SAFE τεύχος 3 by Etra Publishing

SAFE Τεύχος 3 • Μάιος - Ιούνιος 2009 • www.safemagazine.gr

FREE PRESS

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΙΑ ΤΑ ΑΠΟΣΙΩΠΗΜΕΝΑ ΝΕΑ ΥΓΕΙΑΣ • Διανέμεται Δωρεάν

Ηλεκτροφόρα καλώδια: Οδηγούν σε ασθένειες

Παιδικά σαμπουάν με τοξικές ουσίες

Επικίνδυνα τοξικά στα καλλυντικά από το συνδυασμό αβλαβών συστατικών υκό λ γ ιο ! Το π νδαλο η σκά τάμ

αρ π σ Α Γρίπη των χοίρων:

Εφιαλτική πανδημία ή χολιγουντιανή υπερπαραγωγή που εξυπηρετεί φαρμακευτικές εταιρίες;

Τα στοματικά διαλύματα αυξάνουν τον κίνδυνο για τον καρκίνο του στόματος εννέα φορές!

SAFE

Περιοδικό για τα αποσιωπημένα νέα υγείας

Safe area

Τεύχος 3 Μάιος - Ιούνιος 2009

Εκδότης - Ιδιοκτήτης: Etra Publishing Ευεργετών 7, Π. Φάληρο, 17563 Τηλ/Fax: 210 9811753 www.etra.gr e-mail: etra@hol.gr Υπεύθυνος έκδοσης: Γεράσιμος Κατραμάδος Υπεύθυνη ύλης - επιμέλεια: Βάλλυ Καλοζούμη Μετάφραση: Μαρία Νικηφόρου Δημοσιογραφοι: Νίκη Τσέκου Ιωάννα Χερμάρη Υπεύθυνη διαφήμισης: Ιωάννα Χερμάρη Δημιουργικό Etra Graphic Design Image banks shutterstock istock Συνεργάστηκαν Μαρία Ζώρζου Τερέζα Ζώρζου Πέτρος Κασαρτζιάν Αλέξανδρος Τηλικίδης Νίκη Τσέκου Γιώργος Φαρφαράς Ομάδα tvxs.gr

Ηλεκτροφόρα καλώδια: Οδηγούν σε ασθένειες

Χημικά κοκτέιλ 22

Παιδικά σαμπουάν με τοξικές ουσίες 24

web Το περιοδικό SAFE μπορείτε να το αποκτήσετε σε μορφή pdf εντελώς δωρεάν από το site: www.safemagazine.gr e-mail: safemagazine@yahoo.com Συνδρομή Εσωτερικού 20€ Οι απόψεις των αρθρογράφων δεν αποτελούν κατ’ανάγκη και θέσεις του ιδιοκτήτη, εκδότη και υπεύθυνου έκδοσης του περιοδικού. Οι πληροφορίες που παρέχονται δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη γνωμάτευση ιατρού ή άλλου ειδικού της υγείας.

Ασπαρτάμη Το πιο γλυκό σκάνδαλο

Η Φασκομηλιά, οι κομπογιαννίτες & οι πρωταθλητές

Τα μαύρα σμέουρα καθυστερούν τον καρκίνο

SAFE

SAFE Editorial

Κάθε πόλεμος, όταν έρθει ή και πριν έρθει, παρουσιάζεται ως πράξη αυτοάμυνας εναντίον ενός μανιακού δολοφόνου. Τζορτζ Όργουελ

Safeness Π

όσοι άνθρωποι έχουν πεθάνει μέχρι τώρα από το ιο των χοίρων; Εάν πιστεύετε αυτά που γράφουν οι εφημερίδες, τότε θα απαντήσετε ότι έχουν σημειωθεί πάνω από 150 θάνατοι στο Μεξικό από τον ιό H1N1. Κι όμως οι θάνατοι είναι μόλις εφτά (7). Τόσο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγεία (ΠΟΥ) όσο και ο Jose Angel Cordova, υπουργός υγείας στο Μεξικό, έχουν επιβεβαιώσει το συγκεκριμένο θέμα. Η Vivienne Allan υπεύθυνη για το πρόγραμμα του Π.Ο.Υ προστασίας ασθενών ανέφερε τα εξής: «Δυστυχώς η πληροφορία για τους 150+ θανάτους είναι λανθασμένη και δεν προέρχεται από το Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Επαναλαμβάνω ότι οι θάνατοι είναι μόλις 7 και όλοι σημειώθηκαν στο Μεξικό.»] Στον χρόνο που μεσολάβησε από την ημέρα αυτής της ανακοίνωσης, σημειώθηκε ο πρώτος θάνατος στην Αμερική, αλλά ακόμη κι έτσι δύσκολα κατατάσσεις τον ιο σε επίπεδο πανδημίας, η οποία μεταφέρεται από άνθρωπο σε άνθρωπο σε τουλάχιστον 2 χώρες… Σε πείσμα όλων αυτών, η υπηρεσία υγείας της βρετανικής

SAFE

κυβέρνησης είχε προβλέψει ότι σε περίπτωση που η γρίπη εξελιχθεί σε πανδημία θα σημειωθούν πάνω από 750.000 θάνατοι. Επίσης ο υπουργός υγείας της Μ.Βρετανίας, Alan Johnson, ανέφερε στη βουλή ότι σημειώθηκαν 89 θάνατοι από τον ιό στο Μεξικό, μια άποψη που είναι πολύ μακριά από την πραγματικότητα. Φυσιολογικά θα όφειλες να αναρωτηθείς γιατί οι κυβερνήσεις και τα ΜΜΕ δρουν τόσο ανεύθυνα. Βέβαια στην περίπτωση που «ήσουν» στην άλλη πλευρά, εκείνη των φαρμακοβιομηχανιών δεν θα αναρωτιόσουν καθόλου. Δεν χρειάζεται να πάμε πολύ μακριά για να υποψιαστούμε ακόμη μια θεωρία συνομωσίας... Ας ακούσουμε την Υπουργό Υγείας της Ινδονησίας Siti Faldilah Supari που ανακοίνωσε ότι δεν έχει αποκλείσει το γεγονός ότι ο ιός Η1Ν1 είναι κατασκευασμένος από ανθρώπινο χέρι….. Διαβάσαμε στην “The Sunday Morning Herald”:

Στα ψιλά γράμματα...

[Καρκίνος]

To ελαιόλαδο μειώνει τον κίνδυνο κατά Πηγή: Br J Cancer

12%

Ένα συστατικό της διάσημης Μεσογειακής διατροφής - που περιλαμβάνει πολλά φρέσκα φρούτα, λαχανικά, όσπρια και ψάρι – είναι τόσο ισχυρό που - από μόνο του - μπορεί να μειώσει τις πιθανότητες να προσβληθείτε από καρκίνο. Ερευνητές ανακάλυψαν ότι η χρήση περισσότερων ακόρεστων λιπαρών όπως το ελαιόλαδο στις σαλάτες αλλά και σε άλλα φαγητά, είναι ικανή να μειώσει τον κίνδυνο να προσβληθεί κάποιος από καρκίνο κατά 12%. Η μακρόχρονη αυτή μελέτη που συμπεριλάμβανε 25.623 συμμετέχοντες στην Ελλάδα, ανακάλυψε μία άμεση σύνδεση μεταξύ της χρήσης του ελαιόλαδου και του κινδύνου του καρκίνου. Αυτοί που χρησιμοποιούσαν περισσότερο ελαιόλαδο μείωσαν τον κίνδυνο και τα οφέλη παρατηρήθηκαν περισσότερο στις γυναίκες.

SAFE

Στα ψιλά γράμματα...

[Βιταμίνη D]

Τα μισά παιδιά έχουν έλλειψη σε βιταμίνη D

α παιδιά σήμερα δεν βγαίνουν αρκετά έξω. Έτσι, περισσότερα από τα μισά βρέφη και νήπια έχουν πολύ χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D. Το αποτέλεσμα είναι ότι, ακόμη και στη νεαρή ηλικία, αρχίζουν να έχουν προβλήματα με τα οστά τους. Εκτός από μία διατροφή πλούσια σε λιπαρά ψάρια, ο ήλιος είναι μία από της κύριες πηγές βιταμίνη D, όμως στις μέρες μας, το παιχνίδι έξω από το σπίτι αντικαταστάθηκε από τα DVD, την τηλεόραση και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Σε μία μελέτη 380 υγειών παιδιών και νηπίων, ένα ποσοστό 12% βρέθηκε ότι είχαν έλλειψη βιταμίνης D και ένα επιπλέον 40% είχε χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D από αυτά που απαιτούνται για την ανάπτυξη και διατήρηση υγειών οστών. Μάλιστα, στο ένα τρίτο των παιδιών που εξετάστηκαν υπήρχαν ήδη σημάδια σκελετικών προβλημάτων. Πηγή: Arc Pediatr Adolesc Med

[Διατροφή]

Οι γιατροί κάνουν λάθος σχετικά με τη στερεά τροφή σε μωρά

ι γιατροί που συμβουλεύουν να ξεκινούν τα μωρά την στερεά τροφή όσο το δυνατό πιο νωρίς, σαν συμπλήρωμα του μητρικού θηλασμού δεν θα μπορούσαν να είναι πιο λάθος! Τα μωρά που θηλάζουν αποκλειστικά τουλάχιστον του πέντε πρώτους μήνες της ζωής τους – και κάποιες φορές τους πρώτους 12 μήνες – αποδεικνύεται τώρα ότι έχουν καλύτερες νοητικές ικανότητες και γενική ευφυΐα από τη στιγμή που γίνονται έξι ετών. Συγκρινόμενα με παιδιά που έχουν ταϊστεί με στερεά τροφή αρκετά νωρίς, τα παιδιά που συνέχισαν να θηλάζουν αποκλειστικά ανέπτυξαν πολύ

μεγαλύτερο IQ (σε λεκτικό επίπεδο, σε επιδόσεις και γενικά), σε τεστ που έγιναν όταν έφτασαν την ηλικία των 6μιση ετών. Οι επιστήμονες έκαναν την ανακάλυψη όταν μετρήθηκε η νοητική ανάπτυξη 13.889 παιδιών που είχαν τραφεί αποκλειστικά με μητρικό θηλασμό για παρατεινόμενο χρονικό διάστημα. Πηγή: Arch Gen Psychiatry

[Corn Flakes]

Όχι και τόσο υγιεινά;

ύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα της οργάνωσης καταναλωτών «Which?», η οποία εκδίδει και το ομώνυμο περιοδικό, από τα 100 δημοφιλή δημητριακά για το πρωινό που ελέγχθηκαν, 31 είχαν πάνω από τέσσερις κουταλιές του τσαγιού ζάχαρη ανά μερίδα- ποσότητα που είναι μεγαλύτερη ακόμη κι απ΄ αυτήν που περιέχει το εν λόγω μπολ παγωτού- και συνολικά 59 είχαν «υψηλή περιεκτικότητα» σε ζάχαρη. Είναι σαφές πως το γεγονός προκαλεί ανησυχίες. Ενώ μπορεί κανείς να περιμένει ότι μάρκες όπως τα Coco Ρops και τα Sugar Ρuffs περιέχουν πρόσθετη ζάχαρη, πολλά από τα δημητριακά που κατατάσσονται στην κατηγορία της υψηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη είναι αυτά που θεωρούμε υγιεινά, όπως τα Αll Βran, Βran Flakes και Special Κ·τα τελευταία έχουν 11 γρ. ζάχαρη ανά συνιστώμενη μερίδα. Πηγή: Αmanda Ursell, ΤΗΕ ΤΙΜΕS

[Μεταλλαγμένα]

Η Γερμανία απαγορεύει το μεταλλαγμένο καλαμπόκι της Monsanto

Υπουργός Γεωργίας Ilse Aigner της Γερμανίας ανακοίνωσε επισήμως ότι απαγορεύεται η καλλιέργεια του μεταλλαγμένου καλαμποκιού MON 810 της Monsanto στη χώρα! Η Υπουργός πιστεύει πως τα νέα επιστημονικά δεδομένα αποδεικνύουν πως το MON810 είναι επικίνδυνο για το περιβάλλον. Τώρα πια, μαζί με την Ελλάδα, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ουγγαρία, το Λουξεμβούργο και η Αυστρία έχουν απαγορεύσει την καλλιέργεια του MON810, που είναι μάλιστα το μόνο μεταλλαγμένο φυτό που έχει άδεια να καλλιεργηθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ακόμα καλύτερα, όλα αυτά συμβαίνουν τον καιρό που λήγει αυτή η δεκαετής άδεια και πρέπει να αποφασιστεί αν θα δοθεί ανανέωση! Μήπως ήρθε η ώρα να καταλάβει η Monsanto πως το εννοούμε όταν λέμε «δεν θέλουμε μεταλλαγμένα»; Πηγή: Greenpeace

[Καρδιακό επεισόδιο]

Μία απλή πρόβλεψη για τις γυναίκες

ώς ξέρουμε αν μία γυναίκα πρόκειται σύντομα να έχει ένα καρδιακό επεισόδιο; Ερευνητές πιστεύουν ότι βρήκαν έναν αλάνθαστο τρόπο να υπολογίζουν τον κίνδυνο - και αυτός είναι απλά η μέτρηση των σφυγμών της.Οι γυναίκες με 76 καρδιακούς παλμούς το λεπτό βρέθηκε να έχουν σχεδόν διπλάσιες πιθανότητες να πάθουν καρδιακό επεισόδιο σε σύγκριση με εκείνες που οι καρδιακός τους παλμοί ήταν λιγότεροι από 62 το λεπτό. Οι γιατροί υποστηρίζουν ότι είναι σημαντικό να ελέγχεται ο καρδιακός σφυγμός συχνά, καθώς μπορεί να διαφέρει ασυνήθιστα, εξαρτώμενος από τα επίπεδα της φυσικής δραστηριότητας, τη συναισθηματική κατάσταση και άλλους παράγοντες. Πηγή: BMJ, 2009; 338: b219. SAFE

Στα ψιλά γράμματα...

[Πολυβιταμίνες]

Προστατεύουν από καρκίνο και καρδιαγγειακά;

μεγαλύτερη έρευνα που έγινε ποτέ για τη χρήση πολυβιταμινών σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας αποκαλύπτει ότι τα σκευάσματα αυτά δεν εμποδίζουν τον καρκίνο ή τις καρδιοπάθειες. Η έρευνα, που διήρκεσε 8 χρόνια και έγινε σε 161.808 γυναίκες μετά την κλιμακτήριο αντικατοπτρίζει την πρόσφατη απογοήτευση από έρευνες για τις πολυβιταμίνες στους άντρες. Η έρευνα εστίασε στον καρκίνο και τις καρδιοπάθειες, λόγω ενδείξεων ότι η διατροφή με τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνες μπορεί ενδεχομένως να προστατεύσει έναντι αυτών των νόσων. Ωστόσο, οι ενδείξεις αυτές δεν σημαίνουν απαραίτητα ότι τα χάπια είναι καλό υποκατάστατο. Η επικεφαλής της έρευνας, Marian Neuhouser, του ερευνητικού κέντρου για τον καρκίνο Fred Hutchinson στο Σιάτλ, συμβουλεύει να λαμβάνουμε τις θρεπτικές ουσίες από τα τρόφιμα. Η ολοκληρωμένη τροφή είναι καλύτερη από τα διατροφικά συμπληρώματα, δήλωσε. Η ερευνήτρια Dr. JoAnn Manson δήλωσε ότι παρά τα απογοητευτικά αποτελέσματα, η έρευνα δεν σημαίνει ότι οι πολυβιταμίνες είναι άχρηστες. Τα αποτελέσματα προέρχονται από έρευνα παρατήρησης, που δεν είναι το πιο δυνατό είδος επιστημονικής έρευνας. Επιπλέον δεν είναι σαφές αν η λήψη βιταμινών θα μπορούσε να συμβάλει στην πρόληψη μορφών καρκίνου που χρειάζονται πολλά χρόνια να αναπτυχθούν, δήλωσε SAFE

η Manson, επικεφαλής προληπτικής ιατρικής στο νοσοκομείο Brigham & Women’s Hospital. Δήλωσε ότι οι πολυβιταμίνες μπορεί παρόλα αυτά να είναι χρήσιμες σαν ‘είδος ασφάλειας’ για ανθρώπους με φτωχές διατροφικές συνήθειες. Η έρευνα αφορά σε ανάλυση στοιχείων γυναικών 50 ετών και άνω, που έλαβαν μέρος σε κρατικές μακροχρόνιες έρευνες των ΗΠΑ. Σχεδόν 42% των γυναικών δήλωσαν ότι χρησιμοποιούσαν πολυβιταμίνες τακτικά. Οκτώ χρόνια αργότερα, περίπου ίδιος αριθμός γυναικών που λάμβαναν ή όχι πολυβιταμίνες εμφάνισε συνήθεις τύπους καρκίνου, καρδιακές προσβολές και άλλα καρδιακά προβλήματα. Συνολικά, καταγράφηκαν 9.619 περιστατικά καρκίνου, στα οποία περιλαμβάνονταν καρκίνοι στο μαστό, τον πνεύμονα, τις ωοθήκες το παχύ έντερο και το στομάχι καθώς και 8.751 περιστατικά καρδιαγγειακής νόσου, όπως καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό επεισόδιο. Επιπλέον, 9.865 γυναίκες πέθαναν, επίσης με παρόμοια ποσοστά στις χρήστριες και μη χρήστριες πολυβιταμινών. Η Καθηγήτρια Διατροφολογίας Alice Lichtenstein, του Πανεπιστημίου Tufts θεωρεί ότι η έρευνα είναι σημαντική, καθώς έγινε σε μεγάλο δείγμα. Όπως δήλωσε, όλες οι ενδείξεις δείχνουν προς την ίδια κατεύθυνση. Πηγή: ‘Archives of Internal Medicine.’

Στα ψιλά γράμματα...

[Καρκίνος]

[Εγκεφαλικό]

Τα στοματικά διαλύματα αυξάνουν τον κίνδυνο για τον καρκίνο του στόματος εννέα φορές

Η μόλυνση της ατμόσφαιρας μπορεί να είναι κύρια αιτία

α στοματικά διαλύματα με αλκοόλη στη σύνθεσή τους ίσως είναι μία αιτία καρκίνου του στόματος, υποστηρίζουν ερευνητές, και ο κίνδυνος είναι εννεαπλάσιος μεταξύ των καπνιστών και όσων πίνουν. Η ερευνητική ομάδα από το τμήμα οδοντιατρικής του πανεπιστήμιου της Μελβούρνης στην Αυστραλία, πιστεύει ότι όχι μόνο θα πρέπει οι οδοντίατροι να πάψουν να προτείνουν στοματικά διαλύματα αλλά επίσης αυτά τα προϊόντα θα πρέπει να απομακρυνθούν από την αγορά. Μετά την επανεξέταση της βιβλιογραφίας για τον καρκίνο του στόματος και τα στοματικά διαλύματα που περιέχουν αλκοόλ, οι ερευνητές έχουν πειστεί ότι υπάρχει ένα σαφές στοιχείο αύξησης του κινδύνου καρκίνου με τη χρήση τέτοιων προϊόντων. Μάλιστα, η μελέτη, που περιλάμβανε 3200 άτομα, βρήκε μία εννεαπλάσια αύξηση στον κίνδυνο μεταξύ των καπνιστών και πενταπλάσια αύξηση του κινδύνου μεταξύ όσων πίνουν. Πιστεύεται ότι η αιθανόλη στα στοματικά διαλύματα βοηθάει τη νικοτίνη

και άλλα καρκινογόνα συστατικά να εισχωρούν στους ιστούς του στόματος. Η αιθανόλη μπορεί επίσης να μετατραπεί σε ακεταλδεΰδη, ένα άλλο γνωστό καρκινογόνο. Πηγή: Aust Dent J, 2008; 53:302-5

[Ακτινοβολία]

Από δραματική αύξηση των πιθανοτήτων να εμφανίσουν καρκίνο κινδυνεύουν όσοι υποβλήθηκαν σε αξονική τομογραφία.

ι ραδιολόγοι φαίνεται να μην είναι καλά ενημερωμένοι αφού σύμφωνα με μια νέα μελέτη αποκαλύφθηκε ότι μερικοί ασθενείς έχουν υποβληθεί σε αξονική τομογραφία πάνω από 70 φορές μέσα σε διάστημα 8 ετών. Αυτή η τακτικά συσσωρευμένη ακτινοβολία στο ανθρώπινο σώμα ξεπερνά κατά 21 φορές την ακτινοβολία της πυρηνικής βόμβας που έπεσε στη Χιροσίμα ή το Ναγκασάκι. Ερευνητές από το Brigham and Women’s Hospital στη Βοστόνη, ανέλυσαν 130 περιπτώσεις ασθενών που είχαν λάβει επείγουσα θεραπευτική αγωγή. Ελάχιστοι είχαν υποβληθεί σε «αξονική» 70 φορές ενώ οι μισοί ασθενείς είχαν υποβληθεί σε 10 ή και περισσότερες «αξονικές» σε διάστημα άνω των 8 ετών, που αθροιστικά η ακτινοβολία αυτή και πάλι είναι τρεις φορές μεγαλύτερη από εκείνη της Χιροσίμα. Μια πιο πρόσφατη έρευνα μας ενημερώνει ότι η αξονική τομογραφία μεγαλώνει τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου πάνω από 2%. Η έρευνα σημειώνει ότι το ποσοστό αυτό μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερο σε όσους υποβάλλονται συχνά σε «αξονικές». Πηγή: American Journal of Roentgenology, 2009; 192: 887.

μόλυνση της ατμόσφαιρας ίσως αποτελεί μία σημαντική αιτία εγκεφαλικού επεισοδίου. Οι ατμοσφαιρικοί δεν είχαν ληφθεί υπόψη ως σημαντική αιτία – μέχρι που μία ομάδα επιστημόνων ανακάλυψε ότι καθένας δούλευε με λάθος πληροφορίες. Προηγούμενες θεωρίες είχαν βασιστεί στην ώρα που το θύμα εγκεφαλικού φτάνει στο νοσοκομείο. Έτσι, εστιάζοντας μόλις μία ημέρα πριν αποκαλύπτεται μία εντελώς διαφορετική εικόνα. Οι ερευνητές επαναπροσδιόρισαν τις αιτίες του εγκεφαλικού για 1110 ασθενείς που προσήλθαν σε νοσοκομείο της Βοστόνης, και ανακάλυψαν ότι η έκθεση σε ατμοσφαιρικούς ρύπους ήταν κύριος παράγοντας όταν το προηγούμενο 24ωρο λαμβανόταν υπόψη. Αυτές οι αρχικές στατιστικές έδειχναν ότι οι ατμοσφαιρικοί ρύποι ήταν παράγοντας μέχρι και στο 35% των περιπτώσεων, αλλά αυτό σχεδόν αμφισβητήθηκε - μέχρι και 63% - όταν η έκθεση της προηγούμενης ημέρας συμπεριλήφθηκε στις αναλύσεις. Πηγή: Epidemiology, 2009; 20: 137-42

Μία ανεξάρτητη έρευνα ανακάλυψε ότι τα καυσαέρια των αυτοκινήτων είναι κύρια αιτία θανάτου για άτομα που υπέστησαν καρδιακή προσβολή. Η έκθεση σε σχετικά υψηλά επίπεδα καυσαερίων για μόλις δύο ημέρες βρέθηκε υπεύθυνη για το θάνατο του 5.6% των ασθενών από καρδιακή προσβολή, αποκάλυψαν μετά τη μελέτη 25.000 καρδιακών περιστατικών που ζούσαν σε πέντε Ευρωπαϊκές πόλεις. Πηγή: Epidemiology, 2009; 20: 110-8 SAFE

Στα ψιλά γράμματα...

[ΗPV]

Θάνατοι και βλάβες από εμβολιασμούς

ο Gardasil, το εμβόλιο που σχεδιάστηκε για την προστασία ενάντια του ιού ΗPV που προκαλεί καρκίνο της μήτρας, είναι υπεύθυνο για το θάνατο 10 έφηβων κοριτσιών και για 140 αναφορές σοβαρών παρενεργειών μέσα στο έτος 2008 στις ΗΠΑ. Το εμβόλιο δίνεται κανονικά σε κορίτσια 12-13 ετών για κάποια χρόνια τώρα στην Αμερική, και τα αποτελέσματα θανάτων και παρενεργειών αρχίζουν τώρα να επαναλαμβάνονται και σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Μεγάλης Βρετανίας. To Judicial Watch, ένας Αμερικανικός δημόσιος οργανισμός ελέγχου έδωσε πρόσφατα στη δημοσιότητα τα τελευταία στοιχεία για την ασφάλεια του εμβολίου. Από τα 140 περιστατικά παρενεργειών που αναφέρθηκαν αυτό το χρόνο, κάποια περιλάμβαναν αποβολές και εκδήλωση σύνδρομου Guillain – Barrι, μιας διαταραχής του νευρικού συστήματος που προκαλεί προβλήματα στα χέρια και τα πόδια. Το εμβόλιο έχει προκαλέσει αντιδράσεις μετά τη δημοσιοποίηση της ιστορίας της 13χρονης J.T. που είναι τώρα σχεδόν ολοκληρωτικά παράλυτη μετά από τον εμβολιασμό της. Εντω-

10 SAFE

μεταξύ, απτόητοι από αυτές τις ανησυχητικές ιστορίες, η κυβέρνηση της Μ. Βρετανίας επιδιώκει να διευρύνει την διαθεσιμότητα του εμβολίου που θα περιλαμβάνει και έφηβες μεταξύ 17-18 ετών! Πηγή: U.S. News & World Report

[Fluoride]

Σε λίγο θα το τρώμε!

