LIFECOACH

tekst Bas Timmermans fotografie Tanja van Seventer

In deze rubriek geven professionals advies over veel voorkomende vraagstukken over leven met hiv. deze keer: Tanja van Seventer

Kun je in een paar zinnen vertellen waarom je coach bent geworden?

“Mensen helpen het mooiste uit zichzelf te halen, de beste versie van zichzelf te zijn, vond ik als sociale en organisatiepsycholoog altijd het boeiendst. Je blijven ontwikkelen in je werk en als mens is de sleutel daartoe. Daarom ben ik zelfstandig coach geworden. Maar ook omdat ik zelf heb ervaren hoe belangrijk het is om een veilige, rustige haven te hebben om te bespreken wat in je hoofd zit. Wat ook meespeelt, is dat ik zelf nogal wat heb meegemaakt — een vader die hiv had, als homo uit de kast kwam, mijn ouders die gingen scheiden na een soms turbulent huwelijk. Dus ik ben ervaringsdeskundige, en zie hoe belemmerend dit soort ervaringen voor anderen kunnen zijn. Ik doe loopbaan-coaching en life-coaching, omdat die altijd samenhangen; je staat op een punt dat je een keuze wilt maken. Dan kom je altijd uit bij persoonlijke waardes en drijfveren. Ik coach hoogopgeleiden, zelfstandig ondernemers, maar ook cipiers en postbodes. En uit alle culturen. Het gaat altijd over dezelfde dingen: wie ben ik, wat is het patroon dat mij in de weg staat om de juiste keuze te maken?”

De meeste coaches werken vanuit één of een paar basisprincipes. Wat zijn die van jou?

“De meeste mensen vinden het moeilijk om keuzes te maken die in lijn zijn met hun eigen waarden en drijfveren. Vaak maken mensen keuzes vanuit carrièrekansen of op grond van wat anderen vinden. Dat gaat meestal wringen. Mijn praktijk heet daarom ook Meridian: mensen moeten hun nulpunt weer vinden. En vanuit een veilige haven die ik bied kunnen zien: wat drijft en passioneert mij, en hoe maak ik mijn keuzes? Daarbij zijn mijn integriteit, empathie en openheid belangrijk. Maar ik verwacht ook openheid van de coachee: kwetsbaarheid is cruciaal om het gesprek aan te kunnen gaan. En humor: omdat het moed geeft, lol in het leven en relativeert. Samen krijgen we de vraag scherp, ik leg je opties voor, reik dingen aan, zodat iemand kan gaan waar hij wil gaan. Als iemand iets essentieels uit de weg gaat, benoem ik op een passende manier de mogelijke consequenties; als je niet de kern van het probleem oplost, kun je het telkens weer tegenkomen. Maar ik kan nooit voor de ander beslissen. Dat is het ultieme verschil tussen coach en psycholoog: ik ben iemand niet aan het genezen.”

Wat is jouw advies aan mensen die last hebben van stigma?

“Observe, breathe, allow. Echt beschouwen, ervaren, het er laten zijn, ook al is het kwetsend. Als je het wegstopt, gaat het aan je vreten. Ik heb het zelf meegemaakt bij impertinente vragen zoals ‘Hoe heeft je vader dan hiv gekregen?’. Ja, wat denk je zelf?! Door die situatie open aan te gaan en te laten zien wat het met je doet, maak je het bespreekbaar. Het was echt een rukopmerking, maar bedoelde de ander het zoals het bij mij aankomt? Dan zie je soms ook dat mensen niet weten hoe onhandig hun vraag is. Ik vind dat hiv genormaliseerd moet worden. Dat kan door openheid en het bespreekbaar te maken, want mensen moeten er meer van weten. Maar ik leg mezelf altijd de vragen voor: kan ik het accepteren en dus dragen? Kan ik het veranderen? Of stap ik op? Dus je kunt ook zeggen: ‘Tabee, hier heb ik geen zin in’.”

