهگ��ی��رێ��ت ک��ه ب��ۆ ه��هر ه���هزار مهتر‬ ‫سێجایهک که پێنج بهرمیل دهکات ‪ 50‬دینار‬ ‫وهردهگیرێت‪.‬‬

‫کۆگاکانی چەک بە نۆرە دەتەقنەوە‬ ‫وەزارەتی‌پیشمەرگە‌دڵنیایی‌دەدات‌بەاڵم‌لیژنەیەکی‌پەرلەمانی‌گومانی‌هەیەو‌دەڵێن‌‬ ‫هیوادارن‌«ده‌ستى‌ده‌رەکی‌و‌دزى‌و‌فزى‌و‌پیالن‌نه‌بێت»‬ ‫‪‬‬ ‫ت��ەق��ی��ن��ەوەی ک��ۆگ��اک��ان��ی چ���ەک لە‬ ‫پاریزگاکانی هەولێرو سلێمانی و دهۆک‬ ‫ل��ە چەند رۆژی راب����ردوودا گومانی‬ ‫دروستکردوە الی لیژنەی پەرلەمانی‬ ‫پیشمەرگە لە پەرلەمانی کوردستان‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم وەزارەت���ی پیشمەرگە دڵنیایی‬ ‫دەدات کە روداوەکە دەستی لە پشت نیە‪.‬‬ ‫دوێنێ لیژنەی پیشمەرگەو وەزارەت��ی‬ ‫پیشمەرگە لە پەرلەمانی کوردستان‬ ‫کۆبوونەوە لەسەر ئ��ەو تەقینەوانە‪،‬‬ ‫ب��ڕی��اردراوە لیژنهیەک له پۆلیس و‬ ‫ئاسایش و ف��هرم��ان��دهى گشتى هێزى‬ ‫پێشمهرگه پێکبهێندریت تا لێکۆڵینهوه‬ ‫بکرێت لهسهر رووداوهکانى تهقینهوهى‬ ‫کۆگاکان لهههر سێ شارهکانى ههرێمى‬ ‫کوردستان‪.‬‬ ‫پهرلهمانتار مەحمود عومەر ئهندامى‬ ‫ل��ێ��ژن��هى پێشمهرگه ل��ه پهرلهمانى‬ ‫ک��وردس��ت��ان ب��ە ‪ ‬وت «ئێمه له‬ ‫ههوڵداین تا بگهین به نهتیجیه‪ ،‬چونکه‬ ‫ناکرێت پێنج کۆگا بتهقیێتهوه«‬ ‫وتیشی «بهراستى ئهوه جێگهى پرسیاره‬ ‫بۆ ئێمهو خهڵک و مێدیاش جێگهى‬ ‫تێڕامان و گومانى ههموو کهسێکه«‪.‬‬ ‫لیوا قارهمان کهمال‪ ،‬جێگرى سوپاساالرى‬ ‫وهزارهت����ى پێشمهرگه ب��ه ‪ ‬وت‬ ‫« ئەو کۆگای چهک و تهقهمهنیانهى‬ ‫تاسوڵجه هى هێزهکانى ‪ 70‬ب��ووه‪ ،‬ئهو‬ ‫چهکانه ب��وون که ل��هدواى ساڵى ‪2003‬‬

‫‌‌له‌م‌هه‌رێمه‌‌هه‌موو‌‬ ‫شتێک‌جێگه‌ى‌گومانه‌‌‬ ‫ئه‌وه‌ى‌که‌‌هه‌ولێر‌‬ ‫‌ته‌قیه‌وه‌‪‌،‬ئه‌ى‌بۆچى‬ ‫‌له‌‌سلێمانیش‬ ‫ته‌قیه‌وه‌‌ئه‌ى‌ئه‌وه‌ى‌‬ ‫دهۆک‌چى؟‬ ‫دهست هێزهکانى پێشمهرگه کهوتووه‪،‬‬ ‫ک��ۆن��ن و ت���ازه نیین‪ ،‬ئێستاش ئێمه‬ ‫چاوهرێى ئهو لیژنهى لێکۆڵینهوهیهین‬ ‫که پێکهێنراوه«‪.‬‬ ‫ناوبراو باسى لهوهشکرد‪ ،‬ئهو کۆگایانه‬ ‫هى کاتى ساڵهکانى حهفتاو ههشتاکان‬ ‫بووهو زۆر کۆن بووه‪ ،‬وتی «بۆیه ههر‬ ‫عیتادێک کۆن بێت مهترسى زیاترى لێ‬ ‫دهکرێت بۆ ئهو جۆره رووداوانه‪ ،‬بهاڵم‬ ‫ئێمه چاوهڕێى لیژنهى لێکۆڵینهوهکهین‬ ‫ئ��ای��ا ش���ۆرت���ى ک���ارهب���ا ب����ووه خ���راپ‬ ‫ههڵگیراون‪ ،‬تهجزیئهى تهبریدى خراپ‬ ‫بووه نازانرێت»‪.‬‬ ‫هاوکات‪ ،‬باسى لهوهشکرد‪ ،‬ئهو کۆگایانهى‬

‫له پارێزگاى ههولێر سوتاون کۆگاى‬ ‫هێزهکانى زێرهڤانى بوون و ئێستاش‬ ‫زێرهڤانى سهر ب��هوهزارهت��ى ناوخۆیه‬ ‫دهبێت ئهوان قسهى لهسهر بکهن‪.‬‬ ‫ل��ی��وا ق����ارهم����ان ک���هم���ال‪ ،‬ج��هخ��ت��ى‬ ‫ل����هوهش����ک����ردهوه‪ ،‬ک���ه چ��هک��هک��ان��ى‬ ‫واڵت��ان��ى هاوپهیمانان الى وهزارهت���ى‬ ‫پێشمهرگهن و له کۆگاکانى وهزارهت��دا‬ ‫به شێوهیهکى سهردهمیانه که جیهازى‬ ‫تهبرید و ههموو کارهکانى رێکخراوهو‬ ‫هیچ کێشهیهکیان نییه« هێزهکانى‬ ‫هاوپهیمانان عیتاد و چهکى داوهت��ه‬ ‫وهزارهت���ى پێشمهرگه نهک یهکهکانى‬ ‫حهفتا‪ ،‬بهاڵم ئێمه بهشێوهیهکى جوزئى‬ ‫لهکاتى ئۆپهراسیۆن و شهڕهکاندا چهک‬ ‫و عیتادمان پێداون»‪.‬‬ ‫پهرلهمانتار مەحمود عومەر دەڵێت‬ ‫«ئهوان به ئێمهیان وت که تهقینهوهى‬ ‫ک��ۆگ��اک��ان دهس��ت��ى دهرەک����ى و دزى و‬ ‫ف��زى و تیرۆر نیه‪ ،‬تهنیا پهیوهندى‬ ‫به کهمتهرخهمى و ئیهمالیهوه ههیه‪،‬‬ ‫دواتر ئهو کۆگایهن شوێنهکانیان گهرمه‬ ‫و زۆر کۆنن و لهسهر سیستهمهى کۆن‬ ‫دروستکراوه‪ ،‬ئهوهیان به ئێمه وت»‪.‬‬ ‫مەحمود عومەر وتیشی «بەاڵم دهبێت‬ ‫لێکۆڵینهوهى ورد بکرێت بۆچى لهم‬ ‫کاتهدا له سێ شار ئهوه دهتهقێتهوه‪،‬‬ ‫دوات���ر ل��هم ه��هرێ��م��ه ه��هم��وو شتێک‬ ‫جێگهى گومانه ئ���هوهى ک��ه ههولێر‬ ‫تهقیهوه‪ ،‬ئ��هى بۆچى له سلێمانیش‬ ‫تهقیهوه ئهى ئهوهى دهۆک چى؟»‪.‬‬

‫لهئێستادا له سلێمانى ‪ 165‬هاوبهشى پێوهرى‬ ‫ئ��او ههیهو ‪ 130‬ه��هزاری��ان پێوهریان بۆ‬ ‫بهستراوه‪.‬‬ ‫شکار رهزا وتیشى» دهبێت ل��هس��هدا ‪95‬ى‬ ‫پسوڵهى ئ��او رادهس��ت��ى حکومهت بکهین‬ ‫و ل��هس��هدا ‪ 75‬پ���اره رادهس��ت��ى حکومهت‬ ‫ب��ک��هی��ن��هوه‪ ،‬ب��ۆ ه���هر ه��اوب��هش��ێ��ک وهک‬ ‫کۆمپانیا بڕى ه��هزارو ‪ 600‬دینار لهداهاتى‬ ‫ئ��او ب��ۆ کۆمپانیاکهیان دهب��ێ��ت و ئ��هوى‬

‫ت��رى بۆ حکومهت دهگ��هرێ��ت��هوه‪ ،‬چونکه‬ ‫نزیکهى ‪ 200‬کارمهندى بهرێوهبهرایهتى‬ ‫ئ��او ئێمه موچهیان پێدهدهین بهههموو‬ ‫ئیمتیازاتهکانهوه«‪.‬‬ ‫کۆمپانیاى جینۆن (‪ )JUNON‬که دهی��ان‬ ‫ه���هزار پ��ێ��وهرى ئ���اوى م��ااڵن��ى ل���هدهرهوه‬ ‫هێناوهته کوردستانهوه له جۆرى (ئیتاڵى‪،‬‬ ‫تورکى‪ ،‬ئهڵمانى) بۆ ههر یهکهیان نرخێکى‬ ‫جیاواز لههاواڵتیان وهردهگیرێت‪.‬‬ ‫وشیار عهلى‪ ،‬بهڕێوهبهرى راگهیهندنى‬ ‫کۆمپانیاى جۆنون لهلێدوانێکدا بۆ ‪،‬‬ ‫ئ��هوهى خستهڕوو ئهو سێ جۆره پێوهرى‬ ‫ئ��اوه ک��ه ب��ه سهعاتى ئ��او الى هاواڵتیان‬ ‫ناسراوه جۆرى ئیتاڵى به ‪ 46‬ههزارو تورکى‬ ‫به ‪ 41‬و ئهڵمانى به ‪ 40‬ههزار دیناره‪.‬‬ ‫وت��ی��ش��ى «ه���هر م��اڵ��ێ��ک پ��ێ��وهرهک��هى بۆ‬ ‫داب��ن��رێ��ت س��ێ ب��ۆ چ���وار ه����هزار دی��ن��ار‬ ‫حهقى بهستنهکهیى و ئ��هو م��هوادان��هى‬ ‫بهکاریدههێنن لێى وهردهگیرێت که دهکاته‬ ‫‪ 50‬ههزار دینارێک»‪.‬‬ ‫نمونهى ئ��هوهى هێنایهوه ئهگهر ماڵێک‬ ‫لهماوهى مانگێکدا بڕى ‪ 12‬ههزار دینار پارهى‬ ‫ئاوى بۆ بێتهوه‪ ،‬حکومهت تهنها ‪ 10‬ههزار‬ ‫دینار وهردهگرێت و مانگانه هاواڵتیان بڕى‬ ‫دوو ه��هزار دینار وهردهگ��رن��هوه تا پارهى‬ ‫پێوهرى ئاوهکهیان تهواو دهبێت که بیست‬ ‫مانگ زیاتر دهکات‪.‬‬

‫د‪ .‬شایان کاکە ساڵح‪ :‬فشاری‬ ‫کارگێڕیم خراوەتەسەر‬ ‫نە‌جات‌ئە‌حمە‌د‪‌،‬هە‌ولێر‬ ‫د‪.‬ش���ای���ان ک��اک��ە س��اڵ��ح ع���ەس���ک���ەرى‪ ،‬کە‬ ‫پزیشکێکی پسپۆڕى شێرپەنجەیە و وێنەی‬ ‫خۆپیشاندانەکانی راب����ردووی هەولێری‬ ‫گرتوە‪ ،‬روب��ەڕووی مووچە بڕین و فشاری‬ ‫کارگێڕی ب��ۆت��ەوە‪ ،‬وەزارەت���ی تەندروستی‬ ‫دەڵیت ناتوانن بەرگری لێبکەن ئەگەر شتەکە‬ ‫کارگێڕی بێت‪.‬‬ ‫مانگی ئ��ازاری راب��ردوو‪ ،‬کاتێک د‪.‬شایان لە‬ ‫خۆپیشاندانى نارەزایەتى فەرمانبەران لە‬ ‫هەولێر بەشداری کرد‪ ،‬هاوکات بە مۆبایلەکەى‬ ‫دەستیشی دیمەنى ئەو شەقامانەى دەگرت‬ ‫کە سااڵنیک دەوت��را خۆپیشاندان تێیاندا‬ ‫ئ��ەس��ت��ەم��ە‪ .‬ئ��ەم��ەش ب���ووە ه���ۆی ئ���ەوەی‬ ‫ئەم پزیشکە وەک��و داکۆکیکارێک لە مافی‬ ‫مووچەخۆران بناسرێت کە ماوەی چوار ساڵە‬ ‫مووچەکانیان بەشێوەیەکی پچڕپچڕ دەدرێت‬ ‫و بەشێکیشی پاشەکەوت دەکرێت‪.‬‬ ‫د‪.‬ش��ای��ان ل��ەو کاتەدا رووب���ەڕووی هەڕەشە‬ ‫ب��ۆت��ەوەو سکااڵی ت��ۆم��ارک��ردوە ب��ەاڵم هیچ‬ ‫کەس لەوانە دەستگیرنەکراون کە سکااڵی‬ ‫لەسەریان هەیە‪.‬‬ ‫د‪.‬ش��ای��ان وت��ی «زی��ات��ر زەخ��ت��ى ئیدارەییم‬ ‫لەسەرە»‪.‬‬ ‫د‪.‬شایان تا ئێستا دووجار چۆتە الى وەزیرى‬ ‫تەندروستى‪« ،‬وەزی��ر الی خۆیەوە بەڵێنى‬ ‫ئەوەى پێداوم کە هەرچى کێشەى ئیدارەى‬ ‫سەر بە وەزارەتى تەندروستییە بۆ چارەسەر‬ ‫بکات و بەڵێنى ئ��ەوەى پ��ێ��داوم کە ئیشە‬ ‫ئیدارەییەکانم بۆ چارەسەربکات»‪.‬‬

‫وتیشی «ل���ەدواى ئ��ەو دوو سکااڵیە لەگەڵ‬ ‫لیژنەى وەزارەت��ى تەندروستى پەرلەمانى‬ ‫کوردستان دانیشتووم و ئەوانیش بەڵێنى‬ ‫ئەوەیان دا کە هەوڵبدەن بۆ چارەسەرکردنى‬ ‫کێشە ئیدارییەکانم»‪.‬‬ ‫دک��ت��ۆر خاڵس ق���ادر‪ ،‬وتەبێژى وەزارەت���ى‬ ‫تەندروستى حکومەتى هەرێمى کوردستان‬ ‫ل���ەب���ارەى ک��ەی��س��ى دک��ت��ۆر ش��ای��ان وەک‬ ‫فەرمانبەرێکى ئەو وەزارەت��ە وتى «ئەگەر‬ ‫هەر شتێکى نایاسایى ئیدارەى بەرامبەر‬ ‫کرابێت ئەوا قبووڵ ناکەین و بەاڵم ئەگەر‬ ‫کێشەى ئیدارى فەرمانگەکەى خۆی بێت‬ ‫ئ���ەوا شتێکى دی��ک��ەی��ە و ل��ەچ��وارچ��ێ��وەى‬ ‫بەڕێوەبەرایەتیەکەى چ��ارەس��ەر دەکرێت‬ ‫چونکە دەوامکردن و نەکردن الى ئەوانە‪،‬‬ ‫جگە لە دکتۆرە شایان خەڵکى دیکەش قەتعە‬ ‫راتب کراوە«‪.‬‬ ‫وتیشی «مەسەلەى دادگ���ا وەک��و وەزارەت‬ ‫ناتوانین ت��ەداخ��ول بکەین‪ ،‬ل��ەس��ەرەت��اى‬ ‫ک��ەی��س��ەک��ەوە س��ەن��دی��ک��اى پزیشکان وتى‬ ‫پارێزەرى بۆ دەگرین بۆیە پێویست ناکات‬ ‫وەزارەت پارێزەرى بۆ بگرێت»‪.‬‬ ‫د‪.‬ش��ای��ان‪ ،‬دک��ت��ۆری گ��رێ و شێرپەنجەى‬ ‫مەمک و کۆئەندامى زاوزێ���ى مێینەیە‪.‬‬ ‫ئەو یەکێکە لە پزیشکە دیارەکانى شارى‬ ‫هەولێر‪ ،‬مانگى ئازارى رابردوو کاتێک لەگەڵ‬ ‫خۆپیشاندەراندا چ��ووە سەر شەقام‪ ،‬ئیتر‬ ‫جگە لە نەخۆشەکان‪ ،‬هەموو کەسێک ئەم‬ ‫ژنەیان ناسی‪ ،‬ئێستا د‪.‬شایان زیاتر لەوەى‬ ‫وەکو پزیشکێکی تایبەت بناسرێت‪ ،‬ئەو وەکو‬ ‫ژنێکى گشتی و ڕچەشکێن ناوى هەیە‪.‬‬

‫ژماره (‪ )1761‬چوارشهممه ‪2018/7/4‬‬

‫راپۆرت و بەدواداچون‬

‫‪3‬‬

‫پۆلیسی‌کەرکوک‪‌:‬داعش‌مەترسی‌بۆ‌سەر‌سه‌نته‌ری‌شار‌نیه‌‬ ‫‪ ،‬پێشهوا سهنگاوى‬ ‫پ��ۆل��ی��س��ی ک���ەرک���وک رای��دەگ��ەی��ەن��ێ��ت‬ ‫سەرهەڵدانەوەی چەکدارانی داعش لە‬ ‫ک��ەرک��وک مەترسی ب��ۆس��ەر سەنتەری‬ ‫ش��ارەک��ە درووس��ت��ن��ەک��ردوە‪ ،‬دەشڵێت‬

‫دەرک����ەوت����ن����ەوەی ب���ەه���ۆی ب��ۆش��ای��ی‬ ‫سەربازیەوەیە‪.‬‬ ‫ئ��هف��راس��ی��او ک��ام��ل وت��هب��ێ��ژی پۆلیسی‬ ‫ک�����هرک�����وک ب����ە ‪ ‬وت «ئ����هو‬ ‫چهکدارانهى ئێستا له سنورهکه سهریان‬ ‫ههڵداوه داعشن‪ ،‬بهاڵم هیچ مهترسیهکى‬

‫بۆ سهنتهری شاری کهرکوک نیه هێزه‬ ‫ئهمنیهکان له ئهرکی خۆیان بهردهوامن‬ ‫بۆ پاراستنى سهر و ماڵی هاواڵتیان»‪.‬‬ ‫ل��ە چ��ەن��د ه��ەف��ت��ەی راب������ردوودا‪ ،‬ئەو‬ ‫چەکدارانە ژمارەیەك کوردی کاکەییان‬ ‫لە گوندەکانی دەوروب���ەری داق��وق لە‬

‫پ��ارێ��زگ��اک��ە رف��ان��د‪ .‬ڕۆژى ‪ 27‬مانگی‬ ‫راب��ردوو نوێنهری هاوپەیمانان لەگەڵ‬ ‫نوێنهری کورده کاکهییهکان کۆبوویەوە‪.‬‬ ‫لەو کۆبوونەوەیەدا کورده کاکهییهکان‬ ‫داوای��ان��ک��ردوە پێشمهرگه بگهڕێتهوه‬ ‫ناوچەکەو بیانپارێزێت‪ ،‬ی��ان هێزێک‬

‫دۆسیه‌ى‌نه‌وتى‌هه‌رێم‬ ‫له‌چاوه‌ڕوانى‌چه‌کوشى‌دادگادا‬ ‫بهغدا پرسی نهوت له شهڕی میدیاییهوه دهگوێزێتهوه بۆ دادگا‪،‬‬ ‫لهکاتێکدا ههرێم دهڵێت ههوڵهکهى عێراق پشتى به دهستوور نهبهستووه‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫دۆس��ی��هى دهره��ێ��ن��ان و ب��هس��هرب��هخ��ۆ‬ ‫فرۆشتنى ن��هوت��ى ه��هرێ��م چ��اوهڕوان��ى‬ ‫ب��ڕی��ارى دادگ���اى ف��ی��دراڵ��ى ع��ێ��راق��ه بۆ‬ ‫ی��هک��ای��ی��ک��ردن��هوهى‪ ،‬ک��ه ل��هئ��هگ��هرى‬ ‫دهرک��ردن��ى ب��ڕی��اردا ل��هالی��هن دادگ���اوه‬ ‫پێدهچێت ناکۆکییه درێژخایهنهکانى‬ ‫نێوان ههردوو حکومهتى ههرێم و بهغدا‬ ‫لهسهر ئهو پرسه کۆتایی بێت‪.‬‬ ‫دادگ���اک���ه ک���ه ب���هرزت���ری���ن دهس���هاڵت���ى‬ ‫دادوهری����ی����ه ل��هع��ێ��راق و ی��هک��ێ��ک له‬ ‫دهس���هاڵت���هک���ان���ى ی��هک��ای��ی��ک��ردن��هوهى‬ ‫ن��اک��ۆک��ی��ی��ه دهس��ت��وری��ی��هک��ان��ى ن��ێ��وان‬ ‫دهسهاڵتى ناوهندى بهغدا و حکومهتى‬ ‫ههرێم و دهسهاڵته خۆجێییهکانه‪ ،‬دواى‬ ‫چوار دانیشتن تا ئێستا بڕیارى کۆتایی‬ ‫لهسهر ئهو سکااڵیه ن��هداوه که وهزیرى‬ ‫نهوتى عێراق لهسهر وهزی��رى سامانه‬ ‫سروشتییهکانى ههرێم تۆماریکردووه‪.‬‬ ‫وهزیرى نهوتى عێراق له سکااڵکهیدا که‬ ‫چوارى نیسانى ئهمساڵ دادگاى فیدراڵى‬ ‫یهکهم دانیشتنى لهبارهوه ئهنجامدا‪ ،‬داواى‬ ‫له دادگ��اى فیدراڵى ک��ردووه بڕیاربدات‬ ‫لهسهر نادهستورى ب��وون و وهستاندنى‬ ‫ه���هن���اردهى ن��هوت��ى ه��هرێ��م ب��هش��ێ��وهى‬

‫سهربهخۆ‪ ،‬لهگهڵ وهرگرتنهوهى ئهو بڕه‬ ‫پارهیهى که ههرێم تا ئێستا بهو هۆیهوه‬ ‫دهستیکهوتووه‪.‬‬ ‫ل����هو دان��ی��ش��ت��ن��هدا دادگ�����ا ب��ڕی��اری��دا‬ ‫ه���هردوو س���هرۆک وهزی��ران��ى ع��ێ��راق و‬ ‫ههرێمى کوردستان بخاته چوارچێوهى‬ ‫دۆس��ی��هک��هوه‪ ،‬ب���هو پ��ێ��ی��هى دۆس��ی��هک��ه‬ ‫الی��هن��ى سیاسی و دهس��ت��ورى و دارای��ی‬ ‫لهخۆدهگرێت‪.‬‬ ‫دوایین دانیشتنى دادگا له ‪27‬ى حوزهیرانى‬ ‫ئهمساڵدا بهڕێوهچوو که تێیدا دۆسیهکه‬ ‫رێڕهوێکى دیکهى وهرگرت‪ ،‬کاتێک دادگا‬ ‫بڕیاریدا پهنا بۆ بهندى ‪111‬ى دهستورى‬ ‫عێراقى ببات لهبارهى دهرهێنانى نهوت و‬ ‫گاز و فرۆشتنى‪ ،‬بهو پێیهى حکومهت و‬ ‫وهزارهتى دارایی عێراق له وهاڵمهکهیاندا‬ ‫ب��ۆ دادگ���ا جهختیان ک���ردووهت���هوه که‬ ‫ئ���هو کێشهیه پ��هی��وهن��دى ب���هو م���ادده‬ ‫دهستورییهوه ههیه‪.‬‬ ‫بهپێی م��اددهک��ه‪ ،‬ن��هوت و گ��از موڵکى‬ ‫س���هرج���هم گ��هل��ى ع��ێ��راق��ه ل��هه��هم��وو‬ ‫ههرێم و پارێزگاکان‪ ،‬لهماددهى ‪112‬شدا‬ ‫چۆنیهتى جێبهجێکردنى ئهو ماددهیه‬ ‫روونکراوهتهوه و جهخت لهوهکراوهتهوه‬ ‫ک��ه دهب��ێ��ت بهپێی ی��اس��ای��هک بێت که‬ ‫لهالیهن پهرلهمانهوه دهربکرێت‪.‬‬

‫ح��اک��م شێخ لهتیف پ��س��پ��ۆڕى یاسایى‬ ‫دهس��ت��ورى ب��ۆ ‪ ‬ئ��ام��اژهى ب���هوهدا‪،‬‬ ‫م���ادده دهستورییهکه ل��هب��هرژهوهن��دى‬ ‫ههرێمى کوردستان داڕێژراوه‪ ،‬بهو پێیهى‬ ‫نهوت و گازى بهموڵکى سهرجهم گهلى‬ ‫عێراقه لهههموو ههرێم و پارێزگاکان‬ ‫داناوه‪.‬‬ ‫وتیشى «ب���هاڵم ئ��هوه ک��هوت��ووهت��ه سهر‬ ‫ههرێم که چۆن بهرگرى له دۆسیهکهى‬ ‫دهکات و پارێزهرهکهى کێیه‪ ،‬که ئهوه رۆڵ‬ ‫دهبینێت له یهکاییکردنهوهى دۆسیهکه‪،‬‬ ‫بهو پێیهى دادگاى فیدراڵى ههر بڕیارێک‬ ‫بدات یهکاکهرهوهیه«‪.‬‬ ‫ه��هر بڕیارێکى دادگ���اى ف��ی��دراڵ��ى لهو‬ ‫ب��ارهی��هوه دهبێته یهکهم بڕیارى دادگا‬ ‫لهسهر ناکۆکییه نهوتییهکانى نێوان‬ ‫ه��هرێ��م و ب��هغ��دا ک��ه سااڵنێکى درێ��ژه‬ ‫ب��هردهوام��ه‪ ،‬دیارترین بڕیارى دادگ��اش‬ ‫ل��هب��ارهى ه��هرێ��م��هوه ل��ه کۆتایی ساڵى‬ ‫راب���ردودا ب��وو کاتێک بڕیاریدا لهسهر‬ ‫ن��ادهس��ت��ورى ریفراندۆمى تاکایهنهى‬ ‫ه��هرێ��م ب��ۆ س��هرب��هخ��ۆی��ی ک��ه ل��ه ‪25‬ى‬ ‫ئهیلولى ‪ 2017‬بهڕێوهچوو‪.‬‬ ‫پهنابردن بۆ دادگاى فیدراڵى بهمهبهستى‬ ‫رێگریکردن له ههناردهکردنى نهوتى‬ ‫ههرێم بهشێوهى سهربهخۆ که له‪2014‬هوه‬

‫ب��هردهوام��ه دواى شکستهێنانى ههوڵه‬ ‫جۆراوجۆرهکانى پێشووى بهغدا دێت‬ ‫ب��ۆ رێ��گ��رى ل��هو پ��ڕۆس��هی��ه ک��ه ل��هدواى‬ ‫شکستهێنانى دوایین رێککهوتنى نهوتى‬ ‫نێوان ههولێر و بهغدا هاته ئاراوه‪.‬‬ ‫ههرچهنده لهو کاتهوه هیچ رێککهوتنێکى‬ ‫ئاشکرا لهنێوان ههرێم و بهغدا نهکراوه‬ ‫ل��هس��هر دۆس��ی��هى ن���هوت‪ ،‬ب��هاڵم دادگ��اى‬ ‫ف��ی��دراڵ��ى ل��ه دوا دانیشتندا پرسیارى‬ ‫ئهوهیکردووه که ئایا هیچ رێککهوتنێک‬ ‫ه��هی��ه ل��هن��ێ��وان ه��هرێ��م و ب��هغ��دا لهو‬ ‫بارهیهوه یاخود نا‪.‬‬ ‫جهبار لعێبى وهزیرى نهوت له کابینهى‬ ‫ک��ارب��هڕێ��ک��هرى حکومهتى ع��ێ��راق که‬ ‫خاوهنى سکااڵکهیه لهسهر ئاشتى ههورامى‬ ‫وهزی����رى س��ام��ان��ه س��روش��ت��ی��ی��هک��ان‪ ،‬له‬ ‫دانیشتنهکهى دادگادا جهختیکردووهتهوه‬ ‫که ئاشتى ههورامى جگه لهوهى نهوتى‬ ‫ههرێمى رادهس��ت��ى ب��هغ��دا ن��هک��ردووه‪،‬‬ ‫ه���هس���ت���اوه ب���ه ه���هن���اردهک���ردن���ى بۆ‬ ‫دهرهوه ب��هب��ێ رهزام���هن���دى حکومهتى‬ ‫عێراق‪ ،‬بهپێچهوانهى دهستور و یاسا‬ ‫تایبهتمهندهکانهوه‪.‬‬ ‫تا ئێستا دادگ��ا دوو دانیشتنى لهسهر‬ ‫داواى بریکارى یاسایی وهزی��رى سامانه‬ ‫سروشتییهکانى ههرێم و بریکارى یاسایی‬

‫لهخۆیان دروس��ت بکهن بۆ پاراستنی‬ ‫خۆیان‪.‬‬ ‫ئهفراسیاو کامل وتی «ئهو چهکدارانه که‬ ‫هێرش دهکهن داعشن‪ ،‬جموجوڵیان هەیە‬ ‫ئەوەش بههۆی فهراغی عهسکهرییه لهو‬ ‫ناوچانه«‪.‬‬

‫سهرۆکى ئهنجومهنى وهزیرانى ههرێم‬ ‫دواخستووه‪ ،‬بهمهبهستى ئامادهکردنى‬ ‫وهاڵم و پێدانى دهرفهتى زیاتر پێیان‪.‬‬ ‫ئامانج رهحیم سکرتێرى ئهنجومهنى‬ ‫وهزی��ران��ى ه��هرێ��م ب��ە‪ ‬راگ��ەی��ان��د‬ ‫«ب��ەالی حکومەتی هەرێمەوە بنهمای‬ ‫دهستووریی بهڕێوهبردنی ن��هوت و گاز‬ ‫ل��ه ع��ێ��راق م����اددهی ‪112‬ی دهس��ت��ووره‪،‬‬ ‫ن��هک قانونی بهسهرچووی مهرکهزیی‬ ‫(ڕێکخستنی وهزارهت����ی ن��هوت��ی عێراق‬ ‫ژم��اره ‪ 101‬ی ساڵی ‪ )1٩7٦‬که وهزارهت���ی‬ ‫نهوت له سکااڵکهیدا پشتی پێ بهستووه‬ ‫و دهسهاڵتی ڕههای بهخۆی بهخشیوه«‪.‬‬ ‫ه����هروهه����ا دهڵ���ێ���ت «ب���ۆی���ه زن��ج��ی��ره‬ ‫پاساوەکانی وهزارهت���ی نهوتی عێ�راق‬ ‫بهو یاسایه‪ ،‬بەشێوەیەکی یهک الیهنه‬ ‫بهبێ ڕهزام��هن��دی حکومهتی ههرێم و‬ ‫پارێزگاکانی بهرههمهێن وهک پاڵپشتی‬ ‫قانونی دهعواکهی بهتاڵه و پێچهوانهی‬ ‫حوکمهکانی م��اددهی (‪)112‬ی دهستووره‬ ‫که دادگای فیدراڵی پشتی پێدهبهستێ بۆ‬ ‫یهکاییکردنهوهی دهعواکه«‪.‬‬ ‫بهپێی ماددهى ‪112‬ى دهستور‪ ،‬حکومهتى‬ ‫ئیتیحادى دهس���هاڵت���ى ب��هڕێ��وهب��ردن��ى‬ ‫دۆس��ی��هى ن��هوت و گ��ازى دهره��ێ��ن��راوى‬ ‫ههیه له کێڵگهکانى ئێستا (‪ )2005‬لهگهڵ‬ ‫ح��ک��وم��هت��ى ه��هرێ��م��هک��ان و پ��ارێ��زگ��ا‬ ‫ب��هره��هم��ه��ێ��ن��هرهک��ان‪ ،‬ت��ا داه��ات��هک��هى‬ ‫بهشێوهیهکى دادپهروهرانه دابهشبکرێت‬ ‫ک��ه ب��گ��ون��ج��ێ��ت ل��هگ��هڵ داب��هش��ب��وون��ى‬ ‫دانیشتوان لهسهرتاسهرى واڵتدا‪.‬‬ ‫ههریهکه له ههرێم و بهغدا بهدرێژایی‬ ‫سااڵنى دواى دانانى دهستورى عێراقى و‬ ‫پهسهندکردنى‪ ،‬خوێندنهوهى جیاوازیان‬ ‫بۆ ئهو ماددانه ک��ردووه که تایبهته به‬ ‫کهرتى نهوت و گاز‪ ،‬بهغدا دهڵێت بهپێی‬ ‫م��اددهک��ان دهس��هاڵت��ى تاکایهنه ل��هالى‬ ‫ئهوه‪ ،‬ههرێمیش دهڵێت بهپێی دهستور‬ ‫ئهویش دهسهاڵتى دهرهێنان و فرۆشتنى‬ ‫نهوتى ههیه‪.‬‬ ‫ههر ئهو خوێندنهوه جیاوازانه بوونهته‬ ‫هۆى شکستهێنان بهچهندین ه��هوڵ بۆ‬ ‫دهرک��ردن��ى یاساى ن��هوت و گاز لهالیهن‬ ‫پهرلهمانى عێراقهوه بهتایبهتى لهساڵى‬ ‫‪ ،2007‬که دهستور دهرک��ردن��ى یاسایهکى‬ ‫ل��هو شێوهیهى ب��ه پێویست زان��ی��وه بۆ‬ ‫رێکخستنى کهرتى نهوت و گاز‪.‬‬ ‫ش��ێ��رک��ۆ ج����هودهت س���هرۆک���ى لیژنهى‬ ‫پیشهسازى و وزهو سامانه سروشتییهکانى‬ ‫پ��هرل��هم��ان��ى ک���وردس���ت���ان پ��ێ��ی��وای��ه‪،‬‬ ‫چ���ارهس���هرى ئ��هو کێشهیه دهرک��ردن��ى‬ ‫یاسایهکى گشتگیرى نهوت و گازه‪ ،‬که له‬ ‫ئێستادا لهعێراق بوونى نییه‪.‬‬ ‫وتیشى «ههریهکه له ههرێم و بهغدا‬ ‫خ���وێ���ن���دن���هوهى ج���ی���اواز ب���ۆ م����ادده‬ ‫دهستورییهکان دهک��هن لهبارهى کهرتى‬ ‫نهوت و گازهوه‪ ،‬بۆیه چارهسهرى سهرهکى‬ ‫دهرکردنى یاساى نهوت و گازه لهالیهن‬ ‫پهرلهمانى عێراقهوه«‪.‬‬ ‫تا ئێستا دیار نییه دادگ��اى فیدراڵى له‬ ‫‪14‬ى ئابى ئهمساڵدا چ بڕیارێک لهبارهى‬ ‫ئهو کێشهیهوه دهدات‪ ،‬که مێژوییهکى‬ ‫دورودرێ����ژى ههیه ل��هن��ێ��وان ه��هرێ��م و‬ ‫بهغدا و هۆکارى سهرهکى ناکۆکیهکانى‬ ‫نێوان بووه بهدرێژایی سااڵنى رابردوو‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫ژماره (‪ )1761‬چوارشهممه ‪2018/7/4‬‬

