SAFE τεύχος 10 by Etra Publishing

SAFE Τεύχος 10 • Οκτώβριος - Νοέμβριος 2010 • www.safemagazine.gr

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΙΑ ΤΑ ΑΠΟΣΙΩΠΗΜΕΝΑ ΝΕΑ ΥΓΕΙΑΣ & ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

FREE PRESS



Έκδοση της Holistic Life 

Διανέμεται Δωρεάν

Φυσικά εναλλακτικά μέσα θεραπείας που μπορούν να αντικαταστήσουν τα αντιβιοτικά Οι κίνδυνοι από την κατανάλωση σπορέλαιων Άλλαξε τρόπο σκέψης και βελτίωσε την υγεία σου! SAFE REPORT

SNACKS

Σε αυτό το τεύχος εξετάζουμε αναλυτικά 12 snacks.

IMPORTANT

Φάρμακα και ηλικιωμένοι: Μπορεί να μην τους εξαντλεί η ηλικία, το κάνουν όμως τα φάρμακα!

SAFE

Safe area

Τεύχος 10 Οκτώβριος - Νοέμβριος 2010

Περιοδικό για τα αποσιωπημένα νέα υγείας Εκδότης - Ιδιοκτήτης: Γεράσιμος Κατραμάδος - Etra Publishing Ευεργετών 7, Π. Φάληρο, 17563 Τηλ/Fax: 210 9811753 www.etra.gr e-mail: etra@hol.gr Υπεύθυνος έκδοσης: Γεράσιμος Κατραμάδος Υπεύθυνη ύλης - επιμέλεια: Βάλλυ Καλοζούμη Μετάφραση: Πόπη Τσίκη Δημοσιογραφοι: Νίκη Τσέκου Ιωάννα Χερμάρη Γεράσιμος Κατραμάδος Υπεύθυνη διαφήμισης: Ιωάννα Χερμάρη Δημιουργικό Etra Graphic Design Image banks shutterstock istock fotolia Συνεργάστηκαν Σοφία Παπαδοπούλου Νίκη Τσέκου Βασίλης Φρατζολάς

Φάρμακα και ηλικιωμένοι:

Μπορεί να μην τους εξαντλεί η ηλικία, το κάνουν όμως τα φάρμακα! σελ. 14

Διαβάστε ακόμα: Αντι- editorial σελ. 4 Στα ψιλά γράμματα σελ. 6 Φάρμακα και ηλικιωμένοι: Μπορεί να μην τους εξαντλεί η ηλικία, το κάνουν όμως τα φάρμακα! σελ. 14 Amla: Το πολύτιμο ιαματικό φυτό σελ. 24 Άλλαξε τρόπο σκέψης και βελτίωσε την υγεία σου! σελ. 26 Να σας κεράσω ένα ελιξίριο ή ένα φάρμακο; σελ. 28

Οι κίνδυνοι από την κατανάλωση σπορέλαιων σελ. 30 Φυσικά εναλλακτικά μέσα θεραπείας που μπορούν να αντικαταστήσουν τα αντιβιοτικά σελ. 34 Ένα εκατομμύριο παιδιά λαμβάνουν αντιψυχωσικά στις ΗΠΑ σελ. 37 Τα συνταγογραφούμενα ναρκωτικά φάρμακα ευθύνονται για περισσότερους θανάτους απ’ ότι η ηρωίνη και η κοκαΐνη μαζί! σελ. 38

web: www.safemagazine.gr Το περιοδικό SAFE μπορείτε να το αποκτήσετε σε μορφή pdf εντελώς δωρεάν από το site: www.safemagazine.gr e-mail: safemagazine@yahoo.com Συνδρομή Εσωτερικού 25€ Οι απόψεις των αρθρογράφων δεν αποτελούν κατ’ανάγκη και θέσεις του ιδιοκτήτη, εκδότη και υπεύθυνου έκδοσης του περιοδικού. Οι πληροφορίες που παρέχονται δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη γνωμάτευση ιατρού ή άλλου ειδικού της υγείας.

SNACKS Σε αυτό το τεύχος εξετάζουμε και παρουσιάζουμε αναλυτικά 12 snacks. (σελ.40)

SAFE

Ημερολόγιο του SAFE 2010 αντί - Editorial 22 Σεπτεμβρίου

Την απαγόρευση της προσθήκης ζάχαρης στους χυμούς φρούτων ζητά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

ΕΕ αναζητεί τρόπους να υιοθετήσουν οι πολίτες έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής, μετά την αύξηση που παρατηρήθηκε στα άτομα με παχυσαρκία και στα προβλήματα που προκύπτουν από αυτήν. Στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής, η Επιτροπή προτείνει την επίσημη απαγόρευση από την ΕΕ της προσθήκης ζάχαρης σε σχεδόν όλους τους χυμούς φρούτων, αναφέρεται σε ανακοίνωση που δόθηκε στη δημοσιότητα στις Βρυξέλλες. Η κύρια εξαίρεση της απαγόρευσης αυτής θα είναι τα νέκταρ, ένα παραδοσιακά ζαχαρούχο ποτό, διευκρινίζεται στην ανακοίνωση. Ωστόσο, σε αυτά τα ποτά θα πρέπει να αναφέρεται σαφώς η προσθήκη ζάχαρης. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την προσθήκη της ντομάτας στον επίσημο κατάλογο της ΕΕ με τα φρούτα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρασκευή χυμού. (Newsroom ΔΟΛ) SAFE

2/6: Ο τρόπος ζωής σημαντικότερη αιτία για τον καρκίνο του μαστού. Οι γενετικοί παράγοντες παίζουν σχετικά περιορισμένο ρόλο στην πρόκληση καρκίνου του μαστού, ενώ άλλοι παράγοντες που σχετίζονται με τον τρόπο διαβίωσης, όπως η παχυσαρκία, η διατροφή, το αλκοόλ και ο θηλασμός, είναι πιο σημαντικοί, σύμφωνα με μια νέα βρετανική επιστημονική έρευνα. (ΑΠΕ-ΜΠΕ) 4/6: Ελπιδοφόρα ανακάλυψη για νέα φαρμακευτική θεραπεία της σήψης του αίματος. Oι επιστήμονες κατάφεραν να μπλοκάρουν ένα μόριο, που ενεργοποιείται στη διάρκεια του σηπτικού σοκ. (ΑΠΕ-ΜΠΕ) 16/6: Παγκόσμια αύξηση των ιών με ανθεκτικότητα στα φάρμακα Ουάσινγκτον: Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), κυβερνήσεις και μη κυβερνητικές οργανώσεις σώζουν ζωές διανέμοντας φάρμακα στις αναπτυσσόμενες χώρες, αλλά δεν δίνουν την απαιτούμενη προσοχή στους κινδύνους που ενέχουν τα ανθεκτικά στα φάρμακα μικρόβια, σύμφωνα με έκθεση που δόθηκε στη δημοσιότητα. (ΑΠΕ-ΜΠΕ, Reuters) 17/6: Το καστανό ρύζι μειώνει τον κίνδυνο εκδήλωσης διαβήτη: Η αντικατάσταση του άσπρου ρυζιού με καστανό και ψωμί ολικής άλεσης, στα πλαίσια μιας υγιεινής διατροφής, μειώνει κατά το ένα τρίτο τον κίνδυνο εκδήλωσης διαβήτη, σύμφωνα με αμερικανική μελέτη που δημοσιεύεται στο επιστημονικό έντυπο Archives of Internal Medicine. (health.in.gr Λονδίνο) 14/9: Τα αντιβιοτικά κάνουν άνωκάτω το στομάχι, επειδή βλάπτουν τα “καλά” μικρόβια του εντέρου. Μια νέα αμερικανική επιστημονική

έρευνα έρχεται να επιβεβαιώσει ότι ακόμα και τα φαινομενικά πιο ελαφρά αντιβιοτικά μπορούν να διαταράξουν σοβαρά την ισορροπία των μικροβίων που ζουν στο έντερο, μειώνοντας τον αριθμό των “καλών” μικροοργανισμών, γεγονός με απρόβλεπτες συνέπειες για την υγεία του ατόμου. (ΑΠΕ-ΜΠΕ) 14/9: Αυστραλία: Επιστήμονες ζητούν την απαγόρευση του Voltaren. Κορυφαίοι επιστήμονες της Αυστραλίας ζήτησαν την απαγόρευση του παυσίπονου «Βολταρέν» (Voltaren), έπειτα από μια νέα μελέτη που έγινε στη Δανία και αποφάνθηκε ότι το συγκεκριμένο παυσίπονο αυξάνει τις πιθανότητες εκδήλωσης εγκεφαλικού, ακόμα και σε υγιείς ανθρώπους. (ΑΠΕ-ΜΠΕ) 29/9: ΗΠΑ: Ένα εκατομμύριο παιδιά λαμβάνουν αντιψυχωσικά Τον Ιούλιο, η εφημερίδα Washington Post σημείωνε ότι οι Αμερικανικές επιχειρήσεις αποθησαυρίζουν ποσάρεκόρ, συνολικά 1,8 τρισ. δολάρια, περιμένοντας επενδυτικές ευκαιρίες. Την ίδια στιγμή, καταγραφόταν ότι αριθμός-ρεκόρ παιδιών στην Αμερική λαμβάνουν με συνταγή ψυχιατρικά φάρμακα, ακόμη και σε πολύ τρυφερές ηλικίες.(ΑΠΕ-ΜΠΕ) 30/9: Η κατανάλωση ελαιολάδου ως ασπίδα προστασίας για την καρδιά . Η λογική χρήση μιας ποσότητας ελαιολάδου στο φαγητό και τις σαλάτες, που καταναλώνουμε κάθε μέρα, είναι ικανή να δημιουργήσει μια ασπίδα προστασίας στην καρδιά μας. (ΑΠΕ-ΜΠΕ) 1/10: Ανακαλύφθηκε νέα γρήγορη και ασφαλέστερη μέθοδος δημιουργίας ανθρωπίνων βλαστικών κυττάρων από το δέρμα . (ΑΠΕ-ΜΠΕ)

Safe Στα ψιλά γράμματα...

[Blueberries] Μπορούν να εξαλείψουν τους πόνους στο στομάχι και το φούσκωμα

SAFE

ολλοί από μας υποφέρουν από κάποιο ήπιο και εκνευριστικό πρόβλημα στο στομάχι, όπως πόνους και φούσκωμα, που μόλις που ανεχόμαστε. Όμως ερευνητές ανακάλυψαν ότι υπάρχει ένα φρούτο που μπορεί να εξουδετερώσει τα χειρότερα συμπτώματα. Τα μύρτιλλα (blueberries) μπορούν να μετριάσουν τις επιπτώσεις των στομαχικών προβλημάτων όπως η κολίτιδα - και μπορούν να προστατεύσουν ακόμη και από γαστρεντερικά προβλήματα, από την αρχή, εάν λαμβάνονται με προβιοτικά. Αυτά τα φρούτα είναι πλούσια σε πολυφαινόλες, οι οποίες έχουν αντιμικροβιακές και αντιοξειδωτικές ιδιότητες, και έχουν ισχυρή επίδραση στα καθημερινά στομαχικά προβλήματα όταν εξετάστηκαν σε σχέση με άλλα φρούτα και προϊόντα όπως το πίτουρο σίκαλης και το πίτουρο βρώμης. Τα αποτελέσματα ήταν καλύτερα, όταν ο καρπός τρωγόταν με προβιοτικά, σύμφωνα με τους ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Lund στη Σουηδία. Όταν τρώγονταν μαζί, τα οξέα που ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα αυξήθηκαν θεαματικά στο αίμα των συμμετεχόντων. Πηγή: AlphaGalileo: http://www.alphagalileo.org/ViewItem. aspx?ItemId=67814& CultureCode=en.

Safe Στα ψιλά γράμματα... λεπτό έντερο. Καθώς το εμβόλιο είναι υποχρεωτικό στις ΗΠΑ, όπου ζουν τα παιδιά, είναι λογικό να υποθέσει κανείς ότι τα περισσότερα, αν όχι όλα, είχαν εμβολιασθεί – αν και οι ερευνητές δεν δείχνουν ότι αυτό ήταν η αιτία της φλεγμονής που ανακάλυψαν. Πηγή: Autism Insights, 2010; 2: 1-11.

[Διάγνωση] [MMR και αυτισμός]

Γιατρός αποδείχθηκε σωστός για το ΜΜR, την ίδια εβδομάδα που καταδικάστηκε από το πειθαρχικό ως «ανέντιμος»

ην ίδια εβδομάδα που ένας γιατρός, στην αντιπαράθεση για το εμβόλιο MMR και τον αυτισμό, χαρακτηρίστηκε ως «ανέντιμος, ανεύθυνος και αναίσθητος» από το ιατρικό πειθαρχικό συμβούλιο, δημοσιεύτηκε μια νέα μελέτη που αποδεικνύει ότι ίσως τελικά έχει δίκιο. Οι ερευνητές στη Νέα Υόρκη, ανακάλυψαν ότι τα παιδιά με αυτισμό είχαν επίσης φλεγμονή στον ειλεό (τμήμα του λεπτού εντέρου), ακριβώς την ίδια ανακάλυψη που έκανε ο Dr Andrew Wakefield, που ενδέχεται να χάσει τώρα την ιατρική άδειά του μετά από 30 μηνών ακρόαση από το Γενικό Ιατρικό Συμβούλιο. Ο Wakefield σημειώνει ότι τα παιδιά που είδε είχαν κάνει επίσης το τριπλό εμβόλιο MMR (ιλαράς, παρωτίτιδας, ερυθράς) και θεωρεί ότι αυτό το εμβόλιο είναι μάλλον η αιτία. Μετά τη δημοσίευση της εργασίας του στο περιοδικό The Lancet το 1998, τα ποσοστά εμβολιασμού μειώθηκαν δραματικά καθώς οι γονείς στο Ηνωμένο Βασίλειο αρνήθηκαν να εμβολιάσουν τα παιδιά τους. Η νέα μελέτη, από την ιατρική σχολή του πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, ανακάλυψε ότι 143 παιδιά με αυτιστική διαταραχή, υπέφεραν επίσης από χρόνια συμπτώματα στο γαστρεντερικό και φλεγμονή στο SAFE

Οι μαστογραφίες δεν ανιχνεύουν το 66 τοις εκατό των καρκίνων του μαστού

άθε γυναίκα από την ηλικία των 40 περίπου, καλείται να αρχίσει μαστογραφία προληπτικού ελέγχου του μαστού - ωστόσο πρόκειται ίσως για την πιο αναποτελεσματική τεχνολογία, και είναι αυτή που θα αποτύχει να ανιχνεύσει τους περισσότερους καρκίνους, όπως αποκαλύπτει νέα μελέτη. Οι μαστογραφίες ανιχνεύουν μόνο το 33 τοις εκατό των καρκίνων του μαστού, εκτιμώντας ότι η μαγνητική τομογραφία ανιχνεύει έως και το 93 τοις εκατό των καρκίνων. Ακόμη και το υπερηχογράφημα είναι πιο ευαίσθητο από τις μαστογραφίες, και κάνει διάγνωση στο 37 τοις εκατό των καρκίνων. Η μαγνητική τομογραφία είναι ιδιαίτερα καλή στο να ανακαλύπτει τον καρκίνο στα πρώτα στάδιά του, που είναι πιο πιθανό να θεραπευτεί με επιτυχία, λένε οι ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Βόννης. Έκαναν την ανακάλυψη μετά την εξέταση 687 γυναικών με ελαφρώς αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού. Το μειονέκτημα είναι ότι οι γυναίκες που κάνουν μαγνητική είναι εκτεθειμένες σε πολύ υψηλότερο επίπεδο ακτινοβολίας, και αυτό μπορεί να αποδειχθεί κίνδυνος για την υγεία, αν η γυναίκα κινδυνεύει από καρκίνο του μαστού και έτσι αρχίζει τον έλεγχο σε πολύ μικρότερη ηλικία. Πηγή: Journal of Clinical Oncology, 2010; doi: 10.1200/JCO.2009.23.0839.

[Κρυολόγημα]

Κάποια φάρμακα θα έπρεπε να αποσυρθούν

πως αναφέρει μια νέα έκθεση, τα πιο γνωστά φάρμακα για το κρυολόγημα και το βήχα που αγοράζουμε στο φαρμακείο είναι επικίνδυνα και θα πρέπει να καταργηθούν. Περίπου το 30% των ανθρώπων στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ χρησιμοποιούν τακτικά φάρμακα για τη θεραπεία του κρυολογήματος και του βήχα, αλλά κανείς δεν τους λέει για τους κινδύνους, λένε οι ερευνητές από το Γκάλεν, το ευρωπαϊκό δίκτυο για τις αλλεργίες και το άσθμα. Αυτά τα δημοφιλή φάρμακα περιλαμβάνουν την παλιά γενιά των αντιισταμινικών που ήταν υπεύθυνα για πολλά ατυχήματα και θανάτους. Οι έφηβοι τα έχουν χρησιμοποιήσει για να αυτοκτονήσουν, και είναι επίσης επικίνδυνα για τα βρέφη και τα νήπια που θα πάρουν κατά λάθος υπερβολική δόση. Τα φάρμακα προκαλούν υπνηλία, λένε οι ερευνητές, και μπορούν επίσης να μειώσουν το στάδιο REM (γρήγορη κίνηση των ματιών) στον ύπνο. Ως αποτέλεσμα, έχουν προκαλέσει αναρίθμητα ατυχήματα στους δρόμους. Η νέα γενιά αντιισταμινικών είναι πιο ασφαλής, αλλά είναι εξίσου αποτελεσματική, λένε οι ερευνητές. Συνιστούν να αφαιρεθούν από τα ράφια αμέσως τα φάρμακα που περιέχουν πρώτης γενιάς αντιισταμινικά. Πηγή: Allergy, 2010; doi: 10.1111/j.13989995.2009.02325.x.

Safe Στα ψιλά γράμματα...

[Καρκινος]

Η βιταμίνη D προστατεύει από τον καρκίνο στο παχύ έντερο

[Kαρκίνος]

Τα αναψυκτικά τύπου κόλα διπλασιάζουν τον κίνδυνο καρκίνου στο πάγκρεας

Η σημασία της βιταμίνης D φαίνεται να μεγαλώνει σημαντικά. Τώρα οι ερευνητές έχουν ανακαλύψει ότι βοηθά στην προστασία κατά του καρκίνου του παχέος εντέρου. Οι άνθρωποι με υψηλά επίπεδα της βιταμίνης στο αίμα τους έχουν 40 τοις εκατό λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν τον καρκίνο, όπως έχουν ανακαλύψει ερευνητές σε μελέτη στην οποία πήραν μέρος πάνω από 520.000 συμμετέχοντες. Η βιταμίνη αυτή οφείλεται κυρίως στην ηλιοφάνεια, αλλά μπορείτε να την πάρετε και από τα συμπληρώματα διατροφής, ή με την κατανάλωση λιπαρών ψαριών. Πηγή: British Medical Journal, 2010; 340: b5500.

10 SAFE

[Χοληστερόλη] Φάρμακο προκαλεί δερματική λοίμωξη

ι άνθρωποι που πίνουν δύο ή περισσότερα αναψυκτικά - και ειδικά τα ανθρακούχα αναψυκτικά τύπου κόλα - κάθε εβδομάδα, διπλασιάζουν τον κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του παγκρέατος. Τα αναψυκτικά αυτά αυξάνουν τα επίπεδα ινσουλίνης, η οποία είναι μία από τις γνωστές αιτίες καρκίνου. Η επίδραση δεν παρατηρήθηκε σε άτομα που έπιναν χυμό φρούτων. Ερευνητές από το πανεπιστήμιο της Μινεσότα έκαναν την ανακάλυψη αφού μελέτησαν το προφίλ υγείας 60.524 ανδρών και γυναικών στη Σιγκαπούρη για 14 χρόνια. Κατά το διάστημα αυτό, 140 άνθρωποι ανάπτυξαν καρκίνο, και μετά την εξάλειψη όλων των άλλων επιλογών, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι έπιναν τουλάχιστον δύο ανθρακούχα ποτά την εβδομάδα. Κατά μέσο όρο, έπιναν πέντε ποτά την εβδομάδα. Παρά το γεγονός ότι ο καρκίνος είναι σπάνιος, είναι συνήθως θανατηφόρος, λένε οι ερευνητές. Πηγή: Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention, 2010; 19: 447-55.

πτικά φάρμακα μπορούσαν να θηλάσουν περίπου 20 ώρες αργότερα σε σχέση με τις γυναίκες που δεν είχαν πάρει τέτοια φαρμακευτική αγωγή, καθώς και ορισμένες χρειάστηκαν ιδιαίτερη βοήθεια προτού να μπορέσουν να αρχίσουν τον θηλασμό. Τα SSRIs παρεμβαίνουν στους ρυθμιζόμενους με τη σεροτονίνη αδένες που παράγουν γάλα, λένε οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι. Αυτό έρχεται σε συνέχεια της μεγάλης μελέτης STAR*D που διαπίστωσε ότι τα φάρμακα δεν ήταν καλύτερα από ένα εικονικό φάρμακο (placebo), ή ένα χάπι ζάχαρης. Πηγή: Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 2009; doi: 10.1210/ jc.2009-1575.

[Αντικαταθλιπτικά]

Τα αντικαταθλιπτικά σταματούν τις γυναίκες από το να θηλάζουν

α αντικαταθλιπτικά όχι μόνο δεν είναι αποτελεσματικά, αλλά ταυτόχρονα προκαλούν τρομερές παρενέργειες, αφού, όπως αποκαλύπτει μια νέα μελέτη, μπορούν να σταματήσουν το θηλασμό στις νέες μητέρες. Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα SSRI (εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης) λαμβάνονται από μερικές μητέρες για την επιλόχειο κατάθλιψη, αλλά οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα φάρμακα αυτά παρεμποδίζουν την παραγωγή του μητρικού γάλακτος. Οι γυναίκες που λάμβαναν αντικαταθλι-

όλις 22 χρόνια μετά την εμφάνιση ενός από τα πιο ευρέως συνταγογραφούμενα φάρμακα στον κόσμο για την μείωση της χοληστερίνης, οι ερευνητές ανακάλυψαν πρόσφατα ότι προκαλεί εκτεταμένη μόλυνση και φλεγμονή. Το φάρμακο στατίνης, η σιμβαστατίνη, που διατίθεται στην αγορά ως Zocor αλλά και με άλλα ονόματα, μπλοκάρει τις φυσικές ικανότητες του οργανισμού να σκοτώνει τις λοιμώξεις, και ενθαρρύνει επίσης την ανάπτυξη άλλων μορίων που αυξάνουν τη φλεγμονή στο σώμα. Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Σιένα στην Ιταλία, που έκαναν την ανακάλυψη, δηλώνουν ότι οι πιο συχνές λοιμώξεις που προκλήθηκαν από τη στατίνη ήταν αυτές του δέρματος και των πνευμόνων. Το φάρμακο ξεκίνησε να διατίθεται στα τέλη της δεκαετίας του 1980, και γρήγορα έφτασε σε ετήσιες πωλήσεις άνω των 3 δις δολαρίων. Παρά την ευρεία χρήση του, αυτή είναι η πρώτη φορά που έχει συνδεθεί με αυτές τις παρενέργειες. Πηγή: Journal of Leukocyte Biology, 2010, 87: 433-42.

Safe Στα ψιλά γράμματα...

[H1N1]

“Ο φόβος της επιδημίας της γρίπης των χοίρων είναι το μεγαλύτερο ιατρικό σκάνδαλο του αιώνα”

τρόμος της επιδημίας της γρίπης των χοίρων ήταν ένα από τα μεγαλύτερα ιατρικά σκάνδαλα του αιώνα, και κατασκευάστηκε για να αυξήσει τα κέρδη των φαρμακευτικών εταιρειών, λέει ο επικεφαλής υγείας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Το συμβούλιο πρόκειται να ξεκινήσει μια έρευνα για το ρόλο των φαρμακευτικών εταιρειών, και πώς αυτό επηρεάζει «ανεξάρτητες αρχές», όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, αφού πέρασε ένα ψήφισμα από τον Wolfgang Wodarg, πρόεδρο της επιτροπής για την υγεία του Συμβουλίου. Ο Δρ Wodarg, που είναι επιδημιολόγος και πρώην διευθυντής υγείας στη Γερμανία, έχει παρακολουθήσει την ιστορία της πανδημίας από τη γρίπη των χοίρων (του ιού H1N1). “Είναι ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα του αιώνα στον τομέα της υγείας”, λέει. “Είχαμε μια ήπια γρίπη - και μια ψεύτικη πανδημία.” Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) κήρυξε τον ιό πανδημία το περασμένο έτος, και οι υγειονομικές αρχές σε ολόκληρο τον κόσμο επιβλήθηκαν σε μεγάλα αποθέματα εμβολίων. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο επικεφαλής ιατρικός σύμβουλος Sir Liam Donaldson, προέβλεψε 65.000 θανάτους στο Ηνωμένο Βασίλειο, και έπεισε την κυβέρνηση να διαθέσει το ποσό του 1 δις λιρών για την παραγγελία αποθεμάτων από το εμβόλιο της γρίπης των χοίρων. Στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν πεθάνει 251 άνθρωποι από τον ιό, και η κυβέρνηση τώρα προσπαθεί απεγνωσμένα να ξεφορτωθεί τα τεράστια αποθέματα του εμβολίου. Ο Wodarg ισχυρίζεται ότι οι κυβερνήσεις έχουν υπογράψει συμβάσεις με τις φαρμακευτικές εταιρείες που ενεργοποιούνται όταν ένας ιός χαρακτηρίζεται ως πανδημία. “Με τον τρόπο αυτό οι παραγωγοί των 12 SAFE

εμβολίων είναι σίγουροι για τεράστια κέρδη χωρίς οποιοδήποτε οικονομικό κίνδυνο. Έτσι, το μόνο που περιμένουν είναι να χαρακτηρίσει ο ΠΟΥ κάποια ασθένεια ως «πανδημία» και να ενεργοποιηθούν οι συμβάσεις.” Πηγή: www.wodarg.de

[Υγεία της καρδιάς] Η βρώμη για πρωινό βοηθά στην πρόληψη της στεφανιαίας νόσου

πιστήμονες ανέφεραν πρόσφατα ότι η βρώμη για πρωινό βοηθά στην πρόληψη των ασθενειών των αρτηριών. Η βρώμη καταπολεμά τη χρόνια φλεγμονή, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αρτηριακή νόσο γνωστή ως αθηροσκλήρωση, καθώς επίσης και πολλά άλλα προβλήματα υγεί-

ας. Η βρώμη περιέχει αρκετά υγιεινά συστατικά, όπως ανακάλυψαν ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Tufts της Βοστώνης, που περιλαμβάνουν αβενοανθραμίδια, ενώσεις που έχουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, καθώς και φαινολικά αντιοξειδωτικά, τα οποία εμποδίζουν τα κύτταρα του αίματος να κολλούν στα τοιχώματα των αρτηριών. Προγενέστερες μελέτες είχαν ανακαλύψει ότι η βρώμη μειώνει τη χοληστερόλη στο αίμα. Πηγή: USDA/Agricultural Research Services, February 16, 2010.