En wat is je advies bij zelfstigma? Het gaat dan om schuld- en minderwaardigheidsgevoel en de druk die je voelt omdat je met een geheim moet leven of er (telkens) voor moet uitkomen?

“Dat is ingewikkelder. We denken soms dat we de gedachten

zijn die als eerste in ons hoofd oppoppen. Maar er zijn verschillende stemmen in je hoofd. De kunst is om bewust te worden van jouw verschillende stemmen en ervoor te zorgen dat deze in balans aanbod komen. Jij mag bepalen naar welke stem je luistert en welke niet. Dat kan moeilijk zijn. Wat kan helpen is om er met humor mee om te gaan; geef die negatieve stem een naam waar je een hekel aan hebt. Bij mij is dat ‘Mitchell’. Dus af en toe zeg ik: ‘Shut the fuck up, Mitchell!’. Ik ben niet Mitchell, maak hem belachelijk, geef hem geen macht. Als deze dominant is, zorg dan dat je de dialoog met je liefdesstem vaker aangaat. Dat kan heel praktisch: bedenk eens welke complimenten je jezelf kunt geven. of schrijf op welke dingen je van jezelf waardeert.”

Mensen met hiv hebben bovengemiddeld veel last van psychische klachten, zoals depressie, slapeloosheid, somberheid, piekeren en angsten. Wat is je advies als iemand hier last van heeft?

“Ik heb soms trajecten waarbij ik denk: kan deze persoon zelfstandig en gezond beslissen en handelen? Als ik denk dat iemand daarin wordt belemmerd door een depressie of slaapgebrek, zeg ik: je kunt beter naar een psycholoog gaan. Want de basis moet op orde zijn, anders kom je in een negatieve spiraal waar je niet uit komt. Je moet bijvoorbeeld goed kunnen slapen en voor jezelf kunnen zorgen. Coachen van somberheid, lusteloosheid, piekeren en angsten begint bij het bewust worden wat je trigger is en welke patronen daarbij horen. Als je patronen helder zijn kan je oefenen met bewust kiezen om er op een ander manier op te reageren. Met praktische oefeningen: zorg dat je naar buiten gaat, zoek de frisse lucht op en beweeg. Dat helpt altijd al een beetje.”

Heb je praktische tips die iedereen direct zou kunnen toepassen om je leven een stukje beter te maken?

“Mensen besteden te veel aandacht aan waar ze niet goed in zijn en te weinig aan waar ze sterk in zijn. Don’t be too strict for yourself! Focus op je kwaliteiten en kies dingen die passen bij je waarden en drijfveren. Dat motiveert je om volgende uitdagingen aan te gaan. Een andere: toen ik alleen op reis was, ervaarde ik hoe leuk ik het in mijn eentje kan hebben en dat ik zelf mijn beste vriend ben. Dat is heel helend en kun je versterken door leuke dingen te doen, helemaal voor jezelf. Dus nog meer ruimte geven aan die positieve stemmen, of dat nu de lolbroek, de showgirl of de studiebol is: heb maar lol met jezelf. En wees niet bang om keuzes te maken. ‘O jee, ik sta voor een keuze en dat is voor de rest van mijn leven’, zeggen coachees vaak. Maar is dat wel zo? En wat zou er gebeuren als je keuze niet de juiste blijkt? Dan maak je weer een nieuwe. Natuurlijk moet je een keuze goed overdenken, maar je leert misschien meer van je falen dan van je succes. Dat hoort er ook bij: het kan niet allemaal leuk en gaaf zijn in het leven.”

Wat is je eigen levensmotto?

“Goed is goed genoeg. Perfect is boring. Mijn eigen perfectionisme vroeger leverde niet op wat ik wilde. Totdat iemand zei: ‘Je bent er al, het is al goed zo’. Dat leverde zoveel energie op, bespaarde zoveel tijd en maakte het leven een stuk leuker.”

Meer over Tanja vind je op: meridiancoaching consulting.com