‫راپۆرت و بەدواداچون‬

‫نێرگەلەکێشان‬ ‫هۆکارێکە بۆ تووشبون‬ ‫بە نەخۆشیەکانی‬ ‫شێرپەنجە‬

‫کڕیارانی دووکەڵ دەبنە‬ ‫نێچیری لە یاسا دەرچووان‬ ‫هەندێک لە کافێکانی نێرگەلە‪ ،‬لەڕێگەی کچانەوە گەنجانی تامەزرۆ ئالوودە دەکەن‬ ‫‪ - ‬ئهحمهد فارس‬ ‫کاتێک دلۆڤان عهزیز‪24 ،‬س��اڵ‪ ،‬رۆیشته الی‬ ‫پزیشک بۆ چارهسهرکردنى نهخۆشیهکهى‪،‬‬ ‫پزیشکهکه پێیوت‪ ،‬دهبێت واز له نێرگهله‬ ‫بهێنێت‪ ،‬ئهاڵم ئهو گوێیی نهدا‪ ،‬بهاڵم دلۆڤان‬ ‫دوات���ر ن��اچ��ارب��وو چهندین ج��ار س��هردان��ى‬ ‫پزیشک بکاتهوه‪ ،‬چونکە نەخۆشییەکەی‬ ‫تەشەنەی سەند‪.‬‬ ‫دلۆڤان عهزیز‪ ،‬دهرچ��ووی زانکۆیه‪ ،‬ماوهى‬ ‫حهوت ساڵه نێرگهله دهکێشێت و دووچاری‬ ‫ههوکردنى قورگ و سنگ بووه‪ ،‬وتى «چهندین‬ ‫جار دکتۆر پێی وتوم نابێت بیکێشی‪ ،‬بهاڵم‬ ‫من گوێم پێ ن��هداوه ئهگهرچی زانیویشمه‬ ‫خراپه«‪.‬‬ ‫له ئێستادا ژمارهیهکى زۆر کافێ و شوێنى‬ ‫تایبهت به کێشانى نێرگهله له ههرێمى‬ ‫کوردستاندا ک��راوهت��هوه‪ ،‬پسپۆڕانى ب��وارى‬ ‫ت��هن��درووس��ت��ى ئ���ام���اژه ب��ۆ ئ���هوه دهک���هن‬ ‫نێرگهلهکێشان هۆکارێکى سهرهکییه بۆ‬ ‫تووشبون به نهخۆشى شێرپهنجه‪.‬‬ ‫ژم��ارەی کافی بێ مۆڵەتەکان لە پارێزگای‬ ‫هەولێر روو لە زیادبوونن هەندێک لەوانە‬ ‫ریگەی جۆراوجۆر بەکاردەهێنن کە زۆتررین‬ ‫گەنج لە خۆیان کۆبکەنەوە‪ ،‬کە یەکێک لەوانە‬ ‫بەکارهێنانی کچانە بۆ سەرنجراکیشانی‬ ‫گەنجانی تامەزرۆ‪.‬‬ ‫وهزارهت����ى تهندرووستى لهبهرنامهیدایه‬ ‫ژم��ارهى ئهو کافێیانهى که نێرگهلهى تێدا‬ ‫دهکێشرێت کهم بکاتهوه‪ ،‬له ئێستاشدا مۆڵهتى‬ ‫پێیان نابهخشێت و مۆڵهته کۆنهکانیشیان بۆ‬ ‫نوێ ناکاتهوه‪ .‬لەگەڵ ئەوەشدا کەسانێک دوور‬ ‫لە یاساو رێنماییە تەندرووستیەکان کافێی بێ‬ ‫مۆڵەتی نێرگەلە دەکەنەوە‪.‬‬ ‫نێرگه چهند جۆرێکی ههیه‪ ،‬جۆرێکیان پێى‬ ‫دهوترێت (دار) که به ئێرانی ناسراوه چونکه‬ ‫ئێرانییهکان زۆر بهکاری دههێنن‪ ،‬جۆرێکى تر‬ ‫پێى دهوترێت (ئاسن) که به (بالی) ناسراوهو‬ ‫لهزۆربهى واڵته عهربیهکان بهکاردێت‪.‬‬

‫ئ��هو توتنى نێرگهالنهى که له کافێکانى‬ ‫ههرێمى کوردستان بهکاردێت‪ ،‬چهند جۆره‬ ‫توتنێکه (فاخر و مهزایا)ناسراوترینیان که‬ ‫چهندین جۆر توتنی تێکهڵ بهیهکتری دهکهن‬ ‫و جۆره تامێکی لێ دهر ئهچێت‪ ،‬لهکافیهکهوه‬ ‫بۆکافیهکى تریش جیاوازی ههیه‪.‬‬ ‫ه��هن��دێ��ک ل���ه خ�����اوهن ن��ێ��رگ��هل��هک��ان بۆ‬ ‫سهرنجڕاکێشانى گ��هن��ج��ان‪ ،‬ک��چ��هک��ان له‬ ‫کافێکانیان دادهم��هزرێ��ن��ن‪ ،‬بهپێی وت��هى‬ ‫ههندێک‪ ،‬کچان جلی سهرنج ڕاکێش لهبهر‬ ‫دهک��هن و سهرنجی گهنجان ب��ۆالی خۆیان‬ ‫ڕادهکێشن‪ ،‬ئهمهش وادهک��ات پارهیهکی زۆر‬ ‫بهگهنجهکه خهرج بکهن‪.‬‬ ‫عومهر خ��زر‪ ،‬وهستاى نێرگهله و خاوهنی‬ ‫یهکێک لهکافتریاکانه له ههولێر به ‪‬‬ ‫وت «زۆرێ��ک لهگهنجان لهبهر ههبونی کچ‬

‫لهکافێیهکان ڕوو لهکافریاکان دهکهن ئهوهش‬ ‫بووهته جۆرێک لهسیاسهتی کارکردنی زۆرێک‬ ‫کافتریهکان»‪.‬‬ ‫نرخی نێرگهله لهکافێیهکهوه تا کافێیهکی‬ ‫تر جیاوازی ههیه‪ ،‬نێرگهلهی نۆرماڵ ههشت‬ ‫ههزار دیناره و فرێش ‪12‬ههزار دیناره‪ ،‬تهنها‬ ‫ئهناناس نهبێت که نرخهکهی ‪15‬ههزار دیناره‪.‬‬ ‫عومهر خزر‪ ،‬وت��ى»ل��هدوای قهیرانی دارایی‬ ‫نرخهکان تاڕادهیهک ه��هرزان بونه ئهگهرنا‬ ‫شوێن ههبوو نێرگهلهی فرێشی ههتا نزیکهی‬ ‫(‪ )100‬ههزار دهچوو‪ ،‬ئێمه لهکافتریاکان تهواوی‬ ‫(عهسیرهکان) دهفرۆشین»‪.‬‬ ‫نێرگهلهکێشان ل��هرووى تهندرووستییهوه‬ ‫زیانى زۆرى ههیه‪ ،‬پسپۆڕانى تهندروستى‬ ‫ئاماژه بۆ ئهوه دهکهن که کێشانى نێرگهله له‬ ‫رووى تهندرووستییهوه له جگهرهکێشان زۆر‬

‫خراپتره‪ ،‬ههروهها هۆکارێکیشه بۆ تووشبون‬ ‫به نهخۆشییهکانى شێرپهنجه‪.‬‬ ‫د‪.‬س��ۆران ئهحمهد پسپۆری نهخۆشیهکانی‬ ‫دڵ و ه��هن��او ب��ه ‪ ‬ڕاگ��هی��ان��د «تادێت‬ ‫ڕۆژه به ڕۆژ ئهوکهسانهی ئالودە ئهبن به‬ ‫نێرگهلهوه ڕویان لهزیادبونه کێشانی نێرگهله‬ ‫هۆکاری سهرهکیه بۆتوشبون بهنهخۆشیهکانی‬ ‫شێرپهنجه«‪.‬‬ ‫وتیشى «ههندێک کهس وا ئهزانێ کێشانی‬ ‫نێرگهله زیانی نییه وهکو جگهره‪ ،‬چونکه‬ ‫ئهچێتهوه ناو ئاوهکه‪ ،‬ب��هاڵم کێشانی یهک‬ ‫نێرگهله لهماوهیهکی زۆر ک��هم��دا زیانی‬ ‫پاکهتێک جگهرهت پێ دهگهینێت»‬ ‫ئ���هو پ��س��ی��ۆڕهى ت��هن��درووس��ت��ى جهختى‬ ‫ل��هوهش��ک��ردهوه نێرگهله هۆکارێکى تره‬ ‫بۆگواستنهوهی نهخۆشییهکانى تر چونکه‬

‫زیانەکانی نێرگەلە‬ ‫زیانەکانی نێرگەلە‬ ‫‪ -1‬شێرپهنجه‬ ‫کێشانى نێرگهله‪ ،‬ئهگهرى ئ��هوهى ههیه‬ ‫تووشى شێرپهنجهت بکات‪ ،‬و بهقووڵی‬ ‫کێشانى ن��ێ��رگ��هل��ه ڕاس��ت��هوخ��ۆ ک���ار له‬ ‫سییهکانی م���رۆڤ دهک���ات‪ ،‬چونکە ئهو‬ ‫دوک��هڵ��هى ه��هڵ��ی دهم���ژێ پێکهاتووه له‬ ‫چەندین م��اددهى ژهه��راوى و له ههمووى‬ ‫مەترسیدارتر یەکەم ئۆکسیدى کاربۆنە‬ ‫زیانی گ��ەورەی هەیە لەسەر سییهکان و‬ ‫میزەڵدان و دهم‪ ،‬کێشانى نێرگهلهیەک بۆ‬ ‫ماوهى سهعاتێک‪ ،‬هێندەی کێشانى ‪200 – 100‬‬ ‫جگهره زیانمەندە‪.‬‬ ‫‪ -2‬نهخۆشییهکانى دڵ‬ ‫کێشانى نێرگهله زۆر ماددهى زیانبهخش‬ ‫دهخاته ناو جهستهى مرۆڤهوه‪ ،‬که دهبنه‬ ‫ه���ۆى ج��هڵ��ت��هى دهم����ارى خ��وێ��ن��هک��ان و‬ ‫نهخۆشیی ترى دڵ‪.‬‬

‫‪ -3‬نهخۆشییهکانى پووک‬ ‫کێشانى نێرگهله ڕێژهى نیکۆتین و کۆتینین‬ ‫له پالزماى خوێن و لیکیش زیاد دهکات‪،‬‬ ‫ههروهها کار له میزیش دهکات و به دوایدا‬ ‫کار له ڕیشاڵهکانى دهم و پووکیش دهکات‪.‬‬ ‫‪ -4‬نهخۆشییە گواستراوەکان‬ ‫کێشانى نێرگهله بهتایبهتى له شوێنێکى‬ ‫داخ���راودا‪ ،‬هەروەها گۆڕینهوهی لهنێوان‬ ‫ک��هس��هک��ان��دا‪ ،‬ئ���ەگ���ەر ت���ووش���ب���وون به‬ ‫نهخۆشییە درم و پەتاکان زیاتر دەکات‪،‬‬ ‫ئ���ەو ن��ەخ��ۆش��ی��ی��ان��ەش ک���اری خ���راپ لە‬ ‫سییەکان دەکەن‪ ،‬هەروەها بەشەکانی تری‬ ‫جەستەش تووشی کەڕوو و بەکتریا دەکەن‪،‬‬ ‫ئەمە جیا لە بریندارکردنی گەدە‪ .‬ئهگهر‬ ‫ت��ۆ نێرگهلهکێش نهبیت و لهتهنیشت‬ ‫کهسێکهوه دانیشیت نێرگهله بکێشێت‪،‬‬ ‫تووشى هەمان ئەو نەخۆشییانە دەبیت‪.‬‬ ‫‪ -5‬لەدایکبوونی منداڵی ناکام الی ژنانی‬ ‫نێرگەلەکێش‬

‫ئافرهتى دووگیان که نێرگهله دهکێشێت‪ ،‬کار‬ ‫تهنیا له خۆى ناکات‪ ،‬بهڵکوو له کۆرپەکەی‬ ‫ناو سکیشى‪ ،‬بۆیه که منداڵى ئافرهتێکى‬ ‫نێرگهله کێش‪ ،‬لەدایک دەب��ێ‪ ،‬له ڕووى‬ ‫کێشهوه زۆر سووکەترە لە منداڵی ژنیکی‬ ‫ئاسایی و ههناسهدانی منداڵەکەش کورتترە‪.‬‬ ‫‪ -7‬ئالوودهبوون بە نیکۆتین‬ ‫کێشانى نێرگهله تووشى ئالوودهبوونت‬ ‫دهکات بە ماددهى نیکۆتین‪ ،‬چونکه بههۆى‬ ‫کێشانى زۆر ماددهى نیکۆتین ڕێژهى زیاتر‬ ‫دهبێت له خوێندا و زیاتر جهستهت داواى‬ ‫دهکات‪.‬‬ ‫‪ -8‬نهخۆشیى ت��ر ک��ه ب��هه��ۆى کێشانى‬ ‫نێرگهله تووشى دهبیت‬ ‫ئهو زیانانهى که نێرگهله پێتى دهگهیەنێت‬ ‫زۆر زیاتره لهوانهى باسمان کرد‪ ،‬ههروهها‬ ‫دهم و چ���اوت چ��رچ و لۆچیى زۆر تیا‬ ‫دهردهکهوێت و تەنانەت توانای سێکسییش‬ ‫الواز دەکات‪.‬‬

‫کاتێک ئهو سۆندهیه لهالیهن چهندکهسانێکهوه‬ ‫بێ ئهوهی فلتهری بۆدابنێن بهدهمهوه دهنێن‬ ‫ئهمه زۆر ترسناکه‪.‬‬ ‫وهزارهت����ی تهندروستی لهبهرنامهی دایه‬ ‫مهرجی توندو قورس بۆکافێکانی نێرگهله‬ ‫داب��ن��ێ��ن‪ ،‬ب��ۆ ئ���هوهی ڕێ���ژهی کافتریاکان‬ ‫لهههرێمی کوردستان کهمبکرێنهوه‪ .‬بهپێی‬ ‫ئامارێکی وهزارهت���هک���هش ڕی��ژهک��هی زۆر‬ ‫زیادی کردوهو ساڵ بهساڵیش ڕێژهی کێشانی‬ ‫نێرگەلهکێشان و کافێکان زیاد دهبێت‪.‬‬ ‫د‪.‬خاڵس قادر‪ ،‬وتهبێژى وهزارهتی تهندروستی‬ ‫به ‪ ‬ڕاگهیاند «زیاتر لهساڵێکه مۆڵهتی‬ ‫ک��ردن��هوهی کافێی تایبهت بهنێرگهلهمان‬ ‫لهههرێمی کوردستان ڕاگرتوهو مۆڵهتیشیان‬ ‫بۆ نوێ ناکهینهوه«‪.‬‬ ‫وت��ی��ش��ى «وهک وهزارهت�����ى ت��هن��درووس��ت��ى‬ ‫کۆمهڵێک مهرجی قورسمان دان���اوه بهاڵم‬ ‫بهداخهوه تاوهکو ئێستا نهچونهته بواری‬ ‫جێبهجێکردن‪ ،‬یهکێک لهو مهرجانه نابێت‬ ‫ئهو شوێنانهی که وا نێرگهلهی لێ ئهکشرێت‬ ‫خواردنی ههبێت بهههمووجۆرهکانیهوهو‬ ‫ههروهها دهبێت شوێنهکهشی شیاوبێت»‬ ‫وتهبێژى وهزارهت��ى تهندرووستى هێماى بۆ‬ ‫ئهوهشکرد «کۆمهڵێک لهکافێکان بێ مۆڵهتی‬ ‫تهندروستی ک��راون��هت��هوه ب��ه سهرپێچی‪،‬‬ ‫ل��هه��هن��دێ��ک ن���اوچ���ه چ��اوپ��ۆش��ی ک���راوه‬ ‫لهکردنهوهی کافیهکان و کێشانى نێرگهله‬ ‫ب��ووهت��ه دی����اردهو چاولێکهری بهتایبهت‬ ‫لهالیهن گهنجان»‬ ‫وهزارهتى تهندرووستى له شار و شارۆچکهکانى‬ ‫کوردستان زیاتر له ‪100‬تیمی تهندروستییان‬ ‫ههیه بۆ سزادانی ئهو شوێنانهی سهرپێچی‬ ‫ئهکهن و تائێستاش به دهیان کافێ و شوێنى‬ ‫نێرگلهکێشان س�����زادراون‪ ،‬د‪.‬خ��ال��س وتى‬ ‫«لهماوهی ئهوسێ ساڵهی ڕاب��ردوودا لهسهدا‬ ‫سهد نێرگلهکێشان له ههرێمى کوردستان‬ ‫زی��ادی ک���ردووه‪ ،‬بۆنمونه ئهگهر پێشووتر‬ ‫لهشوێنکدا دوو کافی نێرگلهی لێ بوبێ ئێستا‬ ‫بووهته ‪20‬یان ‪30‬یان ‪50‬و‪.»60‬‬ ‫نێرگهله ب��ۆ ی��هک��هم ج��ار ل��ه هیندستان‬ ‫دروس��ت��ک��راوه لهسهردهمی مهغۆلهکان به‬ ‫مهبهستی کێشانی حهشیش و جۆرهکانی به‬ ‫ڕێگایهک که زیانی کهمتر بێت‪ ،‬بهاڵم زۆر‬ ‫ساده بوو بهوشێوازهی ئێستا نهبوو‪.‬‬ ‫دواتر له نیمچه دورگهی عهرهبی بهشێوهیهکی‬ ‫تهواوهتی دروستکراو ورده ورده بهکارهێنانی‬ ‫زی��ادی ک��رد‪ ،‬ل��هس��هردهم��ی عوسمانیهکاندا‬ ‫بهشێوهیهکی ئێجگار زۆر بهکار هێنرا تاوهکو‬ ‫به زۆر شوێنی جیهاندا باڵو بوویهوه‪.‬‬ ‫بهپرسانى حکومهت ئاماژه بۆ ئهوهدهکهن‪ ،‬که‬ ‫دووجۆر مۆڵهتى کردنهوهى شوێنى کافتریا و‬ ‫کافێى تایبهت به کێشانى نێرگهله ههیه و‬ ‫ژمارهیهک شوێنیش که پابهند نهبوونه به‬ ‫مهرج و رێنماییهکان داخراون‪.‬‬ ‫نهبهز حهمید قایمقامی ق��هزای ههولێر‬ ‫سهبارهت به کردنهوهى مۆڵهتى کردنهوهى‬ ‫کافێى ن��وێ به ‪ ‬ڕاگهیاند «دوج��ۆر‬ ‫م��ۆڵ��هت��ی ک���ردن���هوهی ک��اف��ێ��ی��هک��ان ه��هی��ه‪،‬‬ ‫یهکێکیان گهشتیارییه یهکێکیان مللییه ههر‬ ‫یهکهیان مهرج و ڕینمایی تایبهت بهخۆیان‬ ‫ههیه«‪.‬‬ ‫وت���ی���ش���ى «گ����هش����ت����وگ����وزاری����ی����هک����ان‬ ‫لهبهڕێوهبهرایهتی گهشتوگوازار مۆڵهتیان‬ ‫پ��ێ دهدهرێ�����ت‪ ،‬میللیهکانیش الی ئێمه‬ ‫مۆڵهتیان پێ ئهدرێت لهقایمقامیهت بهپێى‬ ‫مهرج و ڕینمایی و تاوهکو ئێستا لهڕێگهی‬ ‫لیژنهکانمانهوه بهدهیان شوێنمان داخستوه‬ ‫کهپابهندنهبونه بهڕینماییهکان یان سزامان‬ ‫داون»‪.‬‬

‫ژماره (‪ )1761‬چوارشهممه ‪2018/7/4‬‬

‫چاوپێکەوتن‬

‫‪5‬‬

‫شێخ جهعفهر مستهفا بۆ ‪:‬‬

‫ئێستاش‌ده‌رگای‌یه‌کێتی‬ ‫بۆ‌به‌رهه‌م‌ساڵح‌کراوه‌یه‌‬

‫شێخ جهعفهر شێخ مستهفا‪ ،‬ئهندامی مهکتهبی سیاسی یهکێتى نیشتیمانى کوردستان‬ ‫سازدانی‪ :‬بنار هیدایەت‬ ‫شێخ جهعفهر شێخ مستهفا‪ ،‬ئهندامی‬ ‫مهکتهبی سیاسی یهکێتى نیشتیمانى‬ ‫کوردستان رایدهگهیهنێت دهرگایان‬ ‫کراوهیه بۆ گفتوگۆ و وتوێژ‪ ،‬لهگهڵ‬ ‫بهرههم ساڵح سهرکردهى دیاری پێشوو‬ ‫حزبهکه چ به گهڕانهوهى بێت بۆ ناو‬ ‫یهکێتى یان بهستنى هاوپهیمانێتى بێت‬ ‫لهگهڵ یهکێتى‪.‬‬ ‫شێخ جهعفهر شێخ مستهفا که‬ ‫هاوکات بهرپرسی هێزهکانى ‪70‬ی سهر‬ ‫به یهکێتى نیشتیمانى کوردستانه‪ ،‬لهم‬ ‫چاوپێکهوتنهیدا لهگهڵ رۆژنامهى ‪،‬‬ ‫تیشکدهخاته سهر چهند پرسێکى‬ ‫سیاسی و سهربازی ههرێمى کوردستان‪،‬‬ ‫لهگهڵ دۆخی ناوخۆی حزبهکهی‪.‬‬ ‫‪ :‬له ئێستادا جۆرێک له تیرۆر و رفاندن‬ ‫و تۆقاندنی کوردانی ناوچه دابڕێنراوهکان و‬ ‫خانهقین له ئارادایه‪ ،‬ئهمه لهم کاتهدا بۆچی‬ ‫دهگهڕێتهوه؟‬ ‫شێخ جهعفهر‪ :‬تیرۆر و رفاندن و کوشتن لهو‬ ‫ناوچانه و لهعێراق بهتایبهتی دهگهڕێتهوه‬ ‫بۆ سهرههڵدانی گروپه تیرۆریستییهکان‬ ‫ل��هدوای رووخانی رژێمی س��هدام حسێنهوه‪،‬‬ ‫ئهو کوشتن و رفاندنه زیاتر بوو‪ ،‬بهتایبهتیش‬ ‫دوای هاتنی داعش و داگیرکردنی ناوچهیهکی‬ ‫زۆر لهو ناوچانهى سوننه نشینن توانی جێی‬ ‫پێی خۆی بههێزبکات‪ ،‬به دڵنیاییهوه ئهو‬ ‫رووداوانه زیادیکردووه لهکاتێکدا بۆشاییهکی‬ ‫ئهمنی زۆر دروستبووه‪ ،‬هێزه عێراقییهکان‬ ‫وهکو پێویست نهیانتوانییوه ئهو بۆشاییه‬ ‫نههێڵن‪ ،‬دوای ئهوهى هێزهکانی پێشمهرگه‬ ‫لهدوای رووداوهکانی ‪ 16‬ی ئۆکتۆبهر کشانهوه‬ ‫دواوه ل��هو ناوچانه بۆشاییه ئهمنییهکه‬ ‫زی��ات��رب��وو‪ ،‬پێشتر هێزهکانی پێشمهرگه‬ ‫ت��وان��ی��ب��وی��ان هێڵێکی ب���هرگ���ری بههێز‬ ‫درووستبکهن و هاواڵتیانی ئهو ناوچانهش‬ ‫هاوکارییان ب��وون‪ ،‬بهاڵم ل��هدوای کشانهوهى‬ ‫پێشمهرگه هێزهکانی عێراق نهیانتوانی وهکوو‬ ‫پێویست ئهو بۆشاییه ئهمنییه پڕبکهنهوه و‬ ‫پارێزگاری لهسهر و ماڵی هاواڵتیان بکهن‪،‬‬ ‫ههروهها گروپهکانی حهشدی شهعبی لهو‬ ‫ناوچانه بوونیان ههیه و ئهوانیش چهندین‬ ‫ج��ۆرن‪ ،‬ههندێکیان بێ سهرو بهرن و کاری‬ ‫نهشیاویان کردووه‪ ،‬تهنها داعش نیه خهڵک‬ ‫دهکوژێت و خهڵک دهفڕێنێت‪ ،‬بهڵکو ئهگهر‬ ‫بهراوردێک بکهین ههندێک لهو گروپانهى‬

‫حهشد کارهکانیان لهرووی کوشتن و بڕینی‬ ‫هاواڵتیان لهداعش خراپتره‪ ،‬ئهو کێشانهى‬ ‫ب��اس��ت ک���رد دهی��گ��هڕێ��ن��ی��ن��هوه ب��ۆ ئ���هوهى‬ ‫پێشمهرگه کشاونهتهوه و سوپای عێراق‬ ‫خ��اوهن��ی م��هرک��هزی بڕیار نیه و حهشدی‬ ‫شهعبی لهو شوێنانه بوونیان ههیه‪.‬‬ ‫‪ :‬پ��ێ��ت��ان وان���ی���ه داع�����ش ج���ۆره‬ ‫بههێزبوونهوهیهکی ب��هخ��ۆی��هوه بینیوه‬ ‫ل��هو ناوچانه‪ ،‬ی��اخ��وود پالنێک دژی کورد‬ ‫لهئارادایه؟‬ ‫شێخ جهعفهر‪ :‬ئێمه پێمان وانیه داعش‬ ‫بێهێز بووبێت‪ ،‬بهڵکو هێزی خۆی ماوه لهو‬ ‫ناوچانه‪ ،‬لهو هێرشانهى عێراق ک��ردی بۆ‬ ‫ئ��ازادک��ردن��هوهى ئ��هو ناوچانه داع��ش هیچ‬ ‫لێدانێکی بهرنهکهوت بهڵکو پاشهکشهى کرد‬ ‫و خۆیان شاردهوه و دواتر خۆیان دهرخستهوه‬ ‫و ئێستا لهو ناوچانه بهبهراورد به پێشتر زۆر‬ ‫بههێزترن لهرووی ژماره و چهک و تهقهمهنی‬ ‫و چاالکی تیرۆریستییهوه‪ ،‬چاالکی داعش له‬ ‫ناوچه کوردنشینهکان زی��ات��ره و بهگشتی‬ ‫چاالکییان ههیه و دهیانهوێت کورد بکوژن و‬ ‫بیانفڕێنن‪ ،‬ئهمهش بۆ ئهوه دهگهڕێتهوه لهو‬ ‫ناوچانه هیچ هێزێکی لێ نیه تا بهرگریی‬ ‫لهناوچه نشینییهکان بکات‪.‬‬ ‫‪ :‬ئهگهر ههیه ش��هڕی ک��ورد و داعش‬ ‫دهستپێبکاتهوه؟‬ ‫شێخ جهعفهر‪ :‬شهڕی کورد لهگهڵ داعش و‬ ‫تیرۆر تهواو نهبووه‪ ،‬داعش و تیرۆر لهههر‬ ‫شوێنێک بێت ئێمه وهکوو هێزی پێشمهرگهى‬ ‫ک��وردس��ت��ان ب��هئ��هرک��ی س��هرش��ان��ی خۆمانی‬ ‫دهزانین شهڕی ئهوانه بکهین‪ ،‬چونکه داعش‬ ‫دوژمنی سهرهکی ئ��ازادی و دیموکراسی و‬ ‫مرۆڤایهتییه‪ ،‬بۆیه شهڕکردنی ئێمه لهگهڵ‬ ‫تیرۆر و داعش تا بوونیان ههبێت بهردهوام‬ ‫دهبێت‪.‬‬ ‫‪ :‬ک��هوات��ه داع���ش م��هت��رس��ی لهسهر‬ ‫ههرێمی کوردستان ماوه؟‬ ‫شێخ ج��هع��ف��هر‪ :‬داع���ش مهترسی لهسهر‬ ‫ههموو شوێنێک ههیه‪ ،‬بهاڵم لهههندێک شوێن‬ ‫کهمتر و لهههندێک شوێن زیاتر‪ ،‬بهتایبهتی‬ ‫ههرێمی ک��وردس��ت��ان هێزی پێشمهرگه و‬ ‫پۆلیس و ئاسایشی بههێزی ههیه‪ ،‬ههروهها‬ ‫هاواڵتیانی کوردستان هاوکاری تهواوی هێزه‬ ‫ئهمنییهکانن بۆیه داعش مهترسی لهسهر‬ ‫ههرێم کهمتره‪.‬‬ ‫‪ ‬ماوهیهکه دی��اردهى کوشتن بهچهک‬ ‫زیادیکردووه‪ ،‬بهڕێوهبهری پۆلیسی ههولێر‬ ‫ب��ه‪ ‬راگ��هی��ان��د زۆرب���وون���ی چ��هک بۆ‬ ‫دروس��ت��ک��ردن��ی ئ���هو ه��ێ��زه خۆبهخشانه‬

‫دهگهڕێتهوه بۆ شهڕی داعش دروستبوون‪،‬‬ ‫ئهو هێزانه لهژێر چاودێری ئێوهدان‪ ،‬ئایا‬ ‫کۆنترۆڵکردنیان ئاسانه؟‬ ‫شێخ جهعفهر‪ :‬ئهو تۆمهتانه بدرێته پاڵ‬ ‫هێزی خۆبهخش شتێکی باش نیه‪ ،‬بهڕاستی‬ ‫هێزه خۆبهخشهکان هێز و پشتیوانییهکی‬ ‫گ���هوره ب��وون ب��ۆ هێزهکانی پێشمهرگه و‬ ‫لهشهڕی دژی تیرۆر شههید و برینداریان‬ ‫ه��هی��ه‪ ،‬ب��اوهک��ردن��ی چ��هک ل��هک��وردس��ت��ان‬ ‫بهدرێژایی ک��ات ورده ورده زیادیکردووه‪،‬‬ ‫له دوای رووخانی عێراق ئهو چهکانهى له‬ ‫جبهخانهکانی سوپای عێراقدا بوون دهست‬ ‫پێشمهرگه و دهستێکی ئهمین نهکهوت زیاتر‬ ‫لهسهدا نهوهدی دهست خهڵکی دیکه کهوتووه‬ ‫ب��هک��ورد و ع���هرهب و تورکمان و ت��هواوی‬ ‫دانیشتوانی عێراقهوه‪ ،‬ئهم دیاردهیهش ههیه‬ ‫زۆربهى دیاردهی کوشتنهکان کۆمهاڵیهتییه‬ ‫ن��هک دیاردهیهکی تیرۆریستی و سیاسیی‪،‬‬ ‫لهبهر ئهوه بهش بهحاڵی خۆم بهوهی دهزانم‬ ‫دهس��هاڵت��داران لهههموو الی��هک بهعێراق و‬ ‫دهوروبهرهوه نهیانتوانیوه کۆنترۆڵی نهمانی‬ ‫دی��اردهى چهک بکهن که لهناو خهڵکدایه‪،‬‬ ‫ب��ۆی��ه هیچ پهیوهندییهکی بههێزهکانی‬ ‫خۆبهخشهوه نیه‪.‬‬ ‫‪ :‬ک��هوات��ه چ��ۆن کۆنترۆڵی دی��اردهى‬ ‫نهمانی چهک دهکرێت؟‬ ‫ش��ێ��خ ج��هع��ف��هر‪ :‬ب��ه دڵ��ن��ی��ای��ی��هوه ئێستا‬ ‫حکوومهتی ههرێم لهرێی پۆلیس و ئاسایشهوه‬ ‫و پێشمهرگهش هاوکارییان دهبێت‪ ،‬لهزۆربهى‬ ‫شار و شارۆچکهکان ئهو چهکانهى بێ مۆڵهتن‬ ‫دهستگیر دهکرێت‪ ،‬ههروهها ئهو کهسانهى‬ ‫تاوانیان کردووه لهالیهن هێزهکانی ناوخۆوه‬ ‫دهستگیردهکرێن‪ ،‬دهتوانرێت ورده وهرده‬ ‫دهس��ت بهسهر ب��ارودۆخ��ه بگیرێت ناڵێین‬ ‫لهسهدا سهد بهاڵم چارهسهری دهکرێت‪.‬‬ ‫‪ :‬لهئێستادا دوای���ن ه��هوڵ��هک��ان بۆ‬

‫ئیشی خهڵک نیه تهداخول‬ ‫بکات لهکاروباری حزبهکان‬ ‫کهی کۆنگره دهبهستێت و‬ ‫کهى کۆنگره نابهستێت‬ ‫یهکخستنهوهى هێزهکانی پێشمهرگه گهیشت‬ ‫بهکوێ؟‬ ‫شێخ جهعفهر‪ :‬ئهوه پهیوهندی به وهزارهتی‬ ‫پێشمهرگهوه ه��هی��ه‪ ،‬تیمی هاوپهیمانان‬ ‫ل��هوهزارهت��ی پێشمهرگه بهرنامهى خۆیان‬ ‫ههیه بۆ چاکسازی لهناو هێزهکانی پێشمهرگه‬ ‫و ئێمهش هاوکار و یارمهتیدهریان دهبین‬ ‫لهگهڵ ههنگاوهکانی ئهوان یهک لهدوای یهک‬ ‫بۆ یهکخستنهوهى هێزی پێشمهرگه ئێستا له‬ ‫ناو وهزارهت دهست بهکاربوون‪.‬‬ ‫‪ :‬ب��هپ��ێ��ی پ��ێ��ش��ب��ن��ی��ی��هک��ان ئ��هو‬ ‫یهکخستنهوهیه چهند کاتی دهوێت؟‬ ‫شێخ جهعفهر‪ :‬ن��ازان��م کاتهکهى چهنده‪،‬‬ ‫تیمهکانی هاوپهیمانان سهرقاڵن بهگهرمی‬ ‫و ب��هوردی بهجدی لهگهڵ لیژنهکانی ناو‬

‫وهزارهتی پێشمهرگه خهریکی ئهو بابهتهن‪.‬‬ ‫‪ :‬ه��اوک��اری��ی��هک��ان��ی ئ��هم��هری��ک��ا بۆ‬ ‫پێشمهرگه لهچ ئاستێکدایه و ئێستا به چ‬ ‫مهرجێک هاوکاری پێشمهرگه دهکات‪.‬‬ ‫شێخ جهعفهر‪ :‬ئهمهریکا هیچ مهرجێکی‬ ‫نیه بۆ هاوکاریکردنی هێزی پێشمهرگه‪ ،‬بۆ‬ ‫لهمهودا هاوکارییهکانی بۆ هێزی پێشمهرگه‬ ‫باشتر دهبێت و بهردهوام دهبێت‪ ،‬بهتایبهت‬ ‫ههتا وهکوو داعش و تیرۆر مابێت بهردهوام‬ ‫دهبن لههاوکاری پێشمهرگه‪.‬‬

‫یهکێتی ئومێدی‬ ‫ئهوەی هەیه‬ ‫واڵت بهرهو‬ ‫سهربهخۆیی ببات‬ ‫‪ :‬پێشتر ههوڵێک ههبوو بۆ ئ��هوهى‬ ‫پێشمهرگه بخرێنه سهر سیستهمی وهزارهتی‬ ‫بهرگری عێراق‪ ،‬ئهو ههوڵه چی بهسهرهات؟‬ ‫شێخ جهعفهر‪ :‬هێزی پێشمهرگه دهبێت‬ ‫ب��هش��ێ��ک ب��ێ��ت لهسیستهمی ب���هرگ���ری و‬ ‫نیشتیمانی عێراق‪ ،‬بهاڵم دیاره عێراق وهکو‬ ‫پێویست ئهو کارهیان جێبهجێنهکردووه‪.‬‬ ‫ه��اواڵت��ی‪ :‬ل��ه چاوپێکهوتنێکی پێشتری‬ ‫رۆژنامهى ‪ ‬جهبار یاوهر دهڵێت چوار‬ ‫ساڵه ئاگاداری بوودجهى هێزهکانی حهفتا و‬ ‫ههشتا نین‪ ،‬ئێوه هیچ ئاگادارییهکتان ههیه؟‬ ‫شێخ جهعفهر‪ :‬من نازانم مهبهستی چی‬ ‫ب��ووه‪ ،‬ب��وودج��هى یهکهى حهفتا و ههشتا‬ ‫لهوهزارهتی پێشمهرگهوه دهچێته پهرلهمان و‬ ‫له پهرلهمان تهسدیق دهکرێت‪ ،‬ههروهک چۆن‬ ‫ههردوو هێزهکه مل کهچن بهبریارهکانهوه‪،‬‬ ‫ئ���هو م��ی��زان��ی��ان��هى دان�����راوه دی����اره بۆچی‬ ‫سهرفدهکرێت و ههموو میزانیانهکان دیاره‪،‬‬ ‫میزانییهى ه��هردوو یهکهکه له وهزارهت��ی‬ ‫پێشمهرگهوه سااڵنه دهچێته پهرلهمان و‬ ‫وهزارهتی دارایی ئهو میزانییه تهسهروفاتی‬ ‫پێوهدهکات‪.‬‬ ‫‪ :‬م���اوهی���هک���ه م��ی��دی��ای ی��هک��ێ��ت��ی‬ ‫بایهخدانێکی زۆر به ئێوه دهدات‪ ،‬ئایا ئهمه بۆ‬ ‫پهراوێزخستنی ههندێک سهرکردهى سهربازی‬ ‫ناو حزبهکهت نیه؟‬ ‫ش��ێ��خ ج��هع��ف��هر‪ :‬م��ن ئ��هن��دام��ی یهکێتی‬ ‫نیشتیمانی کوردستانم‪ ،‬دوێنێ و ئهمرۆ و‬ ‫بهیانیش ههر ئهندامی ئهم حزبه دهبم‪ ،‬من‬ ‫پێم وانیه شتێکی شازی بهو جۆره روویدابێت‬ ‫ئهو جیاوازییه بهروونی ببینرێت‪.‬‬ ‫‪ :‬دۆخی ئێستای یهکێتی لهچاو چهند‬ ‫مانگی رابردوو و ساڵی رابردوو چۆنه؟‬ ‫شێخ جهعفهر‪ :‬دۆخی ئێستای یهکێتی زۆر‬ ‫زۆر باشه و ههنگاوی ب��اش ن���راوه‪ ،‬ئهگهر‬ ‫بهراورد بکهن دۆخی پێشتری یهکێتی لهپێش‬ ‫ههڵبژاردنهکان دۆخێکی خراپ بوو‪ ،‬ناحهزان‬ ‫چاوهڕێی شتێکی خراپیان لێ دهکرد‪ ،‬لهگهڵ‬ ‫ئهوانهشدا ههنگاوهکان بۆ رێکخستنهوهى‬ ‫ناو ماڵی یهکێتی دهستی پێکرد‪ ،‬لهداهاتوو‬ ‫باشتر دهبێت و لهسهر گۆڕهپانه سیاسییهکه‬

