Eregalerij der groten: de Hillenraad500+

In de categorie 500+ kijken we traditiegetrouw naar grootschalige ondernemingen die actief zijn op het mondiale speelveld en de Hillenraad Top100 ontstegen zijn. Maar anders dan voorgaande edities hebben we besloten om deze ‘buitencategorie’ niet meer te ranken volgens de normen van de Hillenraad100 omdat de meeste van deze ondernemingen inmiddels teveel omvattend zijn geworden om ze vergelijkend te kunnen beoordelen. Uiteraard geven we ze een ereplekje in onze Eregalerij der groten en zoomen in op hun bijzondere verdiensten.

Gelijk speelveld

Het aparte podium voor 500+-bedrijven doet recht aan de grote topondernemingen zelf, maar ook aan de ondernemingen in de top 100. Iedere onderneming is immers op zoek naar een ‘level playing field’. Om in de 500+ categorie van de Hillenraad ranking te vallen, heeft een onderneming substantiële bedrijfsactiviteiten in Nederland en een gerapporteerde omzet van structureel meer dan 500 miljoen aan tuinbouw gerelateerde omzet. Uit onderzoek blijkt dat ondernemingen van deze omvang wezenlijk anders georganiseerd, anders gestructureerd en anders gefinancierd zijn dan hun kleinere collega’s. Ze hebben vaak een brede internationale marktbenadering en veelal het karakter van een corporate organisatie.

Zuiver vergelijk

In het bestuderen van de kenmerken van deze ondernemingen kwamen we als onderzoeksteam al snel tot de conclusie dat het moeilijk, zo niet ondoenlijk is om een zuivere vergelijking te maken. De soms zeer indrukwekkende jaarrapporten ten spijt. Voor een goede en eerlijke ranking willen wij de diepte in en bedrijven onderling vergelijken en ranken op toonaangevendheid, EBITDA-groei van het tuinbouwonderdeel, een peergroup review en industry footprint. Een onmogelijke opgave. Want hoe vergelijk je de kenmerken van bijvoorbeeld de Dutch Flower Groep met Bayer of BASF? Verschillende experts gaven aan dat zelfs na een diepgravend due diligence onderzoek je toch blijft hangen in ‘normalisaties’ en ook dat blijft dus arbitrair.

Eregalerij in plaats van ranking

Het was dus een logisch besluit om de ranking overboord te zetten. Maar we vinden wel dat deze topondernemingen een plekje in ons overzicht verdienen. Want juist ook zij dragen bij aan de wereldwijde relevantie van de tuinbouw. En dus creëren we hier graag een Eregalerij: een podium voor de meest toonaangevende 500+ ondernemingen die een absolute rol van betekenis spelen in het tuinbouwcluster. We zetten deze bedrijven in het zonnetje en kiezen ervoor om niet het volledige spectrum van het zonlicht te gebruiken. We hanteren een spotlight en zoomen in op één onderscheidend aspect van de onderneming. Geen onderlinge ranking dus, maar een ‘eredoctoraat’ voor bijzondere verdiensten.

World League

Vanuit de Eregalerij met Nederlandse 500+-ondernemingen is het een kleine stap naar mondiale spelers van vergelijkbare grootte. Om die vergelijking te maken, hebben we verderop in dit magazine een lijst opgenomen met internationale 500+-ondernemingen. Deze hebben we allen enkelvoudig gerangschikt op verkoopomzet. De lijst geeft een goede indicatie van de wereldspelers waarmee de Nederlandse ondernemingen zich op dit internationale speelveld kunnen meten. De grens van 500 miljoen euro omzet lijkt voor veel Nederlandse ondernemingen nog ver weg. Toch treden steeds meer Nederlandse spelers toe tot deze ‘World League’, bijvoorbeeld omdat zij overgenomen worden door mondiale spelers. Wij zijn benieuwd welke nationale grootheden in de toekomst uitgroeien tot wereldspelers.

Toelichting Eregalerij

De focus ligt op ondernemingen in de kennis- en kapitaalintensieve tuinbouw met een sterk internationaal blikveld. We kijken hier nadrukkelijk breder dan alleen de tuinbouwproducten zelf. Het gaat om veredelings- en vermeerderingsbedrijven, mondiale prodnemingen in verse groenten, fruit of sierteeltproducten, en ondernemingen in grootschalige toelevering.