ο Fluoride μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε διατροφικά συμπληρώματα που θα παρασκευάζονται και θα διακινούνται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς χαρακτηρίστηκε πλέον ως ασφαλές, σύμφωνα με τον μεγαλύτερο φορέα για τα κριτήρια στα τρόφιμα. Η απόφαση σημαίνει ότι οι παραγωγοί συμπληρωμάτων μπορούν πλέον να συμπεριλαμβάνουν sodium monofluorophosophate – την κοινώς γνωστή μορφή του fluoride που υπάρχει σε οδοντόκρεμες και στοματικά διαλύματα – στα προϊόντα τους. Χωρίς να αποτελεί έκπληξη, αυτή η απόφαση από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (Εuropean Food Safety Authority) εξόργισε τον οργανισμό Alliance for Natural Health (ΑΝΗ). Αυτός ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός, εκπροσωπώντας καταναλωτές, θεραπευτές, εταιρείες υγιεινών τροφίμων κ.α., απαιτεί άμεση διερεύνηση. Ο Dr Damien Downing, medical director του ΑΝΗ, αναφέρει: «Είναι αρκετά άσχημο να πλένεις τα δόντια σου ή να ξεπλένεις το στόμα σου με fluoride. Αλλά η διεύρυνση της χρήσης του σε συμπληρώματα διατροφής, όταν είναι δύσκολο να ελεγχθεί σε πόσο fluoride έχει εκτεθεί ένα άτομο, είναι εντελώς ανεύθυνο». Ο ΑΝΗ υποστηρίζει επίσης ότι η EFSA έχει υπερβεί την αποστολή του. Καθώς το fluoride έχει υποτίθεται ιατρικές ιδιότητες, την απόφαση να μπει στα συμπληρώματα διατροφής θα έπρεπε να πάρει το European Medicines Agency. Πηγή: www.anhcampaign.org/search/ node/fluoride

[Μανιτάρια]

Μανιτάρια εναντίον γρίπης!

α μανιτάρια μπορεί να αποτελέσουν... φάρμακο ενάντια στην εποχική γρίπη, σύμφωνα με αμερικανούς ερευνητές. Ειδικοί του Πανεπιστημίου Ταφτς στη Μασαχουσέτη διαπίστωσαν ότι η κατανάλωση μυκήτων όπως τα μανιτάρια ενδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα με αποτέλεσμα να καταπολεμούνται αποτελεσματικότερα φλεγμονές και ιώσεις. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα λευκά μανιτάρια ενισχύουν την παραγωγή κυτοκινών, μιας ομάδας πρωτεϊνών οι οποίες παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στη θωράκιση του οργανισμού ενάντια σε ιογενείς λοιμώξεις αλλά και όγκους. Συγχρόνως, δεύτερη μελέτη που διεξήχθη στην Κίνα έδειξε ότι η καθημερινή κατανάλωση μανιταριών μπορεί να δράσει προληπτικά ενάντια στον καρκίνο του μαστού. Πηγή: Το Βήμα: 8/5/2009

Voice / Γράφει ο Αλέξανδρος Τηλικίδης, φυσίατρος- βελονιστής - βοτανοθεραπευτής

Φωτογραφία H.L.Tam

[Γρίπη των χοίρων]

Εφιαλτική πανδημία ή χολιγουντιανή υπερπαραγωγή που εξυπηρετεί φαρμακευτικές εταιρίες;

ι γιατροί και οι θεραπευτές είναι οι επαγγελματίες οι οποίοι επωμίζονται την βαριά ευθύνη της προσφοράς θεραπευτικής ενέργειας σε πάσχοντες ανθρώπους. Το έργο που επιτελούν είναι αγαθό, βαριά καρμικό, που δεν μπορεί να χει ως στόχο πλουτισμό, ηδονισμό ή δεσποτισμό. Μόνο η αλήθεια μπορεί πραγματικά να βοηθήσει την εκπλήρωση αυτού του έργου. Κάθε παρέκκλιση προς το ψέμα ή την αδιαφορία ανοίγει χρέη, τα οποία θα εκπληρωθούν κατ’ ανάγκη, στην πορεία της ζωής. Με δεδομένα λοιπόν αυτά και με δεδομένο ότι ο γιατρός ή ο θεραπευτής οφείλει να επεμβαίνει στα ιατρικά δρώμενα του τόπου του, θεωρώ τον εαυτό μου υπόχρεο, να ενημερώσω τους συμπολίτες μου για την «γρίπη των χοίρων». Όσα θ’ ακολουθήσουν αποτελούν την προσωπική μου άποψη, για την οποία φέρω και ακέραια την ευθύνη. Απ’ όσα λοιπόν διαδραματίστηκαν αμέσως μετά το Πάσχα, σε τηλεόραση και εφημερίδες, γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η «γρίπη των χοίρων» είναι ένα τηλεοπτικό γεγονός και τίποτα περισσότερο, συμπέρανα ότι όλη αυτή η υπόθεση, 12 SAFE

είναι μια σκηνοθετικά κακοστημένη, επιχείρηση εκφοβισμού, αποπροσανατολισμού και κατανάλωσης Τamiflu. Εκπορεύεται απ’ τις Η.Π.Α. και ξεκινά από συγκεκριμένες φαρμακευτικές εταιρίες που κρύβονται πίσω απ’ αυτό το φάρμακο. Τα στοιχεία που με οδηγούν στο προαναφερθέν συμπέρασμα είναι τα εξής: Α. Το γεγονός ότι μέσα απ’ την ειδησεογραφία στοχοποιείται ξεκάθαρα το Tamiflu. Αυτό και μόνο, δίνει σε διεθνές επίπεδο εφ’ όσον μιλάμε για διεθνή ειδησεογραφία το σήμα, σ’ όλους τους εκφοβισμένους ανά την υφήλιο: προμηθευτείτε Τamiflu, αδειάστε τα ράφια των φαρμακείων. Αυτό έχει ήδη βέβαια συμβεί, οι πωλήσεις του Τamiflu έχουν κατακόρυφα αυξηθεί τις τελευταίες ημέρες, σ’ όλο τον κόσμο και βέβαια και στην Ελλάδα. Άρα ο πρώτος και βασικός στόχος επετεύχθη. Το πόσο θα κρατήσουν οι πωλήσεις εξαρτάται απ’ το αν οι συνθήκες εξελιχθούν ευνοϊκά (πεθάνει και κανένας δηλαδή, τώρα απ’ την γρίπη ή το Τamiflu, αυτό δεν έχει ιδιαίτερη σημασία).

Voice

Φωτογραφία H.L.Tam

[H1N1] Επιπόλαιη η ζήτηση για φάρμακα κατά της γρίπης

Επίσης απ’ τα πρακτορεία ειδήσεων και τους δημοσιογράφους θα εξαρτηθεί το ύψος των πωλήσεων. Όσο κρατιέται στην επικαιρότητα, κάποιος τζίρος θα γίνεται. Β. Το δεύτερο στοιχείο που ενισχύει την υποψία μου, ότι πρόκειται περί μιας καθαρά σκηνοθετημένης πανδημίας, είναι ο τρόπος με τον οποίο χειρίζονται, όλοι οι «ειδικοί» το θέμα της κατανάλωσης χοιρινού κρέατος. Ναι μεν να πουλήσει η Roche το Τamiflu, όχι όμως να μείνουν παραπονεμένοι οι χοιροβοσκοί των Η.Π.Α και όλου του κόσμου και να πέσει η κατανάλωση χοιρινού κρέατος. Αναρωτιέμαι πώς είναι δυνατόν αν όντως υπάρχει αυτός ο ιός, να μεταφέρεται απ’ τον χοίρο στον άνθρωπο, μέσω των φταρνισμάτων του χοίρου, δηλαδή των σταγονιδίων του αναπνευστικού συστήματος του χοίρου, ενώ οι ίδιοι οι πνεύμονες του χοίρου που χρησιμοποιούνται π.χ. σε λουκάνικα, δεν μεταφέρουν τον ιό. Θα ανησυχούσα πραγματικά για την περίπτωση μιας πανδημίας, αν όλοι αυτοί οι μεγαλοφυείς ειδικοί μας συμβούλευαν ν’ αποφύγουμε το χοιρινό κρέας. Τότε ίσως να υπήρχε πράγματι αυτός ο ιός και ενώπιον της αλήθειας ας χαλάγανε και οι δουλειές των χοιροτρόφων. Εφ’ όσον όμως απ’ την σκηνοθεσία, φαίνεται ότι όλοι είναι ευχαριστημένοι, σημαίνει ότι δεν υπάρχει ίχνος αλήθειας σ’ όλη αυτή την ιστορία. Γ. Τρίτο στοιχείο είναι η εποχή που επιλέγεται για την προβολή του θέματος. Βρισκόμαστε στην άνοιξη, το κρύο του χειμώνα δεν έχει εγκαταλείψει ακόμα τους περισσότερους, παρούσες είναι διαφόρων ειδών αλλεργίες, πόσο δύσκολο είναι δηλαδή ένα κοινό κρυολόγημα να βαφτιστεί σαν «γρίπη των χοίρων». Την ίδια ακριβώς εποχή πριν από τέσσερα χρόνια είχαμε την «γρίπη των πτηνών» η οποία επίσης αποδείχτηκε ότι ήταν ένα σκηνοθετικό δημιούργημα των διεθνών πρακτορείων ειδήσεων και εξυπηρετούσε πάλι συμφέροντα φαρμακευτικών εταιρειών. Έτσι λοιπόν καταλήγω στο γεγονός ότι θα πρέπει να μείνει κανείς αδιάφορος για όλη αυτή την υποτιθέμενη πανδημία. Αυτός νομίζω ότι είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να την αντιμετωπίσει κανείς. Αν όμως, παρ’ όλα αυτά, κάποιος επηρεαστεί απ’ την κινδυνολογία των δημοσιογράφων και θέλει να κάνει κάτι για να προστατευτεί τότε θα τον συμβούλευα να τρώει 5-10 μαραθόσπορους μετά από κάθε γεύμα. Το Τamiflu παράγεται απ’ ένα φυτό, τον αστεροειδή γλυκάνισο, ανάλογο του οποίου στην χώρα μας είναι ο μαραθόσπορος.

ι γιατροί είναι κατηγορηματικοί: Δεν είναι θεμιτή η προληπτική λήψη φαρμάκων όπως το Tamiflu και το Relenza. Πόσο μάλλον χωρίς προηγούμενη ιατρική συνταγογράφηση. Το υπουργείο Υγείας φέρεται να έχει στήσει μηχανισμό εντοπισμού φαρμακείων που προμηθεύουν αβίαστα τα παραπάνω, εν μέσω υστερίας με αφορμή τη γρίπη. Μάλιστα, σύμφωνα με ρεπορτάζ της εφημερίδας Τα Νέα, οι ειδικοί προειδοποιούν για την αλόγιστη χρήση φαρμάκων κατά των ιών, καθώς είναι πιθανόν η γρίπη να παρουσιάσει αντίσταση στη θεραπεία. Για κάθε φάρμακο υπάρχει μία ένδειξη που πρέπει να τεκμηριώνεται από κλινικές μελέτες. Στην προκειμένη περίπτωση, δεν γνωρίζουμε αν είναι χρήσιμη η λήψη του. Συνεπώς, οι πολίτες σπεύδουν να προμηθευτούν ένα φάρμακο για το οποίο κανείς δεν μπορεί να τους διαβεβαιώσει ότι είναι αποτελεσματικό», δηλώνει στην εφημερίδα ο καθηγητής Φαρμακολογίας, Μάριος Μαρσέλος, προσθέτοντας: «Τα καινούρια στελέχη της γρίπης των χοίρων είναι μεταλλαγμένα και συνεπώς δεν υπάρχουν στοιχεία για την αποτελεσματικότητα παλαιότερων φαρμάκων». Το Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων Υγείας και ο ΕΘνικός Οργανισμός Φαρμάκων προγραμματίζουν τις επόμενες ημέρες να εντατικοποιήσουν τους ελέγχους στα φαρμακεία, προειδοποιώντας για αυστηρές ποινές στις περιπτώσεις κατά τις οποίες δεν πωλούνται ανάλογα σκευάσματα χωρίς ιατρικές συνταγογραφήσεις. Σύμφωνα με το σχετικό δημοσίευμα, «περισσότεροι από 2.400 πολίτες είχαν επικοινωνήσει με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων για πληροφορίες, ενώ 25 πολίτες εξετάστηκαν για τη γρίπη των χοίρων στο Σισμανόγλειο και άλλοι δύο στο ΑΧΕΠΑ, το νοσοκομείο αναφοράς στη Θεσσαλονίκη, και κανένας δεν ήταν φορέας του μεταλλαγμένου ιού». Πηγή: tvxs.gr

SAFE 13

Focus / Πηγή: Tony Edwards, WWDTY παρά τα όσα θέλουν να ισχυρίζονται οι παρασκευαστές τους και οι αρχές. Για παράδειγμα, εμφανίζονται συνεχώς ενοχοποιητικά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η ασπαρτάμη μπορεί να προκαλέσει καρκίνο, μία κατηγορία που βαρύνει τη συγκεκριμένη ουσία εδώ και 30 χρόνια και μόνο τώρα τελικά αποδεικνύεται βάσιμη. Άρα, είναι αυτό το τελειωτικό χτύπημα για την ασπαρτάμη και τις άλλες τεχνητές γλυκαντικές ουσίες;

[Ασπαρτάμη]

Θέματα βάρους

Το πιο γλυκό σκάνδαλο:

Τα τελευταία στοιχεία στις τεχνητές γλυκαντικές ουσίες δείχνουν ότι όχι μόνο προκαλούν πολλά προβλήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου, αλλά επίσης μας παχαίνουν.

ίναι ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια lifestyle του σύγχρονου τρόπου ζωής. Οι Αμερικανοί κατέχουν την υψηλότερη θέση παγκοσμίως στην κατανάλωση τροφίμων χωρίς ζάχαρη (sugar free) και με χαμηλά λιπαρά, και παρ’ όλα αυτά βρίσκονται μεταξύ των πιο παχύσαρκων λαών του πλανήτη. Γιατί; Για χρόνια, γιατροί εξετάζουν αυτό που οι ίδιοι έχουν ονομάσει «Αμερικανικό παράδοξο». Η εξήγηση είναι η εξής: Υπάρχουν συνεχώς αυξανόμενες ιατρικές αναφορές ότι τα λιπαρά δεν μας παχαίνουν και ότι επίσης οι δίαιτες με χαμηλά 14 SAFE

λιπαρά δεν μας αδυνατίζουν. Και τώρα, υπάρχει μία νέα πληροφορία που διαλευκαίνει το παράδοξο και δίνει νέα στοιχεία για προβληματισμό. Αυτή η νέα ανακάλυψη είναι ότι τα υποκατάστατα ζάχαρης μπορούν να μας παχύνουν! Πράγματι, η ίδια αιτία για την οποία οι άνθρωποι χρησιμοποιούν γλυκαντικά χαμηλής θερμιδικής αξίας μπορεί να οδηγήσει στο αντίθετο αποτέλεσμα. Επιπρόσθετα σε αυτά τα άσχημα νέα, υπάρχουν επίσης πολλά ενοχοποιητικά στοιχεία ότι αυτά τα προσθετικά που εμφανίζονται στα περισσότερα τρόφιμα, κάθε άλλο παρά αθώα είναι,

Οι καθηγητές Terry Davinson και Susan Swithers είναι ψυχοβιολόγοι που εργάζονται στο Purdue University (πανεπιστήμιο της Ιντιάνα), στο Κέντρο Έρευνας της Διατροφικής Συμπεριφοράς (IBRC) στο τμήμα Ψυχολογικών Επιστημών. Όπως υποδηλώνει το όνομά του, το κέντρο μελετά τις διατροφικές επιλογές που κάνει κανείς. Πέντε χρόνια πριν, οι δύο επιστήμονες ενώνοντας του παζλ του «Αμερικανικού παράδοξου» όπως ονομάζεται, κατέληξαν σε μία θεωρία. Σε μία εργασία με τίτλο: ‘Μία προσέγγιση κατά Pavlov στο πρόβλημα της παχυσαρκίας’, πιθανολογούν ότι το σώμα χρησιμοποιεί την γεύση για να ελέγξει την πρόσληψη τροφής. “Όπως οι σκύλοι του Pavlov μάθαιναν ότι ο ήχος ενός κουδουνιού σήμαινε φαγητό, οι άνθρωποι πιθανόν να μαθαίνουν ότι οι γλυκές και παχύρευστες τροφές σηματοδοτούν και υψηλές θερμίδες”, αναφέρουν. “Το σώμα ίσως χρησιμοποιεί αυτή την πληροφορία για να καθορίσει πόση τροφή απαιτείται για να καλύψει τις ανάγκες του σε θερμίδες”. Η κρίσιμη λεπτομέρεια, υποστηρίζουν, είναι ότι αυτή η λεπτή δράση της αυτο-ρύθμισης ίσως έχει διαταραχθεί από τα τεχνητά γλυκαντικά. (Int J Obes rekat Metab Disord, 2004; 28: 933-5). Για να ελέγξουν τη θεωρία τους, η ομάδα χρησιμοποίησε εργαστηριακά ποντίκια, υποβάλλοντάς τα να πρέπει να τρώνε γιαούρτι με γλυκαντικές ουσίες αναμεμιγμένο με την κανονική τους τροφή. Σε μία ομάδα ποντικών

Focus δόθηκε γιαούρτι με μία τεχνητή γλυκαντική ουσία (σακχαρίνη), ενώ το γιαούρτι που δόθηκε σε άλλη ομάδα είχε κανονική ζάχαρη. Τα αποτελέσματα ήταν καταπληκτικά. Οι ερευνητές βρήκαν ότι τα ποντίκια που είχαν καταναλώσει σακχαρίνη, κατανάλωναν συνολικά περισσότερες θερμίδες από τα ποντίκια που έτρωγαν κανονική ζάχαρη, έτσι φυσικά κατέληξαν να παίρνουν περισσότερο βάρος. Συγκεκριμένα, ήταν κατά μέσο όρο 25% παχύτερα ύστερα από μόλις πέντε εβδομάδες. Σε άλλη, σχετική μελέτη, οι ερευνητές έδειξαν πάλι το ίδιο φαινόμενο. Σε δύο ομάδες ποντικών δόθηκαν δύο διαφορετικά γλυκαντικά υγρά – στο ένα χρησιμοποιήθηκαν τεχνητές γλυκαντικές ουσίες και στο άλλο φυσικά σάκχαρα – για δέκα ημέρες. Στη συνέχεια, τα ζώα αφέθηκαν να φάνε όσο ήθελαν από ένα σνακ σοκολάτας υψηλής θερμιδικής αξίας. Παρά την μικρή έκθεση στα τεχνητά γλυκαντικά, υπήρχε καθαρή επίδραση στην όρεξη των ζώων. Τα ποντίκια που είχαν ταϊστεί με τεχνητές γλυκαντικές ουσίες καταβρόχθισαν μεγάλη ποσότητα από το σνακ, πριν αποφασίσουν ότι είχαν φάει αρκετό. Σε μία τρίτη μελέτη, για τη μέτρηση της δαπάνης ενέργειας, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι ποντικοί που είχαν ταϊστεί με σακχαρίνη είχαν ελαφρώς χαμηλότερες ενεργειακές δαπάνες μετά από κατανάλωση ενός γεύματος υψηλής θερμιδικής αξίας που περιείχε ζάχαρη. “Επιπρόσθετα στη διέγερση κατά κάποιο τρόπο της πρόσληψης τροφής, πιστεύουμε ότι οι τεχνητές γλυκαντικές ουσίες αμβλύνουν επίσης το μηχανισμό κατανάλωσης ενέργειας,” αναφέρουν οι Terry Davinson και Susan Swithers. Αν και αυτές οι μελέτες χρησιμοποίησαν πειραματόζωα και έτσι, ίσως αυτό να μην έχει απαραίτητα εφαρμογή και στους ανθρώπους, οι ερευνητές δεν βρίσκουν κανένα λόγο αυτά τα αποτελέσματα της μελέτης να μην ισχύουν και για τον ανθρώπινο οργανισμό.

“Οι τροφές που περιέχουν τεχνητές γλυκαντικές ουσίες φαίνεται να επηρεάζουν την φυσική ικανότητα του σώματος να χρησιμοποιεί τη γλυκιά γεύση για να εκτιμά τη θερμιδική περιεκτικότητα των τροφών και των ποτών”, υποστηρίζουν. “Όταν αντικαθιστάτε την κανονική ζάχαρη με τεχνητά γλυκαντικά μέσα, το σώμα δεν μπορεί πλέον να χρησιμοποιήσει την αίσθηση της γεύσης για να ελέγξει τις θερμίδες που θα καταναλώσει. Έτσι ξεγελιούνται ότι καταναλώνουν ένα προϊόν χωρίς θερμίδες με αποτέλεσμα να θέλουν να τρώνε περισσότερο από το κανονικό.” (Behav Neurosci, 2008; 122: 161-73). Όπως είχε προβλεφθεί, η βιομηχανία και οι ομάδες διατροφολόγων της, σύντομα αντεπιτέθηκαν: “Μελέτες όπως αυτή είναι επιζήμιες για τον καταναλωτή γιατί υπερ-απλουστεύουν τα αίτια της παχυσαρκίας,” λέει το US Calorie Control Council. “Είναι αλήθεια ότι υπάρχει μία αύξηση στη χρήση γλυκαντικών ουσιών λίγων θερμίδων την ίδια στιγμή που εμφανίζεται αύξηση της παχυσαρκίας, αλλά υπάρχει επίσης αύξηση στη χρήση κινητών τηλεφώνων και κανείς δεν υποθέτει ότι αυτά προκαλούν παχυσαρκία.” Ωστόσο, οι πληροφορίες που έχουν συγκεντρωθεί μέχρι τώρα από τους Davinson και Swithers φαίνεται να

ταιριάζουν απόλυτα με τις παρατηρήσεις που έχουν γίνει στον πραγματικό κόσμο. Είκοσι χρόνια πριν, ο Dr H.J.Roberts, ιατρός από την Florida, θερμός υποστηρικτής ενάντια στις τεχνητές γλυκαντικές ουσίες, ανέφερε ότι το 5% των ασθενών του έδειξε «παράδοξη αύξηση βάρους» με κατανάλωση ποτών χαμηλής θερμιδικής αξίας όπως η Diet Coke που περιέχει ασπαρτάμη (J Appl Nutr 1988; 40: 8594). Πιο πρόσφατα, στο πανεπιστήμιο του Texas, στο Τμήμα Επιστημών Υγείας, ερευνητές ανακάλυψαν τη σχέση μεταξύ τεχνητών γλυκαντικών και ανθρώπινου βάρους. Παρακολούθησαν 2000 άτομα για 8 χρόνια και ανακάλυψαν ότι αν και όλοι του είχαν κανονικό βάρος στην αρχή της μελέτης, μέχρι το τέλος της περιόδου παρατήρησης, περίπου το ένα τρίτο αυτών είχαν γίνει παχύσαρκοι. Οι ερευνητές εστίασαν την ανάλυσή τους στην πρόσληψη αναψυκτικών και σόδας. Είχε ενδιαφέρον ότι ενώ τα αναψυκτικά με ζάχαρη περιείχαν πολύ περισσότερες θερμίδες, αυτοί που επέλεξαν light αναψυκτικά ήταν αυτοί που πήραν επιπλέον βάρος. “Υπάρχει μία αύξηση 41% του κινδύνου να γίνει κανείς παχύσαρκος για κάθε κουτάκι αναψυκτικού διαίτης που καταναλώνει καθημερινά,” ανέSAFE 15

Focus φερε η υπεύθυνη ομάδας ερευνητών Sharon Fowler MPH, στην παρουσίαση των αποτελεσμάτων στο 65ο Ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Διαβήτη στο San Diego το 2005 (Abstract 1058-P). Φυσικά, από μόνα τους αυτά τα ευρήματα δεν είναι απόδειξη μιας αιτιώδους σχέσης μεταξύ τεχνητών γλυκαντικών ουσιών και αύξησης βάρους, καθώς μία εξήγηση μπορεί να είναι ότι όσο πιο παχύσαρκοι είναι οι άνθρωποι τόσο περισσότερο ίσως νιώθουν υποχρεωμένοι να στρέφονται σε αναψυκτικά διαίτης. Πάντως, προσφέρουν υλικό για επιπλέον σκέψη. Νωρίτερα φέτος, τα αναψυκτικά διαίτης ενοχοποιήθηκαν επίσης για μία ευρεία αλληλουχία παραγόντων κινδύνου που προδιαθέτουν σε καρδιακές ασθένειες – το λεγόμενο σύνδρομο Χ ή μεταβολικό σύνδρομο (MetSyn). Μία έρευνα σε περίπου 10.000 Αμερικανούς αποκάλυψε ότι υπάρχει μία αύξηση της τάξης του 34% του κινδύνου ανάπτυξης του συνδρόμου αν πίνει κανείς μόλις ένα κουτάκι αναψυκτικού διαίτης την ημέρα. Τα τυπικά προβλήματα του μεταβολικού συνδρόμου περιλαμβάνουν υψηλή πίεση, αύξηση του βάρους στην περιοχή της μέσης, διαβήτη στο αρχικό στάδιο και υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων (Circulation, 2008; 117: 754-61).