‫ههنگاوهکان بۆ یهکگرتوویی ناوخۆی یهکێتی‬ ‫دهستپێدهکات‪.‬‬ ‫‪ :‬هۆکاری ئهو باشییهى یهکێتی که تۆ‬ ‫باسی دهکهیت بۆچی دهگهڕێتهوه؟‬ ‫شێخ جهعفهر‪ :‬یهکێتی لهبناغهوه بههێزه‪،‬‬ ‫رێکخستنێکی پتهوی ههیه‪ ،‬کادیری نهوعی‬ ‫ههیه‪ ،‬پێگهیهکی جهماوهری بههێزی ههیه‪،‬‬ ‫دهی���ان ه���هزار پێشمهرگهى لهسهنگهری‬ ‫ب��هرگ��ری��دای��ه‪ ،‬دهی����ان ه����هزار ش��هه��ی��د و‬ ‫ک��هم��ئ��هن��دام��ی ه��هی��ه‪ ،‬یهکێتی ئومێدی‬ ‫ئ��هوه��ی ه��ەی��ه واڵت ب���هرهو سهربهخۆیی‬ ‫ببات‪ ،‬لهبهر ئ��هوه ههندێک گرفت ههبوو‬ ‫لهئاستی سهرکردایهتی و ئهو گرفتانهش‬ ‫چارهسهرکراون‪.‬‬ ‫‪ :‬بۆ ههڵبژاردنی پهرلهمانی کوردستان‬ ‫یهکێتی چ��ۆن ب��هش��داری دهک���ات و خۆی‬ ‫ئامادهکردووه؟‬ ‫شێخ جهعفهر‪ :‬ئێمه پێمان وایه ئهو مێژووهى‬ ‫یهکێتی ههیهتی لهسهر گۆڕهپانهکه لهرووی‬ ‫بهرگرییهوه و لهرووی خهباتهوه ئهو مێژووه‬ ‫هیچ حزبێکی دیکهى کوردستان نیهتی‪ ،‬بۆ‬ ‫دهبێت ئومێدمان نهبێت و هاواڵتیان دهنگ‬ ‫بهیهکێتی نهدهن؟ ئهگهر هیچ حساب نهکرێت‪،‬‬ ‫چ��وار ساڵه یهکێتی کوردستان دهپارێزێت‬ ‫لهشهڕی داع��ش‪ ،‬رێگهمان ن��هدا بچوکترین‬ ‫کارهسات بهسهر ناوچه دابڕێنراوهکان بێت‪،‬‬ ‫ئهگهر یهکێتی نهبوایه کوردستانیش وهکو‬ ‫موسڵ و دیاله و تکریت کاول و وێران دهبوو‪،‬‬ ‫ئهگهر هاواڵتیان ئهو حسابه بۆ یهکێتی بکهن‬ ‫دهنگمان پێدهدهن‪.‬‬ ‫‪ :‬دروستکردنی ههندێک هێزی تازه بهر‬ ‫لهههڵبژاردنهکانی پهرلهمانی عێراق هیچ‬ ‫کاریگهری لهسهر یهکێتی ههبوو؟‬ ‫شێخ جهعفهر‪ :‬ههر حزبێکی ت��ازه لهسهر‬ ‫گۆڕهپانهکه دروست بێت بهشی خۆی خهڵکی‬ ‫ههیه و خهڵکی لێ کۆدهبێتهوه‪ .‬ئهم میللهته‬ ‫ههمووی نابێت بهیهکێتی و پارتی و شیوعی‬ ‫و ئیسالمی‪ ،‬بۆیه ههر گروپێک دروستبێت‬ ‫بهشی خۆی خهڵکی لهگهڵ دهبێت و کاریگهری‬ ‫خۆی دهبێت‪.‬‬ ‫‪ :‬هیچ ههوڵێک ههیه بۆ گهڕانهوهى‬ ‫بهرههم ساڵح بۆ ناو ریزهکانی یهکێتی؟‬ ‫شێخ ج��هع��ف��هر‪ :‬م��هس��هل��هى ک��اک بهرههم‬ ‫ئێمه پێمان ناخۆش بوو که ئهو کارهى کرد‪،‬‬ ‫ئێستاش دهرگای یهکێتی کراوهیه بۆ گفتوگۆ و‬ ‫وتوێژ‪ ،‬چ بۆ هاوپهیمانێتی بێت چ بۆ گهڕانهوه‬ ‫بێت ئهوه کهوتۆته سهر خۆی‪ ،‬هیچ ههوڵێکی‬ ‫یهکێتیشم نهبیستووه بۆ گهڕانهوهى‪.‬‬ ‫‪ :‬ک��ۆن��گ��رهى یهکێتی رۆژ ب���هرۆژ‬ ‫دوادهخ��رێ��ت‪ ،‬ه��ۆک��اری نهبهستنی کۆنگره‬ ‫چییه؟‬ ‫شێخ جهعفهر‪ :‬ئهوه پهیوهندی بهحزبهکهوه‬ ‫ههیه‪ ،‬یهکێتی خۆی بڕیار دهدات کهى کۆنگره‬ ‫دهبهستێت‪ ،‬ی��اخ��ود ئ��هو پرسانهى لهناو‬ ‫کوردستان ههیه لهبار نیه بۆ ئهو پرسه‪ ،‬ئهوه‬ ‫ئیشی یهکێتی خۆیهتی‪ ،‬ئیشی خهڵک نیه‬ ‫تهداخول بکات لهکاروباری حزبهکان کهی‬ ‫کۆنگره دهبهستێت و کهى کۆنگره نابهستێت‪.‬‬ ‫‪ ‬لهکۆنگره سکرتێر دادهنرێت یاخود‬ ‫هاوسهرۆکی بۆ یهکێتی؟‬ ‫شێخ جهعفهر‪ :‬ئهوه کۆنگره بڕیاری لهسهر‬ ‫دهدات‪ ،‬ناتوانم وهک��وو شهخسێک بڕیاری‬ ‫لهسهر بدهم‪ ،‬ئهندامانی کۆنگره لهسهر ئهو‬ ‫پرسه بڕیاری لهسهر دهدهن‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫ژماره (‪ )1761‬چوارشهممه ‪2018/7/4‬‬

‫راپۆرت و بەدواداچون‬

‫ئەڵقەی پەنجەی دایکێکی چاوەڕوان‬ ‫گەنجێکی کەالر دەیەوێت دوای ‪ ١٧‬ساڵ قەرەبووی قوربانییەکانی دایکی بکاتەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم بۆ ئەوە دەبێت قوربانی بە کوڕەکەی بدات‬ ‫‪ .‬شاناز حەسەن‬

‫ئ��ەو ئەڵقەیەی کە ‪ ١٧‬س��اڵ لەبەومەر‬ ‫بوو بە چیرۆکێکی کاریگەر لە ژیانی‬ ‫هیوادا‪ ،‬دواج��ار بوو بە بەسەرهاتێکی‬ ‫سەرنجڕاکێش‪ ،‬ئەویش ئەو ئەڵقەیەی‬ ‫دایکی بوو کاتێک چەند رۆژێ��ک پێش‬ ‫ج���ەژن ب��ۆی ف��رۆش��ت‪ ،‬ت��ا پ��ێ��اوی پێ‬ ‫بکڕێت و لە ن��او هاوڕێکانیدا هەست‬ ‫بەبێ جەژنی نەکات‪.‬‬ ‫هیوا ق��ادر گەنجێکی خەڵکی ک��ەالر کە‬ ‫ل��ە بەریتانیا نیشتەجێیە و ‪١٧‬س��اڵ��ە‬ ‫دای���ک���ی ن��ەب��ی��ن��ی��وە‪ ،‬چ��ەن��د رۆژێ����ک‬ ‫ل��ەم��ەوب��ەر ڤیدیۆی کاتی گ��ەڕان��ەوەی‬ ‫تۆمارکرد کاتێک بۆ یەکەمجار دایکی‬ ‫دەب��ی��ن��ێ‪ ،‬ئ��ەم��ەش ه����ەرزوو ل��ە ت��ۆڕە‬ ‫کۆمەاڵیەتییەکان دەستاودەستی کرد و‬ ‫بینەرێکی زۆری هەبوو‪.‬‬ ‫هیوا وتی «چەند ساڵێک پێش ئەوەی‬ ‫س��ەف��ەر ب��ک��ەم‪ ،‬جەژنێکیان پ���ارەم پێ‬ ‫نەبوو پێاو بکڕم‪ ،‬دایکم زۆر ناڕەحەت‬ ‫بوو کە هەموو برادەرەکانم جەژنانەیان‬ ‫بۆ کڕدرابوو‪ ،‬بەاڵم من هیچم نەکڕیبوو‪،‬‬ ‫ئیتر دای��ک��م ئ��ەڵ��ق��ەی پ��ەن��ج��ەی خۆی‬ ‫فرۆشت بۆم بۆ ئەوەی پێاوی پێ بکڕم‪،‬‬ ‫منیش بەڵێنم پێیداوە هەتا بمێنم لە‬ ‫ژیاندا‪ ،‬هەرچی بوێت بۆی بکەم»‪.‬‬ ‫هیوا قادر ئەوکات سەفەری کرد‪ ،‬تەمەنی‬ ‫‪ ٢٣‬ساڵ بوو بەاڵم ئیستا تەمەنی بووە بە‬ ‫‪ ٤٠‬ساڵ‪ .‬ئەو بۆ بەدەستهێنانی ژیانێکی‬ ‫باش بۆ خانەوادەکەی‪ ،‬لە ساڵی ‪ ٢٠٠١‬چووە‬ ‫دەرەوەی واڵت‪ ،‬وت��ی »دوای هەوڵێکی‬ ‫زۆر ب��ە ن��اڕەح��ەت��ی ل��ە ‪ ٢٠٠٢‬گەیشتمە‬ ‫بەریتانیا‪ ،‬بە ئومێدی ئەوەی کە بتوانم‬ ‫بژێوی ژیانی ماڵەوەمان لە ئەستۆ بگرم»‬ ‫هەروەها وتی «دووری دایکم خەمێکی‬ ‫گ��ەورە بوو ب��ۆم‪ ،‬تاکو زیاتر دەمامەوە‬ ‫زیاتر خەمم زیادی دەکرد‪ ،‬چونکە خۆم‬ ‫کردە قوربانی بۆ دایکم بە تایبەتی»‪.‬‬ ‫ه��ی��وا ل��ە ش���اری ش��ف��ێ��ڵ��دی بەریتانیا‬ ‫نیشتەجێیە‪ ،‬م����اوەی چ���وار هەفتە‬ ‫گ��ەڕاوەت��ەوە کوردستان‪ ،‬یەکەم شتیش‬ ‫ئەنجامیدا سوپرایزێک بوو بۆ دایکی‪،‬‬ ‫ئەو دەڵێت دایکی ئەوەندە دیمەنەکەی‬ ‫ب���ەالوە س��ەی��رب��ووە کاتیک بینویەتی‬ ‫ئەژنۆی لە جوڵە وەستاوەو نەیتوانیوە‬ ‫هەستێت هەتا وەکو خۆی هەڵیساندووە‪.‬‬ ‫وتی «ئیتر هەوڵدەدەم زوو زوو سەردانی‬ ‫دایکم بکەم‪ ،‬چونکە دووری��م لە دایکم‬ ‫گ���ەورەت���ری���ن س��ت��ەم��ە ل��ە خ���ۆم و لە‬ ‫دایکیشم»‪.‬‬ ‫هیوا کاتیک قسەی دەک��رد هێشتا باسی‬ ‫ئ��ەو ه��ەس��ت��ەی دەک���رد ک��ە یەکەمجار‬ ‫دایکیی بینی‪« ،‬یەکەم سات کە دایکمم‬ ‫بینی هەم گەنج بوومەوە و هەم نیوەی‬ ‫تەمەنم ڕۆی»‪.‬‬ ‫هیوا وتی «یەکەم جار کە دایکم منی‬ ‫بینی وایزانی خەوە دەیبینێت‪ ،‬نەیتوانی‬ ‫هەڵبسێت من هەڵم ساند هەر دەیوت‬ ‫خوایە گیان ئەمە ڕاس��ت بێت‪ ،‬خوایە‬ ‫ئەمە چییە بۆ وام لێ دەک��ەن‪ ،‬توخوا‬ ‫ئەمە ڕاستە؟ تاکو تێر تێر بۆنی ملمی‬ ‫کرد و دەگریا‪ ،‬منیش زۆر لەوە ترسام‬ ‫شتێک ڕوو بدات»‪.‬‬ ‫کاتێک هیوا ل��ە دەرەوە ب��ووە زۆر بێ‬

‫هیوا قادر دوای ‪ ١٧‬ساڵ بەدایکی شاد دەبێتەوە‬ ‫ئۆقرەیی پێوە دی��ارب��ووەو هەوڵی داوە‬ ‫بگەڕێتەوە‪« ،‬لە دووری دایکم هەر ڕۆژەی‬ ‫بیرم لە شتێک دەکردەوە‪ ،‬زۆر ئارەزووی‬ ‫ئ���ەوەم دەک���رد ب��ە شێوەیەکی جیاواز‬ ‫بگەڕێمەوە وەک دیارییەک پێشکەشی‬ ‫بکەم و وەک نمونەیەکی جوانیش بێت‬

‫دایکم ئەوەندە‬ ‫دیمەنەکەی بەالوە‬ ‫سەیر بووە کاتیک‬ ‫بینیمی ئەژنۆی‬ ‫لە جوڵە وەستاوەو‬ ‫نەیتوانیوە‬ ‫هەستێت‬ ‫بۆ ئەو کەسانەی کە لە دایکیان دوورن‬ ‫بتوانن ئەوانیش دیارییەک پێش کەش‬ ‫بە دایکیان بکەن و دڵخۆشیان بکەن»‪.‬‬ ‫ه���ی���وا ئ����ەو ڤ��ی��دی��ۆی��ەی ک���ە ب���اوی‬ ‫ک��ردووەت��ەوە گۆرانیەکی خسۆتە سەر‬ ‫کە بەسەر دایکدایە‪ ،‬وتی «دەمێک بوو‬

‫هەوڵی پەیداکردنی گۆرانییەک بووم‬ ‫بە سەر دایکدا و کە بگونجێت لەگەڵ‬ ‫ڤیدیۆکەدا‪ ،‬بۆیە ئەو گۆرانییەم بەباش‬ ‫زان���ی و ح���ەزم ک���رد دوای ‪ ١٧‬س���اڵ و‬ ‫بینینی دایکم بۆ یەکەمجار شتێکی لە‬ ‫بیر نەکراو بێت‪ ،‬نیشانی هەرکەسم دا‬ ‫شتەکەیان زۆر ال ج��وان و جیاواز بوو‬ ‫بۆیە حەزم بە باوکردنەوەی کرد»‪.‬‬ ‫ه���ی���وا زۆرێ������ک ل����ەو ک��ۆم��ێ��ن��ت��ان��ەی‬ ‫خ��وی��ن��دۆت��ەوە ک��ە ب���ۆی ن���وس���راون و‬ ‫ک��اری��ان ت��ێ��ک��ردووە‪ ،‬وت��ی «ل��ە زۆرب��ەی‬ ‫کۆمێنتەکانتا زۆر کەس دورە لە دایکی‬ ‫یان دایکیان نەماوە نوسیبویان دەستمان‬ ‫کرد بە گریان ئەوەندە کاریگەر بووە‬ ‫ه��ەس��ت��م ب��ە ن��اخ��ۆش��ی ک���رد ک��ە ه��ۆی‬ ‫گریانیان من بووم»‪.‬‬ ‫دوای ‪ ١٧‬ساڵ لەگەڕانەوەی بۆ کەالر هیوا‬ ‫نەیتوانیوە ماڵی خۆیان بدۆزێتەوەو‬ ‫ه��اوڕی��ەک��ی ب��ردوی��ەت��ی��ە ب���ەردەم ماڵی‬ ‫خۆیان‪ ،‬ئەویش ئەو هاوڕێیەی بووە کە‬ ‫پێش ماڵەوەیان ئ��اگ��اداری گ��ەڕان��ەوەی‬ ‫بووە‪.‬‬ ‫هیوا وتی «برادەرێکم لە فڕۆکەخانە منی‬ ‫هێنایەوە لە ئەگەر نا ‪ ١٧‬ساڵ بگەڕامایە‬ ‫ن��ەم دەت��وان��ی م��اڵ ب��دۆزم��ەوە‪ ،‬چونکە‬ ‫کەالر گۆڕانکارییەکی وا بەسەر هاتووە‬ ‫وا هەست ناکەم ئەمە ئەو کوردستانەیە‬ ‫کە من بەجێمهێشت هیچ شتێک لە شوێن‬ ‫خۆی نەماوە‪ ،‬چونکە من دیمەنەکانی ‪١٧‬‬ ‫س��اڵ پێش ئێستای ک��ەالر لە مێشکمدا‬ ‫خەزنە»‪.‬‬

‫لەکاتی گ��ێ��ڕان��ەوەی قسەکانیدا هیوا‬ ‫ب���ەردەوام و خەیاڵی دەچ��ووەی��ەوە الی‬ ‫دایکی و باسی دەکرد و دەیوت «کاتێک‬ ‫بومە باوک ئەو کات زیاتر زانیم کە دایک‬ ‫و باوک هەستیان چۆنە بەرامبەر منداڵ‪،‬‬ ‫ب��ۆی��ە زۆرج���ار داوای گ���ەردن ئ��ازادی��م‬

‫دوای ‪ ١٧‬ساڵ‬ ‫لە گەڕانەوە بۆ‬ ‫کەالر نەمتوانی‬ ‫ماڵی خۆمان‬ ‫بدۆزمەوەو هاوڕیەکم‬ ‫بردومیە بەردەم‬ ‫ماڵی خۆمان‬ ‫دەکرد لە دایکم و ئیستاش دەڵیم دایە‬ ‫گیان گەردنم ئازاکە»‪.‬‬ ‫دواکەوتنی گەڕانەوەی هیوا بۆ کوردستان‬ ‫بەهۆی هەندێک کێشەی یاسایی ببوە‬ ‫کە هیوا تووشی ب��ووە بەهۆی درەن��گ‬ ‫وەرگرتنی مافی پەنابەرێتی و دوات��ر‬

‫جیابوونەوەی لە هاوسەرەکەی کە بە‬ ‫رەگ��ەز لێتوانی ب��ووە‪ .‬وت��ی «ل��ە الیەک‬ ‫ئ��ازاری ئەو کیشانەم هەبوو‪ ،‬لە الیەک‬ ‫ئ��ازاری ئ��ەوەم هەبوو کە بۆ ماوەیەک‬ ‫ن��ەم��دەت��وان��ی ن��ە دای��ک��م ببینم و نە‬ ‫منداڵم»‪.‬‬ ‫ئ��ەگ��ەرچ��ی ه��ی��وا ل��ە س��اڵ��ی ‪ ٢٠٠8‬مافی‬ ‫پ��ەن��اب��ەری��ت��ی وەرگ�����رت‪ ،‬ب���ەاڵم وەک��و‬ ‫خ��ۆی وت��ی ب��ەه��ۆی چ��ەن��د ه��ەڵ��ەی��ەک‬ ‫کە لە ناوەکەیدا هەبووە‪ ،‬نەیتوانیوە‬ ‫بگەڕێتەوە بۆ کوردستان‪.‬‬ ‫ل��ە دوای ئ���ەوەی ک��ە هیوا ژن��ی هێناو‬ ‫ب��وو ب��ە ب���اوک ژی��ان��ی سەختتر ب��وو‪،‬‬ ‫ه��ەرک��ات ه��ەوڵ��ی داوە ب��گ��ەڕێ��ت��ەوە بۆ‬ ‫بینینی دای��ک��ی‪ ،‬دەب���وو دەس��ت��ب��ەرداری‬ ‫کوڕەکەی بێت‪ .‬ئەمەش قورس بوە بۆی‬ ‫کوڕەکەی جێبێڵێت‪« ،‬چونکە دەبوو یان‬ ‫دایکم هەڵبژێرم یان کوڕەکەم‪ ،‬منیش‬ ‫نەمدەتوانی هیچ بڕیارێک بدەم‪ ،‬ناچار‬ ‫چاوەڕوانیم هەڵبژارد»‪.‬‬ ‫دوای ‪ ١١‬س���اڵ ل��ە پێکهێنانی ژی��ان��ی‬ ‫ه��اوس��ەرگ��ی��ری��ی ل��ەدی��ان��ای ب��ە رەگ��ەز‬ ‫لیتوانی‪ ،‬دواجار لێی جیابوویەوەو ئێستا‬ ‫کوڕێکی نۆ سااڵنە و ناوی ناوە دیالن‪.‬‬ ‫ئەم گەنجە بە خەمێکی زۆرەوە چیرۆکی‬ ‫ژیانەکەی خۆی بۆگێڕاینەوە کە لەساڵی‬ ‫‪ ٢٠٠5‬ل��ەگ��ەڵ دی��ان��ا ژی��ان��ی ه��اوس��ەری��ان‬ ‫پێکهێنا‪ ،‬وتی «سەرەتا زۆر ئاسودە بوین‬ ‫تاکوو ئەوەی کە دایکی سەردانی کردین‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم شتەکان ل��ە پ��ڕا گ���ۆڕان ئەویش‬ ‫بەهۆی جیاوازی کەلتور و دینمان»‪.‬‬

‫ژماره (‪ )1761‬چوارشهممه ‪2018/7/4‬‬

‫چاوپێکەوتن‬

‫‪7‬‬

‫جێگری پارێزگاری ههڵهبجه‪:‬‬

‫ههوڵدهدهین هاواڵتیانی‬ ‫ههڵهبجهو کرماشان بهبێ فیزه‬ ‫گهشت بکهن بۆ ناوچهی یهکتر‬ ‫دووجار بڕیاری به پارێزگابوونی ههڵهبجه لهپهرلهمانی کوردستانهوه دهرک��راوه‪ ،‬جارێک لهساڵی‬ ‫‪1999‬داو جاری دووهمیش له ‪2015/5//2‬دا لهمۆنۆمێنتی ههڵهبجه پهرلهمانی کوردستان کۆبویهوهو‬ ‫بڕیاری بهپارێزگابوونی دهرکرد‪ ،‬پێش ئهوهش لهژێر رۆشنایى بڕیاری پهرلهماندا ئهنجومهنی وهزیرانی‬ ‫حکومهتی ههرێم له ‪ 2014/3/16‬بڕیار به پارێزگابوونی ههڵهبجهی دهرکردوه‪ ،‬دوای رێککهوتنی الیهنه‬ ‫سیاسیهکان له ‪2015/6/1‬دا ئیدارهی ئێستای پارێزگای ههڵهبجه فهرمانی دهستبهکاربوونیان بۆ‬ ‫دهرکراوه‪.‬‬ ‫کاوه عهلی جێگری پارێزگاری ههڵهبجه‪ ،‬لهم چاوپێکهوتنهیدا لهگهڵ رۆژنامهی ‪ ‬پرسی‬ ‫پێکنههێنانی ئهنجومهنی پارێزگاو ههوڵهکان بۆ کردنهوهی فهرمانگهکان و پرسی دهرهێنان و گهران‬ ‫و پکشنینهکانی کۆمپانیای گازپرۆمی روسی بۆ نهوت لهبلۆکی ههڵهبجهو تهواونهکردنی پرۆژهکان و‬ ‫چهند پرسێکی جیاوازی تری پهیوهست بهسنورهکه دهخاتهڕوو‪.‬‬

‫‪ ، ‬ههڵهبجه‬ ‫‪ :‬لهدوای بڕیاری بهپارێزگابوون‪ ،‬چ‬ ‫ههنگاوێک نراوه بۆ پێکهێنانی ئیدارهى‬ ‫ههڵهبجه و ئهوانهشی ماوه چین و بۆچی‬ ‫پێکنههێراوه؟‬ ‫ک�����اوه ع���هل���ی‪ :‬دوای ف��هرم��ان��هک��هی‬ ‫ئهنجومهنی وهزیران و دهستبهکاربوونی‬ ‫ئێمه لهمانگی شهشی ‪ ،2015‬بهنوسراو‬ ‫س������هردان داوام�������ان ل��هئ��هن��ج��وم��هن��ی‬ ‫وهزی�����ران و س���هرج���هم وهزارهت���هک���ان‬ ‫ک�����ردوه ک���ه ب��هڕێ��وهب��هرات��ی��هک��ان��ی��ان‬ ‫ل��هه��هڵ��هب��ج��ه ب��ک��هن��هوه‪ ،‬ب��هش��ێ��ک ل��هو‬ ‫فهرمانگانهش خۆیان ههبوون ئێمه تهنها‬ ‫فراوانمانکردوون بۆ ئاستی پارێزگاو‬ ‫ئ��هوان��هش��ی ن��هب��وه ک��ردوم��ان��هت��هوه‪،‬‬ ‫ب���هاڵم ت��ائ��ێ��س��ت��اش ن��زی��ک��هی ل��ه ‪%50‬ی‬ ‫ئهو بهرێوهبهرایهتیانه فهرمانیان بۆ‬ ‫دهرچ��وهو ههن و مهرج نیه ههموشیان‬ ‫ت���هواو ب��ووب��ن و کرابێتنهوه‪ ،‬چونکه‬ ‫لهرووی میالکات و وردهکاریهکانی ترهوه‬ ‫هێشتا زۆری ماوه‪ ،‬بهداخهوه ئهنجومهنی‬ ‫وهزی��ران و ههندێک له وهزارهتهکانیش‬ ‫کهمتهرخهمن و بهدهمهوههاتنیان نیه‬ ‫بۆ ئهوهی بەڕێوهبهرایهتیهکانیان لێره‬ ‫بکهنهوهو پارێزگای ههڵهبجه بکهوێته‬ ‫سهرپێی خۆی‪.‬‬ ‫‪ :‬پێکهێنانی ئهنجومهنی پارێزگا‬ ‫چی لێهات‪ ،‬کهمتهرخهم حکومهته یان‬ ‫الیهنهکانن رێکناکهون؟‬ ‫ک���اوه ع��هل��ی‪ :‬ل��هس��هرهت��اوه حکومهت‬ ‫بهدهمهوههاتنی زۆرباش بوو ئامادهیشی‬ ‫دهرب���ڕی���ب���وو ک���ه ‪ 25‬ئ��هن��دام��هک��هی‬ ‫ئهنجومهن دابمهزرێنێت‪ ،‬بهاڵم لهوکاتهدا‬ ‫الیهنهسیاسیهکان ل��هس��هر کورسیهک‬ ‫رێ��ک��ن��هدهک��هوت��ن‪ ،‬ئێستا ب��ارودۆخ��هک��ه‬ ‫جیاوازترهو حکومهتیش ساردبوهتهوهو‬ ‫الیهنهکانیش رێکناکهون و حکومهت‬ ‫بیانوی ئ��هوهی ههیه ههتا الیهنهکان‬ ‫رێکنهکهون ئهنجومهنهکه پێکناهێنێت‪،‬‬

‫خ��ۆش��م��ان دهزان��ی��ن لههیچ شوێنێکی‬ ‫کوردستان یهکڕیزی الیهنهکان نهماوه‪.‬‬ ‫‪ :‬دروستکردنی بهنداوو گرتنهوهی‬ ‫ئاو لهالیهن کۆماری ئیسالمی ئێرانهوه‬ ‫چ گ��رف��ت��ێ��ک ل���هس���ن���وری ه��هڵ��هب��ج��ه‬ ‫درووستدهکات؟‬ ‫ک���اوه ع��هل��ی‪ :‬درووس��ت��ک��ردن��ی ب��هن��داو‬ ‫ئاسایى و یاساییه‪ ،‬بهاڵم گۆڕینی رێرهو‬ ‫و رێگهگرتن لهئاو بهههموو پێوهرهکان‬ ‫نایاساییهو قهدهغهیه‪ ،‬بهنداوی داریان‬ ‫کاریگهری راستهوخۆى لهسهر ههڵهبجهو‬ ‫گهرمیان و بهنداوی دهربهندیخانه‪ ،‬ئهم‬

‫الیهنه سیاسیهکان‬ ‫لهسهر کورسیهکی‬ ‫ئهنجومهن‬ ‫رێکنهدهکهوتن‪،‬‬ ‫ئێستا بارودۆخهکه‬ ‫جیاوازترهو حکومهتیش‬ ‫ساردبوهتهوه‬ ‫س��هدهی که دروستدهکرێت زۆر گ��هوره‬ ‫نیهبۆ کارهبایهو ئاوهکهی بهردهدرێتهوه‪،‬‬ ‫ئ���هوهی ناسروشتیه ‪ 10‬کیلۆمهترێک‬ ‫لهدوای ئهم بهنداوه تونێلێک دروستکراوه‬ ‫ب��ۆ گ��ۆڕی��ن��ی رێ���ڕهوی ئ��اوهک��ه ئهمهش‬ ‫دهبێته هۆی مهترسی بۆ سهر بهنداوی‬ ‫دهربهندیخان و ڕێژهی ‪%65‬ی کهمدهکات‪.‬‬ ‫بهپێی بهدواداچونهکانی ئێمه لهمساڵدا‬ ‫قۆناغی یهکهمی ئهو تونێله تهواودهبێت‪،‬‬ ‫ب���هاڵم ق��ۆن��اغ��هک��ان��ی ت���ری گ��هورهت��رو‬

‫مهترسیدارترن‪ ،‬چونکه ئاوی سهرجهم‬ ‫ئ��هو روب���ارو ج��ۆگ��ان��هی دێنه ههرێمی‬ ‫کوردستانهوه لهتونێلهوه رێ��رهوهک��هی‬ ‫دهگۆڕدرێت بۆ شوێنی دیکه‪ ،‬ئهگهر ئیشی‬ ‫پێبکرێت یهکهم ههڵهبجهو سیروان و‬ ‫سهیدسادق توشی کهمئاوی دهبن‪ ،‬چونکه‬ ‫مهترسی لهسهر ئهو پرۆژه ستراتیژیهی‬ ‫ئاوی خواردنهوه دروستدهکات که بڕی‬ ‫‪ 170‬ملیۆن دۆالری تێچوهو ئ��اوی ئهو‬ ‫ن��اوچ��ان��هی لێوه داب��ی��ن��دهک��رێ��ت‪ .‬دوهم‬ ‫کاریگهری لهسهر کشتوکاڵی ههڵهبجهو‬ ‫ت��هواوی گهرمیانیش دهبێت و زۆرب��هی‬ ‫زهوییهکانی له ب��هراوهوه دهبن بهدێمی‪،‬‬ ‫ه��هروهه��ا دهبێتە ه��ۆی کهمبونهوهی‬ ‫سامانی ماسی و گهشتوگوزارو ژینگهی‬ ‫ناوچهو دارودرهختهکانی دهبێت‪.‬‬ ‫‪ :‬ژم���ارهی پ���رۆژه وهس��ت��اوهک��ان��ی‬ ‫ههڵهبجه چهنده‪ ،‬گرنگترینیان چین؟‬ ‫ک��اوه عهلی‪ :‬بهپێی بهدواداچونهکانی‬ ‫ئێمهو وهرگ��رت��ن��ی دات���او زان��ی��اری��هک��ان‬ ‫ل��ه ئهنجومهنی وهزی���ران و وهزارهت���ی‬ ‫پ��الن��دان��ان‪ ،‬ب��ۆ س��ێ ب��ودج��هی ج��ی��اوازی‬ ‫وهبهرهێنان و ن��هوت و پ��هرهپ��ێ��دان و‬ ‫‪ 202‬پ��رۆژهی ج��ۆراوج��ۆر لهسنورهکهدا‬ ‫وهس���ت���اون ک���ه پ��ێ��وی��س��ت��ی��ان ب���ه ‪227‬‬ ‫ملیاردینار ههیه بۆ ئ��هوهی بکهونهوه‬ ‫کار‪ ،‬بهشێک لهوپرۆژانه هی ساڵی ‪2013‬و‬ ‫‪2014‬و ئهو کات بودجهیان بۆدانراوه ‪85‬‬ ‫دانهیان لهبودجهی نهوته کهبهشێکیان‬ ‫ههر دهستیپێنهکردوهو بهشێکیشیان تا‬ ‫له ‪%98‬ی ت��هواوک��راون گرنگهکان بینای‬ ‫فهرمانگهکان چونکه بهشێک لهدائیرهکان‬ ‫لهخانوو بینای کرێدان‪.‬‬ ‫‪ :‬کۆمپانیای گ��ازپ��رۆم ماوهیهک‬ ‫پشکنینی کرد بۆ نهوت‪ ،‬دواتر کارهکانی‬ ‫وهستان هۆکارچی بوو؟‬ ‫کاوه عهلی‪ :‬لهساڵی ‪2016‬دا کاتێک ئێمه‬ ‫دهس��ت��ب��هک��ارب��ووی��ن ئ���هو کۆمپانیایه‬ ‫نیوهی زیاتری گ��هران و پشکنینهکانی‬ ‫ت��هواوک��ردب��وو‪ ،‬ب��هاڵم ئێمه چ��اودێ��ری‬ ‫کارهکانی ئهوانمانکردوهو زانیاریمان‬

‫کاوه عهلی جێگری پارێزگاری ههڵهبجه‪،‬‬ ‫دهستکهوت بڕیاربوو لهساڵی ‪2017‬و‪2018‬دا‬ ‫دوو ب��ی��ری ت��اق��ی��ک��ردن��هوه لهبلۆکی‬ ‫ههڵهبجه لێبدهن‪ ،‬ئهوهش مانای ئهوهی‬ ‫دهگهیاند که گ��هران��هک��ان دڵخۆشکهرن‬ ‫ب��ۆی��ه ب���ی���رل���ێ���دهدهن‪ ،‬ب����هاڵم ب��هپ��ێ��ی‬ ‫ب��هدواداچ��ون��هک��ان و جێگری سهرۆکی‬ ‫حکومهت بهئێمهی راگهیاندوه ناوچه‬ ‫هیچ نهوتێکی تێدانیهو بۆیه گازپرۆم‬ ‫وازیانهێناوه لهبلۆکی ههڵهبجه‪ ،‬بهاڵم‬ ‫ب��هرپ��رس��ان��ی کۆمپانیان لهسایتهکهی‬

‫‪ 202‬پرۆژهی‬ ‫جۆراو جۆر‬ ‫لهسنورهکهدا وهستاون‬ ‫که پێویستیان‬ ‫به ‪ 227‬ملیار دینار‬ ‫ههیه بۆ ئهوهی‬ ‫بکهونهوه کار‬ ‫خۆیان دهڵێن ئهو ناوچهیه نهوتی تیایه‪،‬‬ ‫ب��هاڵم مین و تهقهمهنی زۆری ههیهو‬ ‫ناتوانرێت ک��اری تێدابکرێت‪ ،‬ئهمهش‬ ‫بیانویهکی زۆر الوازه‪ ،‬ب��هاڵم بهپێی‬ ‫دواین زانیاریهکانی ئێمه جارێکی دیکه‬ ‫جێگری سهرۆکی حکومهت قسهی لهگهڵ‬ ‫بهرپرسانی گازپرۆم کردوهتهوه بریاره‬ ‫کار له وهربههێنانی غازدا بکهن له بلۆکی‬ ‫ههڵهبجهدا‪ ،‬بهاڵم هێشتا هیچ رێکهوتن و‬ ‫گرێبهستێک نهکراوه لهو روهوه‪.‬‬

