SAFE τεύχος 5 by Etra Publishing

SAFE Τεύχος 5 • Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2009 • www.safemagazine.gr

[Άρωμα]

Ποιες επικίνδυνες ουσίες κρύβονται μέσα σε ένα κοινό μπουκάλι αρώματος;

[AIDS]

Όταν η βιομηχανία χειραγωγεί την επιστήμη...

FREE PRESS

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΙΑ ΤΑ ΑΠΟΣΙΩΠΗΜΕΝΑ ΝΕΑ ΥΓΕΙΑΣ & ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

Διανέμεται Δωρεάν

ες Ποι εις λήξ ο π κ ε ει τ ς; β ύ κρ ο σα ητ γ α φ

[Φθόριο]

Δηλητήριο στην οδοντόπαστα & το νερό;

[Βιταμίνη C] Ποιος ο ρόλος της στην υγεία;

Η μέλισσα δείχνει το δρόμο για το τέλος της πανδημίας!

SAFE

Περιοδικό για τα αποσιωπημένα νέα υγείας

Safe area

Εκδότης - Ιδιοκτήτης: Γεράσιμος Κατραμάδος - Etra Publishing Ευεργετών 7, Π. Φάληρο, 17563 Τηλ/Fax: 210 9811753 www.etra.gr e-mail: etra@hol.gr

Τεύχος 5 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2009

[Φθόριο] Δηλητήριο στην οδοντόπαστα & το νερό;

Υπεύθυνος έκδοσης: Γεράσιμος Κατραμάδος Υπεύθυνη ύλης - επιμέλεια: Βάλλυ Καλοζούμη

Μετάφραση: Μαρία Νικηφόρου Δημοσιογραφοι: Νίκη Τσέκου Ιωάννα Χερμάρη Υπεύθυνη διαφήμισης: Ιωάννα Χερμάρη

Vegetarian?

Δημιουργικό Etra Graphic Design Image banks shutterstock istock Συνεργάστηκαν Βασίλης Φρατζολάς Βίκυ Χρυσού Επιστημονικό Κέντρο Μελισσοθεραπείας Νίκη Τσέκου Γιώργος Φαρφαράς Ομάδα tvxs.gr

Όταν η βιομηχανία χειραγωγεί την επιστήμη..

Ποιος ο ρόλος της βιταμίνης C στην υγεία;

Η μέλισσα δείχνει το δρόμο για το τέλος της πανδημίας

Ποιες επικίνδυνες ουσίες κρύβονται μέσα σε ένα κοινό μπουκάλι αρώματος;

Τι κρύβει το φαγητο σας;

web: www.safemagazine.gr Το περιοδικό SAFE μπορείτε να το αποκτήσετε σε μορφή pdf εντελώς δωρεάν από το site: www.safemagazine.gr e-mail: safemagazine@yahoo.com Συνδρομή Εσωτερικού 25€ Οι απόψεις των αρθρογράφων δεν αποτελούν κατ’ανάγκη και θέσεις του ιδιοκτήτη, εκδότη και υπεύθυνου έκδοσης του περιοδικού. Οι πληροφορίες που παρέχονται δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη γνωμάτευση ιατρού ή άλλου ειδικού της υγείας.

Αυτoί που γνώρισαν τον εαυτό τους!

SAFE

SAFE Editorial

Οι άνθρωποι είναι παιχνίδια των συνθηκών, όταν νομίζουν ότι αυτές είναι παιχνίδια δικά τους. Βύρων

Safeness

ε ιδιαίτερη χαρά σάς αναγγέλλουμε ότι από το τεύχος αυτό ξεκινάμε συνεργασία με το Δίκτυο Καταναλωτών για την Ενημέρωση περί την Διατροφή και την Υγεία - ΝutriSOS. Τα μέλη του Δικτύου NutriSOS έχουν συσπειρωθεί γιατί πιστεύουν στην ανάγκη μιας ενημέρωσης για την Διατροφή, ανεξάρτητης από συμφέροντα κάθε είδους. Μέσα από την συνεργασία αυτή πιστεύουμε ότι θα έχουμε την ευκαιρία να διευρύνουμε την ύλη και θεματολογία του περιοδικού μας στρεφόμενοι και σε γενικότερης φύσης θέματα που αφορούν την εν γένει διαχείριση της τροφής μέσα στα πλαίσια της βιώσιμης ανάπτυξης. Το Δίκτυο NutriSOS διευθύνεται από τον Βασίλη Φραντζολά, απόφοιτο M.Sc. του τμήματος Food Policy του City University of London, ο οποίος θα συμμετέχει με άρθρο του στην προσπάθεια του Safe Magazine να φωτίζει περισσότερο διάφορα αποσιωπημένα θέματα της Διατροφής και της Υγείας. Το Δίκτυο NutriSOS οργανώνει διάφορα ενημερωτικά σεμινάρια και ομιλίες για την Διατροφή σε πιο εξειδικευμένα θέματα όπως τα τρανς λιπαρά, οι φυτοστερόλες, η χοληστερίνη, γαλακτοκομικά, κλπ. Το περιοδικό μας θα σας κρατά πάντα ενήμερους για την πραγματοποίηση αυτών των σεμιναρίων ώστε να δίνεται η ευκαιρία σε περισσότερο κόσμο που ενδιαφέρεται, να τα παρακολουθεί. Γ. Κατραμάδος

Διαβάσαμε στην Καθημερινή

Υποχρεωτικός εμβολιασμός; Του Θανάση Δρίτσα*

λέξη εμβόλιο ως παρέμβαση ασκεί ένα είδος λαγνείας στο ευρύ κοινό, η οποία λαγνεία καλλιεργείται και από τη βιομηχανία της Υγείας που επωφελείται οικονομικά στις μέρες μας. Τα εμβόλια παρουσιάζονται ως πανάκεια διά πάσαν νόσον, ως το μαγικό τσίμπημα που εξασφαλίζει μακροβιότητα και ευδαιμονία. Η μελέτη βέβαια της ιστορίας των επιδημιών αποδεικνύει ότι η θνητότητα είχε ήδη αρχίσει να μειώνεται σημαντικά -σαν αποτέλεσμα βελτίωσης της δημόσιας υγιεινής- μετά το πρώτο μισό του 19ου αιώνα, αρκετά πριν την έλευση εμβολίων (η παραγωγή εμβολίων ουσιαστικά άρχισε να πυροδοτείται μετά την ανάπτυξη του εμβολίου κατά της λύσσας από τον Λουίς Παστέρ το 1885). Ίσως η συνεισφορά ορισμένων εμβολίων, όπως π.χ. κατά της ευλογιάς, να υπήρξε καταλυτική σε μια επιδημία με θνητότητα 30-40%, αλλά τα υπάρχοντα στοιχεία αμφισβητούν τη διάρκεια προστασίας και την επάρκεια σύγχρονων εμβολίων έναντι κοινών λοιμωδών νοσημάτων όπως π.χ. ιλαρά, ανεμοβλογιά, κοκίτης. Ιδιαίτερα στις ΗΠΑ υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν π.χ. πρόσφατη σοβαρή επανεμφάνιση του κοκίτη παρά τον εμβολιασμό. Είναι βέβαιο ότι σε περιπτώσεις όπου ο κίνδυνος να πεθάνει κάποιος από την ίδια την ασθένεια είναι πολύ μικρός, θα πρέπει να λαμβάνεται πολύ προσεκτικά η απόφαση του να εμβολιάσει κάποιος μαζικά έναν πληθυσμό. Παραμένει αξιοπερίεργο το πώς ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε ως πανδημία την τρέχουσα γρίπη των χοίρων, SAFE

χωρίς να πληρούνται τα δύο βασικά κριτήρια πανδημίας γρίπης: η υψηλή θνητότητα-μεταδοτικότητα και η γενετική ταυτότητα του στοιχείου Η στον τύπο Η1Ν1 (το Η στοιχείο της γρίπης των χοίρων δεν είναι καινούργιο, αλλά μοιάζει με τον τύπο της γρίπης που κυκλοφορεί εδώ και δεκαετίες). Ούτε πολλοί άνθρωποι πεθαίνουν από γρίπη των χοίρων ούτε αυτή οφείλεται σε νέο απόλυτα μεταλλαγμένο ιό. Περισσότερο απ’ όλα ανησυχητικός παραμένει ο όρος «υποχρεωτικός» εμβολιασμός, τον οποίο διατυμπανίζουν τα ΜΜΕ. Καμία ιατρική παρέμβαση δεν μπορεί να καταργήσει την αρχή της ελεύθερης βούλησης του ασθενούς, ιδιαίτερα με δεδομένα ήπιας λοίμωξης. Ο εξαναγκασμός σε μαζικό εμβολιασμό μετατρέπει το κοινωνικό σύνολο σε πειραματόζωο και βάζει τα θεμέλια για μια νέα απολυταρχία της υγείας. Δεν θα αργήσουμε να δούμε έτσι καπνιστές και παχύσαρκους στην ηλεκτρική καρέκλα, ενώ αντίθετα κυκλοφορούν ήδη άνετα μεταξύ μας παιδεραστές, έμποροι ναρκωτικών και καταχραστές της δημόσιας περιουσίας. Περισσότερες φωνές ακαδημαϊκών ανδρών θα έπρεπε να ακούγονται αυτές τις τόσο πονηρές ημέρες, αλλά οι μεν ακαδημαϊκοί συμποσιάζονται ηδονικά μετά φαρμακευτικών αντιπροσώπων, οι δε πολιτικοί γυαλίζουν επιδεικτικά τις Καγιέν τους και αναφωνούν ως νέες Αντουανέτες: Τι έχει ο κόσμος και φωνάζει; Θέλει ψωμί; Μα γιατί δεν του δίνετε παντεσπάνι! * Ο κ. Θανάσης Δρίτσας (MD, FESC) είναι καρδιολόγος στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο.

Στα ψιλά γράμματα...

[Εγκυμοσύνη]

Η καφεΐνη βλάπτει αργότερα το μωρό

ία νέα μελέτη, δείχνει ότι μία δόση καφεΐνης (δύο κούπες καφέ) που απορροφάται κατά την εγκυμοσύνη μπορεί να είναι αρκετή για να επηρεάσει την ανάπτυξη της καρδιάς του εμβρύου και να μειώσει την καρδιακή λειτουργία σε ολόκληρη τη ζωή του παιδιού. Επιπροσθέτως, οι ερευνητές βρήκαν ότι αυτή η ελάχιστη ποσότητα μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερα ποσοστά σωματικού λίπους στα αγόρια. Αν και η μελέτη έγινε σε ποντίκια, η βιολογική αιτία και το αποτέλεσμα που περιγράφεται, πολύ πιθανώς να ταιριάζει και στους ανθρώπους. Οι ερευνητές εξέτασαν εγκυμονούντα ποντίκια για 48 ώρες. Τα ποντίκια που τους δόθηκε καφεΐνη, γέννησαν έμβρυα με λεπτότερο στρώμα ιστού σε κάποια τμήματα της καρδιάς. Κατόπιν, οι ερευνητές εξέτασαν τα ποντίκια που γεννήθηκαν από αυτή την ομάδα για να επιβεβαιώσουν τα μακρόχρονα αποτελέσματα στους απογόνους. Όλα τα ενήλικα αρσενικά που εκτέθηκαν ως έμβρυα στην καφεΐνη, είχαν αυξημένο λίπος κατά περίπου 20%, ενώ η καρδιακή λειτουργία τους μειώθηκε κατά 35%. Πηγή: Eurekalert (Απόδοση στα ελληνικά: www.LifeinBalance.gr)

SAFE

Στα ψιλά γράμματα...

[Άγγιγμα]

Ενεργειακή θεραπεία μπορεί να μειώσει τον πόνο

ία μορφή ενεργειακής θεραπείας που δεν περιλαμβάνει άγγιγμα του ασθενή αποδείχτηκε ότι είναι αποτελεσματική ως ανακουφιστική για τον πόνο. Το θεραπευτικό άγγιγμα χωρίς επαφή (Non Contact therapeutic Touch) παρείχε αξιόλογη ανακούφιση από τον πόνο σε 90 ασθενείς με μετεγχειρητικούς χρόνιους πόνους. Περίπου το 73% όσων δέχτηκαν ενεργειακή θεραπεία ανέφεραν σημαντική μείωση του πόνου, με λιγότερη ανάγκη για παυσίπονα. Επίσης κοιμόνταν καλύτερα τη νύχτα. Αντίθετα, σε εκείνους που δόθηκε placebo ή δεν έγινε καμία θεραπεία, αναφέρθηκε αύξηση του πόνου. Πηγή: Research at MU, posted February 17, 2009.

[Ομοιοπαθητική]

στη θεραπεία της απώλειας μνήμης και στην νοητική άσκηση. Πηγή: Psycol Sci 2009; doi: 10.1111/ j.1467-9280.2009.02345.x.

[Καρκίνος]

Aνακουφίζει τις παρενέργειες από τη χημειοθεραπεία

Ομοιοπαθητική μπορεί να ανακουφίσει τις παρενέργειες από τη θεραπεία καρκίνου. Η αλοιφή Καλέντουλας (marigold) καταπραΰνει τον ερεθισμό του δέρματος από την ακτινοθεραπεία και το Traumeel, ένας συνδυασμός 14 ομοιοπαθητικών φαρμάκων, βοηθά στην ανακούφιση των ελκών στο στόμα που προκαλούνται από τη χημειοθεραπεία. Σε μία ανασκόπηση της βιβλιογραφίας, ερευνητές βρήκαν οκτώ μελέτες, που περιλαμβάνουν 664 συμμετέχοντες, στις οποίες υπήρχαν βάσιμα αποτελέσματα Πηγή: Cochrane Database Syst Rev, 2009, 2: CD004845.

[Κατάθλιψη]

Σύνδεση κατάθλιψης με καρδιακή προσβολή

ι υγιείς που πάσχουν από σοβαρής μορφής κατάθλιψη είναι πολύ πιο πιθανό να υποστούν καρδιακή προσβολή και νόσο στεφανιαίας, ανακάλυψαν ερευνητές σε μία μελέτη που προσθέτει κύρος στην ιδέα της σύνδεσης νου-σώματος. Σε μία μελέτη σε 63.469 γυναίκες, οι ερευνητές βρήκαν ότι εκείνες που έπασχαν από σοβαρής μορφής κατάθλιψη είχαν πάνω από διπλάσιες πιθανότητες να υποστούν μία μοιραία καρδιακή προσβολή. Οι γυναίκες παρακολουθούνταν από όταν ήταν υγιείς μέχρι τη στιγμή που άρχιζαν να παρουσιάζουν συμπτώματα κατάθλιψης, ή είχαν αρχίσει να παίρνουν αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Από την στιγμή που ήταν καταθλιπτικές, ήταν πιο πιθανό να υποφέρουν από υπέρταση, διαβήτη και αυξημένη χοληστερόλη, και οι καπνίστριες, είχαν μεγαλύτερο κίνδυνο για καρδιακή ασθένεια. Πηγή: J Am Coll Cardiol, 2009; 57: 471.

[Διαλογισμός]

O διαλογισμός μπορεί να βελτιώσει τη βραχυπρόθεσμη μνήμη

διαλογισμός όχι μόνο μπορεί να βελτιώσει τη μνήμη μας, αλλά μπορεί ακόμη και να οξύνει γενικά τις νοητικές μας ικανότητες. Η Deity Yoga, μία μορφή Βουδιστικού διαλογισμού, φαίνεται να έχει τα πιο ευεργετικά αποτελέσματα στη μνήμη. Όσοι ασκούν τον διαλογισμό αυτό συγκεντρώνονται με προσήλωση στην εικόνα μιας θεότητας ή των μαθητών της και η τεχνική έχει βελτιώσει την οπτική μνήμη σε πολλά διαφορετικά τεστ. Ερευνητές αναφέρουν ότι αυτά τα ευρήματα έχουν αποτελέσματα

Βότανο της Μέσης Ανατολής σκοτώνει καρκινικά κύτταρα στο πάγκρεας

Thymoquinone, ένα έλαιο που βγαίνει από τους σπόρους του Nigella sativa (black earway), μείωσε αποτελεσματικά το 67% των παγκρεατικών όγκων σε δοκιμή σε πειραματόζωα, αναφέρουν ερευνητές από το κέντρο καρκίνου Kimmel στο πανεπιστήμιο Thomas Jefferson της Φιλαδέλφεια. Οι σπόροι του βοτάνου και τα έλαιά του χρησιμοποιούνται στην παραδοσιακή θεραπευτική της Μέσης Ανατολής και της Ασίας για εκατοντάδες χρόνια, συνήθως σε θεραπείες του ανοσοποιητικού και σε φλεγμονώδεις ασθένειες. Πηγή: Proceeding of the American Association for Cancer Research 100th annual meeting, Denver, CO, April 20, 2009.

[Τοκετός στο σπίτι]

Δεν είναι πιο επικίνδυνος από τον τοκετό στο μαιευτήριο

ρευνητές στην Ολλανδία – όπου ο τοκετός στο σπίτι είναι συνηθισμένο γεγονός – βρήκαν ότι ούτε η μητέρα ούτε το παιδί είναι σε μεγαλύτερο κίνδυνο κατά τη διάρκεια του τοκετού στο σπίτι συγκριτικά με το μαιευτήριο, με την προϋπόθεση ότι η εγκυμοσύνη είναι μικρής επικινδυνότητας. Σε μία μελέτη 529.688 τοκετών στο σπίτι και σε μαιευτήριο, τα ποσοστά θανάτου μεταξύ των μωρών και για τις πρώτες επτά μέρες μετά τη γέννηση, ήταν όμοια και στις δύο ομάδες Πηγή: BJOG, April 15, 2009; doi: 10.1111/ j.1471-0528.2009.02175. SAFE

Στα ψιλά γράμματα...

[Βιταμίνη D]

Γιατί χρειάζεστε περισσότερο ήλιο όταν είστε πάνω από 50

υνειδητοποιούμε τελικά ότι όντως χρειαζόμαστε να δεχόμαστε περισσότερο ήλιο στο δέρμα μας – και μία νέα μελέτη ανακάλυψε ότι χρειαζόμαστε ακόμη περισσότερο όσο μεγαλώνουμε. Η λιακάδα είναι η καλύτερη πηγή βιταμίνης D και φαίνεται ότι τα φυσικά μας επίπεδα της βιταμίνης αυτής πέφτουν όσο μεγαλώνουμε. Αυτό ίσως συμβαίνει λόγω της φυσιολογικής διαδικασίας γήρανσης και επίσης επειδή ίσως δεν βγαίνουμε έξω τόσο συχνά όταν μεγαλώνουμε. Τα χαμηλά επίπεδα της βιταμίνης D μπορεί να προκαλέσουν μία κατάσταση γνωστή ως «μεταβολικό σύνδρομο». Πρόκειται για ένα συνδυασμό διαταραχών που αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακών ασθενειών και διαβήτη. Μία μελέτη σε 3262 άτομα ηλικίας μεταξύ 50 και 70 ετών, ανακάλυψε ότι το 94% αυτών είχε χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D και το 42% είχε μεταβολικό σύνδρομο. Ο επικεφαλής της ομάδας ερευνητών Dr Oscar Franco από την ιατρική σχολή του Warwick στη Μ. Βρετανία, πιστεύει πως η έλλειψη βιταμίνης D είναι ίσως ένα παγκόσμιο πρόβλημα υγείας. Πηγή: Diabetes Care, April 14, 2009. doi: 10.2337/dc09-0209.

ανθρώπινο σώμα, τόσο η σκληρότητα όσο και η «ακαμψία» του σμάλτου των δοντιών καταστρέφονταν και μειώνονταν από όλα τα προϊόντα που χρησιμοποιήθηκαν στα τεστ. Τα συστήματα λεύκανσης δοντιών περιέχουν είτε υπεροξείδιο του υδρογόνου είτε carbamide peroxide, τα οποία εμφανίζουν την λευκαντική δράση τους αποχρωματίζοντας τα δόντια. Τα προϊόντα που ελέχθησαν, περιλαμβάνουν εκείνα των εταιρειών Crest και Οral Rembrandt. Πηγή: J Dent, 2009; 37: 185-90.

[Φάρμακα]

Παρενέργειες που φαίνονται στο νοσοκομείο

[Λεύκανση δοντιών]

Τα προϊόντα που λευκαίνουν τα δόντια καταστρέφουν το σμάλτο

α συστήματα – που εφαρμόζει κανείς μόνος του – για την λεύκανση των δοντιών μπορούν να καταστρέψουν το σμάλτο, ανακάλυψε μία ερευνητική ομάδα από το πανεπιστήμιο του Ohio, μετά από έλεγχο πέντε προϊόντων λεύκανσης που είναι διαθέσιμα από φαρμακεία και οδοντιάτρους. Αν και είναι το πιο σκληρό υλικό στο SAFE

ναι, γιατί είναι πολύ πιθανότερο να είναι καλύτερες για τον οργανισμό. Ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα μήλα Golden βιολογικής καλλιέργειας έχουν 15% περισσότερα απαραίτητα για την υγεία αντιοξειδωτικά και 10% περισσότερα φυτο-χημικά από ότι οι ποικιλίες συμβατικής καλλιέργειας. Οι δύο τύποι φρούτων πέρασαν από ελέγχους για μία περίοδο τριών ετών – από το 2004 έως το 2006. Ωστόσο, τα αποτελέσματα δεν ήταν αμετάβλητα αυτά τα τρία χρόνια, αναφέρουν οι ερευνητές από το Federal Research Institute of Nutrition and Food (Ομοσπονδιακό ερευνητικό ινστιτούτο διατροφής) στο Karlsruhe της Γερμανίας. Σε κάποιες περιπτώσεις, δεν υπήρχε διαφορά μεταξύ βιολογικών και συμβατικών μήλων Πηγή: J Agr Food Chem, April 23, 2009; doi: 10.1021/jf8039611.

[Διατροφή]

Γιατί οι βιολογικές τροφές αξίζουν τα επιπλέον χρήματα

α βιολογικά προϊόντα δικαιολογούν τις υψηλές τους τιμές; Επιστήμονες επιβεβαιώνουν τελικά πως

ερίπου ένας στους επτά ασθενείς στο νοσοκομείο υποφέρει από επιβλαβή αντίδραση σε φάρμακο που του χορηγήθηκε εκεί. Αν και τέτοιες παρενέργειες είναι κοινή αιτία εισαγωγής στο νοσοκομείο, ελάχιστες έρευνες έγιναν για τους ασθενείς όταν αυτοί βρίσκονται ήδη μέσα στο νοσοκομείο. Σε μία μελέτη με πάνω από 3000 ασθενείς που εισήχθηκαν στο νοσοκομείο στη Μ. Βρετανία, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι περίπου το 15% υπέφερε από αντίδραση σε φάρμακο που χορηγήθηκε από το προσωπικό του νοσοκομείου. Στα τα περιστατικά περιλαμβάνονταν εσωτερική αιμορραγία, προβλήματα στα νεφρά και μόλυνση από το επικίνδυνο ενδονοσοκομειακό μικρόβιο Clostridium difficile. Τα φάρμακα που σχετίζονταν περισσότερο με τέτοιες αντιδράσεις ήταν αντιπηκτικά, αναλγητικά και διουρητικά. Πηγή: PLos One, 2009.

SAFE

Στα ψιλά γράμματα...

[Βιταμίνες]

Οι βιταμίνες Β μπορούν να μειώσουν τις ημικρανίες

Ο κακός ύπνος... παχαίνει Ο κακός ύπνος παχαίνει, ο καλός αδυνατίζει! Το μυστικό του να είναι κανείς λεπτός, τουλάχιστον εν μέρει, βρίσκεται στον ύπνο, σύμφωνα με μια νέα επιστημονική μελέτη που παρουσιάστηκε στη διεθνή συνδιάσκεψη για την παχυσαρκία που πραγματοποιείται στο Άμστερνταμ από την Ευρωπαϊκή Ένωση για τη Μελέτη της Παχυσαρκίας. Σύμφωνα την έρευνα του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Επιστήμη της Γεύσης, στη Ντιζόν της Γαλλίας, όπως μετέδωσε το Γαλλικό Πρακτορείο, μετά από ένα κακό ύπνο οι άνθρωποι κατά μέσο όρο, την επόμενη μέρα τρώνε 550 θερμίδες ή 22% περισσότερες από το κανονικό, ποσότητα που αντιστοιχεί περίπου σε ένα μεγάλο χάμπουργκερ. Διαπιστώθηκε επίσης, μέσα από έρευνες σε ομάδες εθελοντών, ότι το αίσθημα της πείνας είναι αρκετά μεγαλύτερο σε όσους κοιμήθηκαν μόλις τέσσερις ώρες το προηγούμενο βράδυ, σε σχέση με όσους κοιμήθηκαν οκτώ ώρες. Η έρευνα τονίζει ότι «η στέρηση του ύπνου αυξάνει τη λήψη τροφής και αποτελεί παράγοντα αύξησης της παχυσαρκίας». Μια άλλη μελέτη, που παρουσιάστη10 SAFE

κε στο ίδιο συνέδριο, από ερευνητές του πανεπιστημίου του Μάαστριχ της Ολλανδίας, διαπίστωσε ότι τα παιδιά, τα οποία κοιμούνταν λιγότερο κατά την εφηβική τους ηλικία, σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, αποκτούσαν στη συνέχεια μεγαλύτερο πάχος σε σχέση με τα παιδιά που δεν είχαν αλλάξει τις συνήθειες του ύπνου τους. Μια τρίτη μελέτη, που επίσης παρουσιάστηκε στη διεθνή συνδιάσκεψη από το σουηδικό Ινστιτούτο Καρολίνσκα, διαπίστωσε ότι οι άνδρες που ήσαν έντονα υπέρβαροι στην ηλικία των 18 ετών, είχαν σχεδόν 50% λιγότερες πιθανότητες να παντρευτούν μέχρι τα 40 τους και αυτό ανεξάρτητα από το νοητικό ή το κοινωνικοοικονομικό επίπεδό τους. Σύμφωνα με τη μελέτη, οι γυναίκες τείνουν να «βαθμολογούν» υψηλότερα την εμφάνιση ενός άνδρα σε σχέση με άλλα χαρακτηριστικά του, όταν πρόκειται να διαλέξουν σύντροφο. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι περίπου 1,6 δισ. άνθρωποι είναι υπέρβαροι στον κόσμο, εκ των οποίων τουλάχιστον 400 εκατ. είναι παχύσαρκοι. Πηγή: http://www.sigmalive.com/ lifestyle/health.