[Ύπνος]

Ο υπνάκος το μεσημέρι μάς ωφελεί διανοητικά και μπορεί ακόμα και να μας κάνει πιο έξυπνους

Ένας ύπνος το μεσημέρι μπορεί να μας ωφελεί διανοητικά και μπορεί ακόμη και να μας κάνουν πιο έξυπνους. Φαίνεται ότι καθαρίζει την «ταινία μνήμης», και μας επιτρέπει να αντιμετωπίσουμε καλύτερα τις νέες προκλήσεις, αναφέρει μια νέα μελέτη φοιτητών. Ακόμη και το να μένουμε ξύπνιοι όλη την ημέρα, όπως κάνουμε οι περισσότεροι από εμάς, μπορεί να σημαίνει ότι δεν είμαστε τόσο αποτελεσματικοί, εάν πρέπει να πραγματοποιήσουμε ένα νέο καθήκον νωρίς το απόγευμα, ανακάλυψαν ερευνητές του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνια. Εξέτασαν τα οφέλη του ύπνου το μεσημέρι σε μια ομάδα 39 φοιτητών, οι οποίοι είχαν είτε έναν 90-λεπτό ύπνο στα μέσα της ημέρας ή έμεναν ξύπνιοι όλη την ημέρα. Αλλά όταν και οι δύο ομάδες κλήθηκαν να εκτελέσουν ένα νέο κύκλο εκπαιδευτικών ασκήσεων στις 6μμ, η ομάδα που είχε κοιμηθεί υπερτερούσε δραματικά σε επιδόσεις από την ομάδα που δεν είχε κοιμηθεί. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι ένας υπνάκος βοηθά στον καθαρισμό της βραχυπρόθεσμης μνήμης που αποθηκεύεται στον εγκέφαλο και δημιουργεί χώρο για νέες πληροφορίες, λέει ο επικεφαλής ερευνητής Matthew Walker. Πηγή: Annual meeting of the American Association of the Advancement of Science, San Diego, California. February 21, 2010.

Safe Focus: Φάρμακα και ηλικιωμένοι / Bryan Hubbard, WDDTY

Για τους ηλικιωμένους, η θεραπεία είναι συνήθως χειρότερη κι από την ίδια την ασθένεια.

Φάρμακα και ηλικιωμένοι: Μπορεί να μην τους εξαντλεί η ηλικία, το κάνουν όμως τα φάρμακα!

λο και περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι οι επιθετικές παρεμβάσεις των γιατρών επιταχύνουν την επιδείνωση της υγείας και των νοητικών ικανοτήτων των ηλικιωμένων και μπορούν να συμβάλλουν ακόμα και στο θάνατό τους. Αυτοί που είναι πάνω από 65 ετών, καταναλώνουν το ένα τρίτο όλων των φαρμάκων που συνταγογραφούνται από τους γιατρούς κάθε χρόνο, παρά το γεγονός ότι αποτελούν μόνο το 13% του συνολικού πληθυσμού. Κατά μέσο όρο, ένα άτομο μεγαλύτερης ηλικίας παίρνει γύρω στα έξι φάρμακα οποιαδήποτε χρονική περίοδο (Johnston CB, UCSF Division of Geriatrics 14 SAFE

Primary Care Lecture Series May 2001. Geriatric Assessment in a Time Dependent Practice: Practical Approaches for Primart Care Practitioners). Η χορηγηση περισσότερων του ενός φάρμακων στον ασθενή, την ίδια στιγμή αποτελεί ένα ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα στα νοσοκομεία και τους οίκους ευγηρίας, καθημερινά. Επιπλέον, ισχυρά φάρμακα κατά της άνοιας χορηγούνται στους περισσότερους ως «χημικά αναισθητικά» που θα τους κρατήσουν ήρεμους, προς όφελος, κυρίως, του ιατρικού προσωπικού. Μια επίσημη βρετανική κυβερνητική αναφορά, αποκάλυψε ότι τα φάρμακα δεν χορηγούνται σωστά στο 80%

των περιπτώσεων. Μόνο στη Μεγάλη Βρετανία, αυτό αντιστοιχεί σε 150.000 άτομα, στα οποία χορηγήθηκαν αντιψυχωσικά φάρμακα, μόνο και μόνο για μείνουν ήρεμα. Ακόμα χειρότερα, τα φάρμακα ευθύνονται άμεσα για περίπου 1.800 θανάτους κάθε χρόνο (http://news.bbc.co.uk/2/hi/8356423. stm). Αυτό ίσως εξηγεί γιατί το 11% των ηλικιωμένων, που εισάγονται σε νοσοκομεία για άλλους ιατρικούς λόγους, θα πάθουν κάποιο καρδιακό επεισόδιο κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους. Επιπλέον, έχουν τις διπλάσιες πιθανότητες, από κάποιον νεότερο ασθενή, να πεθάνουν εντός 30 ημερών μετά

Safe Focus από τη συγκεκριμένη καρδιακή προσβολή. Οι ερευνητές έκαναν αυτή τη διαπίστωση, όταν εξέτασαν τους φακέλους υγείας 7.054 ασθενών, οι οποίοι είχαν εισαχθεί στο νοσοκομείο, στα πλαίσια της Αμερικανικής Παροχής Περίθαλψης στους Βετεράνους μεταξύ του 2003 και του 2004. Από αυτούς, οι 792—ή το 11,2%—έπαθαν καρδιακή προσβολή, κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους (Arch Intern med, 2006; 166: 1410-6).

Αυτοματισμός έτοιμων καταλόγων στην ιατρική

Οι περισσότεροι ασθενείς που είναι πάνω από 65 ετών, σπάνια βλέπουν κάποιον γιατρό που να ειδικεύεται στη γηριατρική. Αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή, σε όλες σχεδόν τις χώρες εκτός της Μεγάλης Βρετανίας, υπάρχει μια μεγάλη μείωση στον αριθμό γηριάτρων. Στον Καναδά, για παράδειγμα, υπάρχουν λιγότεροι από 200 ειδικευμένοι γηρίατροι για να εξυπηρετήσουν μια ολόκληρη χώρα. Σε μια προσπάθεια να προσελκύσει περισσότερους απόφοιτους της ιατρικής στον κλάδο της γηριατρικής, η Δρ Λόρα Ντιάτσουμ, στο Πανεπιστήμιο του Δυτικού Οντάριο, έφτασε στο σημείο να περιγράψει τη συγκεκριμένη ειδικότητα ως «απόλυτα σέξι» (J Am Geriatr Soc, 2006; 54: 1453-62). Σαν αποτέλεσμα της έλλειψης ειδικών γηριατρικής, οι ηλικιωμένοι ασθενείς πάντοτε εξετάζονται από παθολόγους, οι οποίοι έχουν μια ενστικτώδη τάση να ανοίγουν αμέσως το μπλοκ των συνταγών. Δυστυχώς, όπως περιγράφεται σε μια διδακτορική διατριβή της Σάντρα Πένμπραντ, στην Ακαδημία της Σαλγκρένσκα, στη Σουηδία, οι ηλικιωμένοι ασθενείς έχουν την τάση να γίνονται πιο παθητικοί όταν βρίσκονται απέναντι στο γιατρό και να νιώθουν περισσότερο φοβισμένοι από τη δύναμη που ασκεί πάνω τους, με αποτέλεσμα να μη μπορούν να συμμετέχουν στη διάγνωση και τη γνωμάτευση καθώς ποτέ δεν αμφισβητούν την απόφασή του να τους χορηγήσει κάποιο φάρμακο και ούτε καν του κάνουν κάποια ερώτηση (http://gupea.

ub.gu.se./dspace/handle/2077/21198). «Οι γιατροί συνέχεια γράφουν φάρμακα απλά επειδή ο ασθενής είναι ηλικιωμένος και όχι επειδή τα χρειάζεται στ’ αλήθεια», αναφέρει ο Μάικλ Όλιβερ, καθηγητής καρδιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Αυτός ο τρόπος εξάσκησης της ιατρικής, δηλαδή το τσεκάρισμα στα κουτάκια έτοιμων καταλόγων, σημαίνει ότι οι ηλικιωμένοι, όχι μόνο παίρνουν φάρμακα που δε χρειάζονται, αλλά επίσης εκτίθενται και σε παρενέργειες που μπορούν να βάλουν σε σοβαρό κίνδυνο την ίδια τους τη ζωή. «Στις μέρες μας, λίγοι είναι οι ηλικιωμένοι στους οποίους επιτρέπουμε να παραμείνουν υγιείς», μας λέει (BMJ, 2009; 338: b873).

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού του είδους ιατρικής είναι η προσπάθεια μείωσης των επιπέδων χοληστερόλης στο αίμα, ειδικά στους ηλικιωμένους. Αλλά αυτό, στην πραγματικότητα, εκφράζει την αποτυχία μας να κατανοήσουμε το γεγονός ότι ο μεταβολισμός αλλάζει καθώς οι άνθρωποι γερνάνε και απ’ ότι φαίνεται χρειάζονται υψηλότερα επίπεδα χοληστερόλης για να είναι σε γενικές γραμμές υγιείς και κυρίως για να διατηρούν την πνευματική τους διαύγεια. Μια μελέτη σε 3.572 άνδρες ηλικίας από 71 έως και 93 ετών, ανακάλυψε ότι εκείνοι με τα χαμηλότερα επίπεδα χοληστερόλης – από 2,09 έως 4,32mmol/L (80,0 έως 167,0mg/dL) - είχαν περίπου 40% περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν, από εκείνους που είχαν υψηλότερα επίπεδα χοληστερόλης. Μάλιστα, αυτή η μελέτη, που κατέγραφε την υγεία των συμμετεχόντων για 20 χρόνια, έθεσε το ερώτημα αν υπήρχε κάποια «επιστημονική εξήγηση» για

την προσπάθεια διατήρησης της χοληστερόλης σε πολύ χαμηλά επίπεδα [κάτω από 4,65mmol/L(179,8mg/dL)] στους ηλικιωμένους (Lancet, 2001; 358: 251-5). Σύμφωνα με μια μελέτη της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Γιέηλ, η αυξημένη χοληστερόλη σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, ίσως δεν είναι απλά καλή για την υγεία τους, αλλά υπάρχει περίπτωση, ακόμα και τα φάρμακα για τη μείωσή της, να κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό. Εκεί, οι ερευνητές βρήκαν ότι, ενώ υπήρχε ένα πολύ μικρό όφελος από τα φάρμακα στη μείωση των καρδιακών παθήσεων, οι ασθενείς πέθαιναν από άλλες αιτίες που προκαλούνταν από τα συγκεκριμένα φάρμακα (JAMA, 1994; 272: 1335-40). Το χειρότερο είναι ότι οι περισσότεροι παθολόγοι αγνοούν τους κινδύνους που μπορούν να προκαλέσουν τα φάρμακα, που οι ίδιοι συνταγογραφούν στους ηλικιωμένους ασθενείς τους, παρά τις συχνές προειδοποιήσεις και το κόκκινο καμπανάκι που τους χτυπούν οι διάφορες υπηρεσίες καταγραφής φαρμάκων. Στην πραγματικότητα, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι ένας στους πέντε ηλικιωμένους ασθενείς παίρνει φάρμακα επικίνδυνα για την υγεία του, που ίσως αποτελούν και την αιτία εξασθένισης του οργανισμού του. Σε μια μελέτη σε 760.000 ηλικιωμένους που έπαιρναν κάποιο συνταγογραφούμενο φάρμακο, αποδείχθηκε ότι το 21% έπαιρνε ένα ή και περισσότερα φάρμακα, που υπήρχαν στη λίστα εκείνων που θεωρούνται ακατάλληλα για άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (Arch Intern Med, 2004; 164: 1621-5). Σε μια άλλη μελέτη, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι 20 φάρμακα θεωρούνται ιδιαίτερα επικίνδυνα για ηλικιωμένους, αλλά παρόλα αυτά, οι περισσότερους από αυτούς (79,6%) παίρνουν ένα από αυτά με συνταγή, ενώ το 20,4% παίρνει δύο ή περισσότερα, συμπεριλαμβανομένου του β-αναστολέα προπανολόλης, των αντιυπερτασικών παραγόντων μεθυλντόπα και SAFE 15

Safe Focus: Φάρμακα και ηλικιωμένοι ρεζερπίνη, του αναλγητικού δεξτροπροποξυφαίνη και του αντιπηκτικού διπυριδαμόλη (JAMA, 1994; 272: 2926). Πολλοί ηλικιωμένοι παίρνουν κάποιο κοινό μη στεροειδές αντιφλεγμονώδες φάρμακο (ΜΣΑΦ) όπως είναι η ασπιρίνη και η ιβουπροφαίνη για να καταπολεμήσουν τον πόνο. Ακόμα, σύμφωνα με μια έρευνα σε 4.099 άτομα ηλικίας 70 ετών και άνω, αυτά τα φάρμακα αυξάνουν τον κίνδυνο νεφρικής ανεπάρκειας. Όσοι έπαιρναν κάποιο ΜΣΑΦ τουλάχιστον μια φορά την ημέρα, είχαν τα υψηλότερα επίπεδα αζώτου ουρίας αίματος και ορού κρεατινίνης, εκ των οποίων και τα δύο αποτελούν σημάδια βλάβης στα νεφρά (J Am Geriatr Soc, 1999; 47: 507-11).

παρενεργειών (Arch Intern Med, 1999; 159: 1359-63). Ας μην ξεχνάμε και το γεγονός ότι οι γιατροί είναι κάτι παραπάνω από έτοιμοι να χορηγήσουν κάποιο φάρμακο ανεπίσημα— και έτσι μοιράζουν φάρμακα για να λύνουν προβλήματα υγείας, τα οποία όμως δεν γνωρίζουν καλά, ούτε και έχουν πάρει κάποια άδεια για να θεραπεύουν. Το πρόβλημα έχει γίνει τόσο διαδεδομένο και επικίνδυνο, που ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), προειδοποίησε τους γιατρούς να σταματήσουν την άτυπη χρήση αντιψυχωσικών φαρμάκων για τη θεραπεία προβλημάτων συμπεριφοράς σε ηλικιωμένα άτομα. Μάλιστα, φαρμακευτικές ουσίες όπως η ολανζαπίνη, η αριπιπραζόλη, η ρισπεριδόνη

Υπάρχει επίσης περίπτωση, να ευθύνονται τα συνταγογραφούμενα φάρμακα και για την ξηρότητα που εμφανίζεται στους οφθαλμούς και το στόμα, κάτι που θεωρείται ως φυσική συνέπεια των γηρατειών. Παρόλα αυτά, σύμφωνα με μια μελέτη σε 2.481 ασθενείς ηλικίας από 65 έως 84 ετών, τα κοινά παυσίπονα όπως η ασπιρίνη, θα μπορούσαν να θεωρηθούν υπεύθυνα για τη συγκεκριμένη κατάσταση. Τα αντικαταθλιπτικά και αντιψυχωσικά φάρμακα ίσως αποτελούν επίσης την αιτία παρόμοιων

και η κουετιαπίνη είναι τόσο επικίνδυνες που διπλασιάζουν τις πιθανότητες θανάτου— και κανονικά θα πρέπει να χορηγούνται μόνο σε εκείνους που πάσχουν από σχιζοφρένεια (www. fda.gov/cder/drug/advisory/antipsychotics.htm).

16 SAFE

Οι τέσσερεις γίγαντες

Το 1965, όταν η γηριατρική βρισκόταν ακόμα στα πρώτα της βήματα, ο Μπερνάρ Άιζακς, καθηγητής γηριατρικής στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ στη Μεγάλη Βρετανία, είπε ότι

οι ηλικιωμένοι βρίσκονταν αντιμέτωποι με τέσσερεις «γίγαντες», που θα καθόριζαν τη μοίρα της υγείας τους: ακινησία, αστάθεια, ακράτεια και μειωμένες νοητικές λειτουργίες (Isaacs B. An Introduction to Geriatrics. London: Belliere, Tindall and Cassell, 1965). Οποιαδήποτε ανησυχία για την υγεία κάποιου ηλικιωμένου θα μπορούσε να αναχθεί σε κάποια από τις παραπάνω καταστάσεις, είπε. Παρόλα αυτά, ούτε ο Άιζακς, ούτε και οι άλλοι πρωτοπόροι της γηριατρικής θα μπορούσαν να έχουν προβλέψει, ότι σε πολλούς ηλικιωμένους ασθενείς, αυτοί οι «γίγαντες» δημιουργούνται εξαιτίας των φαρμάκων που θεωρητικά θα έπρεπε να τους βοηθούν και όχι από την ίδια τη διαδικασία γήρανσης. • Ακινησία και Αστάθεια. Το 30% όλων των 65άρηδων και άνω, πέφτουν και τραυματίζονται κάθε χρόνο, ενώ το ποσοστό εκείνων που βρίσκονται στα νοσοκομεία και τους οίκους ευγηρίας φτάνει στο 50%, καθώς τα διάφορα φάρμακα που τους χορηγούνται εκεί, αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς τους. Επίσης, το 25% αυτών των ασθενών, πεθαίνουν μέσα σε έξι μήνες μετά την πτώση. Καθώς μπορεί να υπάρχει μια σειρά από αιτίες για το γεγονός ότι οι ηλικιωμένοι πέφτουν, τα συνταγογραφούμενα φάρμακα ανήκουν στις σημαντικότερες, καθώς ευθύνονται για το 18% των περιπτώσεων (Johnston CB. UCSF Division of Geriatrics Primary Care Lecture Series May 2001. Geriatric Assessment in a Time Dependent Practice: Practical Approaches for Primary Care Practitioners). Τα ηρεμιστικά και τα καταπραϋντικά, όπως η βενζοδιαζεπίνη, μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο πτώσης για έναν ηλικιωμένο ασθενή σχεδόν στο τριπλάσιο. Η φλουραζεπάμη και η τριαζολάμη (και οι δύο ανήκουν στις βενζοδιαζεπίνες) είναι οι πιο επικίνδυνες σύμφωνα με Καναδούς ερευνητές και κάποιος ηλικιωμένος ασθενής είναι πιθανότερο να πέσει κατά τη διάρκεια των δυο πρώτων εβδομάδων μιας τέτοιας θεραπείας (Age Ageing,

Safe Focus: Φάρμακα και ηλικιωμένοι

1996; 25: 273-8). Σε μια άλλη μικρότερη μελέτη στις ΗΠΑ, ένα χρόνο μετά, οι ερευνητές γηριατρικής στο Πανεπιστήμιο του Ντούρχαμ, της νότιας Καρολίνα, ανακάλυψαν ότι οι βενζοδιαζεπίνες έχουν άμεση επίδραση στο κεντρικό νευρικό σύστημα, επηρεάζουν τη νευρομυική λειτουργία και τον έλεγχο ισορροπίας και έτσι προκαλούν πτώσεις, αποπροσανατολισμό και καθυστερημένες αντιδράσεις στους ηλικιωμένους (J Am Geriatr Soc, 1997; 45: 435-40). Ισχυρά αντικαταθλιπτικά που ανήκουν στην ομάδα SSIR (αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης) καθώς και τα παλιότερα τρικυκλικά φάρμακα, μπορούν επίσης να αυξήσουν σημαντικά τον κίνδυνο πτώσης στους ηλικιωμένους (J Engl J Med, 1990; 339: 875-82). Σαν συνέπεια, σύμφωνα με τους ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο, στο Οντάριο, όλοι εκείνοι που παίρνουν κάποιο από τα SSRI έχουν 2,4 φορές περισσότερες πιθανότητες να τραυματιστούν στο γοφό τους συγκριτικά με εκείνους που δεν παίρνουν κάποιο τέτοιο φάρμακο. Παρόλα αυτά, οι πιο σύγχρονες μορφές αντικαταθλιπτικών δεν είναι και πολύ πιο ασφαλείς. Σε αυτή τη μελέτη, που συμπεριέλαβε 8.239 ασθενείς ηλικίας 66 ετών και άνω, που ακολουθούσαν 18 SAFE

κάποια θεραπεία για θλάση στο γοφό, σε κάποιο νοσοκομείο, βρέθηκε ότι όσοι έπαιρναν κάποιο τρικυκλικό αντικαταθλιπτικό, όπως η δεσιπραμίνη ή η νορτριπτυλίνη είχαν κατά 2,2 φορές, περισσότερες πιθανότητες να πάθουν θλάση σαν αποτέλεσμα της πτώσης τους (Lancet, 1998; 351: 1303-7). Η ινσουλίνη μπορεί επίσης να προκαλέσει κάποια πτώση και κατατάσσεται ανάμεσα στα τρία φάρμακα που μπορούν να γίνουν η αιτία μιας δυσμενούς αντίδρασης στους ηλικιωμένους, ενώ τα άλλα δύο είναι η βαρφαρίνη, ένα αντιπηκτικό και η διγοξίνη, ένα φάρμακο για καρδιακές παθήσεις. Τα τρία αυτά φάρμακα, μόνο, θεωρούνται υπεύθυνα για τις 59.108 από τις 177.504 περιπτώσεις δυσμενών αντιδράσεων σε φάρμακα που καταγράφηκαν από τις υπηρεσίες πρώτης ανάγκης των ΗΠΑ τη χρονική περίοδο 2004-2005. Η ινσουλίνη μπορεί να προκαλέσει ξαφνική υπογλυκαιμία (χαμηλά επίπεδα σακχάρων του αίματος), που θα έχει ως αποτέλεσμα κάποια κρίση ή λιποθυμία (Ann Intern Med, 2007; 147: 755-65). Στην πραγματικότητα, τα περισσότερα συνταγογραφούμενα και χωρίς ιατρική συνταγή φάρμακα φαίνεται ότι αυξάνουν τον κίνδυνο πτώσης. Σε μια μετα-ανάλυση μελετών που δημοσι-

εύτηκαν από το 1996 έως το 2007 και περιλάμβαναν πάνω από 7.000 συμμετέχοντες, ηλικίας άνω των 60 ετών που ακολουθούσαν κάποιοι είδος φαρμακευτικής αγωγής, βρέθηκε ότι πολλά φάρμακα αύξησαν «σημαντικά» τον κίνδυνο πτώσεως. Ως κύριοι ένοχοι θεωρούνται τα ηρεμιστικά, τα SSRI, τα αντιυπερτασικά, τα διουρητικά, οι β-αναστολείς, ακόμα και τα παυσίπονα ΜΣΑΦ, όπως είναι η ασπιρίνη και η ιβουπροφένη. “Οι ηλικιωμένοι μπορεί να είναι πιο ευαίσθητοι στις επιπτώσεις των φαρμάκων και λιγότερο ικανοί να μεταβολίσουν αυτές τις ουσίες, με αποτέλεσμα να οδηγούνται σε ανεπιθύμητες καταστάσεις, ακόμα και σε πτώσεις”, λέει ο Κάρλο Μάρα, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολούμπια στο Βανκούβερ του Καναδά (Arch Intern Med, 2009; 169: 1952-60). • Ακράτεια. Συχνά θεωρείται ως μια δυσάρεστη συνέπεια των γηρατειών, αλλά κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Η Αμερικανική Εταιρία Προστασίας Υγείας και Έρευνας αναφέρει ότι 8 στις 10 περιπτώσεις ακράτειας μπορούν να θεραπευτούν ή έστω να βελτιωθούν σημαντικά με ιατρικές παρεμβάσεις (Agency for Health Care Policy and Research. Overview: Urinary Incontinence in Adults, Clinical Practice Guideline Update. Rockville, MD. March 1996; www. ahrq.gov/clinic/uiovervw.htm). Η μοναδική εξαίρεση είναι η διόγκωση του προστάτη λόγω ηλικίας, που μπορεί να προκαλέσει ακράτεια. Στην πραγματικότητα, η ακράτεια μπορεί να προκληθεί από πολλές αιτίες και σε ανθρώπους όλους των ηλικιών, αν και η μία στις 10 περιπτώσεις είναι άτομα άνω των 65 ετών και τρεις στις 10, είναι άτομα άνω των 80 ετών. Επίσης, οι μισοί ασθενείς που φιλοξενούνται σε οίκους ευγηρίας παρουσιάζουν απώλειες στην ουροδόχο κύστη τους. Διάφορα συνταγογραφούμενα φάρμακα προκαλούν προσωρινή ακράτεια και καθώς οι ηλικιωμένοι παίρνουν το ένα τρίτο όλων των συνταγογραφούμενων φαρμάκων, δεν είναι και παράξενο να καταλήξουμε