Ο ρόλος της ασπαρτάμης

Η πιο γνωστή και ευρέως χρησιμοποιημένη τεχνητή γλυκαντική ουσία είναι η ασπαρτάμη. Χρησιμοποιείται σε πάνω από 6000 προϊόντα – από χαμηλής θερμιδικής αξίας αναψυκτικά έως οδοντόκρεμες αλλά και συμπληρώματα βιταμινών – συχνά χωρίς να το γνωρίζουμε και έτσι, καθιστώντας το αδύνατο για το μέσο καταναλωτή να την αποφύγει. Λαμβάνοντας υπόψη την τόσο ευρέως διαδεδομένη παραγνωρισμένη χρήση, έχει επιβληθεί ότι η ουσία είναι εντελώς ακίνδυνη και, μάλιστα οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν την βεβαιότητα που έχει δοθεί από τους κυβερνητικούς οργανισμούς σε όλο τον κόσμο. Έγγραφα που δό16 SAFE

Παρενέργειες ασπαρτάμης Το 1993 ο FDA (οργανισμός τροφίμων και φαρμάκων) αναγκάστηκε να δώσει στη δημοσιότητα τα στοιχεία των συμπτωμάτων και παρενεργειών που περιέχονταν σε αναφορές από πάνω από 10.000 άτομα. Η Ασπαρτάμη αναφέρθηκε να είναι αντικείμενο των περισσότερων παραπόνων από καταναλωτές. Αυτό που ακολουθεί είναι μία λίστα του FDA από αναφερόμενες παρενέργειες, εμφανιζόμενες με σειρά συχνότητας: • Πονοκέφαλοι • Ζαλάδες, δυσκολία στην ισορροπία • Αλλαγή στη διάθεση • Εμετοί, ναυτία • Πόνοι στην κοιλιά, κράμπες • Μεταβολές στην όραση • Διάρροια • Κρίσεις, μυϊκοί σπασμοί • Απώλεια μνήμης • Κούραση, αδυναμία • Άλλα νευρολογικά συμπτώματα • Εξανθήματα • Προβλήματα ύπνου θηκαν στη δημοσιότητα από τον Οργανισμό τροφίμων και φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ, για παράδειγμα, αναφέρονται σε εκφράσεις όπως «άκακη, ακίνδυνη, αβλαβής», «ένα από τα πιο διεξοδικά ελεγμένα προσθετικά τροφίμων που εγκρίθηκαν ποτέ» και έχοντας «σαρωτικά έγγραφα για την ασφάλεια της ασπαρτάμης». Και ακόμη, η προϊστορία της ασπαρτάμης κάθε άλλο παρά σαφείς ενδείξεις έχει ως προς την ασφάλειά της. Κατά τη διάρκεια της ιστορίας της, υπήρξαν πολλές ενστάσεις για την ασφάλειά της (βλ. πίνακα) Από την αρχή, οι κριτικές ήταν καχύποπτες για τα χημικά της συστατικά. Η μεγαλύτερη αιτία ανησυχίας είναι το αμινοξύ φαινυλανίνη, υψηλά επίπεδα του οποίου είναι γνωστό ότι προκαλούν εγκεφαλικές βλάβες. Αν και η γραφειοκρατία παραδέχεται το

• Κνίδωση • Αλλαγές στον καρδιακό ρυθμό • Κνησμός • Αλλαγές στην αίσθηση (μούδιασμα, γαργάλημα) • Τοπικό οίδημα • Αλλαγές στα επίπεδα δραστηριότητας • Δυσκολίες στην αναπνοή • Αλλαγές στα αισθητήρια του στόματος • Αλλαγές στον εμμηνορροϊκό κύκλο Κλινικά, αναφέρθηκαν αντιδράσεις και παρενέργειες από την επιστημονική βιβλιογραφία που περιλαμβάνουν: • Πονοκεφάλους (Neurology 1994; 44: 1787-93) • Κατάθλιψη (Biol Psychiatry; 34: 137) • Θρομβοκυτοπενία (South Med j 2007; 100: 543) • Σύνδρομο Sjogren (South Med j 2006; 99: 631-2) • Ινομυαλγία (Ann Pharmacother, 2001; 35: 702-6) πρόβλημα, ωστόσο υποστηρίζει ότι επηρεάζει μόνο αυτούς που πάσχουν από φαινυλκετονουρία, μία σπάνια μεταβολική διαταραχή που η φαινυλανίνη δεν μπορεί φυσιολογικά να εξουδετερωθεί στο σώμα. Ωστόσο, η ασπαρτάμη περιέχει επίσης ασπαρτικό οξύ και μεθανόλη, όπου και τα δύο μπορούν να μεταβολισθούν σε ενδεχομένως τοξικές ενώσεις όπως γλουταμικά, ασπαραγίνη και φορμαλδεΰδη. Κάποια από αυτά είναι γνωστά ως νευροτοξικά καθώς κι καρκινογόνα. Πράγματι, έρευνα ισχυρίζεται ότι έχει ανακαλύψει συσχετισμό μεταξύ ασπαρτάμης και όγκων του εγκεφάλου. Σύντομα μετά την ανακάλυψη της ασπαρτάμης, ο Dr John Olney και οι συνεργάτες του στο στην Ιατρική Σχολή του πανεπιστημίου της Washington, ως αποτέλεσμα του ευ-

Focus ρύματος όγκων στον εγκέφαλο ποντικών που είχαν ταΐσει ασπαρτάμη, αποφάσισε να διεξάγει μία ανάλυση των πληροφοριών για τους όγκους στον εγκέφαλο που συγκεντρώθηκαν από το Διεθνές Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ. Κοιτάζοντας τα στοιχεία από το 1975 έως το 1992, βρήκαν μία αύξηση 10% της εξάπλωσης γλιοβλαστώματος, αντίστοιχα με την εισαγωγή της ασπαρτάμης (J Neuropathol Exp Neurol 1996; 55: 1115-23). Αν και η βιομηχανία ανταπάντησε στα ευρύματα με το επιχείρημα ότι αυτά τα περιστατικά καρκίνου του εγκεφάλου έχουν τώρα εξομαλυνθεί, τα πειστήρια της επίδρασης της ασπαρτάμης τόσο στον εγκέφαλο όσο και στον καρκίνο συνεχίζουν να ανέρχονται.

Επιπτώσεις στον εγκέφαλο

Αναπόφευκτα, πολλά από τα στοιχεία έχουν προκύψει από παροχή ασπαρτάμης σε πειραματόζωα. Αυτό συμβαίνει γιατί τα ποντίκια θεωρούνται κατάλληλα καθώς μεταβολίζουν την ασπαρτάμη με τον ίδιο σε α ν τρόπο όπως οι άνθρωποι. ευ μερικα ει ρ έ Αυτό που έχει διαπιστωρχ ία 0Α ...Μ 10.00 ότι υπά 34% θεί ξεκάθαρα είναι ότι η ασπαρτάμη έχει τοξική ίπου άλυψε ης του του ρ ε π επίδραση στον εγκέποκ ης τάξ τυξης όα ς φαλο των ποντικών· νού ξηση τ ανάπ ανείς μ συγκεκριμένα εμπου ού αύ ικ μία κινδύνο ν πίνε ψυκτικ δίζει την ανάπτυξη α α των νεύρων – και αυτό του ρόμου τάκι αν ... σμένη συμβαίνει σε σχετικά υνδ α κου ημέρα σ διπλήμικρές δόσεις. Πράγμας έν ης την ι τυφλή, λ τ τι, τέτοιο εμπόδιο στην ί α ι p lacebo δ ανάπτυξη νευριτων συμβαίcontrol μενει για επίπεδα πρόσθετων που λέτη με άτομα με βρίσκονται σε ένα απλό σνακ ή σε ιστορικό κατάθλιψης, οι ένα αναψυκτικό, αναφέρει η ομάδα αντιδράσεις τους μετά τη λήψη 30mg τοξικοπαθολογίας του πανεπιστημίου του Liverpool (Toxicol Sci, 2006; 90: ασπαρτάμηw ανά Kg του βάρους 178-87). Επιπλέον, η τοξική επίδραση τους τη μέρα για μία εβδομάδα, ήταν της ασπαρτάμης είναι ακόμη χειρότε- τόσο σοβαρές που η μελέτη σταμάτηρη όταν η ασπαρτάμη συνδυάζεται με σε πρόωρα. (Biol Psychiatrym 1993; 56 άλλες πρόσθετες ουσίες όπως τα χρώ- Suppl 1: 27-9). Επιπλέον μπορεί να πυροδοτηθούν ματα στις τροφές. Άλλη μία επίδραση της ασπαρτάμης κρίσεις ακόμη και σε άτομα που δεν στον εγκέφαλο αφορά άτομα με δια- έχουν ιστορικό επιληψίας. Βέλγοι γιαταραχές στη διάθεση. Σε μία συνδυα- τροί επειγόντων περιστατικών ανέφε-

ραν πρόσφατα “μία περίπτωση επιληπτικών κρίσεων μετά από μαζική πρόσληψη Diet Coke” την οποία θεωρούν ότι πυροδότησε η καφεΐνη σε συνδυασμό με την ασπαρτάμη που περιέχεται στο αναψυκτικό (Eur J EΜΕΡΓ Med, 2008; 15: 51). Κάποιοι ερευνητές θεωρούν τώρα ότι άμεσες ή έμμεσες επιδράσεις της ασπαρτάμης στα κύτταρα του εγκεφάλου και στο κεντρικό νευρικό σύστημα μπορεί να συμβάλλουν στην επιδημία νευρολογικών και συμπεριφορικών ταραχών που εμφανίζονται σε νεαρά άτομα σήμερα. Πιθανόν να υπάρχει επίσης σύνδεση μεταξύ ασπαρτάμης και ανάπτυξης συγκεSAFE 17

Focus

Ασφαλέστερα υποκατάστατα ζάχαρης • Ξυλιτόλη

Αυτός ο φυσικός υδατάνθρακας βρίσκεται κυρίως στις σημύδες και, στη βιομηχανική του μορφή, έχει ακριβώς την ίδια μορφή και γεύση με τη ζάχαρη. Ωστόσο, δεν είναι μία εντελώς εναλλακτική μορφή στα χημικά γλυκαντικά καθώς έχει τις μισές θερμίδες της ζάχαρης. Από την άλλη, ο γλυκαιμικός της δείκτης (GI) είναι 8, κάνοντάς την έναν εξαιρετικά αργά απορροφήσιμο υδατάνθρακα και έτσι, καλό για διαβητικούς και όσους είναι σε δίαιτα. Επίσης υποστηρίζεται ότι είναι προβιοτικό – ένας προμηθευτής φιλικών βακτηρίων στο έντερο – και ικανή να αυξήσει τη οστική πυκνότητα. Το καλύτερο στοιχείο της χρησιμότητάς της είναι στην πρόληψη κατά της οδοντικής φθοράς (J Dent Educ, 2001; 65: 1106-9) αλλά και των μολύνσεων του μέσου ωτός (Pediatrics, 1998; 102: 879-84). Ωστόσο, το καλό του ρεκόρ ασφάλειας τέθηκε υπό αμφισβήτηση πρόσφατα, ύστερα από κάποιες μυστήριες υποθέσεις δηλητηριασμού σκύλων – κάποιοι από τους οποίους ήταν μοιραίοι. Η θεωρία είναι ότι προκαλεί αύξηση της ινσουλίνης οδηγώντας σε λιποθυμίες, κρίσεις και σοβαρή βλάβη στο ήπαρ, αλλά μόνο σε σκύλους (J Am Vet Med Assoc, 2006; 229: 1113-7; Vet Hum Toxicol, 2004; 46: 87-8; Veterinary Medicine, 2006; 101: 791-7). Σε ανθρώπους μπορεί να προκαλέσει διάρροια σε μεγάλες δόσεις.

• Lo han kuo

Προέρχεται από ένα κινέζικό φρούτο, lo han kuo. Μπορεί να είναι μέχρι και 250 φορές πιο γλυκό από τη ζάχαρη, αλλά με ελάχιστα μετρήσιμες θερμίδες. Χρησιμο 18 SAFE

ποιείται παραδοσιακά στην Κίνα ως θεραπευτικό βότανο για τη θεραπεία του βήχα και το πονόλαιμου. Η παραδοσιακή ιατρική θεωρεί ότι αυξάνει τη μακροβιότητα. Στη Δύση, ένα από τα γνωστά του ονόματα είναι SlimSweet.

• Stevia

Προερχόμενο από τον θάμνο της Ν. Αμερικής Stevia rebaudiana, λέγεται ότι είναι 300 φορές γλυκύτερο από τη ζάχαρη αλλά δεν μπορεί να πωληθεί σαν επίσημα εγκεκριμένη γλυκαντική ουσία γιατί ο Αμερικανικός FDA θεωρεί την ασφάλειά του μη αποδεδειγμένη. Ωστόσο, ακόμη και μια γρήγορη ματιά στη βιβλιογραφία αποδεικνύει ότι όχι μόνο είναι ένα ασφαλές γλυκαντικό αλλά μπορεί ακόμη να διαθέτει και θετικά ιατρικά οφέλη, όπως η ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος (Chem Biol Interact, 2008; 173: 115-21).

• Φρουκτο – ολιγοσακχαρίτες

Αυτοί οι υδατάνθρακες, που εξάγονται από συγκεκριμένα φυτά (όπως Jerusalem artichokes κρεμμύδια, μπανάνες) δεν είναι μόνο χρήσιμα γλυκαντικά αλλά έχουν επιπλέον προβιοτική δράση στο έντερο (Dig Liver Dis, 2006; 38 Suppl 2: S283-7). Συχνά χρησιμοποιείται ως βοηθητικό για την πρόληψη μολύνσεων Candida.

• Agave nectar

Φτιαγμένο από τον κάκτο Agave, αυτό το υποκατάστατο ζάχαρης μοιάζει με το μέλι και είναι πολύ πιο γλυκό από τη ζάχαρη, αλλά με τη μισή ποσότητα υδατανθράκων. Ωστόσο ο γλυκαιμικός του δείκτης είναι 48, που μειώνει έτσι την αξία του σε καταστάσεις απώλειας βάρους.

κριμένων νοητικών διαταραχών όπως δυσκολίες στη μάθηση και στη συναισθηματική λειτουργία (Eur J Clin Nutr, 2008; 62: 451-62). Αυτό στηρίζεται και από το γεγονός ότι μακροχρόνια πρόσληψη ασπαρτάμης είναι γνωστό ότι προκαλεί εξασθένηση της μνήμης σε άτομα (Psychol Today, 2001; 34:20).

Η σύνδεση με τον καρκίνο

Οι μεγαλύτερες ανησυχίες για μακρόχρονη υγεία έχουν να κάνουν με τη σύνδεση μεταξύ ασπαρτάμης και καρκίνου. Πολλά από τα στοιχεία έχουν προκύψει από ένα ινστιτούτο – το European Ramazzini Foundation of Oncology and Environmental Sciences, με βάση την Bologna στην Ιταλία. Το Μάρτιο του 2006, ανέφεραν τα αποτελέσματα μίας τριετούς έρευνας για την ασπαρτάμη σε 1800 ποντίκια, χρησιμοποιώντας πρόσληψη

Focus ασπαρτάμης που αντιστοιχεί στα επίπεδα ασπαρτάμης που παίρνει ο άνθρωπος. Αντίθετα με τις προηγούμενες μελέτες, οι ερευνητές περίμεναν μέχρι τα ποντίκια να πεθάνουν από φυσικές αιτίες πριν τα ελέγξουν για καρκίνο – μία ιδέα ότι ο καρκίνος είναι κατά κύριο λόγο μία ασθένεια προχωρημένης ηλικίας, που σημαίνει ότι παίρνει χρόνο να εκδηλωθεί. Αυτό που βρήκαν ήταν μία στατιστικά σημαντική αύξηση σε λεμφώματα, λευχαιμίες και κακοήθεις όγκους στο συκώτι και στα περιφερικά και κρανιακά νεύρα. Η αντίδραση ήταν επίσης εξαρτώμενη από τη δόση: όσο υψηλότερη η δόση ασπαρτάμης, τόσο μεγαλύτερη η εξάπλωση του καρκίνου. Το συμπέρασμα των ερευνητών ήταν θλιβερό: Η ασπαρτάμη είναι ένας πολυδύναμος καρκινογενής παράγοντας, ακόμα και για ημερήσια δόση 20mg ανά κιλό σωματικού βάρους, πολύ λιγότερο από την τρέχουσα αποδεκτή συνηστώμενη ημερήσια δόση (Environ Health Perspect, 2006; 114: 379-85). Οι ερευνητές τότε αποφάσισαν να προχωρήσουν ένα βήμα παραπέρα. Τάισαν με ασπαρτάμη ποντίκια που ήταν σε κατάσταση εγκυμοσύνης και συνέχισαν να τους δίνουν την ουσία και στα νεογέννητα, μέχρι το φυσικό τους θάνατο. Αυτή η προέκθεση στην ασπαρτάμη από την μήτρα φάνηκε να οδηγεί σε ακόμη περισσότερους καρκίνους στη μετέπειτα ζωή, συμπεριλαμβανομένης μιας σημαντικής, εξαρτόμενης από τη δοσολογία αύξησης του καρκίνου του μαστού στα θηλυκά ποντίκια (Environ Health Perspect, 2007; 115: 1293-7). Αυτά τα ευρήματα είναι μία ισχυρή δικαίωση των προηγούμενων ευρημάτων, και έχουν επιπλέον τεκμηριωθεί από την ταυτόχρονη ανακάλυψη από επιστήμονες από το Ουγγρικό Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας, στο πανεπιστήμιο του Pιes, ότι η ασπαρτάμη μπορεί να αυξήσει την έκφραση των καρκινογόνων γονιδίων (ογκογενή), ακόμη και όταν διατηρείται η μέγιστη συνιστώμενη ημερήσια δόση. Ωστόσο, ακόμη και μπροστά σε αυτά τα ισχυρά στοιχεία, η ρυθμιστικές διατάξεις των αρχών άλλαξαν. Αν και το εργαστήριο Ramazzini διεξήγαγε τους πιο διεξοδικούς βιολογικούς ελέγχους σε ολόκληρη την ιστορία της έρευνας για την ασπαρτάμη, τόσο ο Αμερικανικός FDA όσο και η Ευρωπαϊκή αρχή για την ασφάλεια των τροφών (EFSA) δεν έδωσαν ιδιαίτερη σημασία, κυρίως χαρακτηρίζοντας τα προηγούμενα τεστ σε πειραματόζωα ως ανταπόδειξη – παρά το γεγονός ότι κάποια από αυτά διεξήχθησαν από την ίδια τη βιομηχανία και ήταν αμφισβητήσιμης ποιότητας. Για πόσο καιρό θα συνεχιστεί αυτό είναι μια λογική ερώτηση. Πιθανολογείται ότι η ασπαρτάμη ίσως βρίσκεται σε τελικό στάδιο έτσι και αλλιώς. Η πατέντα της έχει λήξει και υπάρχει τώρα τόση υπερδιαθεσιμότητα που λέγεται ότι δεν είναι πια κερδοφόρα και έτσι, δεν αξίζει πλέον να παρασκευάζεται. Αν είναι έτσι, τότε ευτυχώς θα την ξεφορτωθούμε. Στο μεταξύ, για να δανειστώ τη φράση που χρησιμοποιούν συνήθως οι φαρμακευτικές εταιρείες, όταν πρόκειται για προϊόντα με λίγες θερμίδες: να κοιτάζετε πάντα την ετικέτα. SAFE 19

Φωτογραφία: Konstantin Sutyagin

Point / Annemarie Colbin, WDDTY

Η καλύτερη διατροφή για καλύτερα οστά

Τα τρόφιμα που τρώμε έχουν μεγάλη επίδραση στα οστά μας

υτά που τρώμε κτίζουν και τροφοδοτούν με ενέργεια κάθε μέρος του σώματός μας. Αν και έχουμε την εντύπωση ότι τα οστά μας απλά «βρίσκονται εκεί» και δεν κάνουν τίποτα, τα τρόφιμα που καταναλώνουμε τα επηρεάζουν έμμεσα και άμεσα. Μία σημαντική έννοια που βοηθάει να κατανοήσουμε το ρόλο του ασβεστίου και των άλλων μεταλλικών στοιχείων είναι η οξεο - βασική(αλκαλική) ισορροπία. Αυτό εκφράζεται με την κλίμακα ph, η οποία κυμαίνεται από 0 έως 14. Ένα ph 7 είναι ουδέτερο, ενώ για τιμές μικρότερες του 7 είναι όξινο και για τιμές μεγαλύτερες του 7 αλκαλικό. Στο σώμα, τα οξέα - τα οποία είναι διαβρωτικά - γενικά είναι αποτέλεσμα μεταβολικών διαδικασιών όπως η κίνηση και η αναπνοή και είτε εκκρίνονται είτε εξουδετερώνονται από μέταλλα 20 SAFE

ή μεταλλικά άλατα που είναι αλκαλικά. Για κανονικό μεταβολισμό, το αίμα πρέπει να είναι ελαφρά αλκαλικό με ένα ph περίπου 7.45 και η ανατροπή αυτής της ισορροπίας έστω και ελάχιστα, έχει σοβαρές συνέπειες. Ένα αλκαλικό ph 7.9 μπορεί να οδηγήσει σε τέτανο και θάνατο, ενώ ένα όξινο ph 6.9 μπορεί να προκαλέσει ένα πιθανό μοιραίο διαβητικό κώμα. Με κανονικό ph το σώμα είναι σε ομοιόσταση. Το σώμα έχει ένα πλήθος μηχανισμών για να διατηρεί την οξεο-αλκαλική ισορροπία: • Κατά τη διάρκεια της αναπνοής τα κύτταρα δίνουν ανθρακικό οξύ, το οποίο γίνεται διοξείδιο του άνθρακα και αποβάλλεται μέσω των πνευμόνων, μειώνοντας το φορτίο οξέων, • Οι μυϊκές κινήσεις δημιουργούν γαλακτικό οξύ από γλυκογόνο (αποθηκ. υδατάνθρακες) και δημιουργείται ενέργεια, αυξάνοντας την

οξύτητα, • Τα νεφρά ρυθμίζουν την ισορροπία οξέων-βάσεων, αποβάλλοντας είτε περισσότερο όξινα είτε περισσότερο αλκαλικά ούρα, ανάλογα από το τι χρειάζεται, • Αν το αίμα είναι πολύ όξινο, τα οστά απελευθερώνουν ασβέστιο και άλλα ρυθμιστικά άλατα στο κυκλοφορικό σύστημα μέσω οστική επαναρρόφησης. • Όταν μεταβολίζεται, το φαγητό που τρώμε προσθέτει στην οξεο-βασική ισορροπία ανάλογα με το αν αφήνει οξέα (ανθρακικό, φωσφορικό, θειικό) ή ρυθμιστικά (περισσότερο ασβέστιο, σίδηρο, μαγνήσιο, κάλιο και νάτριο) κατάλοιπα. Τα περισσότερα φρέσκα προϊόντα είναι αλκαλικά (φρούτα, λαχανικά, φύκια, σως σόγιας, αλάτι). Οι πρωτεΐνες και οι υδατάνθρακες όπως η ζάχαρη, το αλεύρι, τα όσπρια, οι σπόροι, τα ψάρια, τα πουλερικά, το κρέας και τα αβγά είναι όξινα. (WDDT vol 9 no 10: 1-5)

Οξέωση

Η ελάχιστη απόκλιση προς την οξύτητα στο κυκλοφορικό – ονομάζεται οξέωση – αφαιρεί ασβέστιο από τα οστά για να κάνει το αίμα πιο αλκαλικό. (Am J Clin Nutr, 2004; 79:4-5). Μελέτες σε πειραματόζωα απέδειξαν ότι η μεταβολική οξέωση διεγείρει την οστική επαναπορρόφηση και αναστέλλει την διάπλαση των οστών. (Cur Opin Nephrol Hypertebs, 2004; 13; 42336). O Dr Colin Campbell, από το πανεπιστήμιο της Κορνουάλης, σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και την Κινέζικη Ακαδημία Προληπτικής Ιατρικής στο Πεκίνο, διεξήγαγαν μία σημαντική εργασία πάνω στα διαιτολογικά πρότυπα και τη διατροφική κατάσταση του Κινέζικου πληθυσμού στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Ανακάλυψαν ότι τα επίπεδα οξέων και ασβεστίου στα ούρα μεσόκοπων και ηλικιωμένων γυναικών ήταν άμεσα εξαρτημένα από τη διατροφή. Τα φαγητά που χαρακτηρίζονται όξι-

Point να αύξαναν το ασβέστιο στα ούρα. Η ζωική πρωτεΐνη φαινόταν να είναι ένοχη, ενώ η φυτική πρωτεΐνη όχι (Campbell TC, Campbell TM, The China Study: The most comprehensive study of nutrition ever conducted and the startling implications for diet, weight loss and long-term health. Dallas, TX: Bendella Books). Αυτό ίσως εξηγεί γιατί οι χορτοφάγοι έχουν χαμηλότερα επίπεδα οστεοπόρωσης από τους κρεατοφάγους. Έτσι, υπερβολική πρόσληψη όξινων φαγητών αποστραγγίζει το ασβέστιο και άλλα μέταλλα από τα οστά. Η κρεατοφαγία είναι μία πιθανή αιτία οξέωσης αλλά, πιο συχνά, αιτία είναι η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης και άλευρου, καθώς η σύγχρονη διατροφή περιλαμβάνει ραφιναρισμένους υδρογονάνθρακες όπως ζυμαρικά, μπισκότα, κέικ, άσπρο ψωμί, επεξεργασμένο ρύζι. Στους ραφιναρισμένους υδρογονάνθρακες δεν δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή, κυρίως λόγω της ατυχούς παρανόησης ότι «όλοι οι υδρογονάνθρακες είναι ισοδύναμοι». H Christiane Northrup, MD, συγγραφέας του «The wisdom of menopause» (Bantam, 2006) αναφέρει ότι η οστεοπόρωση συναντιέται συχνότερα σε χώρες όπου η διατροφή περιλαμβάνει ραφιναρισμένους υδρογονάνθρακες. Τα γαλακτοκομικά προϊόντα και το τόφου (αν είναι φτιαγμένο με ανθρακικό ασβέστιο) είναι ρυθμιστικά τρόφιμα που θα ισορροπούν και από τις δύο πλευρές καθώς περιέχουν ασβέστιο (αλκαλικό) και πρωτεΐνη (όξινο). Έτσι, σε ένα διαιτολόγιο υψηλό σε ζάχαρη, αλεύρι και/ ή κρέας και χαμηλό σε λαχανικά και φρούτα, τα γαλακτοκομικά θα κάνουν το σώμα αλκαλικό εξαιτίας του ασβεστίου που περιέχουν. Αντίθετα σε ένα διαιτολόγιο πλούσιο σε φρούτα, πράσινα λαχανικά και πατάτες και φτωχό σε πρωτεΐνες, τα γαλακτοκομικά θα παρέχουν πρωτεΐνη. Το σημαντικό βέβαια είναι να τρώμε και από τις δύο ομάδες τροφών (όξινες και αλκαλικές). Υπερβολικές ποσότητες από όξινες τροφές αποβάλλουν τα μεταλλικά στοιχεία από τα οστά και τα δόντια, ενώ υπερβολικές ποσότητες από αλκαλικές τροφές δημιουργούν λαχτάρα για γλυκά ή υδατάνθρακες για να εφοδιάσουν με αντισταθμιστικές όξινες τροφές. Οι καλύτερες αλκαλικές τροφές, ειδικά σε μία δίαιτα με ελάχιστα ή καθόλου γαλακτοκομικά, όπως προτείνω, είναι μαγειρεμένα ή ωμά πράσινα λαχανικά, καρότα, ραπανάκια, ρέβες, μπρόκολο και λιωμένος ή κομμένος φρέσκος μαϊντανός που περιέχoυν ασβέστιο και βιταμίνη C καθώς και εργοστερόλη, πρόδρομος της βιταμίνης D, που βοηθά το σώμα να απορροφήσει και να αξιοποιήσει το ασβέστιο. Σημειώστε πάντως, ότι αν και το σπανάκι και το σέσκουλο είναι πλούσια σε ασβέστιο, είναι επίσης πλούσια σε οξαλικό οξύ, το οποίο παρεμβαίνει στην πρόσληψη ασβεστίου. SAFE 21