‫‪ :‬سهبارهت بهکردنهوهی سنورهکان‬ ‫بهنێودهوڵهتیکردنیان لهگهڵ کۆماری‬ ‫ئیسالمی ئێران چ ههنگاوێک نراوه؟‬ ‫ک��اوه عهلى‪ :‬وهک پارێزگای ههڵهبجه‬ ‫نزیکهی ههشت مهرزی الوهکیمان ههیه‬ ‫ل��هگ��هڵ ئ��ێ��ران��دا‪ ،‬ل����هدوای ری��ف��ران��دۆم‬ ‫ههمویان داخران‪ ،‬بهاڵم دواتر بهبڕیارێک‬ ‫مهرزی تهوێڵهو ئێستاش پشته کراوهتهوه‪،‬‬ ‫وهفدێکی حکومهتی عێراقیش سهردانیان‬ ‫کردوهو بڕیاره مهرزی تهویڵهو سهیران‬ ‫ب��هن و کێلێ بکرێن ب��هن��ێ��ودهوڵ��هت��ی‪،‬‬ ‫ئ�����هوان راپ���ۆرت���ی خ���ۆی���ان ن��وس��ی��وهو‬ ‫داوی��ان��هت��ه ئ��هن��ج��وم��هن��ی وهزی�����ران و‬ ‫بڕیارهکانیش دڵخۆشکهردهبن‪ ،‬وهزارهتی‬ ‫دهرهوهی ئێرانیش ئ��اگ��ادارک��راوهت��هوه‬ ‫لهومهسهلهیهو ئهوانیش الی خۆیانهی‬ ‫زۆر داکۆکیان دهکرد که تهوێڵه بکرێته‬ ‫مهرزێکی نێودهوڵهتی‪.‬‬ ‫لهساڵی ‪2013‬دا لهنێوان قائیمقامیهتی‬ ‫ههڵهبجهو قائیمقامی پاوه رێککهوتنێک‬ ‫واژۆک���راوه بۆ ئ��هوهی ئهو هاواڵتیانهی‬ ‫دانیشتوی سنوری قهزای پاوهو جوانرۆن‬ ‫تا ناحیهی عهربهت بهبێ فیزه گهشت‬ ‫ب��ک��هن‪ ،‬بهپێچهوانهشهوه دانیشتوانی‬ ‫ههڵهبجه گهشتبکهن بۆ ئهوناوچانه‪،‬‬ ‫بهاڵم ئهمه جێبهجێ نهکرا‪ ،‬ئهگهر تهویڵه‬ ‫کرایه مهرزێکی نێودهوڵهتی ههوڵدهدهین‬ ‫ئهو رێکهوتنه فراوانتربکهین و بیخهینه‬ ‫ب���واری جێبهجێکردنهوه‪ ،‬پ��ارێ��زگ��اری‬ ‫کرماشانیش لهرێگهی کونسوڵخانهی‬ ‫ئێرانهوه لهسلێمانی ئامادهیى دهربریوه‬ ‫بۆ ئهوهی رێککهوتن بکرێت لهوبارهیهوه‪.‬‬ ‫لهکۆنفرانسی ئابوری ههرێم و ئێراندا‪،‬‬ ‫ئێمه داوای دروستکردنی ناوچهیهکی‬ ‫بازرگانیمانکردوه که لهناوچهی عهنهب‬ ‫س��ن��وری ه��هڵ��هب��ج��هدا دروس��ت��ب��ک��رێ��ت‪،‬‬ ‫کارئاسانی زۆردهک���ات بۆ گواستنهوهی‬ ‫کهلوپهل بۆ ناوچهکانی باشوری عێراق و‬ ‫لهو دیوش بۆ پارێزگای کرماشان‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ژماره (‪ )1760‬چوارشهممه ‪2018/6/27‬‬

‫راپۆرت‌و‌بەدواداچون‬

‫چیتر ئیسرائیل مانەوە یان نەمانەوەی‬ ‫ئەسەدی بۆ گرنگ نییە‬ ‫لە ماوەی پێنج ساڵی رابردوو‪ ،‬ئیسرائیل زیاد لە ‪ ١٠٠‬هێرشی ئاسمانی ئەنجامداوە بۆ سەر‬ ‫گرووپەکانی نزیک لە ئێران لەناو سووریا‬ ‫بۆ ئیسرائیل دوژمنێک‬ ‫کە پاڵپشتەکەی‬ ‫ئێرانە و دوژمنێک کە‬ ‫پاڵپشتەکەی ئێران‬ ‫نییە‪ ،‬ئەو دوژمنە زیانی‬ ‫کەمترە کە لەگەڵ ئێران‬ ‫هاوڕێ نییە‬

‫رووسیا لە دوایین هەڵوێستی رایگەیاند‪ ،‬نابێت جیا لە سووپای سووریا هیچ هێزێکی دیکە لەسەر سنووری نێوان ئیسرائیل و سووریا و ئوردن بێت‬ ‫‌‪‬‬ ‫بێنیامین‌ نەتانیاهۆ‪ ‌،‬س���ەرۆک‌ وەزی��ران��ی‌‬ ‫ئیسرائیل‪‌،‬پێنجی‌مانگی‌نۆی‌ساڵی‌‪‌،٢٠١٥‬بەپەلە‌‬ ‫خۆی‌ گەیاندە‌ مۆسکۆ‌ کە‌ ئەمەش‌ هاوکات‌‬ ‫بوو‌ لە‌ گەڵ‌ زیادبوونی‌ دەستێوردانەکانی‌‬ ‫رووسیا‌ لە‌ سووریا‌ بە‌ تایبەت‌ ئەو‌ کاتەی‌‬ ‫فڕۆکەکانی‌رووسیا‌زیاتر‌لە‌ئەسمانی‌سووریا‌‬ ‫دەب��ی��ن��دران‌ و‌ ب����ەردەوام‌ یارمەتی‌ رژێمی‌‬ ‫بەشار‌ئەسەدەیان‌دەدا‪‌.‬ئیسرئیل‌لەو‌کاتەدا‌‬ ‫هۆکاری‌سەردانەکەی‌بۆ‌ئەوە‌گەڕاندەوە‌کە‌‬ ‫لێک‌ تێنەگشتن‌ هەیە‌ لەبارەی‌ پێشهاتەکانی‌‬ ‫س��ووری��ا‌ ل��ە‌ الی���ەن‌ ئۆرشەلیم‌ و‌ مۆسکۆ‪‌.‬‬ ‫ئەمەش‌وایکرد‌هەردووال‌دوای‌سەردانەکەی‌‬ ‫س���ەرۆک‌ وەزی��ران��ی‌ ئیسرائیل‌ ب��ۆ‌ مۆسکۆ‌‬ ‫بەیاننامەیەک‌ باڵوبکەنەوە‌ و‌ ‌ تیایدا‌ بڵێن‌‬ ‫«رێککەوتون‌ لەسەر‌ میکانیزمی‌ رێگریکردن‌‬ ‫لە‌تێکنەگەشتن»‬ ‫دوا‌چ��ەن��د‌س��اڵ��ێ��ک‪‌،‬رژێ��م��ی‌س��ووری��ا‌بە‌‬ ‫یارمەتی‌رووسیا‌توانی‌ناوچەکانی‌نزیک‌لە‌‬ ‫بەرزاییەکانی‌جۆالن‌(سوپای‌ئیسرائیلی‌لێیە‌‬ ‫و‌دەکەوێتە‌سەر‌سنووری‌ئیسرئیل‌و‌سووریا)‌‬ ‫لە‌ ژێر‌ دەستی‌ گروپە‌ یاخییە‌ سوورییەکان‌‬ ‫دەرب��ه��ێ��ن��ێ��ت‪‌.‬ئ��ەم��ەش‌ه���ەم‌گ��ەورەت��ری��ن‌‬

‫ب��ردن��ەوەی‌ نەتانیاهۆ‌ دەبێت‌ لە‌ سووریا‌ و‌‬ ‫هەمیش‌ئەرکی‌ئیسرائیل‌زۆر‌سەخت‌دەکات‪.‬‬ ‫لە‌ دوای‌ دەستپێکردنی‌ ب��ەه��اری‌ عەرەبی‌‬ ‫لە‌ رۆژهەاڵتی‌ ناوەڕاست‪ ‌،‬جەنگی‌ ناوخۆی‌‬ ‫سووریا‌ ب��ەوەی‌ لە‌ ساڵی‌ ‪٢٠١١‬ەوە‌ بەردەوامە‌‬ ‫زۆرترین‌ماوەیەی‌خایاندووە‌ئەمەش‌لەبەر‌‬ ‫ئەوەی‌ رووسیا‌ و‌ ئێران‌ نەیانهێشت‌ ئەسەد‌‬ ‫بکەوێت‌و‌پشتگیریان‌کرد‪.‬‬ ‫بە‌گوێرەی‌راپۆرتێکی‌رۆژنامەی‌جەروزەلیم‌‬ ‫پۆست‪‌،‬ئێستا‌گەورەترین‌کێشەی‌ئیسرائیل‌‬ ‫لە‌سووریا‌بوون‌و‌دەستێوەردانی‌ئێرانە‌لە‌‬ ‫سووریا‪ ‌،‬ئەمە‌ نیگەرانیانەش‌ وایکردووە‪ ‌،‬لە‌‬ ‫ماوەی‌پێنج‌ساڵی‌راب��ردوو‪ ‌،‬ئیسرائیل‌زیاد‌‬ ‫لە‌‪‌١٠٠‬هێرشی‌ئاسمانی‌بۆ‌سەر‌خاکی‌سووریا‌‬ ‫بکات‪.‬‬ ‫ئەم‌هێرشە‌ئاسمانیانە‌بەشێکن‌لە‌سیاسەتی‌‬ ‫ئیسرائیل‪ ‌،‬چونکە‌ لە‌ رێگای‌ ئەو‌ هێرشانە‪‌،‬‬ ‫نەتانیاهۆ‌دەیەوێت‌بە‌واڵتی‌تێوەگالو‌بڵێت‌‬ ‫کە‌ئەو‌نیگەرانە‌لە‌بوونی‌ئێران‌و‌یارمەتی‌‬ ‫حزبواڵ‌لەو‌سووریا‪.‬‬ ‫س�������ەرۆک‌وەزی�����ران�����ی‌ئ��ی��س��رائ��ی��ل‌ل��ە‌‬ ‫لێدوانێکیدا‌ لە‌ هۆڵی‌ ئەنجوومەنی‌ گشتی‌‬ ‫نەتەوەیەکگرتووەکان‌لە‌بارەی‌یارمەتیەکانی‌‬ ‫ئێران‌ بۆ‌ حزبواڵ‌ وتی‌ “حزبوال‌ مووشەکی‌‬

‫چاوەڕوان دەکرێت‬ ‫گەڕاندنەوەی سزاکانی‬ ‫سەر ئێران دووچاری‬ ‫قەیران و بێهێزی بکات‬ ‫لە رۆژهەاڵتی ناوەڕاستدا‬ ‫ج���ۆری‌ ئێس‌ ئ��ەی‌ ‪ ‌٢٢‬ب��ە‌ ق��اچ��اخ‌ بردۆتە‌‬ ‫لوبنان‌ کە‌ ئامانج‌ لێی‌ خستنە‌ خ��وارەوەی‌‬ ‫فرۆکەکانمانە‪ ‌،‬هەروەها‌ مووشەکی‌ جۆری‌‬ ‫یاخۆنت‌ بەکار‌ دەهێنێت‌ بۆ‌ نقوومکردنی‌‬ ‫کەشتییەکانمان»‪.‬‬ ‫بەرزاییەکانی‌ ج��ۆالن‌ یەکێکی‌ دیکەن‌ لە‌‬ ‫کێشەکانی‌ئیسرائیل‌لە‌سووریا‪‌.‬دوای‌نەمانی‌‬ ‫رژێمی‌سووریا‌لەو‌ناوچانە‌چەندین‌گروپی‌‬ ‫جیاواز‌لە‌گوندەکانی‌ئەو‌ناوچەیە‌دروست‌‬

‫بوون‌کە‌کاریان‌دزی‌و‌فڕاندنی‌خەڵکی‌بیانی‌‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫لە‌کۆتایی‌ساڵی‌‪‌)٤٣(‌،٢٠١٤‬ئەندامی‌رێکخراوی‌‬ ‫چ��اودێ��ری‌ ن��ەت��ەوە‌ یەکگرتوەکان‌ لەالیەن‌‬ ‫گ��روپ��ە‌ یاخییەکان‌ ف��ڕێ��ن��دران‪ ‌.‬ئەمەش‌‬ ‫وایکرد‌ئیسرائیل‌زیاتر‌بترسێت‌لەم‌دراوسێ‌‬ ‫نوێیەی‪ ‌،‬چونکە‌ ئ��ەو‌ گروپانە‌ دەک��را‌ هەر‌‬ ‫ج��ۆرە‌چەکێک‌وەدەس��ت��ب��خ��ەن‌و‌ب��ە‌ن��اوی‌‬ ‫جیاوازەوە‌ بەکاریبهێنن‪ ‌.‬بۆ‌ نموونە‌ داعش‪‌،‬‬ ‫توانی‌ چەندین‌ چەکی‌ پێشکەوتووی‌ سوپای‌‬ ‫سووریای‌ بەدەستبگات‌ تەنانەت‪ ‌،‬مەترسی‌‬ ‫ئەوەش‌هەبوو‌کە‌داعش‌بەهۆی‌چەکەکانی‌‬ ‫سوپا‪‌،‬چەکی‌کیمیایی‌بەکاربهێنێت‪.‬‬ ‫ب��ەاڵم‌ س��ەرەڕای‌ هەموو‌ ئەمانە‪ ‌،‬هاتنەوەی‌‬ ‫سوپای‌ س��ووری��ا‌ بۆ‌ نزیک‌ لە‌ سنوورەکانی‌‬ ‫کێشەی‌زیاتری‌بۆ‌ئیسرائیل‌دروستکردووە‪‌.‬‬ ‫دەتواندرێت‌گەڕانەوەی‌سوپاکەی‌ئەسەد‌بۆ‌‬ ‫نزیک‌بەرزایەکی‌جۆالن‌وەک‌سەرکەوتن‌بۆ‌‬ ‫نەتەنیاهۆ‌ تەماشابکرێت‌ ب��ەوەی‌ نەیهێشت‌‬ ‫ئەو‌گروپە‌جیاوازانە‌ئەو‌ئامانجانەیان‌بپێکن‌‬ ‫کە‌بۆی‌دروست‌بوبون‌و‌دژی‌ئیسرائیل‌کاریا‌‬ ‫دەکرد‌بەاڵم‌دواجار‌بۆ‌ئیسرائیل‌دوژمنێک‌‬ ‫کە‌ پاڵپشتەکەی‌ ئێرانە‌ ‌ و‌ دوژمنێک‌ کە‌‬ ‫پاڵپشتەکەی‌ئێران‌نییە‪‌،‬ئەو‌دوژمنە‌زیانی‌‬

‫کەمترە‌کە‌لەگەڵ‌ئێران‌هاوڕێ‌نییە‪.‬‬ ‫ئەمەش‌ وایکرد‌ لە‌ سەرتایی‌ ئەم‌ مانگەوە‪‌،‬‬ ‫سوپای‌ ئیسرائیل‌ هێز‌ و‌ تانک‌ و‌ مووشەکی‌‬ ‫زیاتر‌بۆ‌بەرزایەکانی‌جۆالن‌بنێرێت‪.‬‬ ‫چونکە‌سوپای‌سووریا‌هەم‌بە‌نزیک‌لە‌ئێران‌‬ ‫دەزان��درێ��ت‌ هەمیش‌ بەرزاییەکانی‌ جۆالن‌‬ ‫ناوچەیەکی‌کێشە‌لەسەر‌ئەسەد‌بە‌بەشێک‌‬ ‫لە‌ خاکی‌ سووریا‌ دەزان��ێ��ت‪ ‌،‬لە‌ ساڵی‌ ‪‌،١٩٧٤‬‬ ‫رێککەوتن‌ هەیە‌ لەسەر‌ ج��ۆالن‌ کە‌ دەبێت‌‬ ‫سوپای‌ئیسرائیلی‌تێدا‌بمێنێتەوە‌بەاڵم‌ئەمە‌‬ ‫تەنها‌لەبەر‌ئەوەبوو‌ئەو‌کات‌سووریا‌بێهێز‌‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫ئەگەرچی‌ سووریا‌ ئێستا‌ بێهێزترە‪ ‌،‬بەاڵم‌‬ ‫رەنگە‌ئەوەی‌دەست‌بۆ‌ئەو‌کارە‌ببات‌تارانە‌‬ ‫نەک‌دیمەشق‪‌،‬کە‌ئەگەر‌ئەوە‌رووبدات‌رەنگە‌‬ ‫جەنگێکی‌ زۆر‌ مەترسیدار‌ لە‌ رۆژهەاڵتی‌‬ ‫ناوەڕاست‌رووبدات‌لەوەی‌ئێستا‌لە‌سووریا‌‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫ئەم‌مەترسیانەشە‌وای‌لە‌ئیسرائیل‌کردووە‌‬ ‫چەند‌جارێک‌هۆشداری‌بداتە‌سوپای‌سووریا‌‬ ‫کە‌ لە‌ هەژموون‌ و‌ سەرباز‌ و‌ چەکی‌ ئێران‌‬ ‫دووربکەوێتەوە‪ ‌.‬بۆ‌ ئەو‌ مەبەستەش‌ چەند‌‬ ‫جارێک‌ چۆتە‌ مۆسکۆ‪ ‌،‬رووسیاش‌ لە‌ دوایین‌‬ ‫هەڵوێستی‌ رایگەیاند‌ ک��ە‌ نابێت‌ جیا‌ لە‌‬ ‫سووپای‌ سووریا‌ هیچ‌ هێزێکی‌ دیکە‌ لەسەر‌‬ ‫سنووری‌نێوان‌ئیسرائیل‌و‌سووریا‌‌و‌ئوردن‌‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫چیدی‌ ئیسرائیل‌ لە‌ س��ووری��ا‌ م��ان��ەوە‌ یان‌‬ ‫نەمانەوە‌ ئەسەدی‌ بۆ‌ گرنگ‌ نییە‪ ‌،‬بەڵکو‌‬ ‫ئەوەی‌جولەکەکانی‌بێزارکردووە‪‌،‬هەوڵەکانی‌‬ ‫ئێرانە‌بۆ‌بەکارهێنانی‌ئەسەد‌وەک‌ئامرازێک‌‬ ‫بۆ‌ گەشتن‌ بە‌ مەرامەکانی‌ لە‌ سووریا‌ دژی‌‬ ‫ئیسرائیل‪.‬‬ ‫بەاڵم‌پێدەچێت‌ئەوەی‌براوە‌بێت‌ئیسرائیل‌‬ ‫بێت‪‌،‬ئێستا‌پەیوەندی‌ئیسرائیل‌و‌رووسیا‪‌،‬‬ ‫باشتر‌بووە‌لە‌پێشوو‌و‌هەروەها‌ئێران‌لە‌‬ ‫ناوخۆی‌ واڵتەکەی‌ دووچ���اری‌ فشاربۆتەوە‌‬ ‫بەهۆی‌ئاستی‌خراپی‌ئابووری‪.‬‬ ‫چاوەڕوانیش‌دەکرێت‌گەڕاندنەوەی‌سزاکانی‌‬ ‫سەر‌ئێران‌لە‌مانگی‌یانزدەی‌ئەمساڵ‌لە‌الیەن‌‬ ‫ئەمریکاوە‪‌،‬زیاتر‌ئێران‌دووچاری‌قەیران‌و‌‬ ‫بێهێزی‌بکەن‌لە‌رۆژهەاڵتی‌ناوەڕاست‪‌،‬بەاڵم‌‬ ‫پرسیارەکە‌ لێرە‌ ئەوەیە‪ ‌،‬ئایا‌ ئێران‌ دوای‌‬ ‫ئەو‌هەموو‌قوربانی‌و‌بەهەدەردانی‌پارەیە‌‬ ‫سووریا‌جێدەهێڵێت؟‬

‫ژماره (‪ )1760‬چوارشهممه ‪2018/6/27‬‬

‫راپۆرت و بەدواداچون‬

‫‪9‬‬

‫هەدەپە داوا لە ئێران دەکات رامین پەناهی لەسێدارە نەدات‬ ‫‪‬‬ ‫هەریەکە لە پەروین بوڵدان و سەزای تەمللی‬ ‫هاوسەرۆکانی پارتی گەالنی دیموکرات‬ ‫هەدەپە‪ ،‬نامەیەکیان بۆ باڵیۆزى ئێران لە‬ ‫تورکیا ناردوو داوای هەڵوەشاندنەوەی سزای‬ ‫لە سێدارەدانیان کرد کە ئێران سەپاندویەتی‬ ‫بەسەر رامین حسێن پەناهیدا‪.‬‬ ‫رامین پەناهی تەمەن ‪ ٢٢‬س��اڵ‪ ،‬خەڵکی‬

‫شاری سنەیە لە رۆژهەاڵتی کوردستان‪ ،‬لە‬ ‫الی��ەن کۆماری ئیسالمی ئێرانەوە سزای‬ ‫لەسێدارەدانی بۆ دەرچ���ووە بە تۆمەتی‬ ‫روبەڕووبونەوەی چەکداری لەگەڵ هیزە‬ ‫چەکدارەکانی ئێراندا‪.‬‬ ‫هاوسەرۆکانی هەدەپە لە نامەکەیاندا ترس و‬ ‫نیگەرانیى خۆیان لەسەر بارودۆخی حسێن‬ ‫پەناهی ئاشکرا ک���ردووە و جەختیشیان‬ ‫ل��ەوە ک���ردووەت���ەوە‪ ،‬ک��ە س��زادان��ی حسێن‬

‫پەناهی لەگەڵ پێوەرە سەرەکییەکانی یاسا‬ ‫نێودەوڵەتییەکاندا یەک ناگرێتەوە‪.‬‬ ‫پەروین بوڵدان و سەزای تەمەللی‪ ،‬بەناوی‬ ‫ملیۆنان کورد و دیموکراتخوازانی تورکیاوە‪،‬‬ ‫داوای��ان��ک��رد س��زای س��ێ��دارە لەسەر ڕامین‬ ‫پەناهی هەڵبگیرێت و بە گوێرەی پێوەرە‬ ‫یاساییە نیودەوڵەتییەکان بە شێوەیەکی‬ ‫دادپەروەرانە دادگایى بکرێت‪.‬‬ ‫هاوسەرۆکانی هەدەپە داوای��ان لە کۆماری‬

‫ئیسالمیی ئ��ێ��ران ک����ردووە‪ ،‬ک��ە گ��وێ لە‬ ‫بانگەوازەکەیان بگرن‪.‬‬ ‫ڕامین حسێن پەناهی لە ‪ ٢٢‬حوزەیرانی‬ ‫ساڵی ڕابردوو لەالیەن هێزە ئەمنییەکانی‬ ‫ئێرانەوە لە ش��اری سنە دەستگیرکراوە‪،‬‬ ‫ب��ە وت���ەی س��وپ��ای پ��اس��دران��ی ئ��ێ��ران لە‬ ‫ڕوب��ەروب��وون��ەوەی��ەک��دا دەستگیرکراوە و‬ ‫ئەندامی حزبی کۆمەڵەی کوردستانە‪،‬‬ ‫بەاڵم رێکخراوە مەدەنیە نێودەوڵەتیەکان‬

‫مهالکان وا دهردهکهون‬ ‫که چیدى بههایهکى‬ ‫وایان نهمابێت‬ ‫له حکومڕانى ئێراندا و‬ ‫بهشێوهیهکى‬ ‫بهرچاو دابهشبوون‬

‫‪ ٢٠٠‬شارو شارۆچکهى ئێران‬ ‫بۆ گۆڕانکاریی دهکۆڵێن‬ ‫چاودێران بهدوورى دهزانن «رزگارکهری» داهاتووى ئێران‬ ‫مێزهر یان کاڵوی سهربازیى لهسهر بێت‬ ‫‪‬‬ ‫خۆپیشاندانهکانى ب��ازاڕى گ��هورهى ت��اران‪،‬‬ ‫زهنگێکى مهترسیدار ب��وو ب��ۆ حکومهتى‬ ‫ئ��ێ��ران‪ ،‬ب��هج��ۆرێ��ک ئ��ای��هت��واڵ خامنهیی‪،‬‬ ‫رێبهرى ب��ااڵى کۆمارى ئیسالمى ئێران‪ ،‬له‬ ‫کاتى چاوپێکهوتنى لهگهڵ چهند دادوهرێک‬

‫پرسیارى ئهوهى کرد که ئایا”کێ له پشت ئهو‬ ‫خۆپیشاندانانهیه؟»‬ ‫داخستنى بازاڕى گهورهى تاران هاوکات بوو له‬ ‫گهڵ داخستنى چهندین بازاڕى هاوشێوه له ‪٣٠‬‬ ‫شارى جیاوازى ئێران‪.‬‬ ‫ب�����هاڵم ئ����هو خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان��ان��ه ت��هن��ه��ا‬ ‫خۆپیشاندانێکى ئاسایى ن��هب��وون‪ ،‬بهڵکو‬

‫گۆڕینى دیدى خهڵکى ئێرانى به زۆرێک له‬ ‫چینه جیاوازهکانهوه پێوه دیاربوو‪.‬‬ ‫به گوێرهى راپۆرتێکى دهزگاى میدیایى ئهل‬ ‫بهوابه‪ ،‬خۆپیشاندهران بههۆى بارودۆخى‬ ‫خراپى ئابوورى واڵتهکهیان ناڕازین‪ ،‬بهاڵم‬ ‫جیا له گۆڕینى ئهو بارودۆخه ئابوورییه‪،‬‬ ‫س��ت��رات��ی��ژى دی��ک��هش ل��ه پشت ئ��هو ج��ۆره‬

‫گردبوونهوانه ههیه‪.‬‬ ‫ههندێک چاالکوانى نهێنى ئۆپۆزسیۆنى‬ ‫ئێران که س��هر به گروپى ئینتێلیجیستیا‬ ‫(گروپى چینى رۆشنبیر) بهشداربوون له‬ ‫خۆپیشاندانهکان و دروش��م��ى جیاوازیان‬ ‫دهگ��ووت��هوه‪ .‬ئ��هوان زیاتر بهرپرسبوون له‬ ‫الیهنى سیاسى خۆپیشاندانهکان‪ .‬سهنتهرى‬ ‫پ��هی��وهن��دى و ب��اوک��ردن��هوهى زان��ی��ارى له‬ ‫ئهستۆ بوو‪ .‬رۆژانه چهندین وێنه و ڤیدیۆى‬ ‫خۆپیشاندانهکانیان له تۆڕه کۆمهاڵیهتییهکان‬ ‫باودهکردهوه‪.‬‬ ‫ئهوهى خامنهیى نیگهرانکرد‪ ،‬بهشدارى زۆرى‬ ‫چینى کهم دهرام��هت بوو‪ .‬ئهوان سهرکردهو‬ ‫دروشمى تایبهتى خۆیان نهبوو‪ .‬ئهوان تهنها‬ ‫دهیانویست خهمبارى خۆیان لهو شۆڕشه‬ ‫نیشان ب��دهن که بهڵێنى کۆتایى ه��هژارى‬ ‫پێدان له ساڵى ‪ ،١٩٧٩‬بهاڵم شۆڕش بارى چینى‬ ‫ههژارى چهند جارێک گرانتر کردووه‪.‬‬ ‫یهکێکى دی��ک��هش ل���هو خ��ااڵن��هى م��ای��هى‬ ‫نیگهرانى خامنهیى بوو‪ ،‬بهشدارى چین و‬ ‫تهمهن و ئاستى رۆشنبیرى جیاواز بوو له‬ ‫ناو خۆپیشاندانهکان‪ ،‬بهجۆرێک ئهگهر ئهو‬ ‫گروپه بڕیار ب��دهن ش��ۆڕش بهسهر ڕژێمى‬ ‫ئێستاى ئێران بکهن‪ ،‬ئهوا ههڕهشهى جدى‬ ‫دروس��ت��دهک��هن‪ ،‬چونکه رهنگدانهوهیهکى‬ ‫کۆمهڵگا به گشتى لهناو خهڵکهکه دهبینرێت‪.‬‬ ‫ب��هاڵم ئ��هوهى خاڵى الوازى خۆپیشاندهران‬ ‫بوو‪ ،‬نهبوونى سهرکردایهتیهکى هاوبهشبوو‪.‬‬ ‫لهکاتێکدا زۆرێک لهوانهى لهوێبوون هاتبوون‬ ‫بۆ ههمان مهبهست‪ .‬خراپى بارى ئابوورى‬ ‫و نا یهکسانى و ژیانى ‪ ٣٠‬ملیۆن ئێرانى له‬ ‫خوار هێڵى ه��هژارى ئهوانى هێنابووه سهر‬ ‫شهقامهکان‪.‬‬ ‫ب��هاڵم ئهگهر زیاتر ورد ببینهوه‪ ،‬دهتوانن‬ ‫ت��هواوى خۆپیشاندهران بهسهر دووب��هرهدا‬ ‫داب��هش بکهین؛ ئهوانهى دهیانهوێت رژێم‬ ‫بگۆڕێت و ئهوانهى دهیانهوێت چاکسازى‬ ‫لهناو رژێم بکرێت‪.‬‬ ‫ئ��هم��ری��ک��ا ل���ه رێ���گ���اى م��ای��ک پ��ۆم��پ��ی��ۆ‪،‬‬ ‫وهزی��رى دهرهوهى ئهمریکا‪ ،‬بهشێوهیهکى‬ ‫چاوهڕواننهکراو ئهو بهرهیهى گرتووه که‬ ‫داواى گۆڕینى رهفتارهکانى رژێ��م دهک��هن‪،‬‬ ‫ب���هاڵم هاوپهیمانى دی��ک��هى ئهمهریکا له‬ ‫ناوچهکه وهک ئیسرائیل ههیه و ئهو گروپه‬ ‫ئۆپۆزسیۆنه ئێرانییانهى له دهرهوهى ئێران‬

‫ڕایانگەیاندووە‪ ،‬ڕامین بە بێ هیچ جۆرە‬ ‫چەکێک دەستگیرکراوە‪.‬‬ ‫پەناهی لە بۆسەیەکى سوپاى پاسداراندا‪،‬‬ ‫ب��ە ب��ری��ن��داری ب��ە دی��ل گ��ی��را‪ .‬ک��ە تەنها‬ ‫کەسێک بوو لە هێرشی سوپای پاسداران‬ ‫بە زیندووی ڕزگ��اری بوو‪ .‬لەو کەمینەدا‬ ‫هەریەک لە بێهزاد ن��وری‪ ،‬حامید سەیف‬ ‫پەناهی و سەباح حسێن پەناهی برای رامین‬ ‫پەناهی کوژران‪.‬‬

‫کار دهک��هن چونهته ب��هرهى ئهوانهى داواى‬ ‫لهناو بردنى ئهم رژێمهى ئێستاى کۆمارى‬ ‫ئیسالمى دهکهن‪ .‬ئهم ههڵوێستهى ئهمریکاش‪،‬‬ ‫ئهو دووبهرهیهى به ت��هواوى دابهشکرددوه‬ ‫و دهرفهتیشى داوه به رژێ��م که بتوانێت‬ ‫دهرچهى رزگاربوون بدۆزێتهوه‪.‬‬ ‫بهاڵم پهیوهندى نێودهوڵهتى و ئهزموونى‬ ‫زۆر کهمپین کردن و شارهزا له کۆکردنهوهى‬ ‫پ��اره‪ ،‬واى له گروپه نهفیکراوهکانى ئێران‬ ‫بکات‪ ،‬هێشتا رۆڵێکى سهرهکى بگێرێت لهم‬ ‫خۆپیشاندانه و له شۆڕشێک که رهنگه له‬ ‫داهاتوودا ئهنجام بدرێت‪.‬‬ ‫ل���ه م�����اوهى چ��هن��د رۆژى راب�������ردوو‪ ،‬له‬ ‫شارهکانى لهندهن و هامبۆرگ و واشنتن‪،‬‬ ‫گروپه ئۆپۆزسیۆنهکانى دهرهوهى ئێران‬ ‫لهناوخۆیاندا بووەته ناکۆکییان لهسهر مافى‬ ‫نهتهوه جیاوازهکانى ئێران و ههڵبژاردنى‬ ‫سیستهمى پاشایهتى ی��اخ��ود ک��ۆم��ارى بۆ‬ ‫داهاتووى ئێران‪.‬‬ ‫ب��اڵ��ى س��هرب��ازى و ح��وک��م��دارى ئێرانیش‬ ‫بۆخۆیان جۆرێک له تێڕوانینى دیکهیان‬ ‫ههیه‪.‬‬ ‫رۆژن��ام��ه و ماڵپهڕهکانى س��هر ب��ه سوپاى‬ ‫قودسى ئێران‪ ،‬پێیان وایه حکوومهته یهک له‬ ‫دواى یهکهکان که مهال و هاواڵتیان دروستیان‬ ‫ک����ردووه‪ ،‬شکستى ه��ێ��ن��اوه‪ .‬ل��ه ئێستاشدا‬ ‫ئ��هوان پێیانوایه سوپا تاکه چ��ارهس��هره بۆ‬ ‫حکومداریى واڵت و راستکردنهوهى ههڵهکانى‬ ‫نزیکهى ‪ ٤٠‬ساڵى رابردوو‪.‬‬ ‫بۆ نموونه‪ ،‬فهرمانده موحهمهد حوسهین‬ ‫باقری‪ ،‬فهرماندهى هێزهى چهکدارهکان‪،‬‬ ‫دهڵێت «پیاوهکانى ئامادهن یارمهتى حکومهت‬ ‫بدهن له ههر بارودۆخێکى جیاوازدا‪ ،‬ئهوان‬ ‫دهتوانن چارهسهر بدۆزنهوه و ئاستهنگهکان‬ ‫ب��س��ڕن��هوه» ئ��هو ف��هرم��ان��دهی��ه پێشى وای��ه‬ ‫حکومهتى مهال و هاواڵتیان ناتوانێت ئهو‬ ‫کارانه بکات‪.‬‬ ‫الى خۆشیانهوه ههریهک له فهرمانده قاسم‬ ‫سولهیمانی‪ ،‬فهرماندهى سوپاى ق��ودس و‬ ‫یهحیا رهحیم سهڤافی‪ ،‬فهرماندهى پێشووى‬ ‫سوپاى پاسداران‪ ،‬چهند جارێک نا راستهوخۆ‬ ‫باسیان له خۆ کاندیدکردنیان بۆ سهرۆکایهتى‬ ‫واڵت کردووه‪.‬‬ ‫ئێستا م��هالک��ان وا دهردهک����هون که چیدى‬ ‫بههایهکى وای��ان نهمابێت له حکومڕانى‬ ‫ئێراندا و بهشێوهیهکى بهرچاو دابهشبوون‪،‬‬ ‫ب��هاڵم ههرچییهک له داه��ات��وودا رووب��دات‪،‬‬ ‫چاودێران به دوورى دهزان��ن «رزگارکهرى»‬ ‫داهاتووى ئێران مێزهر یان کاوی سهربازیى‬ ‫لهسهر بێت‪.‬‬ ‫خۆپیشاندانهکانى ئێران دهوڵهمهنده به‬ ‫س��هرک��ردهى تاکتیکى‪ ،‬به بوونى س��هدان له‬ ‫ب��ازرگ��ان و ش����ارهزاى ب���ازاڕ‪ ،‬فێمێنێست و‬ ‫رۆشنبیر و تهنانه کهسایهتى ئاینیش‪٢٠٠ .‬‬ ‫شار له ئێران داواى گۆڕینى مێژووى سیاسى‬ ‫ئێران دهک��هن‪ ،‬ئ��هوهى تهنها دهبێت بکرێت‬ ‫به بۆچوونى شارهزایان گۆڕینى تاکتیکه بۆ‬ ‫ستراتیژی‪.‬‬ ‫وهک دهشڵێن پێویستى دایکى داهێنانه‪ ،‬ئهگهر‬ ‫ئێرانییهکان ی��ان حکوومهت ه��هر کارێک‬ ‫بهپێویستى له ئێستا بزانن ئ��هوا دهبێت‬ ‫داهێنانى تێدابکهن و بیگۆرن‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫ئەدەب و کلتور‬