Safe Focus: Φάρμακα και ηλικιωμένοι

Ζώντας μια μακρά ζωή, γεμάτη υγεία

έρα από την αποφυγή φαρμάκων και ιατρικής, υπάρχουν τρεις τρόποι κλειδιά για μια ζωή γεμάτη υγεία, μέχρι τα βαθιά γεράματα: διατροφή, άσκηση και ενεργή κοινωνική ζωή. • Διατροφή. Η βιταμίνη Ε— βρίσκεται στα φιστίκια, τους σπόρους, το καλαμποκέλαιο και το ελαιόλαδο— αποτελεί αδιαμφισβήτητα το πιο σημαντικό θρεπτικό συστατικό που καθορίζει το αν θα ζήσουμε ή όχι μια μακρά ζωή, γεμάτη υγεία. Σε μια τριετή μελέτη σε 698 άνδρες και γυναίκες, ηλικίας άνω των 65 που ζούσαν στην Τοσκάνη της Ιταλίας, βρέθηκε πως όσοι είχαν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης στο κυκλοφορικό τους, υπέφεραν από μεγαλύτερη εξασθένιση των σωματικών ικανοτήτων τους συγκριτικά με εκείνους που είχαν υψηλότερα επίπεδα της βιταμίνης. Επίσης η βιταμίνη Ε ήταν η μοναδική που είχε άμεση επίδραση στη σωματική υγεία των συμμετεχόντων στη μελέτη. Τα επίπεδα φολικού οξέος, βιταμίνης D, σιδήρου και βιταμινών της ομάδας Β δεν προκαλούσαν καμία αλλαγή στη σωματική εξασθένιση. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι η βιταμίνη Ε, που είναι αντιοξειδωτική, εμποδίζει την καταστροφή του DNA, των μυών και των νευρώνων (JAMA, 2008; 299: 308-15). Η μεσογειακή δίαιτα, που κατά κύριο λόγο περιλαμβάνει φρέσκα φρούτα, λαχανικά και ελαιόλαδο, έχει αποδειχθεί σε πολυάριθμες μελέτες ότι βοηθά στη διατήρηση της καλής υγείας, ακόμα και σε μεγαλύτερη ηλικία. Σε μια μελέτη, που περιλάμβανε 1393 συμμετέχοντες, ανακαλύφθηκε ότι η συγκεκριμένη δίαιτα μας προστατεύει από τη γνωστική απώλεια που έρχεται με το πέρασμα των χρόνων. Αυτοί που ακολούθησαν πιστά τη δίαιτα σχεδόν διπλασίασαν τις πιθανότητες να αναπτύξουν μια πιο ήπια γνωστική απώλεια, συγκριτικά με εκείνους που κατανάλωναν μικρή ποσότητα φρούτων και λαχανικών (Arch Neurol, 2009; 65: 216-25). • Άσκηση. Ακόμα και η μέτρια άσκηση, όπως το καθημερινό γρήγορο περπάτημα, μπορεί να μας βοηθήσει να παραμείνουμε υγιείς ακόμα και σε μεγάλη ηλικία και ακόμα και οι πιο ηλικιωμένοι ασθενείς που ήδη αντιμετωπίζουν καταστάσεις όπως είναι οι καρδιοπάθειες και οι αρθρίτιδες μπορούν να δουν κάποια βελτίωση. Σε καρδιοπαθείς ηλικίας άνω των 50, η μέτρια άσκηση που κουράζει σε κάποιο βαθμό αυξάνει τη διάρκεια ζωής κατά 3,7 έτη στους άνδρες και κατά 3,5 έτη στις γυναίκες (Arch Intern Med, 2005; 165: 2355-60). Οι μεγαλύτερης ηλικίας άνθρωποι που πάσχουν από οστεοαρθρίτιδα στο γόνατο παρατήρησαν επίσης κάποια βελτίωση στους πόνους τους και στην κίνηση μετά από 18 μήνες κατά τους οποίους περπατούσαν καθημερινά για 40 λεπτά, τρεις φορές την εβδομάδα. Το κυριότερο, οι ηλικιωμένοι που ασκούνται τακτικά έχουν πιο δυνατή καρδιά, καλύτερο κυκλοφορικό, πιο γερά κόκαλα, καλύτερη ισορροπία, λιγότερους πόνους, καλύτερη ποιότητα ύπνου, πιο κοφτερό μυαλό και μικρότερο κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου (Am Fam Physician, 2002; 65: 419-26). • Κοινωνικές επαφές. Μια ενεργή κοινωνική ζωή, που συμπεριλαμβάνει και εθελοντική εργασία, συμμετοχή σε αθλήματα και κοινωνικά γεγονότα, επισκέψεις σε φίλους και συγγενείς, είναι το ίδιο σημαντική με την άσκηση για τη διατήρηση μιας καλής υγείας. Σε μια αμερικανική μελέτη σε 906 συνταξιούχους, βρέθηκε ότι η σωματική κατάπτωση ήταν ταχύτερη κατά το ένα τρίτο, σε όσους ήταν κοινωνικά αδρανείς, ακόμα και όταν γυμνάζονταν τακτικά (Arch Intern Med, 2009; 169: 1139-46). Η περιέργεια και η ύπαρξη κάποιου ενδιαφέροντος για τον κόσμο, παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στον καθορισμό του πόσο πολύ— και πόσο καλά— ζούμε. Μια μελέτη σε 1.118 άνδρες, ηλικίας κατά μέσο όρο 70 ετών, βρήκε ότι αυτή η στάση ζωής αποτελεί τον πιο σημαντικό παράγοντα μακροζωίας. Σε μια συμπληρωματική ανάλυση σε 1035 γυναίκες μεγάλης ηλικίας (γύρω στα 69), η περιέργεια βρέθηκε να είναι το ίδιο σημαντική (Psychol Aging, 1996; 11: 449-53). 20 SAFE

στο συμπέρασμα ότι αυτά τα φάρμακα τελικά αποτελούν την πρωταρχική αιτία της συγκεκριμένης κατάστασης σε άτομα άνω των 65. Τα αντιχολινεργικά φάρμακα, τα οποία εμποδίζουν τη μεταφορά νευρικών ερεθισμάτων και συμπεριλαμβάνουν φάρμακα όπως τα αντισταμινικά, τα αντικαταθλιπτικά, τα οποιοειδή, τα αντισπασμωδικά και τα φάρμακα κατά του Πάρκινσον, καθώς επίσης και τα φάρμακα για καρδιοπάθειες, όπως είναι οι αναστολείς διαύλων ασβεστίου μπορούν να οδηγήσουν σε ακράτεια (Cochrane database syst rev, 2006; 4: CD003781). Τα διουρητικά ή αλλιώς «δισκία νερού» αυξάνουν την απώλεια υγρών του σώματος, προάγοντας την παραγωγή ουρίνης, με αποτέλεσμα να προκαλούν πολύ συχνά οξεία ακράτεια. Βρίσκονται ανάμεσα στα πιο κοινά, για τους ηλικιωμένους, συνταγογραφούμενα φάρμακα— και συχνά άσκοπα, όπως διευκρινίζει και μια μελέτη (BMJ, 1994; 308: 511-3). Οι άλφα- αδρενεργικοί αποκλειστές, που περιλαμβάνουν φάρμακα για υπέρταση (υψηλή αρτηριακή πίεση) όπως η δοξαζοσίνη (Cardura), η πραζοσίνη (Minipress) και η τεραζοσίνη (Hytrin) μπορούν επίσης να προκαλέσουν ακράτεια, όπως επίσης και οι αναστολείς του ενζύμου μετατροπής της αγγειοτενσίνης (ΕΜΑ) σαν τη μπεναζεπρίλη (Merck Manuals; www.merck.com/mmhe/sec11/ch147/ch147a. html). • Μειωμένη νοητική λειτουργία. Γύρω στο 22% αυτών με ηλικία από 71 ετών και άνω παρουσιάζουν κάποιου βαθμού γνωστική απώλεια, που συχνά θεωρείται ως πρόδρομος άνοιας και Αλτσχάιμερ (Ann Intern Med, 2008; 148: 427-34). Παρόλα αυτά, ερευνητές στην κλινική Μάγιο εκτιμούν ότι αυτό το ποσοστό θα μπορούσε να είναι μικρότερο και μόνο το 12% των ατόμων ηλικίας από 70 έως 89 ετών να παρουσιάζει τέτοια συμπτώματα, σύμφωνα με μια μελέτη που χρηματοδοτήθηκε από το Εθνικό Ινστιτούτο Γήρατος (www. mayoclinic.org/news2006-rst/3306. html).

Safe Focus: Φάρμακα και ηλικιωμένοι O oρισμός της γνωστική απώλειας κατά τους ερευνητές της Μάγιο είναι η εμφάνιση προβλημάτων που σχετίζονται με το πόσο καλά μπορεί κάποιος να θυμάται τις λέξεις, να τοποθετεί τα πράγματα σε χώρο και χρόνο ή με το πόσο δυσκολεύεται να πάρει αποφάσεις και να έχει δυνατή μνήμη, χωρίς απώλειες. Το πρόβλημα διπλασιάζεται σε όσους βρίσκονται μεταξύ 80 και 89 ετών και φαίνεται επίσης να επηρεάζει περισσότερο εκείνους που έχουν λάβει μόνο τη βασική μόρφωση. Παρόλα αυτά, αν και τα γηρατειά αποτελούν πραγματικό παράγοντα της γνωστικής απώλειας, τα φαρμακευτικά είδη παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στη γρήγορη επιδείνωση του προβλήματος. Επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Φλόριντα έχουν αποδείξει ότι οποιοδήποτε φάρμακο έχει αντιχολινεργικές (νευροανασταλ-

τικές) ιδιότητες μπορεί να επιταχύνει την εξασθένιση της γνωστικής ικανότητας στους ηλικιωμένους. Παρόλο που αυτό περιλαμβάνει φάρμακα που είναι γνωστό ότι έχουν αντιχολινεργική δράση, όπως εκείνα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία μιας υπερδραστήριας κύστης, πολλά άλλα έχουν ανάλογες επιδράσεις, αλλά δεν περιέχονται στις λίστες της βιβλιογραφίας (Presentation at the Anerican Academy of Neurology 60th Annual Meeting, Chicago, IL, Abstract S51.001, 17 April 2008). Επιπλέον, φαίνεται ότι σχεδόν όλα τα κοινά συνταγογραφούμενα ή χωρίς ιατρική συνταγή φάρμακα, μπορούν να δημιουργήσουν συμπτώματα που έχουν κοινά χαρακτηριστικά με την άνοια. Δύο ερευνητές από το Ιατρικό Πανεπιστήμιο της Νότιας Καρολίνα ανέφεραν ότι πολλά φάρμακα δημι-

Διατηρείστε οξύ νου

νοητική φθορά δεν αποτελεί αναπόφευκτο επακόλουθο των γηρατειών. Υπάρχουν πολλά που μπορούμε να κάνουμε για να παραμείνουμε οξυδερκείς μέχρι το τέλος. Οι άνθρωποι που γυμνάζονται τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, δεν καπνίζουν και έχουν ενεργή κοινωνική ζωή είναι πιθανότερο να διατηρήσουν τις γνωστικές τους ικανότητες στα 70 και τα 80 τους, σύμφωνα με μια μελέτη με 2.500 συμμετέχοντες ηλικίας 70-79 ετών. Παρόλα αυτά, μια συμπληρωματική μελέτη που ακολούθησε μετά από οκτώ χρόνια έδειξε μεγάλου βαθμού γνωστική απώλεια στο 16% αυτού του πληθυσμού, ενώ το 53% είχε τη φυσιολογική, σχετιζόμενη με την ηλικία, απώλεια. Επιπλέον, η ερευνητική ομάδα είδε μια μοναδική μορφή δραστηριότητας και κοινωνικής ενασχόλησης που φάνηκε να έχει προστατευτικό χαρακτήρα για το 30% των συμμετεχόντων, οι οποίοι δεν παρουσίασαν κανενός είδους γνωστική απώλεια. Η καλή μόρφωση, διακοπή του καπνίσματος και η σωστή παιδεία βρέθηκε ότι αποτελούν σημαντικούς παράγοντες και μάλιστα όσοι έκαναν εθελοντική εργασία και δε ζούσαν μόνοι, βρέθηκε ότι είχαν λιγότερες πιθανότητες να υποφέρουν από γνωστική απώλεια (Neurology, 2009; 72: 2029-35). Η ύπαρξη κάποιου ενδιαφέροντος πνευματικής ενασχόλησης, όπως το διάβασμα και τα σταυρόλεξα, μπορούν επίσης να βοηθήσουν στην καταπολέμηση της άνοιας— και όσο περισσότερο το εξασκείτε, τόσο το καλύτερο. Οι συμμετέχοντες στη μελέτη, οι οποίοι ασχολούνταν με 11 πνευματικές δραστηριότητες την εβδομάδα, για παράδειγμα διάβαζαν σε καθημερινή βάση και έλυναν σταυρόλεξα τέσσερεις φορές την εβδομάδα, καθυστέρησαν την εμφάνιση της άνοιας κατά 1,29 έτη συγκριτικά με εκείνους που διάβαζαν ή έλυναν σταυρόλεξα μια φορά την εβδομάδα ή και καθόλου (Neurology, 2009; 72: 2029-61). 22 SAFE

ουργούν παρενέργειες όπως σύγχυση και απώλεια μνήμης, δύο χαρακτηριστικά της γνωστικής απώλειας. Επιπλέον, το πρόβλημα μπορεί να γίνει πιο έντονο σε περίπτωση που ο ασθενής παίρνει περισσότερα του ενός φάρμακα την ίδια χρονική περίοδο (J R Soc Med, 2000; 93: 457-62).

Πολυφαρμακία

Είναι προφανές ότι οι κίνδυνος που υπάρχει για τους ηλικιωμένους που παίρνουν οποιοδήποτε φάρμακο είναι αρκετά σοβαρός, αλλά είναι σχεδόν αδύνατο να υπολογιστεί η αρνητική επίπτωση της χρήσης πολλών φαρμάκων την ίδια στιγμή, κάτι που κάνουν οι περισσότεροι ηλικιωμένοι. Ακόμα και οι νεαρής ηλικίας διασημότητες του Χόλυγουντ, όπως ο Χιθ Λέτζερ και η Μπρίτανι Μέρφυ, είναι πολύ πιθανό να πέθαναν εξαιτίας της λήψης διάφορων φαρμακευτικών σκευασμάτων την ίδια στιγμή. Ο Δρ Μπρους Γκολντμπέργκερ, καθηγητής τοξικολογίας στο Πανεπιστημιακό Κολλέγιο Ιατρικής της Φλόριντα λέει για το θάνατο της τελευταίας: «Η ανάμιξη διάφορων τέτοιων φαρμάκων θα μπορούσε να έχει προκαλέσει το θάνατό της». Το κάθε φάρμακο ελέγχεται για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά του, αλλά κανείς δεν ελέγχει τα φονικά κοκτέιλ φαρμάκων που μπορούν να προκύψουν από το συνδυασμό διαφόρων χημικών συνθέτων. Μάλιστα, είναι ξεκάθαρο αυτό που έχουν υπογραμμίσει και οι φαρμακολόγοι του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου Ιατρικής Κάρντιφ της Ουαλίας, ότι δηλαδή τα φάρμακα— και ειδικά η πολυφαρμακία— μπορεί να ευθύνεται για πολλά από τα κοινά προβλήματα που παρουσιάζονται στους ηλικιωμένους, όπως η σύγχυση, η αδυναμία, η ακράτεια, η κατάθλιψη και οι πτώσεις και που για όλα τους έχουν θεωρηθεί υπεύθυνα τα γηρατειά (Drugs Aging, 1998; 12: 485-94). Δίχως φάρμακα και ιατρική, τα γηρατειά ίσως και να μην ήταν ένα τόσο δύσβατο μονοπάτι.

Safe Παρουσίαση

Ο Καρκίνος μπορεί να θεραπευτεί! Τ

ο γνωστό, πολυδιαβασμένο βιβλίο του πάτερ Ρομάνο Ζάγκο «Ο καρκίνος μπορεί να θεραπευτεί!», κυκλοφορεί από την ΜΟΡΦΕΑΣ ΕΛΛΑΣ. Σ’ αυτό ο ιερέας παραθέτει τη συνταγή του κατά του καρκίνου, με βάση τις ευεργετικές ιδιότητες της Αλόης Arborescens. Το συγκεκριμένο είδος δεν είναι τόσο γνωστό και παρουσιάζει θεραπευτικές ιδιότητες λόγω της μεγαλύτερης περιεκτικότητας σε τζελ αλόης, έναντι των άλλων ποικιλιών αλόης. Χρειάστηκαν πάνω από 10 χρόνια πείρας, επιστημονικών και ιατρικών μελετών στη Βραζιλία, στην Ανατολή και στην Ευρώπη (ειδικά στην Ιταλία, Ελβετία και Πορτογαλία) για την τελική φόρμουλα. Είναι τόσο απλή η συνταγή που προκαλεί θαυμασμό, μόνο τρία συστατικά σε ένα μπλέντερ: φύλλα Αλόης Arborescens, μέλι και απόσταγμα. Ο σκοπός του βιβλίου αυτού, όπως λέει ο ίδιος ο ιερέας, είναι απλώς να κοινοποιήσει αυτή τη μέθοδο, η οποία έχει αποδειχθεί άκρως αποτελεσματική σε αρκετές περιπτώσεις. Ό, τι είναι γραμμένο σε αυτές τις ταπεινές σελίδες, είναι μόνο η καταγραφή μιας διαδικασίας που έχει αποφέρει πολλές φορές θετικά αποτελέσματα, μια διαδικασία εφαρμοσμένη από μένα τον ίδιο και από άλλους που άκουσαν για τη συνταγή και τη χρησιμοποιούν με μεγάλη επιτυχία. Δε σκοπεύω να παραμερίσω την αξιέπαινη ιατρική τάξη ή, ακόμα χειρότερα, να αμφισβητήσω όλες τις επιστημονικές μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί για να λύσουν το πρόβλημα του καρκίνου, της πανώλης του αιώνα. Όλες οι έρευνες που έχουν γίνει στη μάχη της καταπολέμησης αυτής της ασθένειας είναι άξιες μεγάλων επαίνων, απ’ όπου κι αν προέρχονται. Ό, τι έχει ήδη γίνει και πρόκειται να γίνει για να βρεθεί η τελική λύση του προβλήματος, συνεχίζει να είναι έγκυρο και δικαιούται την πλήρη υποστήριξη και εκτίμησή μας. Ελπίζουμε ότι η συνεχής ανάπτυξη αυτών των ερευνών θα επιτρέψει στον άνθρωπο να υπερισχύσει ολοκληρωτικά και απόλυτα αυτής της ασθένειας, η οποία, για πολύ καιρό έχει προκαλέσει τόση οδύνη στην ανθρωπότητα. Ας βοηθήσουμε ο ένας τον άλλο σε αυτόν τον κοινό πόλεμο, που επηρεάζει όλους μας και που πρέπει να αφορά όλους μας. Το ανθρώπινο σώμα αυτοθεραπεύεται από μέσα και εξ’ αιτίας των περισσοτέρων απο 300 φυτοθεραπευτικών ουσιών του, ο χυμός από ολόκληρο το φύλλο της Aloe Arborescens δίνει το τέλειο συμπλήρωμα στις βιολογικές απαιτήσεις του σώματος. Στην Aloe Arborescens θα βρείτε ένα αληθινό οπλοστάσιο χρήσιμων ουσιών, σημαντικών και κύριων για την διατήρηση της υγείας των κυττάρων, όπως ένζυμα, πρωτεΐνες, αμινοξέα, μέταλλα, ορυκτά, βιταμίνες, έλαια, μονοσακχαρίτες, πολυσακχαρίτες κ.λ.π.

Safe Health / Σοφία Παπαδοπούλου, Χημικός, Πρόεδρος Ayurveda Hellas A.E. , σε συνεργασία με το το R&D της Himalaya Drug Co

Amla (Emblica Officinalis)

Το πολύτιμο ιαματικό φυτό

ο amla θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά και ιερά δέντρα της Ινδικής μυθολογίας. Είναι επίσης ένα από τα σημαντικότερα ιαματικά φυτά το οποίο χρησιμοποιείται σήμερα ευρύτατα στον τομέα της κλινικής ιατρικής και ανήκει στην οικογένεια των Euphorbiaceae. Η Emblica officinalis είναι ένα μικρό είδος δέντρου που φύεται αποκλειστικά στην Ινδία, στην Κεϋλάνη, στη Μαλάγια και στην Κίνα. Κοινά γνωστό και ως «ινδικό φραγκοστάφυλο», το χρησιμοποιούσαν από τα πανάρχαια χρόνια στην Ινδία και στην Ανατολή ως πολύτιμο συστατικό διαφόρων φαρμάκων. Οι αγιουρβεδικοί γιατροί χρησιμοποιούν διάφορα σανσκριτικά συνώνυμα για το φρούτο αυτό που σημαίνουν «διατηρητής, υποστηρικτής, παροχέας», το φρούτο μέσα στο οποίο διαμένει η θεά της ευημερίας. Κατά τη διάρκεια του λιμού του Hissar στη διετία 1939-40, το φρούτο χρησιμοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία στους ανθρώπους για τη θεραπεία του σκορβούτου. Χρήσιμα μέρη του φυτού Ξερό φρούτο, φρέσκο φρούτο, σπόροι, φύλλα, ρίζα, φλοιός και άνθη. Φαρμακολογική δράση Τα φρούτα έχουν καθαρκτικές, χωνευτικές, διουρητικές, τονωτικές, δροσιστικές ιδιότητες, χρησιμοποιούνται στο στομαχόπονο. Το πράσινο φρούτο είναι εξαιρετικά όξινο, ενώ το ξερό φρούτο είναι ξινό και στυπτικό. Ο φλοιός έχει στυπτικές ιδιότητες, ενώ τα άνθη έχουν δροσιστικές ιδιότητες. Ο πολτός του φρούτου ενισχύει τη δράση της αδρεναλίνης - in vivo και in vitro -. Το εκχύλισμα του φρούτου θεωρείται αντιβακτηριακό και αντιικό. Εκτός των παραπάνω, το φυτό E. 24 SAFE

Officinalis έχει πεπτικές, καθαρκτικές ιδιότητες, ρυθμίζει τη γαστρική οξύτητα, είναι σπερματογόνο, προάγει τη δημιουργία ερυθρών αιμοσφαιρίων, είναι αποχρεμπτικό, αντιφλεγμονώδες, δυναμωτικό, τονωτικό, αφροδισιακό, νευροτονωτικό, και έχει ομοιοστατική δράση. Ενδείξεις (χρήσεις) Σύμφωνα με τις αναφορές της χημικής βιβλιογραφίας, χρησιμοποιούσαν το Amla στις ασθένειες: Αιμορραγία, αιμορροΐδες, αναιμία, ουρική αρθρίτιδα (ποδάγρα), ιλίγγους, παχυσαρκία, κάθε τύπου διαβήτη, υπερ-οξύτητα, εκζέματα, ψωρίαση, πεπτικό έλκος, υπερ-χοληστερολαιμία, πυρετό, χρόνιες κολπικές μολύνσεις, βραχνάδα, πονόλαιμο, φλεγμονές, ηπατίτιδα Β, μη ειδική ουρηθρίτιδα, στειρότητα, ουλίτιδα, γλαύκωμα, διάρροια, δυσκοιλιότητα, συρίγγια, τριχόπτωση, φωνητικά προβλήματα, μελάνωμα, φλεγμονές των πνευμόνων και των ματιών. Το φρούτο χρησιμοποιείται συνήθως στην αντιμετώπιση της αίσθησης του καψίματος σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος, και στην ανορεξία, σε ουρητικές διαταραχές, στο ευερέθιστο έντερο, στην τοξικότητα του αίματος, και στη δίψα.Οι σπόροι κονιορτοποιούνται και χρησιμοποιούνται στο άσθμα και στη βρογχίτιδα. Το ξερό φρούτο χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις αιμορραγίας, διάρροιας, δυσεντερίας, στην αναιμία (μαζί με σίδηρο), στον ίκτερο και στη δυσπεψία. Σε περιπτώσεις οξείας δυσεντερίας, χορηγείται ως σιρόπι μαζί με χυμό λεμονιού. Όπως αναφέρουν οι πηγές, μαζί με triphala είναι καλό ως καθαρκτικό, για την αντιμετώπιση του πονοκέφαλου, τη δυσπεψία, τη

δυσκοιλιότητα, τις αιμορροΐδες και το διογκωμένο συκώτι. Ο χυμός της φλούδας του φυτού σε συνδυασμό με μέλι και τουρμεκίνη (turmeric) συστήνονται σε περιπτώσεις γονόρροιας, γαστρίτιδας, αποχρωματισμό ή απώλεια των μαλλιών, γενική αδυναμία, απώλεια των ιστών, ταχυκαρδία, ενώ παράλληλα αποτελεί ισχυρό αντιοξειδωτικό παράγοντα, αποδεδειγμένο ρυθμιστή του ανοσοποιητικού συστήματος και προστατεύει από την τοξικότητα των βαρέων μετάλλων. Κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης μπορείτε να καταναλώνετε το amla, αλλά όχι το triphala. Συστατικά Το amla περιέχει σίδηρο, ασβέστιο, Μαγνήσιο, Πυρίτιο. Ο πολτός φρούτου, ανά 100 γραμμάρια, περιέχει: υγρασία 81%, πρωτεΐνες 5%, λίπος 1%, ανόργανα στοιχεία 7 96, φυτικές ίνες 3.4%, υδατάνθρακες 14%, ασβέστιο 05 96, ποτάσσιο 02 96 και σίδηρο 1/2mg. Επίσης, ανά 100 γραμμάρια: νικοτινικό οξύ 2mg και βιταμίνη C 600mg. Το φρούτο έχει υψηλή περιεκτικότητα σε πηκτίνη. Το φρέσκο amla περιέχει περίπου 20 φορές περισσότερη βιταμίνη C από το χυμό του πορτοκαλιού, ενώ η αντισκορβουτική του αξία ισοδυναμεί σε 1-2 πορτοκάλια. Το ξερό φρούτο περιέχει ταννίνες και 3-4 κολλοειδή συμπλέγματα. Αλλα στοιχεία που περιέχει είναι phyllemblic acid, λιπίδια, γαλλικό οξύ (gallic acid), emblicol, mucic acid, ελλαγικό, γλυκόζη. Οι σπόροι περιέχουν μη εξαερούμενο έλαιο, φωσφολιπίδια και ποσότητα αιθέριου ελαίου μαζί με λινολενικό, ολεϊκό οξύ και παλμιτικά οξέα. Πρωτεϊνολυτικό. Το ενεργό στοιχείο του amla είναι το γαλλικό οξύ (gallic acid).