Point / Γράφει η Τερέζα Ζώρζου - AURA VITAE, www.auravitae.gr

[Χημικά κοκτέιλ]

Επικίνδυνα τοξικά στα καλλυντικά από το συνδυασμό αβλαβών συστατικών

νωρίζουμε καλά τους κινδύνους διαφόρων μεμονωμένων χημικών ουσιών, καθώς δρουν αθροιστικά και δηλητηριάζουν τον οργανισμό. Τι συμβαίνει όμως όταν αυτές οι μεμονωμένες ουσίες συνδυαστούν; Οι επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι ακόμη και οι σχετικά ασφαλείς χημικές ουσίες μπορούν να 22 SAFE

αλληλεπιδράσουν όταν συνδυάζονται η μια με την άλλη, δημιουργώντας μια νέα, ενδεχομένως επισφαλή χημική ουσία. Είναι ψευδαίσθηση να υποτεθεί ότι κάθε χημική ουσία ενεργεί ανεξάρτητα από άλλες χημικές ουσίες στο ίδιο προϊόν, παρότι αυτό είναι που κάνουν οι τρέχουσες εξεταστικές μέθοδοι κυβερνητικών κανονισμών

και τοξικολογίας. Ακόμα κι αν τα σύγχρονα καλλυντικά είναι ένα περίπλοκο μίγμα ποικίλων χημικών ουσιών, οι τρέχοντες νόμοι αγνοούν τη δυνατότητα των διαλογικών αποτελεσμάτων. Όπως γνωρίζουμε με τις νιτροζαμίνες, ακόμη και δύο αβλαβή συστατικά μπορούν να δημιουργήσουν μια τοξίνη όταν συνδυαστούν. Είναι πλέον

Point γνωστό ότι τα χημικά όταν βρεθούν μαζί έχουν συνέργεια μεταξύ τους και οι ιδιότητές τους πολλαπλασιάζονται. Αν και η έκθεση σε μια ενιαία τοξίνη μπορεί να ανεχτεί καλά από το σώμα, οι σύνθετοι συνδυασμοί συνθετικών χημικών ουσιών μπορούν να είναι επισφαλείς. Έως ότου όμως αρχίσουν οι τοξικολόγοι πραγματικά να ανησυχούν για αυτό, οι καταναλωτές δεν έχουν κανένα τρόπο να αξιολογήσουν τους κινδύνους αυτών των χημικών κοκτέιλ. Στο εμπόριο κυκλοφορούν περισσότερες από 100.000 χημικές ουσίες. Άγνοια για τα χημικά - τοξικά συστατικά στα καλλυντικά δηλώνουν οι περισσότερες Ελληνίδες. Αγοράζουν τα προϊόντα τους όχι βάσει αναγραφομένων συστατικών αλλά βασιζόμενοι κυρίως στο όνομα της φίρμας και στα πολλά υποσχόμενα. Η WWF δηλώνει ότι: «η αγορά καλλυντικών είναι μια λοταρία, καθώς σπάνια μπορούμε να προσδιορίσουμε εάν υπάρχουν ή όχι επικίνδυνες ουσίες». Καμία τοξική ουσία δεν έχει θέση στον ανθρώπινο οργανισμό. Η συγκέντρωση μάλιστα αυτών στη λέμφο και στους ιστούς προκαλούν τις περισσότερες αρρώστιες.

ο κατασκευαστής άλλαξε τη φόρμουλα. Ή μπορεί ένα φάρμακο που παίρνετε εκείνη την συγκεκριμένη περίοδο να δημιουργεί μια υπερευαισθησία. Η ηλικία μπορεί να είναι ένας άλλος παράγοντας. Κανονικά, όσο νεώτερος είναι κανείς, τόσο λιγότερη ανοχή έχει σε ορισμένες χημικές ουσίες. Τα παιδιά στην ανάπτυξή τους είναι πολύ πιο ευάλωτα στην περιβαλλοντική τοξικότητα και έχουν μεγάλη ανάγκη για καθαρά προϊόντα. Έχει αρχίσει να παίρνει διαστάσεις επιδημίας το έκζεμα και η ατοπική δερματίτιδα σε βρέφη και παιδιά.

Αίσθηση και Ευαισθησίες

Ένα κορίτσι δώδεκα – δεκατριών ετών, ακριβώς όταν αρχίζει να φοράει καλλυντικά, μπορεί να μην είναι σε θέση να ανεχτεί την ίδια ποσότητα μιας χημικής ουσίας συγκριτικά με μια γυναίκα σαράντα ετών. Αλλά ακριβώς επειδή έχετε περάσει την εφηβεία, μην υποθέσετε ότι είστε ασφαλείς από τις χημικές ευαισθησίες. Οι ενήλικοι μπορούν ξαφνικά να αναπτύξουν δυσμενείς αντιδράσεις στα εξοικειωμένα προϊόντα γιατί, καθώς γερνάμε, συσσωρεύονται τα αυξανόμενα επίπεδα περιβαλλοντικών τοξινών που μπορούν να εξασθενίσουν τη φυσική μας αντίσταση σε κάποιες χημικές ουσίες. Η πίεση, η ασθένεια, ακόμη και οι ορμονικές αλλαγές όπως η εγκυμοσύνη ή η εμμηνόπαυση μπορούν επίσης να προκαλέσουν την αρχή της χημικής ευαισθησίας.

Οι βιομηχανίες καλλυντικών εξετάζουν συνήθως τα προϊόντα τους για τις κοινές ευαισθησίες. Μπορεί να φαντάζει δευτερεύουσα έγνοια σε σύγκριση με τις γνωστές απειλές της μακροπρόθεσμης χρήσης χημικών ουσιών, αλλά όταν το 20% του πληθυσμού πάσχει από ευαισθησίες στις χημικές ουσίες που βρίσκονται συχνά στα καλλυντικά, είναι παρά πολύ σημαντικό. Στην πραγματικότητα, υπολογίζεται ότι, σε ένα έτος, περισσότερες από 200.000 επισκέψεις στην εντατική σχετίζονται με αλλεργικές αντιδράσεις από τη χρήση χημικών τοξικών ουσιών που περιέχονται στα καλλυντικά. Η εξέλιξη των χημικών ευαισθησιών μπορεί να εμφανιστεί οποιαδήποτε στιγμή, ακόμα κι αν χρησιμοποιείτε ένα συγκεκριμένο προϊόν για χρόνια. Ίσως

Εάν έχετε μια δυσμενή αντίδραση σε ένα προϊόν καλλυντικής ή προσωπικής φροντίδας, σταματήστε αμέσως τη χρήση του. Εάν η αντίδραση είναι σοβαρή, επισκεφθείτε αμέσως έναν γιατρό και συζητήστε τις πιθανές χημικές αιτίες για τα συμπτώματά σας. Εάν μπορείτε να επισημάνετε ποιο προϊόν προκάλεσε το πρόβλημα, ειδοποιήστε τον κατασκευαστή. Υπάρχουν προφυλάξεις που μπορείτε να πάρετε εάν πάσχετε από μακροπρόθεσμες ευαισθησίες. Διαβάστε την ετικέτα των συστατικών προτού αγοράσετε οποιοδήποτε καλλυντικό. Εάν δεν είστε βέβαιοι ότι ένα συγκεκριμένο αλλεργιογόνο συμπεριλαμβάνεται σε ένα συγκεκριμένο προϊόν, ελάτε σε επαφή με τον κατασκευαστή προτού να το χρησιμοποιήσετε. Εάν ξέρετε ότι είστε επιρρεπείς σε χημικές ευαισθησίες, κάνετε μια απλή δερματική δοκιμή προτού χρησιμοποιήσετε οποιοδήποτε νέο προϊόν. Απλώς απλώστε μια μικρή ποσότητα του προϊόντος στο εσωτερικό του αγκώνα σας και ελέγξετε την περιοχή μετά από 24 ώρες. Εάν παρατηρήσετε κάποια κοκκινίλα ή ερεθισμό του δέρματος, ή εάν σας καίει ή σας φαγουρίζει, μη χρησιμοποιήστε το προϊόν. Εάν δημιουργηθούν ξαφνικά πανάδες στο δέρμα σας ερευνήστε τα συστατικά των προϊόντων που χρησιμοποιείτε. Σίγουρα δεν ευθύνονται μόνο τα καλλυντικά για όλες αυτές τις αιτίες, παίζουν όμως ένα σημαντικό ρόλο. Είναι μύθος ότι τα προϊόντα καθημερινής φροντίδας που περιέχουν φυσικά – οργανικά συστατικά δεν έχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα στο δέρμα. Αντίθετα αυτά τα καλλυντικά μπορούν και το αποδεικνύουν συνεχώς ότι πραγματοποιούν αυτό που υπόσχονται (αντιγήρανση-σύσφιξη-λεύκανση-αναζωογόννηση κ.α.) και όλα αυτά χωρίς παρενέργειες. Πρέπει να θυμόμαστε ότι ομορφιά και υγεία είναι θετικές σκέψεις και θετικά συναισθήματα. Ισορροπία και αρμονία στη ζωή μας συνθέτουν μια απαράμιλλου κάλλους εσωτερική και εξωτερική ομορφιά. SAFE 23

Point / Γράφει ο Γιώργος Φαρφαράς, http://farfaras.blogspot.com

Παιδικά σαμπουάν με τοξικές ουσίες

δώ και πολλά χρόνια, πλένουμε και λούζουμε και πλατσουρίζουμε τα παιδιά μας με «απαλά» και «δερματολογικά» και «κλινικά» ελεγμένα και «υποαλλεργικά» σαμπουάν που παράγονται από πετρέλαιο και συνθετικές ενώσεις που παράγουν καρκινογόνες ουσίες, διοξίνη και φορμαλδεύδη. Με βάση τα αποτελέσματα έρευνας (1) που αποκάλυψε την ύπαρξη καρκινογόνων ουσιών στα βρεφικά προϊόντα, γονείς και άλλοι καταναλωτές κατέθεσαν μήνυση στις 19 Μαρτίου στην πολιτεία Michigan μεταξύ των άλλων κατά των εταιρειών Johnson & Johnson, Procter and Gamble, Kimberly Clark, Gerber και Mustela, απαιτώντας ιατρική παρακολούθηση των παιδιών και άλλων που χρησιμοποίησαν τα προϊόντα για την μέτρηση των κινδύνων για την υγεία τους από την έκθεση σε καρκινογόνες ουσίες. Οι χημικές ουσίες Διοξίνη 1-4 και Φορμαλδεΰδη σχετίζονται με καρκίνο και δερματικές αλλεργίες και δεν αναγράφονται στην συσκευασία του προϊόντος καθώς είναι ακαθαρσίες διαδικασιών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή καλλυντικών ΔΙΟΞΙΝΗ 1-4 Παράγεται κατά την αιθοξυλίωση (ethoxylation) όπου τα συστατικά των καλλυντικών επεξεργάζονται με αιθυλενοξείδιο, για την διάλυση λιπαρών ουσιών μέσα στο νερό και την δημιουργία καθαριστικών ουσιών, απορρυπαντικών, αφρών για σαμπουάν, σε οδοντόκρεμες, προϊόντα υγιεινής και σαπούνια ή καθαριστικά για οικιακή και βιομηχανική χρήση. Είναι απαγορευμένη ουσία στα καλλυντικά στην ΕΕ και τον Καναδά. Βρέθηκε σε 32 από τα 48 προϊόντα που ελέγχθηκαν (67%). Πολύ συνηθισμένες ουσίες στα παιδικά καλλυντικά που 24 SAFE

Μήνυση κατά εταιρειών για διοξίνη και φορμαλδεΰδη σε βρεφικά και παιδικά καλλυντικά παράγεται με αιθοξυλίωση είναι το Sodium laureth sulfate, PEG -100 stearate, Polyethylene, Ceteareth20. Από διάφορες μελέτες, κατηγορίες ουσιών που επιμολύνονται είναι αυτές με κατάληξη (-eth) όπως myreth, oleth, laureth, cet-eareth, αυτές που ξεκινούν με PEG και άλλες που περιέχουν στο όνομα τους

polyethylene, polyethylene glycol, polyoxyethylene, ή oxynol. Η διοξίνη αποτελεί κίνδυνο και για τους εργαζόμενους κατά την παραγωγή τους αλλά και για το περιβάλλον. Από τον Παγκόσμια Οργανισμό Υγείας θεωρούνται τα καλλυντικά ως σημαντική πηγή απελευθέρωσης διοξίνης στις δεξαμενές νερού.

Point ΦΟΡΜΑΛΔΕΥΔΗ Ύποπτη καρκινογόνος ουσία που χρησιμοποιείται μόνη της σαν συντηρητικό ή ελευθερώνεται στα καλλυντικά από διάφορα άλλα συντηρητικά όπως Quaternium-15, DMDM hydantoin, Imidazolidinyl urea, Diazolidinyl urea, Sodium Hydroxymethylglycinate. Είναι απαγορευμένη ουσία στην Σουηδία και της Ιαπωνία ενώ επιτρέπεται στον Καναδά σε συγκέντρωση μέχρι 0.2%. Στην ΕΕ επιτρέπεται μέχρι 0.1% για τα προϊόντα για την περιποίηση του στόματος και 0,2 για τα υπόλοιπα προϊόντα, ενώ τα τελικά προϊόντα που περιέχουν φορμαλδεΰδη ή ουσίες που ελευθερώνουν φορμαλδεΰδη πρέπει να περιλαμβάνουν υποχρεωτικά στην επισήμανση την ένδειξη: «περιέχει φορμαλδεΰδη», εφόσον η συγκέντρωση φορμαλδεΰδης στο τελικό προϊόν υπερβαίνει το 0,05 %. Βρέθηκε σε 23 από τα 28 προϊόντα που ελέγχθηκαν (82%). ΤΟΞΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΩΝ Βρέφη και μωρά έρχονται σε επαφή καθημερινά με πολλά προϊόντα με πολλές και διαφορετικές συνθετικές ουσίες. Στην ίδια έρευνα, βρέθηκαν σε 17 από τα 28 προϊόντα που ελέγχθηκαν (61%) να περιέχουν και τις δύο ουσίες, διοξίνη και φορμαλδεΰδη. Σε άλλα προϊόντα που δεν ανιχνεύθηκαν αυτές οι ουσίες, άλλες και ίσως πιο επικίνδυνες ουσίες όπως συνθετικά χρώματα και αρώματα είχαν χρησιμοποιηθεί. Ο νομοθέτης απαιτεί αξιολόγηση της ασφάλειας που παρουσιάζει το τελικό προϊόν για την ανθρώπινη υγεία. Για το σκοπό αυτό, ο κατασκευαστής θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις γενικές τοξικολογικές ιδιότητες των συστατικών, τη χημική τους δομή και το επίπεδο της έκθεσης του καταναλωτή στα συστατικά αυτά αλλά και τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά έκθεσης των περιοχών του σώματος στα οποία εφαρμόζεται το προϊόν ή του πληθυσμού για τον οποίο προορίζεται. Απαιτεί μάλιστα ειδική

αξιολόγηση για τα καλλυντικά προϊόντα που προορίζονται για χρήση από παιδιά κάτω των τριών ετών και για τα καλλυντικά προϊόντα που προορίζονται αποκλειστικά για χρήση στην ιδιαίτερη εξωτερική προσωπική υγιεινή. Επιτρέπει όμως ο νομοθέτης «απόσταγμα (πετρελαίου), μεσαία υδρογονοαποθειωμένα (αριθ. CAS 64742-80-9) και βαζελίνη (πετρελαίου), κατεργασμένη με αλουμίνα (αριθ. CAS 85029-74-9) και δεκάδες παράγωγα πετρελαίου όταν «είναι γνωστή η όλη πορεία της διύλισης και μπορεί να αποδειχθεί ότι η ουσία από την οποία προέρχεται δεν είναι καρκινογόνος». ΤΟΞΙΚΑ ΔΩΡΑ ΣΕ ΝΕΕΣ ΜΗΤΕΡΕΣ Ήδη από τον Σεπτέμβριο του 2008, η «Επιτροπή για την Aειφόρο Aνάπτυξη για την Υγεία» (C2DS) απηύθυνε έκκληση στα μαιευτήρια της Γαλλίας να σταματήσουν τη διανομή δωρεάν καλλυντικών προϊόντων για μωρά στις νέες μητέρες, προϊόντα τα οποία αποτελούν επικίνδυνο κοκτέιλ τοξικών ενώσεων. Οι επιστήμονες, ο τοξικολόγος Andre Cicolella, ο παιδίατρος και ενδοκρινολόγος Charles Sultan με επικεφαλής τον καθηγητή

Dominique Belpomme (ογκολόγος στο Νοσοκομείο Georges Pompidou και πρόεδρος της ARTAC – Ένωση για την Έρευνα Αντικαρκινικών Θεραπειών κατέληξαν σε συμπεράσματα που θα ανησυχήσουν τις μητέρες που καθημερινά χρησιμοποιούν υγρά μαντηλάκια, αφρόλουτρα και σαμπουάν για να καθαρίσουν τα μωρά τους. Τα καλλυντικά για μωρά ή παιδιά δεν διαφέρουν από αυτά για τους ενήλικες παρά μόνο στην συσκευασία. Κρέμες και λοσιόν για το σώμα ή το πρόσωπο, αφρόλουτρα, κρέμες για την αλλαγή πάνας, υγρά μαντηλάκια… όλα υπόσχονται την «προστασία του δέρματος του βρέφους», «κλινικά δοκιμασμένα», «δερματολογικά ελεγμένα», «εγκεκριμένα από γιατρούς» ακόμα και «υποαλλεργικά» χαρακτηριστικά που δεν συμβαδίζουν με την σύνθεση τους. Για να διαβάσετε τον κατάλογο των συστατικών που χρησιμοποιούνται ίσως χρειάζεται πτυχίο χημείας για να αποκωδικοποιήσετε ουσίες όπως phenoxyethanol, mιthylparaben, propylparaben, butylparaben, isobutylparaben, EDTA. Οι περισσότερες από τις τοξικές ουσίες που χρησιμοποιούνται ανησυχούν

SAFE 25

Point τους επιστήμονες επειδή είναι ενδοκρινικοί διαταράκτες δηλαδή επηρεάζουν το σύστημα των ορμονών και μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα γονιμότητας, γενετικές ανωμαλίες, νευρολογικές διαταραχές και καρκίνο. Παρόλο που οι διάφορες αυτές ουσίες έχουν δοκιμαστεί, και οι συγκεντρώσεις που χρησιμοποιούνται είναι πολύ μικρές, οι ερευνητές φοβούνται για τις συνδυασμένες επιδράσεις όλων αυτών των χημικών ουσιών. Στην περίπτωση των καλλυντικών, δεν είναι ότι η δόση κάνει το δηλητήριο, αλλά η επαναλαμβανόμενη και μεγάλης διάρκειας έκθεση σε ιδιαίτερα ευαίσθητους οργανισμούς όπως τα βρέφη και τα παιδιά. Διαβάστε: 1. Κατεβάστε ολόκληρη την έρευνα από την σελίδα της Εκστρατείας για Ασφαλή Καλλυντικά http://www. safecosmetics.org/downloads/NoMoreToxicTub_ Mar09Report.pdf 2. Ασφαλή καλλυντικά http://www.facebook.com/home. php#/group.php?gid=135052600077

26 SAFE

Απο την ομάδα του tvxs.gr

Καρκίνος του στόματος από τις τσίχλες νικοτίνης;

υσχέτιση του καρκίνου του στόματος με τη νικοτίνη ανακάλυψαν επιστήμονες του πανεπιστημίου Queen Mary του Λονδίνου. Η σχετική έρευνα οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η χρήση για μεγάλο χρονικό διάστημα στοματικών φαρμακευτικών σκευασμάτων νικοτίνης, όπως οι τσίχλες και οι παστίλιες, αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου. Σύμφωνα με την έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο διαδικτυακό επιστημονικό περιοδικό PLoS ONE, τα επίπεδα νικοτίνης σε παστίλιες και τσίχλες μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του στόματος. Η νικοτίνη είναι η εξαιρετικά εθιστική ουσία του τσιγάρου, η οποία χρησιμοποιείται ευρέως και σε θεραπείες υποκατάστασης. Σε αντίθεση με άλλα συστατικά του τσιγάρου, όπως η πίσσα και το μονοξείδιο του άνθρακα, μέχρι σήμερα δεν αποτελούσε πιθανή αιτία καρκινογένεσης. Οι επιστήμονες ερεύνησαν την επίδραση του γονιδίου FOXM1 στον καρκίνο του στόματος. Το γονίδιο αυτό είναι ήδη γνωστό για την εμφάνιση υψηλών επιπέδων σε πολλούς τύπους καρκίνου. Ο επικεφαλής της έρευνας, Dr. Teh, δήλωσε ότι «η έρευνα αποκάλυψε ότι το FOXM1 ενισχύθηκε κατά τα πρωταρχικά στάδια του καρκίνου του στόματος. Αυτό σημαίνει ότι αν κάποιος εμφανίζει υψηλά επίπεδα του FOXM1 στο στόμα του, το γεγονός αυτό θα μπορούσε να καταδείξει αρχικά στάδια καρκίνου». Παράλληλα με την εξέταση της επίδρασης του FOXM1, οι ερευνητές

μελέτησαν την επιρροή διαφορετικών συστατικών του καπνού στα ανθρώπινα στοματικά κύτταρα. «Ήταν έκπληξη για μας όταν ανακαλύψαμε ότι η νικοτίνη αυξάνει τα επίπεδα του FOXM1 στα κύτταρα. Χρησιμοποιήσαμε την ίδια ποσότητα νικοτίνης που περιλαμβάνεται στα υποκατάστατα του τσιγάρου, όπως οι τσίχλες, και η ποσότητα ήταν αρκετή ώστε να ενεργοποιηθεί το γονίδιο», είπε ο Dr. Teh. Οι Έλληνες επιστήμονες, από την άλλη, τονίζουν ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις που να συνδέουν τη νικοτίνη με την εμφάνιση του καρκίνου. Το γεγονός αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι η νικοτίνη δεν βλάπτει την υγεία. Μιλώντας στην εφημερίδα «Τα Νέα», η κ. Ιωάννα Μητρούσκα, πνευμονολόγος και υπεύθυνη του Ιατρείου Διακοπής Καπνίσματος, στο Πανεπιστημιακό

Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου, τόνισε ότι «η νικοτίνη προάγει την έκκριση κάποιων ουσιών που ίσως να επιταχύνουν την εμφάνιση ή την εξέλιξη νεοπλασματικών παθήσεων. Αυτό ωστόσο προϋποθέτει πως υπάρχει ήδη το πρόβλημα». «Παρ΄ όλα αυτά, τα φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν νικοτίνη είναι τα πρώτα που πήραν έγκριση από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDΑ) και συνεπώς υπάρχει μια ογκώδης βιβλιογραφία για τη δράση τους σε ό,τι αφορά στη διακοπή του καπνίσματος. Και βέβαια, το τσιγάρο είναι σαφώς πιο επικίνδυνο», προσθέτει η κ. Μητρούσκα, συμπληρώνοντας ότι τα σκευάσματα αυτά αποτελούν σήμερα μία από τις πρώτες επιλογές γιατρών και θεραπευτών. SAFE 27

Point / Dr Mercola

[Black Raspberries]

Τα μαύρα σμέουρα καθυστερούν τον καρκίνο αλλάζοντας εκατοντάδες γονίδια

έα έρευνα προτείνει δυναμικά ότι ένα μίγμα προληπτικών παραγόντων που βρέθηκαν σε συμπυκνωμένα μαύρα σμέουρα θα μπορούσε να εμποδίσει την ανάπτυξη του καρκίνου πιο αποτελεσματικά από ότι μεμονωμένοι παράγοντες που στοχεύουν να σταματήσουν τη λειτουργία ενός συγκεκριμένου γονιδίου. Οι ερευνητές εξέτασαν το αποτέλεσμα μαύρων σμέουρων, αποξηραμένων σε ψύξη κενού αέρος, επάνω σε γονίδια επηρεασμένα από ένα χημικό καρκινογόνο μέσα σε ζωϊκό μοντέλο καρκίνου του οισοφάγου. Το καρκινογόνο επέδρασε στη δραστηριότητα 2.200 γονιδίων στους οισοφάγους 28 SAFE

των ζώων μέσα σε μόλις μία εβδομάδα. Πάντως, 460 από εκείνα τα γονίδια επανήλθαν σε κανονική δραστηριότητα σε ζώα τα οποία κατανάλωναν σκόνη μαύρων σμέουρων αποξηραμένων σε ψύξη κενού αέρος. Τα μαύρα σμέουρα περιέχουν πολλές βιταμίνες, μέταλλα, φαινόλες και φυτοστερόλες, που είναι ουσίες γνωστές, ξεχωριστά η κάθε μία, για την πρόληψη του καρκίνου στα ζώα. (Πηγές: Science Blog, Cancer Research)

Σχόλια του Δρ. Mercola:

Όπως πάντα, οι λύσεις σε πολλές χρόνιες ασθένειες είναι ακριβώς μπροστά στα μάτια μας, με την μορφή των φυ-

σικών τροφών. Αν και για τους περισσότερους ανθρώπους είναι καλύτερο να τρώνε άφθονα λαχανικά παρά φρούτα (εξαιτίας της ζάχαρης που περιέχουν), τα μούρα σφύζουν από ιδιότητες που καταπολεμούν ασθένειες και ολοφάνερα έχουν πολλά ωφέλη υγείας να προσφέρουν. Για παράδειγμα: • Τα μπλε μούρα περιέχουν αντιοξειδωτικά τα οποία μπορούν να καθυστερήσουν τη διαδικασία της γήρανσης και να μειώσουν τη βλάβη των κυττάρων που πιθανό να οδηγήσει σε καρκίνο. • Τα κεράσια είναι πλούσια σε queritrin – ένα φλαβονοειδές το οποίο είναι ισχυρός αντικαρκινικός παράγοντας –

Point και ελλαγικό οξύ (άλλος ένας ισχυρός αντικαρκινικός παράγοντας). • Οι φράουλες περιέχουν φυτοθρεπτικά στοιχεία που ονομάζονται φαινόλες και προστατεύουν την καρδιά, καταπολεμούν τον καρκίνο και είναι αντιφλεγμονώδη. • Τα μαύρα μούρα περιέχουν αντιοξειδωτικά, βιταμίνες C και E και ελλαγικό οξύ, που όλα πιθανό να προστατεύουν από καρκίνο και να καταπολεμούν χρόνιες ασθένειες. • Τα βακκίνια – είδος μούρων – είναι πλούσια σε πολυφαινόλες, ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό, και οι ερευνητές έχουν ανακαλύψει ότι πιθανό να εμποδίζουν την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων του ανθρώπινου μαστού και να περιορίζουν τον κίνδυνο ουλίτιδας και στομαχικών ελκών. • Το μούρο acai, ένα Βραζιλιάνικο μούρο, περιέχει αντιοξειδωτικά που καταστρέφουν καλλιεργούμενα ανθρώπινα καρκινικά κύτταρα. Πράγματι, τα μούρα προκάλεσαν μια αυτοκαταστροφική αντίδραση σε περισσότερα από 86% των κυττάρων λευχαιμίας που ελέχθηκαν. Τα μαύρα σμέουρα φαίνεται ότι είναι ιδιαίτερα ισχυρά στην καταπολέμηση του καρκίνου. Αυτά τα φρούτα είναι στην πραγματικότητα διαφορετικά από τα κόκκινα σμέουρα και τα μαύρα μούρα και είναι πιο δύσκολο να βρεθούν επειδή δεν υπάρχουν πολλοί καλλιεργητές. Εν τω μεταξύ, μόνο ένα μικρό ποσοστό αυτών των μούρων πωλούνται φρέσκα, το οποίο σημαίνει ότι αν θέλετε να απολαύσετε μαύρα σμέουρα ίσως να χρειαστεί να ψάξετε για κατεψυγμένα. Είναι ενδιαφέρον ότι, ενώ τα μπλε μούρα είναι ψηλά στον κατάλογο περιεκτικότητας σε αντιοξειδωτικά, τα μαύρα σμέουρα έχουν περίπου τρεις φορές τα επίπεδα αντιοξειδωτικών των μπλε μούρων, σύμφωνα με την Επιτροπή Σμέουρων και Μαύρων Μούρων του Όρεγκον (Oregon Raspberry & Blackberry Commission). Η χρωστική τους είναι επίσης τόσο απίστευτα σκούρα ώστε το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ (USDA), χρησιμοποιούσε χυμό μαύρων σμέ-

ουρων για τις σφραγίδες των κρεάτων για πολλά χρόνια.