De ondernemingen zijn op alfabetische volgorde gerangschikt en het profiel is door onze redactie met zorg samengesteld uit diverse bronnen. Daarbij ligt de focus steeds op één onderscheidend aspect. Bij de korte beschrijving van de onderneming vindt u bovendien een aantal kentallen. De redactie heeft ontwikkelingen tot medio september 2022 daarin meegenomen.

Legenda

In de Eregalerij staan de meest toonaangevende (inter)nationale ondernemingen die grootschalig actief zijn in Nederland. Ondernemingen in deze categorie 500+ voldoen aan het criterium ‘structureel’ meer dan 500 miljoen euro tuinbouw gerelateerde omzet.

Aanduiding van de categorie binnen het tuinbouwcluster

Totale groepsomzet van de gehele onderneming

Deel van de omzet dat gerelateerd is aan tuinbouw

Totaal aantal medewerkers wereldwijd Medewerkers in Nederland

Aantal buitenlandse vestigingen

Schatting gemaakt door Hillenraad100 bij het ontbreken van openbare bronnen *

Nunhems: een groen pareltje in de kroon van een chemiereus

BASF kennen we als de Duitse chemiereus. Het conglomeraat is een absolute wereldspeler en dé partner voor uitdagingen die met chemie kunnen worden opgelost. BASF ontwikkelt vanuit zeven divisies chemie die bijdraagt aan een duurzamere toekomst. Een van de divisies is Agricultural Solutions. Het onderdeel Seeds & Traits bevat het groene veredelingspareltje Nunhems. Nunhems biedt samenwerking en klantgerichte oplossingen voor de hele groenteketen: telers, de verwerkende industrie, plantenkwekers, dealers, handelaren, retailers en de foodservice-sector. Een mooie samenwerking in het Nederlandse agrocluster betreft een deelname aan AGROS. Dit is een topsectorprogramma waarbij WUR en andere partijen uit de glastuinbouwcluster werken aan de autonome kas. Samenwerking is er ook tussen BASF’s groentezadenbedrijf en Enza Zaden. Begin 2022 sloten zij een kruislicentieovereenkomst voor gepatenteerde eigenschappen in groenten. Deze overeenkomst zal de innovatiekracht van beide bedrijven vergroten en de ontwikkeling van nieuwe groentezadenrassen versnellen. Dat BASF een plekje verdient in deze eregalerij zal niemand betwisten.

De eerste Unicorn in de Nederlandse tuinbouw

Wie had dat gedacht: een leverancier van (golf)kartonnen verpakkingen, groot geworden in de tuinbouw, wordt in de overname door Stora Enso gewaardeerd op 1 miljard euro. Geen sexy product, wel een sexy business dus. Kartonnen verpakkingen zijn booming. Want karton is 100% recyclebaar en 100% gemaakt van hernieuwbare grondstoffen. En De Jong Packaging zorgt ook nog eens voor duurzame productie door te kiezen voor 100% FSC-gecertificeerd papier, natuurlijke lijm en waterbased inkt. De Westlandse specialist in golfkarton heeft inmiddels eigen productieen voorraadlocaties in Nederland, België, het Verenigd Koninkrijk en Duitsland en produceert dagelijks 2,5 miljoen verpakkingen. De ambitie is om in karton alle mogelijke verpakkingsoplossingen te bieden, tot aan kartonnen bloemenemmers toe. De roep om minder plastic is daarbij een mooi duwtje in de rug. Daarnaast lift het bedrijf natuurlijk mee op de stijgende online aankopen, waardoor busjes vol kartonnen dozen meer en meer het straatbeeld bepalen. Bij De Jong Packaging zien we doortastend ondernemerschap met lef en vertrouwen in de toekomst. Een bewijs is de grootschalige nieuwbouw in de Lier en de overname in 2021 van papierfabriek De Hoop in Eerbeek. Na deze eerdere grote stappen zijn ze nu in 2022 zelf overgenomen voor een in de tuinbouw ongekende overnamesom. Terecht een Unicorn.