Safe Health / Γράφει η Joanna Evans- WDDTY

Άλλαξε τρόπο σκέψης και βελτίωσε την υγεία σου! Σύμφωνα με μια νέα μελέτη φαίνεται πως τα δραστήρια και εξωστρεφή άτομα αντιστέκονται περισσότερο σε παθήσεις που σχετίζονται με το στρες.

σχέση μεταξύ προσωπικότητας και υγείας αποτελεί ίσως το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της έρευνας για το νου και το σώμα. Πολυάριθμες μελέτες δείχνουν ότι τα αισιόδοξα άτομα ζουν περισσότερο και διατηρούν την υγεία τους σε καλύτερη κατάσταση απ’ ότι τα απαισιόδοξα και τώρα έρχονται στο φως και νέα στοιχεία που δείχνουν ότι οι εξωστρεφείς είναι επίσης σε καλύτερη μοίρα. Η πρόσφατη μελέτη ερευνητών της ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου του Ρότσεστερ, στη Νέα Υόρκη, επιβεβαίωσε το γεγονός ότι οι εξωστρεφείς και ειδικά εκείνοι που έχουν αυξημένη διάθεση για δραστηριότητα ή πολλές επαφές στην κοινωνική τους ζωή, έχουν και πολύ χαμηλότερα επίπεδα ιντερλευκίνης-6 (ΙL-6), που απο26 SAFE

τελεί σημαντικό τμήμα της φλεγμονώδους αντίδρασης του οργανισμού, στο αίμα τους. (Brain Behav Immun, 2009;23:636-42). Η ΙL-6 είναι ένας σημαντικός δείκτης του στρες και τα αυξημένα επίπεδά της συνδέονται με φλεγμονώδεις παθήσεις, όπως ρευματοειδής αρθρίτιδα και στεφανιαία καρδιακή νόσος (Ann Intern Med, 1998; 128: 127–37; Atherosclerosis, 2000; 148: 209–14). Είναι επίσης και προάγγελος θνησιμότητας, με τον κίνδυνο να διπλασιάζεται για επίπεδα μεγαλύτερα των 3,19πικογραμμαρίων (pg)/mL (Am J Med, 1999; 106: 506–12). Χρησιμοποιώντας το πασίγνωστο «Ερωτηματολόγιο Πέντε Παραγόντων Προσωπικότητας», που είναι ειδικά σχεδιασμένο για την εκτίμη-

ση του βαθμού εξωστρέφειας, του κατά πόσο είναι κάποιος ανοιχτός σε εμπειρίες, της διάθεσης να καταστεί κάποιος αρεστός, της νευρωτικής συμπεριφοράς και τέλος της ευσυνειδησίας, σε ένα φυλετικά ανόμοιο δείγμα 103 ασθενών που κατοικούσαν στην πόλη, οι ερευνητές του Ρότσεστερ προσπάθησαν να ξεκαθαρίσουν αν τελικά κάποια χαρακτηριστικά της προσωπικότητας σχετίζονται με τα επίπεδα της IL-6. Η εξωστρέφεια καθορίστηκε ως ένα χαρακτηριστικό με τρία διαφορετικά σκέλη: την τάση προς χαρούμενες σκέψεις, την επιθυμία κάποιος να βρίσκεται μέσα σε κόσμο και τα αυξημένα επίπεδα ενέργειας που αφορούν τη διάθεση— μια αίσθηση ενεργητικότητας ή ενεργού σχέσης με τη ζωή («Ξεχειλίζω από ενέργεια, η ζωή μου κυλά με γρήγορους ρυθμούς»). Αν και τα δύο πρώτα σκέλη δε συνδέονταν με την IL-6, παρατηρήθηκε μια σημαντικού βαθμού εξάρτηση μεταξύ της IL-6 και του βαθμού εξωστρέφειας. Επιπλέον, η διαφορά μεταξύ αυξημένης και μειωμένης ενεργητικής διάθεσης ήταν αρκετή για να σπρώξει τα επίπεδα της IL-6 στο κατώφλι των 3,19pg/mL, όπου και τα επίπεδα θνησιμότητας διπλασιάζονται, κάτι που δείχνει ότι όσοι έχουν λιγότερη ζωντάνια στη ζωή τους— αυτό που ο Γάλλος φιλόσοφος Ενρί Μπεργκσόν αποκαλούσε «ιlan vital» («ζωτική δύναμη»)—κατευθύνονται και γρηγορότερα προς το τέρμα. Αυτό που δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο, όμως, είναι το αν τα επίπεδα της διάθεσης για δραστηριότητα προκαλούν φλεγμονή ή αν η ίδια η φλεγμονή προκαλεί στους ανθρώπους αυτή τη μείωση δραστηριότητας. Τα ευρήματα θα μπορούσαν να εξηγηθούν και μέσω της άσκησης. Μεγαλύτερη διάθεση για δραστηριότητα δείχνει και μεγαλύτερη συμμετοχή σε σωματικές ασκήσεις, οπότε ίσως η άσκηση τελικά να δίνει τα τόσα οφέλη και μάλιστα, η άσκηση σε καθημερινή βάση συνδέεται και με χαμηλότερα επίπεδα IL-6 σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας.

Safe Health Βέβαια, οι ερευνητές δεν έχουν πειστεί ακόμα ότι η άσκηση είναι η απάντηση σε όλα αυτά. Σύμφωνα με τον Μπέντζαμιν Τσάπμαν, τον επικεφαλής της μελέτης, “Πίσω από τη σωματική δραστηριότητα, κάποιοι φαίνεται να έχουν αυτή την έμφυτη ενέργεια μέσα τους, ξέχωρα από την άσκηση, που τους κάνει να δραστηριοποιούνται και εσωτερικά στη ζωή”. Ίσως τελικά να είναι αυτή η «élan vital» που παίζει ρόλο προστατευτικό για την υγεία (Brain Behav Immun, 2009; 23: 636–42). Απόλυτα θετικό Πέραν της φανερής προστασίας από φλεγμονές που σχετίζονται με το στρες, η εξωστρέφεια συνδέεται και με μια σειρά άλλων θετικών επιδράσεων. Για παράδειγμα, η κοινωνικότητα και τα θετικά συναισθήματα— άλλες πλευρές εξωστρέφειας— έχουν συνδεθεί με μεγαλύτερη αντοχή στο κοινό κρύο (Psychol Sci, 2003; 14: 389–95; Psychosom Med, 2003; 65: 652–7). Τα θετικά συναισθήματα συνδέονται και με υψηλότερη παραγωγή αντισωμάτων στην απάντηση του οργανισμού στο εμβόλιο της Ηπατίτιδας Β (Health Psychol, 2001; 20: 4–11). Η εξωστρέφεια φαίνεται να προστατεύει και από την άνοια. Σε μια μελέτη με περισσότερους από 500 ηλικιωμένους συμμετέχοντες που κράτησε για 6 ολόκληρα χρόνια, βρέθηκε ότι εκείνοι που είχαν αυξημένη εξωστρέφεια και μειωμένη νευρωτική διάθεση (ηρεμούσαν πιο εύκολα από το άγχος), είχαν και το μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας συγκριτικά με τους υπόλοιπους (Neurology, 2009; 72: 253–9). Πώς λοιπόν μπορούμε να επωφεληθούμε από όλα αυτά— συμπεριλαμβανομένων και όσων είναι από τη φύση τους πιο εσωστρεφείς; Δεν είναι απαραίτητο να αλλάξουμε εντελώς την προσωπικότητά μας. Το κόλπο είναι να ενσωματώσουμε κάποια βασικά στοιχεία εξωστρέφειας στη ζωή μας: θετική σκέψη, συνεχής επαφή, δραστηριότητα και ενεργητικότητα στη ζωή.

Νευρωτισμός και υγεία Ένα άλλο χαρακτηριστικό της προσωπικότητας που φαίνεται να σχετίζεται με την υγεία είναι και ο νευρωτισμός ή η συναισθηματική αστάθεια. Οι νευρωτικοί άνθρωποι έχουν την τάση να σκέφτονται αρνητικά και να εξαντλούνται πολύ εύκολα. Ο νευρωτισμός έχει συνδεθεί με τα ακόλουθα: -Ήπια γνωστική έκπτωση (Neurology, 2007; 68: 2085–92) -Πάρκινσον (Eur J Neurol, 2008; 15: 1148–54) -Σύνδρομο χρόνιας κόπωσης (Health Psychol, 2008; 27: 369–78) -Στεφανιαία νόσος (Health Psychol, 2008; 27: 369–78) -Θάνατος λόγω στεφανιαίας νόσου (Psychosom Med, 2007; 69: 923–31). SAFE 27

Safe Voice / Γράφει η Νίκη Τσέκου

Να σας κεράσω ένα ελιξίριο ή ένα φάρμακο;

ια πριγκίπισσα της Ουγγαρίας (άλλοι λένε ότι ήταν βασίλισσα που τη λέγανε Ελισάβετ) εβδομηντάρα. παράλυτη και με αρθριτικά, μεταμορφώθηκε σε μια τόσο ελκυστική κοπέλα χάρη σε ένα ελιξίριο νεότητας με βάση το δεντρολίβανο, ώστε τη ζήτησε σε γάμο ο βασιλιάς της Πολωνίας. Αυτά συνέβησαν το 1370, σύμφωνα με κάποια γραπτά που μπορούν να θεωρηθούν και μυθεύματα, τα οποία πλάστηκαν για να τονίσουν τη σπουδαία συμβολή του δεντρολίβανου, ως κύριο συστατικό ενός ελιξιρίου νεότητας. 28 SAFE

Λένε επίσης ότι το δεντρολίβανο ευδοκιμεί στις αυλές των δίκαιων ανθρώπων. Εγώ έχω δεντρολίβανο στην αυλή μου, μέσα σε γλάστρα. Δεν ξέρω πόσο δίκαιη είμαι, αλλά το φυτό στέριωσε και αναπτύχθηκε στο μπαλκόνι μου και είναι εκεί κατάφατσα στον ήλιο και το καμαρώνω κάθε φορά που βγαίνω στο μπαλκόνι μου. Βράζω κάπου - κάπου ένα μικρό κλαράκι δεντρολίβανου και πίνω το αφέψημα, όχι για να γίνω ελκυστική κοπέλα και να με ζητήσει σε γάμο κανένας βασιλιάς, αλλά γιατί κουράζεται αρκετά το μυαλό μου με τα τόσα γραψίματα. Επειδή

δυναμώνει τη μνήμη, ήταν από παλιά σύμβολο πιστότητας και θύμησης. Ήταν επίσης σύμβολο πιστής φιλίας και σχέσεων που δεν ξεχνιούνται. Ως δυναμωτικό της μνήμης το χρησιμοποιούσαν και οι αρχαίοι Έλληνες μαθητές που φορούσαν στεφάνια από Δεντρολίβανο στο κεφάλι τους όταν μελετούσαν για να δώσουν εξετάσεις. Πιστεύεται ότι η τοποθέτηση του φυτού στο κεφάλι ξεκουράζει τους πνευματικά εργαζόμενους. Δεν το πίνω όμως μόνο γι’ αυτό. Είναι γενικό τονωτικό. Ο Μωρίς Μεσεγκέ γράφει: «Μέσα σε λίγες μέρες έκανα καλά δεκάδες αναιμικούς, άτομα που σηκώνονταν από αρρώστιες, καταπονημένους, νευρασθενικούς και εξασθενημένους…». Σε όλα τα βιβλία βοτανοθεραπευτικής θα διαβάσει κανείς τις τόσο σπουδαίες θεραπευτικές ιδιότητες του δεντρολίβανου που του δίνουν το προσωνύμιο: «θαυματουργό». Θαυματουργά χαρακτηρίζονται και άλλα βότανα. Εγώ πιστεύω ότι όλα τα φυτά και τα βότανα είναι θαυματουργά, αρκεί να ξέρει κάποιος ποιο ταιριάζει στην περίπτωσή του και πώς να το χρησιμοποιήσει. Είχα διαβάσει ότι παλιά καίγανε δεντρολίβανο στους θαλάμους των νοσοκομείων για απολύμανση. Συχνά βράζω δυο-τρία κλαράκια δεντρολίβανου και με το νερό σφουγγαρίζω το πάτωμα. Άλλοτε το σφουγγαρίζω με νερό όπου έχω βράσει κλαράκια λεβάντας ή δάφνης, ή δυόσμου, ή ρίγανης που έχω στην αυλή μου. Πίνω και αφέψημα από τα φυτά αυτά, καθώς και άνθη καλέντουλας ή φύλλα ελιάς που επίσης έχω στο μπαλκόνι μου σε γλάστρα. Δεν πίνω αφέψημα από το ίδιο φυτό για πολλές μέρες. Κάθε μέρα πίνω και άλλο για να αποφύγω τις τυχόν παρενέργειες. Αν έρθετε στο σπίτι μου, μπορεί να σας πω: «Να σας κεράσω ένα φάρμακο;» Έχω τόσα στο μπαλκόνι μου. Οι περισσότεροι μάλλον θα παραξενευτείτε. Πολλοί θα γελάσετε όταν σας εξηγήσω ότι εννοώ να σας κεράσω ένα αφέψημα. Το πολύ - πολύ να δεχτείτε να σας φτιάξω ένα τσάι ευρωπαϊκό

Safe Voice (όπως λέμε το τσάι της Κεϋλάνης) κι αυτό, γιατί το διαφημίζουν στην τηλεόραση. Σε διαφήμιση μπύρας στην τηλεόραση χρησιμοποιούν ειρωνικά το ρόφημα από φασκόμηλο, για να δείξουν ότι δεν ταιριάζει στην παρέα να πίνει φασκόμηλο και ότι η μπύρα είναι αυτή που κολλάει με την παρέα. Καλή και η μπύρα, δεν λέω, αλλά δεν είναι μόνο τα οινοπνευματώδη και ο καφές που μπορούν να συνοδέψουν μια κουβέντα. Όμως αυτά τα διαφημίζει η τηλεόραση. Είδατε πουθενά καμιά διαφήμιση για ροφήματα όπως το τίλιο, το χαμομήλι, το τσάι του βουνού; Όχι, βέβαια. Ούτε καν κρατική διαφήμιση δεν έχετε δει για τον ελληνικό πλούτο των βοτάνων. Είχα διαβάσει κάποτε αρκετά άρθρα του Κώστα Μπαζαίου και μου είχε κάνει εντύπωση αυτό που έγραφε, ότι πολλοί ξένοι έρχονται ως τουρίστες, αλλά στην πραγματικότητα έρχονται και παίρνουν φεύγοντας φορτηγά ολόκληρα από ελληνικά βότανα που τα πουλάνε πανάκριβα στη χώρα τους. Έγραφε επίσης εδώ και πολλά χρόνια ο Κ. Μπαζαίος τα εξής: «Στην Ελλάδα, ενώ φυτρώνουν περισσότερα από 4.000 χρήσιμα φαρμακευτικά φυτά, το επίσημο κράτος τα αντιμετώπιζε πάντα σαν «βότανα της μάγισσας». Επιδοτούνταν μόνο οι καλ-

Δεντρολίβανο (Rosmarinus), που ο λαός το λέει και ροσμαρί. Στη Σαντορίνη το λένε αλισμαρί.

λιεργητές φυτών και βοτάνων που χρησιμοποιούνται και στη μαγειρική….». Αναφέρει ως παράδειγμα την αγριάδα που αντιμετωπίζεται μόνο ως παράσιτο που πρέπει να το εξοντώνουμε με φυτοφάρμακα και όχι ως μια ενδιαφέρουσα συναλλαγματοφόρα πηγή και προσθέτει: «Αντίθετα, στην Αγγλία υπάρχουν περισσότερες από δέκα βιομηχανίες που τυποποιούν και συσκευάζουν βότανα (τα οποία αγοράζουν από διάφορες χώρες) και τα πουλάνε σε όλες τις αγορές της ΕΟΚ. Το ίδιο κάνει με μεγαλύτερη επιτυχία η Ελβετία, αλλά μόνο με βότανα και αρωματικά φυτά που φυτρώνουν στις Άλπεις. Όσο για τη Γαλλία και την Ιταλία, είναι γεμάτες με ωραιό-

τατα μαγαζιά που πουλάνε βότανα». Από τότε που έγραφε αυτά ο Κ. Μπαζαίος, η ΕΟΚ έχει μετονομαστεί σε ΕΕ και ευτυχώς έχουν αλλάξει τα πράγματα και στη Ελλάδα. Υπάρχουν αρκετοί καλλιεργητές βοτάνων και ωραιότατα μαγαζιά που πουλάνε βότανα, αλλά υπάρχουν και στέκια όπου μπορεί να καθίσει κανείς μόνος ή με την παρέα του και να ζητήσει πιει ένα ωραιότατο ρόφημα χωρίς να τον κοιτάξει με απορία το γκαρσόνι που θα έρθει να πάρει την παραγγελία. Υπάρχουν στον κατάλογο των μαγαζιών αυτών κυρίως αρωματικά βότανα και φρέσκοι χυμοί. Εδώ, θα σας κοιτάξει το γκαρσόνι με απορία αν ζητήσετε καφέ ή οινοπνευματώδη. Κάποιοι λένε ότι είναι μόδα τα ελιξίρια ομορφιάς και μακροζωίας. Επειδή τα βότανα τα έχουμε συνδυάσει με τη θεραπεία (αφού έχουμε συνηθίσει οι περισσότεροι να τα ακούμε ως φάρμακα της γιαγιάς μας) νομίζω ότι είναι καλύτερα όταν έρθετε στο σπίτι μου, να μην σας ρωτήσω αν θέλετε να σας κεράσω ένα φάρμακο. Για να σας δημιουργήσω θετική διάθεση προς τα βότανα ως ροφήματα απόλαυσης, είναι καλύτερα νομίζω να σας ρωτήσω: «Θέλετε να σας κεράσω ένα ελιξίριο νεότητας;»

SAFE 29

Safe Διατροφή / Γράφει ο Βασίλης Φραντζολάς, Food Policy M.Sc, Εκπρόσωπος Δικτύου Καταναλωτών NutriSOS

Οι κίνδυνοι από την κατανάλωση σπορέλαιων

α σπορέλαια ή αλλιώς φυτικά έλαια (όπως π.χ. καλαμποκέλαιο, ηλιέλαιο, σογιέλαιο) παράγονταν επί αιώνες παραδοσιακά με καθαρά φυσικές μεθόδους και σε πολύ μικρές ποσότητες. Παράγονταν δηλαδή με έκθλιψη των σπόρων των φυτών, διαδικασία όμοια με αυτή που τηρείται και σήμερα για να πάρουμε το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο. Από τις αρχές του 1900 όμως και με τη χρήση ενός χημικού παραγώγου της βιομηχανίας πετρελαίου (το πτητικό υγρό “εξάνιο”) ξεκίνησε η βιομηχανική παραγωγή των σπορελαίων, η 30 SAFE

οποία έδινε το τελικό προϊόν σε μεγάλες ποσότητες και κυρίως με χαμηλό κόστος παραγωγής. Το αποτέλεσμα ήταν να αρχίσουν σιγά-σιγά να εκτοπίζουν στη μεν Δύση τα κορεσμένα λιπαρά (κυρίως το λαρδί) και στην Ελλάδα τα ελαιόλαδα. Ειδικά στην Ελλάδα η κατανάλωση ελαιόλαδου από το 1970 μέχρι σήμερα παρουσιάζει συνεχώς πτωτική πορεία (-30%) σε αντίθεση με τα σπορέλαια τα οποία έχουν αυξήσει το μερίδιό τους κατά 300%. Το αποτέλεσμα είναι τα τελευταία 40-50 χρόνια να έχει γίνει σημαντική αλλαγή στη δια-

τροφή μας στον τομέα των λιπαρών επειδή προσλαμβάνουμε πάρα πολλά “πολυακόρεστα” λιπαρά (έτσι ονομάζονται τα λιπαρά που κυριαρχούν στην σύνθεση των σπορελαίων). Αυτή η αλλαγή προωθείται έντονα από τις βιομηχανίες που παράγουν είτε λιπαρές ουσίες βασισμένες στα σπορέλαια (π.χ. μαργαρίνες) είτε τρόφιμα τα οποία χρησιμοποιούν τα σπορέλαια σαν την βασική τους λιπαρή ουσία (σνακς, πατατάκια, μπισκότα, κλπ). Επιστημονικά τα σπορέλαια κατατάσσονται στα “πολυακόρεστα” λιπαρά καθόσον στη σύστασή τους επικρατούν τα λεγόμενα πολυακόρεστα λιπαρά, σε αντίθεση με το ελαιόλαδο που χαρακτηρίζεται ως “μονοακόρεστο” λιπαρό και το βούτυρο ή το ζωικό λίπος που χαρακτηρίζονται σαν “κορεσμένα” λιπαρά. Τα πολυακόρεστα λιπαρά χωρίζονται σε δύο κύριες κατηγορίες, τα ωμέγα6 και τα ωμέγα-3, με τα σπορέλαια να ανήκουν στην κατηγορία των ωμέγα6 λιπαρών. Τα ωμέγα-3 λιπαρά διαχωρίζονται σε 2 υποκατηγορίες, τα ωμέγα-3 που τα βρίσκουμε σε φυτικές τροφές (σε χόρτα όπως π.χ. η αντράκλα ή σε ξηρούς καρπούς) και στα ωμέγα-3 που υπάρχουν στα λιπαρά ψάρια ή στα ιχθυέλαιά τους. Τα ωμέγα-6 και τα ωμέγα -3 λιπαρά ενώ είναι απολύτως απαραίτητα για αρκετές βασικές λειτουργίες του οργανισμού σε κυτταρικό επίπεδο, δεν παράγονται από τον ίδιο τον οργανισμό κάνοντας έτσι απαραίτητη την πρόσληψή τους μέσα από την διατροφή. Το βασικό ερώτημα που τίθεται είναι σε ποιες ποσότητες πρέπει ο άνθρωπος να προσλαμβάνει τα απαραίτητα αυτά ωμέγα λιπαρά. Πρέπει να τονισθεί ότι πέραν από τα σπορέλαια υπάρχουν πολλές καθημερινές τροφές, πηγές πρόσληψης ωμέγα-6 λιπαρών. Για παράδειγμα, όλα τα ζωικά κρέατα περιέχουν και πολυακόρεστα λιπαρά όπως επίσης π.χ. και το ελαιόλαδο ή και το βούτυρο (σε μικρότερες ποσότητες). Έτσι, η εισβολή των σπορελαίων στη διατροφή μας και η ανατροπή της παραδοσιακής

Safe Διατροφή διατροφής στον τομέα των λιπαρών που επικρατούσε επί χιλιετίες έχει αποδεδειγμένα βρεθεί ότι προκαλεί ανισορροπίες στις βιολογικές και μεταβολικές διεργασίες του οργανισμού με εξαιρετικά δυσμενείς επιπτώσεις.

Η σημασία της αναλογίας των ωμέγα-6 προς τα ωμέγα-3 λιπαρά

Ένα θέμα το οποίο προκαλεί διάσταση απόψεων μεταξύ των επιστημόνων είναι κατά πόσον παίζει ρόλο στην υγεία η αναλογία των ποσοτήτων ωμέγα-6 λιπαρών (σπορέλαια) προς τα ωμέγα-3 λιπαρά (ιχθυέλαια) που προσλαμβάνουμε. Η Ελληνίδα ερευνήτρια Άρτεμις Σιμοπούλου η οποία διευθύνει το Κέντρο Διατροφής, Υγείας και Γενετικής στην Ουάσιγκτον μόλις το 2008 σε σχετική μεγάλη εργασία που δημοσιεύτηκε στο έγκυρο περιοδικό Experimental Biology and Medicine (233:674688 (2008) doi: 10.3181/0711-MR-311) αναφέρει ότι η μεγάλη κατανάλωση πολυακόρεστων λιπαρών (σπορέλαια) που έχει επικρατήσει στις Δυτικές χώρες σε συνδυασμό με την χαμηλή κατανάλωση ωμέγα 3 λιπαρών από ψάρια... “ευνοεί την παθογένεση πολλών ασθενειών περιλαμβανομένων της καρδιαγγειακής νόσου, καρκίνου και φλεγμονωδών και αυτοάνοσων νοσημάτων ενώ (αντιθέτως) αυξημένα επίπεδα ωμέγα-3 (δηλαδή χαμηλότερος λόγος ωμέγα-6 προς ωμέγα-3) επιφέρoυν κατασταλτικά αποτελέσματα”. Ειδικότερα, συνεχίζει η Δόκτωρ Άρτεμις Σιμοπούλου, στην δευτερογενή πρόληψη της καρδιαγγειακής νόσου έχει βρεθεί ότι μια αναλογία 4/1 των ωμέγα-6 προς ωμέγα-3 (αντί του συνήθους σήμερα 10-15 προς 1) επιφέρει μείωση θνησιμότητας κατά 70% (Lyon study). Επίσης έχει βρεθεί από πολλούς ερευνητές ότι μια αναλογία 2.5/1 επιφέρει μείωση της εξάπλωσης και του πολλαπλασιασμού των καρκινικών κυττάρων σε περιπτώσεις καρκίνου του πρωκτού αλλά και σε περιπτώσεις καρκίνου του μαστού. Όπως και πολλοί άλλοι επιστήμονες, η Άρτεμις Σιμοπούλου καταλήγει στο συμπέρασμα ότι είναι επιθυμητή μια χαμηλότερη κατανάλωση ωμέγα-6 πολυακόρεστων λιπαρών (σπορέλαια) προκειμένου να μειωθεί η πιθανότητα εμφάνισης χρόνιων παθήσεων που μαστίζουν τις Δυτικές κοινωνίες αλλά και τις αναπτυσσόμενες χώρες. Επίσης, ερευνητές όπως οι Chajes, V. και Bougnoux, P., στην εργασία τους δημοσιευμένη το 2003 με τίτλο “Omega-6/omega-3 polyunsaturated fatty acid ratio and cancer” στο περιοδικό World Review of Nutrition and Dietetics (92, pp. 133-51) αναφέρουν ότι για την αντιμετώπιση του καρκίνου είναι πιο σημαντική η αναλογία των ποσοτήτων μεταξύ των ωμέγα-6 προς ωμέγα-3 λιπαρών παρά οι απόλυτες ποσότητες που λαμβάνουμε από αυτά.