Τα φρούτα δεν είναι για όλους

Παρά τα πολυάριθμα αντιοξειδωτικά τους, μεγάλες ποσότητες μούρων και άλλων φρούτων δεν είναι ιδανικές για όλους. Σε μεγάλο βαθμό, το αν ή όχι τα φρούτα είναι καλά για σας εξαρτάται από αρκετούς παράγοντες συμπεριλαμβανομένων: • Της τωρινής κατάστασης της υγείας σας • Του διατροφικού σας τύπου • Του είδους των φρούτων Αν είστε υπέρβαρος, έχετε διαβήτη ή υψηλή αρτηριακή πίεση, καλύτερα να αποφεύγετε τα φρούτα ή να τα περιορίζετε σε μια μικρή χούφτα μούρων την ημέρα. Αν είστε υγιής, μια μικρή ποσότητα φρούτων δεν αποτελεί πρόβλημα αρκεί να ακολουθείτε τις οδηγίες σχετικά με το δικό σας διατροφικό τύπο. Για παράδειγμα, αν είστε τύπος πρωτεΐνης, τα φρούτα γενικά δεν σας ωφελούν, με την εξαίρεση της καρύδας, η οποία έχει υψηλότερη περιεκτικότητα σε λίπος που είναι ωφέλιμο για τον τύπο πρωτεΐνης. Από την άλλη πλευρά, οι τύποι υδατανθράκων τείνουν να ωφελούνται από τα φρούτα και μπορούν να καταναλώσουν με ασφάλεια μέτριες ποσότητες. Αυτή είναι μια σημαστική διαφοροποίηση και όλοι οι διατροφικοί τύποι πρέπει να προσπαθούν να τρώνε πρωταρχικά τα συγκεκριμένα φρούτα που ταιριάζουν στη δική τους μοναδική βιοχημεία.

• Οι κόκκινες καυτερές πιπεριές • Τα μανιτάρια Τρώγοντας μια μεγάλη ποικιλία φρέσκων φρούτων, λαχανικών και μπαχαρικών τα οποία ανταποκρίνονται στο διατροφικό σας τύπο θα αποκτήσετε εκπληκτική προστασία ενάντια σε πολλούς καρκίνους και άλλες ασθένειες. Όπως τόνισαν οι ερευνητές της παραπάνω μελέτης, αν και τα μαύρα σμέουρα εμφανίζονται πολύ ελπιδοφόρα στην μάχη ενάντια στον καρκίνο, δεν επαρκούν από μόνα τους. Χρειάζεται να τρώτε ποικιλία τροφών πλούσιων σε θρεπτικά συστατικά οι οποίες θα συνεργαστούν για να διατηρήσουν το σώμα σας υγιές. Και φυσικά, η διατροφή, όσο σημαντική και αν είναι, αποτελεί μόνο μια πτυχή της πρόληψης του καρκίνου.

Ποιές άλλες τροφές καταπολεμούν τον καρκίνο;

Τα μούρα είναι εκπληκτική τροφή, αλλά δεν είναι η μόνη. Άλλες ισχυρές τροφές που μπορείτε να συμπεριλάβετε στην αντικαρκινική σας διατροφή είναι: • Τα μπρόκολα και οι νεαροί βλαστοί μπρόκολου • Τα μήλα • Το σκόρδο και το κρεμμύδι • Το πράσινο τσάι • Το κάρρυ σε σκόνη SAFE 29

Voice / Γράφει η Νίκη Τσέκου, δημοσιογράφος - συγγραφέας

Η Φασκομηλιά, οι Κομπογιαννίτες και οι Πρωταθλητές Το εποχικό γάλα

ο χειμώνα πίναμε αλιφασκιά, όπως λένε το φασκόμηλο στη Σαντορίνη. Σήμερα τα παιδιά δεν πίνουν φασκόμηλο, ούτε ως φάρμακο! Πίνουν ως ρόφημα μόνο γάλα, λες και μόνο το γάλα υπάρχει στη φύση! Θα μου πείτε ότι τα τωρινά παιδιά πίνουν και διάφορα αναψυκτικά και κονσερβοποιημένους χυμούς. Ναι, αλλά εγώ μιλώ για φυσικά προϊόντα! Εμείς χυμούς δεν πίναμε γιατί δεν είχαμε. Μακάρι να είχαμε φρέσκους χυμούς φρούτων! Είχαμε όμως σταφύλια, πεπόνια, καρπούζια, σύκα και 30 SAFE

φραγκόσυκα το καλοκαίρι, που τα τρώγαμε στην εποχή τους, φρέσκα. Το χειμώνα τρώγαμε τα σταφύλια σε σταφίδες και τα σύκα σε «σισαμόσυκα», ψημένα. Έβαζε η μάνα μου σουσάμι ανάμεσα σε δύο ανοιχτά ξερά σύκα, τα έκανε σάντουιτς και τα έψηνε στο φούρνο. Το γάλα τότε ήταν εποχικό προϊόν! Δεν πίναμε γάλα όλο το χρόνο, γιατί η κατσίκα μας δεν κατέβαζε γάλα όλο το χρόνο. Από μια- δυο κατσίκες, άρμεγε η μάνα μου το γάλα. Εγώ τη βοηθούσα κρατώντας μια κατσαρόλα εμαγιέ κάτω από τα πίσω πόδια της κατσίκας και είχα επιφορτιστεί με το σοβαρό καθήκον να προσέχω μην κλωτσήσει η κατσίκα την κατσαρόλα και χυθεί το πολύτιμο «άσπρο αίμα» που είχε αρμέξει η μάνα μου. Πίστευα τότε, γιατί έτσι μας είχαν πει, ότι το γάλα ήταν άσπρο αίμα και μας έδινε δύναμη! Η μεγαλύτερη αδερφή μου κράταγε

την κατσίκα από τα κέρατα για να μη φύγει και η μάνα άρμεγε. Φρςς, φρςς, έκανε το γάλα που έβγαινε ζεστό με ορμή από το μαστάρι της κατσικούλας μας κι έκανε αφρό μέσα στην κατσαρόλα. Μετά το βράζαμε, έκανε μια κρούστα άσπρη και βελούδινη, σαν το δέρμα της Αφροδίτης, από πάνω και το πίναμε. Εμένα μου άρεσε να ρίχνω μέσα και κριθαροκουλούρα, που τότε τη θεωρούσαμε παρακατιανή, αλλά αυτή είχαμε αντί για «κορν φλέϊκς». Όχι ότι δεν θα προτιμούσα τότε να έριχνα στο γάλα μου άσπρο ψωμί που το λέγανε «πολυτελείας», αλλά τέτοια πολυτέλεια δεν την είχαμε. Αργότερα κατάλαβα ότι δεν είναι πολυτέλεια το άσπρο ψωμί, αλλά η μαύρη σκληρή κουλούρα από αλεσμένο κριθάρι που καλλιεργούσαν οι γεωργοί στη Σαντορίνη. Σιτάρι δεν ευδοκιμούσε στο νησί μας. Δεν πίναμε και κάθε μέρα γάλα, γιατί δεν το θεωρούσαμε

Voice ρόφημα καθημερινό, αλλά φαγητό. Το τρώγαμε το μεσημέρι ή το βράδυ αντί για φαγητό. Όταν η κατσίκα δεν κατέβαζε πολύ γάλα, όσο αρμέγαμε, η μάνα μου το κρατούσε για να φτιάξει το τυρί που το λένε: «χλωρό», για να το βάλει στην άλμη και να έχουμε στο σπίτι τυρί όλη τη χρονιά. Η ανάγκη ήταν αυτή που μας έκανε να μην πίνουμε γάλα όλο το χρόνο, αφού δεν το είχαμε φρέσκο και το εβαπορέ ήταν ακριβό. Εξάλλου, όπως μας είχε πει ο δάσκαλος στο σχολείο, στην αρχαία Ελλάδα δεν έπιναν γάλα όλο το χρόνο, αλλά και όταν έπιναν, οι γιατροί της εποχής εκείνης δεν επέτρεπαν να το πίνουν όλοι και δεν θεωρούσαν όλα τα γάλατα ίδια. Θυμάμαι ότι μας είχε πει, ότι στην Αρκαδία, την αρχαία εποχή οι κάτοικοι δεν έπιναν φάρμακα την Άνοιξη, αλλά μόνο γάλα από ζώα που είχαν βοσκήσει στα χόρτα και τα βότανα. Τα βότανα κι άλλα γιατροσόφια χρησιμοποιούσε και η γιαγιά μου, τα έμαθε και η μάνα μου, τα έμαθα κι εγώ…

Τα γιατροσόφια

ο φασκόμηλο το πίναμε (όχι κάθε μέρα) ως ρόφημα που ήταν μυρωδάτο και θερμαντικό το χειμώνα. Δεν το πίναμε πάντοτε για φάρμακο, αν και εκείνο λειτουργούσε ως φάρμακο. Για φάρμακο είχαμε και το λεμόνι, το χαμομήλι, τις κομπρέσες με ξύδι, γαργάρες με θαλασσόνερο ή ρίγανη, ή κρασί σε πονόλαιμους και άλλα πολλά βότανα και εμπειρικές πρακτικές. Στην ιλαρά μας έδεσε η μάνα ένα κόκκινο πανί στο κατακόκκινό μας μέτωπο και σκέπασε με μπλε χαρτί τα τζάμια της κρεβατοκάμαρας, σαν εκείνο που ντύναμε τα εξώφυλλα των τετραδίων μας τότε. Το έκανε αυτό γιατί δεν

έπρεπε να έχει φως το δωμάτιο, για να μην πάθουν κάτι τα μάτια μας όπως έλεγε. Όταν ήρθε η σειρά του κοκίτη, μας έβραζε μολόχα και το βράδυ μας έβαζε και κοιμόμαστε σε μαξιλάρι που το είχε γεμίσει φύκια και κάναμε ήσυχο ύπνο, αφού σταματούσε ο βήχας με τα φύκια. Την παρωτίτιδα εμείς τότε τη λέγαμε μαγουλάδες. Την περάσαμε κι εμείς. Η μεγαλύτερη αδερφή μου την πέρασε πρώτα κι εγώ την κορόιδευα «χελώνα» γιατί μου φαινόταν το πρόσωπό της σαν της χελώνας με τα φουσκωμένα μάγουλα κάτω από τα αυτιά. Μετά κορόιδευαν οι αδερφές μου εμένα «χελώνα» και η μάνα μου έλεγε ότι ήταν καλό να περνάμε τις παιδικές ασθένειες σε μικρή ηλικία. Η θεία μου που είχε δυο γιους τους έφερνε κάθε μέρα στο σπίτι μας για να κολλήσουν μαγουλάδες τότε που ήταν μικροί, γιατί αν τις περνούσαν μεγάλοι, μπορεί να έχαναν τον ανδρισμό τους, όπως έλεγε. Ίσως από τότε μου έχει δημιουργηθεί η εντύπωση ότι γενικά στη ζωή, ό,τι δεν το περάσεις μικρός φυσιολογικά στην ώρα του, το περνάς μεγάλος με παρενέργειες! Εκείνο που θυμάμαι ήταν ότι σε όσους είχαμε μαγουλάδες μας έκαναν ένα σταυρό σε κάθε μάγουλο με μελάνι από εκείνο που έβαζαν τότε στο μελανοδοχείο για να γράφουν με την πέννα. Αυτοί που έγραφαν με πένα τότε ήταν λίγοι και συνήθως καλοντυμένοι! Γι’ αυτό λέγαμε ότι οι καλοντυμένοι ήταν ντυμένοι στην πέννα! Δεν ξέρω από τι ήταν φτιαγμένο το μελάνι με το οποίο μας σημάδευαν, αλλά επειδή εκείνη την εποχή πολλά μελάνια ήταν φτιαγμένα από διάφορα φυσικά υλικά (όπως όζους βελανιδιάς ή κουμαριάς, μελάνι σουπιάς, σκουριά κ.ά.) δεν ξέρω αν αυτά τα φυσικά υλικά είχαν κάποια ανακουφιστική δράση στην παρωτίτιδα, ή αν ο σταυρός που μας έκαναν στα μάγουλα ήταν αυτός που θεωρούσαν ότι θα μας βοηθήσει. Έψαξα, αλλά δεν βρήκα πού έχει τη ρίζα της αυτή η συνήθεια.

Δεν θυμάμαι να έδιναν και πολλή σημασία τότε οι γονείς στο συνάχι και τα ψιλοκρυολογήματα των παιδιών. Κανένα ζεστό, καμιά εντριβή με οινόπνευμα που μέσα είχαν μουλιάσει μικρές καυτερές πιπεριές και την περνούσαμε στο πόδι την αδιαθεσία. Έπρεπε να είμαστε πολύ άρρωστοι για να κρεβατωθούμε και να μην πάμε στο σχολείο. Εμένα μου άρεσε όταν δεν πήγαινα στο σχολείο, ακόμα κι αν με ταλαιπωρούσε ο πυρετός! Μου άρεσε γιατί ήμουν μοναχοκόρη στο σπίτι, αφού οι αδερφές μου ήταν στο σχολείο, η μάνα μου μού έκανε όλα τα χατίρια και έσφαζε και κότα για να μου φτιάξει σουπίτσα! Κρέας τότε τρώγαμε καμιά φορά την Κυριακή, και στις γιορτές. Αλλά το θέμα μας δεν είναι το κρέας τώρα. Το θέμα μας είναι τα γιατροσόφια. Ελεσίσφακος λεγόταν το φασκόμηλο στην αρχαία Ελλάδα, αλιφασκιά το λένε στη Σαντορίνη, διατηρώντας το αρχαίο όνομα ελαφρώς παραλλαγμένο. «Όποιος δεν θέλει να πεθάνει, τρώει φασκόμηλο το Μάη», έλεγαν παλιά οι Άγγλοι, αλλά όπως και όλα τα βότανα και τα γιατροσόφια, πρέπει να ξέρει καλά κανείς πώς να τα χρησιμοποιεί γιατί έχουν και παρενέργειες. Το φασκόμηλο για παράδειγμα, αν πιούμε πολύ και αν πίνουμε κάθε μέρα, μπορεί να πάθουμε ελαφρά δηλητηρίαση, ταχυπαλμία ή πονοκέφαλο. Μάλιστα θυμάμαι ότι λέγανε οι παλιοί να μην το πίνουν οι γυναίκες όταν θήλαζαν, γιατί θα γινόταν πικρό το γάλα τους. Οι Κινέζοι θεωρούν το φασκόμηλο καλύτερο από το τσάι και το ονομάζουν «Ελληνικό βλαστάρι». «Ελληνικό τσάι» το λένε οι Γάλλοι και οι Άραβες θεωρούσαν ότι μπορεί να θεραπεύσει τα πάντα. Ο Ιπποκράτης, ο Διοσκουρίδης, ο Γαληνός το είχαν σε μεγάλη υπόληψη. «Οι αρχαίοι Έλληνες το χρησιμοποιούσαν στα δαγκώματα φιδιών, αλλά και ως γενικό τονωτικό του μυαλού και του σώματος», γράφει ο Κ. Μπαζαίος και συνεχίζει: «Ο Διοσκουρίδης το συνιστούσε σε αιμορραγίες, για τη ρύθμιση των εμμήνων κ.ά. Οι Ρωμαίοι το ονόμαζαν SAFE 31

Voice «ιερό φυτό» και οι γιατροί της σχολής του Σαλλέρνο πίστευαν ότι όποιος έχει στο σπίτι του φασκόμηλο, δεν φοβάται το θάνατο. Ο M.Messegue αναφέρει ότι στη μεγάλη επιδημία πανούκλας στην Τουλούζη το 1630, μερικοί έξυπνοι κλέφτες καταλήστευαν τα πτώματα όσων πέθαιναν από αυτή τη μεταδοτική αρρώστια, χωρίς να φοβούνται μήπως κολλήσουν κι αυτοί. Όταν τελικά τους συνέλαβαν, οι δικαστές τους χάρισαν τη ζωή, με αντάλλαγμα το μυστικό που τους έκανε να μην κολλάνε πανούκλα. Το μυστικό ήταν ότι είχαν ανοσοποιηθεί αλείφοντας το σώμα τους με έκχυμα φασκόμηλου, θυμαριού, λεβάντας και δεντρολίβανου. Έναν αιώνα αργότερα κάποιοι άλλοι κλέφτες τους μιμήθηκαν, προσθέτοντας στο απολυμαντικό αυτό και έκχυμα σκόρδου. Το έκχυμα αυτό ονομάστηκε «ξύδι των 4 κλεφτών» και οι βοτανολόγοι το χρησιμοποιούσαν σε κάθε επιδημία μολυσματικής αρρώστιας.» Στη συνέχεια θα μπορούσαμε να γράψουμε σελίδες ολόκληρες για τις θεραπευτικές ιδιότητες του φασκόμηλου, αλλά δεν είναι του παρόντος. Το μόνο που θα προσθέσουμε προς το παρόν είναι ότι παλιά απολύμαιναν το δωμάτιο όπου έμεινε κάποιος βαριά άρρωστος καίγοντας φύλλα φασκόμηλου σε μαγκάλι. Με φρέσκα φύλλα φασκόμηλου έτριβαν το μέρος που τους είχαν τσιμπήσει έντομα κι εμείς τρίβαμε τα ούλα μας με φρέσκα φύλλα φασκόμηλου, πριν να κοιμηθούμε το βράδυ για να έχουμε γερά ούλα. Γιατροσόφια, ιατροσόφια, ιατροφιλόσοφοι, λέξεις που κινούνται σε μια διαδρομή προς τα πίσω και φτάνουν στους ιατρούς της αρχαίας Ελλάδας. Ο Αριστοτέλης, ο Δημόκριτος, ο Πυθαγόρας, ήταν μερικοί από τους πιο γνωστούς ιατροφιλοσόφους. Όλοι οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι ήταν πάνω από όλα ιατροί. Αλλά και πριν από τους φιλοσόφους, ο Ασκληπιός και οι ήρωες της Μυθολογίας, όπως ο Ηρακλής, ο Ιάσων (ίασις), ο Αχιλλέας, είχαν διδαχτεί την ιατρική και τη βο32 SAFE

τανολογία από τον Κένταυρο Χείρωνα. Η ιατροσοφία από στόμα σε στόμα κυρίως φτάνει ως τις μέρες μας ως στοιχεία της λαϊκής μας θεραπευτικής. Αλλά και ο μεγάλος Έλληνας Ιατρός Ιπποκράτης έχει μπολιάσει το δέντρο της χιλιόχρονης ελληνικής θεραπευτικής παράδοσης. Ο λαογράφος, ιατρός, ογκολόγος Γεράσιμος Ρηγάτος, ο οποίος έχει αξιόλογο συγγραφικό έργο, αναφέρει: «Ο Ιπποκράτης δεν επιβιώνει μόνο μέσα από τα σωζόμενα έργα του, αλλά και στη λαϊκή μνήμη. Αντιλήψεις του, σχετικές με την υγεία και τη φυσιολογία του ανθρώπου διασώζονται μέσα από παροιμίες. Συχνές είναι οι αναφορές του σε διάφορα σωζόμενα ιατροσόφια, στα χειρόγραφα δηλαδή τετράδια των εμπειρικών θεραπευτών. Απόψεις και γνώσεις του “πατέρα της ιατρικής” διασώζονται μέσα από λαϊκούς διατροφικούς οδηγούς (γνωστούς ως «μηνολόγια») ή καταγράφονται σε στίχους δημοτικών τραγουδιών».

