Voorzitter Expertcomité Ben Verwaayen pleit voor meer samenwerking “Verrek, die opa’s deden het zo gek nog niet”

De boodschap die Ben Verwaayen voor de tuinbouw heeft, laat aan duidelijkheid niets te wensen over. “Organiseer je! Dit is hét moment om met één stem te spreken. Naar de retail, naar je toekomstige medewerkers en naar de overheid. Ik roep de jonge generatie op om wat meer naar hun opa’s te luisteren en wat minder naar hun vader. Want die coöperatieve gedachte van de opa’s blijkt nu zo gek nog niet. Met vooral de focus op het eigenbelang is de onderlinge samenwerking steeds meer naar de achtergrond gedrongen. Het resultaat? De sector wordt onvoldoende meer gehoord.”

De voorzitter van het Expertcomité windt er geen doekjes om. In een tijd waarin ondernemers uitdaging na uitdaging voorgeschoteld krijgen, is het belangrijker dan ooit om de krachten te bundelen. “Om een serieuze gesprekspartner te zijn voor onder meer de retail, moet je een duidelijke en eensluidende boodschap hebben. Als je met kracht je punt wilt maken, moet je die kracht ook wel hebben.” Verwaayen vindt dat de tuinbouwsector met de retail aan tafel moet over onder meer het onderwerp zowel om de wetten en regels die de overheid stelt als om de wensen van de consument op dat terrein. En als het gaat om wet- en regelgeving is het vanzelfsprekend van belang dat je daar ook met één stem de sector kunt vertegenwoordigen.”

Toptalent

Er is nog een plek waar het in de optiek van Verwaayen interessant is om goed georganiseerd te werk te gaan: bij het werven van personeel. Hij vergelijkt de huidige schaarste aan toptalent met de schaarste die er was in de ‘early days’ van de techsector. “We hebben talenten nodig op het terrein van software, retail, distributieketens, noem maar op. Nu probeert ieder bedrijf voor zich om de juiste en beste mensen uit de vijver te vissen. Maar zo werkt het niet. Jonge professionals willen carrière kunnen maken en kiezen niet voor een bedrijf, maar voor een sector. En dus moet je laten zien hoe sexy, hoe aansprekend en vooral hoe relevant de tuinbouw is. Aanstormend talent moet weten dat ze na bedrijf A kunnen doorgroeien bij bedrijf B en zo verder. Dus ook hier: treed met één stem naar buiten.” duurzaamheid. Hij schetst dat we uit een tijd komen waarin het niet uitmaakte waar producten vandaan kwamen. “Die tijd is voorbij. Het dondert wél waar die tomaat of roos vandaan komt. En de retail kan wel vinden dat ze niks met de productie te maken hebben – een geluid dat we ook van de stikstofcrisis kennen - maar dat is natuurlijk onzin. De retailer is de stem van de consument en dus moeten retailers en producenten met elkaar in gesprek over het verdelen van de lusten en de lasten. Maar dan is het wel nodig dat de producenten goed georganiseerd zijn.”

Onmisbaar bedrijfsmiddel

Die aandacht voor duurzaamheid is volgens Verwaayen niet meer weg te denken. Niet investeren in duurzaamheid staat volgens hem gelijk aan het ondergraven van je winstgevendheid. “Je kunt het zien als een onmisbaar bedrijfsmiddel. Duurzaamheidsbeleid is van ‘nice to have’ naar ‘need to have’ gegaan. Daarbij gaat het

Johan Cruijff

Verwaayen heeft hoge verwachtingen van de nieuwe generatie tuinbouwondernemers. Als voorzitter van het Expertcomité zag hij de mooiste bedrijven uit de sector de revue passeren. Hij hoopt dat de jonge ondernemers erin de slagen om de gemeenschappelijke stem van vroeger weer te herstellen. “Zie de buurman niet als grootste concurrent,” roept hij op, “maar als je beste vriend. En kijk vooral eens naar hoe je opa dat vroeger deed. Samenwerken was toen veel gebruikelijker. En ja, dat gebeurde weliswaar vaak mopperend, maar ze deden het wel! Simpelweg omdat ze snapten dat ze elkaar nodig hadden. Juist nu de tuinbouw zoveel op het bordje krijgt, hoop ik dat ondernemers zich weer eens meer willen verdiepen in de coöperatieve gedachte. Want om met Johan Cruijff te spreken: je gaat het pas zien als je het doorhebt.”