Η κατανάλωση σπορελαίων στην Ελλάδα

Ο άνθρωπος όταν πρωτοεμφανίστηκε στη γη αρχικά προσλάμβανε μέσω της διατροφής του ωμέγα-6 και ωμέγα-3 λιπαρά σε αναλογία 1/1 (κυρίως από θαλασσινά και ψάρια) ενώ αργότερα η αναλογία αυτή σταθεροποιήθηκε κατά μ.ο. στο 4 - 5 προς 1. Σήμερα σε όλες τις Δυτικές κοινωνίες ο λόγος αυSAFE 31

Safe Διατροφή τός έχει εκτοξευτεί στο 12-15 προς 1. Δυστυχώς αυτό συμβαίνει και στην Ελλάδα με την κατανάλωση σπορελαίων παρόλο που παράγουμε τόσο πολύ και καλό ελαιόλαδο. Πιο συγκεκριμένα, πολύ πρόσφατα (2009) δημοσιεύτηκαν τα πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα μιας Ελληνικής μελέτης με τίτλο “Fatty acids in plasma of healthy adults from the ATTICA study” που υπογράφεται και από τους Καθ. καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ.κ. Χριστόδουλο Στεφανάδη και Χρήστο Πίτσαβο όπου μετρήθηκαν τα πραγματικά επίπεδα των διαφόρων λιπαρών στο αίμα υγιών κατοίκων της Αττικής, ηλικίας από 18-78 ετών. Τα ευρήματα της μελέτης ήταν εντυπωσιακά αλλά έχουν δυστυχώς μείνει άγνωστα στο ευρύ κοινό. Ο λόγος των ωμέγα-6 (σπορέλαια) προς τα ωμέγα3 λιπαρά βρέθηκε να είναι 14 προς 1, από τους υψηλότερους δείκτες στον κόσμο. Όπως αναφέρουν οι ερευνητές στα συμπεράσματα της μελέτης τους...

“υψηλές αναλογίες μεταξύ ωμέγα-6 προς ωμέγα-3 λιπαρά θεωρούνται ότι είναι συνδεδεμένες με την προαγωγή της παθογένειας διαφόρων χρόνιων νοσημάτων όπως καρδιαγγειακή νόσος, καρκίνος, φλεγμονώδεις και αυτοάνοσες παθήσεις και αυτό μπορεί, έστω μερικά, να εξηγεί τον αυξημένο αριθμό θανάτων εξαιτίας χρόνιων νοσημάτων στον Ελληνικό πληθυσμό”. Από την άλλη πλευρά οι Έλληνες καταναλωτές βομβαρδίζονται καθημερινά από διαφημίσεις που προωθούν μαργαρίνες οι οποίες ως γνωστόν παρασκευάζονται από ωμέγα-6 λιπαρά (ηλιέλαιο, σογιέλαιο) με την δικαιολογία ότι είναι απαραίτητα λιπαρά για τον οργανισμό επειδή δεν παράγονται από αυτόν. Αυτή βεβαίως η παραπληροφόρηση συμβάλλει στο γεγονός ότι τα έτη της προσδόκιμης υγιούς ζωής στην Ελλάδα μειώνονται συνεχώς τα τελευταία 10 χρόνια σε αντίθεση με την αύξηση που παρατηρείται σε όλες τις υπόλοιπες δυτικές χώρες.

Πρόσθετα προβλήματα από την κατανάλωση σπορέλαιων Καρκίνος Στο μοναδικό επίσημο (κρατικό) κείμενο που υπάρχει στην Ελλάδα και που αφορά “Διατροφικές Οδηγίες Για Ενήλικες Ελληνες” και το οποίο συντάχθηκε και εκδόθηκε το 1999 από το Ανώτατο Ειδικό Επιστημονικό Συμβούλιο Υγείας του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας, αναφέρονται τα εξής σχετικά με τα σπορέλαια: “Τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα έχουν κατηγορηθεί για καρκινογένεση σε πειραματόζωα, ακόμη και για καρκινογένεση σε ανθρώπους σε μερικές μελέτες”. Αυτή και μόνη η αναφορά -προειδοποίηση από το Ανώτατο αυτό επιστημονικό Συμβούλιο αρκεί για να γίνει κατανοητή η εξαιρετικά αρνητική σχέση σπορελαίων και ανθρώπινης υγείας. Kαρκίνος του προστάτη Σε μελέτη του 2000 με τίτλο “Fraction of prostate cancer incidence attributed to diet in Athens, Greece” που έγινε στην Ελλάδα και την οποία συνυπογράφει και ο καθηγητής - Ακαδημαικός κ. Δημ. Τριχόπουλος βρέθηκε με βεβαιότητα ότι η κατανάλωση σπορελαίων συνδέεται με την εμφάνιση περιστατικών καρκίνου του προστά32 SAFE

τη σε αντίθεση με τα άλλα λιπαρά όπως το βούτυρο (οριακά μικρή συσχέτιση) ή το ελαιόλαδο (καμία συσχέτιση). Οστεοπόρωση Σε μεγάλη επιδημιολογική μελέτη που έγινε στην Αμερική και δημοσιεύτηκε το 2005 (Am J Clin Nutr 2005;81:934–8) με τίτλο “Ratio of n6 to n3 fatty acids and bone mineral density in older adults: the Rancho Bernardo Study” βρέθηκε πολύ μεγάλη συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης σπορελαίων και της εμφάνισης οστεοπόρωσης (καταγμάτων) σε άντρες και γυναίκες. Άσθμα Πέραν -ενδεικτικά - της μελέτης με τίτλο “Dietary polyunsaturated fatty acids in asthma- and exerciseinduced bronchoconstriction” που δημοσιεύτηκε το 2005 στο European Journal of Clinical Nutrition (2005, 59, 1335–1346), πολλές ακόμη μελέτες αναφέρουν ότι η κατανάλωση πολλών ωμέγα-6 (σπορελαίων) και λιγότερων ωμέγα-3 (ιχθυέλαιων) συνδέεται με την εμφάνιση άσθματος σε ενήλικες αλλά και σε παιδιά.

Safe Health / Earl L. Mindell and Virginia Hopkins

Φυσικά εναλλακτικά μέσα θεραπείας που μπορούν να αντικαταστήσουν τα αντιβιοτικά Προτού καταπιείτε αυτό το χαπάκι, με όλες τις δυσάρεστες παρενέργειες που το συνοδεύουν, σκεφτείτε να δοκιμάσετε κάποια εναλλακτική θεραπεία.

Αλεξάντερ Φλέμινγκ, που ανακάλυψε την πενικιλίνη, μας προειδοποίησε σχεδόν πριν από μία δεκαετία, ότι η υπερβολική χρήση αντιβιοτικών θα είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία πιο ανθεκτικών βακτηρίων. Στην πραγματικότητα, τα αντιβιοτικά αποτελούν την κύρια αιτία περιοδικών νοσημάτων και η κατάχρηση που κάνουμε, συντελεί στη δημιουργία πιο ανθεκτικών στελεχών των «υπερμικροβίων» που είναι άτρωτα σε οποιοδήποτε από τα γνωστά είδη αντιβιοτικών. Έτσι, παρά την ύπαρξη όλων αυτών των αντιβιοτικών και της αυστηρότερης τήρησης των κανόνων υγιεινής, έχουμε χάσει τον αγώνα απέναντι στις μολυσματικές ασθένειες. Η χρήση των αντιβιοτικών ως μέσο θεραπείας των πάντων, μας γύρισε μπούμερανγκ. Κάθε φορά που παίρνουμε κάποιο αντιβιοτικό, δίνουμε μια καινούργια ευκαιρία στα βακτήρια να γίνουν ακόμα πιο ανθεκτικά, με αποτέλεσμα να αχρηστεύονται με αυτό τον τρόπο πολλά από τα αντιβιο34 SAFE

τικά. Ένα σενάριο που ακούγεται πολύ τώρα τελευταία στα αμερικανικά νοσοκομεία, έχει να κάνει με ασθενείς που νοσηλεύονται εκεί και μολύνονται από σταφυλόκοκκο ή πνευμονία, που είναι ανθεκτική στα αντιβιοτικά. Ασθενείς με τέτοιου είδους ανθεκτικές μολύνσεις συχνά πεθαίνουν. Είναι ξεκάθαρο ότι πρέπει να βρούμε άλλους τρόπους για να καταπολεμάμε τις μολύνσεις και να στηρίζουμε το ανοσοποιητικό μας σύστημα κάθε φορά που αρρωσταίνουμε. Τα αντιβιοτικά θα πρέπει να αποτελούν το τελευταίο όπλο στην μάχη ενάντια μιας πιθανής μόλυνσης που θα απειλεί την ίδια μας τη ζωή. Πριν ο παθολόγος σάς χορηγήσει κάποιο αντιβιοτικό, θα πρέπει να βρει μέσω καλλιέργειας (1) αν υπάρχουν βακτήρια και αν ναι, (2) ποια στελέχη τους υπάρχουν και επομένως ποιο είδος αντιβιοτικού πρέπει να σας δώσει. Είναι καλό να αποφεύγετε τα αντιβιοτικά ευρέως φάσματος όταν αυτό είναι δυνατό. Παρακάτω αναφέρονται κάποιες φυσικές εναλλακτικές λύσεις αντί των αντιβιοτι-

κών. Εκχύλισμα Γκρέιπφρουτ Το διάλυμα γκρέιπφρουτ περιέχει βιοφλαβονοειδή και λειτουργεί αποτελεσματικά στην θεραπεία του κρυολογήματος. Σε περίπτωση που νιώθετε ότι κάποια αρρώστια σας περιτριγυρίζει, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε εκχύλισμα γκρέιπφρουτ. Μπορείτε να παίρνετε ένα δισκίο των 100mg κάθε τέσσερεις με πέντε ώρες ή λίγες σταγόνες από το υγρό διάλυμα. Υπάρχουν και ανέκδοτες αναφορές από γυναίκες, που ισχυρίζονται ότι το εκχύλισμα του γκρέιπφρουτ μπορεί να θεραπεύσει αποτελεσματικά λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος. Εχινάτσεα Το βότανο αυτό, κάποιες φορές σε συνδυασμό με χρυσόριζα, αποτελεί ένα ιδιαίτερα αποτελεσματικό μέσο που τονώνει το ανοσοποιητικό σύστημα, αλλά λειτουργεί καλύτερα όταν χρησιμοποιείται πριν από τη λοίμωξη. Κάποιοι είναι αλλεργικοί σε αυτό, οπότε σε περίπτωση που μετά από

Safe Health την πρώτη δόση νιώσετε χειρότερα, είναι καλύτερο να το σταματήσετε! Φύλλα ελιάς Τα φύλλα ελιάς χρησιμοποιούνται εδώ και εκατοντάδες χρόνια για τη θεραπεία του πυρετού, της μαλάριας, του κρυολογήματος και των μυκητιάσεων. Η σύγχρονη έρευνα δείχνει πως η ελαιοευρωπεΐνη, ένα πικρό συστατικό των φύλλων της ελιάς, έχει αντιβακτηριδιακή, αντιική και αντιπρωτοζωική δράση. Ο καλύτερος τρόπος πρόσληψης ενός φύλλου ελιάς ως συμπλήρωμα, είναι ως εκχύλισμα σε υγρή μορφή ή σε κάψουλα. Ομοιοπαθητικά σκευάσματα Το Oscillococcinum αποτελεί ένα ομοιοπαθητικό σκεύασμα που συστήνω για την παρεμπόδιση και την ανακούφιση των συμπτωμάτων της γρίπης. Πρόκειται για ένα σπουδαίο γιατρικό, το οποίο μπορείτε να παίρνετε στα ταξίδια σας και να φυλάτε στο κουτί των πρώτων βοηθειών, καθώς μπορεί γρήγορα να θεραπεύσει τη γρίπη. Γιατρικά από κινέζικα βότανα Το Γιν Σιαο είναι ένα κινέζικο βότανο αποτελεσματικό για την προστασία από κρυολογήματα και γρίπη. Μπορεί να εμποδίσει ένα έντονο κρυολόγημα, αρκεί να το πάρετε σχετικά νωρίς. EpiCor Είναι προϊόν ζύμωσης που αυξάνει την φυσιολογική κυτταροκτόνο δράση και βοηθά στη ρύθμιση και ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος. Περιέχει ένα μοναδικό μίγμα βιταμινών, μετάλλων, αμινοξέων και αντιοξειδωτικών που σύμφωνα με έρευνες είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό στην προστασία από το κρυολόγημα και τη γρίπη. Πρόκειται για ένα συμπλήρωμα που μπορούμε να παίρνουμε καθημερινά σε κρύες περιόδους με εποχιακές γρίπες, ως μέτρο πρόληψης. Η ρωσική λύση για το ανοσοποιητικό Πρόκειται για ένα προβιοτικό που θεωρείται ότι ανήκει στα γαλακτοκομικά προϊόντα που παράγονται ύστερα από ζύμωση του γάλατος στην ανα-

τολική Ευρώπη. Ενισχύει το ανοσοποιητικό καθώς και το γαστρεντερικό σύστημα. Καρποί της κουφοξυλιάς Οι Ινδιάνοι της Αμερικής χρησιμοποιούσαν για πολλά χρόνια τους καρπούς της κουφοξυλιάς, κυρίως για τη θεραπεία λοιμώξεων. Οι καρποί αυτοί, περιέχουν αντιφλεγμονώδη βιοφλαβονοειδή, τα οποία σύμφωνα με μελέτες σε δοκιμαστικούς σωλήνες αναστέλλουν την ανάπτυξη του ιού. Πιο συγκεκριμένα, τα φλαβονοειδή των καρπών αυτών, μπορούν να καταστείλουν τη δράση κάποιας πρωτεΐνης που είναι απαραίτητη για τον πολλαπλασιασμό και την εξάπλωση του ιού. Δεν είναι καθόλου παράξενο που οι καρποί της κουφοξυλιάς είναι αποτελεσματικοί κυρίως κατά των λοιμώξεων από ιούς όπως η γρίπη και το κοινό κρυολόγημα. Βιταμίνες Μπορείτε να παίρνετε βιταμίνη C, για όσο αντέχετε και βιταμίνη Α (10.00015.000 IU την ημέρα) για δύο εβδομάδες το πολύ. Πολλοί πιστεύουν ότι μπορείς να σκοτώσεις το μικρόβιο με ένα αντιβιοτικό και έτσι το πρόβλημά σου θα λυθεί. Τα προηγούμενα 50 χρόνια, αυτός ήταν ο τρόπος με τον οποίο η συμβατική ιατρική θεράπευε τους ασθενείς. Αλλά το 98% αυτών των λοιμώξεων θα είχαν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά και με κάποια στοιχειώδη φροντίδα του ασθενούς, που περιλαμβάνει ξεκούραση και κατανάλωση υγρών. Τα αντιβιοτικά δεν κάνουν τίποτα για την καταπολέμηση του ιού σε περίπτωση γρίπης ή κρυολογήματος. Παρακάτω αναφέρονται στοιχεία και σκέψεις για κάποιες κοινές λοιμώξεις. • Ωτίτιδα στα παιδιά. Πρόσφατες μελέτες απέδειξαν ότι τα αντιβιοτικά προκαλούν από μικρή έως και μηδενική βελτίωση στις μολύνσεις που παρουσιάζονται στα αυτιά των παιδιών. Πολλά παιδιά ακολούθησαν διάφορες θεραπείες με αντιβιοτικά για την αντιμετώπιση της επαναλαμβανόμενης ωτίτιδας πριν περάσουν τη νηπιακή ηλικία, κάτι που καθιστά πιο αδύνα-

μο το ανοσοποιητικό τους σύστημα και πιο ευάλωτο σε περισσότερες λοιμώξεις. Το να βρίσκεστε σε συνεχή επαγρύπνηση και να περιμένετε υπομονετικά τη λοίμωξη να κάνει τον κύκλο της— σε συνδυασμό με μια δίαιτα που περιέχει Εχινάτσεα, πολυβιταμίνες, βιταμίνη C, καθόλου ζάχαρη και καθόλου επεξεργασμένους υδατάνθρακες— μπορεί και να σπάσει τον κύκλο των επαναλαμβανόμενων μολύνσεων στα παιδιά. • Εσωτερικές μυκητιάσεις. Η κάντιντα αποτελεί κοινό μύκητα που αναπτύσσεται ανεξέλεγκτα σε πολλούς ανθρώπους, χάρη στον υπερβολικό αριθμό αντιβιοτικών και την υπερκατανάλωση ζάχαρης. Ο καλύτερος τρόπος άμυνας απέναντι στις μυκητιάσεις είναι η ενίσχυση των φυσικών πηγών του σώματός σας όσο γίνεται περισσότερο, ώστε τα «καλά» σας βακτήρια να μπορούν να πολεμήσουν την κάντιντα. Είναι μεγίστης σημασίας η αφαίρεση της ζάχαρης από τη διατροφή σας, καθώς επίσης των τροφών που προέρχονται από ζύμωση όπως είναι η μπύρα, το κρασί, το ξύδι, κάποια είδη τυριών και οτιδήποτε είναι φτιαγμένο από μαγιά. Το εκχύλισμα του γκρέιπφρουτ, το σκορδέλαιο και το οριγανέλαιο αποτελούν ιδιαίτερα αποτελεσματικά αντιμυκητιασικά. Να μην ξεχνάτε επίσης να λαμβάνετε προβιοτικά ώστε να βοηθάτε το σώμα σας να αυξήσει την παραγωγή των «καλών» βακτηρίων του. • Αντοχή στις λοιμώξεις. Ένα από τα σημεία κλειδιά για να γίνετε πιο ανθεκτικοί στην προσβολή από κάποια λοίμωξη είναι να ξεκινήσετε να την πολεμάτε από την πρώτη στιγμή που αντιληφθείτε ότι σας περιτριγυρίζει. Όλοι μας γνωρίζουμε τα συμπτώματα: κόπωση, πονόλαιμος, μυαλγίες, πρησμένοι αδένες, καταρροή, βήχας και πυρετός. Σε περίπτωση που αγνοείτε τον πονόλαιμο που σας ενοχλεί, κοιμάστε αργά και τρώτε παγωτό, σίγουρα θα χειροτερέψει. Αν πάλι κάνετε γαργάρες με αλατόνερο, κοιμάστε νωρίς αφού πρώτα πιείτε λίγο χαμομήλι και αποφεύγετε τις τροφές SAFE 35

Safe Health

με μεγάλη περιεκτικότητα σε ζάχαρη, το πιθανότερο είναι ότι ως το πρωί θα είστε μια χαρά. Παρακάτω βρίσκονται κάποια απλά βήματα που μπορείτε να ακολουθήσετε ώστε να αποφύγετε τις λοιμώξεις. 1. Πλύσιμο των χεριών. Αν βρίσκεστε περικυκλωμένος από άτομα που είτε είναι κρυωμένα είτε έχουν κάποια γρίπη, είναι καλό να μην αγγίζετε με τα χέρια σας το πρόσωπό σας και να τα πλένετε καλά πριν το φαγητό. Παρόλα αυτά, μην ξεγελαστείτε και πιστέψετε ότι όλα αυτά τα αντιβακτηριδιακά καθαριστικά και σαπούνια θα σας προστατεύσουν αποτελεσματικά. Έχει ανακαλυφθεί ότι τα χημικά βακτηριοκτόνα που περιέχουν, δημιουργούν ένα ιδανικό περιβάλλον για το σχηματισμό ανθεκτικών βακτηρίων. Το σαπούνι και το νερό αποτελούν την καλύτερη λύση για τον καθαρισμό των χεριών, ενώ το ξύδι (διαλυμένο και τοποθετημένο σε μπουκάλι για σπρέι) αποτελεί το καλύτερο καθαριστικό κουζίνας. 2. Γαργάρες. Μια απλή και αποτελεσματική λύση, σε περίπτωση πονόλαιμου, είναι οι γαργάρες με μικροβιοκτόνο στοματικό διάλυμα (οι γαργάρες θα πρέπει να φτάνουν στο λαιμό σας) ή με απλό αλατόνερο (1 κουταλάκι αλάτι σε 1 φλιτζάνι νερό). Ο πονόλαιμος συνήθως δημιουργείται εξαιτίας της βλέννας που συγκεντρώνεται στα ιγμόρεια και καταλήγει στο λαιμό, οπότε μια έκπλυση της περιοχής με αντιβακτηριδιακό διάλυμα μπορεί να κάνει θαύματα. Στην αγορά κυκλοφορούν κάποια ειδικά σπρέι βοτάνων για το λαιμό τα οποία είναι κατάλληλα για την θεραπεία των λοιμώξεων. 3. Υγρό έκπλυσης των ιγμορείων. ο υγρό έκπλυσης ιγμορείων αποτελεί ένα καλό γιατρικό για τη λοίμωξη που παρουσιάζεται στη συγκεκριμένη περιοχή. Εκπλένετε τα ιγμόρεια με διάλυμα αλατόνερου (1 κουταλάκι αλάτι και μια πρέζα μαγειρικής σόδας σε ένα φλιτζάνι νερό). Πρόκειται για ένα 36 SAFE

γιατρικό που απαιτεί πειθαρχία και συγκέντρωση και δεν συστήνεται για παιδιά. Η καλύτερη λύση, που μπορεί να σας βοηθήσει αποτελεσματικά, ονομάζεται σκεύος νέτι (neti pot) και μοιάζει με μικρή τσαγιέρα με λαιμό (σα λυχνάρι) ειδικό για την έκπλυση των ιγμόρειων. Έχετε τη δυνατότητα να αγοράσετε το παραδοσιακό κεραμικό σκεύος ή την πλαστική εκδοχή του στα φαρμακεία. Αναμείξτε το διάλυμα αλατιού και μαγειρικής σόδας στο σκεύος. Γυρίστε το κεφάλι σας στο πλάι και βάλτε απαλά το στόμιο σε ένα από τα ρουθούνια σας. Αν κρατάτε το στόμιο σε σωστή γωνία, το νερό θα μπει από το ένα ρουθούνι και θα βγει από το άλλο. Οι πραγματικοί γνώστες μπορούν και βάζουν το νερό από το ένα ρουθούνι και το βγάζουν από το στόμα, αλλά αυτό μπορεί να προκαλέσει πνίξιμο σε περίπτωση που καταπιείτε λίγο νερό. Πρόκειται για μια θαυματουργή τεχνική, ιδιαίτερα αποτελεσματική για επίμονες ρινίτιδες. 4. Αποφεύγετε ζάχαρη και αλκοόλ. Καθώς το σώμα σας παλεύει με τη λοίμωξη, είναι καλό να καταναλώνετε υγιεινές τροφές. Η ζάχαρη, όπως και το αλκοόλ καταστέλλουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού, με αποτέλεσμα να εμποδίζουν το σώμα σας σε αυτή του, την προσπάθεια. 5. Επιπλέον βιταμίνη C. Η βιταμίνη C βοηθά στην καταπολέμηση ιών και λοιμώξεων. Αν λαμβάνετε από 1.000 έως 2.000mg κάθε τρεις με τέσσερεις ώρες αμέσως μόλις καταλάβετε ότι σας τριγυρίζει κάποιο κρυολόγημα, πίνετε άφθονο νερό και αποφεύγετε τη ζάχαρη, μπορείτε συχνά να καταπολεμήσετε ένα κρύωμα πριν καν αρχίσει. Η βιταμίνη C είναι πιο αποτελεσματική σε συνδυασμό με βιοφλαβονοειδή. 6. Βιταμίνη Α Η βιταμίνη Α είναι ένα ισχυρό όπλο για την καταπολέμηση μιας λοίμωξης. Διεγείρει το ανοσοποιητικό, τονώνει τη λειτουργία του θύμου αδένα και βοηθά στη διατήρηση υγειών κυττάρων

στις βλεννογόνους μεμβράνες. Μπορείτε να λαμβάνετε 10.000 έως 30.000 ΙU για μία εβδομάδα, σε καθημερινή βάση, για την καταπολέμηση κάποιας λοίμωξης.(Σε περίπτωση εγκυμοσύνης, μην λαμβάνετε περισσότερα από 10.000 ΙU, την ημέρα). 7.Ψευδάργυρος και Σελήνιο. Ο Ψευδάργυρος και το Σελήνιο είναι τα δύο σημαντικότερα μέταλλα για την καταπολέμηση των λοιμώξεων. Μια ευρεία γκάμα από παστίλιες που περιέχουν ψευδάργυρο, σελήνιο και βιταμίνη C είναι διαθέσιμες στα καταστήματα υγιεινής διατροφής. Αποφύγετε εκείνες που περιέχουν πολλή ζάχαρη. 8.Βιταμίνη D. Η βιταμίνη D είναι απαραίτητη για ένα υγειές ανοσοποιητικό. Άνθρωποι που δε βγαίνουν πολύ στον ήλιο ή που ζουν σε χώρες με μεγάλες περιόδους χειμώνα, πρέπει να λαμβάνουν τουλάχιστον 2.000 IU βιταμίνης D3 σε καθημερινή βάση. 9.Αφήστε τον πυρετό να κάνει τον κύκλο του. Τα βακτήρια δεν είναι ανθεκτικά στις υψηλές θερμοκρασίες και αυτός είναι και ο λόγος που πολλές φορές ανεβάζουμε πυρετό όταν ασθενούμε. Γι’ αυτό ακριβώς και δεν πρέπει να ρίχνουμε τον πυρετό με διάφορα μέσα, παρά μόνο σε περιπτώσεις που είναι ιδιαίτερα αυξημένος, σε σημείο που να απειλεί τη ζωή μας. Ο πυρετός είναι το όπλο με το οποίο θα σκοτώσουμε το βακτήριο ή τον ιό που μας αρρωσταίνει. Ειδικά στα παιδιά, ο πυρετός είναι μέρος του μηχανισμού του σώματος, που εκπαιδεύει το ανοσοποιητικό να αναγνωρίζει τα εχθρικά βακτήρια και ιούς και να σχηματίζει τα κατάλληλα αντισώματα που θα τα αναγνωρίζουν και στο μέλλον. Όταν κατεβάζουμε τον πυρετό δίνοντας στο παιδί ακεταμινοφαινόνες (Tylenol), είναι πιθανό να αρρωστήσει ξανά την επόμενη φορά που θα το επισκεφτεί ο ιός. Πηγή: Prescription Alternatives ©2009 - Earl L. Mindell and Virginia Hopkins, published by McGraw-Hill.