Οι “κομπογιαννίτες”

Ιπποκράτης στον όρκο του αναφέρει μεταξύ άλλων σημαντικών: «…Θα μεταδώσω τους επαγγελματικούς κανόνες, τα θεωρητικά μαθήματα και τις υπόλοιπες κάθε είδους ασκήσεις στους γιους μου, στους γιους του δασκάλου μου και σε μαθητές, που θα έχουν συνδεθεί μαζί μου με όρκο και συμβόλαιο, κατά τη συνήθεια των γιατρών και σε κανέναν άλλο…». «…Οι πατέρες μεταβιβάζουν στα παιδιά τους ή και σε μαθητές που προσκολλώνται σε αυτούς ως υπηρέτες, την πρακτική μερικών χειρουργικών εργασιών(...) με τέτοια επιτυχία και επιδεξιότητα, ώστε μπορούν να εκπλήξουν και τους πιο ικανούς χειρουργούς», γράφει

Voice για τους Κομπογιαννίτες, στα τέλη του 18ου αιώνα ο γνωστός Γάλλος περιηγητής, ιατρός και διπλωμάτης Πουκεβίλ και προσθέτει: «Αναφέρω πράγματα που είδα. Οι αμαθείς χειρουργοί του Ζαγορίου δεν δημιουργούν περισσότερα θύματα από όσα πολλοί σημερινοί πτυχιούχοι επιστήμονες». Θα συμφωνήσω με την τελευταία φράση που γράφει ο Πουκεβίλ, τη μαρτυρία του οποίου αναφέρω, όχι για να πω ότι ο Ιπποκράτης μπορεί να θεωρηθεί ως Κομπογιαννίτης, αλλά για να τονίσω ότι οι γιατροί του Ζαγορίου, οι Βικογιατροί, όπως ονομάζονταν αλλιώς, μετέδιδαν τις θεραπευτικές τους γνώσεις σε συγκεκριμένα άτομα, όπως και ο Ιπποκράτης. Μάλιστα είχαν ειδική διάλεκτο που μιλούσαν μεταξύ τους, για να μην τους καταλαβαίνουν οι άλλοι. Και κάποιες συντεχνίες από την Ήπειρο, όπως οι πετροχτιστάδες που γύριζαν στην Πελοπόννησο είχαν δική τους γλώσσα συνεννόησης, αλλά οι Βικογιατροί ήταν μια κλειστή

ομάδα, ένα είδος αδελφότητας, όπως γράφει το 1881 ο επίσης Γάλλος αρχαιολόγος Αλμπέρ Ντιμόν: «Μεταξύ των Ελλήνων της Ηπείρου, οι καλοί ιατροί είναι άξιοι ιδιαιτέρας μνείας. Άπαντες ανήκουν στο διαμέρισμα του Ζαγορίου. Η βαθεία κοιλάς αύτη, αφανιζομένη εις τους απότομους της Πίνδου κρημνούς, διέφυγε τας εισβολάς. Εκεί ζει, διεσπαρμένη εις είκοσι περίπου χωρία, κοινότης αμιγής λίαν, αξιούσα ότι διατηρεί από μακρών αιώνων την γνώσιν ιατρικών βοτάνων. Οι δόκτορες ούτοι αποτελούσι είδος τι αδελφότητος(...) εις ην ο υιός διαδέχεται τον πατέρα. Όλη αυτών η επιστήμη μεταβιβάζεται διά ζώσης φωνής…» Ο Αλμπέρ Ντιμόν, προφητικά ίσως, αφήνει ως προτροπή στους σημερινούς Έλληνες την εξής φράση: «Οι ιστορικοί της ιατρικής των Ελλήνων θα εποίουν καλώς σπουδάζοντες τας συνταγάς των εμπειρικών». Οι εμπειρικοί γιατροί που ονομάστη-

καν Κομπογιαννίτες έχουν προσφέρει πολλά σε μια περίοδο που οι σπουδαγμένοι είχαν αφήσει τη σκλαβωμένη Ελλαδίτσα και είχαν τραβήξει για την ελεύθερη Δύση και τις Παραδουνάβιες περιοχές. Ο φίλος μου ο Νάσος, που είναι Παιδοδοντίατρος, με ρώτησε στις 25 του Μάρτη να του πω πώς θεραπεύονταν οι ήρωες της Επανάστασης του 1821. Του απάντησα ότι τους θεράπευαν οι Κομπογιαννίτες, κυρίως. Για να επιβεβαιώσω αυτό που του είπα, έψαξα και βρήκα μια διήγηση που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Εστία» το 1881 και μας πάει στην περίοδο της Επανάστασης στη Μεθώνη. Ο ήρωας τραυματίζεται στο πόδι και ο καπετάν Κριεζής διατάσσει να του βάλουν οινόπνευμα. Το πόδι πρήζεται και σαλπάρουν για Ύδρα. Εκεί καλούν ένα Εγγλέζο γιατρό, που καταφθάνει με ένα πριόνι, έτοιμος να «σώσει» τον πάσχοντα. Ο κρεβατωμένος ήρωας, βουτάει δυο πιστόλες που είχε κάτω από το μαξι-

SAFE 33

Voice λάρι, κι Εγγλέζος όπου φύγει-φύγει με το πριόνι του μαζί. «Θέλω τον Γιαννιώτη, τον Χριστάκη» φωνάζει άγρια ο τραυματίας! Ο Κομπο-γιαννιώτης καταφθάνει, βάζει αλοιφές και άλλα γιατροσόφια στην πληγή και φεύγοντας υπόσχεται θεραπεία σε 17 μέρες. Σε 18 μέρες ο ασθενής σηκώθηκε και περπάτησε! Γιαννιώτες ή Γιαννίτες ονόμαζαν τους εμπειρικούς γιατρούς οι οποίοι ήταν από την περιοχή των Ιωαννίνων. Κομπο-γιαννίτες τους ονόμασαν, είτε γιατί έδεναν με κόμπο τον μπόγο όπου μέσα κουβαλούσαν τα γιατρικά, είτε γιατί πολλά γιατρικά προέχονταν από κόμπους (όζους) που μάζευαν από τους κορμούς των δέντρων. Κόμπους έλεγαν και τις ρίζες που μάζευαν, όπως και στην αρχαία Ελλάδα οι ριζοτόμοι. Άλλοι λένε ότι το δεύτερο συνθετικό –γιανίτης γράφεται με ένα «ν» γιατί προέρχεται από το ρήμα γιαίνω = ιαίνω = γιατρεύω. Άλλοι λένε ότι το πρώτο συνθετικό του παρα-

τσουκλιού προέρχεται από τη λέξη κομπώνω=εξαπατώ! Αρκετοί ψευτογιατροί από την αρχαία Ελλάδα έως σήμερα εξαπατούν τον κόσμο. Τέτοιοι υπήρχαν και τότε κι έδωσαν στη λέξη «Κομπογιαννίτης» την έννοια του απατεώνα, πράγμα άδικο για τους εμπειρικούς γιατρούς οι οποίοι διατήρησαν μια παράδοση που έχει τις ρίζες της στην Ελλάδα χιλιετίες πριν από τον Ιπποκράτη. Οι γιατροί αυτοί ασφαλώς δεν στήριζαν τις γνώσεις τους στο πείραμα και στα ρομποτικά μηχανήματα, όπως οι σημερινοί, αλλά η εμπειρία τους προέρχονταν από τη Φύση την οποία όπως και οι αρχαίοι πρόγονοί μας σέβονταν γιατί ήξεραν ότι υπάρχει η Φυσική Σοφία, η οποία είναι και ιατροσοφία! Τα γιατροσόφια της γιαγιάς μου δεν τα αναφέρω για να ισχυριστώ ότι κατείχε τη σοφία της Φύσης! Δεν είχε την εμπειρία των βοτανολόγων των περασμένων και του παρόντος αιώνος, αλλά σεβόταν τη παράδοση και μας την παρέδωσε για να την επεξεργαστούμε μέσα από τις σύγχρονες γνώσεις και να μπορούμε να την κρατήσουμε ή να την απορρίψουμε. Από την χιλιόχρονη ελληνική θεραπευτική παράδοση, θα κληρονομήσουν μόνο αντιβιοτικά και χημικά φάρμακα στα παιδιά μας; Πάντως εμείς στη δεκαετία του ’50 δεν πίναμε φάρμακα και δεν θυμάμαι να πεθαίνουν και πολλοί τότε από καρδιοπάθειες, καρκίνους, και άλλες ασθένειες σαν αυτές που θερίζουν σήμερα.

Οι πρωταθλητές

«Δ

ιά την ζάλην πήγανον, άνηθον, μάλαθρον βράσον, δος πιέναι και ιάται. Μάσα και αγριοσταφίδα και μαστίχη και ιαθίσεται», έλεγαν οι Βικογιατροί. Εδώ και χρόνια η επιστημονική έρευ34 SAFE

να καταγράφει τα συστατικά των βοτάνων και ανακαλύπτει ποια από αυτά θεραπεύουν διάφορες παθήσεις, παίρνει το κύριο ωφέλιμο συστατικό και αν συμφέρει τη φαρμακευτική εταιρία η παραγωγή φαρμάκου από αυτό το συστατικό, γίνεται χαπάκι και πουλιέται στα φαρμακεία. Τα πρώτα χαπάκια που θυμάμαι να φτάνουν στο σπίτι μας όταν ήμουν μικρή, ήταν το κίτρινο κατάπικρο κινίνο και η ασπιρίνη. Όταν έφτασαν τα αντιβιοτικά, άρχισε ο πρωταθλητισμός! Άλμα εις ύψος έκαναν τα ποσοστά όσων έπαψαν να θεραπεύονται με φυσικά φάρμακα και προσηλυτίστηκαν στη χημεία! Άλμα εις ύψος όμως έκαναν και οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις και τα ανθεκτικά στα αντιβιοτικά μικρόβια! Και φτάσαμε εμείς οι απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων, εμείς οι κάτοικοι μιας ευλογημένης από τη Φύση περιοχής του κόσμου, να αναγορευτούμε σε πρωταθλητές στη χρήση αντιβιοτικών! «Ντοπαρισμένοι» από τον λεγόμενο μοντέρνο τρόπο ζωής, αναθεματήσαμε ως «Κομπογιαννίτες» όλους αυτούς που θεραπεύουν με φυσικό τρόπο, από τον Ιπποκράτη μέχρι τη μάνα μου και προσχωρήσαμε στο στρατόπεδο της ξέφρενης υπερφαρμακίας ! Το 86% των γονιών καλούν γιατρό στο σπίτι και το 75% παίρνει συνταγές αντιβιοτικών από γιατρούς! «Οι αμαθείς χειρουργοί του Ζαγορίου δεν δημιουργούν περισσότερα θύματα από όσα πολλοί σημερινοί πτυχιούχοι επιστήμονες», έγραψε ο Πουκεβίλ το 1881. Ευτυχώς στις μέρες μας όλο και περισσότεροι γιατροί εφαρμόζουν αυτό για το οποίο είχε ορκιστεί ο Ιπποκράτης: «Θα χρησιμοποιήσω τη θεραπευτική δίαιτα μόνο για ωφέλεια των αρρώστων, όσο εξαρτάται από τη δύναμη και την κρίση μου και (υπόσχομαι ότι) θα τους προφυλάξω από κάθε βλάβη και αδικία.» Λέτε να γίνουμε εμείς οι Έλληνες πρωταθλητές στην ιατροφιλοσοφία, όπως οι αρχαίοι μας πρόγονοι; Γιατί, όχι! Την προίκα την έχουμε!

What Doctors Don’t Tell You / Bryan Hubbard

Ηλεκτροφόρα καλώδια: Οδηγούν σε ασθένειες

Τα ηλεκτρο-μαγνητικά πεδία από τις γραμμές ηλεκτροδότησης έχουν συνδεθεί με λευχαιμία, νόσο του Alzheimer και άλλες εκφυλιστικές ασθένειες. Όμως γιατί κανείς δεν κάνει τίποτα για αυτό;

α ηλεκτρομαγνητικά πεδία (ή EMFs) από τα ηλεκτροφόρα καλώδια είναι σχεδόν βέβαιο ότι προκαλούν λευχαιμία, νόσο του Alzheimer και άλλες εκφυλιστικές ασθένειες. Μέχρι στιγμής, οι περισσότεροι επιστήμονες – και κάθε εταιρεία παροχής ενέργειας και κυβερνητική αρμόδια υπηρεσία σε όλο τον κόσμο – συνεχίζουν να αρνούνται ότι η ηλεκτροδότηση ενέχει κινδύνους για την υγεία. Ο διεθνής οργανισμός του Π.Ο.Υ. για την έρευνα του καρκίνου (The Interna36 SAFE

tional Agency for Cancer Research of the World Health Organization (WHO)) έχει κατατάξει τα εξαιρετικά χαμηλής συχνότητας (ELF) ηλεκτρομαγνητικά πεδία ως πιθανά καρκινογόνα εξαιτίας των συντριπτικών αποδείξεων που αποκαλύφθηκαν τα τελευταία χρόνια. Μάλιστα η τελευταία θέση του οργανισμού, η οποία αναφέρθηκε το 2001, είναι εντελώς αντίθετη από αυτή που υποστήριζε τέσσερα χρόνια πριν, όταν συμφωνούσε με τους περισσότερους επιστήμονες ότι δεν υπήρχε κανένα στοιχείο που θα μπορούσε να συνδέ-

σει τις γραμμές ηλεκτροδότησης με την πρόκληση σοβαρών ασθενειών. Ο Π.Ο.Υ. επίσης προτείνει οι γραμμές αυτές να τοποθετούνται αρκετά μακριά από κατοικημένες περιοχές έτσι ώστε να μειώνεται η έκθεση των ανθρώπων σε αυτές. Στη Μεγάλη Βρετανία, η χρηματοδοτούμενη από την κυβέρνηση συμβουλευτική ομάδα SAGE (Stakeholder Advisory Group on ELF EMFs) ανάφερε το 2007 ότι υπάρχουν τώρα σαφείς αποδείξεις αιτιώδους συνάφειας μεταξύ γραμμών ηλεκτροδότησης και παιδικής λευχαιμίας έτσι ώστε οι εταιρείες ηλεκτρισμού να λάβουν προληπτικά μέτρα. Η SAGE συστήνει ότι, στο μέλλον, οι γραμμές ηλεκτροδότησης θα πρέπει να τοποθετούνται υπόγεια και ότι τα σπίτια δεν θα πρέπει να χτίζονται σε απόσταση μικρότερη από 60 μέτρα από αυτές. Στην πολιτεία της California, ξεκίνησε το 1993 μία 10ετής έρευνα σχετικά με την ασφάλεια από τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία των γραμμών ηλεκτροδότησης. Η μελέτη, η οποία ονομάστηκε «California EMF project» (2002), κατέληξε στο ότι τα μαγνητικά πεδία από τις γραμμές ηλεκτροδότησης και άλλες πηγές είναι πιθανό να προκαλούν λευχαιμία, καρκίνο στον εγκέφαλο, αποβολές και αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση (ALS), την εκφυλιστική ασθένεια από την οποία πάσχει ο αστροφυσικός Dr Stephen Hawking. Οι ερευνητές της συγκεκριμένης μελέτης υποστηρίζουν ότι “ακόμη και ένας μικρός επιπρόσθετος κίνδυνος θα έπρεπε να προκαλεί ανησυχία στις αρχές που ασχολούνται με άλλες περιβαλλοντικές ανησυχίες που κρύβουν ακόμη μικρότερους κινδύνους.” Όμως γιατί οι επιστήμονες επιμένουν να παραμένουν αμφίθυμοι σχετικά με τα στοιχεία που βασίστηκαν σε έρευνες, και γιατί οι κυβερνήσεις, οι αρχές και οι εταιρείες ηλεκτρισμού αρνούνται να δράσουν, όταν θα πρέπει να γνωρίζουν ότι τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία πάνω από τα κεφάλια μας αποτελούν έναν σοβαρό κίνδυνο υγείας; Πριν απαντήσουμε σε αυτές τις ερω-

What Doctors Don’t Tell You τήσεις, ας δούμε κάποιες μελέτες που δημοσιεύτηκαν από το 2000, το έτος που προανήγγειλε την αρχή όλων των ερευνών που ξεκίνησαν να εμφανίζουν τη σύνδεση μεταξύ ηλεκτρομαγνητικών πεδίων και των επιδράσεών τους στο ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου.

λούθησε από τον Ahlbom μία άλλη αναφορά βασισμένη στη μέχρι τότε βιβλιογραφία για τα EMFs που επιβεβαίωνε τη σχέση μεταξύ παιδικής λευχαιμίας και μεταγεννητικής έκθεσης σε EMFs (Environ Health Perspect, 2001; 109: 91133).

Ηλεκτρομαγνητικά πεδία και λευχαιμία

Ηλεκτροφόρα καλώδια και νόσος του Alzheimer

Η πιθανότητα ότι οι γραμμές ηλεκτροδότησης προκαλούν Διάφορες μελέτες έχουν δώσει συγκλονιστικά στοιχεία για παιδική λευχαιμία προσέλκυσε περισσότερους ερευνητές την αιτιώδη σχέση μεταξύ EMFs και νόσου του Alzheimer. από οποιοδήποτε άλλο πρόβλημα υγείας που σχετίζεται Η τελευταία μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε το Νοέμβριο με τα EMFs. Μία μελέτη ανακάλυψε ότι παιδιά κάτω των 15 του 2007, έρχεται από την Ελβετία, όπου ερευνητές αναετών που ζούσαν σε απόσταση λιγότερη από 100 κάλυψαν ότι άτομα που ζουν έως και 50 μέτρα από μέτρα από ηλεκτροφόρα καλώδια είχαν διηλεκτροφόρους πυλώνες για τουλάχιστον 15 πλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν λευχρόνια έχουν διπλάσιες πιθανότητες να ς με EMF ή τ ε χαιμία σε σύγκριση με παιδιά που ζούαναπτύξουν τη νόσο του Alzheimer συ10 rnia ι τα τ Η ό o σαν πολύ πιο μακριά (MBJ 2005; 330: γκριτικά με εκείνους που ζουν μακρύf Cali ξε στο γραμ« 1290-4). Η ομάδα των ερευνητών, με τερα από 600 μέτρα από τέτοια ηλεη λέτη , κατέλ από τις άλλες επικεφαλής τον Gerald Draper με κτρομαγνητικά πεδία. ect» πεδία ης και αλούν Ερευνητές στο πανεπιστήμιο του j o r βάση το πανεπιστήμιο της Οξφόρp οκ κά ησ νητι τροδότ να πρ γκέφα- Bern έκαναν την ανακάλυψη όταν δης συμπεριέλαβαν έναν εκπρόσωγ α μ ό ε ηλεκ ι πιθαν ο στον οφική ανέλυαν το προφίλ υγείας 4.7 εκαπο από το National Grid Transco plc ές α ν μ ί ν τρ ί σαν επιστημονικό σύμβουλο. Κατέτομμυρίων ανθρώπων στην Ελβετία ές ε α, καρκ αι αμυο γ η ί π . κ μ ληξαν στα συμπεράσματά τους μετά που ζούσαν κοντά σε ηλεκτροφόρους η αι ές νσ λευχ αποβολ κλήρυ από εξέταση 29.081 παιδιών που ανέπυλώνες. Έβγαλαν το συμπέρασμα ότι λο, υρική σ πτυξαν καρκίνο μεταξύ 1962 και 1995 η απόσταση από τα ηλεκτροφόρα καλώπλε στην Αγγλία και την Ουαλία. δια και το χρονικό διάστημα που ζει κανείς Αν και τα ευρήματα ήταν αξιόλογου ενδιαφέκοντά σε αυτά, είναι σημαντικοί παράγοντες ροντος για το κοινό, το Τμήμα Υγείας της κυβέρκινδύνου. Γενικά, ο κίνδυνος να εκδηλώσει κάποινησης της Μ. Βρετανίας που χρηματοδότησε την έρευνα, ος Alzheimer ενώ ζει σε απόσταση μικρότερη των 50 μέαποσιώπησε την έρευνα για τέσσερα χρόνια. Τα στελέχη τρων από ηλεκτροφόρο πυλώνα για οποιοδήποτε χρονικό του τμήματος ενημερώθηκαν για τα αρχικά αποτελέσματα διάστημα ήταν 1.24 φορές μεγαλύτερος από κάποιον που το 2001, ενώ η μελέτη δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο του 2005. ζούσε πολύ μακρύτερα (Am J Epidemiol, 2008; doi: 10.1093/ Όμως, ακόμα και όταν η μελέτη δημοσιεύτηκε, ο Geoff aje/kwn297). Watts, επιστημονικός συνεργάτης του British Medical Jour- Πράγματι, το συμπέρασμα ότι η διάρκεια της έκθεσης σε nal, δήλωσε ότι η έρευνα απλά σημαίνει ότι “πέντε περι- ηλεκτρομαγνητικά πεδία είναι σημαντικός παράγοντας πτώσεις παιδικής λευχαιμίας ετησίως ίσως σχετίζονται με κινδύνου για τη νόσο του Alzheimer στηρίχθηκε από μία τα ηλεκτροφόρα καλώδια” σε σύγκριση με τα 32 παιδιά μελέτη εργατών στην Ισπανία όπου η ασχολία τους τούς που σκοτώνονται κάθε χρόνο σε πυρκαγιές στο σπίτι ή τα ανάγκαζε να βρίσκονται σε κοντινή επαφή με ELF EMFs. 200 που σκοτώνονται κάθε χρόνο σε τροχαία ατυχήματα Mία ανάλυση 14 μελετών που έγινε από ερευνητές του στου δρόμους της Μ. Βρετανίας (BMJ, 2005: 330: 1294-5). Εν Valencia University, αποκάλυψε ότι άτομα σε τέτοια επαγτούτοις ήταν μία παραδοχή ότι τα ηλεκτροφόρα καλώδια γέλματα είχαν διπλάσιο κίνδυνο να αναπτύξουν νόσο του μπορούν να βλάψουν την υγεία. Alzheimer στη μετέπειτά τους ζωή, σε σύγκριση με το γενιΔύο ερευνητές, οι Anders Ahlbom από το Karolinska Insti- κό πληθυσμό (Int J Epidemiol, 2008; 37: 329-40). tute στη Στοκχόλμη και Sanders Greenland από το UCLA του Los Angeles, διεξήγαγαν μία σειρά ερευνών για τη σύνΗλεκτρομαγνητικά πεδία και άλλες ασθένειες δεση των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων με την παιδική λευ- Καθώς τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία πιστεύεται ότι επιδρούν χαιμία, από το 2000. Μάλιστα, μόνο εκείνο το χρόνο, δημο- με τους μηχανισμούς του ανοσοποιητικού συστήματος, σίευσαν μελέτες – μία εκ των οποίων ήταν μία συνδυαστική προκύπτει ότι είναι αναμενόμενο να είναι υπεύθυνα για ανάλυση 15 μελετών – που αποδείκνυαν διπλασιασμό των ένα ευρύ φάσμα εκφυλιστικών, χρόνιων ασθενειών, όπως ποσοστών λευχαιμίας μεταξύ παιδιών που εκτέθηκαν στα αναφέρουν τα ευρήματα του “California EMF project”. ίδια επίπεδα ΕLF πεδίων όπως αυτά που παράγονται από Πράγματι, εκτός της λευχαιμίας, οι ερευνητές θεωρούν πιτις γραμμές ηλεκτροδότησης (Br J Cancer, 2000; 85: 692-8; θανό τα μαγνητικά πεδία να είναι η αιτία ξαφνικών αποEpidemiology 2000; 11: 624-34). Ένα χρόνο αργότερα, ακο- βολών και αμυοτροφικής πλευρικής σκλήρυνσης (AmyoSAFE 37

What Doctors Don’t Tell You

trophic Lateral Sclerosis - ALS) μία άποψη που στηρίζει ένας μεγάλος αριθμός μελετών. Τρεις πρόσφατες μελέτες υποστηρίζουν την υπόθεση ότι τα EMFs προκαλούν αποβολές. Μία τέτοια μελέτη που ανέφερε τις περιπτώσεις 177 εγκύων γυναικών που απέβαλαν στη Βόρεια Καλιφόρνια, ανακάλυψε έναν στενό συσχετισμό με την έκθεση σε υψηλά επίπεδα Ηλεκτρομαγνητικών πεδίων. Οι έγκυες που εκτίθονταν σε υψηλά επίπεδα ηλεκτρομαγνητικών πεδίων από ηλεκτροφόρα καλώδια ήταν τρεις φορές πιθανότερο να αποβά38 SAFE

λουν συγκριτικά με εκείνες όπου η έκθεσή τους σε EMFs ήταν ελάχιστη (Epidemiology, 2002; 13: 21-31). Επιστήμονες του Kaiser Foundation Research Institute στο Oakland της California, έφτασαν σε ένα παρόμοιο συμπέρασμα όταν εξέτασαν τις περιπτώσεις 969 γυναικών από περιοχή του San Francisco οι οποίες είχαν αποτυχημένες κυήσεις. Αν και δεν μπορούσαν να βρουν συσχετισμούς μεταξύ των γυναικών που είχαν εκτεθεί σε μέσα επίπεδα ηλεκτρομαγνητικών πεδίων, εκείνες που είχαν εκτεθεί σε επίπεδα των 16mG (milliGauss) ή και περισσότερο, είχαν

σχεδόν διπλάσιες να αποβάλλουν (Epidemiology, 2002; 13: 9-20). Η τρίτη μελέτη, που διεξάχθηκε σε ποντίκια, έδειξε ότι η έκθεση σε ELF μαγνητικά πεδία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης δεν επηρέαζε μόνο τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αλλά επίσης επιδρούσε και στην ανάπτυξη των εμβρύων (Zhonghua Lao Dong Wei Sheng Zhi Ye Bing Za Zhi, 2006; 24: 468-70). Μελέτες που ακολούθησαν, δείχνουν ότι υψηλά επίπεδα ηλεκτρομαγνητικών πεδίων μπορούν να προκαλέσουν ALS. H πρώτη που ανέλυσε τη Σουηδική πληθυσμιακή απογραφή του 1980 για τα περιστατικά νευροεκφυλιστικών ασθενειών όπως η νόσος του Alzheimer και η ALS, βρήκε ότι οι εργάτες στην ηλεκτρική ή ηλεκτρονική βιομηχανία είχαν 40% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν ALS σε σχέση με εκείνους που δεν δούλευαν σε αντίστοιχα ηλεκτρονικά – ηλεκτρικά επαγγέλματα (Epidemiology, 2003; 14: 413-9). Τα αποτελέσματα της Σουηδικής μελέτης στηρίχθηκαν από μία άλλη μελέτη που επίσης ανακάλυψε συσχετισμό μεταξύ της ανάπτυξης ALS και της εργασίας σε ηλεκτρικές βιομηχανίες. Ο κίνδυνος για όσους εκτίθονταν σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία ήταν δύο φορές μεγαλύτερος από εκείνους που εργάζονταν σε άλλους τομείς, αν και ο κίνδυνος ήταν ακόμα υψηλότερος (τέσσερις φορές) για τη νόσο του Alzheimer (Epidemiology, 2003; 14: 4206). Σε άλλη μία μελέτη οι ερευνητές έφτασαν στο συμπέρασμα ότι “υπάρχουν σοβαρά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η εργασία σε χώρους με ηλεκτρομαγνητικά πεδία μπορεί να σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο (για ALS)” (Bioelectromagnetics, 2001; Suppl 5: S13243).