‫ژماره (‪ )1761‬چوارشهممه ‪2018/7/4‬‬

‫بابەتەکانتان بۆئەم ئیمێڵە بنێرن ‪hawlatikltur@gmail.com‬‬

‫ناپاکی ڕۆشنبیران؛ ئێدوارد سەعیدی ڕۆژنامەنووس‬ ‫شوان‌ئەحمەد‬ ‫کتێبی (ناپاکی ڕۆشنبیران)‪ ،‬کۆکراوەی‬ ‫وت��ارە ڕۆژنامەوانیەکانی پێنچ ساڵی‬ ‫کۆتایی ژیانی ئێدوارد سەعیدە لەنێوان‬ ‫(‪1998‬ب������ۆ ‪ .)2003‬ئ��ەس��ع��ەد ئەلحسێن‬ ‫لەئینگلیزیەوە وەریگێڕاونەتە سەر زمانی‬ ‫عەرەبی و زۆربەی زۆری وتارەکانیش‪ ،‬لە‬ ‫(ئەهرام ویکلی)دا باڵوبونەتەوە‪.‬‬ ‫کتێبەکە ب��ەق��ەوارەی (‪ )383‬الپ��ەڕەی��ەو‬ ‫جگە لەپێشەکیەکی دورودرێ��ژ (‪،)38 –11‬‬ ‫سی و شەش وت��اری تێدایە‪ .‬لەگەڵ دوو‬ ‫چاوپێکەوتندا (یەکەمیان داڤید بارسامیان‬ ‫لەگەڵ ئێدوارد سەعیددا ئەنجامی داوە‪،‬‬ ‫دووەم��ی��ش��ی��ان ک��ۆت��اب��ەش��ی کتێبەکەیە‬ ‫ب��ەن��اوی تیۆریای ئ��ێ��دوارد سەعیدەوەو‬ ‫گفتوگۆیەکە لەگەڵ بیرمەند و ڕەخنەگر‬ ‫و ئەکادیمیستی بەریتانی تێری ئیگڵتۆن)‬ ‫دا‪.‬‬ ‫جگە لەدەرسگوتارێک بەناوی (ڕۆڵی گشتی‬ ‫نوسەران و ڕۆشنبیران) کە لەبەرواری‬ ‫‪ 2001-5-19‬لەملبۆرن پێشکەشی ک��ردووە‪.‬‬ ‫هەروەها بەشێکیشی تایبەتە بەزۆرێک‬ ‫ل��ەو نوسینانەی لەستایشی سەعیددا‬ ‫ن��وس��راون‪ ،‬دوای مردنی و هەریەک لە‪:‬‬ ‫(محەمەد حەسەنەین هەیکەل و مەحمود‬ ‫دەروێ��ش و حەنان شەعراوی و ئەنوەر‬ ‫عەبدولمەلیک و سەمیر ئەمین و دانیال‬ ‫بارینبویم و نەعوم چۆمسکی و ڕۆبەرت‬ ‫فیسک و مونائەنیس) بەشدارییان تێدا‬ ‫کردووە‪.‬‬ ‫ئەم کتێبە دی��اری ب��رای ئازیز (هاوسەر‬

‫ڕەشید)ە‪ ..‬من تەواوی بەرهەمەکانی‬ ‫ئێدوارد سەعیدم بەعەرەبی هەیە‪،‬‬ ‫جگە ل��ەزۆرێ��ک ل��ەو کتێبانەشی‬ ‫ل��ەب��ارەی��ەوە ن��وس��راون‪ .‬ه��ەر ئەم‬ ‫کتێبەیم نوقسان بوو‪ ،‬بەسوپاسەوە‬ ‫کاکە (هاوسەر) ئەو کەلێنەی بۆ‬ ‫پڕکردمەوە‪.‬‬ ‫ئەڵبەت لەئێستادا ئەوەبڕاوەتەوە‬ ‫ک��ەئ��ێ��دوارد سەعید (‪)2003–1935‬‬ ‫بیرمەندێکی گ��ەورە و کاریگەری‬ ‫سەدەی بیستەم بووەو (ئۆریانتالیزم‬ ‫‪)1978‬و (کلتور و ئیمپریالیزم ‪)1993‬ە‬ ‫کەشی‪ ،‬بوونەتە بەردی بناغە و دوو‬ ‫سەرەکیترین تێکستێک‪ ،‬بۆ تیۆریای‬ ‫پۆست کۆلۆنیالیزم‪ .‬واتە ئەمە بۆتە‬ ‫کڵێشەیەکی حازربەدەست و پێویست‬ ‫بەوتنەوە ناکات‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم ک��ێ��ش��ەک��ە ل����ەوەدای����ە‪ ،‬ئ��ەم‬ ‫ب��ی��رم��ەن��دە گ���ەورەی���ەی ک��ەخ��اوەن‬ ‫جیهانبینی و ت��ێ��زە و میتۆدی‬ ‫ت��ای��ب��ەت ب���ەخ���ۆی ب����وو‪ ،‬ه��اوک��ات‬ ‫خ��اوەن��ی ڕۆحیەتێکی ڕەخنەیی‬ ‫وەه����اش ب���وو ک��ەم��اک��ی س��ەرەک��ی‬ ‫بیرکردنەوە و کارەکتەری ئەوبوون‪،‬‬ ‫کەچی ل��ەگ��ەڵ ئ��ەوەش��دا سەروەختێک‬ ‫ل��ەب��ی��رم��ەن��دەوە دەب��ێ��ت��ە ئەکتیڤستی‬ ‫سیاسی و لەئەکادمیستێکی پسپۆڕەوە‪،‬‬ ‫وەردەگ��ۆڕێ��ت ب��ۆ ڕۆژن��ام��ەوان و ستون‬ ‫ن��وس‪ ،‬بڕێکی زۆر لەقوڵی ووردبینی و‬ ‫سەنگینی خۆی لەدەست دەدات‪ .‬وتارەکانی‬ ‫ناو ئەم کتێبە‪ ،‬سەلمێنەری ئەو ڕاستیەن‪.‬‬ ‫ئاخر دورای��ی��ەک��ی زۆر لە نێوان وت��ارە‬

‫ڕۆژنامەوانیەکانی ئەم کتێبەو ئەو تێزە و‬ ‫تیورانەدا دەبینین کەئێمە لەخوێندنەوەی‬ ‫(ئۆریانتالیزم) و (کلتور و ئیمپریالیزم)‬ ‫و (ڕۆن��ان��ی ئیسالم) و (وێناکردنەکانی‬ ‫ڕۆشنبیر)دا پێی ئاشناین‪.‬‬ ‫لێرەدا ئەوەی دەبینین قەڵەمی پیاوێکی‬ ‫توڕە و زمان زبر و سادەنوسە کەبەچاوی‬

‫ف��ەل��ەس��ت��ی��ن و ل��ەڕێ��ی‬ ‫کێشەی فەلەستینەوە‪،‬‬ ‫ه���ەم���وو دن��ی��ا دەب��ی��ن��ێ‬ ‫و ب���ڕی���اردەدات‪ .‬یەکێک‬ ‫ل��ەو وت��اران��ەی ل��ەالپ��ەڕە‬ ‫(‪ )318‬ک��ت��ێ��ب��ەک��ەدای��ەو‬ ‫پ��ێ��ش��ت��ر ل�����ەب�����ەرواری‬ ‫(‪-26‬ن�����ی�����س�����ان�����ی‪)2001-‬‬ ‫دا ل��ە (ئ���ەه���رام ویکلی)‬ ‫ب�����اڵوب�����ۆت�����ەوە‪ ،‬ئ��ەم��ە‬ ‫ن��اون��ی��ش��ان��ەک��ەی��ەت��ی‪:‬‬ ‫(هەموان لەڕزگارکردنی‬ ‫فەلەستین بەرپرسیارن)‪.‬‬ ‫وەک ف��ەل��ەس��ت��ی��ن��ی��ەک‪،‬‬ ‫ئ��������ێ��������دوارد س���ەع���ی���د‬ ‫ه��ەق��ی��ەت��ی ک��ێ��ش��ەی ئ��ەو‬ ‫ج��وگ��راف��ی��ای��ە ب��ەت��ەوەری‬ ‫س��ەرەک��ی بیرکردنەوە و‬ ‫کارکردنی خۆی بزانێت و‬ ‫هەرچیشی لەدەست دێت‪،‬‬ ‫لەپێناویدا بیکات‪ .‬ب��ەاڵم‬ ‫سەیرکردنی ئ��ەو کێشەیە‬ ‫وەک سەرەکیترین کێشەی‬ ‫ت������ەواوی م��رۆڤ��ای��ەت��ی و‬ ‫چاوپۆشی ک��ردن و بەکەم‬ ‫سەیرکردنی کێشەکانی دی��ک��ەی دنیا‪،‬‬ ‫لەجێی خۆیدانیەو بابەتێکە زۆرێکی زۆر‬ ‫ناچنە ژێرباری‪.‬‬ ‫هاوکات تاوانبارکردنی خۆرئاوا لەهەموو‬ ‫شتێکداو بینینی ئەو تاوانەی بەتەنها‬ ‫ئەمریکا بکەریان ب��ووەو بەشداربووە‬ ‫ت��ی��ای��ان��دا‪ ،‬ه���ەم ک����ورت ب��ی��ن��ی��ەو ه��ەم‬

‫هەڵوێستێکی نادروست و ئایدیۆلۆژیشە‪.‬‬ ‫لەم کتێبەدا ئێمە بەسەر ئەم پرسانەدا‬ ‫دەکەوین‪( :‬فەلەستینیەکان وەک قوربانی‬ ‫و بەشخوراوترین میلەتی دنیا‪ ،‬لەگەڵ بە‬ ‫ئەهریمەن کردنی ئیسرائیل و ئەمریکا و‬ ‫تەواوی خۆرئاواش لەگەڵیاندا)‪.‬‬ ‫گرنگی بەرهەم و نوسینەکانی ئێدوارد‬ ‫سەعید وەک بیرمەندێکی ڕەخنەگر و‬ ‫ئەکادیمستێکی پسپۆڕ‪ ،‬هانی دام تائەم‬ ‫کتێبەی بخوێنمەوە‪ ،‬ب��ەاڵم زۆرێ��ک لەو‬ ‫وێ��ن��ەی��ەی پ��ێ��ش��وت��ری الک���اڵ ک��ردم��ەوە‬ ‫کەلەسەر خاوەنی (ئۆریانتالیزم) و (کلتور‬ ‫و ئیمپریالیزم) هەمبوون‪.‬‬ ‫ی��ەک��ێ��ک ل��ەخ��راپ��ی��ەک��ان��ی ئ���ەم کتێبە‬ ‫ئەوەیە‪ ،‬گەر کەسێک سەرەتای ناسین و‬ ‫ئاشنابونی بەئێدوارد سەعید بەمە دەست‬ ‫پێبکات‪ ،‬ئەوا بەزەحمەت لەهەوڵی دەست‬ ‫ڕاگەیشتن بە بەرهەمەکانی تریدا دەبێت‬ ‫و ڕەنگە هەر لێشی بتۆرێت‪.‬‬ ‫ئ��ەم کتێبە ک��ەوەرگ��ێ��ڕی عەرەبیەکەی‬ ‫وت��اری (ناپاکی ڕۆشنبیران)ی کردۆتە‬ ‫ن��اون��ی��ش��ان��ەک��ەی و وت����ارەک����ەش (‪-24‬‬ ‫حوزەیرانی ‪ )1999-‬لە (ئ��ەه��رام ویکلی)‬ ‫باڵوبۆتەوەو باس لەڕووداوەکانی کۆسۆڤۆو‬ ‫هەڵوێستی ڕۆشنبیران دەک��ات‪ ،‬لەدەست‬ ‫تێوەردانی ئەمریکا لەو کێشەیەدا‪ ،‬وێنەی‬ ‫ئێدوارد سەعیدی ڕۆژنامەنوسمان بەزەق‬ ‫و زۆپی و وەک خۆی نیشان دەدات‪.‬‬ ‫وێنەیەک کەدڵخۆشکەرنیەو زۆر جیاوازە‬ ‫ل��ەوێ��ن��ەی ئ��ەو ڕەخ��ن��ەگ��ر و ئەکادیمی‬ ‫و ب��ی��رم��ەن��دەی‪ ،‬پێشتر ناسیومانە و‬ ‫خوێندومانەتەوە و ئاشنابووین پێی‪.‬‬

‫لە رەخنەگرتن لەخۆرهەاڵتناسییەوە‪ ،‬بۆ رەخنەگرتن لە خۆرئاواناسی‬

‫رۆشنبیرانی عەرەبو خۆرئاوا‪-‬‬‫‌‪‬‬ ‫ئ��اش��ک��رای��ە ت��ێ��رم��ی خ��ۆره��ەاڵت��ن��اس��ی‬ ‫ل��ەخ��ۆره��ەاڵت و بەتایبەتیش لەنێو‬ ‫گەالنی ئیسالمی و واڵتانی عەرەبیدا‪،‬‬ ‫ناوبانگێکی خراپی هەیە و هەموان سڵی‬ ‫لێدەکەنەوەو وەک ئامڕازێکی دەستی‬ ‫ئیمپریالیزم و کۆلۆنیالیزمی خۆرئاوایی‬ ‫س���ەی���ری دەک�����ەن ک���ە رۆڵ����ی ن��ەرێ��ن��ی‬ ‫ه��ەب��ووە‪ ،‬لەشێواندنی کلتور و مێژوو‬ ‫وێنەی مرۆڤی خۆرهەاڵتی و عەرەب و‬ ‫موسڵمانانو ‪ ...‬هتد‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم س��ەی��رک��ردن��ی خ��ۆره��ەاڵت��ن��اس��ی‬ ‫ب����ەوج����ۆرەو م���ام���ەڵ���ەک���ردن ل��ەگ��ەڵ‬ ‫شارستانیەتی خ��ۆرئ��اوا‪ ،‬وەک ناحەزو‬ ‫دوژمن و کانگای پۆخڵی‪ ،‬سەیرکردنێکی‬ ‫ن��ادروس��ت��ەو ح��وک��م��دان��ێ��ک��ی ژی��ران��ەو‬ ‫ئەقاڵنیانە نییە‪.‬‬ ‫بەوپێیەی کلتور و ژی���اری پێرفێکت‬ ‫لەهیچ دەورو زەمانێکدا نەبوەو نابێت‪،‬‬ ‫ئەوا خۆرئاواش وەک شارستانییەتێکی‬ ‫دی��اری س��ەر ئ��ەم جوگرافیایە‪ ،‬نە هی‬ ‫ئەوەیە ستایش بکرێت تا ئاستی تەسلیم‬ ‫ب��وون پێی و پەرستنی‪ ،‬نەهی ئەوەشە‬ ‫بەنەفرەت بکرێتو ڕاس��ت و چەپێکی‬ ‫بەسەردا بهێنرێت‪.‬‬ ‫لەودیوو دوالیزمەی ڕق و خۆشەویستی‪،‬‬ ‫پ��ەرس��ت��نو ب��ەن��ەف��رەت��ک��ردن��دا‪ ،‬گەالنی‬

‫خ���ۆره���ەاڵت پێویستیان ب���ەوە هەیە‬ ‫هۆشیارییەکی نوێ‪ ،‬بەرامبەر خۆرئاوا‬ ‫پەیدابکەنو بەزمانێکی دیکە رەخنەی‬ ‫چەوتی و دیدگا هەڵەکانی بکەن‪.‬‬

‫ئە م‬ ‫ک��ت��ێ��ب��ە ک��ەب��ەره��ەم��ی ک��ۆدی��دارێ��ک��ی‬ ‫بەرفراوانەو بەمەبەستی خۆرئاواناسی‬ ‫ئ�����ەن�����ج�����ام�����دراوە‪ ،‬ه���ەوڵ���ێ���ک���ە ب��ۆ‬

‫ڕەواندنەوەی ئەو خراپ لێکتێگەیشتنو‬ ‫بەدحاڵیبونەی لەنێوان خ��ۆره��ەاڵتو‬ ‫خۆرئاوادا دروستبووە‪ .‬بەوردتر بڵێین‬ ‫ئەمە هەوڵی ژمارەیەکی زۆر بیرمەندو‬ ‫نوسەرو ڕۆشنبیری عەرەبە‪ ،‬بەمەبەستی‬ ‫دروس��ت��ک��ردن��ی وش��ی��اری��ی��ەک��ی ن��وێو‬ ‫تێگەیشتنێکی ج��ی��اواز ل��ەس��ەر ژی��اری‬ ‫خۆرئاوا‪.‬‬ ‫کتێبەکە ‪ 315‬الپەڕەی قەوارە گەورەیەو‬ ‫بەرگی دووەم��ە لەپرۆژەیەکی نوسەرو‬ ‫رۆژنامەنوسی میسری ئەحمەد ئەلشێخ‬ ‫کەساڵی ‪ 1999‬بەرگی یەکەمی بەناوی‬ ‫(دیالۆگی خۆرهەاڵتناسی) چاپکردووەو‬ ‫بەرگی دووەمیشی (رۆشنبیرانی عەرەبو‬ ‫خۆرئاوا)‪ ،‬ساڵی ‪ 2000‬لەالیەن سەنتەری‬ ‫ع��ەرەب��ی ب��ۆت��وێ��ژی��ن��ەوەی خ��ۆرئ��اوای��ی‬ ‫چاپکراوە‪.‬‬ ‫جگە ل��ەوە ئەحمەد ئەلشێخ خاوەنی‬ ‫کتێبی (خۆرهەاڵتو خۆرئاوا لەسەردەمی‬ ‫شەڕی خاچپەرستی)دایەو ئەوکتێبەش‪،‬‬ ‫لەنوسینی ک��ل��ۆد ک��اه��ن��ەو س��اڵ��ی ‪1995‬‬ ‫لەفەرەنیسەوە کردویەتی بەعەرەبی‪.‬‬ ‫بۆتێگەیشتن ل��ە ڕەخ��ن��ەو گ��ازن��دەی‬ ‫ڕۆشنبیرانی ع���ەرەب‪ ،‬ل��ەس��ەر ژی��اری‬ ‫خۆرئاواو پرسی خۆرهەاڵتناسی‪ ،‬هەروەها‬ ‫بۆ ئاگادار بوون لەو هۆشیارییە نوێیەی‬ ‫لەبەراییەکانی س��ەدەی بیستویەکدا‬ ‫س�����ەب�����ارەت ب����ەخ����ۆرئ����اوا ل���ەالی���ەن‬

‫دەستەبژێرانی کۆمەڵگا عەرەبییەکانەوە‬ ‫ه��ات��ۆت��ە ئ�����ارا‪ ،‬خ���وێ���ن���دن���ەوەی ئ��ەم‬ ‫گفتوگۆیانەی ل��ەم کتێبەدا ه��ات��وون‪،‬‬ ‫هێجگار گرنگو پێویستە‪.‬‬ ‫ئەوانەی بەشداربوون لەو گفتوگۆیەداو‬ ‫ڕاوب����ۆچ����ون����ی����ان ه����ەب����ووە ل���ەس���ەر‬ ‫گەاڵڵەکردنی ئ��ەو هۆشیارییە نوێیە‬ ‫بەرامبەر بەخۆرئاوا ئەمانەن‪( :‬زەکی‬ ‫ن��ەج��ی��ب م��ەح��م��ود‪ ،‬ف��ەت��ح��ی ڕەزوان‪،‬‬ ‫فوئادزەکەریا‪ ،‬ئەنوەر عەبدولمەلیک‪،‬‬ ‫عەلی فەهمی‪ ،‬لویس ع��ەوەز‪ ،‬محەمەد‬ ‫عەزیز ئەلحوبابی‪ ،‬مستەفا سەفوان‪،‬‬ ‫سەمیح فرسۆن‪ ،‬ک��ەرەم خلە‪ ،‬ئەنتوان‬ ‫ئەلمەقدسی‪ ،‬ئەلسەید یاسین‪ ،‬ئەلحەبیب‬ ‫ئەلجنحانی‪ ،‬ئ��ەن��وەر ل��ۆق��ا‪ ،‬موحسین‬ ‫مەهدی‪ ،‬عەالل سیناسر‪ ،‬عیزەدین قلوز‪،‬‬ ‫محەمەد ئەلنەیرب‪ ،‬ڕینێ حەبەشی‪،‬‬ ‫مەحمود ئەلقیعی‪ ،‬ئەمین مەعلوف)‪.‬‬ ‫جێی خۆیەتی لێرەدا بڵێین ڕۆشنبیری‬ ‫ک���وردی لەڕێگەی رۆشنبیرەکانیەوە‪،‬‬ ‫پێویستی ب��ەوەی��ە وشیارییەکی نوێو‬ ‫تێگەیشتنێکی سەردەمییانە بەرامبەر‬ ‫(بەویدی) بێنێتە ئارا‪ ،‬ئیتر ئەو (ئەوی‬ ‫دی)ی��ە ع��ەرەب بێت ی��ان ت��ورک یاخود‬ ‫فارس یان خۆرئاوا‪.‬‬ ‫ئاخر ل��ەم س��ەردەم��ی گڵۆباڵەدا مرۆڤ‬ ‫ن��ات��وان��ێ��ت ه���ەر ل��ەرێ��ی تێگەیشتنە‬ ‫باوەکانەوە‪ ،‬مامەڵە لەگەڵ دنیادا بکات‪.‬‬

‫ژماره (‪ )1761‬چوارشهممه ‪2018/7/4‬‬

‫‌‌‌‌بابەتەکانتان‌بۆئەم‌ئیمێڵە‌بنێرن‌‪hawlatikltur@gmail.com‬‬

‫ئەدەب‌و‌کلتور ‪11‬‬

‫فیلمى دیکالۆگ‬ ‫گهڕانێکی دراماتیکی بهدواى مردن و باوهڕ‬ ‫و‪‌.‬پێشه‌وا‌جه‌الل‬ ‫فیلمی‌زۆر‌گه‌وره‌‌هه‌ن‌که‌‌هه‌مووان‌پیا‌هه‌ڵده‌ده‌ن‪‌،‬وه‌‌‬ ‫فیلمی‌ زۆری��ش‌ هه‌ن‌ که‌‌ ته‌نها‌ که‌سانێکی‌ که‌م‌ یادیان‌‬ ‫ده‌مێنێت‪ ‌.‬فیلمی‌ (دیکالۆگ)ی‌ کیسلۆڤسکی‌ له‌‌ فیلمه‌‌‬ ‫گه‌وره‌کانی‌ مێژوویی‌ سینه‌مایه‌‪ ‌.‬ئه‌و‌ هۆکارانه‌ی‌ وایان‌‬ ‫کردووه‌‌که‌‌ئه‌م‌فیلمه‌‌ناوازه‌یه‌‌وه‌کو‌پێویست‌نه‌ناسرێت‌‬ ‫گ��ران‌ نین‌ ک�ه‌‌ بخرێنه‌ڕوو‪ ‌.‬ده‌ره��ێ��ن�ه‌ره‌‌ پۆله‌ندییه‌‌‬ ‫گه‌وره‌که‌ی‌ئه‌م‌فیلمه‌‌‪‌٢٢‬ساڵ‌له‌مه‌وبه‌ر‌و‌له‌‌ته‌مه‌نی‌‪‌٥٤‬‬ ‫ساڵیدا‌کۆچی‌دوایی‌کرد‪‌.‬دوای‌ئه‌وه‌ش‌فیلمێکی‌تر‌نه‌بوو‌‬ ‫هه‌تا‌ناوی‌‌ئه‌و‌به‌‌زیندوویی‌بهێڵێته‌وه‌‌و‌هه‌روه‌ها‌ئه‌م‌‬ ‫فیلمه‌‌بۆ‌نزیکه‌ی‌‪‌١٠‬ساڵ‌نه‌خرایه‌‌به‌رده‌ستی‌بینه‌رانی‌‬ ‫سینه‌ما‪‌.‬فیلمه‌که‌‌له‌‌بنچینه‌دا‌بۆ‌ته‌له‌فزیۆنی‌پۆله‌ندی‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنرا‪( ‌.‬دیکالۆگ‪ ‌١٠ ‌-‬فه‌رمانه‌که‌)‌ هه‌ر‌ وه‌کو‌ له‌‌‬ ‫ناوه‌که‌یدا‌ده‌رده‌که‌وێت‪‌،‬یه‌ک‌فیلم‌نییه‪‌‌،‬به‌ڵکو‌سریاڵێکی‌‬ ‫‪‌١٠‬زنجیره‌ییه‌‌و‌هه‌ر‌زنجیره‌یه‌ک‌له‌نێوان‌‪‌٦٠-٥٠‬خوله‌که‌‌‬ ‫هه‌مووشیان‌به‌‌هاوکاری‌کریستۆڤ‌پیسیویچ‌نوسراون‌‬ ‫و‌ وه‌‌ هه‌ر‌ ‪ ‌١٠‬زنجیره‌که‌‌ ئیلهامی‌ له‌‌ ده‌‌ فه‌رمانه‌که‌ی‌‬ ‫په‌یامبه‌ر‌موسا‌وه‌رگرتووه‌‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌‌ ک��ۆک��راوه‌ی‌ کاریگه‌ری‌ هه‌مووزنجیره‌کان‌‬ ‫دیکالۆگ‌ده‌کاته‌‌ئه‌زموونی‌کارێکی‌گه‌وره‌ی‌سینه‌ما‪‌‌،‬به‌اڵم‌‬ ‫هه‌روه‌کو‌هه‌ر‌فه‌رمانێک‪‌،‬هه‌ر‌زنجیره‌و‌سه‌ربه‌خۆیی‌و‌‬ ‫تایبه‌تمه‌ندی‌ خۆی‌ هه‌یه‌‪ ‌.‬بینینی‌ ته‌نها‌ یه‌ک‌ زنجیره‌‌‬ ‫مانابه‌خشه‌‌و‌کێشه‌‌نییه‌‌کام‌دانه‌یان‌هه‌ڵده‌بژێریت‪.‬‬

‫ه�ه‌روه‌ه��ا‌ ده‌رهێنه‌ر‌ ب�ه‌‌ ‌ فیلمه‌کانی‌ (ه���ه‌ردوو‌ ژیانی‌‬ ‫ڤیرۆنیک)‌ و‌ (‌ س��ێ‌ ڕه‌ن��گ�ه‌ک�ه‌!‌ شین‪ ‌-‬سپی‌ ‪ ‌-‬س��وور)‌‬ ‫ده‌ناسرێت‌ ‪ ‌.‬له‌‌ بنه‌ڕه‌تدا‌ کیسلۆڤسکی‌ ده‌یویست‌ ‪‌١٠‬‬ ‫ده‌ره��ێ��ن�ه‌ر‌ب �ه‌ش��داری‌پێبکات‪‌،‬ب��ه‌اڵم‌وه‌ک��و‌خ��ۆی‌له‌‌‬ ‫چاوپێکه‌وتنێکدا‌ ده‌ڵێت‌ «‌حه‌زم‌ ده‌کرد‌ یه‌که‌م‌ به‌شیی‌‬ ‫خۆم‌ئه‌نجامی‌بده‌م‪‌،‬به‌اڵم‌نه‌متوانی‌واز‌له‌‌به‌شه‌کانی‌تر‌‬ ‫بهێنم»‌‌کیسلۆڤسکی‌به‌‌به‌کارهێنانی‌نۆ‌سینه‌ما‌گرافه‌ر‌‬ ‫ئەم‌وێنه‌ی‌فیلمەی‌گرت‌و‌هه‌موو‌زنجیره‌کانی‌له‌‌ماوه‌ی‌‬ ‫‪‌٢١‬مانگدا‌مۆنتاژ‌کرد‪.‬‬ ‫‌ئه‌و‌ده‌ڵێت‌«‌هه‌ندێکجار‌وێنه‌ی‌به‌شێک‌له‌‌زنجیره‌یه‌کمان‌‬ ‫ده‌گرت‌له‌‌به‌یانیان‌و‌به‌شێکی‌تر‌له‌‌شوێنێکی‌تر‌و‌له‌‌‬ ‫دوای‌نیوه‌ڕوان‪‌،‬دانه‌یه‌کی‌تر‌له‌‌ئێواران‪‌،‬ئه‌مه‌‌وای‌ده‌کرد‌‬ ‫که‌‌بێزار‌نه‌بم»‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌دیکالۆگ‌به‌رز‌ده‌هێڵێته‌وه‌‪‌،‬ئه‌وه‌یه‌‌ته‌نها‌مامه‌ڵه‌‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ پرسیاره‌‌ جدییه‌کانی‌ ژیان‌ ناکات‌ وه‌ک‌ مردن‌ و‌‬ ‫ب��اوه‌ڕ‪ ‌،‬به‌ڵکو‌ گه‌ڕانێکی‌ دراماتیکی‌ و‌ پڕ‌ سۆزی‌ هه‌یه‌‌‬ ‫بۆیان‪‌،‬وێناکردنی‌ژیانه‌‌که‌‌هه‌ڵبژاردنه‌کانی‌تێدا‌ئاسان‌‬ ‫نین‪ ‌.‬مرڤ‌ له‌نێوان‌ باش‌ و‌ خراپدا‌ هه‌ڵبژاردن‌ ناکات‪‌،‬‬ ‫به‌ڵکو‌ له‌‌ نێوان‌ باشتر‌ و‌ که‌متر‌ خ��راپ‌ هه‌ڵبژاردن‌‬ ‫ده‌کات‪ ‌.‬به‌‌ په‌لکێشکردنی‌ بینه‌ر‌ بۆ‌ چیرۆکێکی‌ کورت‪‌،‬‬ ‫کیسلۆڤسکی‌کاره‌کته‌ره‌کان‌له‌‌شوێنی‌پڕ‌ئازار‌و‌دووڕیان‌‬ ‫داده‌نێت‌ و‌ ڕووبه‌ڕوویی‌ کێشه‌‌ گه‌لێکیان‌ ده‌کاته‌وه‌‌ که‌‌‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ئه‌سته‌مه‌‪‌.‬ئه‌وان‌به‌‌ئه‌ندازه‌ی‌میهره‌بانییان‌‬ ‫ڕه‌شبینن‪ ‌.‬کیسلۆڤسکی‌ و‌ پیسیویزیچی‌ هاوکاری‪ ‌،‬له‌وه‌‌‬

‫تێده‌گه‌ن‌که‌‌کاتێک‌پێویستییه‌کانی‌مرۆڤ‌له‌‌ملمالنێدان‪‌،‬‬ ‫ئیترهه‌ڵبژاردنه‌کانی‌ژیان‌ئاسان‌نابن‪‌.‬چاره‌سه‌رکردنی‌‬ ‫کێشه‌کان‌نابێته‌‌جێی‌گرنگی‌پێدانی‌ده‌رهێنه‌ر‪‌،‬به‌ڵکو‌‬ ‫گرنگی‌ ده‌دات‌ به‌‌ لێکۆڵینه‌وه‌‌ له‌و‌ بۆشاییه‌ی‌ هه‌یه‌‌ له‌‌‬ ‫نێوان‌ئه‌و‌ئایدیاڵه‌ی‌که‌‌فه‌رمانه‌کانی‌‌دیاری‌ئه‌کات‌و‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ژیان‌ ئه‌یهێنێته‌‌ به‌رده‌ممان‪ ‌.‬بڕیارێکی‌ بچوک‪‌،‬‬ ‫ده‌کرێت‌ ژیانی‌ مرۆڤێکی‌ پێگه‌یشتوو‌ ژێراوژێر‌ بکات‪‌.‬‬ ‫له‌‌کاتی‌کێشه‌دا‪‌،‬زۆرجار‌مرۆڤ‌ده‌رفه‌تی‌نابێت‌ببێته‌‌‬ ‫ئاده‌مییه‌کی‌ جیاواز‌ له‌‌ خۆی‪ ‌.‬له‌‌ کاتی‌ ته‌ماشاکردنی‌‬ ‫دیکالۆگ‪‌،‬ئه‌و‌هه‌سته‌‌داگیرت‌ده‌کات‪‌،‬ئایا‌کیسلۆڤسکی‌‬ ‫ئه‌یه‌وێ‌ ئه‌و‌ ئه‌ڵقه‌یه‌‌ بدۆزێته‌وه‌‌ که‌‌ له‌نێوان‌ ‌ ژیان‌‬ ‫و‌مرۆڤ‪‌،‬ڕاستی‌و‌درۆ‌‪‌،‬تاوان‌و‌سزا‪‌،‬خۆشه‌ویستی‌و‌‬ ‫ناپاکی‌هه‌یه‌‌یان‌نایه‌وێت‌و‌خۆی‌نادات‌له‌وه‌ی‌خه‌ڵکی‌‬ ‫بۆچی‌ئه‌وه‌نده‌‌مانا‌ئه‌ده‌نه‌‌ئه‌و‌شتانه‌ی‌که‌‌هه‌یانه‌‌یان‌‬ ‫کردویانه‌‌‪.‬‬ ‫دیکالۆگی‌ کیسلۆڤسکی‪ ‌،‬زنجیره‌‌ فیلمێک‌ پێشکه‌ش‌ به‌‌‬ ‫بینه‌ری‌ پێگه‌شتوو‌ ده‌کات‌ که‌‌ ڕه‌نگدانه‌وه‌ی‌ ئه‌و‌ به‌ها‌‬ ‫ئه‌خالقییه‌‌ بنه‌ڕه‌تییانه‌یه‌‌ که‌‌ ژیانی‌ مرۆڤی‌ له‌سه‌ر‌‬ ‫ب�ه‌ن��ده‌‪ ‌.‬زنجیره‌کان‌ ل�ه‌‌ ش��ێ��وه‌ی‌ وت���اردان‌ نین‪ ‌،‬ب�ه‌اڵم‌‬ ‫بینه‌ر‌ڕاده‌کێشن‌بۆ‌ڕه‌نگدانه‌وه‌‌به‌رده‌وامه‌کانی‪‌.‬بینه‌ر‌‬ ‫ڕووب��ه‌ڕووی‌ ته‌حه‌دای‌ دووب��اره‌‌ ته‌ماشاکردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و‌‬ ‫به‌هایانه‌‌ ده‌کاته‌وه‌‌ که‌‌ ده‌‌ فه‌رمانه‌که‌ی‌ له‌سه‌ر‌ بنیاد‌‬ ‫نراوه‌‌به‌شیێوه‌یه‌کی‌نوێ‪‌.‬به‌‌شێوه‌یه‌ک‌که‌‌پشکنینی‌و‌‬ ‫تێڕامانی‌قووڵتری‌بۆ‌ده‌کات‪.‬‬

‫ساتێک پێش بیرچوونهوه‪ ،‬کتێبێک له شێوهى دراما‬ ‫هیوا‌غفور‌شێخ‌پاڵه‌وانى‬ ‫کتێبی‌(ساتێک‌پێش‌بیرچوونه‌وه‌)‌کتێبێکی‌‬ ‫ق�ه‌ب��اره‌‌م��ام‌ن��اوه‌ن��دی‌ک��ام �ه‌ران‌سوبحانه‌و‌‬ ‫چاپخانه‌ی‌سه‌رده‌م‌به‌‌تیراژی‌(‪‌)٥٠٠‬دانه‌‌چاپ‌‬ ‫و‌باڵوی‌کردووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ناوه‌ڕۆکی‌کتێبه‌که‌‬ ‫کتێبه‌که‌‌به‌شێوه‌یه‌کی‌درامی‌و‌سه‌رنجڕاکێش‪‌،‬‬ ‫ب���اس‌ل�ه‌ک��ۆم�ه‌ڵ��ێ��ک‌(ن��وس��ه‌ر‌و‌ش��اع��ی��ر‌و‌‬ ‫رۆماننوس‌ و‌ گۆرانی‌ بێژ‌ و‌ هونه‌رمه‌ند)ی‌‬ ‫کورد‌ ده‌ک��ات‪ ‌.‬له‌‌ کتێبه‌که‌دا‪ ‌)٤١( ‌،‬که‌سایه‌تی‌‬ ‫به‌سه‌رکراوه‌ته‌وه‌‪‌،‬له‌و‌ژماره‌یه‌ش‌(‪‌)٥‬که‌سیان‌‬ ‫له‌‌ژیاندا‌ماون‌و‌(‪‌)3٦‬که‌سایه‌تی‌دیکه‌شیان‪‌،‬‬ ‫کۆچی‌دواییان‌کردووه‌‪‌.‬‬ ‫ل �ه‌‌ گرنگترین‌ ئ���ه‌و‌ که‌سایه‌تییانه‌ی‌ له‌‌‬ ‫ک��ت��ێ��ب�ه‌ک�ه‌دا‌ ب��اس��ک��راون‪ ‌،‬وه‌ک‌ (ع �ه‌الدی��ن‌‬ ‫سه‌جادی‪ ‌،‬ه �ه‌ژار‌ موکریانی‪ ‌،‬شێخ‌ محمدی‌‬ ‫خاڵ‪ ‌،‬بێکه‌س‪ ‌،‬پیره‌مێرد‪ ‌،‬ئه‌حمه‌د‌ هه‌ردی‪‌،‬‬ ‫جه‌مال‌ شارباژێڕی‪ ‌،‬ئه‌حمه‌د‌ موختار‌ جاف‪‌،‬‬ ‫شێرکۆ‌بێکه‌س‪‌،‬عومه‌ر‌مه‌عروف‌به‌رزنجی‪‌،‬‬ ‫جه‌مال‌شارباژێڕی‪،‬مه‌زهه‌ری‌خالقی‪...‌،‬هتد)‬ ‫گرنگی‌ئه‌م‌کتێبه‌‌له‌‌چی‌دایه‌؟‬ ‫گرنگی‌ ئ�ه‌م‌ کتێبه‌‌ ل �ه‌وه‌دای �ه‌‪ ‌،‬مێژوویه‌کی‌‬ ‫پ��رش��ن��گ��داری‌پ��ڕزان��ی��اری‌ه �ه‌ری �ه‌ک �ه‌‌ل�ه‌و‌‬ ‫که‌سایه‌تییانه‌‪‌،‬به‌شێوه‌یه‌کی‌درامی‌و‌جوڵه‌و‌‬ ‫هونه‌ری‌خراوه‌ته‌‌ڕوو‪‌،‬که‌‌تۆ‌هه‌ستناکه‌یت‌‬ ‫کتێب‌ده‌خوێنیته‌وه‌‪‌،‬به‌ڵکو‌واهه‌ستده‌که‌یت‪‌،‬‬ ‫به‌رامبه‌ر‌ تیڤییه‌ک‌ دانیشتویت‌ و‌ هه‌ریه‌که‌‌‬ ‫ل��ه‌و‌ که‌سایه‌تییانه‌‌ ل �ه‌‌ فیلمێک‌ دا‌ رۆڵ��ی‌‬ ‫راسته‌قینه‌ی‌خۆیان‌ده‌گێڕن‪.‬‬ ‫ن��وس��ه‌ر‌ل��ه‌‌ب��اس��ی‌(ع���ه‌الدی���ن‌س��ه‌ج��ادی)‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ک‌باسی‌ده‌کات‪‌،‬که‌‌تۆ‌ئه‌و‌دێڕانه‌‌‬ ‫ده‌خ��وێ��ن��ی��ت�ه‌وه‌‪‌،‬واده‌زان�����ی‌رێ��ک‌ل �ه‌‌ساڵی‌‬ ‫سییه‌کاندا‌ده‌ژیت‌و‌له‌‌شه‌قامی‌سابونکه‌ران‌‬ ‫وه‌ستاویت‌ و‌ به‌چاوی‌ خۆت‌ ئه‌م‌ دیمه‌نانه‌‌‬ ‫ده‌بینی‪ ‌،‬یاخود‌ له‌‌ شاشه‌یه‌کی‌ تیڤییه‌وه‌‪‌،‬‬ ‫ده‌یبینی‪‌.‬نوسه‌ر‌ده‌ڵێت‌«زۆربه‌ی‌ئێواران‌به‌‌‬