Safe Στα ψιλά γράμματα...

Ένα εκατομμύριο παιδιά λαμβάνουν αντιψυχωσικά στις ΗΠΑ

ον Ιούλιο, η εφημερίδα Washington Post σημείωνε ότι οι Αμερικανικές επιχειρήσεις αποθησαυρίζουν ποσάρεκόρ, συνολικά 1,8 τρισ. δολάρια, περιμένοντας επενδυτικές ευκαιρίες. Την ίδια στιγμή, καταγραφόταν ότι αριθμός-ρεκόρ παιδιών στην Αμερική λαμβάνουν με συνταγή ψυχιατρικά φάρμακα, ακόμη και σε πολύ τρυφερές ηλικίες. Τα δύο γεγονότα, υποστηρίζει σε άρθρο της η Σούζαν Ρόζενταλ, Καναδή γιατρός, συγγραφέας και μαχητική σοσιαλίστρια, είναι άρρηκτα συνδεδεμένα. Η τάξη των επιχειρηματιών, γράφει η Ρόζενταλ, έκλεψε τα τρισεκατομμύριά της εκμεταλλευόμενη εργαζόμενους στις Ηνωμένες Πολιτείες και στο εξωτερικό, πληρώνοντας λιγότερο από όσο αξίζει η εργασία τους, απολύοντας χιλιάδες κι αναγκάζοντας τους υπόλοιπους να δουλεύουν πολύ σκληρότερα για πολύ λιγότερα. Και τώρα, κλέβει κι από τα παιδιά τους. Η εκμετάλλευση και η ανέχεια προκαλούν εξάντληση, κατάθλιψη, οργή, άγχος και μια αίσθηση ότι δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα στους γονείς. Περίπου 15 εκατομμύρια παιδιά στην Αμερική, το ένα στα πέντε, ζει με ένα γονέα που υπέστη κρίση κατάθλιψης το 2009. Τα παιδιά αντιδρούν στη γονεϊκή συμπεριφορά με δικά τους συμπτώματα και συμπεριφορές. Όσο μεγαλύτερος ο πόνος του γονιού, τόσο μεγαλύτερος ο πόνος του παιδιού. Σε αυτά τα παιδιά γιατροί κρεμούν ταμπέλες με ψυχιατρικές διαταραχές και τους δίνουν φάρμακα ώστε να “συμμορφώνονται”. Τους κλέβουν την υγεία τους και κάθε ελπίδα βελτίωσης της ζωής τους, τονίζει η Ρόζενταλ. Επί δεκαετίες, ερευνητές όπως οι Πίτερ και Τζίντζερ Μπρέγκιν τεκμηρίωναν την σοκαριστική έκταση της πραγματικότητας ότι στα παιδιά στην Αμερική χορηγούνται διεγερτικά και αντικαταθλιπτικά. Τώρα, χάρη στην δύναμη του marketing των φαρμακευτικών εταιριών, τα παιδιά που αντιμετωπίζουν προβλήματα λαμβάνουν ισχυρά αντιψυχωσικά. Στους ενήλικες, αυτές οι τοξικές χημικές συνθέσεις αυξάνουν τον κίνδυνο να υποστούν εγκεφαλικά, να εμφανίσουν καρδιολογικά προβλήματα, παχυσαρκία και διαβήτη, δημιουργούν αυτοκτονικές τάσεις, ενώ αυξάνουν τον κίνδυ-

νο για βλάβες στο νευρικό σύστημα, μολύνσεις, ξαφνικό θάνατο και επιληπτικές κρίσεις. Οι συνέπειες στα παιδιά είναι άγνωστες. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, η FDA (U.S. Federal Drug & Food Administration, η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ελέγχου Φαρμάκων & Τροφίμων των ΗΠΑ) σε έκθεσή της διαπίστωνε ότι η συνταγογράφηση αντιψυχωσικών σε παιδιά 0-17 ετών αυξήθηκε 22% τα προηγούμενα πέντε χρόνια. Η FDA ερεύνησε έξι αντιψυχωσικά φάρμακα: τα Seroquel® (quetiapine)· Zyprexa® (olanzapine)· Risperdal® (risperidone)· Abilify® (aripiprazole)· Geodon® (ziprasidone)· και Invega® (paliperidone). Το 2008, από τις 32 εκατ. συνταγές αυτών των φαρμάκων, οι 4,8 εκατ. αφορούσαν παιδιά (15% του συνόλου). Την ίδια χρονιά, ένα εκατομμύριο παιδιά έλαβαν με συνταγή αντιψυχωσικά (19% του συνόλου των 5,5 εκατ. ατόμων). Οι αριθμοί ανά ηλικιακή ομάδα: 1.770 παιδιά ηλικίας 0-2 ετών, 64.664 παιδιά ηλικίας 3-6 ετών, 414.451 παιδιά ηλικίας 7-12 ετών, 540.760 παιδιά ηλικίας 13-17 ετών. Οι διαγνώσεις για τα βρέφη 0-2 ετών περιλάμβαναν όρους όπως Διαταραχή Έλλειψης Προσοχής, Ψυχικά/Συμπεριφορικά Προβλήματα, Άλλες Ψυχικές Διαταραχές, Συμπεριφορικά Προβλήματα και Κατάλοιπη Σχιζοφρένεια, η τελευταία διάγνωση συνήθως γίνεται στη βάση “παράδοξων πεποιθήσεων και ασυνήθιστων αντιληπτικών εμπειριών”. Ίσως όμως, τονίζει η Ρόζενταλ, μια πιο ακριβής διάγνωση για τα συμπτώματα αυτών των παιδιών θα ήταν “γονεϊκή κατάθλιψη λόγω της ανυπαρξίας κοινωνικής πολιτικής”. Πρόσφατη έρευνα του Urban Institute έδειξε ότι το 7% των βρεφών ηλικίας 9 μηνών ζουν με μητέρες που ψυχολογικά προβλήματα και το 41% με μητέρες που πάσχουν από κάποιας μορφής κατάθλιψη. Τα ποσοστά είναι ακόμα υψηλότερα μεταξύ των οικογενειών που ζουν στη φτώχεια, στις οποίες είναι επίσης πιθανότερο να εκδηλώνονται κρούσματα ενδοοικογενειακής βίας. Μόνο ένα άρρωστο κοινωνικό σύστημα, καταλήγει η Ρόζενταλ, θα ευνοούσε τον πλουτισμό ολίγων δια της κλοπής των ζωών και των ελπίδων των πολλών. Πηγή: ΑΠΕ- ΜΠΕ. SAFE 37

Safe Big Pharma / Mike Adams, the Health Ranger - NaturalNews.com

Τα συνταγογραφούμενα ναρκωτικά φάρμακα ευθύνονται για περισσότερους θανάτους απ’ ότι η ηρωίνη και η κοκαΐνη μαζί. Κάποιοι ισχυρίζονται, παρόλα αυτά, ότι τα ναρκωτικά που πουλιούνται στους δρόμους αποτελούν τον πραγματικό κίνδυνο και όχι τα συνταγογραφούμενα. Η παρακάτω μελέτη όμως έρχεται για να παρουσιάσει τους λόγους για τους οποίους τα συνταγογραφούμενα ναρκωτικά είναι πολύ πιο επικίνδυνα από τα παράνομα.

ύμφωνα με μια νέα μελέτη που πραγματοποίησαν παθολόγοι του νοσοκομείου St.Michael’s Hospital και του Ινστιτούτου Κλινικής Αξιολόγησης Επιστημών (ICES), στο Τορόντο, ο αριθμός θανάτων εξαιτίας της χρήσης συνταγογραφούμενων οπιοειδών έχει διπλασιαστεί από το 1991 έως το 2004. Μετά την εισαγωγή της οξυκωδόνης στις λίστες φαρμάκων του Τορόντο το 2000, παρατηρήθηκε μια αύξηση 500% στους θανάτους εξαιτίας φαρμάκων. 38 SAFE

Οι ερευνητές επανεξέτασαν περισσότερους από 7.000 φακέλους από το γραφείο του ιατροδικαστή στο Οντάριο και βρήκαν ότι ανάμεσα στο 1991 και το 2004 οι συνταγές για οξυκωδόνη αυξήθηκαν πάνω από 850%, ένα ποσοστό που αντιστοιχεί στο ένα τρίτο των συνολικών συνταγών που χορηγήθηκαν το 2006. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη αύξηση του αριθμού συνταγών που υπήρξε ποτέ στο οπιοειδή φάρμακα. Μετά την προσθήκη αυτού του φαρ-

μάκου στην τοπική λίστα φαρμάκων το 2000, οι θάνατοι από χρήση οπιοειδών αυξήθηκαν κατά 41%. Είναι σοκαριστικό το γεγονός ότι οι θάνατοι από συνταγογραφούμενα οπιοειδή, όπως η οξυκωδόνη, ήταν πολύ περισσότεροι από αυτούς, εξαιτίας της ηρωίνης. Η μεγάλη πλειοψηφία αυτών που πέθαναν από οπιοειδή, είχε επισκεφτεί τον γιατρό και είχε πάρει μια συνταγή για το συγκεκριμένο φάρμακο, μέσα στον τελευταίο μήνα. Ο συνολικός αριθμός θανάτων που

Safe Big Pharma σχετίζονται με οπιοειδή, μέσα στο 2004, στο Τορόντο, υπολογίζεται σε 27,2 ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Οι ερευνητές ελπίζουν ότι θα ρίξουν φως στους τεράστιους κινδύνους που σχετίζονται με τα συνταγογραφούμενα οπιοειδή. Πρόκειται για το βρώμικο μυστικό της βιομηχανίας φαρμάκων. Ο αριθμός αυτών που πεθαίνουν από τα συνταγογραφούμενα οπιοειδή είναι μεγαλύτερος από εκείνων που πεθαίνουν από την ηρωίνη και την κοκαΐνη μαζί. Και πιθανότατα στον δεύτερο μπορούμε να συμπεριλάβουμε ακόμα και όλους τους θανάτους από πυροβολισμούς συμμοριών στο βόρειο Μεξικό. Η κατάχρηση συνταγογραφούμενων φαρμάκων είναι πλέον πιο συνηθισμένη από την κατάχρηση ναρκωτικών ουσιών που γίνεται στους δρόμους— και μάλιστα κατά πολύ! Επιπλέον, οι μεγάλες φαρμακευτικές συγκεντρώνουν τεράστια κέρδη από κάθε μορφής εθισμό των ασθενών στα οπιοειδή τους. Και με τον όρο «οπιοειδή», εννοούμε ναρκωτικά. Στην ουσία είναι ένα και το αυτό. Έτσι μπορείτε να κατατάξετε όλους τους εθισμένους σε φάρμακα, που ζουν σήμερα στην Αμερική, σε δύο κατηγορίες: 1)Εθισμένους σε ναρκωτικά του δρό-

μου 2)Εθισμένους σε συνταγογραφούμενες ναρκωτικές ουσίες. Τα άτομα της ομάδας 1 (ναρκωτικά του δρόμου) καταλήγουν στη φυλακή, όπου καταδικάζονται με δικαστικές αποφάσεις. Τα άτομα της ομάδας 2 (συνταγογραφούμενες ναρκωτικές ουσίες) καταλήγουν στο γιατρό τους, ο οποίος τους χορηγεί καινούργιες συνταγές. Είναι οι ίδιες ναρκωτικές ουσίες και η μόνη διαφορά είναι ότι η μια ομάδα είναι νόμιμη, ενώ η άλλη παράνομη.

Και τι είναι αυτό που καθορίζει αν ένα συγκεκριμένο ναρκωτικό είναι νόμιμο ή παράνομο; Τα κέρδη των μεγάλων φαρμακευτικών εταιριών. Αν βγάζουν πολλά χρήματα από μια ουσία, θεωρείται αυτομάτως νόμιμη. Βλέπετε, οι μεγάλες φαρμακευτικές κερδίζουν δεκάδες δις δολάρια κάθε χρόνο, από τους εθισμένους σε φάρ-

μακα. Από σύμπτωση και μόνο, αποδεικνύεται ότι τα συνταγογραφούμενα ναρκωτικά τους είναι ιδιαίτερα εθιστικά, κάτι που εγγυάται πως η επιχείρηση θα έχει μέλλον και μάλιστα θα αποφέρει τόσα κέρδη στους ιδιοκτήτες της, που μπορεί να τους περάσετε και για εμπόρους ναρκωτικών… Για ποιον λόγο νομίζετε ότι οι κύριοι χορηγοί της Συμμαχίας Για Μια Αμερική Χωρίς Φάρμακα (Partnership For A Drug-Free America) είναι οι ίδιες οι φαρμακευτικές; Επειδή απλούστατα προσπαθούν να εξαφανίσουν οποιαδήποτε μορφή ανταγωνισμού. Διατηρώντας τον ονομαζόμενο «Πόλεμο Κατά Των Φαρμάκων» ως βιτρίνα, η βιομηχανία των φαρμάκων εξασφαλίζει την κυριαρχία της στην αγορά των ναρκωτικών ουσιών. Στο κάτω-κάτω, αν πρόκειται να δώσετε ναρκωτικά σε μια χώρα γεμάτη πρεζάκια, γιατί να μη βγάλετε και κάτι παραπάνω; Αυτός φαίνεται να είναι και ο τρόπος σκέψης των φαρμακευτικών, καθώς δε έχουν κάνει απολύτως τίποτα για να σταματήσουν την εκμετάλλευση του κόσμου από τις ίδιες τους τις συνταγογραφούμενες ναρκωτικές ουσίες. Όπως και οι εταιρίες καπνού, έτσι και οι φαρμακευτικές, θέλουν κατά βάθος οι άνθρωποι να εθίζονται στα προϊόντα τους.

SAFE 39

Safe Report: 40 SAFE

E F A

UCT

Safe Product Report / Γράφει η Νίκη Τσέκου / Έρευνα Γεράσιμος Κατραμάδος

RE PO

Παιδικά σνακς

Safe Product Report

Το χημικό κολατσιό του παιδιού

ν η μητέρα για ευκολία δεν ζυμώνει ψωμί, και αν δεν δίνει φρέσκα φρούτα στο παιδί της για κολατσιό στο σχολείο και βάζει στο καλαθάκι ένα τοστάκι και ένα αναψυκτικό, πρέπει να ξέρει τι ακριβώς βάζει στον οργανισμό του παιδιού της. Αν το ψωμάκι που θα χρησιμοποιήσει για το τοστ είναι σαν αυτά που κυκλοφορούν κοινώς στα σούπερ μάρκετ τότε στην ετικέτα μάλλον θα διαβάσετε: Σιτάλευρο, νερό, ζάχαρη, σουσάμι (3%), μαγιά, φυτικό έλαιο, αλάτι, γαλακτωματοποιητής (Ε 471, Ε472e, Ε481) διορθωτικό οξύτητας Ε262, αιθυλική αλκοόλη. Προσθέτοντας ζαμπόν μπούτι σαν αυτό που γράφει στην ετικέτα του: «Ζαμπόν μπούτι μάλαξης. Προϊόν μάλαξης, θερμικής επεξεργασίας κρέας μπούτι χοιρινό ευρ. εν. 75%, νερό, άμυλο σίτου, αλάτι, πρωτεΐνη σόγιας, καρυκεύματα, σάκχαρα, λακτόζη, γαλακτωματοποιητής, φωσφορικά άλατα, ενισχυτικό γεύσης, γλουταμινικό νάτριο. Αντιοξειδωτικό: ερυθορβικό νάτριο, γαλακτικό νάτριο, σταθεροποιητής: καραγελάνη, συντηρητικό νιτρώδες νάτριο», αποκτά άλλη διάσταση η σύσταση του τοστ. Και αν προσθέσει τυρί για τοστ που γράφει στην ετικέτα του: «ημίσκληρο τυρί από παστεριωμένο γάλα, αλάτι, γαλακτοκομική καλλιέργεια, χλωριούχο ασβέστιο, πυτιά, χρωστική καροτίνη, άννατο, συντηρητικό Ε251, λιπαρά επί ξηρού 40%, συσκευασμένο σε άζωτο» τότε το τοστάκι θα έχει μέσα τη μισή Χημεία !!!! Αν του βάλει και ένα αναψυκτικό στο καλαθάκι του, σαν Αισίως φτάσαμε στην 5η θεματική μας έρευνα. Θα πρέπει να θυμίσουμε στους αναγνώστες μας ότι η έρευνα που κάνουμε είναι από τον καταναλωτή για τον καταναλωτή. Δεν περιέχει λόγια ειδικών, εξειδικευμένες αναφορές και συστάσεις. Αυτή τη φορά ερευνούμε τα προϊόντα που φτάνουν στην τσάντα των παιδιών. Μελετάμε την ταμπέλα των περιεχομένων τους και δημοσιεύουμε αυστηρά, υψηλής ποιότητας προϊόντα που έχουν χαρακτηριστεί ως «βιολογικά» αφού πρώτα τα έχει δοκιμάσει η ομάδα έρευνας. Eπιλέξαμε για την έρευνά μας τροφές συσκευασμένες που μπορεί το παιδί να καταναλώσει εύκολα. Τα συμπεράσματα δικά σας…

αυτό που γράφει πάνω ότι περιέχει: «χυμό πορτοκαλιού 20% από συμπυκνωμένο χυμό με φυσικές ζαχαρούχες γλυκαντικές ουσίες: ζάχαρη, γλυκόζη, διοξείδιο του άνθρακα, μέσο όξυνσης κιτρικό οξύ, συντηρητικό σορβικό κάλιο, αντιοξειδωτικό ασκορβικό οξύ» τότε το καλαθάκι που θα πάρει το παιδί στο σχολείο θα έχει μέσα δυο τόμους Χημείας! Αν η μητέρα δεν ξέρει τι σημαίνουν όλα αυτά στις ετικέτες, ας ρωτήσει έναν χημικό. Αν δεν μπορεί να βρει χημικό «εφημερεύοντα», ας ακούσει τα λόγια ενός σπουδαίου χημικού σαν τον κ. Ν. Κατσαρό: « Η μητέρα που δίνει στο παιδί της βιομηχανοποιημένα προϊόντα άραγε δεν υποψιάζεται ότι αυτά, για να μην χαλάσουν, έχουν πρόσθετα; Για παράδειγμα, πώς μπορεί να διατηρηθεί φρέσκο ένα κρουασάν με υγρή σοκολάτα, για 6 ολόκληρους μήνες; Πρέπει να γνωρίζει ότι υπάρχουν αναψυκτικά που περιέχουν 6-7 πρόσθετα Ε και έχουν γίνει έρευνες σε παιδιά ηλικίας μέχρι 8 ετών, τα αποτελέσματα των οποίων έδειξαν ότι τα πολλά Ε προκαλούν επιθετικότητα στα παιδιά, αϋπνία και άλλες παρενέργειες. Ένα λουκάνικο ή παριζάκι που μπορεί να περιέχει και ελαιόλαδο, δεν είναι οπωσδήποτε και υγιεινό επειδή το ελαιόλαδο κάνει καλό στην καρδιά. Σημασία έχει να διαβάζει ο καταναλωτής πόσα λιπαρά συνολικά περιέχει το λουκάνικο, το σαλάμι ή το παριζάκι και πόσα συντηρητικά.»

«Πρέπει να επιλέγουμε για τη διατροφή μας όσο το δυνατόν λιγότερα συσκευασμένα και περισσότερα φρέσκα τρόφιμα, φρούτα και λαχανικά. Τα φρούτα και τα λαχανικά πρέπει να φροντίζουμε να είναι προϊόντα βιολογικής καλλιέργειας και όχι εκείνα που έχουν ραντιστεί με φυτοφάρμακα». SAFE 41

Safe Product Report / Έρευνα αγοράς: Γεράσιμος Κατραμάδος

ΧΥΜΟΙ Voelkel 7 Zwerge Kindersaft

Voelkel πολυβιταμινούχος χυμός «Οι 7 νάνοι» Πληροφορίες: ΣΕΒΙΣΕ Α.Ε. τηλ.: 800 800 3333 Τιμή: 1,08€ (200ml)

Ekoland Sinaas-appelsap

Ekoland χυμός πορτοκάλι Πληροφορίες: ΒΙΟΦΡΕΣΚΟ τηλ.: 2310 688554 Τιμή: 1,05€ (200ml)

Συστατικά: χυμός από σταφύλι, μήλο, καρότο, αχλάδι, μύρτιλο, φράουλα, καρπός αγριοτριανταφυλλιάς, ιπποφαές.

Συστατικά: χυμός πορτοκαλιού* (από συμπυκνωμένο χυμό πορτοκαλιού). * πιστοποιημένο βιολογικό προϊόν.

Παρατηρήσεις: 100% φυσικός χυμός, χωρίς πρόσθετη ζάχαρη. Προϊόν βιολογικής Γεωργίας 100%. Χώρα προέλευσης: Γερμανία.

Οικογένεια Γεώργα 100% Φυσικός χυμός μήλο & σταφύλι Πληροφορίες: Οικογένεια Γεώργα τηλ.: 210 6633345 Τιμή: 1,25€ (250ml)

Συστατικά: Παρασκευάζεται από συμπυκνωμένο χυμό 60% μήλο και 40% λευκό σταφύλι. Παρατηρήσεις: Προϊόν 100% βιολογικής καλλιέργειας. Χωρίς καμιά προσθήκη, συντηρητικά, ζάχαρη.

ΓΚΟΦΡΕΤΕΣ Molenaartje Crème wafeltjes Chocolate Molenaartje γκοφρέτα με γέμιση σοκολάτας. Πληροφορίες: ΣΕΒΙΣΕ Α.Ε. τηλ.: 800 800 3333 Τιμή: 2,15€ (100gr)

Hollinger organic pear Hollinger xυμός αχλάδι Πληροφορίες: ΣΕΒΙΣΕ Α.Ε. τηλ.: 800 800 3333 Τιμή: 0,79€ (200ml)

Συστατικά: φυσικός χυμός αχλαδιού*, νερό. * προϊόν βιολογικής γεωργίας. Παρατηρήσεις: Ποσοστό φρούτου: > 60%. Χωρίς ζάχαρη. Παστεριωμένο προϊόν. Χωρίς γενετικά τροποποιημένες ουσίες. Χώρα προέλευσης: Αυστρία.

Haus Rabenhorst Kakao Crème Waffeln Γκοφρέτες με γεύση κακάο χωρίς γλουτένη Πληροφορίες: ΒΙΟΥΓΕΙΑ τηλ.: 210 2848522 Τιμή: 2.95€ (125gr)

Συστατικά: κρέμα κακάο (67%), μη υδρογονωμένο φυτικό λίπος φοίνικα*, αφυδατωμένο σιρόπι γλυκόζης αραβοσίτου (40%)*, κακάο σκόνη (7,5%)*, φουντουκόπαστα*, άμυλο σιταριού*, αλεύρι σόγιας*, γαλακτοματοποιητής (λεκιθίνη ελαιοκράμβης)**, αλεύρι σιταριού*, γαλακτοματοποιητής (λεκιθίνη ελαιοκράμβης)**, φυτικό λάδι (καρύδας), αλάτι θαλασσινό. *προϊόν βιολογικής γεωργίας. **δεν αναφέρεται ότι είναι μη γενετικά τροποποιημένη. 42 SAFE

Συστατικά: Κρέμα κακάο 69% (μη υδρογ. φυτικά έλαια: ελαιοκραμβέλαιο, φοινικέλαιο, ζάχαρη, κακάο με χαμηλά λιπαρά σε σκόνη 8%, αλεύρι σόγιας ολικής αλέσεως, λεκιθίνη σόγιας), αλεύρι καλαμποκιού, άμυλο πατάτας, λεκιθίνη σόγιας, αλάτι, πηκτικό μέσο: κόμμι γκουάρ, διογκωτικό μέσο: όξινο ανθρακικό αμμώνιο, αντιοξειδωτικό μέσο: ασκορβικό οξύ

Safe Product Report

ΠΑΤΑΤΑΚΙΑ Molenaartje πατατάκια με φυσική γεύση

Πληροφορίες: ΣΕΒΙΣΕ Α.Ε. τηλ.: 800 800 3333 Τιμή: 1,95€ (75gr) Συστατικά: άμυλο πατάτας*, άμυλο σιταριού*, αλεύρι σιταριού*, ηλιέλαιο*, ηλιέλαιο με υψηλό ποσοστό ελαϊκού οξέος*, αλάτι, ίνες σιταριού*, εκχύλισμα μαγιάς, εκχύλισμα κουρκούμης*. * προϊόν βιολογικής γεωργίας

Go Pure Πατατάκια με φυσική γεύση Πληροφορίες: ΒΙΟΤΟΣ τηλ.: 210 2311287 Τιμή: 2,45€ (100gr)

Συστατικά: πατάτες*, ηλιέλαιο*, αλάτι. * προϊόν βιολογικής γεωργίας. Παρατηρήσεις: Tηγανίζονται με τη φλούδα ώστε να διατηρείται η θρεπτική τους αξία.

Provamel ρόφημα σόγιας με σοκολάτα

Πληροφορίες: LEADER A.E. τηλ.: 210 5580590-2 Τιμή: 0,95€ (250ml)

Συστατικά: νερό, ζάχαρη σακχαροκάλαμου*, αποφλοιωμένοι καρποί σόγιας (7,2%)*, μαλτοδεξτρίνη από καλαμπόκι*, σοκολάτα (1,1%)*, κακάο με χαμηλά λιπαρά (1%)*, θαλασσινό αλάτι, εκχύλισμα βανίλιας*, σταθεροποιητής: καρραγενάνη**. * βιολογικής καλλιέργειας. ** σε υπερβολική κατανάλωση μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα χώνεψης. Παρατηρήσεις: 100% φυτικό προϊόν, 0% χοληστερίνη.