Γιατί οι επιστήμονες διαφωνούν

Οι γραμμές ρευματοδότησης παράγουν τόσο ηλεκτρικά όσο και μαγνητικά πεδία. Το ηλεκτρικό πεδίο σχετί-

What Doctors Don’t Tell You ζεται με την τάση σε μία γραμμή, ενώ ένα μαγνητικό πεδίο εξαρτάται από το ρεύμα στο καλώδιο, και αυτό μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τη χρήση. Αυτό σημαίνει ότι κάθε επιστήμονας που ερευνά τον αντίκτυπο ενός EMF έρχεται αντιμέτωπος με το πρόβλημα του πώς να μετρηθεί κάτι που έχει έντονες διακυμάνσεις μέσα σε περίοδο 24 ωρών. Γι’ αυτό μόνο μελέτες που εξέτασαν τις επιδράσεις των EMFs μέσα στα χρόνια είναι ικανές να διακρίνουν οποιαδήποτε αιτιώδη σχέση με προβλήματα υγείας, ενώ μία μελέτη που πραγματοποιείται σε μόνο μερικές ημέρες ή εβδομάδες κάθε φορά μπορεί απλά να προσδιορίσει αμελητέες επιδράσεις – αν όχι καθόλου. Επιστήμονες που αρνούνται κάθε σχέση επίσης διαφωνούν στο ότι κα-

νείς δεν κατανοεί πραγματικά πώς τα EMFs μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο ή βλάβες στο ανοσοποιητικό σύστημα. Ωστόσο, ο Alasdair Philips του Powerwatch, μιας ανεξάρτητης υπηρεσίας πληροφόρησης καταναλωτών, αναφέρει: “Δεν ξέρουμε ακόμα τους ακριβείς μηχανισμούς με τους οποίους το κάπνισμα, ο αμίαντος ή το DDT προκαλούν καρκίνο, αλλά δεχόμαστε τα επιδημιολογικά στοιχεία και έχουμε εισάγει νόμους για να περιορίσουμε ή να ελαττώσουμε την ανθρώπινη έκθεση”. Η απόσταση από τα ηλεκτροφόρα καλώδια είναι άλλο ένα θέμα και οι σκεπτικιστές υποστήριξαν ότι άνθρωποι που ζουν ακόμα και σε σχετικά κοντινές αποστάσεις δεν θα έπρεπε να υποφέρουν από καμία ασθένεια ως αποτέλεσμα της έκθεσής τους. Μά-

λιστα φαίνεται να υποθέτουν ότι οι ασθένειες που έχουν αναφερθεί ίσως είναι απλά ψυχοσωματικές – είναι όλα στο κεφάλι τους. Ο καθηγητής Denis Henshaw, στο πανεπιστήμιο του Bristol, ξόδεψε χρόνια μελετώντας το θέμα αυτό, και έθεσε μία υπόθεση των ‘corona ions’ (ιόντα στέμματος). Υποστηρίζει ότι τα ιόντα που εκπέμπονται από ηλεκτροφόρα καλώδια υψηλής τάσης καταλήγουν ως μικροσκοπικά φορτισμένα σωματίδια στους ρύπους του αέρα, που μπορούν να διεισδύσουν βαθιά στους πνεύμονές μας και στο αίμα. Αυτά τα ιόντα στέμματος μεταφέρονται με τον άνεμο και γρήγορα επικολλούνται σε μικροσκοπικά σωματίδια ατμοσφαιρικών ρύπων, φορτίζοντάς τα ηλεκτρικά. Ο καθηγητής Ηenshaw υποστηρίζει

Μειώστε την έκθεση σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία Οι γραμμές ηλεκτροδότησης παράγουν δύο τύπους πεδίων (ΕΜFs): ηλεκτρικά και μαγνητικά. Ηλεκτρικά πεδία: Τα περισσότερα από τα υλικά που χρησιμοποιούνται για το κτίσιμο ενός σπιτιού μειώνουν σημαντικά τα ηλεκτρικά πεδία από τα ηλεκτροφόρα καλώδια. Η ανίσχυρη περιοχή είναι τα τζάμια στα παράθυρα, αλλά αυτό μπορεί να διορθωθεί βάζοντας ένα πλαίσιο από συρματόπλεγμα στο εξωτερικό του παραθύρου πάνω στο γυαλί. Αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να γειωθεί. Μαγνητικά πεδία: Αυτά διαπερνούν μέσα από κάθε είδος υλικού, συμπεριλαμβανομένων του μολύβδου και του ατσαλιού. Ενώ υπάρχουν πολλά προϊόντα και μηχανισμοί που υποστηρίζουν ότι μειώνουν την έκθεσή σας στα EMFs από τα κινητά τηλέφωνα και τους υπολογιστές, υπάρχουν λίγες επιλογές για όσους ζουν κοντά σε πυλώνες. Η Powerwatch, ανεξάρτητη ομάδα βοήθειας του καταναλωτή, προτείνει τις εξής επιλογές: • Βρείτε αν οι γραμμές ηλεκτροδότησης χρησιμοποιούν τέσσερα ανεξάρτητα καλώδια ή αν είναι στριμμένα μαζί σε μία μορφή, ένα ABC (aerial bundled conductor) καλώδιο. Τα πεδία από ΑBC καλώδια είναι χαμηλότερα από αυτά των ανεξάρτητων καλωδίων. • Διαπραγματευτείτε με την εταιρεία ηλεκτρισμού να

ξαναγίνει η σύνδεση υπογείως. Καθώς το κόστος για τις υπόγειες εγκαταστάσεις είναι πολύ ακριβότερο από αυτές που γίνονται πάνω από το έδαφος σε πυλώνες, θα πρέπει να περιμένετε να πληρώσετε για την επανεγκατάσταση. • Κρατήστε τα παράθυρα κλειστά και μην βγαίνετε έξω στον κήπο σας όταν ο αέρας κινείται με φορά από τις γραμμές ηλεκτροδότησης προς το σπίτι σας. Μπορείτε επίσης να μειώστε γενικά τα επίπεδα των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων στο σπίτι σας περιορίζοντας την τη χρήση υπολογιστών και κινητών / ασύρματων τηλεφώνων. Το πιο σημαντικό δωμάτιο στο σπίτι είναι το υπνοδωμάτιο. Βεβαιωθείτε ότι το κρεβάτι σας είναι τουλάχιστον έξι με οκτώ πόδια μακριά από κάθε συσκευή που μπορεί να εκπέμπει ΕMFs όπως ένα ηλεκτρικό ξυπνητήρι-ραδιόφωνο. Αν χρησιμοποιείται ηλεκτρική κουβέρτα, πάντα να την κλείνετε πριν πέσετε για ύπνο. Καθώς τα EMFs αυξάνουν την παραγωγή βλαβερών ελεύθερων ριζών στο σώμα σας, είναι σημαντικό να αντισταθμίσετε αυτή την επήρεια με την χρήση αντιοξειδωτικών, Μπορείτε να το επιτύχετε αυτό με λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης Α, C και E, αλλά και τρώγοντας άφθονα φρέσκα πράσινα λαχανικά και φρούτα. Μπορείτε επίσης να μετρήσετε τα επίπεδα των EMFs στο σπίτι σας με ένα μαγνητόμετρο. SAFE 39

What Doctors Don’t Tell You

s EMF αι από ίτια π ντ μπο ια στα σ μα έ π ύ ε εκ λώδ υν ρ ρνους α κ ο ν α ί ύ τ δ ο όλα – που από φ ι Wi Fi ς ε αι α χρ τ μ ήπο των μέ πίσης κ ά δ ι τ σε ο ροκυμά αλλά ε α κινητ μικ ματα – από τ αίες τή ικό ερ συσ ημαντ α και κ νίας. σ ν πιο ηλέφω τηλεφω τ τής κινη

ότι αυτοί οι ρύποι μπορούν να μεταφερθούν αρκετές εκατοντάδες μέτρα μακριά από τα ηλεκτροφόρα καλώδια, γεγονός που εξηγεί γιατί παιδιά που ζουν σε πιο απομακρυσμένες περιοχές από μία γραμμή μπορούν να αναπτύξουν λευχαιμία. Μία εργασία του BioIniative Report, που δημιουργήθηκε από 14 ανεξάρτητους επιστήμονες το 2007, αφορούσε την προσπάθεια κατανόησης του γιατί υπάρχει ακόμη τόσο μεγάλη ασυμφωνία μεταξύ των ειδικών, παρά το γεγονός ότι έχουν ήδη παρουσιαστεί αρκετά στοιχεία για να αιτιολογήσουν βελτιώσεις στα κριτήρια ασφαλείας στην βιομηχανία ηλεκτρισμού. Μεταξύ των 10 αιτιών που παρουσιάζονται στο BioIniative Report, οι συγγραφείς κατέληξαν στο ότι: • διαφορετικοί επιστήμονες χρησιμοποιούν διαφορετικές μετρήσεις για να προσδιορίσουν την ύπαρξη οποιαδήποτε απόδειξης 40 SAFE

• κάποιοι επιστήμονες συνεχίζουν να επιμένουν ότι κάθε μελέτη θα έπρεπε να δίνει τα ίδια αποτελέσματα • κάποιοι επιστήμονες μελετούν μόνο βραχυπρόθεσμες και οξείες επιπτώσεις, οι οποίες ‘δεν λένε πάντα όλη την ιστορία’ • έννομα συμφέροντα εμφανίζονται να έχουν ουσιώδη επιρροή στο όλο θέμα.

Πιέσεις της βιομηχανίας

Αυτό είναι ένα διακινδυνευμένο παιχνίδι πολύ μακρύτερα από την απόφαση του αν οι γραμμές ηλεκτροδότησης θα έπρεπε να περνούν υπογείως ή όχι. Αν οι κυβερνήσεις και οι εταιρείες ηλεκτρισμού δεχτούν τα αυξανόμενα επιδημιολογικά στοιχεία ότι τα EMFs προκαλούν καρκίνο – χωρίς να αναφέρουμε άλλες χρόνιες και εκφυλιστικές ασθένειες – τότε θα χρειαστεί να γίνει μία μαζική αλλαγή στον τρόπο που ζούμε.

EMFs εκπέμπονται από όλα τα καλώδια στα σπίτια μας – που δίνουν ρεύμα σε οτιδήποτε από φούρνους μικροκυμάτων μέχρι Wi Fi συστήματα – αλλά επίσης και πιο σημαντικό από τα κινητά τηλέφωνα και κεραίες κινητής τηλεφωνίας. Η κατάληξη όλων αυτών είναι ότι οποιαδήποτε ομολογία από τους ειδικούς ότι τα EMFs προκαλούν καρκίνο θα είχε τεράστια επίδραση στην παγκόσμια οικονομία – χωρίς να αναφέρουμε και τον τωρινό δεδομένο άνετο τρόπο ζωής μας. Είναι επίσης γνωστό ότι η βιομηχανία ηλεκτρισμού, όπως η βιομηχανία φαρμάκων, επιστρατεύει υψηλά αμειβόμενους επιστήμονες που είναι πάντα έτοιμοι να αντικρούσουν οποιαδήποτε έρευνα που συνδέει τα EMFs με τον καρκίνο και άλλες ασθένειες. Μάλιστα η βιομηχανία ρεύματος συχνά χρηματοδοτεί ανοιχτά – αλλά και κάποιες φορές συγκαλυμμένα – έρευ-

What Doctors Don’t Tell You νες που αλλοιωμένες, δεν βρίσκουν καμία σύνδεση μεταξύ EMFs και ασθενειών. Αυτό είναι ενιαίο και αναπόσπαστο μέρος των περιορισμών που ξεκίνησαν όταν τo 1960 οι Drs Ross Adey, Milton Zaret και Robert Becker ξεκίνησαν να ερευνούν τις επιδράσεις των EMFs στον άνθρωπο. Ο Dr Zaret ήταν μεταξύ των πρώτων που ανακάλυψαν ότι η ακτινοβολία EMF όπως εκπέμπεται στα μικροκύματα, είναι επιβλαβής βιολογικά και μπορεί να προκαλέσει βλάβες όπως καταρράκτη. Όμως, κατά τη διάρκεια της εργασίας του οι επιδοτήσεις σταμάτησαν. Dr Becker δούλεψε για το Αμερικανικό Ναυτικό και σκοπός του ήταν να μελετήσει τις επιπτώσεις στην υγεία ενός ELF συστήματος τηλεπικοινωνιών. Η μελέτη του κατέληξε στο ότι η υγεία του συγκεκριμένου μέρους του Αμερικανικού πληθυσμού βρισκόταν σε κίνδυνο από τα ηλεκτροφόρα καλώδια συχνότητας 60Hz. Όμως όταν η πολιτεία της Νέας Υόρκης σχεδίαζε την κατασκευή 10 γραμμών ρευματοδότησης, το Ναυτικό αρνήθηκε ότι υπήρξε η μελέτη του Becker, έτσι οι γραμμές δημιουργήθηκαν. Ο Βecker είπε αργότερα: “Με τον τρόπο που αυτή τη στιγμή η επιστήμη χρηματοδοτείται και αξιολογείται, μαθαίνουμε όλο και λιγότερα και η επιστήμη αντί να είναι φίλος μας γίνεται εχθρός μας”. Ο Dr Adey, που πέθανε το 2004, εργάστηκε σε μυστικά πρότζεκτ της CIA τη δεκαετία του 1970 που μελετούσε την επίδραση των EMFs στην νοητική υγεία των ανθρώπων. Από τότε, άλλοι ερευνητές ανακάλυψαν ότι αυτά τα πεδία μπορούν να προκαλέσουν κατάθλιψη: μάλιστα κάποιοι σημείωσαν ότι τα επίπεδα αυτοκτονιών ήταν πολύ υψηλότερα σε ανθρώπους που ζούσαν κοντά σε EMFs. Το 1992, ο Adey ανάφερε ότι δεν υπάρχει αμφιβολία για το ότι τα EMFs επιδρούν στο ανοσοποιητικό σύστημα, την ανάπτυξη του εμβρύου και προκαλούν ανωμαλίες στη γέννηση, βλάβες στην ανάπτυξη των υγειών κυττάρων, πρόκληση όγκων και επιδρούν στο κεντρικό νευρικό σύστημα και τον εγκέφαλο. Επιπλέον, όπως ανέφερε στο ραδιόφωνο του BBC στη Σκωτία, στις 10 Ιανουαρίου του 1992: “Αυτή η εργασία εφαρμόστηκε σε πολλά εργαστήρια παγκοσμίως έτσι η παλαιά άποψη ότι αυτή η έρευνα περιγράφει ανεπιβεβαίωτα πειράματα, δεν είναι πια αληθής.” Στα 16 χρόνια από τότε που το πρόγραμμα βγήκε στον αέρα, τα στοιχεία έγιναν ακόμη ισχυρότερα αλλά θα περάσει ακόμη καιρός πριν οι κυβερνήσεις και οι υπεύθυνοι το παραδεχτούν. Όπως ο Dr John Bonnell, chief medical officer για το Βρετανικό now-defunet Central Electricity Board, είπε το 1985 σε ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα, με τον τίτλο «O καλός, ο κακός και ο αβάσιμος»: “Αν δεχτούμε τους κινδύνους, θα σημαίνει τεράστιες αλλαγές στη βιομηχανία και στη χώρα γενικά. Δεν υπάρχουν ενδεχόμενα σχέδια για να τα καταφέρουμε με μια τέτοια αλλαγή.” Όχι μόνο δεν υπάρχουν σχέδια, αλλά έχουμε επίσης δει την έκρηξη της βιομηχανίας κινητής τηλεφωνίας να παραδέχεται τα καταστροφικά αποτελέσματα των EMFs στην υγεία.

Products Details

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΓΙΑ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥΣ (τύπου 2) Diabecinn Extra Μειώνει τα επίπεδα γλυκόζης για τους διαβητικούς Τύπου 2 καθώς και τον κίνδυνο εμφάνισης των επιπλοκών του διαβήτη. Ειδικό εκχύλισμα κανέλας υδατικής βάσης (ΖΝ112): Θετική επίδραση στα επίπεδα σακχάρου του αίματος, χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων/ καλή απορρόφηση από τον οργανισμό ελαχιστοποιώντας την πιθανότητα εμφάνισης αλλεργικών αντιδράσεων. Ενεργό συστατικό: υδατοδιαλυτό MHCP (πολυφενόλη) Περιέχει: 1.Πρόσθετα αντιοξειδωτικά - Βιτ. C και Ε. 2.Βιταμίνες Β3 και Β6 (ενισχύουν την ενέργεια του οργανισμού - έχουν θετική επίδραση στην χοληστερόλη - βελτιώνει τα επίπεδα σακχάρου του αίματος). 3.Ηλεκτρολύτες (βοηθούν να ξεπεραστεί το οξειδωτικό στρες και οι θρεπτικές ανεπάρκειες που σχετίζονται με το διαβήτη). 4.Μαγγάνιο (ενισχύει την παραγωγή ινσουλίνης). 5.Μαγνήσιο (επιδρά θετικά στην κυκλοφορία του αίματος, σημαντικό στη λειτουργία της ινσουλίνης). 6.Χρώμιο (σημαντικό στη λειτουργία της ινσουλίνης, μέρος του Παράγοντα Ανοχής Γλυκοζής-GTF). 7.Ψευδάργυρος (Αντιοξειδωτικό, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, χαμηλά επίπεδα ψευδαργύρου σχετίζονται με χαμηλά επίπεδα ινσουλίνης) •Χωρίς ζάχαρη, λακτόζη, γλουτένη, κουμαρίνη και πρόσθετα συντηρητικά. •Κατάλληλο για δίαιτα διαβητικών τύπ. 2 •Μπορεί να χρησιμοποιηθεί παράλληλα με την συνήθη φαρμακευτική αγωγή για τον διαβήτη τύπου 2. ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΕΛΟΒΑΡΗ &ΣΙΑ ΟΕ: Τηλ.:2310 856233 42 SAFE

ΕΝΙΣΧΥΕΙ ΤΟ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ WAX GREEN 70 GOLD Η πρόπολη είναι μια ρητινώδης ουσία που μαζεύουν οι μέλισσες από τα μάτια και τους τρυφερούς βλαστούς των φυτών. Τι ιδιότητες έχει; Ενισχύει το ανοσοποιητικό, προστατεύει απο τις λοιμώξεις, έχει αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Βοηθάει επίσης σε όλες τις αναπνευστικές παθήσεις και τις ωτορινολαρυγγολογικές λοιμώξεις. Επίσης δρα κατά των ιών, των μυκητών και των βακτηρίων, ακόμα και ενάντια σε στελέχη ανθεκτικά στα αντιβιοτικά. Σε τι διαφέρει η πράσινη πρόπολη; Η πράσινη πρόπολη προέρχεται απο το φυτό Baccharis dracunculifolia (άγριο Δενδρολίβανο) που φύεται μόνο στη Βραζιλία. Εκτός απο τις ιδιότητες που αναφέραμε πιο πάνω η πράσινη πρόπολη βοηθάει στον φυσιολογικό ρυθμό ανάπτυξης των κυττάρων και συνεργάζεται άριστα με τη χημειοθεραπεία και την ακτινοθεραπεία προστατεύοντας τον ασθενή από τις παρενέργειες τους. Δεν είναι τυχαίο που τα τελευταία 20 χρόνια το 95 % της παραγωγής εξάγεται στην Ιαπωνία, καθώς οι Ιάπωνες έχουν κάνει συστηματικές μελέτες που αφορούν την παραπάνω δράση της. Η WAX GREEN 70 GOLD έχει περιεκτικότητα 35 % σε πράσινη πρόπολη. Λόγω αυτης της πολυ μεγάλης περιεκτικότητας και των μοναδικών ιδιοτήτων της πράσινης πρόπολης, η WAX GRREN 70 GOLD είναι ένα μοναδικό προϊόν που πάντα πρέπει να έχετε κοντά σας, τόσο για τοπική όσο και για συστηματική χρήση. AM HEALTH: Τηλ.:210 5144128

Ν ΠΡ ΕΟ ΟΪ ΟΝ

Sea Buddies Concentrate Μοναδικό προϊόν στην ελληνική αγορά για την στήριξη της συγκέντρωσης και προσοχής των παιδιών Το Sea Buddies Concentrate είναι μια φόρμουλα χωρίς ζάχαρη, σχεδιασμένη για να στηρίζει την υγιή επικέντρωση και προσοχή των παιδιών. Τα 5 συστατικά σε αυτήν την φόρμουλα έχουν αποδειχθεί κλινικά ότι προωθούν την χαλάρωση και στηρίζουν την νευρολογική υγεία, την υγιή εγκεφαλική λειτουργία και την υγιή επικέντρωση και προσοχή. Η φωσφατιδυλσερίνη στηρίζει την υγεία του εγκεφάλου σε κυτταρικό επίπεδο. Η διμεθυλαμινεθανόλη (DMAE) είναι κλινικά αποδεδειγμένο ότι στηρίζει την επικέντρωση, την συγκέντρωση και την υγιή εγκεφαλική λειτουργία. Η Λ-Θεανίνη είναι ένα αμινοξύ που βοηθά στην προώθηση μιας κατάστασης χαλάρωσης χωρίς να μειώνει την εγρήγορση που είναι απαραίτητη κατά την διάρκεια της ημέρας. Η Ν-Ακετυλκυστεΐνη (NAC) στηρίζει την νευρολογική υγεία και ενισχύει τις αποτοξινωτικές διαδικασίες στο σώμα. Η ταυρίνη στηρίζει την υγεία στο κεντρικό νευρικό σύστημα.

GREENWAVE: Τηλ.:210 4823213

Ν ΠΡ ΕΟ ΟΪ ΟΝ

Products Details

ΕΝΙΣΧΥΕΙ ΤΟ ΑΝΟΣΟΠΟΙΤΗΚΟ BIOBRAN Το Biobran και η μάχη για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού. Το επίπεδο της ανοσίας μας, εξαρτάται σημαντικά από τα θρεπτικά συστατικά της καθημερινής μας διατροφής, όσο και από το περιβάλλον που ζούμε και κινούμαστε. Στις μέρες μας η εκτός ορίων αύξηση όλων των τύπων των καρκίνων, απαιτεί πλέον ήπια και αποτελεσματικά προϊόντα υποστήριξης, ικανά να βοηθούν τις κύριες θεραπείες πρόληψης, καθυστέρησης και ανακοπής ανάπτυξης τέτοιων σοβαρών ασθενειών. Σε αυτό το χώρο κινείται και το Biobran MGN-3. Ένα Ιαπωνικό απλό διατροφικό προϊόν από πίτουρο ρυζιού επεξεργασμένο με ένζυμα από μανιτάρι Shiitake. Βασισμένο στην παραδοσιακή διατροφή, αναπτύχθηκε πριν από 20 χρόνια και παραδόθηκε στους επιστήμονες που το μελέτησαν και μας βεβαιώνουν για την αποτελεσματικότητά του στη βοήθεια του σώματος να αναπλάθει ένα δυνατό ανοσοποιητικό σύστημα. Η ικανότητά του να ενεργοποιεί με ευκολία μια σημαντική για τη φυσική άμυνα του οργανισμού ομάδα κυττάρων (nk-κύτταρα), το έχει κατατάξει παγκοσμίως, στα σημαντικότερα διατροφικά ήπιας μορφής ανοσο-υποκινητικά προϊόντα που κυκλοφορούν. Είναι ένας σημαντικός σύμμαχος στα χέρια των γιατρών που αναζητούν ένα βοηθό ικανό να κρατήσει τη φυσική άμυνα των ασθενών τους δυνατή και ακέραια. Κυκλοφορεί σε τρεις μορφές. Για καθημερινή χρήση το Biobran 50 Plus (90 δισκία των 50mgr), το Biobran 250 (50 ή 150 ταμπλέτες των 250mgr) για υποτροπές ιώσεων ή μετεγχειρητική βοήθεια και η κορυφαία μορφή του Biobran 1000 (σε σκόνη 30 ή 105 φάκελοι των 1000mgr) για δυσκολότερες καταστάσεις (χημειοθεραπείες, λοιμώξεις κλπ).

AZAKIDIS: Τηλ.: 210 3617967

NASODREN Λύση απο τη Φύση για τη Ρινοκολπίτιδα (Ιγμορίτιδα) Η φαρμακευτική έρευνα εξελίσσεται διαρκώς και ήδη τον τελευταίο καιρό έχει κυκλοφορήσει στην Ευρώπη ένα σκεύασμα που περιέχει φυτικό εκχύλισμα κυκλάμινου. Το υδατικό διάλυμα των βολβών κυκλάμινου σε μορφή spray (χωρίς προωθητικά αέρια) περιέχει σαπωνίνες (κυκλαμίνη) και φλαβονοειδή, ουσίες γνωστές ήδη από την αρχαιότητα για τα θεραπευτικά τους αποτελέσματα (Θεόφραστος, 372-287 π.Χ.). Οι σαπωνίνες παρουσιάζουν συνδυαστική δράση στο ρινικό βλεννογόνο, προκαλώντας σε μερικά λεπτά, ένα αντανακλαστικόαπάντηση, αύξησης των ρινικών εκκρίσεων, διάρκειας μερικών ωρών, με ταυτόχρονη ελάττωση του οιδήματος, που οδηγούν σε άμεση υποχώρηση των συμπτωμάτων. Το Nasodren® δρα αποτελεσματικά και άμεσα στην περιοχή της ρινός και των παραρρινίων κόλπων, διευκολύνοντας τους φυσιολογικούς μηχανισμούς παροχέτευσης και καθαρισμού, με άμεσο επακόλουθο την ελεύθερη ρινική αναπνοή. Καθαρίζει και απομακρύνει τις φλεγμονώδεις και πυώδεις εκκρίσεις, τα σωματίδια των ιών, και βοηθά στη φυσιολογική αποκατάσταση του επιθηλίου του βλεννογόνου. Αρκεί ένας ψεκασμός την ημέρα και ενδείκνυται για ενήλικες και παιδιά πάνω από 5 ετών. Από την πρώτη κιόλας εφαρμογή το οίδημα υποχωρεί, σε 5-10’ επανέρχεται η όσφρηση και σε 2-3 ώρες αλλάζει η υφή των εκκρίσεων (πιο διαφανής) ενώ ελευθερώνεται η ρινική αναπνοή. Μετά από 7-10 ημέρες έχουμε πλήρη και ολοκληρωμένη θεραπεία. Λόγω της τοπικής του δράσης και επειδή δεν εισέρχεται στη συστηματική κυκλοφορία, μπορεί να συνδυαστεί με οποιαδήποτε άλλη θεραπεία ή φαρμακευτική αγωγή. PHARMA Q: Τηλ.: 210 9374576-8

Ν ΠΡ ΕΟ ΟΪ ΟΝ

candiCIDE ® CREΑM Βοηθά το δέρμα σε περίπτωση μυκητίασης.

H κρέμα candiCIDE ® βοηθά το δέρμα να καταπολεμήσει τις χρόνιες ή οξείες μολύνσεις που έχουν προκληθεί από τους μύκητες του τύπου Candida, και ιδιαίτερα για τις επιφανειακές μολύνσεις όπως το παράτριμμα και οι μολύνσεις του δέρματος των νυχιών. ΣΥΝΘΕΣΗ: Επανασυμπυκνωμένα ειδικά εκχυλίσματα καφέ πρόπολης, χημειότυπα των αιθέριων ελαίων των Cymbopogon martinii var. motia, Eugenia caryophyllus, Cinnamomum camphora, Rosmarinus officinalis cineoliferum, Apialine®. Η επιλογή των συστατικών και η ισορροπία των δόσεών τους επιτρέπουν μια αρμονική συνέργια σεβόμενη τις λεπτές ενέργειες και τους μεσημβρινούς του βελονισμού. O τρόπος παρασκευής της κρέμας candiCIDE τηρεί τους κανονισμούς που ισχύουν για τα βιολογικά καλλυντικά. Αυτή η κρέμα έχει μια ισχυρή ικανότητα να διαπερνάει το δέρμα και να μεταφέρει τα ενεργά συστατικά της. Χρησιμοποιήστε την κρέμα σε συνδυασμό με τις κάψουλες για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και σε χρόνιες περιπτώσεις.