Powerhouse in gewasbescherming en zaden

Bayer is wereldmarkleider in gewasbescherming en zaden en deze krachtpatser mag natuurlijk niet in de eregalerij ontbreken. In 2021 lanceerde de multinational de nieuwe paraplu ‘Vegetables by Bayer’. Daaronder vallen bekende merknamen als De Ruiter, groentezaden voor gewassen onder glas, het groenteveredelingsbedrijf Seminis en natuurlijk de activiteiten van het voormalige Amerikaanse Monsanto vegetable seeds. Met deze optelsom van zaadbedrijven werd het Duitse Bayer in 2018 in één klap de grootste groenteveredelaar van de wereld. Bayer heeft als missie het helpen veranderen van de agrosector naar een meer duurzame voedingsproductie. De leidende strategische visie is verwoord als ‘Health for all, hunger for none’. Door biologie, chemie en digitale tools slim te combineren, wil Bayer innovatie versnellen. Daarbij zet het bedrijf in op R&D, de ontwikkeling van een ‘diep’ digitaal ecosysteem en een veelheid van partnerships. Illustratief daarvoor is het strategisch partnerschap dat Bayer in 2021 met Microsoft is aangegaan. Bayer en Microsoft gaan samen nieuwe oplossingen ontwikkelen voor onder meer duurzame inkoop, verbetering van de toeleveringsketen, en monitoring en meting van de ESG-criteria.

Kampioen in het opschalen

Dutch Flower Group doorbrak in de afgelopen periode de omzetgrens van 2 miljard euro en is daarmee verreweg de grootste handelspartij in sierteelt in Nederland. In de 500+ eregalerij is voor Dutch Flower Group zonder twijfel plaats als kampioen in de categorie schaalbaarheid. Met een doortastende strategie voor autonome groei en voor buy & build voegt DFG keer op keer activiteiten en bedrijven toe aan het palet die het leven én de cijfers kleurrijker maken. Naast kleinere aanwinsten, zoals Barendsen en Aablo Export, haalde de groep in 2020 een van de grootste handelsbedrijven in planten aan boord. Het Aalsmeerse Waterdrinker vormt nu samen met de DFG-bedrijven OZ Planten en Hamiplant de Dutch Plant Group. Begin 2021 werd The Floral Connection geboren: door een fusie tussen drie DFG-bedrijven in één klap de grootste retailspeler voor bloemen en planten in Europa. Het bouwen aan de meer dan 30 gespecialiseerde handelsbedrijven is, na het afscheid van Marco van Zijverden, toevertrouwd aan voormalig Ahold-man Jan van Dam als nieuwe CEO. Hij zal zijn plek in deze eregalerij met verve kleur geven.

De bloemist in de hoofdrol

FM Group heeft in zeer korte tijd de overstap naar de 500+ eregalerij van Hillenraad gemaakt. FM Group, de nieuwe naam van FleuraMetz, is groot geworden door go-to-market strategieën voor met name de bloemist. Ook voor de andere doelgroepen, de groothandel en grootschalige retail, ontwikkelt FM Group inmiddels een passende strategie. Het bedrijf ontwikkelt zich steeds verder tot allround provider van bloemen en planten, qua omvang en ook met de gekozen landen- en divisiestructuur. De FM Group laat blijken over een zeer wendbare organisatie te beschikken. Onder het motto ‘never waste a good crisis’ heeft het bedrijf in de eerste fase van de coronacrisis een intern integratieproces uitgerold. Toen de omzet van de ene op de andere dag grotendeels wegviel, werd in zeer korte tijd een niet voor mogelijk gehouden logistieke efficiencyslag gerealiseerd. Dit project ligt aan de basis van de sterke operationele resultaten in 2021, die samen met de voorgenomen fusie met Hilverda de Boer de overstap naar deze eregalerij rechtvaardigen.

Groenten en fruit in velerlei verschijningsvormen

Waar voor de tuinder verse groente en fruit centraal staan, vertaalt Greenyard dit in een breed en veelzijdig portfolio van gezonde consumentenproducten voor de retail. De hedendaagse consument is op zoek naar inspiratie, keuze, gezondheid en gemak, en ziet op zijn bord graag voedingsmiddelen die met respect voor de natuur geproduceerd zijn. Greenyard biedt gezonde producten voor iedere levensstijl en leeftijdscategorie. Vers, diepgevroren of verwerkt. Traditionele of nieuwe soorten. Exotisch of lokaal. Voorverpakt of in bulk. Het kan allemaal. Deze one-stop-shop partner heeft een sterke en brede positie bij de grote retailers. De focust ligt op een gezonde toekomst en versnelling in kernactiviteiten. Greenyard wil uitgroeien tot de drijvende kracht achter een gezondere levensstijl en duurzamere voedseltoeleveringsketens. De onderneming breidt zijn internationale aanwezigheid continu uit. Door het wereldwijde netwerk met lokale verkoopkantoren en productiefabrieken kan Greenyard steeds dicht bij zijn klanten zijn.