Probios Πατατάκια καλαμποκιού με φυσική γεύση

Πληροφορίες: ΒΙΟ-ΥΓΕΙΑ Ε.Π.Ε. τηλ.: 210 2848522 Τιμή: 2,32€ (100gr) Συστατικά: αλεύρι πλήρες αραβοσίτου 91% *, ηλιέλαιο 7%*, αλάτι, ζάχαρη σακχαροκάλαμου 1% *. Μπορεί να περιέχει ίχνη δημητριακών που περιέχουν γλουτίνες γάλακτος. * βιολογικής καλλιέργειας Παρατηρήσεις: Ψημένα στο φούρνο, όχι τηγανισμένα. 50% λιγότερα λιπαρά.

ΡΟΦΗΜΑΤΑ Soy Biosoy choc ρόφημα σόγιας σοκολάτα με ασβέστιο Πληροφορίες: BIODYNAMIC τηλ.: 210 2771573 Τιμή: 1,35€ (200ml)

Συστατικά: νερό, σπόροι σόγιας 7,4% *, μη ραφιναρισμένη ζάχαρη από ζαχαροκάλαμο*, σοκολάτα σκόνη 2% * (ζάχαρη ζαχαροκάλαμου*, κακάο*, εκχύλισμα βανίλιας*), αποβουτυρωμένο κακάο*, αλεύρι ρυζιού*, χυμός μήλου*, φύκι Lithothamnium calcareum 0,35% , σταθεροποιητής: καρραγενάνη**, xanthan gum**. *συστατικά προερχόμενα από βιολογική καλλιέρ-

γεια. **σε υπερβολική κατανάλωση μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα χώνεψης. Παρατηρήσεις: 100% φυτικό προϊόν, 0% λακτόζη, προερχόμενο από μη γενετικά τροποποιημένη σόγια, πλούσιο σε ασβέστιο.

NaturGreen ρόφημα σόγιας με κακάο

Πληροφορίες: ΒΙΟ-ΥΓΕΙΑ Ε.Π.Ε. τηλ.: 210 2848522 Τιμή: 0,95€ (200ml) Συστατικά: νερό, αποφλοιωμένοι καρποί σόγιας (7,2%)*, ακατέργαστη ζάχαρη*, μερικώς αποβουτυρωμένο κακάο*, μαλτοδεξτρίνη καλαμποκιού*, άμυλο ταπιόκας*, ασβεστούχα θαλασσινά φύκια (Lithothamnium calcareum 0,3%), φυσικό άρωμα κακάου*. * προϊόν βιολογικής καλλιέργειας. Παρατηρήσεις: 100% φυτικό προϊόν, χωρίς λακτόζη. SAFE 43

Products Details Φυσικός και βιολογικός βασιλικός πολτός Ελοβάρη Οι ευεργετικές ιδιότητες του βασιλικού πολτού είναι αναρίθμητες και πλέον ευρέως γνωστές. 1. Είναι η πλουσιότερη υγιεινή τροφή της φύσης. Επιδρά θετικά στο μεταβολισμό, στην ανάπτυξη και τη μακροζωία. 2. Καταπολεμά την αδυναμία, αυξάνει τις σωματικές και πνευματικές δυνάμεις. 3. Ιδανικό τονωτικό ρόφημα για περιπτώσεις φυσικής και πνευματικής κόπωσης. 4. Ενισχύει την άμυνα του οργανισμού. 5. Δίνει με τον πιο αγνό τρόπο λύση στα προβλήματα που δημιουργούν οι εξαντλητικοί ρυθμοί στον σύγχρονο άνθρωπο. 6. Επιδρά θετικά σε σεξουαλικές και ψυχικές διαταραχές, αϋπνίες, ρύθμιση μεταβολισμού κλπ. Έχει υποστεί όλους τους απαραίτητους ποιοτικούς ελέγχους και απευθύνεται σε παιδιά, ενήλικες, ηλικιωμένους και αθλητές παρέχοντας στον οργανισμό μοναδική ΔΥΝΑΜΗ, ΤΟΝΩΣΗ και ΕΝΕΡΓΕΙΑ.

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΕΛΟΒΑΡΗ &ΣΙΑ ΟΕ: Τηλ.:2310 856233

Aesculaforce Tabs και Gel από την A.Vogel Η ICP διαθέτει τώρα στην Ελληνική αγορά το προϊόν Aesculaforce Tabs και Gel της ποιοτικά κορυφαίας, ιδιαίτερα υψηλής αποτελεσματικότητας και παγκόσμιας αναγνωρισιμότητας σειράς φυτοθεραπευτικών προϊόντων A.Vogel που παράγει ο Ελβετικός οίκος Bioforce σε περισσότερες από 50 χώρες. Το δραστικό συστατικό του Aesculaforce έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικό στο να αποτρέπει τη δημιουργία οιδήματος. Ταυτόχρονα έχει αντιφλεγμονώδη δράση και τονώνει τις φλέβες. Σύμφωνα με σχετικές κλινικές μελέτες οι περιεχόμενες στο φυτό στυπτικές ταννίνες, φυτικές χρωστικές και σαπωνίνες συνδυάζονται για να δυναμώσουν και να τονώσουν τις φλέβες μειώνοντας τη διαπερατότητά τους. Λόγω αυτού του τρόπου δράσης του το Aesculaforce είναι ιδανικό κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού όπου τα προβλήματα των αγγείων επιδεινώνονται και με τη χρήση του αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά συμπτώματα όπως κιρσοί, φλεβίτιδα, πρησμένα και κουρασμένα πόδια καθώς και αιμορροΐδες.

ICP - A.VOGEL: Τηλ.: 210 9408880 44 SAFE

Cell-Life Το συμπλήρωμα διατροφής Cell Life της Quest σχεδιάστηκε για να αποτελεί δραστικό συνδυασμό των κυριότερων υδατο- και λιπο-διαλυτών αντιοξειδωτικών θρεπτικών συστατικών. Ο συνδυασμός αυτός προστατεύει τα κύτταρα και τα όργανα από οξειδωτικές βλάβες που προκαλούνται από τοξίνες και από το περιβάλλον. Το Cell-Life είναι ιδανικό για καπνιστές, ανθρώπους με έντονη σωματική άσκηση, κατοίκους της πόλης και οποιονδήποτε δεν ακολουθεί μια ισορροπημένη διατροφή και έχει υψηλές απαι-

τήσεις σε αντιοξειδωτικά. Επίσης, προσφέρει αντιοξειδωτική προστασία για τα μάτια. Χαρακτηριστικά Σύνθεσης: - Περιέχει μέγιστα επίπεδα 12 αντιοξειδωτικών θρεπτικών συστατικών - Δραστικός συνδυασμός υδατο- και λιπο-διαλυτών αντιοξειδωτικών θρεπτικών συστατικών - Ο ψευδάργυρος, ο χαλκός και το μαγγάνιο συμβάλλουν στη δόμηση του αντιοξειδωτικού ενζύμου υπεροξειδική δισμουτάση - Περιέχει φυσική πηγή βιταμίνης E και μίγμα καροτενοειδών - Η συνεργιστική κερκετίνη προάγει την απορρόφηση και δραστηριότητα της βιταμίνης C - Η χηλική ένωση μετάλλων με αμινοξέα μεγιστοποιεί την απορρόφηση.

DOUNI Health Products: τηλ. 210 9916815

Apple Cider Vinegar Bromeline Extract

Το μηλόξυδο θεωρείται απο πολύ παλιά, μια θαυματουργή ουσία για την κάθαρση του σώματος και την απώλεια του περιττού βάρους.Οι λιποδιαλυτικές ιδιότητες του μηλόξυδου αποτελούν τον πιο φυσικό τρόπο εξάλειψης του λίπους.Ταυτόχρονα, ερευνητές ανακάλυψαν ένα ένζυμο το οποίο καίει 900 φορές το βάρος του σε λίπος. Το ένζυμο αυτό ονομάζεται βρομελίνη και περιέχεται σε ορισμένα εξωτικά φρούτα, προ πάντων στον ανανά.Αφού βρέθηκε τρόπος να απομονωθεί αυτό το ένζυμο, συγκεντρώνεται με μια μέθοδο απόσταξης και περιέχεται μαζί με το μηλόξυδο, στο απόσταγμα μηλόξυδου με βρομελίνη της Balance. Τώρα μπορείτε να καταφέρετε να χάσετε τα περιττά κιλά ΄απλά ρίχνοντας 6-7 σταγόνες του αποστάγματος σ’ένα ποτήρι νερό , τρείς φορές ημερησίως.

BALANCE - ΝUTRICOSMETICS: Τηλ.:210 2627024

CardiO-3

Ω-3 απαραίτητο για ενήλικες για την διατήρηση υγιούς καρδιαγγειακού συστήματος. Έχουν απομακρυνθεί ο υδράργυρος, ο μόλυβδος, τα εντομοκτόνα, τα ζιζανιοκτόνα, οι διοξίνες και οι λοιπές περιβαλλοντολογικές μολύνσεις που βρίσκονται στα ψάρια, με μια φιλική προς το περιβάλλον επεξεργασία. Έχει προστεθεί προστατευτικό αντιο-ξειδωτικό

AM HEALTH: Τηλ.: 210 5136008

Σειρά αποσμητικών από τη SANTE Τα προιόντα της SANTE δρουν φυσικά, καταπολεμώντας τα βακτηρίδια του ιδρώτα χωρίς να επεμβαίνουν στη φυσική λειτουργία των ιδρωτοποιών αδένων και πόρων. Παρέχουν μεγάλη διάρκεια και είναι κατάλληλα για πολύ ευαίσθητα δέρματα.

• 100% φυσικό προϊόν • Χωρίς αλουμίνιο, οινόπνευμα, συνθετικό άρωμα και χρώμα, συντηρητικά • Για ευαίσθητα δέρματα • Υποαλλεργικό • Δεν λεκιάζει • 24ωρη φροντίδα. Διατίθεται σε Spray, Roll-on και Stick.

BIOLEON : Τηλ.: 210 2321395 με την μορφή της φυσικής βιταμίνης Ε. Το CardiΟ-3 είναι μια φυσική πηγή 91% υψηλής καθαρότητας συμπυκνωμένου Ω-3 που προέρχεται από φαρμακευτικής καθαρότητας ιχθυέλαιο. Δεν περιέχει κορεσμένα λίπη σε αντίθεση με τα ιχθυέλαια του ανταγωνισμού. Μία μαλακή κάψουλα περιέχει τουλάχιστον 635mg ΕΡΑ και 194mg DHA. Συστατικά: Εξαιρετικού βαθμού καθαρότητας ιχθυέλαιο ανοικτής θαλάσσης, μαλακή κάψουλα (ζελατίνη ψαριού, νερό, γλυκερόλη, φυσικό αιθέριο έλαιο πορτοκαλιού), φυσική βιταμίνη Ε (μείγμα τοκοφερολών).

Products Details

GOJI

Super Fruit Juice

BioBran 250 Ανάγκη Ισχυρότερης Ανοσίας; Σύμπλεγμα Αραβινοξυλάνης πίτουρου ρυζιού. Πρόκειται για ένα υψηλής ποιότητος φυσικό προϊόν, ικανό να προσφέρει σημαντική συμπληρωματική ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος. Προέρχεται από μια πανάρχαια Ιαπωνική διατροφική συνταγή η οποία έχει αποδείξει την συνεισφορά της στην διατήρηση της υγείας. Παράγεται στην Ιαπωνία με διάσπαση πίτουρου ρυζιού από ένζυμα μανιταριού shiitake Οι ταμπλέτες (κουτί με 50 ταμπλέτες των 250 mgr) μπορούν και να μασηθούν σαν απλό τρόφιμο ή να τις καταπιούμε με λίγο νερό. Είναι γνωστοποιημένο στον ΕΟΦ σαν απλό συμπλήρωμα διατροφής.

Π. ΑΖΑΚΙΔΗΣ: Τηλ.: 210 3617967

Η Ayurveda Hellas Α.Ε., υπό την αιγίδα της ΕΛ.Ε.Μ.Ε.Ε.Α. (Ελληνική Εταιρεία Μελέτης & Εφαρμογής της Επιστήμης Αγιουρβέδα), όντας πάντα σε επαφή με το AYUSH και επίσημα Ινστιτούτα της Ayurveda στην Ινδία,το Υπουργείο Υγείας της Ινδίας και με διεθνώς αναγνωρισμένα αγιουρβεδικά κέντρα δημιούργησε στο Κολωνάκι και στη Θεσσαλονίκη, πρότυπα κέντρα (Ayurcare), έκθεσης και εφαρμογής αυθεντικών βασικών αγιουρβεδικών τεχνικών αναζωογόνησης, χαλάρωσης, αποτοξίνωσης όπως Shirodhara, Panchakarma, βασικών τύπων αγιουρβεδικού μασάζ, Sweda (ειδικά βοτανόλουτρα), Basti, Nasyam, Karna Pooran κ.α. Επίσης, εναλλακτικές ενεργειακές θεραπείες όπως ρεφλεξολογία, αρωματοθεραπεία, shiatsu, reiki κ.α. ενσωματώνονται στις ειδικές αγιουρβεδικές προτάσεις, αποκτώντας μια ιδιαίτερη «αγιουρβεδική χροιά». Στόχος δεν είναι η ίδρυση απλά κάποιων “Ayurvedic Spa”, αλλά πρότυπων χώρων που στη συνέχεια θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως εφαλτήρια για τη δημιουργία νέων κέντρων από ενδιαφερόμενους που θα ήθελαν να αποκτήσουν την ανάλογη τεχνογνωσία και τον κατάλληλο εξοπλισμό, με βάση πάντα τα δεδομένα και την υποστήριξη των επίσημων φορέων και κέντρων στην Ινδία.

AYURVEDA HELLAS A.E: Τηλ.: 210 3632350 - 2310 887679

Χυμός από καρπούς Goji ενισχυμένος με το σύμπλεγμα OXY3™. Αντιοξειδωτική δράση και ενέργεια. Τα Goji, καλλιεργούνται στο αμόλυντο περιβάλλον της περιοχής των Ιμαλαΐων, όπου και καταναλώνονται από τους ιθαγενείς εδώ και 2000 χρόνια, λόγω της υψηλής τους περιεκτικότητας σε βιταμίνες Β, C, E, μέταλλα, αμινοξέα, ουσιώδη λιπαρά οξέα και πολυσακχαρίδια, συστατικά τα οποία ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα και δίνουν ενέργεια σε ολόκληρο τον οργανισμό. Η αντιοξειδωτική δράση του Goji δικαιολογεί την ένταξή του στον κατάλογο των super τροφών, ενώ επιπρόσθετα η Ransom ενισχύει την δράση του προσθέτοντας το σύμπλεγμα OXY3™, ένα συνδυασμό από κόκκινο σταφύλι, λυκοπένιο και ρεσβερατρόλη, ουσίες με ισχυρή αντιοξειδωτική και κατά των ελευθέρων ριζών δράση.

Skin, Nails and Hair της Solgar

Υπέροχο Δέρμα, γερά Νύχια, λαμπερά Μαλλιά Προηγμένη διατροφική φόρμουλα ειδικά σχεδιασμένη για να προάγει την καλή υγεία των μαλλιών, του δέρματος και των νυχιών. Το Skin, Nails and Hair παρέχει διατροφικά στοιχεία απαραίτητα για την βιοσύνθεση του κολλαγόνου και της κερατίνης, όπως οργανικό θείο (MSM), βιταμίνη C, προλίνη, λυσίνη, οργανικό πυρίτιο και κιτρικό ψευδάργυρο.

ISO PLUS: Τηλ.: 210 9579707

EpiCor

από την VRP Εξισορρόπησε το Ανοσοποιητικό σου Σύστημα Δεν είναι βότανο ή φυτικό εκχύλισμα Δεν είναι βιταμίνη ή ανόργανο στοιχείο Είναι ένα φυσικό προϊόν, βασισμένο στη μαγιά που παράγεται μέσω μιας καινοτόμου διαδικασίας ζύμωσης και ξήρανσης. Δυναμώνει και τους τρεις τρόπους φυσικής άμυνας του οργανισμού! Αποκλειστικός αντιπρόσωπος για Ελλάδα & Κύπρο AYURVEDA HELLAS A.E.

Steevia

Η νέα γλυκιά απόλαυση

Η στέβια (Stevia rebaudiana) είναι ένα μικρό βότανο που ανακαλύφθηκε το 1887 στα υψίπεδα της Παραγουάης. Για χρόνια καλλιεργούνταν και χρησιμοποιούνταν από τις τοπικές φυλές των Ινδιάνων, ως γλυκαντικό και «ευεργετικό» φυτό. Είναι 150 έως και 300 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη, το ίδιο γλυκιά με τις συνθετικές γλυκαντικές ουσίες, αλλά με σχεδόν μηδέν θερμιδική περιεκτικότητα. Οι μεγαλύτεροι χρήστες της στεβιοσίδης είναι η βιομηχανία τροφίμων, ποτών, ζαχαροπλαστικής και η φαρμακευτική βιομηχανία. Στην Ελλάδα προσωρινά απαγορεύεται ως συστατικό σε τροφές, αλλά επιτρέπεται μόνο για οδοντιατρική και καλλυντική χρήση, ενώ χρησιμοποιείται ελεύθερα στις ΗΠΑ, Ελβετία, Ιαπωνία, Κίνα, ΛατινικήΑμερική και τελευταία στην Γαλλία (26-0809, Νο 1333/2008). (Η Coca Cola καθώς και η Pepsi την χρησιμοποιούν ήδη στα προϊόντα τους). Στις παραπάνω χώρες η στέβια «υποκαθιστά τη ζάχαρη για τους διαβητικούς, ενώ έχει επιπλέον ιδιότητες όπως αντιυπερτασικές, αντιβακτηριδιακές και αντιοξειδωτικές. Επίσης το χρησιμοποιούν ως προληπτικό της τερηδόνας, ρυθμιστή ζαχάρου στο αίμα, καρδιοτονωτικό, επουλωτικό και για την περιποίηση του δέρματος.» Η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλείας Τροφίμων (EFSA), τον Απρίλιο του 2010, ανακοίνωσε ότι τοξικολογικά τα γλυκοσίδια (στεβιοσίδη, ρεμπαουδιοσίδη κ.λ.π) του φυτού στέβια είναι τελείως ασφαλή για την ανθρώπινη υγεία. Ως ημερήσια δοσολογία θεσπίζονται τα 4mg/kg bw/day. (EFSA JOURNAL 2010; 8(4):1537, www.efsa.europa.eu (Περισσότερες πληροφορίες: www.biostevia.gr) Μετά την απόφαση της EFSA, η οποία κατατάσει από πλευράς ασφάλειας την στέβια ακίνδυνη ως τρόφιμο, παρόμοια με την κοινή ζάχαρη, αναμένεται η νομοθετική ρύθμιση από τον ελληνικό ΕΦΕΤ και το Υπουργείο Γεωργίας, έτσι ώστε να καλλιεργηθεί στην Ελλάδα αντί των καπνών, αφού η μελλοντική τεράστια ζήτηση θα λύσει το οικονομικό σημερινό αδιέξοδο των Ελλήνων αγροτών, επιφέροντας πλούτο στην χώρα μας από τις εξαγωγές. Οι αγροτικοί συνεταιρισμοί είναι ενημερωμένοι για την τελευταία απόφαση της ESFA σχετικά με την στέβια και περιμένουν τα καλά νέα από το Υπουργείο.

ΜΟΡΦΕΑΣ ΕΛΛΑΣ : Τηλ.: 210 2846948 SAFE 45

Σημεία διανομής

ΔΙΑΝΟΜΗ.  www.safemagazine.gr

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ (16):

ΑΤΤΙΚΗ ΑΘΗΝΑ: Ιανός, Σταδίου 24  Αιώνιος Ηνίοχος, Σόλωνος 97  Πύρινος Κόσμος, Ιπποκράτους & Σόλωνος  Πολιτεία: Ασκληπιού 1Εκδόσεις «Κέδρος» Πεσμαζόγλου 5 & Σταδίου, Στοά βιβλίου 3 ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ: Δαβάκη 3-5 ΚΗΦΙΣΙΑ: Ελευθερουδάκης, Κηφισίας 268 ΜΑΡΟΥΣΙ: Ιανός: Golden Hall, Λεωφόρος Κηφίσιας 37Α ΝΕΑ ΙΩΝΙΑ : The Βook store, Μεσολογγίου 49 ΨΥΧΙΚΟ: Ελευθερουδάκης, Κηφισίας 294 ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΛΛΑΔΑ: ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Ιανός, Πλατεία Αριστοτέλους 7  Ιανός: Μεταμορφώσεως 24, Καλαμαριά  Ιανός, Φιλιππουπόλεως 57, Αμπελόκηποι  Ιανός, 25ης Μαρτίου 45 Ντεπώ  Ιανός, Εμπορικό κέντρο ΜediteraneanCosmos Ψάρας, Φιλικής Εταιρείας 39

ΓΥΜΝΑΣΤΗΡΙΑ (37)

ΑΤΤΙΚΗ ΑΘΗΝΑ: Life Up, Ιδρομενέως 112 ΑΓ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ:Power Gym Fitness Club, Ελ. Βενιζέλου 107 ΑΙΓΑΛΕΩ: Entasis, Κων/λεως 16:17 ΑΝΩ ΠΑΤΗΣΙΑ : Corpus Gym 2, Ιαλέμου 48 ΒΥΡΩΝΑΣ: Byron Gym, Χειμάρας 19 & Κολοκοτρώνη • Kouros Fitness Club, Αναλήψεως 48 ΓΛΥΦΑΔΑ: Iron Gym, Ανθέων 22 • Gym Tonic, Λεωφ. Βουλιαγμένης 96 • Planet world of fitness, Αθ. Διάκου 24 ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ: Champions Gym, Νυμφών 39 • Universal Ladies, Ρήγα Φεραίου 7 • Άθλος, Ηρούς Κωνσταντοπούλου 27 • Sports club, Ποσειδώνος 20 ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ: Καισάρειον, Δημαρχιακό Μέγαρο Καισαριανής, Βρυούλων & Κλαζομενών ΚΡΥΟΝΕΡΙ: Αίαντας Fitness Club, Λεωφ. Κρυονερίου 53 ΛΥΚΟΒΡΥΣΗ: Joe Weider, Γρηγορίου Λαμπράκη 39:41 ΝΕΑ ΣΜΥΡΝΗ: Corpus Gym 1, Αγ. Σοφίας 13 & Πολυκάρπου • Shape Health Club, Eλ. Βενιζέλου 5Α • Contours Express 2, Σαράντα Εκκλησιών 1 & Αιγαίου • Center Gym, Ομήρου 24:26 • Aloe Fitness, Αιγαίου 77 • Studio, Ιωνίας 1 • Reflex gym, Διγενή Ακρίτα 37 • Εν σώματι, Αρτάκης 135 ΠΑΓΚΡΑΤΙ: Παγκράτιον Γυμναστήριο Ο.Ε, Υμηττού 271 ΠΑΛΑΙΟ ΦΑΛΗΡΟ: Υγεία & Διάπλαση, Μ. Μπότσαρη 26:28 • Life Line, Αγ. Βαρβάρας 102 • Peak Fitness, Ζησιμοπούλου 68 • Physical Gym, Ζησιμοπούλου 64 • Sportesse fitness club, Αγγελίδου 19 ΠΕΙΡΑΙΑΣ: Δίαθλον, Δεληγιάννη 50 ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ: Health & Fitness, Αγ. Ιεροθέου 46Β Α.ΠΑΤΗΣΙΑ: Corpus Gym 2, Ιαλέμου 48 ΧΑΛΑΝΔΡΙ: Head studio Καρβέλα, Εθν. Αντιστάσεως 84

ΣΥΛΛΟΓΟΙ - ΣΧΟΛΕΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ (29):

ΑΤΤΙΚΗ ΑΘΗΝΑ: Σύλλογος Ομοιοπαθητικών Ελλάδος, Αριστοτέλους 44  Ιπποκράτειο Κέντρο Κλασσικής Ομοιοπαθητικής, Αριστοτέλους 44  Κέντρο Έρευνας και Εφαρμογής Βελονισμού, Αλκμάνος 2 & Παπαδιαμαντοπούλου  Μαργαρίτα Παπαδημητρίου Boulenger, Ηροδότου 19 ΟΜ, Ερμού 86 ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ: Όλον, Κηφισίας 102 ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ: Ε.Καραμάνη - Σκαρπαθάκη, Κολοκοτρώνη 79 ΕΛΛΗΝΙΚΟ: Φ=1,618 : Αθ. Διάκου 26 ΚΑΛΛΙΘΕΑ: Φιλοσοφική ένωση Δράκος – Αετός, Σοφοκλέους 37 Κ. ΧΑΛΑΝΔΡΙ: Shantom, Τριπόλεως 35Α & Ευβοίας ΚΑΡΕΑΣ: Πολυχώρος Ομοιοπ/κης Αθηνών, Λεωφ. Καρέα & Σουλιωτών 1  ΚΗΦΙΣΙΑ: Ακαδημία Αρχαίας Ελληνικής & Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής, Σωκράτους 24 ΜΑΡΟΥΣΙ : Natural Helath Science:Χατζηιωάννου 14 & Δ. Ράλλη ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ: Νίκος Γεραμάνης, Δεληγιάννη 17 & Γ. Παπανδρέου ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ:Κασάνδρα Μουγιάκου, Λεωφ. Μεσογείων 259 ΠΕΝΤΕΛΗ: Γεώργιος Λουκάς, Παπαφλέσσα 14 Π. ΦΑΛΗΡΟ: Κέντρο Ρεφλεξολογίας & Έρευνας, Αμφιτρίτης 28  Natural Health Science, Πανδρόσου 31  Natural Health Science, Λεωφ. Αμφιθέας 78 & Ανδρομάχης 8• ΧΑΛΑΝΔΡΙ: Αρμονική Ζωή, Γρίβα 23. ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΛΛΑΔΑ: ΒΟΛΟΣ: Β. Τριτάκης, Ροστώβ 56, Νέα Δημητριάς Ν. Γεραμάνης, Λ. Βύρωνος 131ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Life Therapy Academy : Αιγαίου 54 & Θερμαϊκού  Μπαρμπουνάκης: Αριστοτέλους 4 & Παπανικολάου 75 ΚΕΡΚΥΡΑ: Χρήστος Κόντης : Δελβινιώτη 6:8 ΛΑΡΙΣΑ: Κράχτης Π. Ηλιοδώρου 8 ΛΕΣΒΟΣ: Κέντρο Υγείας: Πλωμάρι ΧΑΛΚΙΔΑ: Βοκοροκου Α., Φαβιέρου 43

ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ (169):

ΑΤΤΙΚΗ ΑΓ. ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ: Αν. Μαντζάκου Κεφαλληνίας 98  Δημ. Πανταζής, Νικ. Πλαστήρα 102  Δημ. Πανταζής, Νικ. Πλαστήρα 102 ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ: Aικ.Μουζά, Αγίας Τριάδας 21 ΑΓ. ΑΝΤΩΝΙΟΣ: Γ.Τσέρτου, Βασ. Αλεξάνδρου 4 ΑΓ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ: Ευσ. Μήτσου, Παπάγου 43 ΑΓ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ: Στ. Κάγιος, Τσούντα 43 ΑΘΗΝΑ: Ηλ. Πετρογιάννης, Πανεπιστημίου 10  Μ. Σισμανόγλου, Διον. Αρεοπαγίτου 10, Ακρόπολη  Κ. Σπανίδου, Αχαρνών 189  I. Δρίβας, 3ης Σεπτεμβρίου 72  Μαρ. Ζήση, Σόλωνος 20  Ά.Χατζοπούλου-Σ.Νικολάου, Σόλωνος 54  Β. Καλύβα, Ηρακλείτου 4, Κολωνάκι  Α. Φιλίππου, Πατησίων 271  Γ. Κοντογιώργος, Μαρασλής 7 & Υψηλάντου, Ευαγγελισμός  Ζάγκος –Βαΐδάκη, Κλεισθένους 11, Ομόνοια  Ευγ. Πάλογλου, Πανεπιστημίου 16, & Αμερικής (Στοά)  Ν. Σακελάρης, Νίκης 3  Π. Στελλάκη, Πλ. Μητροπόλεως 16  Κ. Μακρή, Φιλελλήνων 20 & Κυδαθηναίων 15, Σύνταγμα  Ι. Καραμανώλης, Σωκράτους 46  Χ. Ερωτοκρίτου, Ευαλκίδου 4, Πλ. Αττικής  Ν. Κουτέλης, Λένορμαν 249 ΑΙΓΑΛΕΩ: Ασ. Μαύρου, Ν. Πλαστήρα 12  Δ. Διμελής & Σια Ο.Ε. Μεσογείων 5 ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑ: Γ. Σπανόπουλος, Ελ. Βενιζέλου 140 ΑΛΙΜΟΣ: Παπά – Προυτζοπούλου, Θουκιδίδου 29  Α. Καζαντζιάν, Θεμιστοκλέους

46 SAFE

Το περιοδικό SAFE μπορείτε να βρείτε σε

394 σημεία

62 ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ: Ανανιάδης Ε., Λαμψα 19 Καλογερογιάννης, Πανόρμου 71-73 Σ. Αποστολοπούλου, Μεσογείων 29 ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ: Λυμπερόπουλος Ι., 25ης Μαρτίου 18 ΓΕΡΑΚΑΣ: Ειρ. Χονδρογιάννη, Ηγουμενίτσας 2 ΔΑΣΟΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ: Θ. Σακκόπουλος, Γ. Παπανδρέου 4 ΖΩΓΡΑΦΟΥ: Ευ. Χρονοπούλου, Γρ. Αυξεντίου 71 ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ: Στ. Κακαγιάνης, Αρχιμήδους 64 ΗΡΑΚΛΕΙΟ: Θεοδοσοπούλου Α., Πολυτεχνείου 33 ΚΑΡΕΑΣ: Φ. Σταματάκη, Λ. Καρέα 74 ΚΗΦΙΣΙΑ: Γ. Παπαδημητρόπουλος, Αργυροπούλου 9 ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΣ: Π. Ντάβος, Δ. Διαμαντίδη 34 ΜΑΡΟΥΣΙ: Μ.Προβατά, Περικλέους 1 ΝΕΑ ΙΩΝΙΑ: Γιάννα Περγαντά, Μεσολογγίου 46 ΝΕΑ ΜΑΚΡΗ: Π. Δημητροπούλου, Ν. Πλαστήρα & Σαράφη 19 ΠΑΓΚΡΑΤΙ: Ν. Ζαννάκης, Ερατοσθένους 22 Π. ΦΑΛΗΡΟ: Αθ. Σκούτζου, Αχιλλέως 31 ΣΑΛΑΜΙΝΑ: Μπινιάρη Ε., Λεωφ. Φανερωμένης 19 ΧΑΪΔΑΡΙ Χαλέπη Μ., Ηρωων Πολυτεχνείου 27 ΧΑΛΑΝΔΡΙ: Αντ. Τζίφα, Αγ. Παρασκευής 77  Κ. Μπούρα, Λεωφ. Πεντέλης 77-79 ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΛΛΑΔΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ: Αθανασιάδου Ε., 14ης Μαΐου 53 • Κάισας ,Γ. 14ης Μαΐου 88 ΑΡΓΟΣ ΟΡΕΣΤΙΚΟ: Θεοχάρη Α., Μ. Αλεξάνδρου 5 ΑΡΙΔΑΙΑ: Μάρκου Μ., Σωσανδρα Αριδαίας ΒΕΡΟΙΑ: Παπαδοπούλου Β., Βερμίου 16 ΒΟΛΟΣ: Δρικάκη Κ. , Γκλαβάνη & Αλεξάνδρας 122 • Καλιατσάκη Α., Ιωλκού 289Α • Κύρκου, Ιάσωνος 93 • Μετσοβίτου Σ., Ιωλκού 17 ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ: Παπαδοπούλου Ι. , Ταγμ. Γεωργούλη 7 ΔΡΑΜΑ: Κάζης Δ., Ερυθρού Σταυρού 4 ΕΔΕΣΣΑ: Πετρίδης Δ., Γ. Πέτσου 2 ΕΥΒΟΙΑ: Ρουσοδήμου, Αβάντων 34, Ψαχνά ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ: Χαρίση Π., Αγίων Αποστόλων 45 (Γραικοχώρι) ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Σαρδέλης, Φιλίππου 38, Περαία  Ειρ. Καχπάνη, Αλεξανδρίας 79  Σπ. Νικολαΐδης, 25ης Μαρτίου 66  Χ. Παντελίδης, Πλ. Δημοκρατίας 2, Σίνδος  Συλιγνάκης - Σταυρακάκης, Εγνατίας 142  Μ. Σιταρίδου, Καραβαγγέλη 11  Θ. Μεγαλίδου, Δ. Γούναρη 56  Α. Ραπτούλη, Β. Γεωργίου 9  Λ. Μαλαθονιάδου, Φιλιππουπόλεως 13, Αμπελόκηποι  Δ. Χριστοδούλου, Μ. Αλεξάνδρου 41, Αμπελόκηποι  Κ. Σουβατζίδης, Εγνατίας 114 • Αγγελάκη Κ., Γρ. Λαμπράκη 77, Άνω Τούμπα • Αγγελάκης Π., Εγνατίας 72 • Ανδρέου Ε., Διαλέττη 6 & Τσιμισκή • Βασδέκη Ι., Γεμβέτα 135 • Βλαχοπούλου Δ., Ευζώνων 9 • Γαγαλη Π., Εθν. Αντιστάσεως 7Β • Γεωργιάδης Σ., Καπ.Γκονη 24, Καλαμαριά • Γκατζούλη Αγ., Τσιμισκή 102 • Γραμματικόπουλος Δ., 25ης Μαρτίου 100, Χαριλάου • Γωγάκος Η., Γαμβέτα 120, Μ. Μπότσαρη• Δαγτζίδης Σ., Αγ. Σπυρίδωνος 8, Τριανδρία • Δανιλουλής Ν., Τσιμισκή 7• Ταχταλίδου Δ., Γρηγορίου Ε’ 26 ΘΗΒΑ: Σ. Βεΐζης, Μουρίκι ΙΩΑΝΝΙΝΑ: Βέρμπη Α.., Ζωσιμάδων 18 • Δογορίτης Κ., Κεντρική πλατεία • Θεοδωρακοπούλου Β., Βλαχλείδη 7 • Παπαγεωργίου Χ., Νικοπόλεως 13 ΚΑΒΑΛΑ: Γεωργιάδης Θ. ,Βενιζέλου 28 ΚΑΛΑΜΑΤΑ: Δημητρόπουλος Π., Μακεδονίας 18 • Μπουζιάνης Π., Νέδοντος 79 ΚΑΛΥΜΝΟΣ: Κ. Πατέλη & ΣΙΑ ΟΕ, Μαξίμου 15 ΚΑΡΔΙΤΣΑ: Κανταρτζή Χ., Κουμουνδούρου 9 • Κεφαλα, Κεντρικός πεζόδρομος ΚΑΤΕΡΙΝΗ: Ζιώγα Εξάρχου Α., Σαρανταπορου 1 • Τριανταφύλλου Ν., Ιωάννου Κοσμά & Αγ. Λαύρας 2 ΚΕΡΚΥΡΑ: Ν. Τριβιζάς, Ε. Βουλγάρεως 53  Χ. Πανδή, Σολωμού 2 Η. Μπουζούκη, Στ. Δεσύλλα 16  Ν. Μπουζούκης, Σαμάρα 79 Π. Σταύρου, Δ. Δημουλίτσα 20  Σ. Κοσκινάς, Ι. Ανδρεάδη 28 Μ. Γρίμα, Πλ. Θεοτόκη 29 • Αλεξάκη, Κοντόκαλι • Βαλμά Αρ., Λεωφ. Αλεξάνδρας 32Β• Βρεττού Χ., Πλ. Θεοτόκη 9 • Γραμμενάνδη Κ. , Ευγ. Βουλγάρεως 76 • Καβαδά Σ., Ευγενίου Βουλγάρεως 66 ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ: Κωσταντάτος Β., Σιτεμπόρων 56 & Βανδώρου • Παυλάτου Κ., Α. Χοϊδά 5, Αργοστόλι ΚΙΑΤΟ: Βασιλείου Β., Ρώμα Φιλλύρα 2 • Φ. Σκαρμούτσου, Εθν. Αθηνών - Πατρών 20 ΚΟΖΑΝΗ: Σφηκα Ελ., Πλ. Λεσσάνης 16 ΚΟΜΟΤΗΝΗ: Ιγγλεζοπουλου Θ., Λεωφ. Ηρώων 5 • Καλούδη Κ., Ορφέως 28 • Συρμω Μ., Φιλ. Εταιρείας 57 ΚΟΡΙΝΘΟΣ: Κριεμπάρδη Α., Εθν. Αντιστάσεως 93 • Μαμαλουκάς Γ., Σωτ. Πυλαρινού 72 • Σπανός Χ., Λ. Επιδαύρου, Ίσθμια ΚΡΗΤΗ: Αρχοντάκης Γ., Πλ. Δημ. Αγοράς, Χανιά • Κάρταλης Ν., Εθν. Αντιστάσεως 63, Ρέθυμνο • Κοκοκιος Κ., Λ. Καλοκαιρινού 211, Ηράκλειο • Κολέλης Κ., Εμ. Πορταλιου 25, Ρέθυμνο • Κούνουπας Ι., Μανιουδάκη 19, Ρέθυμνο • Μανωλεσάκη Μ., Κουντουριώτου 17, Ρέθυμνο • Μπατάκη Μ., Χατζημιχάλη Γιάνναρη 7, Ηράκλειο• Ορφανουδάκης Χ., Αντωνίου Καστρινάκη 30Α, Ηράκλειο• Παπαδάκη Ε., Τζανακάκη 44, Χανιά • Παττακού Ν., Λεωφ. Κνωσσού 171 • Πετριτάκη Αικ., Πλ. Σ. Βενιζέλου 11, Χανιά •Σακκά Ε., Δασκαλογιάννη 14, Χανιά • Φραγκιαδάκης Δ., Ν. Ασκούτση 2, Ρέθυμνο • Χαραλαμπάκης Χ., Ελ. Βενιζέλου 99, Ηράκλειο ΛΑΜΙΑ: Χαδος Λ., Ροζάκη Αγγελή 73 ΛΑΡΙΣΑ: Π. Σταυρακάκης, Σκοπάδων 7  Βιβοπούλου Δ., Αλ. Παναγούλη 21• Γαλανή Αικ., Ασκληπιού 38 • Καμπέλης Η., Ανθίμου Γαζή 1 Παπαγεωργίου Β., 28ης Οκτωβρίου 5 ΛΕΙΒΑΔΙΑ: Μελέτη Ε., Γεωργαντά 26 ΛΕΡΟΣ: Σιδερης, Λακκί ΜΕΓΑΡΑ: Θ. Μπεκιάρης, 2 χλμ Λεωφ. Αλεποχωρίου ΜΥΤΙΛΗΝΗ: Μαυραγάνης Φ., Καβέτσου 5 • Ουζουνέλη Μ., Ερμού 45 ΝΑΟΥΣΑ: Τσιόγκα Α., Πλ. Καρατάσου 18 ΝΑΥΠΛΙΟ: Μέλλου Ουρ., 25ης Μαρτίου ΞΑΝΘΗ: Σουρμπούνη Ιωαννίδου Ε., 28ης Οκτωβρίου 110 ΠΑΤΡΑ: Π. Παπαδόπουλος, Γιαννιτσών 4 Μ. Αγγελοπούλου, Πανεπιστημίου 148 • Καλλιβωκάς Α., Κορίνθου 204 • Καραγεωργόπουλος Κ., Μαίζωνος 57 • Μεντές Σ., Κανακάρη 263 • Μητροπούλου Χ., Γερμανού 96 & Λόντου ΠΗΛΙΟ: Σαμαράς Αλ., Μαγνησία (Ζαγορά Πηλίου) ΠΡΕΒΕΖΑ: Σολδάτος Γ., Εθνικής Αντισ. 63 ΡΕΘΥΜΝΟ: Ελ. Καλοειδά Βαρδιάμπαση, Δημοκρατίας 9 Κ. Βαρδιάμπασης, Αγ. Ανδρέας Δ. Νικηφόρου Φωκά ΡΟΔΟΣ: Γιαννούλη Ε., Δαμασκηνού 48 • Ευθιμιάδης Χ., Μ. Πετρίδη 65 ΣΑΛΑΜΙΝΑ: Μπινιάρη Ε., Λεωφ. Φανερωμένης 19 ΣΑΜΟΣ: Τζάρας Ν., Πινδάρου 4 ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ: Θ. Αργυρού, Θήρα ΣΥΡΟΣ: Ρούσσος Μ., Πρωτοπαπαδάκη 23, Ερμούπολη ΤΡΙΚΑΛΑ: Μακρής Κ., Β. Τσιτσάνη 11 • Τσίγκα Σ., Γ. Κονδύλι 24 • Μπέκα Λ., Ασκληπιού 34 ΧΑΛΚΙΔΑ: Π. Δημητρίου, Ελ. Βενιζέλου 77 A.Αρτσίτα, Φύλλα Χαλκίδας. ΧΙΟΣ: Μαρης Γ., Αλ Πάχνου 11

ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓ. ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ (143)

ΑΤΤΙΚΗ ΑΛΙΜΟΣ: Τα δώρα της Φύσης, Πινδάρου 5 ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ: Προσγείων Γεύσεις, Αγαθουπόλεως 5 • Βανίλια:Κανέλα, Λ. Ριανκούρ 71:73 AΝΟΙΞΗ: Λωτός, Λεωφ. Μαραθωνος 49 ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ: Ναραγιενα, Αιγαίου Πελάγους 85 • Green Farm, Λεωφ. Μεσογείων 465 ΑΘΗΝΑ: Κουτσουμάνη Ελένη, Αιόλου 102  Aura Vitae: Ιπποκράτους 2 • Τέσσερις Εποχές, Νίκης 30 • Health Food Store, Γέλωνος 1 & Δεινοκράτους, Κολωνάκι • Οικοζήν, Εμμανουήλ Μπενάκη 26 • Οικοζήν, Στουρνάρα 36 • Οικολόγοι Ελλάδας, Πανεπιστημίου 57 • Βιοφως, Πανεπιστημίου 58 • Ακρίταμα, Μιχαήλ Νομικού 9 • Εστρέλα, Δημητρίου Σούτσου 18 • Έλληνες οικολόγοι χωρίς σύνορα, Σανταρόζα 3 • Αλόη, Παπαδιαμαντοπούλου 52 • Green Farm, Δημοκρίτου 13, Κολωνάκι • Άρκευθος, Γ Σεπτεμβρίου 83, Πλ. Βικτωρίας  Αyurveda Hellas, Σόλωνος 51 • Διατροφολογική, Πατησίων 24Άντα, Ζήνωνος 18 Η φωνή της φύσης, Πατησίων 280 ΒΟΥΛΑ Βιολογικό χωριό, Αγ. Ιωάννου 28 ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ Αγνή Γη, Λεωφ. Πεντέλης 104 ΒΥΡΩΝΑΣ: Γεύσεις Ζωής, Παναγή Τσαλδάρη 15 & Κύπρου ΓΑΛΑΤΣΙ: Θησαυρός Υγείας, Παπαφλέσσα 26 & Τραλλεών ΓΕΡΑΚΑΣ: Αιθέριο, Λ. Μαραθώνος 176 ΓΛΥΦΑΔΑ: Βιοαγορά, Γούναρη 88 ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑ: Στάση Ζωής, Αγ. Παντελεήμονος 59 ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ: Νέα Ζωή, Πρωτοπαπά 38  Lieke Peters, Μ. Αντύπα 84  Μυρσίνη, Σ. Βενιζέλου 145Α ΗΡΑΚΛΕΙΟ: Μορφέας,Αλεξ. Διάκου 11 (Ν. Ηράκλειο) ΙΛΙΣΙΑ: Αλόη, Παπαδιαμαντοπούλου 52 ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ: Περί ορέξεως, υψηλάντου 10 ΚΗΦΙΣΙΑ: Ηλιοσταλα, Βασιλ. Όθωνος 41 • Υγείας Χάριν, Γ. Δροσίνη 7 • Πράσινο Μήλο, Μακεδονίας 26 • Τα σκαλάκια, Αργυροπούλου 9 ΚΟΡΥΔΑΛΟΣ: Αμάραντο, Καυκάσου 64 ΚΟΡΩΠΙ: Φύση- Υγεία, Κύπρου 2ΚΥΨΕΛΗ: Bιοεποχή, Κυψέλης 82 • Μελισσάνθη, Καυκάσου 142 ΜΑΡΟΥΣΙ: Nature, Διονύσου 3 • Βιο-Υγεία, Πλ. Ευτέρπης 3 • Green Farm, Δ. Ράλλη 8 & Χατζηαντωνίου • Πανάγαθον, Ροδοδάφνης 52-54  Παν-άγαθον, Ροδοδάφνης 52-54, Πολύδροσο ΜΕΛΙΣΙΑ: Ραγιάν: Λεωφ. Δημοκρατίας 2 Ν.ΙΩΝΙΑ: Βιόπολις, Λ. Ηρακλείου 295 & Αγ. Σοφίας  Καρπός, Πλατεία Πανετωλείου 8, Αλσούπολη Ν. ΣΜΥΡΝΗ: Beauty Green, Σοφούλη 60  Ναραιένα, Ιωνίας 49 & ΣαρδεώνΠΕΙΡΑΙΑΣ: Green Farm, Μπουμπουλίνας 30 Π. ΦΑΛΗΡΟ: Βιόκηπος, Αχιλλέως 72 & Λεωφ. Αμφιθέας ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ: Βιόκοσμος, Ορφέως 51 ΠΕΥΚΗ: Βιολογική γη, Πίνδου 38-40 ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΛΛΑΔΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ: Α.Δεμενούδη, Ί. Δραγούμη 7 ΒΟΛΟΣ: Υγεία, 28ης Οκτωβρίου 159 Πράσινη Αγορά, Γ. Καρτάλη 97 ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ: Κυλικείο 2ου Ενιαίου Λυκείου, Λαδοχώρι ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Vitamines, Μεγ. Αλεξάνδρου 35, Τρίλοφος Βοτανοπωλείο ο Νίκος, Κομνηνών 32 • Το Ελληνικόν, Βατικιώτου 28 • Το Ελληνικόν, Σοφούλη 34, Καλαμαριά • Το Βάλσαμο, Χαλκέων 16 • Ζωή & Υγεία, Τσιμισκή 120 • Ζωή & Υγεία, Καρδίτσας 8 • Botanica, Αλ. Σβώλου 46 • Tre Marie: Π.Π. Γερμανού 13  Drops my bioskin, Π. Ιωακείμ 10  Το Κρίταμο, Κλεισούρας 8  Επιστροφή στη φύση, Μεγ. Αλεξάνδρου 31, Εύοσμος • Βιο Θυσαυρός, Αν. Θράκης 44, Τούμπα Εν Ζωή, Σόλωνος 36 Φρουτογέννεση, Π.Π. Γερμανού 30  Ανάσα Ζωής, Ν. Πλαστήρα 17, Αμπελόκηποι Global Bionatura, Ελ. Βενιζέλου 104, Νεάπολη Selfish, Ταβάκη 6-8, Θέρμη Βιολογικές νοστιμιές, Βυθηνίας 25, Καλαμαριά Εκ φύσεως, Γεννηματά 49, Καλαμαριά Αγορά βιοκαλλιεργητών, Δαβάκη 37, Καλαμαριά Περί φύσεως, Επιδαύρου 9, Τούμπα Οικολογία, Ζωή γεμάτη υγεία, Κανάρη 66, Κ. Τούμπα Οι θυσαυροί της φύσης, Ναυπλίου 27, Κ. Τούμπα Βιοδώρα, Αμπελοκήπων 21Α, Περαία  Ωμέγα 3, Αλ. Παραφεντίδου 13, Πυλαία Καφές Ερκέκογλου, 28ης Οκτωβρίου 60, Καλοχώρι Ψίθυρος, Καρακάση 27 Ζωτικότις, Αγ. Δημητρίου 160 Ισις, Αγ. Σοφίας 39 Flora mama, Αλ. Παπαδιαμάντη 14 Βιο-πορεία, Αναλήψεως 17 Η δύναμη της φύσης, Αρχ. Μουσείου 35 Αμάλθεια, Βασ. Ηρακλείου 26 Από τον τόπο μας, Θ. Σοφούλη 34 Σουσάμι άνοιξε, Ιουστινιανού 33  Η πηγή, Ιωάννου Μιχαήλ 4 Λεβέντης, Κασσάνδρου 151 Μάνα Γη, Κίμωνος Βόγα 52 Εντελβάις, Λασσάνη 4 Βιο Βιο, Μητρ. Ιωσήφ 6 Βιολογικόν, Μιαούλη 27 Γαία, Π. Ιωακείμ 13 Ευζωϊα, Αλ. Σβώλου 6 Μάνα εξ ουρανού, Φιλιππουπόλεως 44, Αμπελόκηποι Βιοπωλείον, Φιλίππου 37, Περαία Μ. Σαβίδου, Μαυρομιχάλη 59, Πολίχνη Aqua Vero, Μακρυγιάννη 15, Ηλιούπολη Βιο Ζωή, Καραολή & Δημητρίου 175Β, Εύοσμος Το χοντρό μπιζέλι, Κ. Παλαμά 12Α, Φύλιρο Green House, Iωνίας 9Α, Περαία Βιοιδέα, Επ. οδός Ωραιοκάστρου Θεσσ/κης 115Α Το μαγαζάκι της Σοφίας, Εθν. Αντιστάσεως 88, Εύοσμος Βοτανολόγιον, Εθν. Αντιστάσεως 27, Αμπελόκηποι Βιοπωλείο, Γρηγ. Λαμπράκη 25, Α. Ηλιούπολη  Ελλήνων γεύσεις, Γ. Αγγέλου 5, Χαριλάου Εστιατόριο Inn Roubino, Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης, Ασκληπιού 10, Πυλαία  Αyurveda Hellas, Β. Όλγας 159 • Ελοβάρη, Γ. Παράσχου 7  Lady Green, Ι. Ντέκα 7 ΚΑΒΑΛΑ: Bio bio, Βενιζέλου 45 ΚΑΛΑΜΑΤΑ: Βιόκοσμος, Φαρών 204  Πράσινος καρπός, Α. Σκιά 18 Βοτανοπωλείο Β.Βακάλης, Αριστομένους 109 Το άνθος της ζωής, Ψαρρών 148 & Θερμοπυλών ΚΑΡΔΙΤΣΑ: Το Βάλσαμο, Δημοτική Αγορά Ι7 ΚΙΛΚΙΣ: Αλχημιστής, Νίκου Παναγιώτου 1 ΚΡΗΤΗ: Διώνη, Σμύρνης 33, Ηράκλειο  Άρκευθος, Μ. Μουσούρου 11, Ρέθυμνο  Β. Πλεύρη, Ηγ. Γαβριήλ 26 , Ρέθυμνο  Biorythm, Κ. Γιαμπουδάκη 32, Ρέθυμνο  Κρητών Γη, Φουνταλίδου 29, Σητεία ΚΙΛΚΙΣΛΑΜΙΑ: Plus Bio, Παλαμά 5 ΛΑΡΙΣΑ: Πρόπολις, Παναγούλη 19  Σταυράκη Μ., Σκοπάδων 7, Νεράιδα ΜΥΤΙΛΗΝΗ: Μυρτιά, Αγ. Θεράποντος 22 ΠΑΤΡΑ: Botanica, Ρήγα Φεραίου 37 ΠΥΡΓΟΣ: 28ης Οκτωβρίου 50 • Βιόκυκλος, Κοκκίνου 15 ΣΥΡΟΣ: Ευεξία, Σταματίου Πρωΐου 51