A Silke Hemming

Hoofd onderzoeksteam Greenhouse Technology bij Wageningen Universiteit & Research

“Toonaangevende bedrijven in de sector kenmerken zich door een hoog innovatievermogen, mede door grote investeringen in R&D en door samenwerking met andere kennisintensieve bedrijven en kennisinstellingen. Tijdens de afgelopen periode hebben bedrijven uitstekend kunnen aantonen hoe zij in staat zijn om met snel veranderende randvoorwaarden (door pandemie) en marktsituaties (door oorlog) om te gaan. Toonaangevende bedrijven lopen voorop om een duurzame glastuinbouwsector vorm te geven en kenmerken zich door goed werkgeverschap.”

B Lars Boellaard

Managing partner & notaris Westpoort

Notarissen

“Om als onderneming niet alleen nu maar ook in de toekomst relevant te blijven, is het een voorwaarde dat beleid wordt gemaakt en uitgevoerd op het gebied van duurzaamheid. Door aandacht te hebben voor de aspecten Environmental, Social en Governance (ESG) neemt een onderneming verantwoordelijkheid in de eigen markt en voor de keten. Iets wat niet alleen de klant vraagt, maar ook essentieel is voor het vinden en binden van werknemers.”

C Evert van Helvoort Manager VHC, Lid Raad van Toezicht bij

Royal FloraHolland

“In een wereld van veranderingen zal onze sector zijn meerwaarde tonen. Een onderneming moet zich continu aanpassen aan de ontwikkelingen op het wereldtoneel. De sector is innovatief en weerbaar en zal zich hier doorheen worstelen. Willen we voor de toekomst relevant blijven, dan zal ontwikkeling en innovatie moeten versnellen. Samenwerken en klantbinding zijn sleutels tot vooruitgang. Kennis is macht, maar kennis delen is kracht.”

D Leon Bol

DGA New Green

“De Hillenraad100 laat de uitdagingen zien waar de tuinbouw voor staat. De ontstane situatie op de energiemarkt zal ervoor zorgen dat bedrijven die durven te innoveren en zich kunnen aanpassen aan de nieuwe situatie, komen bovendrijven. Deze aanpassing zal leiden tot een versnelling van de duurzaamheidsagenda, waarbij samenwerking tussen de verschillende spelers in de keten noodzakelijk is om in de komende jaren succesvol te blijven.”

E Matthijs Mesken Directeur VGB

“Toonaangevend zijn en innoveren op tal van terreinen maken dat een bedrijf een plek in de Hillenraad100 verdient. Bedrijven die investeren in hun brancheorganisatie hebben daarbij bij mij een streepje voor. Samen met deze toppers, die hun nek uitsteken voor het collectief, kan een brancheorganisatie het verschil maken voor de hele sector. Samenwerking is in mijn optiek een onmisbaar ingrediënt voor succes.”

F Martien Penning

Strategie-expert Hillenraad Partners en oprichter Hillenraad100

“Juist nu kunnen we de bakens verzetten door samen te werken en de standaard te zetten voor een echte duurzame toekomst. We moeten gezamenlijk transformeren tot regeneratieve tuinbouw die in alle opzichten bijdraagt aan het welzijn van de mens, maatschappij én het hele ecosysteem. Een sector die efficiënt en effectief is en meer geeft dan neemt, dat is uiterst relevant. Maar het vraagt nu om extreme veerkracht om de druk van het moment om te zetten in een grote sprong voorwaarts.”

I Annie van de Riet

Voorzitter AVAG

“De wereld staat op z’n kop. Eerst corona, nu de oorlog in Oekraïne. Ik denk dat er nog nooit zoveel is gevraagd van ondernemers. Weerbaar en wendbaar zijn. Dat zijn volgens mij de succesfactoren voor deze tijd. Wie gaat actief op zoek naar nieuwe kansen? Wie kan er snel schakelen? Ik zie daarbij grote verschillen ontstaan tussen de bedrijven. Diegene die in het verleden hebben geïnvesteerd in een adaptieve bedrijfscultuur hebben nu de beste uitgangspositie! De evolutie heeft reeds aangetoond dat de wezens met het grootste aanpassingsvermogen de grootste overlevingskans hebben.”