‫جانتایه‌کی‌ پڕ‌ کتێبه‌وه‌‌ ده‌گ �ه‌ڕای �ه‌وه‌‪‌.‬‬ ‫به‌‌ شه‌قامی‌ سابونکه‌راندا‌ سه‌رده‌که‌وت‌‬ ‫بۆالی‌مامه‌‌یاره‌و‌به‌‌ته‌نیشت‌ کارێزی‌‬ ‫وه‌س��ت��ا‌ش �ه‌ری��ف‌دا‌ده‌ڕۆی��ش��ت��ه‌وه‌‌بۆ‌‬ ‫مزگه‌وتی‌دیلێژه‌‪‌.‬هه‌رجارێک‌مه‌الیه‌کی‌‬ ‫ب��ااڵ‌ م��ام��ن��اوه‌ن��دی‌ ب �ه‌‌ رووخسارێکی‌‬ ‫نورانی‪ ‌،‬به‌‌ خۆی‌ و‌ جانتا‌ چه‌رمه‌‌ پڕ‌‬ ‫له‌‌ کتێبه‌که‌یه‌وه‌‌ ده‌رک�ه‌وت��ای�ه‌‪ ‌،‬له‌الی‌‬ ‫دوکاندار‌ وفرۆشیارانی‌ سابوونکه‌ران‌‬ ‫و‌ گ����اوران‪ ‌،‬ده‌ب���ووه‌‌ جێگه‌ی‌ سه‌رنج‌‬ ‫و‌ده‌ی���ان���وت‌ئ���ه‌وه‌‌م���ه‌ال‌ب��ه‌خ��ۆی‌و‌‬ ‫جانتاکه‌یه‌وه‌‌هات»‬ ‫گرنگی‌ئه‌م‌کتێبه‌‌هه‌ر‌له‌وه‌دا‌نیه‌‪‌،‬که‌‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کی‌درامی‌و‌سه‌رنجڕاکێش‌و‌‬ ‫جوان‌نوسراوه‌‪‌،‬به‌ڵکو‌له‌‌خستنه‌ڕووی‌‬ ‫ئه‌و‌زانیاری‌و‌به‌سه‌رهاتانه‌یه‌‌که‌‌له‌م‌‬ ‫کتێبه‌دا‌باسکراوه‌‪.‬‬ ‫ن���ووس���ه‌ر‪‌،‬ک��ارێ��ک��ی‌ب��اش��ی‌ک����ردووه‌‪‌،‬‬ ‫ش��اع��ی��رێ��ک��ی‌وه‌ک����و‌(ع��ب��دال��رح��ی��م��ی‌‬ ‫ه �ه‌ک��اری)‌ب �ه‌س �ه‌رک��ردووه‌ت �ه‌وه‌و‌له‌م‌‬ ‫کتێبه‌دا‌ باسی‌ ک����ردووه‌‪ ‌،‬ئاخر‌ ئه‌و‌‬ ‫یه‌کێکه‌‌ ل �ه‌‌ ن��وێ��خ��وازه‌ک��ان��ی‌ شیعری‌‬ ‫کوردی‌و‌پێش‌(گ��ۆران‌و‌شێخ‌نووری‌‬ ‫شێخ‌ساڵح‌و‌ره‌شید‌نه‌جیب)‌که‌وتووه‌‪‌.‬وه‌ک‌‬ ‫فه‌ر‌ هاد‌ پیرباڵ‌ له‌‌ کتێبی‪( ‌،‬شیعری‌ نوێی‌‬ ‫کوردی)‌ده‌ڵێت‌((‌ع‪‌.‬ره‌حیمی‌هه‌کاری‪‌،‬پێش‌‬ ‫شێخ‌نووری‪‌،‬یه‌که‌م‌شاعیربووه‌‪‌،‬له‌‌ئه‌ده‌بیاتی‌‬ ‫نوێماندا‌که‌‌به‌کرده‌وه‌‪‌،‬کێشی‌په‌نجه‌ی‌گۆرانی‌‬ ‫ک���وردی‪ ‌،‬وات��ه‌‌ هیجائی‌ خۆماڵی‌ ل�ه‌‌ شیعر‌‬ ‫نووسیندا‌به‌کار‌هێنابێت)‬ ‫عبدالرحیمی‌ هه‌کاری‪ ‌،‬جگه‌له‌وه‌ی‌ شاعیر‌‬ ‫بووه‌‪‌،‬چیرۆک‌نووس‌و‌شانۆ‌نووس‌و‌وتار‌‬ ‫نوسیش‌بووه‌‪‌.‬یه‌که‌م‌نوسه‌ری‌کورده‌‌که‌‌شانۆ‌‬ ‫نامه‌ی‌هێناوه‌ته‌‌ناو‌ئه‌ده‌بیاتی‌کوردییه‌وه‌‪‌،‬که‌‌‬ ‫شانۆی‌(مه‌می‌ئاالن)ه‌‌له‌‌ساڵی‌‪.١9١9‬‬ ‫له‌‌باسی‌هه‌ژار‌موکریانیش‌دا‪‌،‬که‌‌هه‌رچه‌ندی‌‬ ‫له‌باره‌یه‌وه‌‌ بنوسرێت‌ که‌مه‌و‌ هێشتا‌ ناگاته‌‌‬

‫ئاستی‌ئه‌و‌نووسه‌ره‌‌‬ ‫پڕهونه‌ره‌‪‌،‬که‌‌به‌داخه‌وه‌‌به‌هۆی‌ئه‌وه‌ی‌کاتی‌‬ ‫خۆی‌نزیکی‌مه‌ال‌مسته‌قای‌بارزانی‌بووه‌‪‌،‬وه‌ک‌‬ ‫پێویست‌بایه‌خی‌پێنادرێت‌و‌فه‌رامۆشکراوه‌‪‌،‬‬ ‫به‌اڵم‌نوسه‌ر‌له‌م‌کتێبه‌دا‌به‌سه‌ری‌کردووه‌ته‌وه‌‪‌.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌جێگه‌ی‌شانازییه‌‌بۆ‌هه‌ژار‌موکریانی‪‌،‬‬ ‫که‌‌جگه‌له‌وه‌ی‌زمانزانێک‌و‌شاعیر‌و‌نوسه‌ر‌‬ ‫و‌خاوه‌ن‌فه‌رهه‌نگێکی‌ده‌وڵه‌مه‌ند‌بووه‌‌له‌و‌‬ ‫شه‌دا‪‌.‬هه‌روه‌ها‌وه‌رگێڕێکی‌به‌‌تواناش‌بووه‌‪‌،‬‬ ‫وه‌ک‌ نووسه‌ر‌ له‌‌ کتێبه‌‌ که‌ی‌ دا‌ ئاماژه‌ی‌ بۆ‌‬ ‫ک���ردووه‌‌ و‌ ده‌ڵێت‌ ‪»:‬ف��ارس �ه‌ک��ان‪ ‌)7٠٠( ‌،‬ساڵ‌‬ ‫ویستیان‌کتێبی‌(قانون‌در‌گب)‌ی‌ابن‌سینا‪‌،‬‬ ‫بکه‌نه‌‌فارسی‪‌،‬هیچ‌وه‌رگێڕێکی‌فارس‪‌،‬تواناو‌‬ ‫سه‌لیقه‌ی‌وه‌رگێڕانی‌نه‌بوو‌به‌‌فارسی‪‌،‬هه‌ژار‌‬ ‫له‌ماوه‌یه‌کی‌ دیاریکراودا‌ ک��ردی‌ و‌ تائێستا‌‬

‫ملیۆنه‌ها‌دانه‌ی‌لێ‌فرۆشراوه‌«‬ ‫له‌‌ باسی‌ حوسین‌ حوزنی‌ موکریانی‌‬ ‫دا‪‌،‬به‌‌باشی‌هه‌وڵ‌و‌تواناو‌خه‌مه‌کانی‌‬ ‫ئ �ه‌و‌م��ێ��ژوو‌ن��ووس �ه‌‌ده‌خ��ات �ه‌‌ڕوو‪‌،‬‬ ‫هه‌روه‌ک‌ئه‌وه‌ی‌که‌‌داخێکی‌گه‌وره‌یه‌‪‌،‬‬ ‫ئ��ه‌و‌م��ێ��ژوون��ووس �ه‌‪‌،‬ب��ه‌و‌ه���ه‌وڵ‌و‌‬ ‫خه‌مه‌ی‌که‌‌هه‌ی‌بووه‌‌بۆکورد‪‌،‬به‌اڵم‌‬ ‫هه‌موو‌ پاداشتی‌ ئه‌م‌ میژوو‌ نووسه‌‌‬ ‫ئه‌وه‌‌ بووه‌‪ ‌،‬به‌‌ جاسووس‌ و‌ نۆکه‌ری‌‬ ‫بێگانه‌یان‌زانیوه‌‪.‬‬ ‫نوسه‌ر‌له‌‌باسی‌تۆفیق‌وه‌هبی‌و‌ئه‌مین‌‬ ‫زه‌ک��ی‌ ب�ه‌گ‌ و‌ مه‌والناخالید‌ و‌ شێخ‌‬ ‫محمدی‌ خ��اڵ‪ ‌،‬فیلمێکی‌ سینه‌مایی‌‬ ‫درووس��ت��ده‌ک��ات‌ و‌ ت��اس�ه‌ی‌ خوێنه‌ر‌‬ ‫ده‌شکێنێت‪.‬‬ ‫ه �ه‌ر‌ ل �ه‌م‌ کتێبه‌دا‪ ‌،‬جگه‌‌ ل�ه‌‌ باسی‌‬ ‫نوسه‌ران‌و‌مێژوونووسان‌و‌شاعیران‪‌،‬‬ ‫الیه‌کیش‌له‌‌هونه‌ری‌گۆرانی‌وتنیش‌‬ ‫ک��راوه‌ت��ه‌وه‌و‌ل�ه‌‌رێ��گ�ه‌ی‌وش���ه‌وه‌‌به‌‌‬ ‫ده‌ن��گ��ی‌ پڕنه‌غمه‌ی‌ (ح �ه‌م �ه‌‌ ج �ه‌زا‌‬ ‫‪‌،‬م��ه‌زه��ه‌ری‌خ��ال��ق��ی‪‌،‬س�ه‌ی��د‌عه‌لی‌‬ ‫ئه‌سغه‌ری‌ کوردستانی‪ ‌،‬که‌ریم‌ کابان‪‌،‬‬ ‫عه‌باسی‌که‌مه‌ندی‪‌،‬ئه‌حمه‌د‌کایا)‌ئاشنا‌‬ ‫ده‌بیت‌ و‌ کاتێک‌ ئه‌و‌ دێڕانه‌‌ ده‌خوێنیته‌وه‌‪‌،‬‬ ‫ده‌ده‌ی‌له‌‌شه‌قه‌ی‌باڵ‌و‌له‌گه‌ڵ‌هه‌ریه‌که‌‌له‌‌‬ ‫گۆرانییه‌کانی‌ئه‌و‌هونه‌رمه‌ندانه‌دا‌ئاوێزانی‌‬ ‫یه‌کتر‌ده‌بن))‬ ‫ه��ۆک��ارێ��ک��ی‌ت��ر‌ک��ه‌‌ج��وان��ی‌ب���ه‌م‌کتێبه‌‌‬ ‫به‌خشیوه‌‪ ‌،‬ئه‌وه‌یه‌‌ له‌‌ باسکردنی‌ هه‌ندێ‌‌ له‌‌‬ ‫که‌سایه‌تییه‌کان‌دا‪‌،‬شیعرێکی‌شێرکۆ‌بێکه‌س‌‬ ‫ک �ه‌‌ وه‌س��ف��ی‌ ئ �ه‌و‌ که‌سایه‌تییه‌ی‌ ک���ردووه‌‪‌،‬‬ ‫هێناویه‌تییه‌وه‌‪ ‌،‬ئ�ه‌م�ه‌ش‌ ب�ه‌ه��ۆی‌ نزیکی‌‬ ‫نووسه‌ر‌له‌‌شێرکۆ‌بێکه‌سه‌وه‌یه‌وه‌و‌ئاگاداری‌‬ ‫شیعره‌کانی‌شاعیره‌‪.‬‬ ‫نووسه‌ر‌خه‌م‌له‌چی‌ده‌خوات؟‬ ‫له‌‌باسکردنی‌زۆربه‌ی‌ئه‌و‌که‌سایه‌تییانه‌ی‌‬ ‫که‌‌ له‌م‌ کتێبه‌دا‌ باسکراوه‌‪ ‌،‬نووسه‌ر‌ خه‌م‌‬

‫بۆ‌ئ�ه‌وه‌‌ده‌خ��وات‪‌،‬که‌‌چۆن‌تا‌له‌‌ژیاندا‌‬ ‫ب���وون‪‌،‬ب �ه‌‌شایسته‌و‌رێ���زه‌وه‌‌ب��ۆ‌ک��ار‌و‌‬ ‫به‌رهه‌مه‌کانیان‌ ن�ه‌ڕوان��راوه‌و‌ رێزیان‌ لێ‌‬ ‫نه‌گیراوه‌‪ ‌،‬ه�ه‌روه‌ه��ا‌ پرسه‌کانیشیان‌ به‌‌‬ ‫چۆڵی‌و‌سارد‌و‌سڕی‌به‌ڕێکراوه‌و‌که‌مترین‌‬ ‫ک�ه‌س‌ وه‌ک��و‌ وه‌ف��ای�ه‌ک‌ بۆ‌ که‌سایه‌تییانه‌‌‬ ‫به‌شدارییان‌ ک��ردووه‌‪ ‌،‬نموونه‌ی‌ پرسه‌ی‌‬ ‫(جیهاد‌دڵپاک‌و‌محێدین‌زه‌نگه‌نه‌و‌که‌ریم‌‬ ‫شاره‌زا‪....‬هتد‌ به‌‌ نمونه‌‌ ده‌هێنێته‌وه‌و‌ له‌‌‬ ‫پرسه‌ی‌ناشتنی‌حوسێن‌حوزنی‌موکریانی‌‬ ‫دا‌‪‌،‬ئاماژه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌‌ده‌کات‪‌،‬جگه‌‌له‌‌هه‌ژار‌‬ ‫موکریانی‌ و‌ هاوژینه‌که‌ی‌ و‌ سێ‌ که‌سی‌‬ ‫تر‪ ‌،‬که‌س‌ ئاماده‌ی‌ ناشتنه‌که‌ی‌ نه‌بووه‌‪‌.‬‬ ‫هه‌روه‌ها‌له‌دوای‌کۆچکردنیشیان‪‌،‬خه‌م‌بۆ‌‬ ‫ئه‌وه‌‌ده‌خوات‪‌،‬که‌‌گۆڕه‌کانیان‌ونن‌و‌که‌س‌‬ ‫پێیان‌ نازانێت‪ ‌.‬وه‌ک��و‌ گه‌النی‌ دونیا‌ که‌‌‬ ‫گۆڕی‌نوسه‌ر‌و‌شاعیر‌و‌که‌سایه‌تیه‌کانیان‌‬ ‫گرنگییان‌ پێنادرێت‪ ‌،‬تا‌ بکرێنه‌‌ شوێنێکی‌‬ ‫گه‌شتیاری‪ ‌،‬خه‌ڵکانی‌ بیانی‌ و‌ گه‌شتیاران‌‬ ‫ل �ه‌واڵت��ان��ی‌دی���ک���ه‌وه‌‪‌،‬ک��ات��ێ��ک‌س �ه‌ردان��ی‌‬ ‫ک��وردس��ت��ان‌ده‌ک����ه‌ن‪‌،‬س��ه‌ردان��ی‌م���ه‌زاری‌‬ ‫که‌سایه‌تییه‌کانمان‌بکه‌ن‪.‬‬ ‫دوا‌وته‌‬ ‫ئه‌گه‌رچی‌ئه‌م‌کتێبه‌‌له‌وانه‌یه‌‌به‌شێک‌له‌‌‬ ‫زانیارییه‌کانی‌ بۆ‌ به‌شێک‌ له‌‌ خوێنه‌ران‌‬ ‫دووب���اره‌ب���ن‪ ‌،‬ب���ه‌اڵم‌ ش��ێ��وازی‌ نوسین‌ و‌‬ ‫گ��ێ��ڕان �ه‌وه‌ک �ه‌ی‌ به‌شێوه‌یه‌کی‌ درام���ی‌ و‌‬ ‫سه‌رنجڕاکێش‌ و‌ ئاستی‌ زم��ان‌ و‌ الیه‌نی‌‬ ‫هه‌ڵه‌چنیش‪ ‌،‬چێژێکی‌ له‌خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ��ه‌م‌ کتێبه‌دا‌ ده‌ی��ب��ی��ن��ی‪ ‌،‬ب���ه‌اڵم‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫ئ �ه‌وه‌ش‌دا‌ئ �ه‌وه‌ی‌جێگه‌ی‌ک�ه‌م‌و‌کوڕی‌‬ ‫بێت‪‌،‬نه‌نوسینی‌ئه‌و‌زانیارییانه‌یه‌‌که‌‌له‌م‌‬ ‫کتێبه‌دا‌ باسکراوه‌‪ ‌.‬زانیاری‌ و‌ وه‌رگرتنی‌‬ ‫ه��ه‌ر‌ پ �ه‌رگ��راف��ێ��ک‌ ل �ه‌‌ کتێبێکی‌ دیکه‌‪‌،‬‬ ‫ئه‌مانه‌تێکی‌ زانستی‌ ی �ه‌و‌ ده‌بێت‌ ناوی‌‬ ‫سه‌رچاوه‌که‌ی‌بنوسرێت‪‌،‬که‌‌به‌داخه‌وه‌‌له‌م‌‬ ‫کتێبه‌دا‌ئه‌و‌الیه‌نه‌‌فه‌رامۆشکراوه‌‪.‬‬

‫‪20‬‬

‫‪12‬‬

‫ژماره (‪ )1761‬چوارشهممه ‪2018/7/4‬‬ ‫ژماره (‪ )1311‬چوارشهممه ‪2014/5/21‬‬

‫مندااڵن‬ ‫مندااڵن‬

‫کۆترو رێوى‬

‫ن���هب���وو‬ ‫هه بوو‬ ‫ج����وانو‬ ‫ک��ۆت��رێ��ک��ی‬ ‫ل���هس���هر‬ ‫ن��هخ��ش��ی��ن ه���هب���وو‪،‬‬ ‫داربهڕویهکى بهرز دهژیا‪ .‬پاش ئهوهى‬ ‫هێالنهیهکى خنجیالنهى بۆخۆی‬ ‫دروستکرد‪ .‬جارێکیان کۆترهکه چهند‬ ‫هێلکهیهکى کردو لهسهری ههڵنیشت‬ ‫ههتا هێلکهکانى تروکان‪ .‬پاشان سێ‬ ‫بێچوى جوانو خنجیلهی بوو‪.‬‬ ‫ب��هاڵم ههموو کاتێک م��ام رێ��وى پێی‬

‫ف����ێ����رب����وو ب���وو‬ ‫ه���هرک���ات���ێ���ک‬ ‫ب����ێ����چ����وى‬ ‫ب����ب����وای����ه‪،‬‬ ‫دهبوایه بێچویهکى‬ ‫ل���ێ���ب���س���هن���دای���هو‬ ‫بیخواردایه‪ .‬بۆیه دههاته‬ ‫بهردەم داره بهرزهکهو‬ ‫داوای لهکۆترهکه دهکرد‬ ‫»بێچویهکى بۆ فڕێبداته‬ ‫خ��������وارهوه‪ ،‬ه���هڕهش���هى‬ ‫لێدهکرد ئهگهر نهیداتێ خۆی‬ ‫سهردهکهوێته س���هردارهک���ه«‪ .‬کۆتری‬ ‫بهستهزمان ناچاردهبوو بۆى ههڵبداته‬ ‫خ����وارهوه‪ .‬رۆژێ��ک��ی��ان ک��ۆت��رهک��ه زۆر‬ ‫بهغهمباریهوه دانیشتبوو‪ ..‬لهوکاتهدا‬ ‫ح��اج��ی ل��هق لهقێک ل��هس��هر دارهک���ه‬ ‫نیشتهوهو کۆترهکهى بهو شێوهیه بینى‪،‬‬ ‫بۆیه لێی پرسی هۆکاری بێتاقهتیهکهى‬ ‫چیه؟ کۆترهکه بهسهرهاتى خۆی بۆ‬ ‫گێڕایهوه‪ .‬حاجی لهق قهق ئامۆژگاری‬ ‫کردو پێیوت »ئهگهر ئهمجاره هاتهوه‬ ‫پێی بڵی لهکوێ تۆ دهتوانى سهربکهویت‬ ‫بهداردا‪ ،‬بۆیه کۆترهکه بهقسهى حاجی‬

‫وێنەی کۆتر بکێشە‬

‫لهق لهقهکهى کرد‪ .‬کاتێک رێوى هات‬ ‫داوای��ک��رد بێچویهکەى بداتێ‪ ،‬پێیوت‬ ‫»رێوى تۆ ناتوانیت سهربکهویت بهسهر‬ ‫داردا‪ ،‬لهبهرئهوه هیچت نادهمێ»‪ .‬رێوی‬ ‫لێی پرسی «کێ ئامۆژگارى ک��ردوی؟»‬ ‫کۆترهکه وهاڵمی دایهوهو وتى »حاجی‬ ‫لهق لهق» رێویهکه خێرا چوو بۆالی‬ ‫روبارهکه چونکه دهیزانى حاجی لهق‬ ‫لهق لهوێیه‪ .‬کاتێک گهیشته ئهوێ‪ ،‬چوه‬ ‫پێشهوه لهحاجی ل��هق ل��هقو پێیوت‬ ‫»ئهگهر ههوا لهالی راستهوه بێت‪ ،‬سهرت‬ ‫دهبەیته کام ال؟» ئهویش وتى »بۆ الی‬ ‫چ��هپ» رێویەکه دوب��اره پرسیو وتى‬ ‫چهپتهوه هات‬ ‫»ئهگهر الی‬

‫سهرت دهبهیته کام ال؟» ئهویش وتى‬ ‫»بۆ الی راست یان پشتمهوه‪ ».‬رێویەکه‬ ‫دوب���اره وت��ى »ئ��هى ئ��هگ��هر لهههموو‬ ‫الیهکهوه ههوا هات سهرت دهبهیت بۆ‬ ‫ک��ام ال؟» ئهویش وت��ى «دەیبهمه ژێر‬ ‫باڵمهوه« ئهویش وتى »چۆن دهتوانیت‬ ‫بیبهیته ژێر باڵتهوه؟ نیشانم بده چۆن‬ ‫ئهو کاره دهکهیت» لهق لهقهکه سهری‬ ‫کرد بهژێرباڵیدا بۆ ئ��هوهى رێویەکه‬ ‫بیبینێ‪ ،‬رێویەکهش خێرا هێرشی بۆ‬ ‫بردو خواردی پاشان وتى »تۆ ئامۆژگاری‬ ‫خهڵکی تر دهکهیت بهاڵم بهکهڵکى خۆت‬ ‫نههات»‪.‬‬

‫کۆترهکه رەنگ بکە‬

‫ژماره (‪ )1761‬چوارشهممه ‪2018/7/4‬‬

‫چاوپێکەوتن‬

‫‪13‬‬

‫بهڕێوهبهری پۆلیسی ههولێر بۆ ‪:‬‬

‫داوا‌له‌‌ده‌زگا‌ئه‌منیه‌کانی‌سلێیمانی‌ده‌که‌م‬ ‫به‌‌هیچ‌شێوه‌یه‌ک‌رێگه‌نه‌ده‌ن‌هه‌اڵتووان‌داڵده‌بدرێن‬ ‫سازدانى‪ :‬رهنجدهر رزگار‪ ،‬ههولێر‬

‫بڕگهیهک ههیه‬ ‫له لێبووردنی گشتی‬ ‫دهڵێ سوڵحی‬ ‫عهشایری بکه و‬ ‫دواجار ئازادبه‬

‫لیوای مافپهروهر عهبدولخالق‬ ‫تهلعهت بهڕێوبهری پارێزگاری ههولێر‬ ‫رایدهگهیهنێت چهندین تۆمهتبار له‬ ‫ههولێر ههاڵتوون و لهالیهن «کهسانێک»‬ ‫له سلێمانى داڵده دراون‪ ،‬داواش له هێزه‬ ‫ئهمنییهکانى سلێمانى دهکات رێگه‬ ‫بهوه نهدهن‪.‬‬ ‫عهبدولخالق تهلعهت لهم چاوپێکهوتنهدا‬ ‫لهگهڵ رۆژنامهى ‪ ‬ئاماژه بهوه‬ ‫دهکات‪ ،‬ههموو دهسهاڵتێکیشیان پێدراوه‬ ‫ئیجرائات لهگهڵ ههموو کهسێک بکهن‬ ‫که تاوانی کردبێت‪ ،‬ئهگهر ئهو کهسه‬ ‫پێگهی سهربازی ههبێ یاخود حزبی‬ ‫ههبێ یاعهشایری‪.‬‬ ‫ههروهها باس له رووداوهکانى کوشتن‬ ‫بهچهک دهکات له رۆژانى رابردوداو باس‬ ‫له هۆکارهکانى زیادبوونى چهک دهکات‬ ‫له دهستتى هاواڵتیان‪.‬‬ ‫‪ :‬ل��ه دهزگ���ا ئهمنیهکان ب��اس ل��هوه‬ ‫دهکرێت ش��اری ههولێر سهقامگیره ئهوه‬ ‫که دهبینرێ و له دهزگانی راگهیاندن باس‬ ‫دهک��رهێ��ت چهندحالهتێکی کوشتنی یهک‬ ‫ل���هدوای ی��هک ههبووهئهمه چۆنه ئهگهر‬ ‫روونیکهیتهوه ش��اری ههولێر سهقامگیره‬ ‫یاخودنا ؟‬ ‫ع��هب��دول��خ��ال��ق ت��هل��ع��هت‪ :‬خ��هڵ��ک دڵنیا‬ ‫دهک��هی��ن��هوه ه��هول��ێ��ر ش��ارێ��ک��ی ئ��ارام��ه‪،‬‬ ‫نمونهشمان ب��ۆ ئ��هوه مانگی رهم���هزان و‬ ‫رۆژانی جهژن بوو تهنانهت یهک حاڵهتیش‬ ‫له ناو شاری ههولێر روویان نهداوه‪ .‬ئهو یهک‬ ‫دوو رووداوهی دوای جهژن لهسهر کێشهی‬ ‫کۆمهاڵیهتی ی��ان ئ���هوهی ل��هس��هر کێشهی‬ ‫ئۆتۆمبێل چهند حاڵهتێک بوو یهک له دوای‬ ‫یهک روویانداو تاوانبارانیش دهستگیر کران‪.‬‬ ‫ئهمهش بووه هۆکاری ئهوهی کهوا تاڕادهیهک‬ ‫وا پیشان بدرێت له دهزگ��ا راگهیاندنهکان‬ ‫باڵو بکرێتهوه که وا ش��اری ههولێر ئارام‬ ‫نییه‪ ،‬بهپێچهوانهوه ههولێر ئارامه‪ .‬ههولێر‬ ‫تاکه ش��اری عێراقه ش��هو و رۆژی یهکه‪،‬‬ ‫شهوانه تاوهکو بهیانی جوڵه له ناو شاری‬ ‫ههولێر ت��هواو نابێ‪ .‬دوای ئهو رووداوان��ه‬ ‫لیژنهیهکی هاوبهش پێکهێندرا‪ .‬ئهو لیژنهیه‬ ‫بهر دهوام دهبێت‪ .‬مهبهست و ئامانجمان‬ ‫ئهوهیه چهک له ناو شار داماڵین به ههموو‬ ‫شێوهیهک چ ئهوانهی مۆڵەتیان پێدراوه چ‬ ‫ئ��هوان��هی مۆڵهتیان پێ ن���هدراوه ئهوانهی‬ ‫مۆڵتان پێدراوه دووب��اره پێداچوونهوهی‬ ‫پێدادهکهین‪ .‬ئهوانهی مۆڵتان پێنهدراوه‬ ‫دهستگیریان دهک��هی��ن‪ .‬ئێستا کۆمهڵێک‬ ‫پ��ارچ��ه چ��هک‪ ،‬دهس��ت��ی ب��هس��هر داگ��ی��راوه‪،‬‬ ‫ههوهها کۆمهڵێک سهیارهش دهستگیر کراوه‪،‬‬ ‫ئهوانهی تابلۆکانیان ساخته یا تابلۆیان پێوه‬ ‫نییه یاخود ئهوانهی جام رهشن‪ .‬هاواڵتیان‬ ‫دڵنیا دهکهینهوه ئهوانه ههموویان دهستگیر‬ ‫ک��راون و بهردهوامیش دهبین لهدهستگیر‬ ‫کردنیان ‪.‬‬ ‫‪ :‬ئهو پارچه چهکانه چۆن کهوتۆته‬ ‫دهست هاواڵتیان ؟‬ ‫ع��هب��دول��خ��ال��ق ت��هل��ع��هت‪ :‬دروس��ت��ب��وون��ی‬ ‫ئ���اژاوه و ش��هڕ ل��ه ه��هر ن��اوچ��هی��هک ئ��هوه‬ ‫ئهنجامهکهیهتی‪ ،‬دوای ئهوهی من ساڵی ‪٢٠١٣‬‬ ‫ئهو پالنهی دامان نابوو لهسهری کارمان کرد‬ ‫وهکو ئێستا ههوڵماندا به ههموو شێوهیهک‬

‫لیوای مافپهروهر عهبدولخالق تهلعهت بهڕێوبهری پارێزگاری ههولێر‬ ‫نههێنه دهرهوه بۆیه هیچ کهسێک له ههر‬ ‫چهک له ناو شار داماڵین‪ ،‬بهاڵم به داخهوه‬ ‫پله و پایهک بێ بۆی نییه له ناو شار چهک‬ ‫هاتنی شهڕی داعش و هاتنی ئهو ههموو‬ ‫ههڵبگرێت ‪.‬‬ ‫پارچه چهکه بۆ ناو شار و هاتنی کۆمهڵێک‬ ‫‪ :‬بازارێک ههیه له ههولێر به ئاشکرا‬ ‫کهس به ناوی خۆبهخش پهیدابوون‪ ،‬ههموو‬ ‫چهکی لێ دهکرێ و دهفرۆشرێت ئهمه چۆن‬ ‫ئهمانه هۆکار بوون جارێکی تر ئهو پارچه‬ ‫کۆنترۆل دهکهن چیتان ههیه بۆ ئهمه ؟‬ ‫چهکانه بهشێویهکی ئێجگار زۆر باڵو‬ ‫عهبدولخالق تهلعهت‪ :‬لهدونیادا ب��ازاڕی‬ ‫ببێتهوه لەناو شار‪ .‬دوای کۆتایی هاتنی شهڕی‬ ‫چهک ههیه کڕین و فرۆشتنی پێوهدهکرێت‪،‬‬ ‫داعش‪ ،‬ههموو ئهو چهکانه له شوێنی خۆیان‬ ‫له ئهمهریکا و ههموو واڵتانی ئهوروپیش‬ ‫مانهوهو هیچیان نهچۆته دهرهوهی شار‪.‬‬ ‫ئهوانهی له بهرهکانی جهنگ بوون ‪ ١٢٠‬ههزار‬ ‫ئهو بازاڕه ههیه‪ ،‬من خۆم ههموو بازاڕی‬ ‫پێشمهرگه و چهند ههزار پۆلیس و ئاسایش و‬ ‫چهکم بینیوه‪ .‬واڵت بهبێ ب��ازاڕی چهک‬ ‫پاسهوانی بهرپرسهکان و پاسهوانی بارهگان‪،‬‬ ‫نابێ چونکه ئهگهر ئهو بازاڕه چهکه نهبێ و‬ ‫دیاری نهکرێت‪ ،‬کۆمهڵێک رێسا و یاسای بۆ‬ ‫ههموو ئهوانه چهکیان بهدهستهوهیه لهگهڵ‬ ‫دانهنرێت که ئێستا بۆ دانراوه‪ ،‬وای لێدێت‬ ‫ئهو چهند ههزار خۆبهخشهی ههبوو دوای‬ ‫لهسهر شهقام و کۆاڵنهکان و ب��ازاڕهک��ان‬ ‫کۆتایی هاتنی شهڕ ئارامبوونی ناوچهکه وا‬ ‫مامهڵه بهچهک دهک��رێ‪ .‬ئێستا شێوازێکی‬ ‫تر پهیدابووه‪ ،‬ئهویش له رێگهی فهیسبووک‬ ‫چهک دهکڕدرێ و دهفرۆشرێت‪ ،‬ئهوه کڕین‬ ‫و فرۆشتنێکی تره‪ .‬ئێمه ناتوانین کۆنتڕۆڵی‬ ‫ف��هی��س��ب��ووک ب��ک��هی��ن‪ ،‬ب��ۆی��ه دی��اری��ک��ردن��ی‬ ‫شوێنێک بۆ ب��ازاڕی چهک به سهرپهرشتی‬ ‫کردنی لهالیهن ئاسایش و کۆنتڕۆڵکردنی‬ ‫وه ئ��هوهی چ��هک دهک���ڕێ‪ ،‬دهزان���رێ کێیه‬ ‫ئهوهی دهشیفرۆشێت دهزاندرێ کێیه‪ ،‬ئهوهی‬ ‫مامەڵه بهچهک دهکات دهزانرێ کێیه‪ .‬ئهمه‬ ‫هۆکارێک نییه بۆ دیاردهی چهک ههڵگرتن‬ ‫پێویست دهکات پێداچوونهوه به ههموو ئهو‬ ‫ههروهها ئهو بازاڕهش پێداچوونهوهی بۆ‬ ‫چهکانه بکهینهوه و دهست بهسهر ههموو‬ ‫دهک��رێ��ت‪ .‬بهرنامهیهکمان ب��ۆی دان��اوه بۆ‬ ‫ئهو چهکانه بگرینهوه ‪.‬‬ ‫ئ��هوهی بتواندرێ زیاتر کۆنتڕۆڵ بکرێت‪.‬‬ ‫‪ :‬پالنتان چییه بۆ دهس��ت بهسهر‬ ‫پێشتر ههوڵێک ههبوو ئهو بازاڕه بهیهکجاری‬ ‫داگرتنهوهی ئهم چهکانه ؟‬ ‫بنبڕ بکرێت‪ .‬بنبڕکردنی بازاڕی چهک‪ ،‬وای‬ ‫عهبدولخالق تهلعهت‪ :‬لهههر شوێنێکی‬ ‫لێدێت کڕین و فرۆشتنهکان دهکهوێته سهر‬ ‫گشتی و کافتیریاکان و بازاڕ و مۆڵهکان‪ ،‬ههر‬ ‫شهقامهکان‪ ،‬بۆیه که دیاریتکرد له ههر‬ ‫کهسێک چهکی پێ بێت ئێمه دهستگیری‬ ‫شونێکی تر دهتوانی دهستگیری بکەیت و‬ ‫دهک��هی��ن‪ ،‬ئ���هوه ق��ۆن��اغ��ی ی��هک��هم��ه‪ .‬دوای‬ ‫ئیجرائاتی لهگهڵ بکهی ‪.‬‬ ‫تێپهڕبوونی ماوهیهک قۆناغی دووهممان‬ ‫‪ :‬هەندێک له عەشیرەتهکان چهک‬ ‫ه��هی��ه ئ��هوهی��ش دهس���ت ب��هس��هر پارچه‬ ‫و چهکدارییان ههیه‪ ،‬زۆرج��ار دهبیسترێ‬ ‫چهکهکانی ت��ری��ش بگرین بهرنامهمان‬ ‫چهکی قورسیشیان ههیه و بۆ بهرژهندی‬ ‫ئهوهیه جارێکی تر ههموو هێزه ئهمنییهکان‬ ‫تایبهت بهکاری دههێنن‪ ،‬بهنمونه چهند‬ ‫و پۆلیس ئاسایش و پێشمهرگه ئهرکی تهواو‬ ‫رۆژی رابردوو عهشیرهتی گۆران و ههرکی‬ ‫ب��ێ‪ ،‬چهکهکانیان له یهکهکانی خۆیان و‬ ‫مان بینی بۆ ئهمه چی دهکهن ؟‬ ‫شوێنی خۆیان جێبهێڵن نەیهێننهوه ناو‬ ‫عهبدولخالق تهلعهت‪ :‬هیوادارم له داهاتوو‬ ‫شار‪ .‬یاخود که هێنایانهوه لهماڵ جێی بهێڵن‬ ‫جارێکی ت��ر بتوانن کهسهکانی خۆیان‬