APIPHARM: Τηλ.: 210 8547500 SAFE 43

Products Details

ALOE VERA After Sun Lotion Optima - Ransom Αφεθείτε στην ανακουφιστική δροσιά της Οργανικής Αλόης

Spirulina Gold EubiasTM Ασπίδα προστασίας του οργανισμού Η Astra Medical Hellas Superfoods, μία από τις μεγαλύτερες εταιρίες φυτικών συμπληρωμάτων διατροφής στην Ελλάδα, παρουσιάζει την κορυφαία σπιρουλίνα στον κόσμο, τη χρυσή Spirulina Gold EubiasTM. Η Χρυσή Spirulina Gold EubiasTM ήρθε και αλλάζει τα δεδομένα στην εξέλιξη της φυσικής διατροφής. Πρόκειται για μια σπιρουλίνα ανώτερης ποιότητας καθώς είναι η μοναδική 100% καθαρή, χωρίς έκδοχα, χάρη στην πατενταρισμένη μέθοδο που εφαρμόζει για τη δημιουργία του δισκίου χωρίς χημικά, είναι δηλαδή μόνο σπιρουλίνα. Η Χρυσή Spirulina Gold EubiasTM αποτελεί την κορυφαία ποικιλία σπιρουλίνας στον κόσμο καθώς καλλιεργείται αποκλειστικά στην Αυστραλία, κάτω από το ευεργετικό φως του δυνατού ήλιου, σε πεντακάθαρα νερά, μακριά από τη μόλυνση. Η Spirulina Gold EubiasTM αποτελεί τη «χρυσή» ασπίδα προστασίας του οργανισμού. Με περισσότερα από 90 ενεργά συστατικά, βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και αναζωογονεί ριζικά τον οργανισμό. Ταυτόχρονα, αποτελεί την πλουσιότερη πηγή πρωτεΐνης και αμινοξέων στον κόσμο καθώς περιέχει 6070% πρωτεΐνη υψηλής ποιότητας. Έτσι, χαρίζει στον οργανισμό αστείρευτη ενέργεια και ζωντάνια κάθε μέρα, όλη μέρα.

ΑSTRA MEDICAL HELLAS SUPERFOODS : Τηλ.: 210 2527584

44 SAFE

Rheuma-Gel Ισχυρότατες παυσίπονες και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες Η ICP διαθέτει τώρα στην Ελληνική αγορά το προϊόν Rheuma-Gel της ποιοτικά κορυφαίας, ιδιαίτερα υψηλής αποτελεσματικότητας και παγκόσμιας αναγνωρισιμότητας σειράς φυτοθεραπευτικών προϊόντων A.Vogel που παράγει και διαθέτει ο Ελβετικός οίκος Bioforce σε περισσότερες από 50 χώρες. Το Rheuma-Gel παράγεται από φρέσκια Arnica montana πιστοποιημένης βιολογικής καλλιέργειας. Όπως αποδείχθηκε από τις κλινικές μελέτες που διεξήγαγε η Bioforce για το Rheuma-Gel, η φρέσκια Arnica montana παρουσιάζει ισχυρότατες παυσίπονες και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Είναι ο πιο δραστικός αναστολέας του NFKB, της πρωτεΐνης η οποία “ενεργοποιεί” τη διαδικασία δημιουργίας φλεγμονής. Αυτό οφείλεται στις περιεχόμενες λακτόνες του φρέσκου φυτού. Από τα συνθετικά φάρμακα μόνο η κορτιζόνη εμφανίζει παρόμοιο τρόπο δράσης δηλαδή αναστέλει απ’ευθείας τον NF-KB. Το Rheuma-gel χαρακτηρίστηκε από τους θεραπευτές ως “φυτο-κορτιζόνη” γιατί συνδυάζει την αποτελεσματικότητα της κορτιζόνης με την έλλειψη παρενεργειών που εγγυάται το φρέσκο φυτό Arnica montana.

ICP - A.VOGEL: Τηλ.: 210 9408880

Ν ΠΡ ΕΟ ΟΪ ΟΝ

Με βάση τις ευεργετικές ιδιότητες της οργανικής Αλόης σε συνδυασμό με Αβοκάντο, Bilberry, Witch Hazel και άλλα φυτοστοιχεία με βαθιά ενυδατική και καταπραϋντική και αντιοξειδωτική δράση. Ανακουφίζει και αναδομεί φυσικά την επιδερμίδα μετά την έκθεση στον ήλιο και συμβάλει στην παράταση του φυσικού μαυρίσματος για λαμπερό και υγιές δέρμα όλο το καλοκαίρι! ISO PLUS: Τηλ.: 210 9579707

Βιολογικός χυμός Αλόη Βέρα της MEDICURA 100% καθαρός χυμός απο φρέσκα φυτά απο ελεγχόμενη βιολογική καλλιέργεια. Η φυσική αντιφλεγμονώδες και αντιμικροβιακή δράση της Αλόης Βέρα σε συνδυασμό με τα θρεπτικά της συστατικά, προάγει την ανάπτυξη των κυττάρων, και συνεπώς την επούλωση. Περιέχει αντιοξειδωτικές βιταμίνες C,E & B- καροτίνη όπως και βιταμίνη Β-12. Επίσης μαγνήσιο, μαγγάνιο ψευδάργυρο, χαλκό, χρώμιο, ασβέστιο, νάτριο, σελήνιο και κάλιο. Η Αλόη Βέρα προσφέρει τα 20 από τα 23 απαραίτητα για τον οργανισμό αμινοξέα. Βοηθάει στην αποβολή τοξινών, υποστηρίζει το ανοσοποιητικό σύστημα, συμβάλει στην καλή λειτουργία της πέψης, είναι εξαιρετικό συμπλήρωμα υγιεινής διατροφής.

ΠΑΝΤΑΛΕΩΝ HERBAL PRODUCTS: Τηλ.: 2310 222156

Products Details

ΟΡΓΑΝΙΚΑ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΣΕΙΡΑ ΠΕΡΙΠΟΙΗΣΗΣ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΕΝΥΔΑΤΙΚΗ ΚΡΕΜΑ ΚΑΝΟΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΞΗΡΕΣ ΕΠΙΔΕΡΜΙΔΕΣ

Κρέμα πλούσια σε οργανικά αντιοξειδωτικά έλαια Ελιάς, Ηλίανθου, Jojoba και εκχυλίσματα ‘Υσσωπου, Edelweiss και Masterwort που τρέφει, ενυδατώνει και βελτιώνει ορατά την όψη και την υφή της επιδερμίδας. Κλινικές μελέτες: Ένας παράγοντας από σάκχαρα φυτικής προέλευσης [γλυκόζη και ξυλιτόλη]: • βελτιώνει την ενυδάτωση της επιδερμίδας από την πρώτη εφαρμογή, αποτέλεσμα που επιβεβαιώνεται και μετά από 15 ημέρες, αλλά και ένα μήνα αγωγής. • μειώνει σημαντικά την απώλεια του νερού στην επιδερμίδα μετά από ένα μήνα αγωγής • εξομαλύνει το ανάγλυφο της επιδερμίδας από τον πρώτο μήνα της αγωγής • ενισχύει τη σύνθεση κεραμιδίων που αποτελούν δομικό συστατικό του προστατευτικού στρώματος της επιδερμίδας Οι φόρμουλες των προϊόντων Materia Herba είναι φυσικές σε ποσοστό 97-100%. Το υπόλοιπο 0-3% συνθετικό περιεχόμενο ακολουθεί τη λίστα αυστηρών προδιαγραφών του ECOCERT, σύμφωνα με την οποία απαγορεύεται η χρήση parabens και συγκεκριμένων συστατικών συνθετικής προέλευσης. Κορρές Φυσικά Προϊόντα: Τηλ.: 22620 54552

Ν ΠΡ ΕΟ ΟΪ ΟΝ

Ισορροπήστε το ph του τριχωτού της κεφαλής χωρίς κόπο και έξοδα, με τον πιο φυσικό τρόπο. Με το μοναδικό, χειροποίητο σαπούνι AUTHENTIC που πραγματικά μας πάει σε άλλες εποχές. Τότε που η πρακτική βοτανολογία των προγόνων μας έκανε θαύματα. Τότε που με σεβασμό στη φύση, μαζεύονταν άγρια βότανα του βουνού με το χέρι και με γνώση του πότε και από πού να συλλεχθούν. Από την πρώτη επαφή θα καταλάβετε ότι

MASTIHA SHOP Ήρθαν τρία νέα προϊόντα από τα mastiha shop για να εμπλουτίσουν τη σειρά βιολογικών προϊόντων με μαστίχα. Βιολογική σάλτσα τομάτας με μαστίχα: Σάλτσα, πλούσια σε τομάτα (78%), με έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, η οποία μπορεί να αραιωθεί με άλλη σάλτσα ή νερό για περισσότερες μερίδες. Άλειμμα λεμόνι με μαστίχα: Τα βιολογικά λεμόνια Κορινθίας, αποτελούν τη βάση για το ιδιαίτερο και μοναδικό άλειμμα λεμόνι με μαστίχα Χίου. Μαρμελάδα λεμόνι με μαστίχα: Μαρμελάδα με ολόκληρα κομματάκια λεμονιού (50%), πλημμυρίζει τη γεύση σας με το άρωμα και τη φρεσκάδα της. MEDITERRA S.A: Τηλ.: 210 3614686

Ν ΠΡ ΕΟ ΟΪ ΟΝ

AΠΟΛΑΥΣΤΙΚΟ ΑΔΥΝΑΤΙΣΜΑ SPIRU-TEIN Το SPIRU-TEIN xρησιμοποιείται για την κάλυψη των ελλείψεων της σύγχρονης διατροφής, για να δώσει ενέργεια και να διώξει την κούραση κατά τη διάρκεια της ημέρας και βέβαια, σαν υποκατάστατο γεύματος, για γρήγορη και σημαντική απώλεια βάρους. Περιέχει φυσική, μη μεταλλαγμένη, πρωτεΐνη από σόγια, μπιζέλι και ρύζι, πλήρη σειρά βιταμινών και μετάλλων, σπιρουλίνα, λιποτροπικές ουσίες κ.ά. Δεν περιέχει συντηρητικά ή άλλα χημικά πρόσθετα. Φυσικό γλυκαντικό: φρουκτόζη. Κυκλοφορεί σε 13 απολαυστικές γεύσεις (σοκολάτα, βανίλια, φράουλα κλπ.) καθώς και στην έκδοση SIMPLY NATURAL (σοκολάτα, βανίλια) χωρίς γλυκαντική ουσία. NATURAL PLUS A.E: Τηλ.: 210 6132478 - 2310 430035

Βιολογικοί σπόροι Λαχανικών & Αρωματικών φυτών (Για καλλιέργεια στο σπίτι)

AUTHENTIC soap Ξεχάστε τριχόπτωση, πιτυρίδα, ξηροδερμία, λιπαρότητα. δεν πρόκειται για ένα βιομηχανικό προϊόν ευρείας κατανάλωσης, αλλά για ένα παραδοσιακό και χειροποίητο σαπούνι άριστης ποιότητας, από άγρια βότανα που συλλέγονται από το βουνό των Κενταύρων, όπως: Άγρια Κρεμμύδα, Τσουκνίδα, Πολυτρίχι, Εκουίζετο και με βάση το εξαιρετικό, παρθένο ελαιόλαδο. Χωρίς συντηρητικά, τεχνητά χρώματα, χημικές ουσίες και παράγωγα πετρελαίου.

(Αθήνα) BIOART: Τηλ.: 22940 49234 - (Ν. Ελλάδα) ΒΙΟΥΓΕΙΑ: Τηλ.:210 2848522 (Β. Ελλάδα) ΜΕΒΟPAX: Τηλ.: 2310 315380

Το κατάστημα βιολογικών προϊόντων «Θησαυρός υγείας» εισάγει από τη Γερμανία βιολογικούς σπόρους φυτέματος σε τουλάχιστον 50 είδη λαχανικών, φρούτων, αρωματικών αλλά και διακοσμητικών φυτών. Επίσης διαθέτει πιστοποιημένα χώματα, λιπάσματα, φυτοπροστατευτικά, αλλά και βιβλία με συμβουλές για το ποια φυτά είναι σύμμαχοι, ποια φυτά είναι ανταγωνιστές, ποια απωθούν ασθένειες και εχθρούς, την τεχνική της συγκαλλιέργειας, πως να παράγεται λίπασμα από τα απορρίμματα της κουζίνας και άλλα μυστικά. ΘΥΣΑΥΡΟΣ ΥΓΕΙΑΣ: Τηλ.: 210 2221186 SAFE 45

Σημεία διανομής

ΔΙΑΝΟΜΗ. ΑΤΤΙΚΗ ΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΕΤΡΟ (7) : Αγ. Δημήτριος - Δάφνη - Σύνταγμα - Πανεπιστήμιο - Πανόρμου - Κατεχάκη Εθνική Άμυνα Κ.Ε.Π. (ΚΕΝΤΡΑ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΩΝ) (32): ΑΓ. ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ - Ν.Πλαστήρα 52 ΑΓ.ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ - Μεσογείων 419 ΑΙΓΑΛΕΩ - Μακρής 4 ΑΛΙΜΟΣ - Θοθκυδίδου 43 ΑΝΩ ΠΕΤΡΑΛΩΝΑ - Κειριάδων 70 ΒΥΡΩΝΑΣ - Κολοκοτρώνη 66 ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ - Κύπρου 162 ΓΑΛΑΤΣΙ - Τραλλέων 114 ΔΑΦΝΗ - Έλλης 14 ΖΩΓΡΑΦΟΥ - Μπισκίνη 39 ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ - Μπουμπουλίνας 35 ΙΛΙΟΝ - Αίαντος & Χρυσηίδος ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ - Εθνικής Αντιστάσεως 12 ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ - Λ.Σαλαμίνος 97 ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΣ - Γ.Λαμπράκη 182 ΚΡΩΠΙΑΣ - Καραϊσκάκη 2 ΜΑΡΟΥΣΙ - Βασ.Σοφίας 9 ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ - Ι.Ραλλη 7 ΜΟΣΧΑΤΟ - Λ.Κατσώνη 69 Ν.ΣΜΥΡΝΗ - Κ.Παλαιολόγου 22 Ν.ΚΟΣΜΟΣ - Κασομούλη 33 ΝΙΚΑΙΑ - Μαινεμενης 57 Π.ΦΑΛΗΡΟ - Αγ.Αλεξάνδρου 75Α ΠΑΛΛΗΝΗ - 17ο χλμ. Μαραθώνος ΠΑΤΗΣΙΑ - Αγίας Λαύρας 24 ΠΕΙΡΑΙΑΣ - Ακτή Ποσειδώνος 2 ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ - Εθνάρχου Μακαρίου 44 Aγίας Μαρίνης 77 ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ - 25ης Μαρτίου 42 ΣΕΠΟΛΙΑ - Δυρραχίου 30 ΧΑΛΑΝΔΡΙ - Μεσσολογγίου 2 ΧΟΛΑΡΓΟΣ - 17ης Νοεμβρίου ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΙΚΑ (26): ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ-Μεσογείων 454 ΑΜΦΙΑΛΗ-Γγηγορίου Λαμπράκη ΒΥΡΩΝΑΣ-Νέας Ελβετίας 26 ΓΑΛΑΤΣΙ-Πρωτοπαπαδάκη 70 ΓΛΥΦΑΔΑ-Βασιλέως Γεωργίου 45 ΔΑΦΝΗ-Λεωφ. Βουλιαγμένης & ΈΛλης 1 ΖΩΓΡΑΦΟΥ-Λεωφ. Παπάγου 127 Α’  ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ- Μαρίνου Αντύπα & Ναυαρίνου 1 ΗΛΙΟΝ-Αχαίας & Καλαβρύτων ΚΑΛΛΙΘΕΑ-Σκρά 45 ΚΑΜΙΝΙΑ- Θηβών 49 ΚΟΡΥΔΑΛΟΣ-Δημητρακοπούλου & Σερρών 36 ΜΑΡΟΥΣΙ-Χατζηαντωνίου 18 ΜΟΣΧΑΤΟ- Χρυσοστόμου Σμύρνης 91 ΝΕΑ ΙΩΝΙΑ-Χρυσοστόμου Σμύρνης 3 ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ-Μάχης Αναλάτου & Λαγουμιτζή ΝΕΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ-Λεωφ Ηρακλέιου 364  ΝΙΚΑΙΑΑντιγόνης 7 & Καυκάσου ΟΜΟΝΟΙΑ-Καπποδιστρίου 33 ΠΑΓΚΡΑΤΙ-Κονωνος 54 Π. ΦΑΛΗΡΟ-Αχιλλέως 97 ΠΕΙΡΑΙΑΣ-Αγ. Κωνσταντίνου 1 ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ-Σαρανταπόρου & Αγραφιώτου ΣΥΝΤΑΓΜΑ-Ακαδημίας 21 ΧΑΪΔΑΡΙ-Δωδεκανήσου 22 ΧΑΛΑΝΔΡΙ-Παράσχου 8 & Βασιλέως Γεωργίου

FREE PRESS

; SAFE

46 SAFE

Υπάρχουν απαγορευμένες πληροφορίες για την υγεία σας

Το περιοδικό SAFE μπορείτε να βρείτε σε

160 σημεία

ΙΑΤΡΕΙΑ - ΣΧΟΛΕΣ - ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ- ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ (31): ΑΘΗΝΑ- AURA VITAE- Ιπποκράτους 2  ΙΑΝΟΣ- Σταδίου 24  Αιώνιος Ηνίοχος, Σόλωνος 97 ΠΥΡΙΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ - Ιπποκράτους & Σόλωνος  Σύλλογος Ομοιοπαθητικών Ελλάδος, Αριστοτέλους 44  Ιπποκράτειο Κέντρο Κλασσικής Ομοιοπαθητικής, Αριστοτέλους 44 Κέντρο Έρευνας και Εφαρμογής Βελονισμού, Αλκμάνος 2 & Παπαδιαμαντοπούλου Μαργαρίτα Παπαδημητρίου Boulenger, Ηροδότου 19  ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ- Όλον, Κηφισίας 102 ΕΛΛΗΝΙΚΟ: Φ=1,618 - Αθ. Διάκου 26 ΚΑΛΛΙΘΕΑ- Φιλοσοφική ένωση Δράκος – Αετός, Σοφοκλέους 37 Κ. ΧΑΛΑΝΔΡΙ- Shantom, Τριπόλεως 35Α & Ευβοίας ΚΑΡΕΑΣ- Πολυχώρος Ομοιοπ/κης Αθηνών, Λεωφ. Καρέα & Σουλιωτών 1  ΚΗΦΙΣΙΑ- Ακαδημία Αρχαίας Ελληνικής & Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής, Σωκράτους 24 ΜΑΡΟΥΣΙ - Natural Helath Science-Χατζηιωάννου 14 & Δ. Ράλλη  ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ- Νίκος Γεραμάνης, Δεληγιάννη 17 & Γ. Παπανδρέου ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ-Κασάνδρα Μουγιάκου, Λεωφ. Μεσογείων 259 ΠΕΙΡΑΙΑΣ- Ομακοείο Πειραιά, Καραϊσκου 122 ΠΕΝΤΕΛΗ- Γεώργιος Λουκάς, Παπαφλέσσα 14 Π. ΦΑΛΗΡΟ- Κέντρο Ρεφλεξολογίας & Έρευνας, Αμφιτρίτης 28  Natural Health Science, Πανδρόσου 31  Natural Health Science, Λεωφ. Αμφιθέας 78 & Ανδρομάχης 8 ΧΑΛΑΝΔΡΙ- Αρμονική Ζωή, Γρίβα 23. ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΛΛΑΔΑ: ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: KΕΝΤΡΟ- ΙΑΝΟΣ -Πλατεία Αριστοτέλους 7 ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ- ΙΑΝΟΣ- Μεταμορφώσεως 24  ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ-ΙΑΝΟΣ -Φιλιππουπόλεως 57 ΝΤΕΠΩ - ΙΑΝΟΣ -25ης Μαρτίου 45 MEDITERRANEAN COSMOS - ΙΑΝΟΣ- Εμπορικό κέντρο Cosmos Θεσσαλονίκη  Life Therapy Academy - Αιγαίου 54 & Θερμαϊκού ΚΕΡΚΥΡΑ-Χρήστος Κόντης - Δελβινιώτη 6-8 ΛΕΣΒΟΣΚέντρο Υγείας- Πλωμάρι ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ (64 ) ΑΤΤΙΚΗ ΆΛΙΜΟΣ- Τα δώρα της Φύσης, Πινδάρου 5 ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ- Προσγείων Γεύσεις, Αγαθουπόλεως 5 • Βανίλια-Κανέλα, Λ. Ριανκούρ 71-73 ΆΝΟΙΞΗ- Λωτός, Λεωφ. Μαραθωνος 49 ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ- Ναραγιενα, Αιγαίου Πελάγους 85 • Green Farm, Λεωφ. Μεσογείων 465 ΑΘΗΝΑ-Lena’s - Νίκης 11, Σύνταγμα  Καλυψώ, Ζωοδόχου Πηγής 65 • Τέσσερις Εποχές, Νίκης 30 • Health

Food Store, Γέλωνος 1 & Δεινοκράτους, Κολωνάκι • Ελιξίριο, Σταδίου 33 & Πεζματζογλου 3 (στοά) • Οικοζήν, Εμμανουήλ Μπενάκη 26 • Οικοζήν, Στουρνάρα 36 • Οικολόγοι Ελλάδας, Πανεπιστημίου 57 • Ακρίταμα, Μιχαήλ Νομικού 9 • Εστρέλα, Δημητρίου Σούτσου 18 • Έλληνες οικολόγοι χωρίς σύνορα, Σανταρόζα 3 • Αλόη, Παπαδιαμαντοπούλου 52 • Green Farm, Δημοκρίτου 13, Κολωνάκι • Άρκευθος, Γ Σεπτεμβρίου 83, Πλ. Βικτωρίας ΒΟΥΛΑ Βιολογικό χωριό - Αγ. Ιωάννου 28 ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ Αγνή Γη - Λεωφ. Πεντέλης 104 ΒΥΡΩΝΑΣ- Γεύσεις Ζωής, Παναγή Τσαλδάρη 15 & Κύπρου ΓΑΛΑΤΣΙ- Θησαυρός Υγείας, Παπαφλέσσα 26 & Τραλλεών ΓΕΡΑΚΑΣ- Αιθέριο, Λ. Μαραθώνος 176 ΓΛΥΦΑΔΑ- Βιοαγορά, Γούναρη 88 ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ- Νέα Ζωή, Πρωτοπαπά 38 ΗΡΑΚΛΕΙΟ - Μορφέας- Αλεξ. Διάκου 11 (Ν. Ηράκλειο) ΚΗΦΙΣΙΑ- Ηλιοσταλα, Βασιλ. Όθωνος 41 • Υγείας Χάριν, Γ. Δροσίνη 7 • Πράσινο Μήλο, Μακεδονίας 26 • Αμάραντο, Ελαιών 15 ΚΟΡΥΔΑΛΟΣΑμάραντο, Καυκάσου 64 ΚΥΨΕΛΗ- Βιολογική Κυψέλη, Aγ. Ζώνης 40 • Bιοεποχή, Κυψέλης 82 • Μελισσάνθη, Καυκάσου 142 • ΜΑΡΟΥΣΙ- «Nature», Διονύσου 3 • «Βιο -Υγεία», Πλ. Ευτέρπης 3 • GREEN FARM, Δ. Ράλλη 8 & Χατζηαντωνίου • Πανάγαθον, Ροδοδάφνης 52-54 ΜΕΛΙΣΙΑ - Ραγιάν- Λεωφ. Δημοκρατίας 2 • Βιοστροφή - 17ης Νοεμβρίου 31 Ν.ΙΩΝΙΑ- Βιόπολις, Λ. Ηρακλείου 295 & Αγ. Σοφίας ΠΑΓΚΡΑΤΙ- Αλώα, Αρχελάου 19 ΠΕΙΡΑΙΑΣ- Green Farm, Μπουμπουλίνας 30 Π. ΦΑΛΗΡΟΒιόκηπος, Αχιλλέως 72 & Λεωφ. Αμφιθέας ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΛΛΑΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ- Βοτανοπωλείο ο Νίκος, Κομνηνών 32 • Το Ελληνικόν, Βατικιώτου 28 • Το Ελληνικόν, Σοφούλη 34, Καλαμαριά • Εντροπία, Παπαμάρκου 8, Πλ. Άθωνος • Το Βάλσαμο, Χαλκέων 16 • Ζωή & Υγεία, Τσιμισκή 120 • Ζωή & Υγεία, Καρδίτσας 8 • Botanica, Αλ. Σβώλου 46 • Βιβλιοπωλείο Ψάρας, Φιλικής Εταιρείας 39 • TRE MARIE- Π.Π. Γερμανού 13  DROPS-Π. Ιωακείμ 10  ΤΟ ΚΡΙΤΑΜΟ- Κλεισούρας 8 ΕΥΟΣΜΟΣ - ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗ ΦΥΣΗ-Μεγ. Αλεξάνδρου 31 ΤΟΥΜΠΑ - ΒΙΟ ΘΗΣΑΥΡΟΣ- Αν. Θράκης 44 ΚΑΡΔΙΤΣΑ Το Βάλσαμο - Δημοτική Αγορά Ι7 ΜΥΤΙΛΗΝΗ- Μυρτιά, Αγ.Θεράποντος 22 ΡΕΘΥΜΝΟ-Άρκευθος, Μ. Μουσούρου 11, Β. Πλεύρη, Ηγ. Γαβριήλ 26 • Bio-rythm, Κ. Γιαμπουδάκη 32 • ΣΥΡΟΣ- Ευεξία, Σταματίου Πρωΐου 51

άν ωρε δ ε στ κό σε εβά ι Κατ περιοδ φή το μορ

f d p .