J Adri Bom-Lemstra Voorzitter Glastuinbouw Nederland “Nederlandse glastuinbouwbedrijven hebben belangrijke stappen gezet en resultaten geboekt op het gebied van duurzaamheid. Prestaties om trots op te zijn. De huidige energiecrisis, het inkrimpende middelenpakket en de druk op goed gietwater tonen de noodzaak van verduurzaming onomstotelijk aan. De overheid maakt het telers echter niet gemakkelijk, terwijl het belang van gezondheid en geluk alleen maar groter wordt. Dat vereist samenwerking tussen ondernemers onderling, met partijen in de keten, met overheden en kennisinstellingen. Bedrijven die daaraan voldoen, hebben een streepje voor op weg naar een duurzame toekomst.”

K Janine Luten

G Niels Louwaars

Directeur Plantum

“De tuinbouw staat voor grote uitdagingen: gewasbeschermingsmiddelen verdwijnen, de kosten van energie- en luchtvracht rijzen de pan uit en duurzaamheidseisen nemen snel toe. Veredeling kan een belangrijk deel van de oplossingen aandragen, maar veredelaars hebben tijd nodig. De snelheid moet nog verder omhoog, zeker in complexe sierteelt- en fruitgewassen, om oplossingen te identificeren en in te kruisen. Beschikbaarheid van snellere veredelingsmethoden en veel meer basiskennis zijn daarvoor nodig. Vooruitkijkende ondernemers en aanhoudende aandacht voor het innovatiebeleid zijn essentieel.”

H Marco van Zijverden

Lid Raad van Commissarissen bij Dutch Flower Group

“Met alle ontwikkelingen in de wereld is de veerkracht van ondernemers van ongelooflijk groot belang. Vanuit een heldere visie en langetermijnstrategie en hierbinnen blijven aanpassen op nieuwe situaties én door te blijven samenwerken, zijn we in staat om een gezonde groene sector te behouden. Binnen strategie is het van fundamenteel belang dat, vanuit focus op de klant en consument, ondernemers blijven doorontwikkelen op verduurzaming en innovatie. Dan houden we naar mijn mening een kleurrijke toekomst.”

Algemeen Directeur GroentenFruit Huis “Samenwerking loont. Samenwerking binnen de groente- en fruitsector heeft ons gebracht waar we nu staan. Op het gebied van duurzaamheid vraagt de maatschappij transparantie en inzicht in de stappen die de sector maakt. Onze bedrijven spannen zich keihard in om de bijdrage die we leveren aan een gezonde generatie zichtbaar te maken. Als organisatie hebben we de eerste stap gezet met onze nieuwe missie: gids naar een gezonde generatie en het stellen van duidelijke ambities op het gebied van Gezondheid, Voedselveiligheid, Markt & Economie, Sociaal en Duurzaamheid.”

L Frank Meijnders

Industry Leader Food & Flowers BDO

Accountants & Adviseurs

“In de onzekere en complexe wereld van vandaag is samenwerken nóg belangrijker geworden. De sector heeft mede de sleutel in handen voor de brede verduurzaming van onze planeet, maar dan is kennisdeling een absolute must. Door samen te werken, zal bovendien het positieve verhaal over de sector veel beter en breder verteld en getoond kunnen worden. In de huidige maatschappelijke discussie is dat een mooie en noodzakelijke bijvangst die zal leiden tot breder draagvlak en begrip.”

Aanpassingsvermogen op basis van samenwerking, duurzaamheid en innovatie zijn de pijlers onder de veerkracht van de tuinbouw

In de Hillenraad100 brengen we tweejaarlijks de bewegingen van de sector in kaart. We beoordeelden welke koers de meest toonaangevende tuinbouwondernemingen van Nederland uitstippelden en waar hen dat bracht. De Hillenraad100 is ook een kruispunt waar gisteren, vandaag en morgen samenkomen. Met het thema en de interviews schetsen we de ontwikkelingen in de sector. In deze editie staat de relevantie en noodzakelijke veerkracht van de sector centraal. We vroegen daarom de leden van het Expertcomité dit jaar hun visie te geven op de belangrijkste bouwstenen voor een relevante tuinbouw sector. Elk lid van het comité beantwoordde die vraag vanuit de eigen invalshoek. Het geheel geeft een mooie doorkijk naar het aanpassingsvermogen van de tuinbouw gebaseerd op duurzaamheid, intensief samenwerken en blijvend innoveren.

Prof. Dr. Rob de Wijk, hoogleraar Internationale Betrekkingen aan de universiteit Leiden en oprichter van het HCSS

‘Niet voor niets staan twee Europese landen, Nederland en Frankrijk, in de top drie van grootste exporteurs van landbouwproducten. We kunnen dat strategisch inzetten om meer zekerheid te krijgen in de beschikbaarheid van kritische grondstoffen.’