HİJYA SAĞLIK BÜLTENİ Mart – Nisan’17
Sayı:68
KALIN BAĞIRSAK (KOLON) KANSERİNDE TARAMA TESTLERİ VE KORUNMA YÖNTEMLERİ Merhaba bu sayımızda size ülkemizde ve dünyada sık görülen ve erken yakalandığında sorunsuz bir şekilde tedavi edilebilen Kalın Bağırsak (Kolon) Kanseri’nden bahsedeceğiz.
önemli bir fark olmamakla birlikte, erkeklerde kadınlara oranla biraz daha sık görülür. Bağırsak kanseri riskini arttıran durumlar arasında hayvansal yağdan zengin, meyve ve sebzeden, kalsiyum, folik asit, liften fakir diyetle beslenme ve sigara yer almaktadır.
Sindirim sisteminin son 10-15 cm’lik kısmı rektum, buradan ince bağırsaklara kadar olan kısmı ise kalın bağırsak (kolon) olarak adlandırılır.
Belirtiler
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre ölüm nedeni olarak kanser, kalp ve damar hastalıklarından sonra ikinci sırada yer almaktadır.
En sık görülen belirtiler bağırsak alışkanlığında değişikliklerdir. İshal, kabızlık, bağırsakta tam boşalmama hissi, dışkıda kan (parlak ya da koyu kırmızı), normalde olduğundan daha ince dışkılama, genel karın rahatsızlıkları (gaz, kramplar, şişkinlik), bilinen bir neden olmaksızın kilo kaybı, sürekli yorgunluk, bulantı ve kusma da önemli belirtiler arasındadır.
Bütün kanserler arasında, bağırsak kanserleri de; akciğer, meme, prostat kanserinden sonra 4. Sırada bulunmaktadır. Bağırsak kanseri genelde yaşlılarda görülür ve hastaların %90’ı 50 yaşından sonra tanı alır. Ortalama yaş 60’lı yaşlardır. Kadın/erkek görülme sıklığında 1
Kalın bağırsak kanserlerindeki bulgu ve belirtiler, tümörün evresine göre değişmektedir. Tümör, bağırsak içine doğru büyüdüğünde bulgu vermezken, tam tıkanma durumunda, hastanın gazını ve dışkısını çıkaramamasına kadar değişen belirtiler verebilir.
1) Dışkıda gizli kan testi: Kanserler ve polipler kanadığından bu test ile dışkıda az miktarda kanı saptamak mümkündür. Ancak hemoroid (basur) gibi kanser dışı kanama nedenlerin de bu testte pozitifliğe yol açabildiği unutulmamalıdır. Bu test 5070 yaş arası 2 yılda bir tekrarlanmalıdır.
Erken tanı yöntemleri
2) Kolonoskopi: Tüm kolonun iç duvarı görüntülenir, varsa polipler çıkartılabilir. 50-70 yaş hasta grubunda hastalık bulgusu yoksa 10 yılda bir yinelenmelidir. Ayrıca birinci derece akrabalarında bağırsak kanseri saptanan hastalarda tarama daha erken yaşlardan başlamalıdır.
Kolon ve rektum çoğunlukla kanser öncesi lezyonları barındırır ve nispeten kolay erişilebilir organlardır. Bu nedenle bağırsak kanserleri erken teşhise uygun hastalıklardır. Kanser gelişmeden önlemek ve erken evrede yakalamak için tarama testleri kullanılmaktadır. Bu testler ile henüz kansere dönüşmemiş polipler ve erken dönemdeki sınırlı kanserleri saptamak ve tedavi etmek mümkündür.
Korunma Kalın bağırsak kanserlerinden korunmada tarama yöntemlerinin yanı sıra riski azaltıcı bazı basamaklar da mevcuttur. Örneğin fiziksel egzersiz, aşırı kilolardan kurtulmak, sigara ve alkol kullanmamak, yüksek lifli, düşük yağ içerikli gıdaları tüketmek bunlardan birkaçıdır.
Erken tanı konulduğunda, bağırsak kanseri tedavisi daha etkin olabilir. Bu nedenle, 50 yaş üstündeki kişiler izlenmeli ve bağırsak kanser için artmış riski olan kişiler daha erken tarama programına alınmalıdır. Erken tanıda ülkemizde kullanılan tarama testleri ;
Dr. F.Meltem Yavuzyılmaz 2
kolorektal kanser hastalarının demografik dağılımı ve hastalık özellikleri” (Ömer Faruk Özkan ve arkadaşları. Onsekiz Mart Üniversitesi Tıp Fakültesi)
Kaynaklar 1)Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Kanser Daire Başkanlığı Resmi Web sitesi 2)Pamukkale Tıp Dergisi “Bir eğitim ve araştırma hastanesinde
“DAHA ETKİN HİZMET İÇİN SAĞLIKLI GÜNLER DİLERİZ.”
3