‫واڵت‬ ‫بهبێ بازاڕی چهک‬ ‫نابێت‬

‫کۆنتڕۆڵ بکهن ئهو چهکانهی پێویست نییه‬ ‫تهسلیم به شوێنهکانی خۆیان بکهنهوەو‬ ‫له کاتی ههر رووداوێ��ک به ههموو شێوێک‬ ‫ههڵبدرێت پهنا بۆ یاسا ببردرێت نهک پهنا‬ ‫بۆ تهقهکردن ببهن و دواجار دابنیشن سوڵح‬ ‫بکهن و به بڕێک پاره ئازادبکرێن ‪.‬‬ ‫‪ :‬لێبوردنی گشتی هۆکار نهبووه بۆ‬ ‫ئهو رووداوانهی روویانداوون ؟‬ ‫عهبدولخالق تهلعهت‪ :‬لێبووردنی گشتی‪،‬‬ ‫ه��ۆک��ارێ��ک��ی س��هرەک��ی ب��وو ب��ۆ زی��ادب��ون��ی‬ ‫تاوانهکان‪ .‬مهرج نییه بهس له ههولێر له‬ ‫دهۆک ماوهیهک بهر له ئێستا لهسهر زهوی‬ ‫پێنج ک��هس ک��وژرا لهسلێمانیش ‪ ٩‬کهس‬ ‫تهنها لهیهک شوێن کۆژرا و بریندار ههبوون‬ ‫ئهویش ههر لهسهر کێشهی زهوی‪ ،‬له چهند‬

‫لێبووردنی گشتی‪،‬‬ ‫هۆکارێکی سهرەکی بوو‬ ‫بۆ زیادبونی تاوانهکان‬ ‫رۆژی پێشوو ئهفسهرێک و حیمایهکهی‬ ‫کوژران‪ .‬لهتووی مهلیک دووکهسی تر کوژرا‪.‬‬ ‫ب��هس له ههولێر نییه‪ ،‬له ههموو ش��ار و‬ ‫شارۆچکهکان که چهک زیاد دهبێ دهبێته‬ ‫ه��ۆی زی��ادب��وون��ی ت��اوان��هک��ان ‪ .‬له ماوهکی‬ ‫کهم ‪ ٥٦٠‬کهس ئازاد کراون و بهرلێبووردنی‬ ‫گشتی ک���ەوت���وون‪ ،‬ب��ڕگ��هی��هک ه��هی��ه له‬ ‫لێبووردنی گشتی دهڵێ سوڵحی عهشایری‬ ‫بکه و دواج���ار ئ��ازادب��ه‪ ،‬ئ��هوه بڕیارێکی‬ ‫ههڵهبوو‪ ،‬هیوادارم جارێکی تر ئهو بڕیاره‬ ‫دووباره نهبێتهوه رێگهنهدرێت جارهکی تر‬ ‫لێبووردنی گشتی بکرێت‪ ،‬لهبهر ئهوهی له‬ ‫بهرژهوهندی هیچ کهسێک دا نییه‪ .‬ئهوانهی‬ ‫تاوان دهکهن‪ ،‬ئهوانهی خهڵک دهکوژن و دزی‬ ‫دهکهن‪ ،‬دهبێ ئیجرائاتیان لهگهڵ بکرێت و‬ ‫لهبهندینخانهکان بمێنهوه به هیچ شێوهیهک‬ ‫رێگه نهدرێت ئهوانه ئازاد بکرێن‪.‬‬

‫‪ :‬ه��هن��دێ��ک ک���هس و ب��هرپ��رس یا‬ ‫سهرۆک عهشیرهتهکان تاوانباران الی خۆیان‬ ‫داڵ����دهدهن ی��ا داڵ���دهدهرێ���ن‪ ،‬ب��ۆ ئ��هوه هیچ‬ ‫پالنێکتان ههیه؟‬ ‫عهبدولخالق تهلعهت‪ :‬ئ��هوه کێشەیەکه‬ ‫ئێمه دهب��ێ یهکالیی بکهینهوه‪ ،‬ههموو‬ ‫دهسهاڵتێکیشمان پێدراوه ئیجرائات لهگهڵ‬ ‫ههموو کهسێک بکهین‪ .‬ههر کهسێک تاوان‬ ‫بکات دهستگیر دهک��رێ��ت‪ ،‬جا ئ��هو کهسه‬ ‫پێگهی س��هرب��ازی ی��اخ��ود ح��زب��ی ههبێ‬ ‫یاعهشایری ههبێ‪ .‬به سوپاسهوه ئهو چهند‬ ‫رۆژه‪ ،‬لهم ههڵمهته ئهوانیش لهگهڵ ئێمه‬ ‫له پهیوهندین به هیچ شێوهیهک ئامادهنین‬ ‫هیچ کهسێک داڵ��دهب��دهن‪ .‬ئ��هوهی تاوانبار‬ ‫داڵده بدات‪ ،‬خۆشی وهک ئهو دهبێته تاوانبار‪.‬‬ ‫ئێستا سێ چوار رووداوی کوشتنمان ههیه له‬ ‫سلێمانی داڵدهدراون‪ ،‬لێرهوه داوا له ههڤااڵن‬ ‫و برادهرانی پۆلیس و ئاسایشی سلێیمانی‬ ‫و دهزگا ئهمنییهکانی ناو سلێمانی دهکهم‪،‬‬ ‫ب��ه هیچ ش��ێ��وهی��هک رێ��گ��هن��هدهن ئ��هوان��ه‬ ‫داڵدهبدرێن ل��هالی کهسانێک له سلێمانی‬ ‫و یاداشتی دهستگیرکردنمان بۆ رهوان��ه‬ ‫کردوون هیوادارم ئهوانه جێبەجێ بکرێ و‬ ‫دهستگیربکرێن و بۆمان رهوانه بکهن‪ ،‬ئهو‬ ‫تاوانانهش له ههولێر کراوه و له سلێمانی‬ ‫داڵدهدراون ‪.‬‬ ‫‪ :‬ل��ه ههلێریش حاڵهتی داڵ���دهدان‬ ‫ههبووه ئێوه چیتان کردووه ؟‬ ‫عهبدولخالق تهلعهت‪ :‬ههبێت و بێته المان‪،‬‬ ‫ئێمهش دهستگیری دهکهین و ئیجرائاتی‬ ‫پێویست دهکهین ‪.‬‬ ‫‪ :‬بۆ ئۆتۆمبێل و ماتۆرسکیلهکان‬ ‫چیتان کردووه ئهوانهی بێ تابلۆ و بێ ناو‬ ‫نیشانن؟‬ ‫ع��هب��دول��خ��ال��ق ت��هل��ع��هت‪ :‬رۆژان����ه خهڵک‬ ‫دهستگیر دهکرێت له سهر ئهو بابهتانه‪،‬‬ ‫له م��اوهی مانگێک ح��هوت س��هد و بیست‬ ‫ماتۆڕسکیل و ئۆتۆمبێل لهسهر ئهو بابهتانه‬ ‫دهستگیرکراون‪ ،‬ههمووشی موسادهرهکران‪.‬‬ ‫ماتۆڕسکیلهکان ب��ه ئۆتۆمبێلی تایبهت‬ ‫پانکراونتهوه و دراونهته کارگهی شیش بۆ‬ ‫ئهوهی کارگهی شیش سوودی لێ وهربگرێت‬ ‫و بەردهوامیش دهبین له دهستگیرکردنیان‬ ‫‪ :‬ئامارتان الیه له سهرهتای ئهم ساڵ‬ ‫چهند تاوانبار دهستگیر کراون؟‬ ‫عهبدولخالق تهلعهت‪ :‬ل��هس��هری ساڵهوه‬ ‫تاوهکو ئێستا ههزار و پێنج سهد و ههشتاو‬ ‫پێج تاوانبار دهستگیر ک��راون له ههموو‬ ‫تاوانه جۆر بهجۆرهکان و دهستگیر کراون‬ ‫و دووسهد و یانزه پهڕاوی لێکۆڵینهوهمان‬ ‫یهکال کردووەتهوه‪ ،‬ئهوهی ماوه لهماوهیهکی‬ ‫یهکجار کهم ئهوانیش یهکال دهکهینهوه ‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫ژماره (‪ )1761‬چوارشهممه ‪2018/7/4‬‬

‫بیروڕا‬

‫پێشمەرگە و کێشەی شکۆمەندیی داعش‬ ‫لە سێ گۆشەنیگای جیاوازی فەلسەفەی ڕەوشتەوە‬ ‫سۆران ئازاد‬ ‫ل��ە ڕاپ��ۆرت��ێ��ک��ی ک��ەن��اڵ��ی (ب���ی ب��ی س��ی)‬ ‫ی بەریتانیدا‪ ،‬ک��ە ل��ە ‪31‬ی مانگی ‪5‬ی‬ ‫ئەمساڵ باڵوکراوەتەوە‪ ،‬بەپشتبەستن بە‬ ‫بەڵگەکانی ڕێکخراوی (چ��اودێ��ری مافی‬ ‫م��رۆڤ)‪ ،‬گومانی ئ��ەوە دەوروژێ��ن��درێ��ت‪،‬‬ ‫کە هێزەکانی پێشمەرگە ‪375‬بارمتەی‬ ‫(داع�����ش)ی�����ان ک��ۆم��ەڵ��ک��وژ ک��ردب��ێ��ت‪.‬‬ ‫ڕاپ��ۆرت��ەک��ە ناتوانێت ڕاستییەتی ئەو‬ ‫ک���ردارە بسەلمێنێت‪ ،‬ب��ەاڵم ل��ە ڕێگەی‬ ‫تۆنی دەنگییەوە وا بە بینەر دەگەیەنێت‪،‬‬ ‫کە هێزەکان ئەو کارەیان کردبێت‪ .‬من‬ ‫لەو بابەتەدا گریمانەی ئەوە دەکەم‪ ،‬کە‬ ‫پێشمەرگە ئەو ک��ارەی ک��ردووە‪ ،‬چونکە‬ ‫ئەوە هەمان ویستی ڕاپۆرتەکەیە‪ .‬ئەگەر‬ ‫ئ��ەوە ڕاستبێت‪ ،‬بەگوێرەی (جاڕنامەی‬ ‫گ��ەردوون��ی��ی مافەکانی م����رۆڤ)‪ ،‬ئ��ەوە‬ ‫پێشێلکردنی مافی مرۆڤە‪ ،‬چونکە کوشتن‬ ‫واتە شکاندنی شکۆمەندیی مرۆڤ‪ .‬بەاڵم‬ ‫بۆ ئەوەی زیاتر لە کێشەی شکۆمەندیی‬ ‫م��رۆڤ ق��ووڵ ببینەوە‪ ،‬پێویست دەک��ات‬ ‫ئەو کردارە لە ڕوانگەی سێ فەیلەسووفی‬ ‫بواری ڕەوشت لێک بدەینەوە‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫تێبگەین ئایا ئەو کردارەی گریمانەکراوەی‬ ‫پێشمەرگە لە ڕووی ڕەوشتییەوە ڕاستە‬ ‫یان هەڵە‪.‬‬ ‫ئیمانوێڵ کانت (‪)1804-1724‬‬ ‫(ک���ان���ت)‪ ،‬ف��ەی��ل��ەس��ووف��ی ئ��ەڵ��م��ان��ی‪ ،‬بە‬ ‫داهێنەری چەمکی شکۆمەندیی مرۆڤ‬ ‫(‪ )Human Dignity‬ل��ە ف��ەل��س��ەف��ەی‬ ‫ڕۆشەنگەرییدا دادەن��درێ��ت‪ .‬کاریگەریی‬ ‫تێڕامانەکانی (کانت) لەسەر ئەو بابەتە‬ ‫هێندە گەورەیە‪ ،‬کە تەنانەت لەژێر هەمان‬ ‫کاریگەرییدا خاڵی ی��ەک��ەم ل��ە بڕگەی‬ ‫یەکەمی دەستووری واڵتی (ئەڵمانیا) لە‬ ‫ب���ارەی شکۆمەندیی م��رۆڤ��ە‪ ،‬ه��ەر وەک‬ ‫ه��ات��ووە‪« ،‬شکۆمەندیی م���رۆڤ دەبێت‬ ‫نەشکێندراو بێت‪ .‬ڕێزگرتن و پاراستنی‬ ‫دەبێت ئەرکی هەموو دەستەاڵتەکانی‬ ‫دەوڵەت بێت‪ ».‬جگە لەوە‪ ،‬لە (جاڕنامەی‬ ‫گەردوونی مافەکانی مرۆڤی)ی (نەتەوە‬ ‫ی��ەک��گ��رت��ووەک��ان)‪ ،‬شکۆمەندیی م��رۆڤ‬ ‫هەمان گرنگیی هەیە‪ ،‬وەک ئ��ەوەی لە‬ ‫بڕگەی یەکەمی جاڕنامەکەدا هاتووە‪،‬‬ ‫«هەموو مرۆڤەکان بە ئازادیی و یەکسانی‬ ‫لە شکۆمەندی و ماف لەدایک دەب��ن‪.« ...‬‬ ‫هەر لەبەر هەمان گرنگییە‪ ،‬کە (کانت)‬ ‫ی��ەک��ەم��ی��ن ف��ەی��ل��ەس��ووف��ە ل��ێ��رەدا ب��اس‬ ‫دەکرێت‪.‬‬ ‫لە دیدی (کانت)‪ ،‬هەلومەرج و دۆخەکان‬ ‫هیچ گرنگییەکیان لە هەڵسەنگاندنی‬ ‫ڕاستی و هەڵەیی ک��رداری ئێمەدا نییە‪.‬‬ ‫گرنگ نییە ئەو دۆخەی ئێمە تێی داین‬ ‫چ��ەن��دە سەختە‪ .‬ب��ە دی��دی ئ��ەو‪ ،‬ئێمە‬ ‫هیچ کاتێک نابێت یاسا ڕەوشتییەکان‬ ‫پێشێل بکەین‪(.‬کانت) پێی وایە بە تەنیا‬ ‫مرۆڤبوون شکۆمەندیی مرۆڤ فەراهەم‬ ‫دەکات‪ .‬هەر شتێک بەهای لە خۆیدا هەبوو‬ ‫لە دەرەوەی بەهای بەکارهێنانی‪ ،‬ئەوا‬ ‫لە هاوکێشەی شکۆمەندییدا مامەڵەی‬ ‫ل��ەگ��ەڵ دەک��رێ��ت‪ ،‬ن��ەک ل��ە هاوکێشەی‬ ‫بەکارهێنانیدا‪ .‬بەاڵم یەکێک لە ڕاڤەکان‬ ‫بۆ فەلسەفەی ئ��ەوە ئەوەیە‪ ،‬کە (کانت)‬ ‫مەرج بۆ شکۆمەندیی مرۆڤ دا دەنێت‪،‬‬ ‫ه��ەر وەک لە ن��ووس��راوی (بنچینەکاری‬ ‫مێتافیزیکی ڕەوش��ت��ەک��ان) دەنووسێت‪:‬‬ ‫«ڕەوشت و مرۆڤەکان هەتا ئێرە کە توانای‬ ‫ڕەوش��ت��ی��ان ه��ەی��ە‪ ،‬ه��ەر ئ��ەوە ب��ە تەنیا‬

‫شکۆمەندیی هەیە‪ 435-434 :4”.‬واتە مرۆڤ‬ ‫بۆیە شکۆمەندیی هەیە‪ ،‬چونکە توانای‬ ‫کردارێکی هەیە‪ ،‬کە ڕەوشتی بێت‪ .‬هەر‬ ‫لە هەمان نووسراو (کانت) هەشت بەشی‬ ‫بێمەرجی یاسای ڕەوش��ت ڕاڤ��ە دەک��ات‪.‬‬ ‫لەژێر ڕۆشنایی فەلسەفەی ئ��ەودا‪ ،‬ئەو‬ ‫ڕەوش��ت��ەی (داع���ش)ی لەسەر دام���ەزراوە‬ ‫لە دەرەوەی هەر یاسایەکی ڕەوشتییە‪،‬‬ ‫کە (ک��ان��ت) فەلسەفەی ڕەوش��ت��ی خۆیی‬ ‫لەسەر دامەزراندووە‪ .‬لەوانە بەکارهێنانی‬ ‫مرۆڤ وەکو ئامانجی کەرەستەی کوشتن و‬ ‫دەستدرێژیکردنە سەر‪ .‬لێرەدا‪ ،‬ئەندامانی‬ ‫(داع���ش) ت��وان��ای جێبەجێکردنی یاسا‬ ‫ڕەوشتییەکانیان نییە‪ .‬ه��ەر شتێکیش‬ ‫یان بوونێک‪ ،‬نەتوانێت یاسای ڕەوشتی‬ ‫ب��پ��ارێ��زێ��ت‪ ،‬شکۆمەندییەکەی لەژێر‬ ‫پرسیار دایە‪.‬‬ ‫(ئ��ۆل��ی��ڤ��ەر سینسن) ل��ە کتێبی (ک��ان��ت‬ ‫لەسەر شکۆمەندیی مرۆڤ) ئەو پرسیارە‬ ‫دەروژێ��ن��ێ��ت‪ ،‬ک��ە بۆچی (ک��ان��ت) دەڵێت‬ ‫«مرۆڤەکان شکۆمەندییان هەیە‪ ،‬چونکە‬ ‫دەبێت ڕێزیان لێ بگیرێت»‪ ،‬نەک «ئەوان‬ ‫[مرۆڤەکان] دەبێت ڕێزیان لێ بگیرێت‪،‬‬ ‫چونکە شکۆمەندیان هەیە»؟ جیاوازیی‬

‫شکۆمەندیی مرۆڤ‬ ‫دەبێت نەشکێندراو بێت‪.‬‬ ‫ڕێزگرتن و پاراستنی‬ ‫دەبێت ئەرکی هەموو‬ ‫دەستەاڵتەکانی دەوڵەت‬ ‫بێت‬ ‫ئ��ەو دوو ڕستەیە لە ڕووی ڕێزمانەوە‬ ‫ئ��ەوەی��ە‪ ،‬ک��ە ی��ەک��ەم دەرئەنجامی هۆی‬ ‫ڕس��ت��ەی دووەم����ە‪ .‬وات���ە م���رۆڤ دەبێت‬ ‫خاوەن ڕێز بێت تاوەکو بتوانێت خاوەن‬ ‫شکۆمەندیی بێت‪ .‬بەاڵم نموونەی دووەم‬ ‫پێمان دەڵ��ێ��ت‪ ،‬ک��ە م��رۆڤ خ���اوەن ڕێز‬ ‫بێت و خ��اوەن ڕێز نەبێت‪ ،‬هەر خاوەن‬ ‫شکۆمەندییە‪.‬‬ ‫بەاڵم بۆچوونە زاڵەکە ئەوەیە‪ ،‬کە (کانت)‬ ‫بەرگری لە کوشتن ناکات‪ ،‬چونکە گەردوون‬ ‫ناتوانێت لەسەر کوشتن ب��ەردەوام بێت‪.‬‬ ‫کاتێک ئێمە ڕەوای��ەت بە کوشتن بدەین‪،‬‬ ‫ئەوا ڕەوای��ەت بەوە دەدەی��ن‪ ،‬کە کوشتن‬ ‫ببێت بە یاسایەکی گ��ەردوون��ی‪ .‬لەژێر‬ ‫ڕۆشنایی فەلسەفەی ئ���ەودا‪ ،‬دەتوانین‬ ‫بڵێین‪ ،‬کە کاتێک ئێمە بارمتەیەکی(داعش)‬ ‫دەکوژین‪ ،‬ئەوا ڕەوایەت بەوەیش دەدەین‪،‬‬ ‫کە (داعش)بارمتەکانی ئێمە بکوژێت‪.‬‬ ‫پرسیارەکە ئەوەیە‪ ،‬کە ئایا مرۆڤ لە ناو‬ ‫ڕێکخراوی (داع��ش)دا بەهاکەی یەکسانە‬ ‫بە بەهای بەکارهێنانی ی��ان بە بەهای‬ ‫مرۆڤبوونی؟ وەاڵم��ەک��ە ئاشکرایە‪ ،‬کە‬ ‫ب��ەه��ای م��رۆڤ الی (داع���ش) ل��ە بەهای‬ ‫بەکارهێنان و ب���اوەڕەک���ەی دای���ە‪ .‬ئەو‬ ‫کەسانەشی پشتگیریی وەها ڕێکخراوێک‬ ‫دەک���ەن‪ ،‬بەهای ئەوانیش لە پشتگیری‬ ‫و یارمەتییەکەیان دای��ە نەک لە بەهای‬ ‫مرۆڤبوونیان بۆ ئەو ڕێکخراوە‪ .‬لێرەدا‪،‬‬ ‫ئ��ەو ک��ەس��ەی ک��ە دەب��ێ��ت ب��ە ه���ەواداری‬ ‫(داع��ش) یان هەر گرووپێکی توندڕەوی‬ ‫هاوشێوە‪ ،‬خۆیشی ئەوە قبووڵ دەکات‪ ،‬کە‬

‫دەبێت بە بەرهەمێکی بەکارهێنان‪ ،‬نەک‬ ‫بوونەوەرێکی خ��اوەن شکۆ لە دەرەوەی‬ ‫بەهای بەکارهێنان‪.‬‬ ‫جێرمی بێنتەم (‪)1832-1748‬‬ ‫(بێنتەم) فەیلەسووفێکی ئینگلیزە و لە‬ ‫هەمان سەردەمی (کانت)دا ژی��اوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بۆچوونە فەلسەفییەکانی لە بارەی ڕەوشت‬ ‫بە ب���ەراورد لەگەڵ (ک��ان��ت)‪ ،‬جیاوازیی‬ ‫بنچینەییان هەیە‪(.‬بێنتەم) فەیلەسووفێکی‬ ‫یوتالیتاریستە و بایەخێکی گ��ەورە بە‬ ‫چەمکی (قازانجیەتی ‪ )utility -‬داوە‪.‬‬ ‫ئەو لە کتێبی (پێشەکیەک بۆ بنەماکانی‬ ‫ڕەوشت و یاسادانان)‪ ،‬بە وردی ئیش لەسەر‬ ‫چەمکی قازانجیەتی دەکات‪ .‬مەبەستی ئەو‬ ‫لەو چەمکە‪ ،‬وەک خۆی ئاماژەی پێ دەدات‪،‬‬ ‫ئەوەیە‪ ،‬کە هەر کردارێک خۆشبەختی و‬ ‫باشە بۆ زۆرترینی کەسەکان فەرهەم بکات‬ ‫و ئەو ک��ردارە ڕێگە لە خراپە و ئ��ازار و‬ ‫ناخۆشی بگرێت‪ ،‬کردارێکی ڕاستە‪ .‬لە‬ ‫دیدی ئەودا‪ ،‬ئەو بۆچوونە پێوەندیی بە‬ ‫(پاڵنەری سرووشتی) ه��ەر مرۆڤێکەوە‬ ‫هەیە‪ ،‬کە ئەویش خۆ دوورگرتنە لە ئازار‬ ‫و هەوڵدانە بۆ بەدەستهێنانی خۆشبەختی‬ ‫و خۆشگوزەرانی‪.‬‬ ‫(بێنتەم) پێی وایە‪ ،‬کە مرۆڤ بە سرووشتی‬ ‫خۆیەوە‪ ،‬هەموو هەوڵێک دەدات بۆ ئەوەی‬ ‫خۆی لە ئازار بە دوور بگرێت‪ ،‬بۆیە هەر‬ ‫کردارێکیش دوورخستنەوە ناخۆشی و ئازار‬ ‫بێت لە مرۆڤ و ئەو کردارە دوورە مەودا‬ ‫بێت‪ ،‬ئەوا دەبێتە بنچینە بۆ ڕاستییەتی‬ ‫ڕەوش��ت��ی��ی ئ���ەو ک������ردارە‪ .‬ئ��ێ��م��ە چ��ۆن‬ ‫دەزانین‪ ،‬کە کردارێک لە ئازار دوورمان‬ ‫دەخ��ات��ەوە؟ ب��ۆ وەاڵم���ی ئ��ەو پرسیارە‪،‬‬ ‫(بێنتەم) چوار دۆخ لەبەر چاو دەگرێت‪،‬‬ ‫ئەوانیش‪( ،‬خەستیەتی)‪( ،‬ماوە)‪( ،‬دڵنیایی‬ ‫و نادڵنیایی)‪( ،‬دووری����ی)ن‪ .‬ل��ەو ک��ردارە‬ ‫گریمانەکراوەی پێشمەرگەدا‪ ،‬خەسڵەتی‬ ‫(خەستیەتی) ئەو کردارە لەوپەڕی دایە‪،‬‬ ‫چونکە کردارەکە کوشتنە‪ .‬هیچ کردارێک‬ ‫هێندەی کوشتن خەست یان قوڕس نییە‪.‬‬ ‫دووەمیشیان‪( ،‬م��اوە)ی دەرئەنجامی ئەو‬ ‫کردارەیە‪ ،‬کە ئایا کاریگەریی ئەو کردارە‬ ‫چەندە ب���ەردەوام دەب��ێ��ت؟ بۆ نموونە‪،‬‬ ‫ئەگەر پێشمەرگە لەبەر خۆ دوورگرتن‬ ‫ل��ە ئ���ازار ئ��ەو چ��ەک��داران��ەی کوشتبێت‪،‬‬ ‫ئایا ئ��ەو خ��ۆدوورگ��رت��ن��ە درێژخایەنە‬ ‫یان کورتخایەن؟ هەمان پرسیار وەاڵمی‬ ‫دۆخی سێیەمیش دەدات��ەوە‪ ،‬کە (دڵنایی‬ ‫و نادڵنایی) ئەو کردارەیە‪ .‬دۆخی چوارەم‬ ‫بریتییە لە (دووریی)ی ئەو کردارە‪ .‬دووریی‬ ‫ئەو کردارە بۆ پێشمەرگە زۆر نزیکترە تا‬ ‫بۆ ڕاپۆرتەرێک‪ ،‬کە ه��ەزاران کیلۆمەتر‬ ‫دوورە لەو شوێنە دەژێت‪ ،‬کە پێشمەرگە‬ ‫ش���ەڕی ت��ێ��دا ک�����ردووە‪ .‬ئ���ەو ک����ردارەی‬ ‫پێشمەرگە دوورخستنەوەی مەترسیی‬ ‫ئ��ەو چەکدارانەیە بۆ دوورییەکی زۆر‪،‬‬ ‫چونکە یەک چەکداری (داعش) دەتوانێت‬ ‫ک��اری��گ��ەری��ی دوورە م����ەودای هەبێت‪،‬‬ ‫وەک��و چ��ۆن ئ��ەو چەکدارانە کاریگەریی‬ ‫م��ەودای��ی��ان ب��ۆ پێشمەرگە زۆر زیاترە‬ ‫تاوەکو بۆ کەسێک‪ ،‬کە دوور لە مەیدانی‬ ‫شەڕ بە هێمنیی دەژێت‪ .‬بە هەمانشێوە‪،‬‬ ‫بۆچوونی پێشمەرگە کاریگەرییەکەی‬ ‫زۆر گەورەترە لە بۆچوونی کەسێک‪ ،‬کە‬ ‫هەڕەشەی (داعش)ی لێ دوور بووە‪.‬‬ ‫ئ��ەگ��ەر ه��ات��وو ب��ەو چ���وار دۆخ���ە ئێمە‬ ‫نەگەیشتینە ئەنجام‪( ،‬بێنتەم) دوو دۆخی‬ ‫ت��رم��ان ب��ۆ پێشنیار دەک���ات‪ ،‬ئەوانیش‬ ‫(پڕبەرهەمیەتی ‪ )fecundity -‬و (پەتیەتی‬ ‫یان پاکیەتی ‪)purity-‬ن‪ .‬دۆخ��ی یەکەم‬

‫(پڕبەرهەمیەتی) ئاماژەیە بەوەی‪ ،‬کە ئایا‬ ‫ئەو کردارە چەندە دەتوانێت خۆشبەختی‬ ‫زۆری��ن��ە زی��ات��ر پ��ڕ ب��ەره��ەم ب��ک��ات‪ ،‬یان‬ ‫چ��ەن��دە دەت��وان��ێ��ت ک��اری��گ��ەری��ی لەسەر‬ ‫ئەوە هەبێت‪ ،‬ناخۆشی و خراپەی زیاتر‬ ‫بەرهەم نەهێنێت بۆ زۆرایەتی تاکەکان؟‬ ‫بێگومان کردارەکانی (داعش) خێراییەکی‬ ‫گ��ەورەی��ان ل��ە بەرهەمهێانی خ��راپ��ەی‬ ‫تۆقێنەر بۆ زۆرایەتی کەسەکان هەبووە‪.‬‬ ‫بۆیە ڕێگریکردن لە گەشەی (داعش) بەر‬ ‫هەر شێوەیەک بێت‪ ،‬کردارێکە لە ڕووی‬ ‫ڕەوشتەوە ڕاستە‪ ،‬وەک ئەوەی پێشمەرگە‬ ‫ک��ردووی��ەت��ی‪ .‬دۆخ��ی دووەم (پەتیەتی)‬ ‫هەمان هاوکێشە ڕوون دەکاتەوە‪ ،‬کە چۆن‬ ‫دڵنیابین ل��ەوەی ک��ردارێ��ک‪ ،‬کە ئامانج‬ ‫لێی خۆشبەختییە‪ ،‬نەبێت بە کردارێک‬ ‫ئەنجامی ناخۆشی ب��دات بە دەس��ت��ەوە‪.‬‬ ‫ئ��ەگ��ەر بێت و هێشتا نەگەیشتین بە‬ ‫ئەنجام‪( ،‬بێنتەم) دۆخ��ی حەوتەمان بۆ‬ ‫پێشنیار دەک��ات‪ ،‬کە (م���ەودا)ی ک��ردارە‪.‬‬ ‫ڕێکخراوێکی تیرۆریستی وەک��و (داع��ش)‬ ‫کاریگەریی دوورە م��ەودای بەرفراوانی‬ ‫هەیە‪ .‬پێشمەرگە تەنیا مەترسییە بۆ‬

‫مرۆڤ دەبێت‬ ‫خاوەن ڕێز بێت‬ ‫تاوەکو بتوانێت‬ ‫خاوەن شکۆمەندیی‬ ‫بێت‬ ‫ئەو دوژمنەی شەڕی پێشمەرگە دەکات‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم (داع��ش) هەڕەشەیە بۆ سەرتاپێی‬ ‫سەقامگیریی جیهان‪.‬‬ ‫بە ڕەچاوکردنی ئەو دۆخانە بە دیدی‬ ‫(بێنتەم) بێت‪ ،‬پێدەچێت ئێمە ڕووبەڕووی‬ ‫ب��ەرب��ەس��ت��ی ڕەوش���ت���ی ن��ەب��ی��ن��ەوە بۆ‬ ‫هەڵسەنگاندنی ڕاستیەتی وەها کردارێکی‬ ‫گریمانەکراوی پێشمەرگە‪.‬‬ ‫پیتەر سینگەر (‪)1946‬‬ ‫س��ی��ن��گ��ەر‪ ،‬ف��ەی��ل��ەس��ووف��ی ه��اوچ��ەرخ��ی‬ ‫ئوستڕاڵی یەکێکە لە فەیلەسووفە هەرە‬ ‫ن��اس��راوەک��ان��ی ئێستای ب���واری ئ��اک��ار و‬ ‫ڕەوش���ت‪ .‬جگە ل��ە ب��ۆچ��وون��ە ج��ی��اواز و‬ ‫دژەکانی لەبارەی مافی ئاژەاڵن‪ ،‬کوشتنی‬ ‫خ��ۆوی��س��ت��ی ن��ەخ��ۆش و ل��ەب��ارچ��وون‪،‬‬ ‫گەشەپێدەری چەمکی یوتالیتاریانیسمی‬ ‫پێشەنگ (‪)Preferenceutilitarianism‬‬ ‫ە‪ .‬بە گوێرەی ئەو چەمکە‪ ،‬پێشەنگیی‬ ‫ڕاس��ت��ی و هەڵەیی بابەتێک پێوەندیی‬ ‫بەو الیەنانەوە هەیە‪ ،‬کە ب��ەرژەوەن��دی‬ ‫و م��ەت��رس��ی��ی��ان ل��ە ئ��ەگ��ەر ڕوودان و‬ ‫ڕوونەدانی کردارێکدا هەیە‪ .‬من بۆ ئەوەی‬ ‫لە بۆچوونی ت��ەواوی ئەو لەبارەی وەها‬ ‫کەیسێکەوە بزانم‪ ،‬لە نامەیەکدا ئاماژەم‬ ‫بەو کەیسە داوە و داوام لێ کرد بۆچوونی‬ ‫خۆیم بۆ بنێرێت لە ئ��ەگ��ەری ئ��ەوەی‪،‬‬ ‫کە پێشمەرگە دەستی هەبووبێت لە بە‬ ‫کۆمەڵ کوشتنی ئەو چەکدارانەی (داعش)‪،‬‬ ‫لە کاتێکدا (داعش) بەر لە هەر گرووپێک‬ ‫شکۆمەندیی مرۆڤی شکاندووە‪ .‬لە وەاڵمی‬

