Peter Bogdanovich

Naše gore list u Holivudu

Bogdanovich je tokom sedamdesetih bio jedno od najvećih imena u Holivudu, koji je inspirisao celu jednu generaciju mladih režisera, željnih da u film vrate umetnost i stave je ispred komercijalnog uspeha.

Ana Eraković

Peter Bogdanovich je imao karijeru tipičnu za francuske novotalasne režisere, ali ne toliko tipičnu za Holivud. Pre nego što se oprobao u domenu režije, on se proslavio kao kritičar. Po uzoru na francuske filmadžije, koji su na filmove iz Holivuda gledali kao na umetnost i trudili se da oponašaju ono što je rađeno na Novom kontinentu, on i nekolicina režisera su odlučili da svoja dela ne posmatraju isključivo iz komercijalnog ugla.

Počeci

Petar Bogdanovich rođen je 1939. u Kingstonu u državi Njujork. Njegov otac Borislav bio je pijanista i slikar, koji je sa suprugom Hermom, poreklom Jevrejkom, imigrirao u SAD 1939, neposredno pre Drugog svetskog rata. Sa dvanaest godina Peter je počeo da beleži svoje impresije o svakom filmu koji bi pogledao, a gledao ih je i po četristo godišnje. Njegovo neiscrpno znanje iz oblasti filma pomoglo mu je da već u dvadeset prvoj godini postane urednik filmskog programa u Muzeju moderne umetnosti u Njujorku. Imao je zaduženje da pravi retrospektive filmova i piše monografije najpoznatijih filmskih stvaralaca dotad, kao što su Orson Welles, Howard Hawks i Alfred Hitchcock.

Bogdanovich kao kritičar

Bogdanovich je svoju karijeru započeo kao filmski kritičar, radeći za časopise poput Esquire, The Saturday Evening Post i kultni francuski magazin Cahiers du Cinéma. Kao novinar, uspostavio je doživotno prijateljstvo s Wellesom, kog je intervjuisao 1970. na snimanju filma “Catch 22”. Biografija “This is Orson Welles”, koju je Bogdanovich objavio 1992, postala je obavezno štivo za sve koji su želeli da izučavaju rad poznatog režisera. Takođe, intervju koji je Bogdanovich uradio s Hitchcockom 1963. smatra se jednim od najboljih svedočanstava o liku i delu ovog slavnog režisera.

Bogdanovich kao režiser

Inspirisan režiserima francuskog novog talasa, poput Jean-Luca Godarda, Erica Rohmera i Francoise Truffauta, koji su prvo bili filmski kritičari, a potom režiseri, i Bogdanovich odlučuje da je došlo vreme da počne da snima sopstvene filmove i sa suprugom se seli u Los Anđeles. Među prvim njegovim ostvarenjima bio je dokumentarac o režiseru Johnu Fordu, nazvan jednostavno “Directed by John Ford”, za šta ga je angažovao Američki filmski institut, a u kom je narator bio Orson Welles. Bogdanovichev dugometražni igrani prvenac “The Last Picture Show” premijerno je prikazan 1971. i kritičari su ga dočekali sa oduševljenjem. Ovo ostvarenje označiće prekretnicu u njegovoj karijeri i postati priznati filmski klasik. Već sledeće godine snimio je komediju “What’s Up, Doc?” s Barbrom Streisand i Ryanom O’Nealom u glavnim ulogama, a 1973. prikazan je njegov treći film “Paper Moon”. Zajedno s režiserima Francisom Fordom Coppollom i Williamom Friedkinom osnovao je producentsku kuću “Directors Company”, koja je ugašena posle samo nekoliko godina usled neuspeha njiho-

vih filmova i, kako je Bogdanovich smatrao, nejednakom podelom zarade. On se oprobao i kao režiser mjuzikla, snimivši “At Long Last Love” 1975, ali je ovo ostvarenje, zajedno s njegovim sledećim, “Nickelodeonom” iz 1976, doživelo potpuni krah kako na komercijalnom planu, tako i kod kritičara, što je imalo veoma negativan uticaj na njegovu karijeru. Odlučio je da napravi kraću pauzu i vratio se 1979. s hvaljenim filmom “Saint Jack”. Posebnu pažnju privukao je kad je za svoj film “They All Laughed” iz 1981. angažovao manekenku i Playboy zečicu Dorothy Stratten, s kojom je otpočeo ljubavnu vezu, a koju je odmah posle snimanja ubio bivši suprug. Ova tragedija je rezultirala Bogdanovichevim memoarima “The Killing of the Unicorn – Dorothy Stratten 1960–1980”, kontroverznim člankom u The Village Voice, a kasnije je obrađena i u filmu “Star 80”. Veliki povratak imao je s filmom “Mask” iz 1985, koji je kritika hvalila, ali već njegovo sledeće ostvarenje “Texasville”, nastavak “The Last Picture show”, iz 1990. doživelo je neuspeh. Tokom osamdesetih i devedesetih Bogdanovich se borio s bankrotstvom jer su njegovi troškovi daleko prevazilazili tadašnju zaradu. Posle niza filmskih neuspeha vratio se pisanju. Objavio je knjige “Peter Bogdanovich's Movie of the Week”, u kojoj je pisao o svoja omiljena 52 filma, zatim “Who The Devil Made It: Conversations with Legendary Film Directors” i “Who the Hell's in It: Conversations with Hollywood's Legendary Actors”, na osnovu intervjua koje je radio tokom šezdesetih i sedamdesetih godina. Poslednje dve decenije Bogdanovich je proveo sporadično radeći na manje uspešnim filmovima, poput “The Cat’s Meow” iz 2001, i dokumentarcu o Busteru Keatonu “The Great Buster: A Celebration” iz 2018. Glumio je u blizu četrdeset ostvarenja, među kojima je najpoznatija sporedna uloga psihoterapeuta doktorke Melfi u seriji “The Sopranos”. Quentin Tarantino ga je angažovao u ulozi DJ-a u svojim hit filmovima “Kill Bill: Volume 1” i “Kill Bill: Volume 2”. Nakon što je u januaru ove godine umro od posledica komplikacija izazvanih Parkinsonovom bolešću, od Bogdanovicha su se oprostili mnogi režiseri, poput Tarantina, Davida Finchera, Edgara Wrighta, Sofije Coppole, Wesa Andersona (koji je nastojao da kopira Bogdanovichev stil) i Noe Baumbacha (koji se trudio da kopira opštu atmosferu u Bogdanovichevim filmovima), navodeći ga kao svog uzora.