van energieverbruik, bescherming tegen overstromingen, én een duurzame productie van gezonde, veilige en smakelijke versproducten. Grodan is het relevante ROCKWOOL-onderdeel dat zich richt op steenwolsubstraatoplossingen voor de professionele tuinbouw. Begin 2022 werd Grodan opnieuw gecertificeerd met het EU Ecolabel-certificaat voor minerale groeimedia. Door herziening van dit label worden er veel hogere eisen aan producten gesteld dan voorheen. Zo moet Grodan voor 70% van de afzet een recyclingoplossing aanbieden en moeten de producten zelf voor minimaal 30% uit gerecycled materiaal bestaan. Dat lukt! Mooi dat deze innovatieve en duurzame onderneming zo met één product type bijdraagt aan de wereldwijde relevantie van tuinbouw.

Duurzame wereldspeler met één tuinbouwproduct

ROCKWOOL is wereldmarktleider op het gebied van steenwoloplossingen. Steenwol is een zeer veelzijdig product dat wordt gebruikt voor tal van toepassingen: van bouwisolatie tot akoestische plafonds en van isolatie voor scheepvaart tot plaatmateriaal voor gevelbekleding. De ROCKWOOL Group wil het leven verrijken van iedereen die haar oplossingen in aanraking komt. Het bedrijf gaat een groot aantal belangrijke hedendaagse uitdagingen op het gebied van duurzaamheid aan: reductie

Gebundeld ondernemerschap

Growers United heeft een lange historie, maar de inkt van de nieuwe naam is nog maar net droog. In 2020 kreeg coöperatie DOOR - in 1995 begonnen als telersvereniging Prominent - deze nieuwe naam die naadloos past bij de strategie van samen ondernemen. Growers United is een eigentijdse coöperatie. Dat eigentijdse zit niet alleen in het flitsende, nieuwe pand op Honderdland, maar vooral in de structuur. Growers United is sinds 1 januari 2021 een coöperatie met aandelen en daarmee zijn de leden écht eigenaar van een stukje coöperatie. Het eigentijdse zit ‘m ook in het Future Proof-programma, waarbij leden samen naar de toekomst kijken. Alle leden hebben een toekomstvisie 2030 ingeleverd en vervolgens in een aantal sessies met elkaar gesproken over hoe zij daarnaartoe kunnen werken. Voor jonge ondernemers is er een speciale ‘Under 40’-groep. Met deze intensieve ondersteuning en begeleiding van de nieuwe generatie telers maakt de coöperatie haar belofte ‘Good food in good hands’ zeker waar. Growers United kan momenteel rekenen op 635 hectare tomaten, (punt)paprika’s, komkommers en aubergines. De bundeling van ondernemerschap is een aansprekend voorbeeld van vernieuwende coöperatieve kracht en daarvoor maken wij graag een plekje vrij in deze 500+ eregalerij.

Size matters

Met een areaal van meer dan 1100 hectare is coöperatie Harvest House de grootste telersvereniging van vruchtgroenten. Harvest House-telers zijn niet alleen actief in Nederland, maar ook ver buiten de landsgrenzen: in Tunesië, Marokko, Frankrijk en Portugal wordt gezorgd voor een jaarrond aanbod. Alles bij Harvest House is groots, veelomvattend en vooruitstrevend. De coöperatie heeft als missie om de hele wereld toegang te bieden tot gezond, voedzaam en lekker eten, met een minimale impact op het milieu. Daarvoor is innovatie, technologie en het gebruik van data en kunstmatige intelligentie noodzakelijk. De recente samenwerking met Source.ag komt dan ook niet onverwacht. Met kunstmatige intelligentie in de kas kunnen de aangesloten telers hun teelt nóg efficiënter maken, en de productie optimaliseren en beter voorspelbaar maken. De eerste ontwikkelingen worden inmiddels getest en toegepast. De telersvereniging pioniert ook met robotica en zet tegelijkertijd interessante stappen in duurzaamheid. Zo berekenen ze met de hortifootprint de exacte milieu-impact van zaadje tot schap. Harvest House is continu in ontwikkeling en gezien haar omvang is de coöperatie dat ook zeker aan haar stand verplicht.