Hivos jaaroverzicht 2014 by Hivos

Wij zijn Hivos, een internationale organisatie die zoekt naar nieuwe oplossingen voor hardnekkige wereldproblemen. Met slimme projecten op de juiste plaatsen verzetten wij ons tegen discriminatie, ongelijkheid, machtsmisbruik en de overbelasting van onze leefomgeving. Alleen tegenwicht bieden is niet genoeg. Wij streven naar structurele verandering. Daarom werken wij samen met innovatieve bedrijven, burgers en hun organisaties. Met hen delen wij een droom waarin economieën duurzaam zijn en samenlevingen open staan voor iedereen. In dit korte jaaroverzicht leest u hoe Hivos in 2014 haar idealen in praktijk bracht. Van Nairobi tot Den Haag, van Bolivia tot Jakarta.

SEKSUELE RECHTEN EN DIVERSITEIT © Hivos / Edward Echwalu

Hivos was een van de eerste organisaties die zich inzette voor de rechten van homo’s, lesbiennes, transgenders en biseksuelen en maakt zich al decennialang sterk voor mensen die leven met hiv/aids. Onze partners proberen de meest hardnekkige vooroordelen en stigma’s te bestrijden, bieden rechtsbijstand en voorkomen nieuwe besmettingen. Samen wijzen wij overheden op hun verantwoordelijkheid om de rechten van álle mensen te respecteren.

ADVOCATENKANTOOR VECHT ANTI-HOMOWET AAN

‘Ik heb me vandaag laten testen. Dat ik dit durfde, is te danken aan de informatie op jullie website.’ Jonge mannen in Bangkok die seks met elkaar hebben zijn steeds vaker hivpositief, blijkt uit cijfers van hiv-klinieken in de Thaise hoofdstad. Maar slechts weinigen laten zich testen. APCOM, een Hivos-partner, wil deze mannen aanmoedigen dat wél te doen, omdat dit de snelst groeiende groep hiv-patiënten is. Via een innovatieve TestBKK-website, promotiebuttons op andere sites en social media, folders en festiviteiten bereikten ze honderden jonge homo- en biseksuele mannen. Bang hoeven zij niet te zijn, is de boodschap: er is een goedwerkende behandelmethode tegen het virus.

De beruchte en internationaal veroordeelde Oegandese antihomowet wordt ook in het Afrikaanse land zelf aangevochten. Demonstreren is gevaarlijk, maar er bestaan andere middelen. Vastberaden trekt een team van rechtsgeleerden en mensenrechtenorganisaties alles uit de kast om de omstreden wetgeving nietig te laten verklaren. Een van de initiatiefnemers is Hivos-partner en advocatenkantoor HRAPF. De gelegenheidscoalitie spande rechtszaken aan bij Oeganda’s constitutioneel hof en het Oost-Afrikaanse Hof van Justitie.

APCOM organiseerde in 2014 negen workshops en symposia tijdens de 20e Internationale Aids Conferentie. Voor circa 800 deelnemers maakte zij het belang duidelijk van goede en niet-stigmatiserende gezondheidszorg voor homoseksuelen en transgenders.

GOEDE SEKSUELE GEZONDHEIDSZORG

Op 1 augustus 2014 boekten zij een onverwacht groot succes: het constitutioneel hof oordeelde dat de wet illegaal door het parlement was geloodst. De omstreden anti-homowet, die in korte tijd leidde tot een verdrievoudiging van het aantal arrestaties, mishandelingen, huisuitzettingen en verbanningen, blijkt ongeldig te zijn. Nog steeds worden homoseksuelen, lesbiennes, bi- en transseksuelen (LHBT’s) op straat in elkaar geslagen. Maar de schandalige regelgeving die dit geweld aanmoedigde, is vooralsnog van tafel.

De achtergestelde positie van vrouwen staat centraal in al het werk dat Hivos doet. Wij zijn actief in de meest vrouwonvriendelijke delen van de wereld en deinzen er niet voor terug om controversiële onderwerpen als veilige abortus en vrouwenbesnijdenis op de agenda te zetten. Onze partners zorgen voor opschudding, vernieuwing en verzet. Zij brengen de strijd voor gelijke rechten in een stroomversnelling.

VROUWEN RECHTEN

EERLIJK LOON VOOR VROUWEN

POLITIEKE CARRIÈRES VOOR IRAAKSE VROUWEN

De bloemenindustrie in Oost-Afrika is big business; maar ‘eerlijk’ zijn de bloemen die in Nederlandse winkels terechtkomen vaak niet. Hivos voert campagne voor meer eerlijke bloemen in Nederlandse winkels. Bloemen met een herkenbaar keurmerk dat goede arbeidsomstandigheden garandeert voor de werkneemsters. Het Women@Work-programma van Hivos maakt zich wereldwijd sterk voor de arbeidsrechten van vrouwen.

In de Iraakse politieke arena zie je veel minder vrouwen dan mannen. ‘What’s new?’ kun je zeggen, maar dat doen Hivos en de Iraakse organisatie Al-Amal niet. Voorafgaand aan de parlementsverkiezingen trainden zij ruim 800 nieuwe vrouwelijke kandidaten, waarvan ruim 300 intensief begeleid werden. Het resultaat was dat 17 van hen daadwerkelijk een zetel wonnen. Na de verkiezingen kregen nog eens 40 vrouwen, allemaal parlementaire nieuwkomers, scholing-op-maat aangeboden.

In Nairobi organiseerde Hivos een rondetafelconferentie met diverse vertegenwoordigers uit de internationale bloemensector. We wisten hen – dankzij een sterke business case – ervan te overtuigen dat het loont om in vrouwen te investeren. Onze OostAfrikaanse partners startten een krachtige lobby voor wetgeving die vrouwen beschermt tegen seksueel geweld op het werk.

Valentijnsdag en Moederdag zijn piekmomenten voor de eerlijke bloemencampagne van Hivos. Maar liefst 500.000 mensen bereikten we met onze Fair Valentine-verkiezing en specials in Trouw, Libelle, Margriet en Flair. Minister Ploumen kreeg een eerlijk moederdagboeket als startsein van onze samenwerking met Albert Heijn, waar consumenten eerlijke Afrikaanse rozen kunnen kopen.

VRIJHEID VAN EXPRESSIE Vrije expressie is voor Hivos geen middel om haar idealen te realiseren, maar een doel op zich. Wij stimuleren creatieve broedplaatsen en bieden opkomende kunstenaars toegang tot nieuwe podia. Daarnaast zetten wij ons in voor onafhankelijke media en een vrij en open internet. Waar dat nodig is, bieden wij online opiniemakers tools om zich af te schermen van geheime diensten, zodat zij vrijheden kunnen bevechten of beschermen.

ONLINE VRIJPLAATSEN IN HET MIDDEN-OOSTEN

Vrouwen worden in Irak aangemoedigd om huisvrouw en moeder te worden, niet om de politiek in te gaan. Integendeel. Ook daar zagen Hivos en Al-Amal werk aan de winkel. Zij leerden 16 journalisten evenwichtiger over vrouwen te publiceren; dit leverde 75 artikelen en uitzendingen op over vrouwen en politiek. Politieke partijen en talloze dorpsgemeenschappen in Irak werden bezocht met dezelfde boodschap: vrouwen kunnen uitstekend leidinggeven en politiek bedrijven.

CREATIEVE ONDERNEMERS IN HET MIDDEN-OOSTEN Kunstenaars en mediamakers zijn vaak geen geboren ondernemers. Toch willen de vele artiesten die in het Midden-Oosten de vrijheid van meningsuiting verdedigen, graag hun eigen broek ophouden. Voor hen organiseerden Hivos en Mideast Creatives twee trainingen onder de naam Disrupt! over het opzetten van je eigen onderneming in de culturele en mediasector. In Tunis namen 26 mediamakers deel, in Caïro deden 69 voorlopers uit de culturele sector mee. Drie dagen lang kregen zij workshops en lezingen van lokale trainers en mentoren, met maar één doel: een creatief idee omzetten in een levensvatbare business. Een jury wees de beste ideeën aan, die beloond werden met een werkplek in een broedplaats en ondersteuning door Zoomaal - het eerste Arabische crowdfundingplatform. Onder de winnaars waren een webportal voor de Tunesische tv- en filmindustrie, een satirische nieuwssite en een ontwerp voor duurzame voedselverpakkingen.

Hivos heeft de organisatie vanaf haar start in 2006 ondersteund. In het onrustige Midden-Oosten bouwt Mideast Youth online platforms, waarop mensen vrij en ongecensureerd ideeën kunnen uitwisselen. Ook over taboe-onderwerpen als gelijke rechten voor LHBT’s, etnische en religieuze minderheden. De websites van Mideast Youth zijn toegankelijk en interactief, en trekken honderdduizenden unieke bezoekers. Bijvoorbeeld migrant-rights.org dat uitgroeide tot de belangrijkste informatiebron over misbruik van arbeidsmigranten in de Golfregio. Mideast Youth is de digitale thuisbasis van vooral jonge activisten die sociale media, design en muziek inzetten voor mensenrechtenkwesties.

Trots nam Esra’a Al Shafei in december 2014 de Mensenrechtentulp in ontvangst van minister Bert Koenders. Het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken reikt de prijs jaarlijks uit aan moedige en innovatieve verdedigers van de mensenrechten. Zoals Mideast Youth, waarvan Al Shafei oprichter en directeur is. Zij is een van de invloedrijkste internetactivisten in de Arabische wereld.

REGENWATER GEEFT BOEREN EXTRA INKOMSTEN

Vis kweken in kleine meertjes of waterbekkens die slechts een deel van het jaar gevuld worden met regenwater: het blijkt een onderschatte bron van eiwitten en inkomsten voor arme families in India. Hivos-partner RRA Network leerde ruim 100 boerenbelangenorganisaties hoe zij hiermee geld konden verdienen. In totaal trainde de organisatie 900 parttime viskwekers, waaronder 200 vrouwen. Zo’n 3.000 – veelal tribale en dalit – gezinnen leven hierdoor in de toekomst mede van de visvangst in 2.200 (seizoensgebonden) wateren. Leden van het RRA Network constateerden dat de kleine boeren en landarbeiders die al vis kweekten als bijverdienste, weinig wisten van technologie, marketing en kredietvoorzieningen. Bovendien bleken de eigendomsrechten slecht geregeld. Doordat in het netwerk onderzoeksinstituten, overheden, ngo’s en basisorganisaties samenwerken, konden zij snel een nieuwe aanpak ontwikkelen voor de viskwekers. Daarmee kunnen de gezinnen waarde toevoegen aan hun kweekvis; bijvoorbeeld dankzij goede kwaliteit viszaad uit kwekerijtjes.

HERNIEUWBARE ENERGIE Hernieuwbare energie is geen toekomstdroom of alternatief, maar simpelweg de beste keuze. Hivos maakt eenvoudige, slimme en schone technieken bereikbaar voor arme mensen in afgelegen gebieden en stimuleert overheden en bedrijven om te investeren in de toekomst. Samen met onze partners zoeken wij voortdurend naar nieuwe toepassingen, verbeteringen van bestaande technieken en nieuwe uitvindingen op het gebied van hernieuwbare energie.

10 MILJOEN SCHONE FORNUIZEN

EEN GROENE TOEKOMST VOOR SUMBA Het straatarme, Indonesische eiland Sumba is wereldberoemd. Enkele jaren geleden startte Hivos hier een ambitieus project: 100 procent duurzame energie voor alle 650.000 bewoners. Nu zie je overal huisjes met zonnepanelen en het elektriciteitsnet vergroent in hoog tempo. In 2014 bouwden dorpsbewoners een tweede kleine waterkrachtcentrale; de computers op vijf scholen draaien op zonnestroom. Ruim 200 families koken op schoon gas uit hun eigen biogasinstallatie. Boeren irrigeren hun droge land met een waterpomp op zonne-energie. En de eerste windturbine is in aantocht.

Vrouwen en kinderen in ontwikkelingslanden koken dagelijks boven een rokerig, ongezond houtvuur. Jaarlijks sterven 4,3 miljoen mensen voortijdig door het inademen van deze rook. Ook het milieu lijdt onder de vuurtjes, omdat op grote schaal bos wordt gekapt. Efficiënte, schone fornuizen zijn de oplossing. De rook wordt afgevoerd door een schoorsteen en ze gebruiken veel minder hout of biogas als brandstof. Bovendien besparen ze de vrouwen een hoop tijd: de vele uren die ze kwijt waren aan hout sprokkelen. En nóg een voordeel is: één schoon fornuis zorgt voor dezelfde CO2-reductie als tien zonnepanelen. Hivos is een van de dertien Nederlandse organisaties, overheden en bedrijven die zijn aangesloten bij de Global Alliance for Clean Cookstoves. Samen gaan de Nederlandse partners de komende drie jaar 10 miljoen efficiënte fornuizen verspreiden. Zij beloofden eind 2014 hiervoor $ 185 miljoen te realiseren. Dat geld is deels afkomstig van bedrijven die hun broeikasgasuitstoot compenseren via de CO2-markt.

Grote koffiehandelaren beseffen dat dit hun toekomst in gevaar kan brengen. ECOM wilde graag samenwerken met Hivos in 4S@Scale, dat 90.000 koffieboeren – waarvan de helft vrouw of jongere – opleidt tot vakmensen. Zij leren over duurzame landbouwmethoden en inkomensdiversificatie. En ze krijgen toegang tot biogasinstallaties die schone energie én vruchtbare gier leveren. Bovendien trainde Hivos honderden mannen en vrouwen om hun bedrijf echt samen te runnen. Boerenfamilies die deze gendertraining volgden, zagen hun inkomens stijgen met maar liefst 44 procent.

Onze planeet kan de groeiende wereldbevolking tot in lengte van dagen voorzien van voldoende, voedzaam eten. Voorwaarde is dat ons voedselsysteem diverser, robuuster en transparanter wordt. Hivos werkt wereldwijd samen met vooruitstrevende partners aan ambitieuze projecten die dat doel willen bereiken. Samen zetten we ons met slimme, nieuwe technieken en beproefde landbouwmethodes in tegen de teloorgang van soorten gewassen, de oneerlijke verdeling van voedsel, bodemuitputting en klimaatverandering.

Vrouwen in Oost-Afrika verzetten het meeste werk op de koffieboerderijen, maar hun mannen bezitten het land en de opbrengsten uit de koffieteelt. Dat is niet alleen onrechtvaardig, maar motiveert boerinnen ook niet om veel tijd en aandacht aan de koffiestruiken te besteden. Doen ze dat wél, dan gaan de oogst en de kwaliteit van de koffie met sprongen vooruit. Jongeren zijn sowieso ongeïnteresseerd in de koffieteelt: een zwoegend bestaan voor een hongerloontje lijkt ze niks.

DUURZAAM VOEDSEL

VROUWEN LEVEREN BETERE KOFFIE

Sumba wil een wereldvoorbeeld zijn voor andere arme, afgelegen gebieden zonder toegang tot energie. Dat lukt heel aardig. Inmiddels heeft 34 procent elektriciteit (was 25 procent). Hivos wist een brede coalitie te betrekken bij de duurzame plannen: lokale leiders, het Ministerie van Energie, het staatsenergiebedrijf, banken, bedrijven en internationale donoren. Zij roemen Sumba als voorbeeld dat navolging verdient. In Nederland zagen 200.000 mensen de documentaire over Expeditie Sumba op RTL4. De expeditieleden haalden via crowdfunding € 15.000 op voor biogasinstallaties op Sumba

De vrije uitwisseling van informatie en de mogelijkheid voor burgers om invloed uit te oefenen op beslissingen die hen raken, zijn essentieel in een democratische samenleving. Samen met haar partners, biedt Hivos mensen mogelijkheden om inzicht te krijgen in wat bedrijven en overheden doen en druk uit te oefenen waar dat nodig is. Dat kan met behulp van nieuwe technieken, onafhankelijke media en slimme campagnes.

OLIEVERVUILING BESTRIJDEN MET KENNIS Al decennia lang vervuilen oliemaatschappijen het grondgebied van de inheemse bewoners van de Amazone. Naar hun protesten wordt nauwelijks geluisterd. Met fondsen van het NWO-CoCooN programma proberen Hivos en ISS daar verandering in te brengen. Drie jaar lang deden wetenschappers onderzoek met zo’n 300 inheemse leiders en milieu-activisten in Ecuador, Peru en Bolivia, en deel-den ze waardevolle kennis en ervaringen. Hoe beheers je dit soort conflicten? Wat zijn de juridische mogelijkheden, hoe pak je politieke belangenbehartiging effectiever aan? Maar ook: hoe volg je olielekkages efficiënter via Google Maps?

Jonge techies in Indonesië meldden zich massaal aan voor #Hackjak, een tweedaagse hackaton in Jakarta. Binnen vijf dagen was de hackaton – een samentrekking van hack en marathon – volgeboekt. De hippe computerprogrammeurs kregen de beschikking over unieke data van de gemeente. Hun opdracht: ontwikkel apps die burgers inzicht geven in de gemeentefinanciën én die het openbaar vervoer toegankelijker maken. Initiatiefnemers waren de gemeente Jakarta en SEATTI, dat is opgericht door Hivos en Omidyar Network. SEATTI helpt burgers die overheidsinstanties transparanter willen maken met behulp van media en technologie. Deze eerste #Hackjak slaagde glansrijk. De 132 ‘hackers’ stortten zich op de datasets en kwamen met maar liefst 56 verrassende apps. Een winnaar was Appaja, die burgers laat zien hoe ze het snelst van A naar B komen – cruciaal in een stad waar het verkeer meestal muurvast staat.

Gewapend met de kennis uit CoCooN gaan inheemse leiders nu zelfverzekerder het debat aan met politici en vervuilers. Zij eisen niet alleen herstel en schadevergoedingen, maar ook een duurzame ontwikkeling van de regio. Ondanks zware tegenstand kende 2014 ook successen: de Peruaanse milieudienst baseerde zijn klachtenrapport over een multinational op de 93 olielekkages die door inheemse groepen zelf in kaart waren gebracht.

HACKERS HELPEN BURGERS IN JAKARTA

KINDEREN GAAN WEER NAAR SCHOOL

In 2014 zijn in Afrika 30 nieuwe kinderarbeidvrije zones gecreëerd en ook hebben we 10.000 kinderen uit het werk gehaald en naar school gebracht. Minister Ploumen staat achter het initiatief en promoot onze ‘Toolkit voor kinderarbeidvrije inkoop’. En dankzij onze schoenen-campagne kunnen producenten de kinderarbeid in deze sector niet langer negeren. Dat kinderarbeid ook hier vroeger heel gewoon was, laten we jaarlijks zo’n 500.000 bezoekers ervaren in de tentoonstelling ‘Kinderarbeid, niet in mijn tijd’ in het Arnhemse Openluchtmuseum.

Kinderarbeidvrije zones krijgen steeds meer erkenning als oplossing voor de 168 miljoen kinderen die niet naar school kunnen omdat ze werken. Stop Kinderarbeid, het internationale programma dat Hivos coördineert, wil deze kinderen in de schoolbanken krijgen. Onze strategie: in een dorp of plantage overtuigen we alle betrokkenen - ouders, kinderen, leerkrachten, werkgevers, overheden - van het belang van goed onderwijs. Want kinderen die naar school gaan, hebben een betere toekomst.

Hivos

Design: Sazza Tekst: Jacqueline Schuiling

Raamweg 16 2596 HL Den Haag T + 31(0)70 376 55 00 info@hivos.nl www.hivos.nl