‫پرسیارەکەمدا‪( ،‬سینگەر) دەنووسێت‪:‬‬ ‫«ئەو جۆرە کردارانە جێگەی تێگەیشتنن‬ ‫بە ڕەچاوکردنی ئ��ەوەی‪ ،‬کە ئەندامانی‬ ‫(داعش) کردوویانە‪ ،‬بەاڵم هێشتا پێویستە‬ ‫لێکۆڵینەوەی دروست بکرێت بۆ بڕیاردان‬ ‫ل��ەوەی کێ تاوانبار و کێ بێگوناهە‪ .‬من‬ ‫بەرگری لە کورتکراوەی فەرمانی کوشتن‬ ‫و جۆرەکانی ت��ری خ��راپ مامەڵەکردن‬ ‫ناکەم‪».‬‬ ‫م���ادام ب��ارم��ت��ەک��ان هیی ش���ەڕن‪ ،‬بەبێ‬ ‫لێکۆڵینەوە ئ��ەوە ڕوون دەب��ێ��ت��ەوە‪ ،‬کە‬ ‫ئەوانە تاوانباربوون‪ ،‬ب��ەاڵم ئ��ەوە ڕوون‬ ‫نابێتەوە‪ ،‬کە لەژێر چ هەلومەرجێکدا‬ ‫بوونەتە تاوانبار‪ .‬ئایا بەزۆر نێردراونتە‬ ‫بەرەکانی شەڕ یان نا؟ (سینگەر) بە گشتی‬ ‫بەرگری لە هیچ جۆرە کوشتنێک و خراپ‬ ‫مامەڵەکردنێک ناکات‪ ،‬بەاڵم تێگەیشتنی‬ ‫بۆ وەها کردارێک هەیە‪.‬‬ ‫دەرئەنجام‬ ‫ه��ەر بەپێی ئ��ەو ڕاپ��ۆرت��ە‪ ،‬هێزەکانی‬ ‫پ��ێ��ش��م��ەرگ��ە ت���ۆم���ەت���ەک���ەی���ان ڕەت‬ ‫کردووەتەوە‪ .‬ئێمە قورسە خۆمان بخەینە‬ ‫ئ��ەو شوێن و هەلومەرجە هەستیار و‬ ‫ترسناکەی پێشمەرگە تێیدا بووە‪ .‬بۆیە لە‬ ‫ئەگەری وەها کردارێکدا‪ ،‬ئێمە لەبەردەم‬ ‫دوو ئەگەر داین‪ .‬یەکەم ئەوەیە‪ ،‬کە ئەو‬ ‫کردارە لە ڕووی ڕەوشتەوە هەڵەیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫جێگرەوەی وەها کردارێک چییە؟ ئایا ئێمە‬ ‫بارمتەکانی شەڕی (داعش) ڕزگار دەکەین‬ ‫بۆ ئ��ەوەی لە زیندان هەمان ئەزموونی‬ ‫(ئەبوبەکر بەغدادی) دووبارە بکەنەوە و‬ ‫ببن بە سەرکردەی ڕێکخراوی تیرۆریستیی‬ ‫توندڕەوی ئیسالمی یان ئازادیان بکەین‪،‬‬ ‫بۆ ئەوەی ئەو ئازادکردنە ببێت بە بەڵگەی‬ ‫ئ���ەوەی‪ ،‬ک��ە خ��وا لەپشتیانە؟ ئەگەری‬ ‫دووەم بە کۆمەڵکوشتنیانە‪ ،‬وەک ئەوەی‬ ‫لە ڕاپۆرتەکە گومان دەکرێت‪ ،‬کە دووبارە‬ ‫دەمانخاتە بەردەم پرسیاری ڕەوشتی‪.‬‬ ‫ه��ەر ل��ە ب��ن��ەڕەت��دا‪ ،‬ن��اوب��ان��گ��ی خێرای‬ ‫(داع���ش) بەشێکی گ���ەورەی پەیوەندیی‬ ‫ب��ەو ک��رداران��ەوە هەیە‪ ،‬کە کردوویانە‬ ‫و دەی��ک��ەن‪ ،‬وەک شکاندنی شکۆمەندیی‬ ‫مرۆڤ بە دڕندەترین شێوە‪ .‬ئێمە لە شۆکی‬ ‫ئەوە داین‪ ،‬کە ئەوە چ هێز و باوەڕێکە پاڵ‬ ‫بەو ئەندامانەوە دەنێت بە سەخترین‬ ‫شێوەی توندوتیژی شکۆمەندیی مرۆڤ‬ ‫بشکێنن‪ .‬ئایا کاتێک شکاندنی شکۆمەندیی‬ ‫م����رۆڤ ب��ب��ێ��ت ب��ە ب��ەش��ێ��ک��ی س��ەرەک��ی‬ ‫ک��ردارەک��ان��ی گرووپێکی تیرۆرستی‪ ،‬لە‬ ‫کاتی بە بارمتەبوونی چەکدارانیان‪ ،‬ئەوان‬ ‫شکۆمەندییان دەمێنێت؟ وەاڵمەکە بۆ هەر‬ ‫یەکێک لە ئێمە بە کراوەیی دەمێنێتەوە‪.‬‬ ‫لینکی ڕاپۆرتەکەی بی بی سی‪،‬‬ ‫‪https://www.youtube.com/watch?v=n‬‬ ‫‪CusipcUhIA&t=0s&list=WL&index=19‬‬ ‫سەرچاوە سوود لێ وەرگیراوەکان‬ ‫‪Kant, Immanuel, “Groundwork for‬‬ ‫‪the Metaphysics of Morals”. Edited‬‬ ‫‪and Translated by Allen W. Wood.‬‬ ‫‪-Yale University Press 2002.4: 434‬‬ ‫‪435‬‬ ‫‪Oliver Sensen, ”Kant on Human‬‬ ‫‪Dignity”. Published by Walter De‬‬ ‫‪.Gruyter, 2011‬‬ ‫‪Bentham, Jeremey “An Introduction‬‬ ‫‪to the Principles of Morals and‬‬ ‫‪Legislation”.‬‬ ‫‪Batoche Books/‬‬ ‫‪.Kitchener/ 2000‬‬

‫ژماره (‪ )1761‬چوارشهممه ‪2018/7/4‬‬

‫بیروڕا‬

‫‪15‬‬

‫حەقیقەتی گەڕانەوە بۆ کەرکوک‬

‫ئاسۆ حاجی‬ ‫گەڕانەوەی پێشمەرگە بۆ کەرکوک لە باسەوە‬ ‫خەریکە دەبێتە ک���ردار و ه��ەم��وو الیەنە‬ ‫پەیوەندیدارەکان‪ ،‬خەریکە ل��ەو بارەیەوە‬ ‫لێک نزیک دەب��ن��ەوە و ئ���ەوەی دەگ��ووت��رێ‬ ‫تەنها میکانیزمی گەڕانەوە و مانەوەیانە لە‬

‫ناوچە جێ ناکۆکەکان کە ش��اری کەرکوک‬ ‫دیارترینیانە‪.‬‬ ‫باسکردنی گەڕانەوەی پێشمەرگە کە دەبوایە‬ ‫بەر لە هەڵبژاردنەکانی پەرلەمانی عێڕاق‪،‬‬ ‫بوایە‪ ،‬بە داوای س��ەرۆک وەزی��ران‪ ،‬عەبادی‬ ‫دواخ��را بۆ ئ��ەوەی ئەمریکا و هاوپەیمانان‬ ‫دەرفەتێکی پێ بدەن و هاوکاری بن بۆ ئەوەی‬ ‫لە هەڵبژاردنەکان سەرکەوتووبێ‪ ،‬لە بەرامبەر‬ ‫ئەوەشدا عەبادی بە گوێرەی بەرژەوەندی‬ ‫ئەمریکا و ڕۆژئاوا ئیدارەی عێراق بکات و لە‬ ‫ئێران دوور بکەوێتەوە‪.‬‬ ‫ئێران کە لە پاشەکشەدایە و دەزانێ ئەمریکا‬ ‫و رۆژئاوا هەوڵی بڕینەوەی دەستەکانی دەدەن‬ ‫لە ناوچەی رۆژه��ەاڵت��ی ن��اوەڕاس��ت‪ ،‬هەموو‬ ‫هەوڵێک دەدا کۆسپیان بۆ دروس��ت بکا لە‬

‫ڕێگای ڕاگەیاندنی شەڕێکی کراوە کە سەرکردە‬ ‫بااڵکانی زۆر جار ئاماژەی پێدەکەن‪ .‬سەرەتای‬ ‫ئ��ەو ش��ەڕە ک��راوەی��ەش‪ ،‬جگە لە یەمەن و‬ ‫زی��ادک��ردن��ی هێرشەکانیان ب��ە ئاراستەی‬ ‫سعودیە‪ ،‬ئەوە دوو ب��ژاردەی دیکەشی لەبەر‬ ‫دەسەتە‪ ،‬یەکەمیان باشوری سوریا و دووەمین‬ ‫شاری کەرکوک بە ئامانجی البردنی سەرنج‬ ‫و گرنگیدانی ئەمریکا و رۆژئاوا بە ئێران و‬ ‫ناچارکردنیان لە مامەڵەکردن لەگەڵ ئەو‬ ‫پێشهاتانە‪.‬‬ ‫ڕادەستکردنی کەرکوک بە داعش یان هێرشی‬ ‫داع��ش ب��ۆ س��ەر ک��ەرک��وک و داگیرکردنی‪،‬‬ ‫ئ��ەگ��ەری ک���راوەن و ڕوودان��ی��ان زۆرنزیکە‪.‬‬ ‫ل��ەوە دەچ��ێ ئەمریکا و هاوپەیمانانیش‬ ‫ئەوە بزانن و لەوەش دڵنیابن کە هێزەکانی‬

‫حەشدی شەعبی لە هەر کاتێک بێ کەرکوک‬ ‫بۆ داعش جێبێڵن‪ ،‬بۆ زیادکردنی ئاڵۆزییەکان‬ ‫و سەرقاڵکردنی ئەمریکا پێیەوە‪ .‬بۆیە‬ ‫ئەمریکیەکان و سەرکردایەتی هاوپەیمانان‬ ‫بۆ پرسی گەڕانەوەی پێشمەرگە‪ ،‬خۆیان یەکال‬ ‫ک��ردووەت��ەوە و ئەو ک��ارە بە پێویستییەکی‬ ‫هەنوکەیی دادەن��ێ��ن و ل��ەو ڕووەوە فشار‬ ‫لەسەر حکومەتی عێڕاقی دروس��ت دەکەن‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم حکومەتی عێراقی لە س��ەر زەوی و‬ ‫لە بەرامبەر هێزەکانی حەشدی شەعبی نە‬ ‫توانای بڕیاڕدان و نە توانای جێبەجێکردنی‬ ‫بڕیارەکانی نیە بۆیە ناتوانێ هیچ شتێک لە‬ ‫سەر زەوی بگۆڕێت‪.‬‬ ‫ه��اوپ��ەی��م��ان��ان ب��ۆ ڕزگ��ارک��ردن��ی ک��ەرک��وک‬ ‫لە کەوتن و داگیرکردنی ل��ەالی��ەن داعش‬

‫تەنها ڕێگای گ��ەڕان��ەوەی پێشمەرگەیان لە‬ ‫پێشە ئەویش نەک بە مەرج و بڕیارەکانی‬ ‫حکومەتی عێڕاقی‪ ،‬بەڵکو بە ڕێکەوتنی‬ ‫حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتی‬ ‫عێڕاق بە سەرپەرشتی هاوپەیمانان واتا‬ ‫گەڕانەوەی دۆخەکە بۆ بەر لە ساڵی ‪ ٢٠١٤‬و‬ ‫کەوتنی موسڵ‪ ،‬جگە لەو ڕێگایە چاوەڕوانی‬ ‫زی��ات��ر ب��ەه��ێ��زب��وون��ی داع��ش��ە ل��ە ن��اوچ��ە‬ ‫سوونییەکان بە تایبەتی کە ئێستا باسی بە‬ ‫ئاشکرا هەبوونی داعش دەکرێ لە تکریت و‬ ‫ناوچەکانی پارێزگای دیالە و چیای حەمرین‬ ‫کە بەگوێرەی لێدوانی سەرکردەکانی حەشدی‬ ‫شەعبی خۆیان ئێستا داعش زیاتر لە شەش‬ ‫هەزار چەکداری شەڕکەری هەیە و زیاتر لە‬ ‫بیست هەزاری دیکەشی ئامادەیە‪.‬‬

‫پرۆسەی سیاسی و داهاتوی عێراق دوای هەڵبژاردنەکانی ‪ ١٢‬ئایار بەرەو کوێ؟‬ ‫کەمال محەمەد‬ ‫ه��ەڵ��ب��ژاردن��ە پەرلەمانییەکەی عێراق‬ ‫داه��ێ��ن��ان��ێ��ک��ی م���ەت���رس���ی���داری دەس��ت��ی‬ ‫واڵت���ان���ی وەک ئ���ێ���ران و ت��ورک��ی��ای��ە‪،‬‬ ‫ل��ە رێ��گ��ەی س��ەرەک��ی��ت��ری��ن پرەنسیبی‬ ‫چ��ارەس��ەری دیموکراتیانە کەهەڵبژاردن‬ ‫ب���وو ئ��ەن��ج��ام��ی��ان��دا‪ ،‬ب��ۆی��ە ل��ەس��ەرەت��ای‬ ‫سەرهەڵدانیەوەو بەشێوەیەکی دۆگماتیکی‬ ‫پێشوازییەکی گەورە لەو مەترسییەکراوە‪،‬‬ ‫لەالیەن چەن هێزێکی سیاسی عێراقەوە‪،‬‬ ‫بەرامبەر بە م��ان��ەوەی هێزی سیاسییان‬ ‫ل��ە ق��ۆن��اغ��ەک��ان��ی داه���ات���ودا‪ ،‬ک��ە بەپێی‬ ‫خزمەتکردنی ئ��ەم دەس��ت��ە دەرەک��ی��ی��ە‪،‬‬ ‫هەرێمی کوردستان – عێراق‬ ‫ئەنجومەنی وەزیران‬ ‫وەزارەتی شارەوانی و گەشت و گوزار‬ ‫ژمارە‪١٤٨٣ /٢٢٣ :‬‬ ‫بەڕێوەبەرایەتی گشتی شارەوانیەکانی سلێمانی‬ ‫سەرۆکایەتی شارەوانی سیدصادق‬ ‫رێکەوت‪٢٠١٨/٦/٢٥ :‬‬ ‫هۆبە‪ /‬نەخشەدانانی بنەرەتی‬ ‫ئاگاداری‬ ‫ئاماژە بەنوسراوی ژمارە (‪ )٥٤٠١‬بەڕێوەبەرایەتی‬ ‫گشتی شارەوانیەکانی سلێمانی لە (‪)٢٠١٨/٦/١٠‬‬ ‫ئاگاداری هەموو فەرمانگەو هاواڵتیان دەکەین‬ ‫کە شارەوانی سیدصادق هەڵدەستێت بە‪:‬‬ ‫ج��ی��اک��ردن��ەوەو (اف�����راز) و دروس����ت ک��ردن��ی‬ ‫نەخشەی کەرتی بۆ موڵکی ژمارە (‪ )٣/١٨٢‬کەرتی‬ ‫(‪)١٩‬ی باوەکوژراو کە موڵکەکانی (محمود بەگ)‬ ‫دەگ��رێ��ت��ەوە وەك لەنەخشەی ئ��ام��ادەک��راودا‬ ‫ڕوون ک��راوەت��ەوە و وێنەی لە نەخشەدانانی‬ ‫بنەڕەتی شارەوانیمانە‪ ،‬تکایە ه��ەر ک��ەس و‬ ‫الیەنێک رەخنەو پێشنیاری هەیە با سەردانی‬ ‫شارەوانیمان بکات لە ماوەی یاسایدا لەماوەی‬ ‫(‪ )٣٠‬ڕۆژ باڵوکردنەوەی ئەم ئاگادارییە لەیەکێك‬ ‫لە ڕۆژنامەکانی ن��اوخ��ۆدا هیچ ڕەخنەیەك‬ ‫وەرناگیرێت‪.‬‬ ‫لەگەڵ ڕێزدا‪...‬‬ ‫ئەندازیار‬ ‫نەبەرد حسن تۆفیق‬ ‫سەرۆکی شارەوانی سیدصادق‬

‫ئەتوانن بونی خۆیان بپارێزن و پەرەی‬ ‫پێبدەن کە ئەمەش لە چوارچێوەی فکری‬ ‫سیاسییە شکستخواردووە دۆگماتیکراوەکان‬ ‫زیاترهیچ واتایەکی دیکە ناگەیەنێت !‬ ‫ئ��ام��ان��ج��ی س��ەرەک��ی س��ەرج��ەم سیاستە‬ ‫دەرەک��ی��ی��ەک��ان‪ ،‬وابەستەبونی پرۆسەی‬ ‫سیاسی عێراقە بەو هێڵە سورەوە کە دونیای‬ ‫ئابوری و سیاسی خۆیانی تێدا پێشبخەن‪.‬‬ ‫بۆیە پالنی دوو واڵتی وەک تورکیاو ئێران‬ ‫ک��ە بەدەستخستنە نێو هەڵبژاردنەکان‬ ‫و تەنانەت گرتنەوەی ئ��اوی روب��ارەک��ان‪،‬‬ ‫ئ��ەی��ان��ەوێ ئ���ەوە بسەلمێنن ک��ە هێزە‬ ‫عێراقییەکان ئەگەر ملکەچی بااڵدەستی‬ ‫سیاسییان نەبن‪ ،‬ئەکرێ نکوڵیشی لێ نەکەن‬ ‫و نەبنە ئامرازێک بۆ رزگاربوونی عێراق‬ ‫هەرێمی کوردستان ‪ /‬عێراق‬ ‫ئەنجومەنی دادوەری‬ ‫دادگای کەسێتی لە سلێمانی‬

‫لەو تەنگەژە سیاسییەی تێیکەوتوە‪.‬‬ ‫بەشێوەیەکی بەرجەستە‪ ،‬ئەتوانین دۆخی‬ ‫ئەمڕۆی عێراق تاوتوێ بکەین و زیاتر‬ ‫درک بە راستییەکان بکەین کە لەکاتی‬ ‫سەروبەندی هەڵبژاردنەکانەوە ئێران و‬ ‫تورکیا بەشێوەیەکی بەرنامە بۆداڕێژراو‬ ‫کەوتونەتە دژایەتی سەرەوەری خاکی عێراق‬ ‫و دەستخستنە نێو سیستەمە سیاسییەکەی‪.‬‬ ‫بەتێڕوانین لەم دەرەنجامانەی هاتووەتە‬ ‫ئاراوە‪ ،‬ویستی ئافراندنی شەڕێکی ناوخۆییە‬ ‫بۆ ئەوەی ناوچەکە تەواوی وزەی سیاسی‬ ‫و ئابوری خۆی بەفیڕۆبدات و ئەوانیش‬ ‫ئەنجامێکی ئەرێنی بەدەستبهێنن کە کورد‬ ‫بەشێکی هەرە گەورە و سەرەکی سوتەمەنی‬ ‫ئەم شەڕە ئەبێت و نەتەوەی کوردی بەرەو‬ ‫ژمارە‪/٢٧٥٣ :‬ش‪٢٠١٧/‬‬ ‫بەروار‪٢٠١٨/٧/٢:‬‬

‫ئاگانامە‬ ‫داواکار‪ /‬دەشنێ ساالر حمەغریب‬ ‫داوالێکراو‪ /‬شوان لطیف‬ ‫ئاگادارت ئەکەینەوە داواکار (دەشنێ ساالر حمەغریب) داوایەکی بەژمارە ‪/٢٧٥٣‬ش‪ ٢٠١٧/‬لەم‬ ‫دادگایە تۆمارکردوە لەسەرت وە ئەو دادگا بڕیاریدا ئاگادارت بکاتەوە بۆ هۆی دوو رۆژنامەی‬ ‫ناوخۆی رۆژانەوە وە ئەگەر لە ماوەی یاساییدا هەڵنەسێت بە تانە لێدانی پالن پیاچوونەوەی‬ ‫(تمیزی بڕیارەکە) ئەو بڕیارکە پلەی کۆتایی وەردەگرێت بەپی ی یاسا‪.‬‬ ‫لەگەڵ رێزدا‪.....‬‬ ‫دادوەر‬ ‫د‪ .‬طە عمر رشید‬ ‫هەرێمی کوردستان – عێراق‬ ‫ئەنجومەنی وەزیران‬ ‫ژمارە‪٢٢٣٠١٥٨٢ :‬‬ ‫وەزارەتی شارەوانی و گەشت و گوزار‬ ‫بەڕێوەبەرایەتی گشتی شارەوانیەکانی سلێمانی‬ ‫رێکەوت‪٢٠١٨/٧/٢ :‬‬ ‫سەرۆکایەتی شارەوانی سیدصادق‬ ‫هۆبە‪ /‬نەخشەدانانی بنەرەتی‬ ‫ئاماژە بەنوسراوی بەڕێوەبەرایەتی نەخشەدانانی ئاوەدانی پارێزگای سلێمانی ژمارە (‪ )٦٦٤‬لە‬ ‫(‪ )٢٠١٨/٦/٥‬وە نوسراوی بەڕێوەبەرایەتی گشتی شارەوانیەکانی سلێمانی ژمارە (‪ )٦٠٥٢‬لە (‪)٢٠١٨/٧/١‬‬ ‫ئاگاداری گشت فەرمانگەو هاواڵتیان دەکەین کە شارەوانی سیدصادق هەڵدەستێت بەگۆڕانکاری‬ ‫لە بەشێک لە نەخشەی کەرتی (‪ ٤‬سراو قلرخ) بەپێی بڕیاری ئەنجومەنی شارەوانی سیدصادق‬ ‫ژمارە (‪ )٧‬لە (‪ )٢٠١٧/٤/١٧‬لەسەر داوای هاواڵتی (حمە علی رەشید علی) کە تەملیکی کۆنی‬ ‫هەیەو نەخشەی ناوچەکە لەکاتی پڕۆژەی دروستکردنی دیواری چەمی چەقاندا گۆڕانکاری‬ ‫لەواقعدا رویداوەو کۆاڵن لەشوێنەکەیدا پێویست نیە‪ ،‬هەر کەس و الیەنێک رەخنەو سەرنجی‬ ‫لەسەر گۆڕانکاریەکە هەیە با لەماوەی یاسایدا سەردانی شارەوانیمان بکات‪ ،‬لەدوای (‪ ٣٠‬رۆژ)‬ ‫لەباڵوکردنەوەی ئەم ئاگاداریە لەیەكێک لە رۆژنامە ناوخۆییەکاندا هیچ رەخنەو پێشنیارێك‪.‬‬ ‫لەگەڵ رێزدا‪....‬‬ ‫ئەندازیار‬ ‫نەبەرد حسن تۆفیق‬ ‫سەرۆکی شارەوانی سیدصادق‬

‫خاوەن ئیمتیازو سەرنوسەر‪:‬‬ ‫تارق فاتیح‬

‫سستی والوازبون ئەبات‪.‬‬ ‫تێڕوانین لە عێراقی ئێستا‪ ،‬سەرەتایەکە‬ ‫بۆ دەستپێکردنی ملمالنێکانی ئەمریکاو‬ ‫ئێران و هەریەکەیان ئەیانەوێ سیستەمی‬ ‫ب��ااڵی سیاسی خۆیان ئەنجامگیر بکەن‬ ‫و ئەم ئەرکەشیان خستۆتە سەر تەواوی‬ ‫هێزە پێشەنگەکانی عێراق کە ئەمەش‬ ‫سیستەمێکی توانەوەی زۆرەملێیی ئەهێنێتە‬ ‫کایەوە لەسەر حسابی دیموکراسی و یاساو‬ ‫مافەکانی مرۆڤ و بەمەش عێراق ئەبێتە‬ ‫پارچەیەکی جیانەکراوە لەم شەڕە !‬ ‫روان��ی��ن لە ئێستای ع��ێ��راق‪ ،‬تاڕادەیەکی‬ ‫م���ەزن ب��ەرن��ام��ەی سیاسی و ستراتیژی‬ ‫خۆی لەدەست داوە بەهۆی دەستوەردانی‬ ‫دەرەک��ی��ی��ەوە ک��ە ئ��ێ��ران ویستی ئ��ەوەی‬

‫‪cement job with drilling supervisor, drilling‬‬ ‫‪engineers and drilling superintendent lead‬‬ ‫;‪project review and closeout‬‬ ‫‪- Documentation & data gathering for records‬‬ ‫;‪& analysis‬‬ ‫‪- Increase awareness towards safety‬‬ ‫‪& environment and ensure effective‬‬ ‫‪implementation of company policies on HSE.‬‬ ‫‪Requirements:‬‬ ‫‪- Technical Education: Diploma/Bachelor‬‬ ‫;(‪Science )Drilling/Petroleum‬‬ ‫‪- Experience: at least 7 years as Cementing‬‬ ‫;‪Engineer/Supervisor‬‬ ‫‪- Experience: in working for both Service‬‬ ‫;‪companies and Operators‬‬ ‫‪- Detailed knowledge & experience of well‬‬ ‫;‪cement engineering and operations‬‬ ‫‪- English language – not low than Upper‬‬‫;‪intermediate‬‬ ‫‪- PC User )MS Office: Word, Excel, Power‬‬ ‫;(‪point‬‬ ‫‪- Additional training certificates in oil & gas‬‬ ‫;‪would be an advantage‬‬ ‫‪- Availability to work in schedule 28 working‬‬ ‫‪days/28 days off.‬‬ ‫‪Compensation and salary package shall be‬‬ ‫‪discussed with candidates individually.‬‬ ‫‪Interested candidates meeting the above‬‬ ‫‪criteria are welcome to apply for the vacancy‬‬ ‫@‪and send their CVs to HR Department: CV‬‬ ‫‪me.gazprom-neft.ru before 18.07.2018‬‬

‫ناونیشان‪ :‬شەقامی سالم ‪ -‬نزیك بەڕێوەبەرایەتی‬ ‫پەروەردە‪ ،‬باڵەخانەی نازناز ‪ -‬شوقەی ‪٨‬‬

‫هەیە خاکی عێراق بکاتە ناچارییەک بۆ‬ ‫پەڕینەوەی ت��ەواوی ئەو قەیرانانەی کە‬ ‫چ���اوەڕوان ئەکرێ روو بکاتە واڵتەکەی‬ ‫خۆی !‬ ‫تەنها چارەسەر پاراستنی رەوای عێراقێکی‬ ‫ئارام و دوور لە دەستی دەرەکی پێڕەوکردنی‬ ‫ی��اس��او ب��ەن��دە دەستورییەکانی عێراقە‪،‬‬ ‫ل��ەالی��ەن ت���ەواوی هێزە پێشەنگەکانەوە‬ ‫لەمیانەی هەڵوێستێکی دیموکراسیدانەو‬ ‫ئەخالقی سیاسییان کە ئەمەش تاڕادەیەک‬ ‫قورسە بەپێی ئەو هەژمونەی کە هێز و‬ ‫فشارێکی زۆری لەسەرهێزە ناوخۆییەکان‬ ‫درووستکردوە لەم ساتە وەختەی گۆڕەپانی‬ ‫سیاسیدا‪ ،‬بەیارمەتی هێزە دۆگماتیک‬ ‫کراوەکانی دەستیان‪.‬‬

‫‪Vacancy Announcement‬‬ ‫‪Manager, Cementing Services‬‬ ‫‪Due to business needs Gazprom Neft Middle‬‬ ‫‪East B.V. is looking for a Manager, Cementing‬‬ ‫‪Services‬‬ ‫‪Place of work:Hasira Camp‬‬ ‫‪Schedule of work: 28 working days/28 days‬‬ ‫‪off‬‬ ‫‪Start date:July, 2018‬‬ ‫‪Responsibilities and Duties:‬‬ ‫‪- Day-to-day monitoring of cementing‬‬ ‫;‪activities on drilling & workover rigs‬‬ ‫‪- Visits to rigs for technical audit of‬‬ ‫‪cementing service providers as a QA-QC‬‬ ‫;‪measure & to recommend on corrective‬‬ ‫‪- Ensures engineering best practices for the‬‬ ‫;‪planning and design of cementing programs‬‬ ‫‪- Provides direct technical support to‬‬ ‫‪execute cementing programs to achieve‬‬ ‫‪the objectives of the wells safely and cost‬‬ ‫;‪efficiently‬‬ ‫;‪- Prepares detailed cementing program‬‬ ‫‪- Identifies, assesses and controls potential‬‬ ‫‪and actual cementing hazards for each job.‬‬ ‫;‪- Supervises critical cement jobs at sites‬‬ ‫‪- Conducts due diligence on the cement‬‬ ‫‪proposals received form cementing‬‬ ‫;‪contractors‬‬ ‫‪- Coordinates the use of existing and new‬‬ ‫‪technologies to improve cement quality and‬‬ ‫;‪improve overall drilling performance‬‬ ‫‪- Holds pre-cementing job calls prior to any‬‬

‫تەلەفۆن‪0533188045 :‬‬

‫مامۆستایەک ‪ 36‬ساڵە هاندەری‬ ‫سەرسەختی ئەرجەنتینە‬ ‫‪ - ‬سیروان سابیر‬ ‫لەقەزای سۆران ماموستایەک ‪ 36‬ساڵ دەبێت هەواداری‬ ‫ئەرجەنتینە‪ ،‬بەهۆی خۆشەویستییەکی زۆریەوە بۆ‬ ‫ئەو هەڵبژاردەیە‪ ،‬تا ئێستاش هاندەرێکی سەرسەختی‬ ‫ئەو هەڵبژاردەیەیە‪ ،‬ئەگەرچی لە مۆندیال چووەتە‬ ‫دەرەوە‪.‬‬ ‫مامۆستا محەمەد حەسەن گەاڵڵی‪ ،‬سەرپەرشتیاری‬ ‫زمان و ئەدەبی کوردی ئامادەییەکانی قەزای سۆران‪،‬‬ ‫لەساڵی ‪1982‬ەوە هەوادارێکی سەرسەختی هەڵبژاردەی‬ ‫ئەرجەنتینە و خۆشەویستیەکی رۆح��ی وەرزش��ی‬ ‫هەیە بۆ هەریەک لە یاریزانان مێسی و ماڕادۆنا‪.‬‬ ‫مامۆستا محەمەد گەاڵڵی لە ساڵی ‪ ،1982‬کە تەمەنی‬ ‫‪ 12‬س��ااڵن ب��ووە‪ ،‬سەرەتا ه��ان��دەری فەرەنسا ب��ووە‪،‬‬ ‫بەاڵم دوای بینینی یارییەکانی ماڕادۆنا‪ ،‬فەرەنسای‬ ‫لەبیرکردوەو بۆتە هاندەری ئەرجەنتین‪.‬‬ ‫محەمەد گەاڵڵی بۆ ‪ ‬چیرۆکی ئەو ساتانەی‬ ‫گێڕایەوەو وتی «دوای بینینی یارییەکانی ماڕادۆنا لەو‬ ‫ساڵەدا‪ ،‬دڵم پڕ بوو لە خۆشەویستی بۆ ئەرجەنتین‪،‬‬ ‫بەس لەو مۆندیالە کە ئەرجەنتین لەسەر دەستی‬ ‫بەرازیل دەرکرا‪ ،‬هێندەی کاریگەری لەسەر من نەبوو‪،‬‬ ‫چونکە تەمەنەکە وابوو زوو شتمان لەبیر دەکرد»‪.‬‬ ‫بەاڵم چوار ساڵ دوای ئەوە کە ئەرجەنتین مۆندیالی‬ ‫ساڵی ‪ 1986‬ب��رد‪ ،‬ئەمە ئاهێکی هێنایەوە بە بەر‬ ‫محەمەد گەاڵڵیدا«ماڕادۆنا ئەو مۆندیالەی بەناوی‬ ‫خۆی کرد‪ ،‬زۆر چێژم لە هاندەری بوونی خۆم بۆ‬ ‫ئەرجەنتین وەرگ���رت‪ ،‬بۆ ب��وون بەهاندەری هەر‬ ‫هەڵبژاردەیەک یان یانەیەک‪ ،‬گەورەیی ئەستێرەکان‬

‫رۆڵ دەگ���ێ���ڕن ل��ە ک��ۆک��ردن��ەوەی‬ ‫هەواداران لەدەوریان»‪.‬‬ ‫وتیشی» بۆ من ماڕادۆنا ئەو لیدەرە‬ ‫ب��وو ک��ە چ���اوی س��ەرن��ج��دان��ی منی‬ ‫لەسەر هەمووان الب��رد‪ ،‬وایکرد بۆ‬ ‫هەمیشە ئەرجەنتین لەناودڵمدا‬ ‫بمێنێتەوە‪ ،‬ج��اران کە ئەرجەنتین‬ ‫دەدۆڕا‪ ،‬زۆر نیگەران دەبووم‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئێستا کەمتر‪ ،‬چونکە دڵ��ی خۆم‬ ‫بەوە ئارام دەکەمەوە‪ ،‬هەڵبژادەیەکم دیاریکردووە‪،‬‬ ‫زۆرترین خۆشەویستی پێ بەخشیوم»‪.‬‬ ‫محەمەد گەاڵڵی خۆشەویستی خۆی بۆ هەڵبژاردەکەی‬ ‫زیاتر بۆ رۆژنامەی ‪ ‬روون دەکاتەوە دەڵێت‬ ‫«خۆشەویستیم بۆ ئەرجەنتین‪ ،‬باغێک نیە پەرژینی‬ ‫ه��ەب��ێ‪ ،‬واڵت��ێ��ک نیە‪ ،‬م���ەرزی دی��اری��ک��راوی هەبێ‪،‬‬ ‫رومانێک نیە باس لە ماوەیەکی دیاریکراو بکات و‬ ‫قارەمانەکانی چەند کەسێک بن‪ ،‬خۆشەویستیم بۆ‬ ‫ئەرجەنتین وەکو تۆپی پێ هیچ دیاریکراوی نیە‪».‬‬ ‫زۆر ج��ار م��ح��ەم��ەد گ��ەالڵ��ی تێکستی شعریی بۆ‬ ‫ئەرجەنتین نووسیوە‪ ،‬ئەمە نموونەیەکیانە‪:‬‬ ‫خۆشم دەوێی بووی بە خوێنی ناو جەستەم‬ ‫لەئاستــی تۆ قەت ناگــــۆڕێ ئەو هەســـــتەم‬ ‫شینــت رەنگــــــــــی ئاسمــــــانی سامـــــــاڵە‬ ‫سپیــــت کەویـــیـە بەفــــــری قەدپاڵ و یــــاڵە‬ ‫زەردت رەنگـــی زەدەپــــەڕی ئێـــــــــــــواران‬ ‫نــــاوت دەبەیـــن پــڕ بەدەممـان وەک جـاران‬ ‫بیبــەیتـــەوە‪ ،‬شایــــی دەگێــــڕین گشتــــمان‬ ‫نەیبــەیـتــەوە‪ ،‬قەت لەتــۆ ناکەیـــن پشتــمان‬

‫محەمەد گەالڵی دەڵێت ماڕادۆنا‬ ‫ئەرجەنتینی پێناساندم‪ ،‬کە‬ ‫ئێستاش هێندە میسیم خۆش‬ ‫دەوێ‪ ،‬ه��ی ئ��ەوەی��ە‪ ،‬خەڵکی‬ ‫واڵت��ێ��ک��ە ت���ۆپ���ی پ���ێ ل���ەوێ‬ ‫عەشقە‪ ،‬جوانیە ‪ ،‬باوەڕە ‪ ،‬بۆ‬ ‫ژیان ‪.‬‬ ‫چ��ەن��د تێکستێکی شعریشی‬ ‫لەسەر میسی نوسیوە‪ ،‬کە لە‬ ‫زاری خ���ودی میسی ب��اس لە‬ ‫رێبەریی ئەو دەک��ات‪ ،‬کە زۆر‬ ‫جار بەڕێی پڕ لە دڕک و داڵدا‬ ‫فریادڕەس بووە بۆ هەوادارانی‪:‬‬ ‫خۆشەویستان دڵ������م ه�������ا وا‬ ‫لەالت������ان‬ ‫نەکەن فک����ری دۆڕان�����دن‬ ‫قەت لە برات�ان‬ ‫کارێک دەکەم بۆ هەنگ�������اونان بەرە پێش‬ ‫لێناگەڕێ��������م بشک����ێ شک��ۆ و بەهات���ان‬

‫ه��ەت��ا س��ەرل��ەش��ک��ری‬ ‫تانگ������ۆ‪ ،‬بەخ������ۆم‬ ‫بم‬ ‫دەرف�������ەت ن�����������ادەم‪،‬‬ ‫ب����ن����دەس����ت ب���ک���رێ‬ ‫سوپ���اتان‬ ‫بێ خ���ەم بن����وون‪،‬‬ ‫م�����ەردان�����ە چ�����������او‬ ‫هەڵێنن‬ ‫چ����ی����ڤ����ارا‬ ‫وەک‬ ‫دەب�����������مە پشت و‬ ‫پەن��ات�ان‬ ‫محەمەد گەاڵڵی دەڵێت‬ ‫«م���ن زۆر گەشبینم‬ ‫ب��ەرێ��ک��خ��س��ت��ن��ەوەی‬ ‫دووب���ارە ماڵی پڕ لە‬ ‫کێشەی تانگۆ‪ ،‬چونکە‬ ‫دەزانم چۆن‪ ،‬جومونگ گۆگریۆی بنیاد نا‪ ،‬ئاواش‬ ‫میسی دەیەوێت کارێکی گەورە بکات‪ ،‬هەڵبەتە بە‬ ‫یارمەتی هاوڕێکانی» ‪.‬‬