σοι υποφέρουν από ημικρανίες ίσως θα πρέπει να αρχίσουν να λαμβάνουν συμπληρώματα βιταμινών Β6 και Β12, καθώς πιθανολογείται ότι μειώνουν τη συχνότητα και τη σοβαρότητα των προσβολών από ημικρανία. Ερευνητές από το ερευνητικό κέντρο Genomics στο Brisbane της Αυστραλίας, έλεγξαν τις βιταμίνες σε 52 άτομα που υπέφεραν από ημικρανίες, στα οποία δόθηκαν καθημερινές δόσεις είτε 2mg φολικού οξέως, 25mg βιταμίνης Β και 400mcg B12, είτε ένα placebo, για έξι μήνες. Η χρήση των συμπληρωμάτων μείωσε τη σοβαρότητα των ημικρανιών στο μισό σε σύγκριση με το placebo, ενώ μειώθηκε επίσης ο αριθμός των περιστατικών ημικρανίας. Πηγή: Pharmacogen Genomics, 2009; in press; www.nutraingredients.com.

[Ασπιρίνη]

Προκαλεί εγκεφαλική αιμορραγία

Το «θαυματουργό φάρμακο», η ασπιρίνη, αυξάνει τον κίνδυνο εγκεφαλικών «μικροαιμορραγιών» κατά 70%, ανακάλυψαν Ολλανδοί ερευνητές μετά τη διεξαγωγή αξονικών εγκεφάλου σε 1062 άτομα. Η μελέτη “Rotterdam Scan” βρήκε ότι εκείνοι που έπαιρναν σχετικά χαμηλές δόσεις ασπιρίνης – γύρω στα 89mg – ήταν σημαντικά πιο πιθανό να υποφέρουν από μικροαιμορραγίες σε σχέση με εκείνους που έπαιρναν περιστασιακά μεγαλύτερες δόσεις, της τάξης των 300mg για την ανακούφιση πονοκεφάλου. Η δόση που συνιστάται για την πρόληψη της καρδιακής ανακοπής και του εγκεφαλικού είναι 75mg την ημέρα. Πηγή: Arch Neurol, 2009; 66; doi: 10.1001/ archneurol.2009.42).

Ένα πολύτιμο βιβλίο για το “Αντιβιοτικό της Φύσης”

αποτελεσματικότητα του εκχυλίσματος των σπόρων του γκρέιπφρουτ έχει επίσης αποδειχθεί στους ακόλουθους μικροργανισμούς, σε εργαστηριακά πειράματα, σε διάφορα ινστιτούτα. Πιο συγκεκριμένα με αλφαβητικκή σειρά: Agaricus bisporus, Aspergillus crysstallinus, Aspergillus fischeri, Aspergillus flavus, Aspergillus oryzae, Aspergillus parasiticus, Aspergillus terreus, Campylobacter jejuni, Chaetomium globosum, Chlamydia trachomatis, Entamoeba histolytica, Enterobacter sp., Fusarium oxysporum, Fusarium oxysporum, Fusarium sambucinum, Fusariumsp. tuberosi, Giardia lamblia, l-lelicobacter pylon, Herpes Simplex Virus, Type 1, Influenza A2 Virus, Lactobacillus pentoaceticus, Measles Virus Morbillium, Penicillium funiculosum, Pullularia pullulans, Scerotinia laxa, Trichomonas vaginalis, Tnichophyton interdigitalis. Μελέτη σχετικής δραστικότητας του εκχυλίσματος των σπόρων του Γκρέιπφρουτ, συγκρινόμενο με κοινά μικροβιοκτόνα ενεργά συστατικά Η μελέτη μικροβιοστατικής συμπύκνωσης είναι μια μικροβιακή μελέτη, η οποία χρη-

Αποκλειστική διάθεση: ΜΟΡΦΕΑΣ ΕΛΛΑΣ

τηλ.: 210 2846948

e-mail: info@morfeas.gr www.morfeas.gr



12 SAFE

Οι έρευνες έγιναν με το βασικό εκχύλισμα (αδιάλυτο Citricidal®), το οποίο περιέχει 60% εκχυλίσματος των σπόρων του γκρέιπφρουτ και 40% γλυκερίνη, η οποία χρησιμοποιείται στη διαδικασία παρασκευής. Ο παράγοντας προμηθεύεται απο τους παρασκευαστές και σε αυτή τη συμπύκνωση χρησιμοποιείται μόνο από γιατρούς στις ΗΠΑ. Το υγρό εκχύλισμα στην ανοικτή αγορά των ΗΠΑ και της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένου και του Citricidal®, περιέχει συνήθως 1 μέρος βασικού εκχυλίσματος, στο οποίο προστίθενται 2 μέρη γλυκερίνης ή νερού. Αυτό το διάλυμα χαρακτηρίζεται ότι περιέχει 40% γλυκερίνη. Στις ακόλουθες εργαστηριακές έρευνες, η σιμοποιήθηκε για να συγκρίνει τη σχετική δραστικότητα του εκχυλίσματος των σπόρων του γκρέιπφρουτ με άλλες μικροβιοκτόνες ουσίες. Η μελέτη έδειξε ότι το εκχύλισμα των σπόρων του γκρέιπφρουτ είναι απο 10 φορές μέχρι 100 φορές πιο αποτελεσματικό εναντίον των οργανισμών οι οποίοι μελετήθηκαν σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη ουσία. (βλ. πίν. 1)

αντίστοιχη ελάχιστη ποσότητα συμπυκνωμένου Citricidal® απο τις ΗΠΑ δηλώνεται σε μέρη ανά εκατομμύριο (ppm). Αριθμός σταγόνων ο οποίος απαιτείται σε ένα φλυτζάνι νερό (200 ml) για συγκεκριμμένη περιεκτικότητα διαλύματος: Περιεκτικότητα σε pm

100% Βασικό εκχύλισμα

333

2 σταγόνες

6 σταγόνες

666

4 σταγόνες

12 σταγόνες

1000

6 σταγόνες

18 σταγόνες

2000

12 σταγόνες

36 σταγόνες

Πίνακας 1

Candida albicans Citricidal

Μελέτη δραστικότητας συντήρησης του εκχυλίσματος των σπόρων του Γκρέιπφρουτ Η μελέτη αποτελεσματικότητας της συντήρησης αξιολόγησε τη δυνατότητα διάφορων προϊόντων να αντιστέκονται σε επιθέσεις μικροβίων. Η μελέτη σχεδιάστηκε ειδικά, για να προσδιορίσει αν ένα προϊόν προστατεύεται απο μικροοργανισμούς, οι οποίοι θα μπορούσαν να επηρεάσουν την ποιότητα ή να αλλάξουν τη δομή του προϊόντος. Η μελέτη έδειξε ότι 0,2 % Methylparaben χρειάστηκε μία εβδομάδα για να μειώσει σημαντικά τους μικροοργανιμούς στο προϊόν, ενώ 0,2 % Citricidal πέτυχε αυτό το επίπεδο σε μια μόλις ημέρα. (βλ. πίν. 2)

33% εκχύλισμα (20%)

Ποσοστό Bacteriostasis

ργαστηριακές αναλύσεις πάνω στην αποτελεσματικότητα του εκχυλίσματος των σπόρων του γκρέιπφρουτ σε βακτηρίδια, ιούς και μύκητες διεξήχθησαν απο το 1991 μέχρι το 1993 από τους: 1.Bio/Chem Research Inc. Lakeport CA. ΗΠΑ - 2.Valley MIcrobiology Services Palo Alto, CA, ΗΠΑ - 3.Bio-Research Laboratories, Redmont, WA, ΗΠΑ - 4.British Columbia Research Corp. Vancouver B.C. Καναδάς - 5.Northview Pacific Laboratories Inc. Berkeley CA, ΗΠΑ. -6.United States Department of Agriculture, Greenport, New York - 7.University of Georgia/ College of Agriculture, Department of Poultry Science, Athens, Georgia, USA

Silver Oxide Silver Oxide

Salmonella typhi Chlorine Bleach

Streptococcus faecium

Escherichia coli

Iodine

Πίνακας 2 100% Συγκέντρωση ζωντανών οργανισμών Ps. aeruginosa, E. coli, S. aereus, C. albicans, A.niger

Βάλτε στο φαρμακείο του σπιτιού σας ένα ατοξικό σκεύασμα, δραστικό εναντια σε περίπου 800 βακτηρίδια, 100 μικροβακτηριακά στελέχη, μύκητες & μονοκύτταρα, παράσιτα. Το βιβλίο περιέχει τρόπους χρήσης του εκχυλίσματος του σπόρου του Γκρέιπφρουτ για τη θεραπεία μολύνσεων, αλλεργιών, μυκητιάσεων κ.λ.π

Citricidal 0,2% Methylparaben 0,2%

Focus / Γράφει η Βίκυ Χρυσού

είναι η η σ ω ί ρ “Η Φθο επιστημονική τερη ύ λ α γ ε ιώνα”. μ α υ ο τ απάτη rlton, Ph.D, a 92 Robert C νας της EPA, 19cy] n ο e μ g A ή ction πισ τ πρώην nεvironmental Prote [EPA: E

[Φθόριο] Δηλητήριο στην οδοντόπαστα & το νερό;

λοι μας γνωρίζουμε τουλάχιστον δύο διαδεδομένες εφαρμογές του φθορίου: α) τη χρήση του ως προσθετικό σε οδοντόπαστες και στοματικά διαλύματα και β) την «προληπτική» φθορίωση του πόσιμου νερού*. Πόσοι όμως γνωρίζουν πως οι φθοριούχες ενώσεις που υπάρχουν μέσα στις οδοντόκρεμες σήμερα, χρησιμοποιούνταν στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα ως... ποντικοφάρμακα; Πόσοι γνωρίζουν πως οι Nαζί εφάρμοζαν τη φθορίωση του νερού σαν μέσο χειραγώγησης της συνείδησης των κατακτημένων λαών και πως η ποσότητα των φθοριούχων ενώσεων που υπάρχει μέσα σε ένα σωληνάριο οδοντόπαστας είναι αρκετή για να σκοτώσει ένα παιδί, εάν την καταπιεί κατά λάθος; Μολονότι εδώ και 80 περίπου χρόνια προπαγανδίζεται συστηματικά η υποτιθέμενη «ευεργετική» δράση του φθορίου, υπάρχουν πάρα πολλές επιστημονικές μελέτες, που όχι απλώς αποδεικνύουν πως πρόκειται για μύθο, αλλά εντοπίζουν μία σειρά από άκρως ανησυχητικές επιπτώσεις του τοξικού αυτού στοιχείου, τόσο στη σωματική, όσο και την πνευματική ανθρώπινη υγεία. Στην κοινή γνώμη έχει δυστυχώς επικρατήσει ο μύθος, πως το φθόριο ωφελεί τα δόντια παρ’ όλο που δεν υπάρχει καμία μακροχρόνια ιατρική μελέτη που να αποδεικνύει κάτι τέτοιο. Μάλιστα η μοναδική αιτιολόγηση για τη φθορίωση του πόσιμου νερού είναι ακριβώς αυτή η αυθαίρετη δήλωση της προληπτικής δράσης του στην προστασία από την τερηδόνα και υπ’ αυτή την έννοια, είναι το μόνο «φάρμακο» που χορηγείται επισήμως μέσα στο πόσιμο νερό(!) - ενώ δεν έχει καν έγκριση ως φάρμακο... Γιατί συμβαίνει αυτό; Η εισαγωγή αυτού του τοξικού δηλητηρίου στις οδοντόπαστες, το νερό και κατά προέκταση σε κάθε τρόφιμο, χυμό ή αναψυκτικό, 14 SAFE

που παρασκευάζεται με φθοριωμένο νερό, δεν βασίστηκε σε ανακαλύψεις της ιατρικής, αλλά σε πιέσεις βιομηχανικών κολοσσών - κυρίως από το χώρο επεξεργασίας αλουμινίου, χημικών, λιπασμάτων, κατασκευής όπλων και βλημάτων. Οι εν λόγω βιομηχανίες, με τις διαδικασίες παραγωγής των προϊόντων τους - π.χ. εκρηκτικές ύλες, βόμβες και λιπάσματα, δημιουργούν τόνους τοξικών αποβλήτων φθορίου, το οποίο μολύνει τον αέρα, το έδαφος και το νερό και έπρεπε να το διαχειρίζονται με ειδικές διαδικασίες. Το κόστος της σωστής διαχείρισης των αποβλήτων αυτών είναι όμως ιδιαίτερα υψηλό και ως κερδοσκοπικές επιχειρήσεις αναζήτησαν και βρήκαν έναν πονηρό τρόπο, με το οποίο μετέτρεψαν το τοξικό και επικίνδυνο απόβλητο σε προϊόν υψηλότατης κερδοφορίας. Στην ουσία, με βάση μία μόνο κατά παραγγελία εργασία και την συστηματική διαφήμιση της, έπεισαν την κοινή γνώμη πως το φθόριο είναι «ωφέλιμο» και άρχισαν να πωλούν το απόβλητο τους σε εταιρίες παροχής πόσιμου νερού, όπως και σε βιομηχανίες παραγωγής διαφόρων χημικών προϊόντων. Σύμφωνα με τη μελέτη του Bryson (1995), η “εκπαίδευση και έρευνα” σχετικά με το φθόριο, χρηματοδοτήθηκε εξολοκλήρου από τις βιομηχανίες αλουμινίου, λιπασμάτων και όπλων που αναζητούσαν μια διέξοδο για να ξεφορτωθούν μεν όλη την ποσότητα των βιομηχανικών αποβλήτων φθορίου, έχοντας όμως ταυτόχρονα και κέρδος. Συγκεκριμένα ο «μύθος πρόληψης της τερηδόνας» με φθόριο, προέρχεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες του 1939, όταν ο επιστήμονας Gerald J. Cox που εργαζόταν για την ALCOA (τη μεγαλύτερη παραγωγό τοξικών αποβλήτων φθορίου, που τότε απειλούνταν με αγωγές για την καταβολή αποζημιώσεων εξαιτίας βλαβών που είχε προκαλέσει σε εργαζόμενους και κοινότητες), χρησιμοποίησε φθόριο σε αρουραίους, καταλήγοντας στο

Focus “πληρωμένο συμπέρασμα”, ότι το φθόριο περιορίζει το “σάπισμα” των δοντιών και πως πρέπει να προστεθεί στο νερό του αμερικανικού έθνους. Στην προσπάθεια να ενθαρρυνθεί η δημόσια αποδοχή του φθορίου, σημαντικό ρόλο έπαιξε και ο Edward Bernays, ο γνωστός «πατέρας των επικοινωνιακών σχέσεων» (PR - Public Relations) ή αλλιώς original spin doctor, ο οποίος, χρηματοδοτούμενος από βιομηχάνους των ΗΠΑ, ξεκίνησε μια εκστρατεία εξαπάτησης, ώστε να πειστεί η κοινή γνώμη. Ο Barnays έλεγε χαρακτηριστικά: «μπορείτε να καταστήστε αποδεκτή σχεδόν οποιαδήποτε ιδέα, εάν οι γιατροί είναι υπέρ της. Οι πολίτες είναι διατεθειμένοι να αποδεχθούν ένα γιατρό, διότι αποτελεί μια “αρχή” για τους περισσότερους ανθρώπους, ανεξάρτητα από το πόσα αυτός γνωρίζει ή δεν γνωρίζει.» Έτσι το φθόριο, το απόβλητο, αποτέλεσε σταδιακά τη δραστική ουσία μέσα σε φθοριούχα παρασιτοκτόνα, μυκητοκτόνα, ποντικοφάρμακα, αναισθητικά, ηρεμιστικά, φθοριούχα φαρμακευτικά προϊόντα, βιομηχανικά και οικιακά προϊόντα, φθοριούχα οδοντιατρικά διαλύματα και οδοντόκρεμες. Στην ώμη Οι βιομήχανοι διατηρούή γν ς σαν παράλληλα μία συκοιν στυχώ , πως ς υ χνή και προσωπική χει δ ι ο μύθο δόντια έ α επαφή με τους ανώτετήσε ελεί τα χει καμί υ α ρ ρους υπαλλήλους των φ κ ο ρ ω επι μελέριο δεν υπά ελέτη π Υπηρεσιών και των ό θ μ φ ! υ ο ή ο τες που ι τ εθνικών οργανισμών ο πο ιατρικ τι τέτο λ ό δ ημι’ Υγείας και Έρευνας, παρ οχρόνια νύει κά ο υ ρ μέσω των οποίων ακρ αποδεικ μ γ ο ύ σ αν φρόντιζαν να «θάβενα α μ φ ι β οται» κάθε μελέτη που λίες για την ενοχοποιούσε το φθόριο, ασφάλεια του (όπως π.χ. η 40χρονη μελέτη φθορίου και πως Kettering, η οποία έδειχνε ότι το ποτέ δεν θα δημοσιευόφθόριο δηλητηρίαζε τους πνεύμονες και τους λεμφαδένες), ενώ παράλληλα ταν, ακόμη και αν συνέβαινε να βρουν επεδίωκαν συστηματικά να καταστρέ- χρηματοδότηση. Οι γιατροί που ενέψουν τη σταδιοδρομία των ερευνητών κριναν τη φθορίωση δεν γνώριζαν και να λογοκρίνουν τις πληροφορίες, φυσικά, ότι οι έρευνες ασφάλειας εξασφαλίζοντας έτσι ότι: ποτέ δεν θα που ενοχοποιούσαν το φθόριο ή χρηματοδοτούνταν επιστημονικές αποσιωπούνταν ή δεν διεξαγόταν

καν... ‘Έτσι το φθόριο σταδιακά εξομοιώθηκε με την επιστημονική πρόοδο και εφόσον είχε παρουσιαστεί στο κοινό ως ενισχυτική για την υγεία ουσία, προστέθηκε και στο περιβάλλον για το “καλό” των παιδιών, ενώ εκείνοι που ήταν αντίθετοι στη φθορίωση απορρίφθηκαν ως μανιακοί ή κομπογιαννίτες. Ακόμη και η μορφή της τοξικότητας του φθορίου συνέδραμε στο να γίνει αδιαπέραστο στην κριτική: Σε αντίθεση με άλλες χημικές ουσίες που έχουν πολύ χαρακτηριστικά αποτελέσματα και αφήνουν την “υπογραφή” τους, το φθόριο, είναι ένα συστημικό δηληSAFE 15

Focus

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 ΕΤΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΙΔΡΥΜΑ

ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΣΕ

ΕΥΡΗΜΑΤΑ

1973

Russian Research Institute of Industrial Health & Occupational Diseases (USSR)

αρουραίους

το φθόριο προκαλεί γενετικές βλάβες

1974

Columbia University College of Physicians & Surgeons (USA)

ποντίκια/ πρόβατα/ αγελάδες

το φθόριο προκαλεί γενετικές βλάβες

1978

Pomeranian Medical Academy (Poland)

ανθρώπινα WBCs

το φθόριο προκαλεί γενετικές βλάβες

1979

National Institute of Dental Research (USA)*

ποντίκια

το φθόριο προκαλεί γενετικές βλάβες

1981

Institute of Botany, Baku (USSR)

1982

University of Missouri, Kansas City (USA)

ποντίκια

το φθόριο προκαλεί γενετικές βλάβες

1983

Kunming Institute of Zoology, Kunming (Peop. Rep. China)

deer

το φθόριο προκαλεί γενετικές βλάβες

1983

Kunming Institute of Zoology, Kunming (Peop. Rep. China)

ανθρώπινα WBCs

το φθόριο προκαλεί γενετικές βλάβες

1984

Nippon Dental University, Tokyo (Japan)

Εμβρυακά κύτταρα hamster

το φθόριο προκαλεί γενετικές βλάβες

1984

Nippon Dental University, Tokyo (Japan)

1985

Medical Research Council, Edinburgh (UK)

3 μελέτες σε το φθόριο προκαλεί αρουραίους γενετικές βλάβες

Καλλιέργεια το φθόριο προκαλεί ανθρώπινων γενετικές βλάβες κυττάρων ανθρώπινα WBCs

το φθόριο προκαλεί γενετικές βλάβες

ΠΙΝΑΚΑΣ 2 Βλάβες στα χρωμοσώματα που προκαλούνται από το Fluoride

% των κυττάρων με χρωμοσωματικές βλάβες μυελός των οστών

έλεγχοι

Fluoride (parts per million)

3 εβδομάδες

6 εβδομάδες

3 εβδομάδες

6 εβδομάδες

18,4

19,3

16,0

15,8

25,7

32,1

21,4

21,1

29,9

41,3

23,2

22,8

35,5

46,0

3,5

29,7

44,6

47,1

34,3

41,3

100

47,5

47,9

40,3

48,2

200

45,6

49,2

42,5

50,3

16 SAFE

τήριο, που παράγει μια ολόκληρη σειρά από προβλήματα υγείας, ώστε καθίσταται δύσκολο να διαγνωστούν ως αποτελέσματα της δράσης του. Το να παρουσιάσουμε μία αναλυτική ιστορική αναδρομή στο πώς και ποιοί αποφάσισαν την εισαγωγή του φθορίου στο νερό των ΗΠΑ, της Αγγλίας και άλλων ευρωπαϊκών χωρών και πως μία προπαγάνδα δίχως προηγούμενο έβαλε το τοξικό φθόριο μέσα στις οδοντόπαστες, θα ξεπερνούσε κατά πολύ τα όρια ενός άρθρου, αξίζει ωστόσο να αναφέρουμε, πως η ιστορία της ευρείας εφαρμογής του ξεκίνησε με τις ναζιστικές πρακτικές καταστολής και χειραγώγησης της συνείδησης των κατακτημένων λαών κατά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και τη γνωστή, για τα εγκλήματα της κατά ανθρωπότητας, εταιρεία παραγωγής χημικών IG Farben... Ας δούμε όμως από κοντά κάποιες από τις επιστημονικές έρευνες και τα συμπεράσματα τους. Ένας από τους πρώτους και σημαντικότερους μελετητές των επιπτώσεων του φθορίου στην ανθρώπινη υγεία, είναι ο ελληνικής καταγωγής Dr John Yiamouyiannis. Ο Δρ Yiamouyiannis, βιοχημικός και ιδρυτής του Ιδρύματος «Ασφαλές Νερό» (Safe Water Foundation), υπήρξε μαχητικότατος στην καταπολέμηση της πολιτικής φθορίωσης του νερού που ακολουθείται στις Ηνωμένες πολιτείες.

Φθόριο και Καρκίνος

Τα αποτελέσματα της έρευνας του Dr. Yiamouyiannis επιβεβαίωναν ξεκάθαρα και υπό απολύτως ελεγχόμενες πειραματικές συνθήκες, πως η χρόνια έκθεση σε φθόριο έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της συχνότητας του καρκίνου γενικά, αλλά και την εμφάνιση μιας σπάνιας μορφής καρκίνου των οστών. Σε συνεργασία με τον Δρ. Dean Burk διενήργησε έρευνα, με στόχο να καθοριστεί εάν αυξήθηκαν τα ποσοστά θανάτου από καρκίνους φθορίωσης μετά τη δεκαετία του 1950, η οποία δημοσιεύτηκε το 1977 και κατέληγε στο συμπέρασμα, πως η φθορίωση του νερού στις HΠA ευθύνεται για περίπου 10.000 επιπλέον θανάτους από καρκίνο κάθε χρόνο(!). Η συγκεκριμένη μελέτη είχε προκαλέσει μεγάλη ανησυχία στους Αμερικανούς και οδήγησε σε μία σειρά από ακροάσεις των παραπάνω επιστημόνων στο Κογκρέσο. Έφτασε μάλιστα και στο δικαστήριο της Πενσυλβάνια, όπου ο προεδρεύων δικαστής - πεπεισμένος πλέον για τις αρνητικές επιπτώσεις της φθορίωσης - διέταξε τη διακοπή χρήσης του φθορίου καθώς αποτελούσε κίνδυνο για τη δημόσια υγεία. Η απόφαση ωστόσο για λόγους δικαιοδοσίας ακυρώθηκε και έτσι, σε διοικητικό επίπεδο, η πολιτική φθορίωσης παρέμεινε αμετάβλητη. Η μακροχρόνια έρευνα και ο αγώνας του Dr Yamouyannis, αναλύονται στο βιβλίο του “Fluoride: The Aging Factor”, όπου επισημαίνεται πως εκτός από τη φθορίωση των δο-

Focus ντιών, το φθόριο: • είναι παράγοντας γήρανσης, • καταστρέφει τα οστά, δημιουργώντας "προδιάθεση" για κατάγματα • προκαλεί οστεοσάρκωμα -δηλαδή καρκίνο των οστών! και επιπλέον • προκαλεί βλάβες στα χρωμοσώματα και κατ' επέκταση στο γενετικό κώδικα! Στο βιβλίο του αναφέρονται τουλάχιστον 11 ακόμη επιστημονικές έρευνες, που έγιναν στο διάστημα μεταξύ 1973 - 1985, που όλες τους κατέληγαν στο ίδιο συμπέρασμα: το φθόριο προκαλεί γενετικές βλάβες. (βλέπε πίνακες) Η αντίθεση του Δρ Yiamouyiannis στη φθορίωση του νερού πυροδότησε συστηματικές προσπάθειες του Εθνικού Ινστιτούτου Οδοντιατρικής Έρευνας των ΗΠΑ ώστε να φιμωθεί ή να πιεστεί μέσω της απειλής απώλειας της σημαντικής, για τις έρευνες του, χρηματοδότησης από την Υπηρεσία Δημόσιας Υγείας...

Φθόριο και κεντρικό νευρικό σύστημα

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, η τοξικολόγος Dr. Phillis Mullenix διεξήγαγε έρευνα στο Harvard, η οποία έδειξε ότι: • το φθόριο στο νερό μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του δείκτη νοημοσύνης (ΙQ) και • προκαλεί συμπτώματα όμοια με αυτά της διαταραχής της προσοχής και της υπερκινητικότητας (ADHD). Η Dr. Phyllis Mullenix μελέτησε ιδιαίτερα τη χημική ένωση ‘φθοριούχο νάτριο’ (Sodium fluoride-NaF) - παράγωγα της οποίας χρησιμοποιούνταν στη φθορίωση του νερού και επίσης χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα στις οδοντόπαστες - σε μία σειρά από πειράματα με αρουραίους. Η μελέτη της δημοσιεύτηκε το 1995 στο επιστημονικό περιοδικό Neurotoxicology and Teratology journal. Σε συνέντευξή της στο fluoridealert.org, αναφέρει πως έχει καταλήξει στις διαπιστώσεις πως: • το φθόριο διεισδύει στο εγκέφαλο και • προκαλεί αλλαγές στη συμπεριφορά, που εκδηλώνονται ως υποκινητικότητα ή υπερκινητικότητα, ανάλογα με την ηλικία έκθεσης στο φθόριο Κατά τις έρευνές της έδινε σε νεαρούς αρουραίους νερό που είχε υποστεί φθορίωση με φθοριούχο νάτριο. Αυτοί, μέσα σε λίγες εβδομάδες, ανέπτυσσαν αλλαγές στη συμπεριφορά τους. Οι αλλαγές έπαιρναν στην πορεία τη μορφή υπο-κινητικότητας. Μάλιστα το μοντέλο υποκινητικότητας είχε μορφή εντυπωσιακά όμοια με την υποκινητικότητα που εμφανίζεται σε παιδιά ως αποτέλεσμα δράσης ουσιών ή φαρμάκων κατά τη θεραπεία της οξείας λεμφοκυτταρικής λευχαιμίας, (που είναι κλινικά διαπιστωμένο πως προκαλούν ελλείμματα στο IQ) ή όταν υπάρχει έκθεση σε ακτινοβολία, χημειοθεραπεία και στεροειδή. SAFE 17

Focus Στην ίδια έρευνα διαπιστώθηκε πως εάν η έκθεση στο φθόριο ξεκινά σε μεγαλύτερη ηλικία, τα ζώα αποκτούν υποκινητικότητα και με χαμηλότερο επίπεδο φθορίου στο αίμα, σε σχέση με τα μικρά ζώα. Η Dr. Mullenix αναφέρει χαρακτηριστικά, πως τα μεγαλύτερα σε ηλικία ζώα και ιδίως τα θηλυκά, είναι πιο ευπαθή στο φθοριωμένο πόσιμο νερό. Η ίδια διενήργησε προγεννητική μελέτη, για να εξακριβωθεί εάν το φθόριο προκαλούσε οποιοδήποτε τύπο μόνιμης βλάβης στη συμπεριφορά. Σε συγκεκριμένη φάση της εμβρυικής ανάπτυξης, κατά την οποία αναπτύσσεται ένα συγκεκριμένο τμήμα του εγκεφάλου, έδινε μία μοναδική, ενέσιμη δόση φθοριούχου νατρίου στη μητέρα αρουραίο, χωρίς η τελευταία να εκτίθεται σε οποιαδήποτε άλλη μορφή φθορίου. Όταν τα νεογνά γεννήθηκαν και μεγάλωσαν εμφάνισαν πράγματι μια μόνιμη αλλαγή συμπεριφοράς. Το πρότυπο μάλιστα εμφάνιζε πολύ διακριτές αλλαγές συμπεριφοράς που είναι συμβατές με την υπερκινητικότητα. Όπως εξηγεί η Dr. Mullenix, η φαινομενικά αντιφατική βλάβη στη συμπεριφορά (υπο- και υπερ-κινητικότητας) οφείλεται στο γεγονός πως το φθόριο πλήττει διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου, ανάλογα με τη φάση ανάπτυξης στην οποία αυτός βρίσκεται. Η ίδια επιστήμονας, σε αντίθεση με τις προηγούμενες -προπαγανδιστικέςέρευνες που εμφάνιζαν ως αποτέλεσμα, πως το φθόριο αποκλείεται να διαπερνά την προστατευτική μεμβράνη του εγκεφάλου, διαπίστωσε πως στην πραγματικότητα αυτό ακριβώς συμβαίνει! Όχι μόνο τη διαπερνά, αλλά συγκεντρώνεται σε συγκεκριμένες θέσεις στον εγκέφαλο, ορισμένες από τις οποίες φαίνεται να εξαρτώνται και από το φύλο. Όπως ήταν επόμενο, η Dr. Mullenix έπεσε θύμα της ίδιας επιθετικής τακτικής που αντιμετώπισε και ο Dr. Yiamouyiannis. Λίγες ημέρες πριν η έρευνα της γίνει δεκτή προς δημοσί18 SAFE

ευση, απολύθηκε από τη θέση της διευθύντριας τοξικολογίας του Forsyth Dental Center της Βοστόνης. Στη συνέχεια το Αμερικανικό Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας (NIH) αρνήθηκε να της χορηγήσει άδεια συνέχισης της έρευνας της σχετικά με τις επιπτώσεις του φθορίου στο κεντρικό νευρικό σύστημα, δηλώνοντας παράλληλα, πως «το φθόριο δεν έχει επιπτώσεις στο κεντρικό νευρικό σύστημα», πράγμα που ερχόταν σε απόλυτη αντίθεση με τα δικά της ευρήματα.

Φθόριο και εγκέφαλος

Το φθόριο μπορεί να βλάψει σοβαρά τον εγκέφαλο και αυτός ο τομέας αποτελεί αντικείμενο πολλών ερευνών που διεξάγονται στις μέρες μας. Για τη σχέση φθορίου-εγκεφάλου υπάρχουν μέχρι τώρα τουλάχιστον 18 μελέτες από την Κίνα, την Ινδία, το Ιράν και το Μεξικό, οι οποίες φανερώνουν πως η έκθεση σε αυξημένα επίπεδα φθορίου, ή/και χρόνια έκθεση στο φθόριο, προκαλεί μείωση του δείκτη νοημοσύνης (IQ). Οι επιπτώσεις μάλιστα του φθορίου στο IQ, εντείνονται στα παιδιά που παρουσιάζουν ταυτόχρονα χαμηλή έκθεση στο ιώδιο. • Τρεις μελέτες (Yu 1996, Du 1992, Han 1989) έχουν δείξει, ότι το φθόριο μπορεί να αρχίσει να συσσωρεύεται στον εγκέφαλο ακόμη και κατά τη διάρκεια της ενδομήτριας ζωής, προκαλώντας ζημίες στα κύτταρα και τους νευροδιαβιβαστές. • Σε μία μελέτη (Li 2004) έχει διαπιστω-

θεί, πως υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ της έκθεσης εμβρύου σε φθόριο κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής του και σε προβλήματα συμπεριφοράς νεογνών. Πολλές πρόσφατες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι ακόμη και σε ενήλικες, η έκθεση στο φθόριο, μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές του κεντρικού νευρικού συστήματος (ιδιαίτερα έντονα στους εργάτες βιομηχανιών). Τα πορίσματα των πρόσφατων μελετών που αφορούν τις νευρολογικές επιπτώσεις του φθορίου σε ανθρώπους, είναι ανάλογα με τα ευρήματα 40 περίπου μελετών σε ζώα, που είχαν δημοσιευτεί το 1992. Όλες τους αναφέρουν προβλήματα στη διαδικασία μάθησης και μνήμης. Πειράματα σε ζώα έχουν παρουσιάσει επίσης σημαντικές αποδείξεις για την άμεση τοξική επίδραση του φθορίου στον εγκεφαλικό ιστό, ακόμα και σε επίπεδα τόσο χαμηλά όσο το 1 ppm που είναι η ποσότητα του φθορίου στο νερό των ΗΠΑ. (Varner 1998) Οι συνέπειες αυτές ανάμεσα σε άλλα περιλαμβάνουν: • Βλάβες στον ιππόκαμπο • Αύξηση της αφομοίωσης αλουμινίου, που συνδέεται άμεσα με τη νόσο του Αλτσχάιμερ, η οποία με τη σειρά της ενοχοποιεί κάθε πηγή πρόσληψης αλουμινίου, μεταξύ άλλων και τους χημικούς αεροψεκασμούς (chemtrails)... • Επιδείνωση των βλαβών που προκαλούνται από έλλειψη ιωδίου και • Συσσώρευση φθορίου στην επίφυση, που σημαίνει πως δρα ανασταλτικά στην ίδια τη συνείδηση, αφού η επίφυση - 3ο μάτι ή αλλιώς 6ο τσάκρα - συνδέεται άμεσα με την ανθρώπινη συνειδητότητα και πνευματικότητα. Τέλος έχει διαπιστωθεί πως η συνεχής λήψη ακόμη και απειροελάχιστων ποσοτήτων φθοριούχου νατρίου, μετά από ένα χρονικό διάστημα, έχει ως συνέπεια τη μείωση της θέλησης και της διάθεσης του ανθρώπου να αντισταθεί στην επιβολή εξουσίας.

Focus

Φθόριο και θυρεοειδής

Σύμφωνα με το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας των ΗΠΑ (National Research Council), η έκθεση στο φθόριο έχει επιπτώσεις στη λειτουργία του θυρεοειδούς. Ο βαθμός του κινδύνου που προκύπτει για τη λειτουργία του θυρεοειδή καταδεικνύεται άμεσα από το γεγονός ότι οι γιατροί στην Ευρώπη χρησιμοποιούσαν το φθόριο ως φαρμακευτική αγωγή σε ασθενείς με υπερ-θυρεοειδισμό κατά τη δεκαετία του 1970. Το φθόριο χρησιμοποιήθηκε επειδή είχε διαπιστωθεί ότι είναι αποτελεσματικό στη μείωση της δραστηριότητας του θυρεοειδούς αδένα - ακόμη και σε δόσεις ιδιαίτερα χαμηλές όπως 2 mg/ημέρα. Σήμερα, πολλοί άνθρωποι ζουν σε μολυσμένες από φθόριο κοινότητες, όπου η μη ηθελημένη λήψη φθορίου φτάνει ημερήσιες δόσεις της τάξης των 1.6-6.6 mg, που εμπίπτουν φυσικά στο φάσμα των δόσεων (2-10 mg/ημέρα) που χρησιμοποιούνταν από τους γιατρούς για τη μείωση της δραστηριότητας του θυρεοειδούς σε ασθενείς με υπερθυρεοειδισμό (!). Παρόλο που μπορεί να είναι επιθυμητή η δράση του φθορίου σε ασθενείς με υπερθυρεοειδισμό, υπάρχει βάσιμη ανησυχία πως η τρέχουσα έκθεση των κατοίκων στο φθόριο παίζει σημαντικό ρόλο στην ευρεία συχνότητα εμφάνισης υπο-θυρεοειδησμού στις ΗΠΑ. Ο υπο-θυρεοειδισμός, διαγιγνώσκεται συνήθως σε γυναίκες άνω των 40, ως μια σοβαρή κατάσταση με ευρύ φάσμα συμπτωμάτων που περιλαμβάνει: κόπωση, κατάθλιψη, αύξηση βάρους, απώλεια μαλλιών, μυϊκούς πόνους, αύξηση των επιπέδων της “κακής” χοληστερόλης (LDL) και καρδιακές παθήσεις. Το φάρμακο (Synthroid) που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του υποθυρεοειδισμού, είναι πλέον ένα από τα πέντε συχνότερα συνταγογραφούμενα φάρμακα στις ΗΠΑ...

Άλλες πηγές πρόσληψης φθορίου

Σε γενικές γραμμές όλες οι ενώσεις φθορίου, είναι χαρακτηρισμένες ως επικίνδυνες, τοξικές, διαβρωτικές κτλ... Ενώ υπάρχουν όμως αυτοί οι επίσημοι χαρακτηρισμοί, οι ίδιες ενώσεις φθορίου περιλαμβάνονται σε μία σειρά προϊόντων καθημερινής χρήσης, που ξεκινούν από τις οδοντόπαστες και φτάνουν σε: • τροφές, • χυμούς, κρασιά, μπύρες •αναψυκτικά τύπου cola, •τσάγια (π.χ. Lipton Ice Tea) • έτοιμες φόρμουλες βρεφικής τροφής(!) • επεξεργασμένα δημητριακά • ψάρια, κοτόπουλα • φθοριωμένο επιτραπέζιο αλάτι κ.α. επεξεργασμένα τρόφιμα και ροφήματα, που παρασκευάστηκαν με φθοριωμένο νερό. Επίσης τα μαγειρικά σκεύη τεφλόν, τα τσιγάρα, φρούτα και λαχανικά, που ψεκάστηκαν με φθοριούχα παρασιτοκτόνα και τα αναισθητικά, μπορούν επίσης να αποτελούν πηγή πρόσληψης φθορίου από τον άνθρωπο...

Δίχως αποδείξεις

Οι κυβερνήσεις που προσθέτουν φθόριο στο πόσιμο νερό επιμένουν ότι είναι ασφαλής, ωφέλιμη και αναγκαία διαδικασία, όμως, τα επιστημονικά στοιχεία δείχνουν ξεκάθαρα, πως η κατανάλωση φθορίου δεν είναι ασφαλής και πως σημειώνονται SAFE 19

Focus υψηλότερα ποσοστά καρκίνου, φθrορίωσης δοντιών, οστεοπόρωσης και άλλων προβλημάτων υγείας, στις περιοχές όπου τα αποθέματα πόσιμου ύδατος φθοριώνονται. Στη μελέτη Sterling (1993), αναφέρεται χαρακτηριστικά πως “ούτε η Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), ούτε το Εθνικό Ινστιτούτο Οδοντιατρικής Έρευνας (NIDR), ούτε η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής Οδοντιατρικής έχει καμία απόδειξη σχετικά με την ασφάλεια ή την αποτελεσματικότητα του φθορίου”. Επιπλέον η Διεθνής Ακαδημία Στοματικής Ιατρικής και Τοξικολογίας (International Academy of Oral Medicine and Toxicology) έχει ταξινομήσει το φθόριο ως δίχως έγκριση οδοντιατρικό φάρμακο, λόγω της υψηλής τοξικότητάς του, ενώ στο Τοξικολογικό Πρόγραμμα του Εθνικού Αντικαρκινικού Ινστιτούτου των ΗΠΑ (US National Cancer Institute Toxicological Program) έχει βρεθεί ότι το φθόριο είναι ένα “διφορούμενο καρκινογόνο” (Maurer 1990).

Αντίσταση στη φθορίωση

Υπάρχει βέβαια μια αυξανόμενη αντίσταση απέναντι στην προσθήκη του τοξικού φθορίου στην παροχή του πόσιμου νερού ή σε άλλα προϊόντα ευρείας κατανάλωσης, τόσο από την πλευρά των πολιτών, όσο και από την επιστημονική κοινότητα, αλλά δυστυχώς, όπως αναφέρει και ο Bryson (2004): Το φθόριο έχει γίνει η ψυχή της σύγχρονης βιομηχανικής οικονομίας και “παίζονται” τεράστια χρηματικά ποσά που επηρεάζουν αυτούς που εγκρίνουν τη φθορίωση του νερού. Έτσι, τα ψέματα για τα οφέλη της φθορίωσης του νερού θα συνεχίσουν να τροφοδοτούν τη δημόσια ενημέρωση, για να προωθήσουν το κέρδος του στρατιωτικό-βιομηχανικού συμπλέγματος και όχι τα οφέλη του στην υγεία ενός μεγάλου αριθμού ανθρώπων. “ Ανάμεσα σε άλλους φορείς, σθεναρή πίεση εναντίον της φθορίωσης του 20 SAFE

νερού, ασκεί η επιστημονική κοινότητα μέσω του Chapter 280, που είναι μία ένωση εργαζομένων της ίδιας της αμερικανικής Υπηρεσίας Προστασίας του Περιβάλλοντος (EPA). Ο αντιπρόεδρος του Chapter 280, Δρ William Hirzy, σε δήλωση του αναφέρει: “Το φθόριο είναι ένα επικίνδυνο απόβλητο και υπάρχουν σημαντικές αποδείξεις των δυσμενών επιπτώσεών του στην υγεία, σε αντίθεση με τη δημόσια αντίληψη, ενώ δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου στοιχεία για σημαντικά του οφέλη. Αν και το φθόριο είναι μέχρι πενήντα φορές πιο τοξικό από το διοξείδιο του θείου, δεν έχει καταγραφεί ακόμη ως ατμοσφαιρικός ρύπος στα

Παρακολουθήστε επίσης το μόνιμο αφιέρωμα για το φθόριο στην ιστοσελίδα: TOXOTIS

http://vickytoxotis. blogspot.com/ αμερικανικά “νομοσχέδια για καθαρό αέρα” (Clean Air Act). Έτσι χιλιάδες τόνοι βιομηχανικών αποβλήτων φθορίου χύνονται στις παροχές πόσιμου νερού σε όλη τη Βόρεια Αμερική, δήθεν για να βοηθήσουν τα αστραφτερά χαμόγελα των παιδιών, ενώ η βαριά βιομηχανία έχει το πλεονέκτημα να πετά ανεξέλεγκτα τα απόβλητα φθορίου της στο περιβάλλον, χωρίς καμία υποχρέωσή της για μέτρηση των εκπομπών και δίχως

να θεωρείται υπεύθυνη για τη δηλητηρίαση ανθρώπων, ζώων ή φυτών.

Φθόριο και Ευρώπη

Θα περίμενε κανείς, πως η ύπαρξη όλων αυτών των επιστημονικών ερευνών θα είχε συμβάλει στην - αυτονόητη - παύση της φθορίωσης των πόσιμων υδάτων, όπου αυτή ακόμη εφαρμόζεται, όπως και την απαγόρευση της χρήσης του φθορίου σε άλλα σκευάσματα. Δυστυχώς όμως και εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης ακολουθείται μία παράδοξη πρακτική κατά την οποία δεν λαμβάνονται υπόψη τα επιστημονικά δεδομένα. Η ουσία που απασχόλησε τη Dr. Mullenix, το φθοριούχο νάτριο (Sodium fluoride-NaF), εγκρίθηκε πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ασφάλειας Τροφίμων για προσθήκη στα τρόφιμα(!), πράγμα που προκάλεσε την έντονη αντίδραση του εκτελεστικού και επιστημονικού διευθυντή της Alliance for Natural Health (ANH), Δρ Robert Verkerk, ο οποίος δήλωσε: “Πώς μπορούν οι λαοί της Ευρώπης να έχουν εμπιστοσύνη στις αποφάσεις της ΕFSA (European Food Safety AuthorityΕυρωπαϊκή Υπηρεσία Ασφάλειας Τροφίμων), όταν οι μέθοδοι που χρησιμοποιεί, φαίνεται να αφορούν περισσότερο το πολιτικό ανακάτεμα αριθμών και όχι την ορθή επιστήμη;” “Η ΕFSA φαίνεται πως παρακάμπτει τους κανόνες που απαιτούνται, για να παρέχει (σε κάποιους) ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα”, συνεχίζει ο Dr. Verkerk. “Για να το καταφέρει αυτό, άλλαξε δραματικά τις υπέρ-περιοριστικές μεθόδους εκτίμησης κινδύνου που αφορούν βασικές βιταμίνες και μέταλλα και φαίνεται να είναι ευτυχής που θα απαγορευτούν, ενώ με την άποψή της για το φθόριο, αγνοεί μεγάλο μέρος του σώματος της επιστήμης, που επισημαίνει τους σοβαρούς κινδύνους που συνδέονται με το φθόριο και δίνει το πράσινο φως, ακόμη και μετά την παραδοχή, ότι τα περισσότερα παιδιά θα λαμβάνουν συμπληρώματα φθορίου, που θα υπερβαίνουν ακόμη και

Focus τα υψηλότερα επίπεδα ασφαλείας που καθορίζονται από την ίδια την EFSA(!)”, πρόσθεσε ο Δρ VERKERK. Ο ιατρικός προϊστάμενος της ANH, Δρ Damien Downing, ένας διεθνώς αναγνωρισμένος εμπειρογνωμόνων σχετικά με τις επιπτώσεις χημικών ουσιών του περιβάλλοντος στην υγεία, είπε μάλιστα πως: “Είναι ήδη αρκετά άσχημο το βούρτσισμα των δοντιών ή οι πλύσεις στόματος με φθόριο. Ωστόσο, το άνοιγμα στη χρήση του φθορίου στα συμπληρώματα διατροφής, όταν μάλιστα είναι πολύ δύσκολο να ελεγχθεί η συνολική ποσότητα φθορίου στην οποία εκτίθεται ένα άτομο, ειδικά σε χώρες όπως η Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο όπου τα αποθέματα πόσιμου ύδατος φθοριώνονται, είναι τελείως ανεύθυνο”... Σε μια κοινωνία όπου τα προϊόντα που περιέχουν καρκινογόνες ουσίες, -όπως π.χ. αμίαντο, μόλυβδο, βηρύλλιο κ.α.- έχουν αποσυρθεί από την αγορά, προκαλεί σίγουρα έκπληξη

το γεγονός ότι το φθόριο αγκαλιάζεται ακόμη τόσο έντονα και τυφλά. Από την άλλη είναι τουλάχιστον παράλογο, να πληρώνουν οι πολίτες τη διάθεση των τοξικών αποβλήτων της χημικής βιομηχανίας με την πρόσθεση τους στο νερό ή τα προϊόντα που καταναλώνουν. Οι λομπίστες διαφόρων εταιριών συνεχίζουν να ασκούν πίεση σε κάθε εμπλεκόμενο κρατικό Οργανισμό ή υπηρεσία και με αδιάφανες τακτικές προστατεύουν τα συμφέροντα των εντολοδόχων τους, προωθώντας τη χρήση αυτού του δηλητηρίου, φιμώνοντας τους ερευνητές και αποκρύπτοντας τα ανησυχητικά ευρήματα. Είναι προφανές πως, όπως σε πολλά άλλα θέματα και στην περίπτωση του φθορίου δεν μπορούμε να επαφιόμαστε σε επίσημες δεσμεύσεις και αποφάσεις υπηρεσιών... Αντίθετα μάλιστα, η πρόσβαση στην ορθή πληροφόρηση και η φροντίδα της προσωπικής μας ενημέρωσης μοιάζει να είναι

προς το παρόν, ο μόνος τρόπος για να προστατέψουμε την υγεία τη δική μας και των αγαπημένων μας. (*Σημείωση: Στη χώρα μας δεν εφαρμόζεται επίσημα η φθορίωση του πόσιμου νερού –αλλά η εξίσου επικίνδυνη χλωρίωση. Το πόσιμο νερό πολλών περιοχών όμως, όπως της Βόρειας Ελλάδας, περιέχει από τη φύση του ποσότητες φθορίου, λόγω της ιδιομορφίας των πετρωμάτων απ’ όπου περνά... Παράλληλα δεν παύουμε να είμαστε καταναλωτές φθοριούχων σκευασμάτων στοματικής φροντίδας και πιθανόν να βρεθούμε εκτεθειμένοι και σε άλλες πηγές πρόσληψης φθορίου, εάν εφαρμοστεί η επίσημη απόφαση προσθήκης του σε τρόφιμα... ) Πηγές: Alliance for Natural Health (ANH) fluoridealert.org FluorideAction.Net wikipedia.org Fluoride: The Aging Factor

SAFE 21

Συνέντευξη / Από την Ιωάννα Χερμάρη

Όταν η βιομηχανία χειραγωγεί την επιστήμη...

Φωτο: Gezze Bro

Συνέντευξη με την Janine Roberts, εκδότρια του best seller της Μαρίας Παπαγιαννίδου -St Pierre, “Goodbye, AIDS!”

ο όνομά της είναι Jani FarrellRoberts (αλλά γράφει ως Janine Roberts). Είναι δημοσιογράφος Ιρλανδικής καταγωγής και έχει παραγάγει σημαντικά ντοκιμαντέρ για την αμερικανική, βρετανική και αυστραλιανή τηλεόραση. Έχει ασχοληθεί με θέματα όπως το ιατρικό αδίκημα, ο τρόπος με τον οποίο η οικογένεια των Μπους ήρθε στο λευκό οίκο, το διεθνές εμπόριο διαμαντιών και η θεωρία του Aids. Η Janine Roberts βρέθηκε στην Αθήνα για την παρουσίαση του βιβλίου “Αντίο, AIDS!” της Ελληνίδας δημοσιογράφου Μαρίας Παπαγιαννίδου -St Pierre. Η εφημερίδα Holistic Life σε συνεργασία με την ιστοσελίδα 22 SAFE

Life in Balance είχε την ευκαιρία να την γνωρίσει από κοντά και να ακούσει από πρώτο χέρι την ιστορία μιας εκ των ανθρώπων που αποκάλυψαν την απάτη της θεωρίας του AIDS. Αυτά είναι όσα μας είπε η κυρία Roberts λίγο πριν αναχωρήσει για την χώρα της… Λοιπόν, να πούμε στον κόσμο πώς ξεκίνησε όλη αυτή η ιστορία του AIDS; Ναι, το 1984, ο Robert Gallo, που δούλευε ως ερευνητής του καρκίνου στην υπηρεσία του Αμερικανικού Υπουργείου Υγείας, συγκάλεσε διεθνή συνέντευξη τύπου για να αναγγείλει ότι βρήκε την πιθανή αιτία του

AIDS. Υποστήριξε ότι ένας ρετρο-ιός αποκαλούμενος HIV (Human Immune Deficiency Virus, δηλαδή Ανθρώπινος Ιός Ανοσοανεπάρκειας) ευθυνόταν για την καταστροφή του ανοσοποιητικού συστήματος σε νεαρούς ομοφυλόφιλους και χρήστες ενδοφλέβιων ενέσεων, και ότι αυτός ο ιός είναι που τους άφηνε απροστάτευτους σε μια σειρά ασθενειών από ιούς και καρκίνους. H σχετική υπηρεσία του Αμερικανικού Υπουργείου Υγείας CDC (Centers for Disease Control and Prevention), περιγράφει ως οροθετικούς όσους, χωρίς να έχουν ασθενήσει, εμφάνισαν στην εξέταση να έχουν αριθμό αντισωμάτων (T-cells) μικρότερο από 200. Συνεπώς η μόνη διαφορά που κάνει κάποιον να διαγιγνώσκεται με AIDS αντί για οποιαδήποτε από τις 29 ήδη γνωστές αρρώστιες, είναι το θετικό τεστ που προκύπτει από την έρευνα του Robert Gallo. Πρέπει εδώ, να τονίσουμε ότι ο ίδιος ο Γκάλο είχε παραδεχτεί σε ένα συμβούλιο, ότι ποτέ δεν βρέθηκε το DNA του ιού HIV σε Τ4 κύτταρα (ειδικός τύπος λεμφοκυττάρων που θεωρούνται χρήσιμα για την εκτίμηση της ανοσοποιητικής επάρκειας). Είναι γνωστό ότι οποιαδήποτε οξεία πάθηση, όπως η πνευμονία ή η γρίπη μπορούν να προκαλέσουν πτώση των Τ4 χωρίς ανάμιξη HIV. Πώς έφτασες να αποκαλύψεις μια τόσο μεγάλη απάτη, τι σε ώθησε να ξεκινήσεις την έρευνα; Όπως οι περισσότεροι από μας, για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου δέχτηκα τη θεωρία HIV/AIDS. Έφθασε στους φίλους μου πολύ νωρίς - μερικοί απ’ αυτούς πέθαναν στα νοσοκομεία

Συνέντευξη του AIDS στην απομόνωση στα μέσα της δεκαετίας του ‘80. Οι δεξιότητές μου ως ερευνήτρια - δημοσιογράφος φάνηκαν άχρηστες. Σκέφτηκα ότι δεν υπάρχει τίποτα που θα μπορούσα να κάνω. Αλλά όταν το 1995 ένας φίλος με ρώτησε εάν θα μπορούσα να βοηθήσω έναν γονέα με μια έρευνα που έκανε για τα εμβόλια, συμφώνησα για πρώτη φορά να εξετάσω ένα ιατρικό θέμα και έβαλα τα δυνατά μου σε αυτό. Αυτά που βρήκα στην διαδρομή της έρευνάς μου με συγκλόνισαν. Ανακάλυψα στοιχεία μιας σοβαρής επιστημονικής απάτης, τα οποία ελέγχονται από τα υψηλότερα όργανα ασφάλειας, από εκείνους που χρεώνονται με τη φροντίδα της ασφάλειας του αμερικανικού Προέδρου - συμπεριλαμβανομένων πολλών στοιχείων που δεν είχαν δημοσιευθεί ποτέ πριν. Μπορούσες να φανταστείς την συνέχεια όλων αυτών; Όταν ξεκίνησα να ερευνώ την θεωρεία του AIDS πριν από μερικά χρόνια δεν φανταστικά ούτε για ένα λεπτό ότι θα αποκάλυπτα ένα τέλμα της παράλογης επιστήμης και της μη καταγγελθείσας σοβαρής επιστημονικής απάτης. Το ΗIV /AIDS είναι μια τραγωδία, κάτι πολύ χειρότερο από μια αυστηρά ραγισμένη θεωρία. Κατέστρεψε ζωές! Μερικοί ανώτεροι επιστήμονες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι υπάρχει κάτι βαθειά λανθασμένο με τη θεωρία HIV. Διαπρεπείς καθηγητές σε σημαντικά πανεπιστήμια και νομπελίστες λένε ότι το HIV δεν μπορεί να είναι η αιτία του AIDS. Ωστόσο, στα ΜΜΕ η θεωρία HIV είναι επιστημονικά αναμφισβήτητη. Δεν αναφέρουν καν την ύπαρξη οποιασδήποτε αντίθετης επιστημονικής συζήτησης γύρω από το θέμα αυτό. Είναι ακριβώς αυτό που με έσπρωξε να ψάξω το θέμα όσο πιο βαθιά μπορώ. (Όσο μιλά η Janine, μου ξεφυλλίζει το βιβλίο της “Fear of invisible” και είναι εκπληκτικό ότι έχει συμπεριλάβει σε αυτό αντίγραφα των αποδείξεων ενάντια σε αυτή τη μακάβρια φάρσα…) Αυτό που καταλαβαίνω είναι ότι

δεν υπάρχουν πειστικά στοιχεία για την ύπαρξη του ιού, τότε τι μας δείχνουν αλήθεια αυτά τα τεστ για τον εντοπισμό του; Πράγματι, δεν υπάρχει ούτε ένα πραγματικό στοιχείο για την ύπαρξη του ιού HIV, ο ιός δεν απομονώθηκε ποτέ με τις μεθόδους της κλασικής ιολογίας.

“AIDS (Acquired immune deficiency syndrome). O ορισμός του AIDS διαφέρει από ήπειρο σε ήπειρο, ακόμη και από χώρα σε χώρα και έχει αλλάξει αρκετές φορές στην αρχική διατύπωση του από το CDC στις Ηνωμένες πολιτείες της Αμερικής. Αν πάρουμε τον ορισμό που ισχύει σήμερα στις ΗΠΑ, τον οποίο έχει υιοθετήσει άλλωστε και η χώρα μας, το AIDS δεν είναι αρρώστια αλλά, όπως λέγεται, σύνδρομο ανοσοποιητικής ανεπάρκειας, δηλαδή μια συλλογή από 29 ήδη γνωστές ασθένειες που προκύπτουν σε άτομα που διαγνωστήκαν φορείς του ιού HIV.” Από το βιβλίο της Μαρία Παπαγιαννίδου- Σεν Πιερ, “Αντίο, AIDS!” από τις εκδόσεις Οξύ. Η αλήθεια, είναι όπως πάντα, απλή. Ο ιός δεν ανιχνεύεται από τα συγκεκριμένα τεστ, οι ίδιοι οι κατασκευαστές γράφουν στις εσώκλειστες οδηγίες τους ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για διάγνωση του HIV. Ουσιαστικά δεν υπάρχει test που να ανιχνεύει τον

HIV ή τα αντισώματά του. Άρα όλοι αυτοί οι άνθρωποι υποβάλλονται στο συγκεκριμένο test χωρίς λόγο. Είναι τρελό, έτσι; Ναι είναι, θα συμπληρώσω εγώ, είναι τρελό πως κάποιοι παίζουν στα χαρτιά την τύχη μας, ποντάρουν στον φόβο μας και δίνουν κάλπικες ελπίδες για μια ζωή καλύτερη «φουλ» στα χάπια και τα χημικά δηλητήρια… Σχετικά με τo AIDS - εάν όχι τον HIV, τι μπορεί να προκαλεί στην «επιδημία»; Αυτό δεν είναι δική μου δουλειά να το πω. Δεν είμαι επιστήμονας και σε καμία περίπτωση δεν θέλω να κάνω υποθέσεις γύρω από το θέμα. Άλλωστε έτσι φτάσαμε στην σημερινή κατάσταση, κάνοντας βιαστικές και ανεύθυνες ερωτήσεις. Ποιες αντιδράσεις είχατε από τον κύριο Γκάλο για της αποκαλύψεις που κάνατε; Αν βέβαια υπήρξαν… Βεβαίως, υπήρξαν! Εγώ όμως μιλώ με αποδείξεις, όπως θα δείτε και στο βιβλίο μου υπάρχουν έγγραφα που αποδεικνύουν όσα λέω. Ο Γκάλο μπορεί να κάνει το ίδιο; Πολλές φορές τον έχω προκαλέσει να το κάνει. Ας μιλήσουμε λίγο για την Φαρμακευτική αγωγή του Aids. Tι μπορούν να προκαλέσουν στον οργανισμό; Τα φάρμακα του Αids μπορούν να προκαλέσουν ζημιά στον οργανισμό. Στην ουσία δηλητηριάζουν το σώμα, σκοτώνουν τα κύτταρα που είναι υγιέστατα. Ειδικά όταν αναγκάζουν τα άτομα - «φορείς» του Aids να τα παίρνουν για όλη τους την ζωή. Μπορούν να προκαλέσουν λιποδυστροφία και λιποατροφία, γαλακτική οξέωση, περιφερειακή νευροπάθεια και πολλές άλλες ασθένειες. Στοιχίζουν όμως πολύ ακριβά, στην πραγματικότητα γι’ αυτό το λόγο η βιομηχανία χειραγωγεί την επιστήμη, με σκοπό το κέρδος. Αυτό το θέμα είναι ανεξάντλητο και είναι αδύνατο να το αφήσουμε εδώ, όμως η Janine πρέπει να φύγει αλλιώς θα χάσει το αεροπλάνο και εμείς την αποδεσμεύουμε με την ελπίδα να τα ξαναπούμε σύντομα. SAFE 23

Point / Γράφει ο Βασίλης Φραντζολάς, Food Policy M.Sc. - Εκπρόσωπος Δικτύου Καταναλωτών NutriSOS

Ν1

1 Γρίπη Η Εγκεφα

λικό

ης

Διαβήτ Ουρική

δ αρθρίτι

ότητα

Θνησιμ

Ποιος ο ρόλος της βιταμίνης C στην υγεία;

ταν κάποιος διαβάσει αρκετά στοιχεία για την βιταμίνη C μένει συνήθως με την απορία γιατί αυτή η τόσο απλή και προσιτή ουσία να μην έχει μια σημαντική θέση στο οπλοστάσιό μας για την πρόληψη ή και αντιμετώπιση διαφόρων σημαντικών παθήσεων. Η εξήγηση είναι απλή: η χημική της σύσταση (Lascorbic acid) έχει ανακαλυφθεί πριν από 100 χρόνια περίπου και έτσι δεν μπορεί σήμερα να κατοχυρωθεί η σύσταση του χημικού παρασκευάσματος (οπότε θα υπήρχε επιχειρηματικό ενδιαφέρον και κέρδη από την υψηλή τιμή με την οποία θα κυκλοφορούσε). Αυτό έχει βέβαια σαν αποτέλεσμα η βιταμίνη C να μην υποστηρίζεται από καμία φαρμακευτική εταιρεία και τα

συμπληρώματα βιταμίνης C να συναντούν την μόνιμη αμφισβήτηση από τον ιατροφαρμακευτικό κόσμο (ενώ αντίθετα, η βιταμίνη C που υπάρχει στα φρούτα και λαχανικά να θεωρείται εντελώς απαραίτητη για την καλή υγεία του ανθρώπου). Αναντίρρητα, τα φρούτα και λαχανικά παρέχουν την βάση για να λαμβάνει ο άνθρωπος τις απαραίτητες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία, θεμελιώδη στοιχεία πολλών σημαντικών μεταβολικών διεργασιών. Ειδικά όμως για την βιταμίνη C και από την επιστημονική βιβλιογραφία συμπεραίνεται ότι πολλές φορές είναι απαραίτητη η λήψη συμπληρωμάτων ώστε τα επίπεδά της να ξεπερνούν κάποια ελάχιστα όρια. Πρέπει να αναφερθεί ότι σε αντίθεση με όλα τα υπό-

Βασικά Σημεία

1. Τα επίπεδα της βιταμίνης C στο αίμα αποτελούν σημαντικό δείκτη άμυνας του ανοσοποιητικού συστήματος. Για ενήλικες οι τιμές άνω των 10mg/L αποτελούν ένα ελάχιστο επιδιωκόμενο επίπεδο με στόχο τελικά οι τιμές να κυμαίνονται μεταξύ 13- 15 mg/L. Σε μεγάλο τμήμα ατόμων νεαράς ηλικίας παρατηρείται πολύ χαμηλό επίπεδο βιταμίνης C στο αίμα το οποίο θα πρέπει να ενισχυθεί με λήψη φρούτων/λαχανικών ή συμπληρωμάτων. 2. Φρούτα και λαχανικά πλούσια σε βιταμίνη C πρέπει να καταναλώνονται καθημερινά. Μικρή αύξησή τους στην καθημερινή διατροφή (π.χ 1-2 πορτοκάλια) μπορεί να ενισχύσει σημαντικά 24 SAFE

λοιπα θηλαστικά μόνον ο άνθρωπος και τα ανθρωποειδή (μαϊμού, χιμπατζής, γορίλλας) δεν παράγουν ενδογενώς την Βιταμίνη C (ή L-ασκοβικό οξύ). Έτσι, η βιταμίνη C θα πρέπει να λαμβάνεται μέσω της τροφής ή μέσω συμπληρωμάτων.

Η δράση της βιταμινη C

H βιταμίνη C είναι μια υδατοδιαλυτή βιταμίνη που σημαίνει ότι δεν αποθηκεύεται στο ανθρώπινο σώμα (σε αντίθεση με τις λιποδιαλυτές βιταμίνες) και έτσι αποβάλλεται πολύ γρήγορα με τα διάφορα υγρά του σώματος. Βιταμίνη C υπάρχει μόνον στο φυτικό βασίλειο (φρούτα - λαχανικά) ενώ πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν ότι μειώνεται σημαντικά (κατά 20-40%) κατά

το ανοσοποιητικό σύστημα, ενώ ακόμη μεγαλύτερη αύξηση των επιπέδων βιταμίνης C στο αίμα μπορεί να μειώσει την θνησιμότητα κατά 20% ή την περίπτωση εκδήλωσης εγκεφαλικού ή στεφανιαίας νόσου κατά επίσης πολύ σημαντικά ποσοστά καθώς και τα περιστατικά εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 μέχρι και 68%. 3. Για την ενίσχυση του οργανισμού στην πρόληψη και αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της γρίπης ή των επιπλοκών από λοιμώξεις στους πνεύμονες που μπορεί να εκδηλωθούν με την γρίπη Η1Ν1 ή τον πνευμονιόκοκο, απαιτείται η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης C.

Point το μαγείρεμα π.χ. στην πατάτα (μετά τα πρώτα 20’ λεπτά βρασμού) και λιγότερο (10-20%) όταν αυτά καταψυχθούν. Είναι πολύ ευαίσθητη στην οξείδωση και καταστρέφεται ακόμη και όταν τα τρόφιμα έχουν κοπεί ή σχιστεί οπότε εκθέτουν τα κύτταρά τους στον αέρα. Η δομή της βιταμίνης C είναι παρόμοια με το μόριο της γλυκόζης ενώ το κύριο χαρακτηριστικό της είναι η σημαντική αντιοξειδωτική της δράση και η βασική συμμετοχή της σε τουλάχιστον 300 μεταβολικές λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού. Έχει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και παραγωγή νευροδιαβιβαστών καθώς και του κολλαγόνου - του συνδετικού ιστού ο οποίος συγκρατεί σε συνοχή τα κύτταρα μαζί με τους ιστούς. Το κολλαγόνο είναι πρωταρχικό στοιχείο των αιμοφόρων αγγείων, του δέρματος και των τενόντων και χόνδρων του σκελετικού συστήματος. Η βιταμίνη C συμμετέχει στη λειτουργία των επινεφριδίων, την παραγωγή αντι-στρες ορμονών καθώς και της ιντερφερόνης, μιας πολύ σημαντικής πρωτεΐνης του ανοσοποιητικού συστήματος. Επίσης προστατεύει από τις επιβλαβείς επιπτώσεις της ρύπανσης, συμβάλλει στην πρόληψη κάποιων μορφών καρκίνου, προστατεύει από τη μόλυνση και τα μικρόβια διάφορα όργανα του ανθρώπινου σώματος ενισχύοντας γενικότερα τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος βοηθώντας να συντομεύεται η διάρκεια των κοινών κρυολογημάτων καθώς και της γρίπης. Κατά την διαδικασία της λήψης τροφών η παρουσία της αυξάνει την απορρόφηση του σιδήρου από τον οργανισμό καθώς και του ασβεστίου, παράλληλα με την αύξηση της μάζας των οστών, χαρακτηριστικά τα οποία συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης. Η παρουσία της στον οργανισμό ανακυκλώνει και ενισχύει την δράση της βιταμίνης Ε αλλά - το κυριότερο - αυξάνει κατά 50% την ποσότητα της γλουταθιόνης (glutathione) στα ερυθρά αιμοσφαίρια, της ισχυρότερης και σπουδαιότερης αντιοξειδωτικής ουσίας του ανθρώπινου οργανισμού(15). Βέβαια ο κυριότερος ρόλος της βιταμίνης C είναι κατ’ αρχάς αντιοξειδωτικός, δηλαδή να εξουδετερώνει τις βλαπτικές για τον οργανισμό «ελεύθερες ρίζες» προστατεύοντας έτσι από «οξείδωση» διάφορα όργανα η λιπαρά οξέα (π.χ. την LDL χοληστερίνη). Για τον λόγο αυτό η λήψη συμπληρωμάτων της θεωρείται εντελώς απαραίτητη από καπνιστές οι οποίοι οξειδώνουν σοβαρά τον οργανισμό τους καταναλώνοντας τις διαθέσιμες ποσότητες βιταμίνης C που διαθέτουν στο αίμα, με αποτέλεσμα να κυκλοφορούν περισσότερες ελεύθερες ρίζες δρώντας επιβαρυντικά για τον οργανισμό τους.

Οι ανάγκες του σημερινού ανθρώπου σε Βιταμίνη C

Η Ελληνίδα επιστήμων Άρτεμις Σιμοπούλου η οποία διευθύνει το Κέντρο Γενετικής, Διατροφής και Υγείας στην Ουάσιγκτον, στο βιβλίο της «The Mediterranean Diets: What Is

So Special about the Diet of Greece?» αναφέρει ότι μέχρι και την αρχή της βιομηχανικής εποχής, το 1800 περίπου, η ημερήσια πρόσληψη βιταμίνης C από τον άνθρωπο ήταν περίπου 600mg την ημέρα. Αν τώρα ληφθούν υπ’ όψιν αθροιστικά διάφοροι παράγοντες όπως: α. Η αυξημένη οξείδωση του οργανισμού από το ενεργητικό η παθητικό κάπνισμα, το άγχος-στρες και την κατανάλωση οξειδωμένων τροφών κυρίως από τα σπορέλαια, β. Ότι τα φρούτα δεν είναι φρεσκοκομμένα και καταναλώνονται συνήθως χωρίς την φλούδα τους και γ. ‘Οτι η περιεκτικότητα των φρούτων και λαχανικών σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία έχει μειωθεί σημαντικά (σύμφωνα με μελέτη του αμερικανικού USDA(8) ειδικά η βιταμίνη C έχει μειωθεί από το 1950 μέχρι το 2000 σε κοινά καθημερινά τρόφιμα όπως το μαρούλι (-48%), το λάχανο (-33%), οι ντομάτες (-30%) η οι πατάτες (-20%) φαίνεται ότι για να επιτύχουμε το ισοδύναμο της τότε πρόσληψης 600mg θα πρέπει να καταφύγουμε σε υψηλή πρόσληψη συμπληρωμάτων Βιταμίνης C, ίσως μεταξύ 1.000 και 1.500mg ημερησίως Αυτό όμως που έχει τελικά σημασία να γνωρίζουμε είναι όχι πόση βιταμίνη C λαμβάνουμε συνολικά καθημερινά αλλά πόση περιεκτικότητα υπάρχει στο αίμα οπότε και είναι διαθέσιμη για την αντιοξειδωτική του άμυνα. Ευτυχώς αυτό το επίπεδο της βιταμίνης C βρίσκεται πολύ εύκολα κάνοντας μία απλή εξέταση αίματος. Σύμφωνα με όλες τις επιστημονικές αναφορές, η πρόσληψη συμπληρώματος βιταμίνης C είναι ασφαλής μέχρι Περιεκτικότητα Τροφών σε Βιταμίνη C Είδος τροφής

Ποσότητα

Θερμίδες (Kcal)

Βιταμ. C (mg)

κόκκινες πιπεριές μαϊντανός (φρέσκος) μπρόκολο στον ατμό κουνουπίδι βρασμένο φράουλες λεμόνι (φρέσκος χυμός) μαρούλι romaine λαχανάκια Βρυξελλών βρασμ. παπάγια

1 φλυτζάνι

24.8

174.80

2 κουτ. σουπ.

2.7

9.97

1 φλυτζάνι

43.7

123.40

1 φλυτζάνι

28.5

54.93

1 φλυτζάνι

43.2

81.65

γκρέιπ-φρούτ

1 τεμάχιο

κιούι

1 τεμάχιο

46.4

57.00

πεπόνι κανταλούπα

1 φλυτζάνι

56.0

67.52

πορτοκάλια

1 τεμάχιο

61.6

69.69

λάχανο (βρασμένο)

1 φλυτζάνι

33.0

30.15

ντομάτα ώριμη σπαράγγια βρασμένα Celery, raw

1 φλυτζάνι

37.8

34.38

1 φλυτζάνι

43.2

19.44

1 φλυτζάνι

19.2

8.40

Σπανάκι βρασμένο

1 φλυτζάνι

41.4

17.64

1 κουτ. σουπ.

3.1

5.8

2 φλυτζάνια

15.7

26.88

1 φλυτζάνι

60.8

96.72

1 τεμάχιο

118.6

187.87

SAFE 25

Point 2.000mg την ημέρα, μετά από τα οποία είναι δυνατόν κάποια άτομα ίσως να παρουσιάσουν διάρροια. Σε καμία περίπτωση απολύτως όμως η πρόσληψη βιταμίνης C δεν είναι τοξική για τον άνθρωπο, επειδή κάθε επί πλέον ποσότητα που δεν είναι απορροφάται αποβάλλεται αμέσως με τα υγρά του οργανισμού. Αναφέρεται χαρακτηριστικά(26) ότι άτομα πού πάσχουν από ισχυρή πνευμονία μπορούν να πάρουν μέχρι και 100 γραμμάρια την ημέρα (100.000mg) λόγω του ότι η βιταμίνη C μεταβολίζεται (καταναλώνεται) σε μεγάλο βαθμό για να αντιμετωπίσει την μόλυνση από πνευμονία. Πρόσφατη μάλιστα φαρμακοκινητική μελέτη επιβεβαίωσε αυτή την ανοχή άνευ παράπλευρων προβλημάτων και σε υγιή άτομα σε μεγάλη λήψη ενδοφλεβίως 100gr βιταμίνης C ημερησίως(28).

Η ποσότητα συμπληρώματος βιταμίνης C που τυχόν θα ληφθεί καλόν είναι να λαμβάνεται σε δύο δόσεις (πρωί-βράδυ με το φαγητό) ώστε να γίνεται καλύτερη κατανομή της και απορρόφηση από τον οργανισμό στη διάρκεια του 24ώρου. Καλό επίσης είναι το συμπλήρωμα βιταμίνης C να αναγράφει ότι έχει στη σύνθεσή του φλαβονοειδή τα οποία βοηθούν στην καλύτερη απορρόφησή της. Τέλος, η άποψη ότι πρόσληψη βιταμίνης C προκαλεί τη δημιουργία πέτρας στα νεφρά δεν έχει αποδειχθεί και βρίσκεται υπό επιστημονική διαφωνία μεταξύ των ερευνητών. Οι σχετικές μελέτες που παρατίθενται στο τέλος αναφέρονται σε αυτή ακριβώς την δι26 SAFE

άσταση απόψεων(4,5,6, 7,11).

Φυσική η Χημική βιταμίνη C ;

Όσον αφορά ειδικά την απορρόφηση από τον οργανισμό της βιταμίνης C έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το αποτέλεσμα διαφόρων μελετών(1), (2), (3) ότι τελικά δεν υπάρχει διαφορά στην απορρόφηση από τον οργανισμό μεταξύ της φυσικής μορφής και της χημικά παρασκευαζόμενης βιταμίνης C (L-ασκορβικό οξύ). Η δομή της παρασκευαζόμενης βιταμίνης C (L-ascorbic acid) είναι ακριβώς ίδια με την βιταμίνη που υπάρχει στα φυτά και φαίνεται ότι ο οργανισμός δεν μπορεί να διακρίνει την διαφορά.

Συνιστώμενες ημερήσιες ποσότητες (RDI) βιταμίνης C

Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Ιατρικής (έχοντας απλώς σαν στόχο την αποτροπή εκδήλωσης ασθενειών από έλλειψη βιταμίνης C - όπως το σκορβούτο -) συνιστά την πρόσληψη πολύ χαμηλών ημερήσιων ποσοτήτων (Recommended Daily Intakes) βιταμίνης C, ανάλογα με την ηλικία, ως εξής: για τα παιδιά μέχρι 12 ετών: 40mg/ ημέρα, για εφήβους: 70mg/ημερα, για ενήλικες: 90 mg/ημέρα. Αντίθετα, ο βιοχημικός Nομπελίστας Linus Pauling, ο οποίος ασχολήθηκε και μελέτησε πολύ την βιταμίνη C είναι ο θεμελιωτής της θεωρίας ότι η πρόσληψη βιταμίνης C σε μεγάλες ποσότητες χαρίζει ευεξία και μακροζωία στον άνθρωπο, συνιστά δε ημερήσιες δόσεις από 2.000- 5.000mg. Η σταδιοδρομία του Linus Pauling είναι μοναδική, δύο φορές νομπελίστας, απεβίωσε σε ηλικία 93 ετών, ενώ χαρακτηρίστηκε σαν ένας από τους 20 καλύτερους επιστήμονες όλων των εποχών και ο καλύτερος μαζί με τον Αϊνστάιν επιστήμονας του 20ου αιώνα.

Επίπεδα βιταμίνης C στο αίμα

Στις διάφορες επιδημιολογικές μελέτες που πραγματοποιούνται χρησιμοποιείται γενικώς η εξής κατάταξη για τα επίπεδα της βιταμίνης C στο αίμα.

Ελλειματικότητα που οδηγεί σε νόσο: < 11μmol/L (= 2 mg/L) Οριακά αποδεκτά επίπεδα για αποφυγή νόσου: > 11μmol/L και <28 μmol/L (= 5mg/L) Ελάχιστο αποδεκτό επίπεδο: > 28μmol/L (= 5 mg/L) Ικανοποιητικά επίπεδα: > 57μmol/L (= 10mg/L) Πολύ ικανοποιητικά επίπεδα: > 85μmol/L (= 15mg/L).

Δυστυχώς τα επίπεδα της βιταμίνης C ιδίως στις νεότερες ηλικίες παρόλες τις προσπάθειες των δημοσίων φορέων ακόμη και σε χώρες όπως ο Καναδάς είναι πάρα πολύ χαμηλά. Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε μόλις τον Αύγουστο 2009(29) βρέθηκε ότι το 14% των Καναδών ηλικίας 20-29 ετών έχουν επίπεδα βιταμίνης C κάτω από το όριο εκδήλωσης σκορβούτου (11μmol/L =2mg/L) ενώ το 33% βρίσκονται στην κάτω του ελάχιστου αποδεκτού ορίου των 28μmol/L =5mg/L). Αυτά τα ευρήματα οδηγούν στην ανάγκη σύστασης χορήγησης συμπληρωμάτων εφόσον η πρόσθετη λήψη απαραίτητων ποσοτήτων φρούτων/λαχανικών θεωρείται απίθανο να επιτευχθεί για ένα τόσο μεγάλο τμήμα του πληθυσμού. Όσον αφορά τα συμπληρώματα έχει παρατηρηθεί(31) ότι η πρόσληψη καθημερινά 500mg βιταμίνης C επιφέρει αύξηση των επιπέδων της στο αίμα κατά 30% περίπου ακόμη και σε άτομα τα οποία ξεκινούσαν την λήψη συμπληρωμάτων από υψηλά επίπεδα (π.χ. από 14mg/L). Επειδή η αναφορά όλων των τομέων της ανθρώπινης υγείας που ευνοούνται από την βιταμίνη C θα απαιτούσε πολύ χώρο και ...υπομονή, στις επόμενες παραγράφους θα γίνει σύντομη αναφορά μόνον στους σημαντικότερους από αυτούς τους τομείς. Η υποβοήθηση με λήψη ποσοτήτων βιταμίνης C αντιμετώπισης κάποιων μορφών καρκίνου, HIV και πολλών αυτοάνοσων νοσημάτων (ρευματοειδής αρθρίτιδα, ερυθηματώδης λύκος, κ.α.) οφείλεται κυρίως στην αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης καθώς

SAFE 27

Point και στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος μέσω των λευκών αιμοσφαιρίων των οποίων η δράση φαίνεται ότι ενισχύεται σημαντικά με την βιταμίνη C.

Βιταμίνη C και μείωση θνησιμότητος

Όταν γίνεται η αξιολόγηση κάποιας φαρμακευτικής ουσίας η μιας νέας θεραπευτικής μεθόδου αυτό πού τελικά έχει μεγάλη σημασία είναι να βρεθεί με την βοήθεια μιας αξιόπιστης στατι-

στικής μεθόδου - εάν μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα καταγράφεται μείωση ή αύξηση στην θνησιμότητα των ατόμων που τα χρησιμοποιούσαν σε σύγκριση με τα άτομα που δεν τα χρησιμοποίησαν. Ο οργανισμός του ανθρώπου περιέχει εξαιρετικά πολύπλοκους βιολογικούς μηχανισμούς και έτσι μπορεί μία ουσία να παρατηρείται ότι κάπου τον ωφελεί αλλά ίσως παράλληλα μπορεί κάπου αλλού να τον βλάπτει. Για την καλύτερη συνολική αξιολόγηση της βιταμίνη C η Αμερικανική Κυβέρνηση έχει ολοκληρώσει δύο μελέτες διάρκειας 10 ετών η καθεμία που αφορούσαν στην μείωση ή μη της θνησιμότητας μετά από συστηματική λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης C. Τα αποτελέσματα και των δύο μελετών ήταν άκρως εντυπωσιακά. Η πρώτη μελέτη (First National Health and Nutrition Examination Survey - NHANES I)(13) βρήκε ότι για μεν τους άντρες (και μάλιστα με μεγάλη στατιστική βεβαιότητα) αυτοί πού λάμβαναν και είχαν στο αίμα την περισσότερη βιταμίνη C (δηλ. περισσότερο των 15mg/L =85μmol/L) συγκρινόμενοι με τον μέσο όρο των λευκών Αμερικανών βρέθηκε να έχουν δείκτη θνησιμότητας μειωμένο κατά 35% (για τις γυναίκες 10%). Ειδικά για τα καρδιαγγειακά νοσήματα βρέθηκε ότι είχαν αντίστοιχα έναν εξαιρετικά μειωμένο δείκτη θνησιμότητας κατά 42% (για τις γυναίκες βρέθηκε 25%). Η δεύτερη φάση της μελέτης NHANES IΙ ουσιαστικά επιβεβαίωσε τα ίδια αποτελέσματα.

Βιταμίνη C και μείωση κινδύνου εμφάνισης στεφανιαίας νόσου Στην διεθνή βιβλιογραφία αναφέρονται και μεμονωμένες έρευνες οι οποίες δεν έχουν καταγράψει θετικές επιπτώσεις από την κατανάλωση βιταμίνης C στην στεφανιαία νόσο. Όμως το 2004 το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας της Φινλανδίας πραγματοποίησε μία συγκεντρωτική επεξεργασία(22) όλων των δημοσιευμένων αξιόπιστων μεμονωμένων μελετών που είχαν πραγματοποιηθεί με αντικείμενο το θέμα 28 SAFE

αυτό στην οποία σημειωτέον συμμετείχε και ο επικεφαλής του Τμήματος Διατροφής και Επιδημιολογίας του Harvard, Prof. W.Willett. Το τελικό συμπέρασμα των ερευνητών ήταν ότι τα άτομα τα οποία λάμβαναν περισσότερα από 700mg βιταμίνης C την ημέρα σε σύγκριση με άτομα τα οποία δεν λάμβαναν καθόλου συμπληρώματα βιταμίνης C είχαν μείωση κινδύνου εμφάνισης στεφανιαίας νόσου κατά 25%, μία πολύ μεγάλη μείωση του κινδύνου. Μικρότερη αλλά σημαντική μείωση κινδύνου (κατά 16%) της στεφανιαίας νόσου παρατηρήθηκε επίσης σε 86.543 γιατρούς στην Αμερική οι οποίοι λάμβαναν συμπληρώματα βιταμίνης C. Ποιά εξήγηση δίνουν οι μελέτες για την μείωση του κινδύνου εμφάνισης στεφανιαίας νόσου; Πρώτον, εικάζεται ότι η βελτίωση οφείλεται στην μικρότερη οξείδωση της «κακής» χοληστερίνης LDL από την παρουσία στο αίμα της αντιοξειδωτικής βιταμίνης C και δεύτερον στην ελάττωση του πάχους της αθηρωματικής πλάκας στις καρωτίδες όσο αυξάνει η λήψη βιταμίνης C. Τέλος, πολύ μεγάλης σημασίας ιδίως για τούς καπνιστές θεωρείται το εύρημα(24) ότι η βιταμίνη C βελτιώνει την ροή τού αίματος στον καρδιακό μυ βελτιώνοντας την κυκλοφορία του αίματος στα στεφανιαία μικροαγγεία.

Βιταμίνη C και εγκεφαλικά επεισόδια

Ο πολλαπλά ευεργετικός ρόλος της βιταμίνης C στην υγεία τού ανθρώπου έχει γίνει αντικείμενο σημαντικών μελετών που σχεδιάζονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (μελέτες EPIC) καθώς και από την Βρετανική Κυβέρνηση(20). Μεταξύ αυτών έχει εξεταστεί η σχέση της βιταμίνης C και της πιθανότητας εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου(19). Και οι δύο αυτές μελέτες που κράτησαν 15 χρόνια κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα άτομα που λάμβαναν την περισσότερη βιταμίνη C σε σύγκριση με τα άτομα τα οποία ελάμβαναν την λιγότερη βιταμίνη C είχαν μειωμένο τον κίνδυνο εγκεφαλικού

Point μέχρι και κατά 50%.

Βιταμίνη C και Διαβήτης τύπου 2

Πριν κάποιος διαβάσει για την σχέση βιταμίνης C και διαβήτη καλό είναι να λάβει υπόψη του ότι η βιταμίνη C παράγεται από τον ίδιο τον οργανισμό των περισσότερων θηλαστικών - εκτός από τον άνθρωπο και τα ανθρωποειδή - με βάση το μόριο της γλυκόζης το οποίο με την βοήθεια μιας συγκεκριμένης πρωτεΐνης μεταβολίζεται και μετατρέπεται σε βιταμίνη C. Στην περίπτωση του διαβήτη τύπου 2 η Ευρωπαϊκή μελέτη EPIC-Norfolk μετά από 12 χρόνια παρακολούθησης

25.639 ατόμων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υψηλά επίπεδα βιταμίνης C στο αίμα (τα οποία μπορούν να επιτευχθούν μόνο με την λήψη συμπληρωμάτων) μείωναν κατά 68% την πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 ενώ με την λήψη βιταμίνης C μόνο από άφθονα φρούτα και λαχανικά η πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 μειωνόταν και εδώ αλλά μόνο κατά 22%. Πρέπει ιδιαιτέρως να τονισθεί ένα σημαντικό επίσης εύρημα της ίδιας έρευνας ότι η επιπρόσθετη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών κατά 2-3 μερίδες την ημέρα επιφέρει αύξηση των επιπέδων βιταμίνης C στο αίμα κατά 20μmol/L (=3.5mg/L) και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την κατά 20% μείωση της θνησιμότητας από κάθε αιτία. Αυτό και μόνο το στοιχείο θα δικαιολογούσε υπό “κανονικές συνθήκες” την Ευρωπαϊκή επιδότηση φρούτων και λαχανικών ώστε να είναι προσιτά σε μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού αντί κάποιων άλλων επιδοτούμενων προϊόντων όπως γάλα, βούτυρο, κλπ. Συμπληρωματικά, πρόσφατη μελέτη (2007) που διεξήγε το Κέντρο Ερευνών για τον Διαβήτη της Ιατρικής Σχολής Yazd στο Ιράν, κατέληξε στο συμπέρασμα(17) ότι με καθημερινή λήψη 1000mg βιταμίνης C (αλλά όχι μόνο με 500mg όπως σημειώνεται) μετά από 6 εβδομάδες επέρχεται μείωση γλυκόζης στο αίμα κατά 13% αλλά και μείωση της γλυκοζιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c) κατά 14%.

Βιταμίνη C και ουρική αρθρίτιδα

Φαίνεται ότι όπως δείχνουν σχετικές έρευνες από τα πανεπιστήμια Harvard και University of British Columbia, Vancouver, Canada η καθημερινή λήψη μεγάλων ποσοτήτων βιταμίνης C (τουλάχιστον 1.500mg/ημέρα) μειώνει τα συμπτώματα κατά 45% (18), (21) ενώ λήψη ποσοτήτων μέχρι 1.000mg/ ημέρα κατά 33%, ποσοστά πολύ σημαντικά που αφορούν για την μείωση τού κινδύνου εμφάνισης ουρικής αρθρίτιδας (ποδάγρας). 30 SAFE

Βιταμίνη C και Γρίπη Η1Ν1

Μεγάλος αριθμός μελετών από τις αρχές του ‘70 έδειξαν ότι υπάρχουν σημαντικά οφέλη στην αντιμετώπιση των πνευμονικών λοιμώξεων με πρόσθετη λήψη βιταμίνης C, τουλάχιστον σε άτομα τα οποία είτε έχουν στο αίμα αρχικά χαμηλά επίπεδα βιταμίνης C είτε υποβάλλονται σε έντονη φυσική άσκηση (physical stress). Έτσι, το ενδιαφέρον και η ζήτηση για βιταμίνη C έχει μεγαλώσει διεθνώς με την επιδημία της νέας γρίπης Α (Η1Ν1) και αυτό επειδή παρατηρείται ότι η νέα γρίπη δρα επιβαρυντικά κυρίως στο κατώτερο αναπνευστικό σύστημα (τραχεία, πνεύμονες) σε αντίθεση με την κοινή εποχική γρίπη η οποία επιβαρύνει το ανώτερο αναπνευστικό (λάρυγγας, φάρυγγας, ρινική κοιλότητα). Σύμφωνα με τον Νομπελίστα Linus Pauling και τα γραφόμενα στο βιβλίο του “How to live longer and better” η λήψη ημερήσιων ποσοτήτων βιταμίνης C της τάξεως των 1.000mg τουλάχιστον κατά το διάστημα που υπάρχει υψηλή κυκλοφορία του ιού της γρίπης θα ενισχύσει το ανοσοποιητικό σύστημα ενώ κατά την έναρξη τυχόν προσβολής από την γρίπη η σταδιακή λήψη 3.000mg έως 4.000mg κατά τις 2-3 πρώτες ημέρες θα συμβάλλει στην ταχύτερη ανάκαμψη του οργανισμού. Πολλά ενδιαφέροντα και εντυπωσιακά στοιχεία για την σχέση μεταξύ βιταμίνης C, πνευμονίας και φυματίωσης αναφέρονται σε μελέτες(25) που έγιναν την περίοδο 1942-1979. Όλες έδειξαν ότι με λήψη βιταμίνης C παρατηρήθηκε μεγάλη μείωση των περιστατικών φυματίωσης και πνευμονίας άνω του 80%. Βεβαίως την εποχή εκείνη η διατροφή με φρούτα και λαχανικά ήταν περιορισμένης κλίμακας και επομένως κάθε παροχή συμπληρωμάτων βιταμίνης C είχε θεαματικά αποτελέσματα. Αλλά παρατηρήθηκε επίσης ότι αναλύοντας συγκεντρωτικά όλες τις μελέτες που έγιναν με άντρες στο Ην. Βασίλειο καταγράφεται ποσοστό μείωσης των επεισοδίων κοινού κρυολογήματος κατά 30% και του αριθ-

Point μού των επαναλαμβανόμενων μολύνσεων (λοιμώξεων) από ιούς κατά 46%. Όσον αφορά τον πνευμονιόκοκκο “Streptococcus pneumoniae”, μελέτη δημοσιευμένη το 2001 στο Journal of Biological Chemistry αναφέρει ότι η βιταμίνη C (ascorbic acid) η οποία βρίσκεται συνήθως σε μεγάλη συγκέντρωση στο ανθρώπινο δέρμα αποτελεί την πρώτη φυσική αντίσταση του αμυντικού συστήματος τού ανθρώπου στο μικρόβιο με αποτέλεσμα «... την σημαντική μείωση των μολύνσεων και ασθενειών από τον πνευμονιόκοκκο»(30). Τέλος, η βιταμίνη C μείωσε κατά 50% τα περιστατικά του κοινού κρυολογήματος σε 6 μελέτες που αφορούσαν άτομα κάτω από έντονο σωματικό στρες (27). Είναι γεγονός ότι τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος οι ερευνητές αναγνωρίζουν τον ευεργετικό ρόλο της βιταμίνης C. Πρέπει να έχουμε πάντα υπ’ όψιν ότι κάθε οργανισμός που τυχόν θα προσβληθεί από την γρίπη Η1Ν1 θα την αντιμετωπίσει στην αρχική φάση με τα όλα τα όπλα που διαθέτει ενδογενώς. Έτσι στην Ελλάδα δεν γίνεται καμία απολύτως αναφορά για την προληπτική λήψη βιταμίνης C (εκτός γενικόλογων εκφράσεων όπως καλή διατροφή, κλπ) σε αντίθεση με άλλες χώρες όπως π.χ. την Αγγλία όπου μεγάλες εταιρείες διανέμουν στο προσωπικό τους βιταμίνη C ή τις Φιλιππίνες όπου διανέμεται σε όλα τα σχολεία, ή την Ινδία η οποία εφαρμόζει ειδικό κυβερνητικό πρόγραμμα παραγωγής της που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του πληθυσμού. Ελπίζουμε με τα στοιχεία που παρατίθενται, οι γονείς (κυρίως) αλλά και οι ηλικίες μέχρι 50 ετών να φροντίσουν για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού τους συστήματος ενόψει του χειμώνα με την αναμενόμενη έξαρση της γρίπης Η1Ν1 και στην Ελλάδα. Σημείωση: Όσοι τυχόν επιθυμούν να απευθύνουν ερωτήσεις στον συντάκτη του άρθρου μπορούν να επικοινωνήσουν μαζί του στη διεύθυνση nutrisos@gmail.com

ΑΝΑΦΟΡΕΣ

1. Pelletier, O. & Keith, M.O. Bioavailability of synthetic and natural ascorbic acid. Journal of the American Dietetic Association. 1974; 64: 271-275 2. Mangels, A.R. et al. The bioavailability to humans of ascorbic acid from oranges, orange juice, and cooked broccoli is similar to that of synthetic ascorbic acid. Journal of Nutrition. 1993; volume 123: pages 10541061. (PubMed) 3. Gregory, J.F. Ascorbic acid bioavailability in foods and supplements. Nutrition Reviews. 1993; volume 51: pages 301-309. (PubMed) 4. Traxer O, Huet B, Poindexter J, Pak CY, Pearle MS. Effect of ascorbic acid consumption on urinary stone risk factors. J Urol. 2003;170(2 Pt 1):397-401. (PubMed) 5. Levine M, Conry-Cantilena C, Wang Y, et al. Vitamin C pharmacokinetics in healthy volunteers: evidence for a recommended dietary allowance. Proc Natl Acad Sci U S A. 1996;93(8):3704-3709. (PubMed) 6. Auer BL, Auer D, Rodgers AL. The effect of ascorbic acid ingestion on the biochemical and physicochemical risk factors associated with calcium oxalate kidney stone formation. Clin Chem Lab Med. 1998;36(3):143147. (PubMed) 7. Liebman M, Chai WW, Harvey E, Boenisch L. Effect of supplemental ascorbate and orange juice on urinary oxalate. Nutr Res. 1997;17(3):415-425. 8. Changes in USDA Food Composition Data for 43 Garden Crops, 1950 to 1999 Donald R. Davis, PhD, FACN, Melvin D. Epp, PhD and Hugh D. Riordan, MD Bio-Communications Research Institute, Wichita, Kansas (D.R.D., M.D.E., H.D.R.), 9. Relation between plasma ascorbic acid and mortality in men and women in EPIC-Norfolk prospective study: a prospective population study Prof Kay-Tee Khaw FRCPaet al. aDepartment of Public Health and Primary Care, University of Cambridge School of Clinical Medicine, Cambridge, UK 10. JE Enstrom, LE Kanim and MA Klein, Vitamin C intake and mortality among a sample of the United States population, Epidemiology 3 (1992), pp. 194–202. 11. R SIMON J. A. (1 2) ; HUDES E. S. (2) “Relation of Serum ascorbic acid to Serum vitamin B12, Serum ferritin, and kidney stones in US adults” (1) General Internal Medicine Section, Medical Service, Veterans Affairs Medical Center, San Francisco, Calif, Archives of internal medicine ,Source 1999, vol. 159, n o 6, pp. 619-624 (41 ref.) 12. Satoshi Ohno, Yumiko Ohno, Nobutaka Suzuki, Genichiro Soma And Masaki Inoue «High-dose Vitamin C (Ascorbic Acid) Therapy in the Treatment of Patients with Advanced Cancer» Department of Complementary and Alternative Medicine Clinical R&D, Graduate School of Medical Science, Kanazawa, Japan, Anticancer Res March 2009 29:809-815 13. Enstrom JE, Kanim LE, Klein MA. “Vitamin C intake and mortality among a sample of the United States population” Epidemiology. 1992 May;3(3):189-91. School of Public Health, University of California, Los Angeles 90024. 14. «Plasma Vitamin C Level, Fruit and Vegetable Consumption, and the Risk of New-Onset Type 2 Diabetes Mellitus» The European Prospective Investigation of Cancer–Norfolk Prospective Study ,Arch Intern Med. 2008;168(14):1493-1499. 15. Johnston CS, Meyer CG, Srilakshmi JC. «Vitamin C elevates red blood cell glutathione in healthy adults» Department of Family Resources and Human Development, Arizona State University, Tempe 85287. .Αrn J C/in Nutr 1993:58: 103-5. Printed in USA. © 1993 American Society for Clinical Nutrition. 16. Joel A. Simon, MD, MPH, FACN,, Esther S. Hudes, PhD, MPH and Jeffrey A. Tice, MD, «Relation of Serum Ascorbic Acid to Mortality Among US Adults» General Internal Medicine Section, Medical Service, Veterans Af-

fairs Medical Center (J.A.S.), University of California, San Francisco, California, PMID: 11444422 17. Mohammad Afkhami-Ardekani & Ahmad Shojaoddiny-Ardekani « Effect of vitamin C on blood glucose, serum lipids & serum insulin in type 2 diabetes patients» Diabetes Research Center, University of Medical Sciences,Yazd, Iran, Indian J Med Res 126, November 2007, pp 471-422. 18. Hyon K. Choi, MD, DrPH; Xiang Gao, MD, PhD; Gary Curhan, MD, ScD , «Vitamin C Intake and the Risk of Gout in Men» A Prospective Study, Arch Intern Med. 2009;169(5):502-507. Division of Rheumatology, Department of Medicine, Arthritis Research Centre of Canada, Vancouver General Hospital, Channing Laboratory, Department of Medicine , Harvard Medical School, Boston, Mass. 19. Phyo K Myint, Robert N Luben, Ailsa A Welch, Sheila A Bingham, Nicholas J Wareham and Kay-Tee Khaw, “Plasma vitamin C concentrations predict risk of incident stroke over 10 y in 20 649 participants of the European Prospective Investigation into Cancer–Norfolk prospective population study” 1,2,3 1 From the Department of Public Health and Primary Care, University of Cambridge, United Kingdom 20. Catharine R Gale, Christopher N Martyn, Paul D Winter, and Cyrus Cooper «Vitamin C and risk of death from stroke and coronary heart disease in cohort of elderly people», BMJ, Jun 1995; 310: 1563 – 1566. 21. Gao X, Curhan G, Forman JP, Ascherio A, Choi HK «Vitamin C intake and serum uric acid concentration in men.» 1: J Rheumatol. 2008 Sep;35(9):1853-8. Epub 2008 May 1, Department of Nutrition, Harvard University School of Public Health, Boston, Massachusetts 22. Knekt P et al. , «Antioxidant vitamins and coronary heart disease risk: a pooled analysis of 9 cohorts» National Public Health Institute, Helsinki, Finland. Am J Clin Nutr. 2004 Dec;80(6):1508-20. 23. Muntwyler J et al. “Vitamin supplement use in a lowrisk population of US male physicians and subsequent cardiovascular mortality”, Department of Internal Medicine, University Hospital of Zurich, Switzerland, Arch Intern Med. 2002 Jul 8;162(13):1472-6. 24. Philipp A. et al. «Coronary Heart Disease in Smokers -Vitamin C Restores Coronary Microcirculatory Function» , From MRC Clinical Sciences Centre (P.A.K., T.G.-R., M. di T., K.P.S., P.G.C.), Imperial College School of Medicine, Hammersmith Hospital, London, UK; and Cardiology (P.A.K., T.F.L.), University Hospital, Zόrich, Switzerland. 25. http://ethesis.helsinki.fi/julkaisut/laa/kansa/vk/ hemila/ 26. Hemilδ and Louhiala, «Vitamin C may affect lung infections» J R Soc Med.2007; 27. Hemilδ H, Kaprio J, Albanes D, Virtamo J. Physical activity and the risk of pneumonia in male smokers administered vitamin E and β-carotene. Int J Sports Med2006; 27:336 28. Douglas RM, Hemilδ H. Vitamin C for preventing and treating the common cold. PLoS Med2005; 2: e168[Medline] 29. Padayatty SJ, Sun H, Wang Y, et al. Vitamin C pharmacokinetics: implications for oral and intravenous use. Ann Intern Med 2004;140:533 -7 30. Leah Cahill, Paul N. Corey and Ahmed El-Sohemy «Vitamin C Deficiency in a Population of Young Canadian Adults» , Department of Nutritional Sciences, Faculty of Medicine, University of Toronto, Toronto, Ontario Canada 31. Songlin Li et al. “Vitamin C Inhibits the Enzymatic Activity of Streptococcus pneumoniae Hyaluronate Lyase”, Department of Microbiology University of Alabama at Birmingham, Alabama, The Journal of Biological Chemistry Vol. 276, No. 18, Issue of May 4, pp. 15125–15130, 2001.

SAFE 31

Voice / Γράφει η Νίκη Τσέκου, δημοσιογράφος - συγγραφέας

Αυτoί που γνώρισαν τον εαυτό τους!

καρκίνος πήρε τη μορφή του ψυχικού της πόνου! Μελάνωμα ήταν η διάγνωση και η χειρουργική δεν μπόρεσε να ξεριζώσει την αρρώστια της! Τη γνώρισα πριν 2 χρόνια. Πάντα καλοντυμένη, ήρεμη, ευγενική. Όταν αρχίσαμε να μιλάμε, φάνηκε η καλλιέργειά της που σου δίνει άνετα το δικαίωμα να της βάλεις την ταμπέλα: «Η κυρία Άννα, είναι μια Κυρία!». Σε μια τυχαία συζήτηση, σε μια παρέα στην Αρτάκη, είπε: «Όταν ο καρκίνος από την αριστερή μου γάμπα έκανε μετάσταση στους λεμφαδένες, οι γιατροί μου έδιναν ζωή μερικών μηνών!». “Από πότε είναι αυτή η ιστορία;”, τη ρώτησα. “Από το 1984. Έχουν περάσει 25 χρόνια από τότε!” Δεν είπε περισσότερα και δεν τη ρώτησα περισσότερα. Πέρυσι, μου είπε ότι σκεφτόταν να γράψει ένα βιβλίο. 32 SAFE

Φέτος, σε ένα συνέδριο την παρακολούθησα να σηκώνεται από το κάθισμα αγέρωχη και με σταθερή, καθαρή φωνή να μιλάει από το βήμα για τη μεταμόρφωσή της. Μας είπε για το πρώτο σοκ στο άκουσμα της φράσης: «Έχεις λίγους μήνες ζωής!». Μετά ήρθε ο θυμός και μετά η σκέψη: «Ποιος μου έκανε τον καρκίνο; Ποιος μπόρεσε και μπήκε στα κύτταρα του σώματός μου; Ποιος άλλος εκτός από μένα;» Και μετά η απόφαση: «Εγώ τον έκανα τον καρκίνο στο σώμα μου, εγώ θα τον ξεκάνω!!». Έτσι άρχισε η μεταμόρφωσή της! «Για να θεραπευτείς πρέπει να θέλεις να θεραπευτείς και να πιστεύεις ότι θα θεραπευτείς! Η Υγεία μας εξαρτάται από τη νοητική, συναισθηματική, πνευματική και σωματική κατάστασή μας. • Νοητική: Σημαίνει να σκέφτομαι αυτό που θέλω να σκεφτώ και όχι

αυτό που μου επιβάλλει το περιβάλλον, το παρελθόν ή το μέλλον. • Συναισθηματική: Για να θεραπεύσω τον εαυτό μου συναισθηματικά πρέπει να δίνω προτεραιότητα σε αισθήματα σεβασμού, καλοσύνης και κατανόησης. • Πνευματική: Αυτό που σκέφτεται ή αισθάνεται το άτομο, να είναι το ίδιο με αυτό που εκφράζει προς τα έξω. Να έχει αυτοπεποίθηση και να προσπαθεί να βελτιώνει τη συμπεριφορά του, έστω και με λάθη. Η πνευματική υγεία εξαρτάται άμεσα από την «ταυτότητα» που έχουμε για τον εαυτό μας και από την απάντηση που δίνουμε στην ερώτηση: «Ποιος είμαι;». Το λάθος μας είναι ότι ταυτίζουμε τον ηθοποιό με το ρόλο του και έτσι χάνουμε την απαραίτητη διαύγεια και δεν βλέπουμε τις ευκαιρίες για να είμαστε πιο αποτελεσματικοί και στο παρόν και στο μέλλον.

Voice • Σωματική: Το σώμα μας, σαν ένα πολύτιμο όργανο, μέσα από το οποίο μπορούμε να εκφράσουμε και να αποκτήσουμε εμπειρίες, χρειάζεται φροντίδα. Κάθε είδους κατάχρηση οδηγεί στη μη φυσιολογική ισορροπία και σε μια κατάσταση που ονομάζουμε «αρρώστια». Άκουγα την Άννα να μιλάει στο βήμα και σκέφτηκα: «Ο καρκίνος την έκανε να γνωρίσει τον εαυτό της!» Το μυαλό μου έφυγε και πήγε στο χωριό του Νάσου. Τον φαντάστηκα εκεί να παίζει τουμπερλέκι κάτω από ένα τεράστιο δέντρο που είχε φυτέψει ο πατέρας του. Ο Νάσος έχει μεταστατικό καρκίνο στους λεμφαδένες. Τον γνώρισα πέρυσι σε ένα παρόμοιο συνέδριο. Ήταν φασκιωμένος από τα πρέπει του ιατρικού του επαγγέλματος, του οικογενειάρχη, του συζύγου, του πατέρα. Ήταν κλεισμένος στο γυάλινο κλουβί που είχε χτίσει για να αρέσει στους άλλους! Παρίστανε τον ήρωα, λες και τα μπορούσε όλα! Η κοινωνική του επιφάνεια δεν έπρεπε να υποβαθμιστεί και η οικογενειακή του ισορροπία έπρεπε να διαφυλαχτεί! Η ψυχή του όμως ήθελε να φύγει από την πόλη και να πάει εκεί στο χωριό του πατέρα του, εκεί που άκουσε για πρώτη φορά τον ήχο από τουμπερλέκι μέσα στη νύχτα! Αγόρασα το βιβλίο που έγραψε η Άννα. «Η μεταμόρφωση» είναι ο τίτλος του βιβλίου. Συνάντησα την άλλη μέρα το Νάσο που είχα να τον δω καιρό. Ήταν μια χαρά! “Ο καρκίνος”, μου είπε, “με έμαθε να λέω: «Δόξα το Θεό», «Δεν μπορώ» και «Δεν πειράζει». Tο «Δεν μπορώ», δεν έχω ακόμα συνηθίσει να το λέω εύκολα, αλλά σιγά-σιγά το μαθαίνω!”. Με έκπληξη τον άκουσα να μου λέει ότι έκοψε ένα από τα καθημερινά ραντεβού στο ιατρείο του και αφιέρωσε αυτή τη μία ώρα στον εαυτό του. Άρχισε να μαθαίνει τουμπερλέκι! «Ο Νάσος βρήκε τον εαυτό του, σκέφτηκα!». Του χάρισα το βιβλίο της Άννας. Το πήρε στα χέρια και

διάβασε στο οπισθόφυλλο: «Είναι αλήθεια πως είναι δύσκολη η κατάσταση στην οποία βρίσκεται ένας άνθρωπος για τον οποίο έχει τεθεί η διάγνωση μιας ανίατης νόσου. Ποιος μπορεί να τα βάλει με τα παντοδύναμα νούμερα της στατιστικής; Υπάρχει πιθανότητα να αλλάξουν τα δεδομένα; Υπάρχει ελπίδα ακόμη και όταν τα νούμερα ισχυρίζονται ότι κάτι τέτοιο είναι αδύνατο; Το βιβλίο αυτό μας δείχνει ένα παράδειγμα ενός ανθρώπου που πέτυχε μια μεγάλη νίκη ενάντια στη στατιστική. Μπόρεσε να αφυπνίσει τις εσωτερικές του δυνάμεις και να πετύχει μια μεγάλη ανατροπή. Θα μπορούσαν και πολλοί άλλοι να ακολουθήσουν το παράδειγμα αυτό, όχι απαραίτητα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο…» Ο Νάσος χαμογέλασε. Όταν αποχαιρετιστήκαμε, τον παρατήρησα να φεύγει με βήμα ελαφρύ, σταθερό και ελεύθερο! Ο Νάσος βρήκε τον εαυτό του, σκέφτηκα. Τώρα θα τον γνωρίσει και θα τον αγαπήσει, θα τον συγχωρήσει, θα τον ελευθερώσει, θα τον σώσει! Τότε θα πει και αυτός, αυτό που γράφει η Άννα στο βιβλίο της: «…Όταν ανακαλύψετε τον εσωτερικό γιατρό σας, ακούστε τι σας λέει και κάνετε ό,τι σας επιτρέπει, γιατί ενδιαφέρεται για την υγεία σας. Αν όμως έχετε ξεφύγει και έχετε χάσει στο επικίνδυνο παιχνίδι που παίζετε με το σώμα σας, θυμηθείτε πως την έξω βοήθεια θα πρέπει να την πάρετε από έναν γιατρό επιστήμονα. Προσοχή! Η επιλογή του γιατρού είναι πολύ σημαντική. Ο γιατρός πρέπει να συνεργάζεται μαζί σας και όχι να σας ενοχοποιεί, ή να σας διατάζει, γιατί τότε γίνεστε παιχνίδι στα χέρια του… Προσπαθήστε να ζήσετε χαρούμενα τη ζωή σας, αντί να προσπαθήσετε να μην πεθάνετε!..» *Το βιβλίο “Η μεταμόρφωση” κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ETRA (τηλ. 210 9811753, www.etra.gr). SAFE 33

Point / Γράφει η Liena Hernández, Pharmacist, PhD

Αντιμετωπίστε αποτελεσματικά τις ιώσεις και διατηρείστε τις αναπνευστικές οδούς σε εξαιρετική κατάσταση!

Η μέλισσα δείχνει το δρόμο για το τέλος της πανδημίας

ρογχίτιδα, βρογχιολίτιδα, ωτίτιδα, παρωτίτιδα… Η σφαίρα «ιγμόρεια, λάρυγγας, λαιμός» αποτελεί τον πρωταρχικό στόχο πολυάριθμων βακτηρίων και μικροβίων. Οι ιοί μεταδίδονται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσα στο κοινωνικό σύνολο ή στο σπίτι. Έτσι, τα ΩΡΛ προβλήματα αποτελούν μια από τις πρωτεύουσες αιτίες της επίσκεψης των ενηλίκων και των παιδιών στον γιατρό, ειδικά το χειμώνα που κάνουν την εμφάνισή τους οι διάφορες μορφές του ιού της γρίπης. Η πρώτη ένδειξη της ιογενούς αναπνευστικής λοιμώξεως είναι η ρινική ροή (ρινίτιδα) που μπορεί να επεκταθεί στο φάρυγγα (ρινοφαρυγγίτιδα) ή στους βρόγχους (βρογχίτιδα, βρογχιολίτιδα), καθώς και στα αυτιά (ωτίτιδα). Κανένα αντιβιοτικό δεν είναι 34 SAFE

αποτελεσματικό έναντι των ιών και εξ’ αρχής η συνταγογράφηση είναι άνευ ουσίας. Ενδείκνυται μόνο η αντιμετώπιση των βακτηριδιακών επιλοιμώξεων. Η καταχρηστική συνταγογράφηση αντιβιοτικών έναντι μιας λοίμωξης που ξεκινά από μια ρινίτιδα και είναι δαπανηρή και ενδέχεται να διευκολύνει την ανάπτυξη της ανθεκτικότητας των βακτηρίων. Κάθε χρόνο μεγάλος αριθμός ανθρώπων επηρεάζεται από τις συνέπειες του κρύου και τα προβλήματα υγείας που προκαλούνται. Για τη γρήγορη αντιμετώπισή τους, η καλύτερη λύση είναι η χρήση ενός σύνθετου πολυδύναμου φυτικού προϊόντος με βάση την πρόπολη και τα αιθέρια έλαια. Η φύση μας έχει εξοπλίσει με όλα τα όπλα που χρειαζόμαστε. Μπορούμε να επιλέξουμε ουσίες που έχουν μικροβιοκτό-

νες ιδιότητες κυρίως ιοκτόνου τύπου, αποσυμφορητικές της αναπνοής και ανοσοδιεγερτικές. Κλινικές έρευνες που έγιναν στο Βέλγιο και την Κούβα έχουν αποδείξει ότι: Α. Η κόκκινη πρόπολη είναι εξαιρετικής ποιότητας και έχει ιοκτόνο δράση. Το βελγικό εργαστήριο έχει επεξεργαστεί κατά τέτοιο τρόπο την πρόπολη αυτή ώστε η συγκέντρωση των ενεργών συστατικών της να είναι μέχρι και δέκα φορές μεγαλύτερη από τα ενεργά συστατικά της φυτικής πρόπολης. Εκτός της ισχυρής αντιοξειδωτικής δράση της, η κόκκινη πρόπολη περιέχει φλαβονοειδή με πολλαπλές δράσεις. Η πινοσεμπρίνη, η γαλανγίνη, το βενζοϊκό οξύ και το φερουλικό οξύ έχουν ισχυρή ιοκτόνο δράση. Τα ιχνοστοιχεία συμβάλλουν στο μεταβολισμό των κυττάρων και ο

Point καφεϊκός όξινος φαινολικός εστέρας (CAPE) ευθύνεται για το αντιφλεγμονώδες αποτέλεσμα. Τέλος, ενισχύει τη δράση της φυτικής βιταμίνης C, απαραίτητη για την αποφυγή της κυτταρικής οξείδωσης του οργανισμού μας. Η κόκκινη πρόπολη της Κούβας έχει ιοκτόνο δράση έναντι του ιού HSV τύπου 1 και του ιού της γρίπης τύπου Α και Β (influenza virus) και η αποτελεσματικότητά της εξαρτάται από τη συγκέντρωση και το χρόνο επαφής. Β. Ένα μείγμα αιθέριων ελαίων: -Το αιθέριο έλαιο Eucalyptus radiata spp. Cineolifera έχει ως βασικό συστατικό ένα οξείδιο (1,8 - κινεόλη) το οποίο δρα κατά της καταρροής (αποσυμφορητικό της αναπνοής, βλεννολυτικό) και είναι αποχρεμπτικό, αντιβηχικό και αντιφλεγμονώδες. Επίσης, περιέχει τη μονοτερπενόλη (α-τερπινεόλη), που παρουσιάζει ισχυρές ιδιότητες κατά των βακτηριακών και ιογενών λοιμώξεων. Τέλος, έχει και αναληγτική δράση. -Το αιθέριο έλαιο Eucalyptus globulus είναι ισχυρό αποχρεμπτικό, βλεννολυτικό και αποσυμφορητικό της αναπνοής χάρη στο βασικό συστατικό του, την ευκαλυπτόλη (που ονομάζεται επίσης και 1,8 κινεόλη). Επίσης, η παρουσία του μονοτερπενίου (α-πινένιο) του προσδίδει ανοσιοδιογερτική και αντιλοιμώδη δράση. (Eucalyptus globulus) Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ενέκριναν τη χρήση των φύλλων (εξωτερική χρήση) και του αιθέριου ελαίου (εσωτερική και εξωτερική χρήση) του Eucalyptus globulus για την αντιμετώπιση των φλεγμονών των αναπνευστικών οδών, μεταξύ των οποίων και τη βρογχίτιδα, επιβεβαιώνοντας κατά αυτόν τον τρόπο μια παλιά πρακτική της παραδοσιακής βοτανολογίας. Επιπλέον, η Γερμανία εξέδωσε άδεια επιτρέποντας την εμπορευματοποίηση ενός αφεψήματος για την αντιμετώπιση

της βρογχίτιδας και των φλεγμονών του λαιμού, το οποίο βασίζεται στα φύλλα του ευκαλύπτου. - Το αιθέριο έλαιο του Δενδρολίβανου (Rosmarinus officinalis cineoliferu) αποτελείται από ακετόλη βορνεόλη, ένα αποτελεσματικό βλεννολυτικό, που ενδυναμώνει τον οργανισμό. Το οξείδιο αυτό περιέχει αποχρεμπτική ιδιότητα και είναι αποσυμφορητικό της αναπνοής, βακτηριοκτόνο και ιοκτόνο. Αν όλα αυτά συνδυαστούν με το ανθόμελο της ακακίας (που χρησιμοποιείται και στην παραγωγή σιροπιών) που είναι καταπραϋντικό, τονωτικό, αντιβηχικό, πεπτικό, αντισηπτικό και ρυθμίζει τις εντερικές λειτουργίες, το συνεργιστικό αποτέλεσμα είναι περισσότερο κι από εντυπωσιακό. Ένα με δύο κουταλάκια του καφέ (3ml) αυτού του μίγματος, τρεις φορές την ημέρα, θα σας βοηθήσει αποτελεσματικά να καταπραΰνεται τα συμπτώματα, ακόμα και να προλάβετε τις πιο συχνές λοιμώξεις του χειμώνα, αυτές της σφαίρας «ΩΡΛ». Στις προτεινόμενες μάλιστα δοσολογίες δεν υπάρχει καμία τοξικότητα. Εγγυημένη λοιπόν αποτελεσματικότητα από τη μέλισσα και τη φύση, εναντίον όλων των τύπων της γρίπης, χωρίς παρενέργειες και χωρίς τον κίνδυνο δημιουργίας ανθεκτικών στελεχών.

Η θεραπεία με την ονομασία RhinoPHASE® είναι ένα διατροφικό προϊόν, το οποίο πωλείται στα φαρμακεία, με στόχο την υποστήριξη των ατόμων που υποφέρουν από βακτηριογόνες και ιογενείς λοιμώξεις της σφαίρας «ΩΡΛ», και ιδιαίτερα από αμυγδαλίτιδες, φαρυγγίτιδες, λαρυγγίτιδες, καθώς επίσης και από φαρυγγοαμυγδαλίτιδες, ωτίτιδες και κολπίτιδες. SAFE 35

Point / Susan Westland, από το The Food Magazine (issue 84)

? n a i r a t e

Veg

Μη χορτοφαγικά συστατικά που δύσκολα αναγνωρίζονται στα τρόφιμα:

Τι κρύβει το φαγητο σας; H Susan Westland ανακαλύπτει κάποιες εκπλήξεις για τους χορτοφάγους…

να από τα πιο απροσδόκητα συστατικά στα Κellogg’s Frosted Wheats είναι η ζελατίνη από βοδινό. Το προϊόν δεν χαρακτηρίζεται ως «ακατάλληλο για χορτοφάγους», ωστόσο οι κανονισμοί δεν το απαιτούν για να είναι. Τουλάχιστον η ζελατίνη από βοδινό φαίνεται στη λίστα με τα συστατικά και η ζωική της προέλευση είναι σαφής για όλους. Μία έρευνα για το περιοδικό ‘The Food Magazine’ δείχνει ότι ο αγοραστής που επιθυμεί να αποφύγει όλα τα προϊόντα που προκύπτουν από τη σφαγή ζώων δεν το πετυχαίνει εύκολα πάντα. Τέτοιου τύπου συστατικά ή προσθετικά υπάρχουν σε ένα ευρύ φάσμα προϊόντων που περιλαμβάνει χυμούς, μπύρα, γιαούρτια, γλυκά, σάλτσες ζυμαρικών, δημητριακά για πρωινό. Μία γρήγορη ματιά στη συσκευασία ή το διάβασμα της ετικέτας με τα συστατικά, δεν δίνει πάντα όλη την εικόνα του προϊόντος σε σχέση με το αν 36 SAFE

είναι για χορτοφάγους ή όχι. Κυβερνητικοί χειρισμοί To Food Standards Agency (FSA) του Ηνωμένου Βασίλειου έδωσε οδηγίες για το χαρακτηρισμό ‘vegetarian’ τον Απρίλιο του 2006, που δηλώνει ότι: Ο όρος «vegetarian» δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται για τρόφιμα που είναι ή έχουν φτιαχτεί από ή με τη βοήθεια προϊόντων που προέρχονται από ζώα που έχουν πεθάνει, έχουν σφαγιαστεί, ή ζώα που πέθαναν με αποτέλεσμα να φαγωθούν. (Βλ. www.food.gov.uk/ multimedia/pdfs/vegitermsgn.pdf) H έρευνα Τα προϊόντα της έρευνάς μας δείχνουν απλά πόσο δύσκολο είναι να κρίνει κανείς την υπόστασή τους στην αγορά. Αν και, υπό τις οδηγίες του (FSA) τα προϊόντα στην έρευνα δεν θα έπρεπε να χαρακτηρίζονται vegetarian, δεν αναγράφει πουθενά «μη κατάλληλο για vegetarian» στις ετικέτες των προϊόντων, ή έστω να πληροφορεί τους καταναλωτές για τη

Cochineal: Επίσης γνωστό ως καρμίνη ή Ε120, μία κόκκινη χρωστική που παράγεται από λιωμένα έντομα. Ζελατίνη: Συστατικό που παράγεται από το δέρμα, τα οστά, τους τένοντες και τους συνδέσμους των ζώων. Isinglass: Μία μορφή κολλαγόνου από κύστη ψαριών που χρησιμοποιείται στο ραφινάρισμα κρασιών και μπύρας. Πυτιά (rennet): Ένα σύμπλεγμα ενζύμων που εξάγεται από το στομάχι των βοοειδών, χρησιμοποιείται στη διαδικασία παραγωγής τυριού για να διαχωρίσει το τυρόπηγμα από τον ορό γάλακτος. Ο FSA θεωρεί τον ορό γάλακτος φτιαγμένο από πυτιά μη κατάλληλο για χορτοφάγους καθώς εμπλέκεται ο θάνατος ζώου.

μη χορτοφαγική φύση κάποιων από τα συστατικά. Βρήκαμε μόνο ένα προϊόν – Fox’s Party Ring Biscuits (καρμίνη και ζελατίνη) – που χρησιμοποιεί στη συσκευασία την ένδειξη «ακατάλληλο για χορτοφάγους». • Η μπύρα Guinness παράγεται χρησιμοποιώντας isinglass – εξάγεται από τη νηκτική κύστη ψαριών – και η ετικέτα δεν το αναφέρει καθόλου, καθώς τα αλκοολούχα ποτά δεν φέρουν ετικέτα συστατικών. • Το τυρί στην σάλτσα πέστο με λιαστή ντομάτα, βασιλικό και ρόκα της Sacla προέρχεται από διαδικασία παραγωγής τυριού που χρησιμοποιεί πυτιά ζωικής προέλευσης για να ξεχωρίσει το τυρόπηγμα από τον ορό γάλακτος, και τέτοια πυτιά απαιτεί τη σφαγή βοοειδών για την εξαγωγή των στομαχικών ενζύμων. Δεν θα το βρείτε στην ετικέτα με τα συστατικά, καθώς η πυτιά είναι συστατικό που χρησιμοποιείται στη διαδικασία της παραγωγής και η νομοθεσία δεν

Point απαιτεί να καταγράφεται στα συστατικά. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα της εταιρείας, οι πέστο της Sacla περιλαμβάνουν κάποιες που είναι κατάλληλες για χορτοφάγους αλλά δεν δίνεται καμία πληροφορία για το ποιες από αυτές είναι κατάλληλες για χορτοφάγους σε καμία από τις ετικέτες. • Τόσο οι μπάρες Bounty όσο και οι Twix περιέχουν ορό γάλακτος που παράγεται από ζωική πυτιά αλλά η Mars δεν σας λέει στη λίστα των συστατικών ότι ο ορός γάλακτος είναι από μη – χορτοφαγικές πηγές. • Όσο για την προέλευση του κόκκινης χρωστικής ουσίας (Cochineal) στα Yoplait Υop Drink προϊόντα (με γεύση βατόμουρο και φράουλα), η εταιρεία δεν μπαίνει στον κόπο να ενημερώσει τους καταναλωτές ότι ουσιαστικά παράγεται από λιωμένα έντομα! Η τρέχουσα κατάσταση στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι ότι έχουμε μεθόδους ετικετοποίησης που είναι ευμετάβλητες μεταξύ των βιομηχανικών παρασκευαστών και συχνά εφαρμόζονται τυχαία. Στις κατασκευάστριες βιομηχανίες δεν αρέσει να έχουν αρνητικές ετικέτες – έτσι αποφεύγεται η χρήση όρων όπως «μη κατάλληλο για χορτοφάγους». Κάποιες εταιρείες χρησιμοποιούν σύμβολα για τη χορτοφαγία ή κάποια φραστική διατύπωση στα προϊόντα τους για χορτοφάγους, αλλά κάποιες όχι. Ο έλεγχος όλων των προϊόντων για την ένδειξη ‘vegetarian’ ή, στην περίπτωση που αυτή δεν υπάρχει, της λίστας των συστατικών, είναι αυτή τη στιγμή η πιο ασφαλής διαθέσιμη επιλογή για τους χορτοφάγους, ωστόσο αυτή η λύση έχει κάποιους περιορισμούς: • Η ζωική προέλευση κάποιων προσθετικών δεν είναι αμέσως αναγνωρίσιμη από τα ονόματά τους. Αυτή η σημαντική πληροφορία ίσως είναι απροσπέλαστη για κάποιους χορτοφάγους. Οι περισσότεροι χορτοφάγοι γνωρίζουν ότι η ζελατίνη είναι

ζωικής προέλευσης και η επεξήγηση της πηγής (ψάρι, βοδινό, χοιρινό) θα το έκανε πιο ξεκάθαρο, αλλά αυτή η πληροφορία δεν περιλαμβάνεται. • Υπάρχουν πάνω από πενήντα προσθετικά που κάποιες φορές είναι ζωικής προέλευσης. Οι καταναλωτές μπορούν να βρουν την προέλευση των προσθετικών σε συγκεκριμένες τροφές επικοινωνώντας με την εταιρεία και ρωτώντας για αυτό. Ωστόσο, καθώς οι περισσότερες αποφάσεις αγοράς γίνονται τη στιγμή της πώλησης, θα ήταν πιο σωστό να αναγράφονται στην ετικέτα. Η Vegetarian Society παρέχει πολλές πληροφορίες σχετικά με το ποια προσθετικά είναι από αμφιλεγόμενες πηγές, στην ιστοσελίδα της: www.vegsoc.org. • Οι κανονισμοί για τις ετικέτες προϊόντων 1996, ορίζουν σαφώς και κατηγορηματικώς ότι τα αλκοολούχα

ποτά με βαθμό αλκοόλης περισσότερο από 1.2% δεν είναι ανάγκη να φέρουν λίστα συστατικών. Δεν είναι λοιπόν εύκολο να πει κανείς αν έχουν χρησιμοποιηθεί συστατικά ζωικής προέλευσης. • Επίσης, εκτός από το νερό, χρησιμοποιούνται άλλα συστατικά, συχνά ζελατίνη, ως διαλύτες ή carriers για ένα προσθετικό το οποίο χρησιμοποιείται σε ποσότητες όχι μεγαλύτερες από όσο είναι απαραίτητο για την περίπτωση και δεν χρειάζεται να καταγράφονται σε λίστα συστατικών. Μία πιο συνεπής αντιμετώπιση των ετικετών των προϊόντων που δεν περιμένουμε να περιέχουν ζωικά προϊόντα «ακατάλληλα για χορτοφάγους» ίσως βοηθήσει τους χορτοφάγους καταναλωτές να αποφεύγουν τις ακατάλληλες επιλογές τροφών.

Προϊόντα που δεν προσδιορίζεται η ζωική προέλευση των συστατικών. Η έρευνα δείχνει μόνο ένα προϊόν που προσδιορίζει ότι είναι ακατάλληλο για χορτοφάγους – οι καταναλωτές ίσως ξαφνιαστούν όταν θα βρουν ότι πολλά από αυτά τα τρόφιμα περιέχουν συστατικά ακατάλληλα για χορτοφάγους. Η λίστα συστατικών δεν είναι αρκετά κατανοητή ώστε να επιβεβαιώσει ξεκάθαρα την πληροφορία για τους χορτοφάγους καταναλωτές καθώς δεν προσδιορίζεται η ζωική προέλευση όλων των συστατικών. Προϊόν

Συστατικό

Ετικέτα «ακατάλληλο για χορτοφάγους»

Kellogg’s Frosted Wheats

Ζελατίνη βοοειδούς

Όχι

Mόller Light Yogurts

Ζελατίνη

Όχι

Mόller rise (φράουλα)

Καρμίνη

Όχι

Fox’s Party Ring Biscuits

Καρμίνη, Ζελατίνη

Ναι

Lea & Perrins Worcestershire sauce

Ατζούγιες

Όχι

Νestlé Magic Straws

Cochineal

Όχι

Sainsbury’s Chocolate Triffle

Ζελατίνη χοιρινού

Όχι

Yoplait Yop Drink (Βατόμουρο, φράουλα)

Cochineal

Όχι

Sacla sun dried tomato basil rocket pesto

Δεν αναγράφεται τίποτα στα συστατικά, αλλά στην ιστοσελίδα λέει ότι το τυρί δεν είναι για χορτοφάγους

Όχι

Μ&Μs

E120

Όχι

Mars Bounty&Twix

Ορός γάλακτος σε σκόνη (δεν λέει προέλευση)

Όχι

Bassett’s Liquorice

Ζελατίνη βοοειδούς

Όχι

Fanta (πορτοκάλι, zero) Η εταιρεία επιβεβαιώνει ότι περιέLilt, Lilt zero, 5 Alive juice χουν ζελατίνη ψαριού drinks ως stabilizer για τη β-καροτίνη

Όχι

Η εταιρεία επιβεβαιώνει ότι περιέχουν Isinglass

Όχι

Guinness

SAFE 37

What Doctors Don’t Tell You / Γράφει η Joanna Evans

[Άρωμα]

Ποιες επικίνδυνες ουσίες κρύβονται μέσα σε ένα κοινό μπουκάλι αρώματος; Νέες έρευνες συνδέουν τα αρώματα με στειρότητα, αλλά αυτό δεν είναι το μόνο πρόβλημα με τα συνθετικά αρώματα.

α αρώματα έχουν εδώ και χρόνια χαρακτηριστεί ως πολύτιμα αντικείμενα ομορφιάς που αλλάζουν τη διάθεσή μας, τη σεξουαλικότητά μας και μας κάνουν πιο ελκυστικούς/ες. Ωστόσο, λίγο καιρό πριν, αυτή η ρομαντική εικόνα καταστράφηκε, όταν αποκαλύφθηκε στον τύπο ότι τα αρώματα ίσως οδηγούν σε στειρότητα. Ο καθηγητής Richard Shape, υπεύθυνος ερευνητικής ομάδας του Medical Research Council’s Human Sciences στο Εδιμβούργο της Σκωτίας, ανακάλυψε ότι το αναπαραγωγικό σύστημα αρσενικών εμβρύων ποντικιών μπορούσε να καταστραφεί στις οκτώ εβδομάδες κύησης από χημικά

38 SAFE

What Doctors Don’t Tell You όπως αυτά που βρίσκονται στα αρώματα και άλλα καλλυντικά. Σύμφωνα με τον Shape, τέτοια βλάβη θα μπορούσε να οδηγήσει σε μελλοντικά προβλήματα όπως κρυψορχιδία, χαμηλή ποσότητα σπέρματος, ακόμη και καρκίνος των όρχεων. Αν και απαιτούνται περαιτέρω έρευνες, οι έγκυες γυναίκες παροτρύνονται να αποφεύγουν αρώματα και αρωματικές κρέμες για να προστατέψουν την υγεία των μωρών τους (Daily Telegraph, 31 August 2008). O Βρετανικός σύνδεσμος καλλυντικών και αρωμάτων (Cosmetic Toiletry & Perfumery Association - CTPA) αντέδρασε άμεσα, θεωρώντας τις κατηγορίες ως «αναπόδεικτες». Αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που τα αρώματα βρέθηκαν κατηγορούμενα – και δεν είναι η μόνη έρευνα που θεωρεί ότι τα αρώματα ενδεχομένως βλάπτουν την υγεία.

Περιβαλλοντική υγεία

Το 2005, μία έρευνα από την διεθνή περιβαλλοντική οργάνωση Greenpeace πυροδότησε ανησυχία όταν βρέθηκε ότι πολλά γνωστά αρώματα χρησιμοποιούν βλαβερά χημικά συστατικά τόσο για την υγεία μας όσο και για το περιβάλλον (www.greenpeace.org/ international/press/reports/ perfume-an-investigation-of). Μετά από έλεγχο σε 36 γνωστά eau de toilette και αρώματα για φθαλικές ενώσεις και συνθετικά musks (μόσχος, ένα πολύ σημαντικό συστατικό της αρωματοποιίας, που στη φυσική μορφή του λαμβάνεται από αδένες ζώων), αυτά τα χημικά βρέθηκαν ουσιαστικά σε κάθε μια από τις φίρμες που εξετάστηκαν. Η πιο διαδεδομένη φθαλική ένωση ήταν η diethyl phthalate (DEP), που χρησιμοποιείται στα καλλυντικά και στα προϊόντα προσωπικής υγιεινής

ως διαλύτης και φορέας αρωμάτων και επίσης ως μετουσιωτής αλκοόλης (κάνοντας την αλκοόλη ακατάλληλη για πόση). Αν και η Ευρωπαϊκή Επιστημονική Επιτροπή για τα καταναλωτικά προϊόντα (SCCP) θεωρεί το DEP ασφαλές, κλινικές μελέτες έχουν συνδέσει το DEP και άλλες φθαλικές ενώσεις με επιβλαβείς επιπτώσεις στο αναπαραγωγικό σύστημα, όπως αλλαγές στα επίπεδα ορμονών, βλάβες στο σπέρμα και το DNA και γενετικές ανωμαλίες (Environ Health Perspect, 2006; 114: 270-6; Hum Reprod, 2007; 22: 688-95; Environ Health Perspect, 2005; 113: 1056-61). Αν και το DEP δεν φαίνεται να συσσωρεύεται στους ιστούς, όπως σημειώνει η Greenpeace, “Είναι βέβαιο ότι όταν απλώνεται στο δέρμα, το DEP το διαπερνά γρήγορα και απλώνεται ευρέως σε όλο το σώμα, μετά από κάθε έκθεση”.

SAFE 39

What Doctors Don’t Tell You

Πράγματι, οι μεταβολίτες του έχουν παρατηρηθεί σε συγκεντρώσεις στα ανθρώπινα ούρα ως και 32 φορές υψηλότερες από κάθε άλλο φθαλικό μεταβολίτη (Environ Health Perspect, 2003; 111: 1164-9). Τα υψηλότερα επίπεδα έχουν αναφερθεί σε γυναίκες, πιθανόν λόγω της συχνής χρήσης καλλυντικών όπως το make up, προϊόντα φροντίδας προσώπου και αρώματα (Environ Health Perspect, 2004; 112: 331-8). Αν και η χρήση συγκεκριμένων φθαλικών ενώσεων έχει τώρα απαγορευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση εξαιτίας

της τοξικότητάς τους, το DEP χρησιμοποιείται ακόμη ευρέως. Τα άλλα επικίνδυνα χημικά που αποκάλυψε η Greenpeace σε σχεδόν όλα τα αρώματα ήταν τα συνθετικά musks. Αυτές οι παρασκευασμένες από τον άνθρωπο ουσίες χρησιμοποιούνται σε αρώματα, after shaves, καλλυντικά, προϊόντα φροντίδας του δέρματος και ακόμη και καθαριστικά προϊόντα και απορρυπαντικά. Αυτά τα χημικά συσσωρεύονται στο σώμα στο λιπώδη ιστό και έχουν βρεθεί σε δείγματα αίματος αλλά και στο μητρικό γάλα (Chemosphere, 2005; 59: 487-92; Chemosphere, 1996; 33; 2-33-43). Συγκεκριμένα musks - συμπεριλαμβανομένων αυτών που συνήθως χρησιμοποιούνται στα αρώματα - μπορούν ακόμη και να επηρεάσουν τα - βασισμένα σε ορμόνες- συστήματα επικοινωνίας των υδρόβιων οργανισμών (Environ Sci Technol, 2004; 38: 997-1002; Dietrich Dr, Hitzfeld BC. Bioaccumulation and ecotoxicity of synthetic environment, in the Handbook of Environmental Chemistry. Berlin/ Heidelberg: Springer VErlag, 2004: 23344), και αυξάνουν σημαντικά την αύξηση των καρκινικών κυττάρων στο στήθος σε εργαστηριακές έρευνες. (Arch Environ Contam Toxicol, 2002; 43: 257-64). Επιπλέον, μπορούν να χειρο-

τερέψουν την επίδραση της έκθεσης σε άλλα τοξικά χημικά (Environ Health Perspect, 2005; 113: 17-54).

Άλλες τοξικές χημικές επιδράσεις

Τα αρώματα περιέχουν άλλα συστατικά (βλ. τον πίνακα) – τα περισσότερα παράγωγα πετρελαίου – όπως παράγωγα βενζολίου, αλδεΰδες, και άλλα γνωστά τοξικά, ικανά να προκαλέσουν καρκίνους, αποβολές, ασθένειες του κεντρικού νευρικού συστήματος, αλλεργικές αντιδράσεις και άσθμα. Μάλιστα, υπάρχουν άφθονα στοιχεία που συνδέουν την έκθεση σε αρώματα τόσο με οξείες όσο και με χρόνιες επιδράσεις στην υγεία. Τα αρώματα ερεθίζουν το αναπνευστικό σύστημα και αρκετές μελέτες δείχνουν ότι είναι ένας ισχυρός πυροδοτητής ασθματικών επεισοδίων. Σε μία μελέτη, το 72% των ασθενών με άσθμα αντέδρασε άσχημα σε άρωμα (Αm J Med, 1986; 80: 18-22) και περισσότερο από 20% είχαν επιδείνωση των συμπτωμάτων, μυρίζοντας δείγματα αρωμάτων σε περιοδικά (Αnn Allergy Asthma Immunol, 1995; 75: 429-33). Μία μελέτη για να προσδιορίσει αν είναι η μυρωδιά ή τα χημικά συστατικά που προκαλούν συμπτώματα άσθματος, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι

Τι είναι αυτό που μυρίζει; Ένα κοινό μπουκάλι αρώματος περιέχει: • acetone, ανήκει στη λίστα των επικίνδυνων συστατικών, κατευναστικό του κεντρικού νευρικού συστήματος, προκαλεί ζαλάδα, ναυτία, έλλειψη συντονισμού, υπνηλία • benzaldehyde, ένα τοπικό αναισθητικό και κατευναστικό του κεντρικού νευρικού συστήματος, προκαλεί ερεθισμό στο στόμα, το λαιμό, τα μάτια, το δέρμα, τους πνεύμονες, τη γαστρεντερική οδό και βλάβη στο συκώτι • benzyl acetate, προκαλεί περι40 SAFE

βαλλοντική μόλυνση, είναι πιθανό καρκινογόνο που συνδέεται με τον καρκίνο του παγκρέατος, οι ψεκασμοί ερεθίζουν τα μάτια και το αναπνευστικό σύστημα, όταν απορροφάται από το δέρμα μπορεί να προκαλέσει εκτεταμένες βλάβες • camphor, ένα τοπικό ερεθιστικό, και διεγερτικό του κεντρικού νευρικού συστήματος που απορροφάται εύκολα από τους ιστούς του σώματος, η εισπνοή ερεθίζει τα μάτια, τη μύτη και το λάρυγγα, προκαλεί ζαλάδες, σύγχυση, ναυτία, μυϊκούς σπασμούς και συσπά-

σεις • limonene, καρκινογόνο, ερεθιστικό των ματιών και του δέρματος, αλλεργιογόνο • linalool, ναρκωτικό, προκαλεί διαταραχές του κεντρικού νευρικού συστήματος, σοβαρά προβλήματα στο αναπνευστικό, έλλειψη συντονισμού των μυών, μείωση της κινητικής δραστηριότητας, κατάθλιψη, επιπτώσεις στην καρδιά • alpha-pinene, προκαλεί βλάβες στο ανοσοποιητικό • gamma-terpinene, προκαλεί άσθμα και διαταραχές του κεντρικού νευρικού συστήματος.

What Doctors Don’t Tell You υπαίτιοι είναι τα πτητικά χημικά (Allergy, 1996; 51: 434-9). Υπάρχουν επίσης στοιχεία ότι το άρωμα μπορεί ακόμη και να προκαλέσει άσθμα (Hum Biol, 1996; 68: 405-14). Εργάτες στη βιομηχανία αρωμάτων έχουν από τα μεγαλύτερα ποσοστά άσθματος λόγω της εργασίας τους (Occup Med, 1998; 37: 102-3). Ακόμη, κοινές αντιδράσεις στα αρώματα είναι το έκζεμα και οι δερματίτιδες. Πράγματι, το 2007, αρώματα ονομάστηκαν «αλλεργιογόνα της χρονιάς» από την American Contact Dernmatitis Society (Pediatr Ann, 2008; 37: 102-3). Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι η εισπνοή χημικών αρωμάτων, κάποια από τα οποία είναι νευροτοξικά, μπορεί να αλλάξει τη δομή των κυμάτων του εγκεφάλου και την κυκλοφορία του αίματος, οδηγώντας σε πονοκεφάλους, νοητική σύγχυση, έλλειψη ενεργητικότητας, έλλειψη συγκέντρωσης, κρίσεις, κατάθλιψη

και αϋπνία (Thomas P. Skin Deep: The Essential Guide to What’s Really in the Toiletries and Cosmetics You Use. Rodale, 2008). Μελέτες σε zώα, δείχνουν ότι τα αρώματα μπορεί να είναι τοξικά για τους πνεύμονες, το συκώτι και τους νεφρούς (Flavour Fragr J, 2002; 17: 36171), και κάποιες μελέτες τα συνδέουν με καρκίνο (J Occup Environ Med, 2000: 42: 517-25; Br J Ind Med, 1988; 45: 275-6).

Φυσικά αρώματα

Είναι δύσκολο να βρει κανείς ένα πραγματικά φυσικό άρωμα, καθώς λέξεις όπως «υποαλλεργικό», «φυσικό» και «φυτικό» δεν σημαίνουν απαραίτητα ότι μπορείτε να εμπιστευτείτε το προϊόν πίσω από την ετικέτα. Ωστόσο, το PROOF! (www.proof.co.uk) ανακάλυψε κάποιες ασφαλείς φίρμες. Άλλη χρήσιμη πηγή είναι η λίστα πληροφοριών για την ασφάλεια των καλλυντικών του Environmental Work-

ing Group (www.cosmeticsdatabase. com) που αναφέρει αναλυτικά τι υπάρχει μέσα σε κάθε προϊόν. Όμως, καθώς είναι αμερικάνικη ιστοσελίδα, οι πληροφορίες ίσως διαφέρουν καθώς στην Ευρωπαϊκή ένωση υπάρχουν πιο αυστηροί περιορισμοί. Μία άλλη επιλογή είναι να φτιάξετε μόνοι σας το δικό σας μοναδικό άρωμα χρησιμοποιώντας φυσικά αιθέρια έλαια όπως γιασεμί, λεμόνι, σανδαλόξυλο και υλάνγκ-υλάνγκ. Καθώς λίγα από τα αιθέρια έλαια είναι ασφαλή να χρησιμοποιούνται μόνα τους απευθείας στο δέρμα, πρέπει να τα αναμίξετε σε ένα λάδι βάσης (όπως π.χ. το αμυγδαλέλαιο κ.α.). Χρησιμοποιείστε όχι περισσότερο από μία σταγόνα αιθέριου ελαίου σε 1ml λαδιού βάσης. Τέλος, διαλέγοντας φυσικά εναλλακτικά και επιλέγοντας προϊόντα «χωρίς άρωμα», μπορείτε να μειώσετε την έκθεσή σας στα «πανταχού παρόντα» χημικά αρώματα που μας κατακλύζουν.

SAFE 41

Products Details

Απόσταγμα Πράσινο Τσάι με CLA

Ο Σύμμαχος σας στο Αδυνάτισμα

100% αγνός χυμός Ιπποφαές βιολογικής καλλιέργειας WΕLEDA Χαρίζει δύναμη, υγεία και ευεξία σε όλη την οικογένεια, κάθε εποχή του χρόνου! Για την WELEDA η εξωτερική ομορφιά και ακτινοβολία του ανθρώπου οφείλεται σε έναν πολύ σημαντικό βαθμό στην καλή υγεία του οργανισμού του! Ο αγνός χυμός ιπποφάες από την WELEDA είναι ένα εκχύλισμα από ώριμους καρπούς του θάμνου ιπποφαούς, βιοδυναμικής καλλιέργειας. Θεωρείται εξαιρετικά πλούσια πηγή φυσικής βιταμίνης C καθώς και αντιοξειδωτικών (Β-καροτίνη, φλαβονοειδή και βιταμίνης Ε). Δρα κατά των ελεύθερων ριζών, ενισχύει την φυσική άμυνα του οργανισμού και αποτελεί ιδανικός σύμμαχος του οργανισμού σε δύσκολες συνθήκες (κόπωση, κρυολόγημα, αδυναμία, άγχος, ανορεξία). Ιδανικό τονωτικό ρόφημα για αθλητές, μαθητές, εγκύους, διαβητικούς και για όσους αντιμετωπίζουν μια απαιτητική καθημερινότητα. Χαρίζει ενέργεια και δύναμη, αναζωογονώντας τον οργανισμό με τον πιο φυσικό τρόπο! Δεν περιέχει συνθετικά συντηρητικά, τεχνητά αρώματα και χρωστικές ουσίες. Τα προϊόντα φέρουν την βιολογική πιστοποίηση του διεθνή Γερμανικού Οργανισμού Πιστοποιήσεων BDIH.

Πιστοποιημένο βιολογικό προϊόν ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΕΛΟΒΑΡΗ &ΣΙΑ ΟΕ: Τηλ.:2310 856233 42 SAFE

Ο καλύτερος σύμμαχος στην προσπάθεια σας να χάσετε βάρος λέγεται: Green Tea extract with CLA, της εταιρείας Balance. Πρόκειται για ένα προϊόν με υψηλά αποσταγμένο πράσινο τσάι και CLA ( συζευγμένο λινολεϊκό οξύ). Σύμφωνα με έγκυρες επιστημονικές έρευνες το πράσινο τσάι αυξάνει τις καύσεις του μεταβολισμού, μειώνει τ΄αποθέματα λίπους κι έχει ανορεξιογόνο δράση. Όσο για το το CLA, βοηθάει στην άμεση και γρήγορη καύση του λίπους ενώ ταυτόχρονα ενισχύει την ανάπτυξη του μυϊκού ιστού. Προϊον γνωστοποιημένο απο τον Ε.Ο.Φ. Σε φαρμακεία και κατ. Βιολογ. προϊόντων. BALANCE: Τηλ.:210 2627024

Dormatone από την Nature’s Answer Ήπιο ηρεμιστικό, υπνωτικό, χαλαρωτικό. Η Βαλεριάνα παραδοσιακά έχει χρησιμοποιηθεί ως αγχολυτικό, ήπιο ηρεμιστικό, υπνωτικό και σπασμολυτικό. Ο Λυκίσκος, που δίνει το χαρακτηριστικό άρωμα στην μπύρα, παραδοσιακά χρησιμοποιείται ως υπνωτικό, ήπιο ηρεμιστικό, σπασμολυτικό και πικρό τονωτικό. Η Σκουτελάρια παραδοσιακά έχει χρησιμοποιηθεί ως τονωτικό του νευρικού συστήματος, σπασμολυτικό και ήπιο ηρεμιστικό. Η Πασιφλώρα έχει χρησιμοποιηθεί ως αγχολυτικό, σπασμολυτικό, ήπιο ηρεμιστικό και υπνωτικό. GREENWAVE: Τηλ.:210 4823213

BioHeel Foot Patches & Chi patches Αποτοξινωτικά επιθέματα με ευεργετικές ιδιότητες για την υγεία Τα αυθεντικά Κορεάτικα αποτοξινωτικά επιθέματα Chi και BioHeel που περιέχουν μόνο φυσικά συστατικά, εκπληρώνουν την υπόσχεσή τους και σας βοηθούν να απαλλαγείτε από πολλά δυσάρεστα συμπτώματα που έχουν σχέση με την υγεία σας. HELLENIZE : Τηλ.: 210 7219320

Με τη χρήση των επιθεμάτων Chi και BioHeel επιτυγχάνεται: -Απομάκρυνση τοξινών από τον οργανισμό, μέσω της απορρόφησής τους από το δέρμα -Μείωση σωματικών πόνων και πρηξιμάτων -Βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος -Καθαρισμός του αίματος -Βελτίωση της ποιότητας του ύπνου -Επανάκτηση του αισθήματος ευεξίας Τα επιθέματα Chi και BioHeel Foot Patches διατίθενται σε επιλεγμένα Φαρμακεία και καταστήματα βιολογικών προϊόντων από την εταιρεία Ηellenize.

Products Details

OncoCYCLE capsules

Η πρώτη βοήθεια για το ανοσοποιητικό σύστημα

Αποτρέπει το σχηματισμό ελεύθερων ριζών και αποτοξινώνει από χημικούς ρύπους

ΣΠΙΡΟΥΛΙΝΑ MARCUS ROHRER Η Νο 1 ΣΠΙΡΟΥΛΙΝΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ! Η Σπιρουλίνα Marcus Rohrer, η Νο 1 σπιρουλίνα στον κόσμο, ενισχύει την άμυνα του οργανισμού προσφέροντάς σας μοναδική ενέργεια, διαύγεια και αντοχή κάθε μέρα. Είναι η μοναδική σπιρουλίνα στον κόσμο που χάρη στο ειδικό Viosol μπουκάλι της, διατηρεί τη φρεσκάδα και τα ευεργετικά συστατικά της ανέπαφα από τον ήλιο! Καθαρίζει τον οργανισμό, τονώνει τον μεταβολισμό και φυσικά προσφέρει δύναμη και ευεξία όλη μέρα! Επιλέξτε σπιρουλίνα Marcus Rohrer και ξεκινήστε δυνατά κάθε σας μέρα!

Oι κάψουλες oncoCYCLE ® ενισχύουν τον οργανισμό κατά τη διάρκεια ή και μετά τη χημειοθεραπεία για καρκίνο σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος κι αν έχει εντοπιστεί. Συμβάλλει στην μείωση των ανεπιθύμητων ενεργειών των αλλοπαθητικών θεραπειών ενισχύοντας παράλληλα τη δράση των ογκολογικών σκευασμάτων. Oι κάψουλες oncoCYCLE ® έχουν και άλλες ιδιότητες, ειδικότερα μια ισχυρή αντιοξειδωτική δραση, αποτελούν σημαντική πηγή ολιγοστοιχείων ενώ διαθέτουν πολλαπλές θεραπευτικές ιδιότητες. Επίσης βοηθούν τον οργανισμό ενάντια στην φλεγμονή. Είναι ένα σημαντικό βοήθημα όταν αποδυναμώνεται το ανοσοποιητικό σύστημα. Σύνθεση: Επανασυμπηκνωμένα εκχυλίσματα πράσινης πρόπολης, βιολογικής καλλιέργειας και τιτλοδοτημένα αιθέρια έλαια των Daucus carota var. sativa, του Melaleuca quinquenervia cineolifera , Ocimum basilicum νar basilicum, Eugenia caryophyllusς, έλαιο σόγιας, και λεκιθίνη σόγιας μη γενετικά τροποποιημένη, λευκό μελισσοκέρι, φυσική βιταμίνη C που προέρχεται από acerola. Η επιλογή των συστατικών και η ισορροπία των δόσεών τους επιτρέπει μια αρμονική συνέργεια, σεβόμενη την ενέργεια του σώματος και τους μεσημβρινούς του βελονισμού. Το προϊόν εισάγεται από το Βέλγιο και την api-ar.

Το υδατικό διάλυμα των βολβών κυκλάμινου σε μορφή spray (χωρίς προωθητικά αέρια) περιέχει σαπωνίνες (κυκλαμίνη) και φλαβονοειδή, ουσίες γνωστές ήδη από την αρχαιότητα για τα θεραπευτικά τους αποτελέσματα. Το Nasodren® δρα αποτελεσματικά και άμεσα στην περιοχή της ρινός και των παραρρινίων κόλπων, διευκολύνοντας τους φυσιολογικούς μηχανισμούς παροχέτευσης και καθαρισμού, με άμεσο επακόλουθο την ελεύθερη ρινική αναπνοή. Καθαρίζει και απομακρύνει τις φλεγμονώδεις και πυώδεις εκκρίσεις, τα σωματίδια των ιών, και βοηθά στη φυσιολογική αποκατάσταση του επιθηλίου του βλεννογόνου.

APIPHARM: Τηλ.: 210 8547500

PHARMA Q: Τηλ.: 210 9374576-8

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΕΛΟΒΑΡΗ &ΣΙΑ ΟΕ: Τηλ.:2310 856233

NASODREN

Λύση απο τη Φύση για τη Ρινοκολπίτιδα (Ιγμορίτιδα)

ACAI Extract

Το θαυματουργό φρούτο από τη Βραζιλία στην Ελλάδα Στην πλούσια σχετική βιβλιογραφία αλλά και σε πληθώρα μελετών, το Acai κατατάσσεται στη κορυφή των super τροφών, καθώς συγκεντρώνει υψηλές περιεκτικότητες αντιοξειδωτικών, βιταμινών και μετάλλων, φυτικών ινών, αμινοξέων και λιπαρών οξέων. Προσφέρει πολλά οφέλη στον οργανισμό: • Η υψηλή συγκέντρωση σε φυτικές ίνες συμβάλει στον έλεγχο του βάρους και στην καλή λειτουργία του εντέρου. • Τα ουσιώδη λιπαρά οξέα 3-6-9 και οι φυτοστερόλες που παρέχει βοηθούν στη διατήρηση της χοληστερόλης σε φυσιολογικά επίπεδα. • Παρέχει αμινοξέα τα οποία ενεργοποιούν τον μεταβολισμό. • Έχει υψηλή συγκέντρωση σε αντιοξειδωτικά, βιταμίνες (Α, Β1, Β2,Β3, C, E) μέταλλα (ασβέστιο ,μαγνήσιο, ψευδάργυρο,χαλκό, κάλιο) ανθοκυανιδίνες, προανθοκυανιδίνες με δράση κατά των ελευθέρων ριζών, των χρόνιων φλεγμονών και των εκφυλιστικών παθήσεων. Συμβάλει στην ισχυροποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος, στην αύξηση των επιπέδων ενέργειας, αντοχής και ζωτικότητας του οργανισμού και λειτουργεί αντιγηραντικά. Χρήσιμο σε αθλητές, εργαζόμενους στη πόλη, εργαζόμενες μητέρες, για όσους διέρχονται περιόδους στρες, για όσους είναι σε δίαιτα και για όλους όσους επιθυμούν ανεβασμένα επίπεδα ευεξίας. Το Solgar Acai extract (brazilian berry), περιέχει το εκχύλισμα του φρούτου Acai χωρίς πρόσθετα χρώματα και αρώματα. Εισάγεται συσκευασμένο από τις ΗΠΑ. ISO PLUS: Τηλ.: 210 9579707 SAFE 43

Products Details

Vita Force®

Spirulina Gold EubiasTM

Ασπίδα προστασίας του οργανισμού Η Χρυσή Spirulina Gold EubiasTM ήρθε και αλλάζει τα δεδομένα στην εξέλιξη της φυσικής διατροφής. Πρόκειται για μια σπιρουλίνα ανώτερης ποιότητας καθώς είναι η μοναδική 100% καθαρή, χωρίς έκδοχα, χάρη στην πατενταρισμένη μέθοδο που εφαρμόζει για τη δημιουργία του δισκίου χωρίς χημικά, είναι δηλαδή μόνο σπιρουλίνα. Αποτελεί την κορυφαία ποικιλία σπιρουλίνας στον κόσμο καθώς καλλιεργείται αποκλειστικά στην Αυστραλία, κάτω από το ευεργετικό φως του δυνατού ήλιου, σε πεντακάθαρα νερά, μακριά από τη μόλυνση. Με περισσότερα από 90 ενεργά συστατικά, βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και αναζωογονεί ριζικά τον οργανισμό. Ταυτόχρονα, αποτελεί την πλουσιότερη πηγή πρωτεΐνης και αμινοξέων στον κόσμο καθώς περιέχει 60-70% πρωτεΐνη υψηλής ποιότητας. Έτσι, χαρίζει στον οργανισμό αστείρευτη ενέργεια και ζωντάνια κάθε μέρα, όλη μέρα. ΑSTRA MEDICAL HELLAS SUPERFOODS :

Τηλ.: 210 2527584

ΜΟΡΦΕΑΣ ΕΛΛΑΣ: Τηλ.: 210 2846948 44 SAFE

Πολυβιταμινούχο τονωτικό αποκατάστασης με μοναδική 100% φυσική σύνθεση σύμφωνα με τη συνταγή του διάσημου Ελβετού γιατρού A.Vogel, για γρήγορο ενεργειακό εφοδιασμό, κατάλληλο για ενήλικες και παιδιά.

Συνδυάζει χυμό ιπποφαούς, φυτικά εκχυλίσματα βύνης, φυσικό μέλι, συμπυκνωμένο χυμό χουρμάδων, εκχύλισμα γύρης, φύτρα σιταριού, ζύμη μαγιάς, καρπούς άγριας τριανταφυλλιάς, χυμό του τροπικού φρούτου durian, φυσική βιταμίνη Ε και συμπυκνωμένο χυμό πορτοκαλιού. Τα βιολογικά ενεργά συστατικά του Vita Force® εφοδιάζουν τον οργανισμό με όλες τις απαραίτητες βιταμίνες, αμινοξέα, αντιοξειδωτικά, πρωτεΐνες, πλήθος μετάλλων και ιχνοστοιχείων, προσφέροντας ζωντάνια και ευεξία σε περιόδους σωματικής κόπωσης, άγχους, εξάντλησης, ατονίας, αδυναμίας, ανάρρωσης από ασθένειες, έντονης πνευματικής προσπάθειας, εντατικής αθλητικής δραστηριότητας. Παρασκευάζεται αποκλειστικά από φυτικές βιοδραστικές ουσίες και είναι απαλλαγμένο από τεχνητά πρόσθετα, χρωστικές και χημικά συντηρητικά. Κατά τη διαδικασία της σύνθεσής του προστατεύονται τα πολύτιμα και ευαίσθητα βιολογικά συστατικά του. ICP - A.VOGEL: Τηλ.: 210 9408880

Hydrating Nectar

Αρωματική Κρέμα Ενυδάτωσης με Βιολογικό Αιθέριο Έλαιο Κυπαρισσιού

Πιστοποιημένο βιολογικό προϊόν Τα πιστοποιημένα βιολογικά προϊόντα ευεξίας και ομορφιάς της Sanoflore αποτελούν ένα εξαιρετικό μίγμα βιολογικών και φυτικών ενεργών συστατικών, που συνδυάζονται για να δράσουν από κοινού. Το νερό, το κύριο συστατικό κάθε καλλυντικού μίγματος, αντικαθίσταται από ανθόνερα που προέρχονται από την απόσταξη των αρωματικών φυτών και εμποτίζονται με τις ιδιότητες του ελαίου με το οποίο έρχονται σε επαφή. Τα Βιολογικά Εργαστήρια Sanoflore ερευνώντας την ενυδατική δύναμη διαφορετικών 100% βιολογικών αιθέριων ελαίων, ανακάλυψαν ότι μόνο το Βιολογικό Αιθέριο Έλαιο Πράσινου Κυπαρισσιού έχει τη δύναμη και την αποτελεσματικότητα να επαναφέρει την φυσική ικανότητα ενυδάτωσης της επιδερμίδας. Συγκρατεί με έξυπνο τρόπο το νερό, ενεργοποιώντας ξανά τα στοιχεία εκείνα που φυσικά συγκρατούν το νερό στην επιδερμίδα. Η αρωματική κρέμα ενυδάτωσης Hydrating Nectar παρουσιάζει ενυδάτωση στα ανώτερα στρώματα της επιδερμίδας σε διάρκειες 4, 8 και 24 ωρών μετά την εφαρμογή. Έχει υπέροχο άρωμα εσπεριδοειδών και είναι ιδανική για κανονική έως και ξηρή επιδερμίδα. • 100% φυσικά και διακριτικά αρώματα • Δεν περιλαμβάνουν paraben, φαινοξυαιθανόλη, πολυαιθυλενική γλυκόζη και χρωστικά και σιλικόνη • Είναι δερματολογικά ελεγμένα • Δεν δοκιμάζονται σε ζώα. για τη SANOFLORE: Τηλ.: 210 32 52 103

Απο την ομάδα του tvxs.gr

Βλαβερή η τακτική χορήγηση αντιγριπικών σε παιδιά

α αντιγριπικά φάρμακα, όπως το Tamiflu, δεν πρέπει να χορηγούνται σε τακτική βάση σε παιδιά, αφού δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι προλαμβάνουν τις επιπλοκές, ενώ οι εν δυνάμει βλαβερές παρενέργειές τους μπορεί να υπερβαίνουν τα όποια οφέλη, ανακοίνωσαν Βρετανοί ερευνητές. «Καθώς η θνησιμότητα στην τρέχουσα πανδημία παραμένει χαμηλή, μια πιο συντηρητική στρατηγική στη χορήγηση των φαρμάκων θα μπορούσε να θεωρηθεί συνετή, εξαιτίας των περιορισμένων δεδομένων, των παρενεργειών όπως ο εμετός και της πιθανότητας να αναπτυχθούν ανθεκτικά στελέχη του ιού της γρίπης», υπογραμμίζει ο Μάθιου Τόμσον του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και συνάδελφοί του στη Βρετανική Ιατρική Επιθεώρηση. Μολονότι τα αντιικά μειώνουν τη διάρκεια της γρίπης στα παιδιά κατά περίπου μία ημέρα, δεν μειώνουν τις κρίσεις άσθματος ή την πιθανότητα να χρειαστούν τα παιδιά αντι-

βιοτικά. Το Tamiflu συνδέεται επίσης με αυξημένο κίνδυνο εμετού, που στα παιδιά μπορεί να είναι σοβαρός.

SAFE 45

Σημεία διανομής

ΔΙΑΝΟΜΗ. www.safemagazine.gr



ΑΤΤΙΚΗ

ΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΕΤΡΟ (4): Αγ. Δημήτριος - Σύνταγμα Πανόρμου - Εθνική Άμυνα

Κ.Ε.Π. (ΚΕΝΤΡΑ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΩΝ) (33): ΑΓ. ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ - Ν.Πλαστήρα 52 ΑΓ.ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ - Μεσογείων 419 ΑΙΓΑΛΕΩ - Μακρής 4 ΑΛΙΜΟΣ - Θοθκυδίδου 43 ΑΝΩ ΠΕΤΡΑΛΩΝΑ - Κειριάδων 70 ΒΥΡΩΝΑΣ - Κολοκοτρώνη 66 ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ - Κύπρου 162 ΓΑΛΑΤΣΙ - Τραλλέων 114 ΔΑΦΝΗ - Έλλης 14 ΖΩΓΡΑΦΟΥ - Μπισκίνη 39 ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ - Μπουμπουλίνας 35 ΙΛΙΟΝ - Αίαντος & Χρυσηίδος ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ - Εθνικής Αντιστάσεως 12 ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ - Λ.Σαλαμίνος 97 ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΣ - Γ.Λαμπράκη 182 ΚΡΩΠΙΑΣ - Καραϊσκάκη 2 ΜΑΡΟΥΣΙ - Βασ.Σοφίας 9 ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ - Ι.Ραλλη 7 ΜΟΣΧΑΤΟ - Λ.Κατσώνη 69 Ν.ΣΜΥΡΝΗ - Κ.Παλαιολόγου 22 Ν.ΚΟΣΜΟΣ - Κασομούλη 33 ΝΙΚΑΙΑ - Μαινεμενης 57 Π.ΦΑΛΗΡΟ - Αγ.Αλεξάνδρου 75Α ΠΑΛΛΗΝΗ - 17ο χλμ. Μαραθώνος ΠΑΤΗΣΙΑ - Αγίας Λαύρας 24 ΠΕΙΡΑΙΑΣ - Ακτή Ποσειδώνος 2 ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ - Εθνάρχου Μακαρίου 44 Aγίας Μαρίνης 77 ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ - 25ης Μαρτίου 42 ΣΕΠΟΛΙΑ - Δυρραχίου 30 ΧΑΛΑΝΔΡΙ - Μεσσολογγίου 2 ΧΟΛΑΡΓΟΣ - 17ης Νοεμβρίου ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΛΛΑΔΑ: ΛΑΡΙΣΑ - Δήμος Πλατύκαμπου

ΙΑΤΡΕΙΑ - ΣΧΟΛΕΣ - ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΘΕΡΑΠ. ΚΕΝΤΡΑ- ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ (37):

ΑΘΗΝΑ- AURA VITAE- Ιπποκράτους 2  ΙΑΝΟΣ- Σταδίου 24  Αιώνιος Ηνίοχος, Σόλωνος 97 ΠΥΡΙΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ - Ιπποκράτους & Σόλωνος  Σύλλογος Ομοιοπαθητικών Ελλάδος, Αριστοτέλους 44  Ιπποκράτειο Κέντρο Κλασσικής Ομοιοπαθητικής, Αριστοτέλους 44 Κέντρο Έρευνας και Εφαρμογής Βελονισμού, Αλκμάνος 2 & Παπαδιαμαντοπούλου Μαργαρίτα Παπαδημητρίου Boulenger, Ηροδότου 19  Πολιτεία: Ασκληπιού 1-3 ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ- Όλον, Κηφισίας 102 ΕΛΛΗΝΙΚΟ: Φ=1,618 - Αθ. Διάκου 26 ΚΑΛΛΙΘΕΑΦιλοσοφική ένωση Δράκος – Αετός, Σοφοκλέους 37 Κ. ΧΑΛΑΝΔΡΙ- Shantom, Τριπόλεως 35Α & Ευβοίας ΚΑΡΕΑΣ- Πολυχώρος Ομοιοπ/κης Αθηνών, Λεωφ. Καρέα & Σουλιωτών 1  ΚΗΦΙΣΙΑ- Ακαδημία Αρχαίας Ελληνικής & Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής, Σωκράτους 24 ΜΑΡΟΥΣΙ - Natural Helath ScienceΧατζηιωάννου 14 & Δ. Ράλλη  Ιανός: Golden Hall, Λεωφόρος Κηφίσιας 37 Α ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ- Νίκος Γεραμάνης, Δεληγιάννη 17 & Γ. Παπανδρέου ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ-Κασάνδρα Μουγιάκου, Λεωφ. Μεσογείων 259 ΝΕΑ ΙΩΝΙΑ - The book store, Μεσολογγείου 49 ΠΕΝΤΕΛΗ- Γεώργιος Λουκάς, Παπαφλέσσα 14 Π. ΦΑΛΗΡΟ- Κέντρο Ρεφλεξολογίας & Έρευνας, Αμφιτρίτης 28  Natural Health Science, Πανδρόσου 31  Natural Health Science, Λεωφ. Αμφιθέας 78 & Ανδρομάχης 8• Φαρμακείο Αθηνάς Σκούτζου, Αχιλλέως 31 ΧΑΛΑΝΔΡΙ- Αρμονική Ζωή, Γρίβα 23. ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΛΛΑΔΑ: ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: KΕΝΤΡΟ- ΙΑΝΟΣ -Πλατεία Αριστοτέλους 7 ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ- ΙΑΝΟΣ- Μεταμορφώσεως 24  ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ-ΙΑΝΟΣ -Φιλιππουπόλεως 57 ΝΤΕΠΩ - ΙΑΝΟΣ -25ης Μαρτίου 45 MEDITERRANEAN COSMOS - ΙΑΝΟΣ- Εμπορικό κέντρο Cosmos Θεσσαλονίκη  Life Therapy Academy - Αιγαίου 54 & Θερμαϊκού 

46 SAFE

Το περιοδικό SAFE μπορείτε να βρείτε σε

210 σημεία

Μπαρμπουνάκης: Αριστοτέλους 4 & Παπανικολάου 75 ΚΕΡΚΥΡΑ-Χρήστος Κόντης - Δελβινιώτη 6-8 ΛΕΣΒΟΣΚέντρο Υγείας- Πλωμάρι ΧΑΛΚΙΔΑ - Φαρμακείο Αρτσίτα Α. , Φύλλα Χαλκίδας.

ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ (66 )

ΑΤΤΙΚΗ ΆΛΙΜΟΣ- Τα δώρα της Φύσης, Πινδάρου 5 ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ- Προσγείων Γεύσεις, Αγαθουπόλεως 5 • Βανίλια-Κανέλα, Λ. Ριανκούρ 71-73 ΆΝΟΙΞΗ- Λωτός, Λεωφ. Μαραθωνος 49 ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ- Ναραγιενα, Αιγαίου Πελάγους 85 • Green Farm, Λεωφ. Μεσογείων 465 ΑΘΗΝΑ-Lena’s - Νίκης 11, Σύνταγμα  Καλυψώ, Ζωοδόχου Πηγής 65 • Τέσσερις Εποχές, Νίκης 30 • Health Food Store, Γέλωνος 1 & Δεινοκράτους, Κολωνάκι • Ελιξίριο, Σταδίου 33 & Πεζματζογλου 3 (στοά) • Οικοζήν, Εμμανουήλ Μπενάκη 26 • Οικοζήν, Στουρνάρα 36 • Οικολόγοι Ελλάδας, Πανεπιστημίου 57 • Ακρίταμα, Μιχαήλ Νομικού 9 • Εστρέλα, Δημητρίου Σούτσου 18 • Έλληνες οικολόγοι χωρίς σύνορα, Σανταρόζα 3 • Αλόη, Παπαδιαμαντοπούλου 52 • Green Farm, Δημοκρίτου 13, Κολωνάκι • Άρκευθος, Γ Σεπτεμβρίου 83, Πλ. Βικτωρίας ΒΟΥΛΑ Βιολογικό χωριό - Αγ. Ιωάννου 28 ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ Αγνή Γη - Λεωφ. Πεντέλης 104 ΒΥΡΩΝΑΣΓεύσεις Ζωής, Παναγή Τσαλδάρη 15 & Κύπρου ΓΑΛΑΤΣΙ- Θησαυρός Υγείας, Παπαφλέσσα 26 & Τραλλεών ΓΕΡΑΚΑΣ- Αιθέριο, Λ. Μαραθώνος 176 ΓΛΥΦΑΔΑ- Βιοαγορά, Γούναρη 88 ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ- Νέα Ζωή, Πρωτοπαπά 38 ΗΡΑΚΛΕΙΟ - Μορφέας- Αλεξ. Διάκου 11 (Ν. Ηράκλειο) ΚΗΦΙΣΙΑ- Ηλιοσταλα, Βασιλ. Όθωνος 41 • Υγείας Χάριν, Γ. Δροσίνη 7 • Πράσινο Μήλο, Μακεδονίας 26 • Αμάραντο, Ελαιών 15 ΚΟΡΥΔΑΛΟΣ- Αμάραντο, Καυκάσου 64 ΚΥΨΕΛΗ- Βιολογική Κυψέλη, Aγ. Ζώνης 40 • Bιοεποχή, Κυψέλης 82 • Μελισσάνθη, Καυκάσου 142 • ΜΑΡΟΥΣΙ- «Nature», Διονύσου 3 • «Βιο -Υγεία», Πλ. Ευτέρπης 3 • GREEN FARM, Δ. Ράλλη 8 & Χατζηαντωνίου • Πανάγαθον, Ροδοδάφνης 52-54 ΜΕΛΙΣΙΑ Ραγιάν- Λεωφ. Δημοκρατίας 2 • Ν.ΙΩΝΙΑ- Βιόπολις, Λ. Ηρακλείου 295 & Αγ. Σοφίας ΠΑΓΚΡΑΤΙ- Αλώα, Αρχελάου 19 ΠΕΙΡΑΙΑΣ- Green Farm, Μπουμπουλίνας 30 Π. ΦΑΛΗΡΟ- Βιόκηπος, Αχιλλέως 72 & Λεωφ. Αμφιθέας ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΛΛΑΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ- Βοτανοπωλείο ο Νίκος, