Hivos magazine nr 1 2014

Jaargang 20 | Nummer 1, maart 2014 | www.hivos.nl

Vrouwen organiseren zich in LibiĂŤ Nu eerst ontwapenen!

Speelruimte voor mondige burgers

Afrikaanse homo’s vechten terug

Inhoud

8

Libië tussen hoop 4-5 en vrees

De waarde van Jatropha

Politiek activiste Zahra’ Langhi: “Aan ontwapening en veiligheid moeten we nu met de hoogste prioriteit gaan werken.”

Jatropha is geen wondergewas, maar het kan wel extra inkomsten opleveren voor boeren en boerinnen in ontwikkelingslanden.

Speelruimte voor mondige burgers

9

Hoe flexibiliteit en creativiteit in Midden-Amerika actief burgerschap stimuleren.

Colofon Hivos Magazine, Jaargang 20/nummer 1/maart 2014 Hivos Magazine verschijnt elk kwartaal, en wordt toegezonden aan donateurs en overige geïnteresseerden.

Aan dit nummer werkten mee: Ilse Ambachtsheer, Roman Baatenburg de Jong, Amis Boersma, Gerdien ten Cate, Monique Doppert , Timo van Esch, Lucas Hendriksen, Marnix van Holland, Will Janssen, Jan de Jongh, Marieke Kragten, Jetteke van der Schatte Olivier, Harrie Oppenoorth, Teyo van der Schoot, Ute Seela, Vera Kleine Staarman, Corina Straatsma, Jorrit Visser, Francis Vollebregt Redactie: Global Village Media, Amsterdam Tekst: Margreet van der Hel, Edwin Huizing, Selma Kers, Marjolein van Rotterdam, Marianne Wilschut Fotografie: Hivos, Hollandse Hoogte (cover), Marjolein van Rotterdam Vormgeving: Groep merkcreatie en communicatie, Utrecht Druk: Zwaan Printmedia, Wormerveer ISSN: 0169-0337

2

Anti-homowetten Afrika

10

LGBT- en mensenrechtenorganisaties in Afrika werken hard om de positie van de LGBT-gemeenschap te verbeteren.

Samen met maatschappelijke organisaties in ontwikkelingslanden werkt Hivos aan een vrije, eerlijke en duurzame wereld.

Daarin hebben vrouwen, mannen en kinderen gelijke toegang tot middelen en kansen voor ontwikkeling. Onze projecten hebben tot doel mensen actief en gelijkwaardig te laten deelnemen aan de besluitvorming die bepalend is voor hun leven en hun samenleving. Zo geeft Hivos mensen een stem.

Hivos Postbus 85565 2508 CG Den Haag tel: 070 376 55 00 fax: 070 362 46 00 info@hivos.nl www.hivos.nl IBAN nummer: NL11RABO0133133133

Het werk van Hivos wordt mede mogelijk gemaakt door de deelnemers van de Nationale Postcode Loterij.

#1 2014

Column

11

Donateur aan het woord

Edwin Huizing Algemeen directeur

‘ Oegandese waarden’ “Ik zocht een organisatie die iets doet op verschillende terreinen en samen met de mensen ter plaatse.”

Stap over op groene energie Samen met Consumentenbond, Greenpeace, Natuur & Milieu, Vereniging Eigen Huis, Wereld Natuur Fonds en WISE onderzocht Hivos de duurzaamheid van stroomleveranciers in Nederland. In februari werden de winnaars en verliezers bekendgemaakt: Windunie en Raedthuys zijn het meest duurzaam, het minst duurzaam zijn Atoomstroom, RWE/Essent en Delta N.V. Met dit inzicht kunnen Nederlandse consumenten een weloverwogen keuze voor groene stroom maken. Een ander doel van het onderzoek is om duurzame investeringen in de energieproductie te bevorderen.

Bekijk de ranglijst van alle Nederlandse stroomleveranciers en stap ook over op www.stroomsterren.nl

Volg ons OP

twitter.com/hivos

#1 2014

facebook.com/hivos

Als u dit leest zijn ‘Poetins’ winterspelen alweer voorbij. Als ze iets stevig hebben omgewoeld is het wel de grond onder een oude discussie: hoe universeel zijn mensenrechten? Columniste Rosanne Hertzberger vroeg zich in NRC retorisch af waarom we homo-emancipatie moeten ‘doordrukken’ in landen zoals Oeganda of Malawi waar het ‘lijnrecht tegenover de traditionele opvattingen van het volk staat’. In Trouw schreef een mevrouw uit Den Bosch het ‘schandalig’ te vinden hoe Nederland keer op keer de eigen normen en waarden aan anderen wil opleggen; dat ging overigens over de abortusboot van Women on Waves die in Polen niet mocht aanmeren. Is het nu zo dat wij, Hivos, met onze mensenrechtenprogramma’s een westers artikel exporteren? Om te beginnen met Hertzberger. Kennelijk is zij goed op hoogte van de traditionele opvattingen van Oegandezen. En hopelijk ook van de blije evangelische lobby uit de Verenigde Staten die met miljoenen dollars het publieke en religieuze discours in Afrika indoctrineert en felle anti-homo propaganda verspreidt. Vindt president Museveni fijn. Kan hij mooi de aandacht afleiden van de échte binnenlandse problemen in Oeganda, zoals de onvoorstelbaar hoge werkloosheid.

De briefschrijfster uit Den Bosch raad ik van harte aan te spreken met vrouwen die ongewenst zwanger en wanhopig hun toevlucht namen tot barbaarse abortuspraktijken. Vrouwen voor wie een veilige, vrijwillige oplossing niet voor handen was.

Opkomen voor zelfbeschikkingsrecht en het recht te zijn wie je bent betekent strijd. Vaak met vooruitstrevende mensen die aan den lijve ondervinden wat het is om onderdrukt te worden. Is hun roep om vrijheid ‘westers’? Mensenrechten zijn vaak een westers artikel in de ogen van hen die veel te verliezen hebben bij de naleving ervan. Hun macht bijvoorbeeld.

“ Is het nu zo dat wij, Hivos, met onze mensenrechtenprogramma’s een westers artikel exporteren?”

3

Interview

Libië tussen hoop en vrees

“Meisjes kunnen nu president worden” “Ontwapening, dat is het allerbelangrijkst.

Niet de verkiezingen, niet de hervorming van de grondwet.

We moeten eerst de milities ontwapenen.”

De boodschap van Zahra' Langhi is dringend en glashelder. Sinds het tijdperkKhadafi ten einde is, 'regeren' in Libië honderden milities over duizenden vechtersbazen die volgens de BBC "twee miljoen pistolen, machinegeweren en geweren" bezitten. De gekozen regering is te zwak om de milities onder de duim te houden.

Kunt u uitleggen wat er speelt?

"Er is in Libië geen scheiding van machten.

Sommige congresleden maken deel uit van milities en hebben daardoor hun legitimiteit verloren. Zij gebruiken de macht van

Bloggers debatteren Eind januari kwamen tachtig bloggers, schrijvers, journalisten en activisten bijeen voor de derde Arab Bloggers Meeting in Amman. De deelnemers brainstormden onder andere over een nieuw Hivos programma dat de innovatie in de Arabische media en culturele sector wil stimuleren. Hivos’ partner Global Voices Online organiseerde de eerste bloggersbijeenkomst in 2009. Toen had nog niemand belangstelling voor het selecte groepje internetactivisten dat censuur wilde omzeilen. Maar inmiddels vormen de bloggers c.s. een digitale voorhoede. Het debat is volwassen geworden en trekt veel belangstelling

4

van de internationale pers. Er wordt gediscussieerd over de wettelijke verankering van de zo gewenste open internetcultuur. Welke wetten zijn nodig om internetvrijheid te waarborgen?

Hoe moet het democratiseringsproces in de Arabische landen zich verder ontwikkelen? “Van bloggers wordt nu veel meer gevraagd dan slechts een rol als commentator. Ze zijn van waarnemer ineens actieve deelnemer geworden.

De complexe politieke situatie vereist een heel arsenaal van nieuwe vaardigheden en middelen van de actieve blogger”, aldus Hisham Almiraat van Global Voices Online.

hun militie om wetten door te drukken.

Vrouwelijke parlementsleden die afwijkende geluiden laten horen, worden bedreigd. We móeten de macht van de milities breken."

Zahra' Langhi is een vooraanstaand genderspecialiste en politiek activiste. In oktober 2011 richt zij het Libyan Women’s Platform for Peace (LWPP) op, een beweging die pleit voor vrede, mensenrechten en vrouwelijk leiderschap.

Vertelt u eens over die beginperiode?

"De eerste tijd waren we euforisch.

Khadafi was verdreven. Jongeren, vrouwen, mannen, iedereen was betrokken en hoopvol en er kwamen eindelijk verkiezingen. Het LWPP kreeg voor elkaar dat vrouwen en mannen om en om op de kieslijsten staan. In juni 2012 wonnen Libische vrouwen 17 procent van de zetels van het Nationaal Congres (parlement). Dat was een overwinning."

De euforie heeft plaatsgemaakt voor teleurstelling en frustratie. Hoe komt dat?

Zahra' Langhi praat met zachte stem, maar wat ze zegt klinkt spijkerhard: "Ik neem het mijzelf en mijn organisatie kwalijk dat we niet van meet af aan de juiste zaken hebben aangekaart. Onze prioriteit had moeten liggen bij een nationale dialoog en nationale verzoening. Alle ogen waren op de verkiezingen gericht en hoe we de kieswet zo konden beïnvloeden dat vrouwen vertegenwoordigd waren. Dat is goed, dat is nodig, maar dat is niet waar we hadden moeten beginnen." #1 2014

Hoe had het dan gemoeten?

"Als je het mij nu vraagt, zeg ik: Begin niet met verkiezingen in post-conflictlanden die een democratische transitie doormaken.

Begin niet met een ongecontroleerde pers.

Wij zien dat dat de samenleving verdeelt en polarisatie in de hand werkt. Er bestaat nog geen enkele democratische controle.

De pers ís niet vrij; in Libië bezitten de milities alle televisiekanalen. Ontwapening en veiligheid, dat is waar we hadden moeten beginnen. Daaraan moeten we nu met de hoogste prioriteit gaan werken."

Krijgt u steun voor deze aanpak?

"De internationale gemeenschap pusht Libië momenteel om een hele nieuwe grondwet te schrijven. Maar jongeren staan buitenspel. In de grondwetscommissie zijn slechts zes zetels van de zestig voor vrouwen gereserveerd. Ik begrijp dat er internationaal budgetten zijn vrijgemaakt voor de hervorming van onze grondwet.

Maar wees flexibel en beschouw een #1 2014

nationale dialoog over verzoening als onderdeel daarvan. Luister naar wat Libië zelf wil. Laten we de grondwet van 1951 als uitgangspunt nemen, die is voor nu goed genoeg. We moeten eerst werken aan demilitarisatie en reïntegratie van gewapende burgers."

“ We moeten de macht van de milities breken” Hoe ziet u de toekomst van Libië?

"We leven in een opwindende tijd vol verandering. Ik denk dat het nog minstens tien jaar kost om een stabiel Libië te realiseren, met stabiele overheidsinstituties die de volwaardige participatie waarborgen van vrouwen én mannen, jong en oud.

Laatst kondigde een meisje op een congres

aan dat zij president wilde worden.

Tegen haar zeg ik zonder aarzeling: Yes, you can!"

Women on the Frontline Organisaties in het Midden-Oosten zoals het LWPP van Zahra’ Langhi maken deel uit van het netwerk van Hivos. Hivos vindt de participatie van vrouwen in de Arabische wereld van groot belang in deze woelige overgangsfase naar meer democratie. Programmamanager Jetteke van der Schatte Olivier: "Het is cruciaal om juist nu vrouwen te steunen zodat zij mede de toekomst van hun land kunnen bepalen.

Deze vrouwen stonden in de frontlinies om verandering te eisen en konden eindelijk hun stem laten horen. Daarmee hebben zij een deur geopend die stevig vergrendeld was en die gaat niet meer dicht." De vrouwenorganisaties kunnen rekenen op de training, expertise, financiële en morele steun van Hivos, in samenwerking met Oxfam Novib en PwC. ■

5

Korte berichten

Roze Filmdagen in Amsterdam Tot en met 23 maart is het beste van de recente roze cinema te zien op de 17e editie van de Roze Filmdagen (bioscoop Het Ketelhuis, Westergasterrein in Amsterdam). Met steun van het Hivos Cultuurfonds worden onder meer drie speelfilms, vijf korte films en drie documentaires vertoond binnen een speciale Hivos Route. Een van deze documentaires is Born this Way (2012). Achterop de motorfiets volgen Shaun Kadlec en Deb Tullmann vier jonge homo’s en lesbiennes door Kameroen. Undercover, want hier is het onmogelijk om openlijk voor je geaardheid uit te komen. Gelukkig vinden ze op hun pad ook mensen die hen steunen en het voor hen opnemen. Op vrijdag 21 maart vindt rondom de filmvertoning een Q&A plaats met een van de regisseurs en hoofdpersonen.

Kans maken op vrijkaartjes voor ‘Born this Way’ op 21 maart? Mail naar > actie@hivos.nl.

Voor meer info > www.hivos.nl/rozefilmdagen Houd ook onze roze Facebookpagina in de gaten > www.facebook.com/HivosLGBT

G8 van de filosofie Op vrijdag 18 april wordt de Amsterdamse Beurs van Berlage omgetoverd tot een broedplaats van ideeën: Filosofie Magazine, Human en Hivos organiseren van 19.00 tot 1.00 uur de ‘G8 van de Filosofie’. Op deze topconferentie zullen acht grote denkers proberen om grote maatschappelijke en ethische conflicten van deze tijd met denkkracht te bevechten: Peter Sloterdijk, John Gray, Chantal Mouffe, Zygmunt Bauman, Benjamin Barber, Markus Gabriel, Damon Young en Achille Mbembe.

‘Vooruitgang’ is het overkoepelende thema tijdens de G8. De lezingen, debatten en interviews op de top zijn voornamelijk Engelstalig. Publiek is van harte welkom.

Meer informatie en kaartverkoop via > www.g8vandefilosofie.nl

Dank Nationale Postcode Loterij!

Tijdens het Goed Geld Gala op 4 februari in Koninklijk Theater Carré, ontving Hivos van de Nationale Postcode Loterij een cheque van 1.519.100 euro voor het project Telephone Tree, Shelter Me. De bouw van een ingenieus opvangnetwerk voor uitgebuite en misbruikte dienstmeisjes op het Arabisch Schiereiland kan hiermee van start gaan.

Daarnaast ontvangt Hivos ook een structurele jaarlijkse bijdrage van 1,35 miljoen euro. Wij bedanken de Nationale Postcode Loterij en haar 2,5 miljoen deelnemers voor het belangrijke werk dat zij met deze steun mogelijk maken - van ieder verkocht lot in ’s lands grootste goededoelenloterij gaat de helft naar goede doelen.

6

Ervaar daar hier Theater In maart en april is de bijzondere Tunesische dansvoorstelling ‘Laaroussa’ (bruid) te zien in zeven Nederlandse steden. Broer en zus Sofiane en Selma Ouissi, twee belangrijke choreografen in de hedendaagse Arabische dansscene, verbleven voor Laaroussa lange tijd in het Tunesische dorp Sejnane om de bewoners te ontmoeten en hun kunstnijverheid te leren kennen. De dansvoorstelling toont ons een wereld waarin handgemaakt keramiek verdrongen wordt door plastic prefabproducten. Een wereld waarin lenterevoluties gericht op vrijheid en democratie omslaan in vernietigend religieus geweld. Laaroussa is onderdeel van de serie ‘Ervaar daar hier Theater’. Dit programma - een gezamenlijk initiatief van het Fonds Podiumkunsten, Stichting DOEN, Hivos en Prins Claus Fonds - presenteert unieke dans- en theatervoorstellingen uit regio’s met theatertradities waarmee het Nederlandse publiek niet of nauwelijks bekend is.

Hivos geeft via Facebook en Twitter een aantal vrijkaarten weg voor de voorstelling ‘Laaroussa’ Speellijst > www.ervaardaarhier.nl/ voorstelling/laroussa #1 2014

Hivos Tiger Awards winnaars Tijdens de 43ste editie van International Film Festival Rotterdam (IFFR) deden vijftien eerste of tweede speelfilms van getalenteerde filmmakers een gooi naar de felbegeerde Hivos Tiger Awards. Een onafhankelijke internationale jury koos drie gelijkwaardige winnaars: Anatomy of a Paper Clip van Ikeda Akira (Japan, 2013), Han Gong-Ju van Lee Su-Jin (Zuid-Korea, 2013) en Something Must Break van Ester Martin Bergsmark (Zweden, 2014). De filmmakers ontvingen een trofee en ieder een geldprijs van 15 duizend euro. Minstens zo belangrijk is de internationale erkenning en belangstelling; voor veel filmmakers kan de prijs net dat steuntje in de rug zijn waardoor financiers over de streep worden getrokken om een volgend project mogelijk te maken. Als hoofdsponsor van IFFR verlenen wij onze naam aan de prestigieuze Hivos Tiger Awards.

Stop de handel in digitale wapens Hivos vindt het belangrijk dat wapenleveranties aan dictatoriale regimes worden verboden. Dat geldt niet alleen voor conventionele wapens, maar net zo goed voor digitale wapens. De geavanceerde technologie die dictaturen als Iran, Syrië en Bahrein gebruiken om vreedzame demonstranten in hun land te traceren en op te pakken, komt voornamelijk uit de Europese Unie. Het Europees Parlement heeft vorig jaar al wetgeving ontworpen die de wapenexport moet tegengaan, maar de Commissie en de lidstaten hebben hier nog steeds geen gehoor aan gegeven. Daarom steunt Hivos de campagne Stop Digital Arms Trade. Laat Europa weten dat u ook tegen de handel in digitale wapens bent en teken de petitie!

U vindt de petitie op > www.stopdigitalarms.eu

Op naar een kinderarbeidvrij Harare!

Eind vorig jaar vroegen we u om een (extra) gift om een child labour free zone in een van de wijken van Harare, de hoofdstad van Zimbabwe, te bouwen. Een wijk waar straks iedereen ervan overtuigd is dat kinderarbeid niet meer nodig en niet wenselijk is. En waar straks 1500 kinderen permanent naar school gaan. U gaf bij elkaar 32.807 euro waarmee het project dit voorjaar van start kan gaan. Dank hiervoor! Maar we zijn er nog niet. Om het project te laten slagen, is nog 47.192 euro nodig. De Barneveldse Werkgroep Ontwikkelingssamenwerking, die in 2013 een recordbedrag van 8.100 euro ophaalde voor een child labour free zone in Oeganda, voert nu actie voor Harare met #1 2014

de verkoop van tweedehands boeken, tijdschriften, elpees, cd’s en video’s in de Hivos-winkel in gebouw De Ark (Kapteijnstraat 20, Barneveld).

Wilt u ook met uw initiatief in actie komen voor Harare? Laat het ons weten via > info@hivos.nl.

Wilt u dit project ook steunen? Ga naar > www.hivos.nl/kinderarbeid of maak uw gift over op NL 58 INGB 000 7160 00 o.v.v. kinderarbeid Harare.

CinemAsia Film Festival Onafhankelijke filmproducties, inspirerende documentaires en grote Aziatische kaskrakers die het hedendaagse Azië in beeld brengen: op de 7e editie van CinemAsia zijn meer dan veertig Aziatische films voor het eerst in Nederland te zien, van 1 tot en met 6 april in cultureel centrum De Balie in Amsterdam. Elke editie is er speciale aandacht voor gemarginaliseerde groepen in Aziatische gemeenschappen. Hivos vindt dat vernieuwende cinema onmisbaar is voor een vrije samenleving en geeft met de steun aan CinemAsia Aziatische filmmakers een stem. Op zondag 6 april is er een speciale Hivos dag met een focus op Indonesië. Het weekend erop (11-13 april) vertoont CinemAsia een selectie van haar programma in Eindhoven, Den Haag en Rotterdam.

Hivos geeft een aantal vrijkaarten weg voor de Indonesische filmspecial op zondag 6 april. Hou ons daarom in de gaten via Facebook en Twitter Surf voor alle festivalinformatie naar > www.cinemasia.nl

7

DAAR

De waarde van Jatropha Voor boeren in ontwikkelingslanden zou Jatropha de kip met de gouden eieren zijn. De olie uit de zaden van deze plant beloofde boeren een beter inkomen én de wereld een nieuwe energiebron.

De wonderstruik maakte zijn belofte echter niet waar. Toch is er hoop na de hype.

Jatropha Curcas is een sterke plant die weinig onderhoud vergt, en droogtes en bosbranden beter overleeft dan de meeste gewassen. Tien jaar geleden waren de verwachtingen hooggespannen. Kleine boeren zouden op grote schaal Jatrophaolie kunnen verkopen als biobrandstof.

Omdat landen wereldwijd hun brandstoffen mengen, lijkt op dat moment een stabiele afname van de olie gegarandeerd.

Na een aantal jaar blijkt de opbrengst voor de boeren echter tegen te vallen. Biobrandstof komt in een kwaad daglicht te staan wanneer het de voedselprijzen lijkt te laten stijgen. Ook Jatropha wordt verguisd als aanjager van de voedselcrisis. Na deze teleurstellende resultaten onderzoekt Hivos welke waarde Jatropha in kleinschalige projecten nog wel heeft. Levert de plant kleine landbouwers extra inkomsten op?

Onder welke voorwaarden kan het gewas gebruikt worden voor biobrandstof of voor de productie van bijvoorbeeld zeep en medicijnen?

Gastenzeepjes In het boek Jatropha for ‘Local Development, After the Hype’ wordt op deze

8

vragen uitgebreid ingegaan. De conclusie is dat Jatropha voor kleinschalige producenten nog steeds potentie heeft, maar onder bepaalde voorwaarden. Zo moeten boeren de verbouw combineren met voedsel­gewassen en de olie verwerken tot meerdere producten. In Zimbabwe laten vrouwen de zaden van de Jatropha-plant uitpersen. Zij maken van de olie zeepjes voor de lokale markt. Aanvankelijk waren dit ruwe stukken, maar inmiddels voorzien de vrouwen een lokale hotelketen van kleine gastenzeepjes.

Extra betaalmiddel In het Mozambiquaanse dorp Bilibiza worden Jatropha-planten gebruikt om velden te omheinen. Binnen de hagen verbouwen de boeren mais of sorghum.

De Jatropha zorgt voor afbakening en bescherming, terwijl de zaden extra inkomsten opleveren. In dit dorp was Bachir Afonso jarenlang projectleider bij een door Hivos gesteund Jatropha-project. Inmiddels ondersteunt Bachir de boeren vanuit zijn eigen organisatie GSB. Door de afgelegen ligging van Bilibiza - op drie uur rijden van de havenstad Pemba – is de teelt van

Jatropha extra aantrekkelijk. Allereerst omdat de diesel uit de stad in deze afgelegen streek duur is door de hoge transportkosten. Lokaal geproduceerde ‘Jatdiesel’ (een mengsel van Jatropha-olie en diesel) is daarom al snel goedkoper.

Daarnaast kunnen boeren hun Jatrophazaden als betaalmiddel gebruiken. In Bilibiza en omgeving is nauwelijks geld in omloop. Bij GSB kunnen boeren de zaden echter ruilen tegen vouchers waarmee ze uiteenlopende dingen kunnen kopen of huren, zoals oplaadbare lampen, kunstmest of mobiele telefoons. ■

Wondergewas Jatropha is niet het wondergewas waar het tien jaar geleden voor werd aangezien. Maar het kan wel degelijk extra inkomsten opleveren voor boeren en boerinnen in ontwikkelingslanden.

Hebben boeren voldoende land? Is er vraag naar Jatdiesel? Kunnen boeren Jatropha combineren met voedselgewassen? Onder deze voorwaarden overweegt Hivos om opnieuw te investeren in dit waardevolle gewas.

#1 2014

DAAR

Speelruimte voor mondige burgers Spelend ontwikkelen kinderen hun vaardigheden. Maar in Midden-Amerika ontbreekt het kinderen aan voldoende tijd en veilige ruimtes. Om hun spelvaardigheden te stimuleren, organiseerde Hivos onlangs een gamelab in Guatemala. Met speelsheid creëer je mondige burgers is de gedachte.

Of het nou een potje ganzenborden, een kaartspelletje of het verkennen van virtuele werelden in Minecraft is, iedereen houdt van een spelletje. Spelletjes spelen is niet alleen leuk, het stimuleert ook de creativiteit, het oplossingsgericht denken, doorzettingsvermogen en de sociale vaardigheden van kinderen. Voor kinderen in Midden-Amerika uit arme en gewelddadige gemeenschappen is het helaas nog vaak game over.

“Natuurlijk spelen arme kinderen in landen als Guatemala, Honduras en Costa Rica ook weleens een potje voetbal of een ander spelletje”, vertelt Ana Domb, hoofd van de afdeling interactief design aan de Veritas Universiteit van Costa Rica. “Maar vaak zijn de spelregels die ze daarbij hanteren simpel en andere spelletjes, zoals kaart- of bordspelletjes, zijn onbekend.” In arme wijken waar drugsbendes de straten onveilig maken, is buiten spelen bovendien gevaarlijk. Op het platteland komen kinderen amper aan spelen toe omdat ze na school hun ouders op het land of in het huishouden moeten helpen.

Samenwerken Domb was een van de bedenkers en begeleiders van het gamelab in Guatemala dat onlangs door het regionale kantoor van Hivos in Midden-Amerika werd georganiseerd. Achttien jongens en meisjes van uiteenlopende leeftijden en uit verschillende delen van het land kwamen twee weekenden samen in een huis buiten #1 2014

Guatemala-Stad om te spelen en om zelf spelletjes te bedenken. Hun analytische en sociale vaardigheden werden onder andere met bord-, kaart- en balspelletjes op de proef gesteld. “Een van de spelletjes was Escape, een coöperatief bordspel”, zegt Domb. “Dat was nieuw voor de kinderen, en in het begin bakten ze er niet veel van.

Totdat ze doorkregen dat ze samen meer voor elkaar kregen. Gaandeweg ging het steeds beter.” Vooral voor de meisjes uit de indiaanse gemeenschappen ging er een wereld open, weet ze. “Jongens krijgen vaak net iets meer ruimte om te spelen dan meisjes.” Toch waren het twee oudere meisjes die in het lab met het meest innovatieve nieuwe spel op de proppen kwamen. Ze bedachten een bordspel op de vloer waarbij ook gehinkeld werd.

Vrij voelen Het stimuleren van creativiteit en oplossingsgericht denken is een van de redenen dat Hivos dit gamelab organiseerde. “Wij zoeken naar nieuwe manieren om typische Midden-Amerikaanse problemen zoals de terreur van drugsbendes en corruptie en geweld bij de politie aan te pakken”, legt Ana Sofia Ruiz Schmidt van Hivos Costa Rica uit. “Door het trainen van flexibiliteit, creativiteit en analytische vaardigheden willen we mondigheid en actief burgerschap stimuleren. Daarvoor moet je veilige speelruimtes creëren. Van het gamelab hebben we geleerd dat je je alleen daar vrij kunt voelen om te spelen en om met

anderen van gedachten te wisselen. We denken erover om samen met lokale bestuurders op zondagen bepaalde straten af te zetten en daar spellen voor de buurtbewoners te organiseren. In San José, Costa Rica, hebben ze iets dergelijks al gedaan in de stadsparken en die zijn daardoor stukken veiliger geworden.” ■

9

LGBT

Anti-homowetten Afrika

“ We laten ons niet meer in een hoek zetten” Tot afschuw van velen tekende de Oegandese president Museveni op 24 februari 2014 een strenge anti-homowet, die eerder onder zware internationale druk in de ijskast was gezet.

Homoseksualiteit is in Oeganda al strafbaar, maar nu Museveni deze wet alsnog goedkeurt , riskeren homo’s en lesbiennes levenslange gevangenisstraf voor ‘homoseksuele handelingen’. Organisaties die opkomen voor homorechten lopen het gevaar te worden opgedoekt. “Het is een zeer slechte ontwikkeling dat president Museveni dit repressieve anti-homowetsvoorstel uit 2009 ondertekent, maar paradoxaal genoeg betekent het ook een erkenning dat er in de samenleving seksuele diversiteit bestaat” stelt Will Janssen, directeur van het Hivos regiokantoor in de Keniaanse hoofdstad Nairobi. “Gelukkig is de LGBT-beweging in Oeganda nu veel sterker dan vijf jaar geleden. Ze vormt inmiddels een coalitie met ‘mainstream’ mensenrechtenorganisaties, wat lesbiennes, homo’s, biseksuelen en transgenders een soort veiligheidsnet geeft. Dat is heel bemoedigend. Samen

10

met onze partners houden we de politieke en juridische ontwikkelingen scherp in de gaten. In Oeganda moeten LGBT-activisten en -organisaties voor hun eigen veiligheid wellicht ondergronds gaan, maar hun werk zal doorgaan.”

Coming out van Keniaanse schrijver Een onverwachte steun in de rug voor de Afrikaanse LGBT-gemeenschap was de publieke coming out van de bekende Keniaanse schrijver Binyavanga Wainaina.

Zijn open brief, waarin hij bekende op mannen te vallen, kreeg in januari zeer veel media-aandacht. “De reacties liepen uiteen, maar Wainana was vooral overweldigd door de bijval die hij kreeg in landelijke kranten, radioprogramma’s, en op sociale media. In heel Kenia en daarbuiten werden mensen met dit nieuws geconfronteerd. Hierdoor moeten ze het bestaan van homoseksualiteit wel erkennen en

accepteren”, vertelt Hivos-communicatiemedewerker en LGBT-activist Kevin Mwachiro.

Internationale steun Naast Kenia en Oeganda worden LGBT’s in landen als Ivoorkust, Kameroen, Malawi en Nigeria zwaar onderdrukt. “Ondanks de toenemende repressie in diverse landen en het risico op afpersing, mishandeling en gevangenschap, blijven onze partnerorganisaties - al dan niet zichtbaar - actief. Via stille diplomatie zetten ook de Nederlandse ambassades zich in voor verbetering van de mensenrechten in Afrika, inclusief die van LGBT’ers”, zegt Janssen.

Eerder uitten politieke zwaargewichten als VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon en de Amerikaanse president Barack Obama hun bezorgdheid over de anti-homowetten in landen als Oeganda en Tanzania. Mwachiro: “Internationale politieke steun is van groot belang. We zouden echter vooral graag zien dat meer Afrikaanse regeringen zich hard maken voor LGBT-rechten en de anti-homowetgeving bekritiseren.” Hij noemt de president van Mozambique en oud-president van Botswana als lichtende voorbeelden, en onderstreept net als Janssen: “Het is niet alleen maar kommer en kwel in Afrika. LGBT- en mensenrechtenorganisaties werken hard om de positie van de LGBT-gemeenschap te verbeteren.

Dat gebeurt niet zo zichtbaar als in het Westen, maar we laten ons niet meer in een hoek zetten. We vechten terug.” ■ #1 2014

Donateur

Grafisch vormgever Kjeld de Ruyter

“ Kunst is altijd en overál nodig” Hij is al vijftien jaar eigenaar van ontwerpbureau Puntspatie [bno], zorgt al tien jaar voor kunst in de buurt door kunstenaars te laten exposeren in zijn etalage en is al minstens even lang donateur van Hivos.

Niet geheel toevallig voor de programma’s kunst en cultuur en financiële dienstverlening en ontwikkeling.

“Toen ik voor mezelf begon, was dat letterlijk op twee hoog achter. Ik gaf mezelf een jaar. Zou het goed gaan, dan zou ik verhuizen en zou ik een deel van mijn omzet geven aan een goed doel.

Welk doel wist ik op dat moment nog niet.” Het ging goed, en zo kwam Kjeld de Ruyter met zijn ontwerpbureau Puntspatie tegenover Artis te zitten, én werd hij vaste donateur van Hivos. “Ik zocht een organisatie die iets doet op verschillende terreinen en samen met de mensen ter plaatse.

Liefst ook een beetje in de culturele hoek.

Hivos klopte precies. Dus het werd Hivos.

Dat is nu al meer dan tien jaar geleden. Als ik een keuze heb gemaakt staat die redelijk vast. Dan is het klaar.”

Twee procent van zijn omzet geeft hij weg.

Bijzonder? “Voor mij niet. Ik geef aan twee programma’s, financiële dienstverlening en ontwikkeling, en kunst en cultuur. Beide liggen dichtbij mij. Ik vind het zelf belangrijk om onafhankelijk te zijn. Ondernemende mensen in ontwikkelingslanden hebben dat ook, alleen is voor hen de stap om een eigen bedrijf te beginnen vaak net een brug te ver. Hivos helpt hen met een microkrediet.”

Dat kunst iets is waar De Ruyters’ hart ligt, #1 2014

De kunst etalage van Puntspatie [bno] is te bewonderen op Plantage Kerklaan 45, in Amsterdam en op www.plantage-etalage.nl is meteen duidelijk als je bij hem aanbelt.

Er hangt overal kunst aan de muur, er staat een vlammend rode elektrische gitaar en zijn studio heeft een etalage waarin elke maand een andere kunstenaar exposeert.

“Van alles heeft er al in de etalage gestaan.

Er komt altijd reactie op uit de buurt, en van mensen die toevallig voorbij komen, op weg naar Artis bijvoorbeeld, of het Verzetsmuseum, dat hiernaast zit. De mooiste reactie was van een mevrouw die haar oom herkende op een foto uit een krant die in een kunstwerk was verwerkt.

Tegenover zijn studio zat tijdens de oorlog het bevolkingsregister, dat ondermeer de

persoonsgegevens van de 70.000 Amsterdamse joden bewaarde. Haar oom was een van de leden van de verzetsgroep die de aanslag op het register pleegde. Ze wist niet dat er nog een foto van hem bestond.”

Kunst en cultuur, vindt De Ruyter, zijn altijd en overal nodig, ook in ontwikkelingslanden. “Kunst prikkelt, en zorgt ervoor dat mensen ergens over nadenken en dingen met elkaar delen. Precies de reden waarom ik ook die etalage heb.”

Wilt u ook vertellen waarom u Hivos steunt?

Laat het ons weten via > redactie@hivos.nl

11

Hivos’ partner Pachamama moet deuren sluiten Op woensdag 4 december 2013 verschijnen politieagenten in burger aan de deur van de Fundacíon Pachamama om haar kantoor te sluiten. In opdracht van de regering van Ecuador moet de organisatie per direct al haar activiteiten staken.

In december 2013 besluit de Ecuadoriaanse overheid dat er naar olie mag worden geboord in het Yasuni Park, een uniek natuurreservaat dat de thuisbasis is van verschillende inheemse volkeren.

Demonstraties tegen de plannen verlopen onrustig.

De staat beschuldigt Fundacíon Pachamama van ‘het aanzetten tot geweld en onrust’ en dwingt de organisatie haar deuren per direct te sluiten.

“De gedwongen sluiting is een vergeldingsactie die ons recht om het oneens te zijn met de Ecuadoriaanse overheid met voeten treedt”, stelt Maria Belén Páez, voorzitter van Pachamama. “We zijn tegen gewelddadige demonstraties door wie dan ook. Wij zijn publiekelijk aan de schandpaal genageld door de politieke machthebbers. Dát is geweld.”

Voortbestaan Drie weken voor de gedwongen sluiting is de Pachamama Alliantie met tweeduizend vertegenwoordigers bij elkaar om de toekomst te bespreken. De bomvolle zaal is muisstil als Narcisa Mashienta, coördinator van de Jungle Mamas, zacht een lied inzet. Haar heldere stem klinkt krachtig als zij vervolgens zegt: “Wij, vrouwen in het Amazonegebied, voelen ons diep getroffen door de dreiging van olie-exploitatie. Wij willen dat onze stem gehoord en gerespecteerd wordt door de Ecuadoriaanse overheid.

Mannen en vrouwen werken schouder aan schouder om het bos dat ons leven schenkt te behouden. Moge ons partnerschap nog lang voortbestaan.” Niemand kan op dat moment voorzien dat de alliantiepartners een kleine maand later zonder Fundacíon Pachamama verder moeten.

Nationale dialoog Inheemse organisaties en milieugroepen pleiten voor een referendum omdat het park alle burgers toebehoort, maar de overheid heeft dat afgewezen. Corina Straatsma, regiodirecteur van Hivos: “De regering van Ecuador zegt de olie-inkomsten nodig te hebben om het nationale budget te financieren. Dat weegt helaas zwaarder dan de belangen van de inheemse volkeren in de regenwouden. Er zijn verschillende alternatieven ontwikkeld door lokale mensenrechten- en milieuorganisaties om via belastingen extra inkomsten te creëren voor de staat, zodat het Yasuni Park behouden kan blijven.” Hivos veroordeelt de gedwongen sluiting van Fundación Pachamama omdat er geen behoorlijke rechtsgang aan ten grondslag ligt. Volgens Hivos moet er een nationale dialoog komen over het boren naar olie in het Yasuni National Park. ■

Steun aan inheemse volken Hivos’ partner Pachamama steunt al zestien jaar de inheemse volken die in het Amazonegebied van Ecuador leven. Zij vechten voor het behoud van het regenwoud, waar grote multinationals naar olie willen boren. Dankzij de lobby van Pachamama en andere organisaties is het recht op natuur voor inheemse volken vastgelegd in de grondwet.

In juli 2012 won Pachamama een rechtzaak tegen de Ecuadoriaanse regering. De bewoners van het piepkleine dorpje Sarayaku kregen hun landrechten terug. De staat Ecuador moest 1,4 miljoen dollar betalen om de schade te vergoeden die de olieboringen hadden aangericht.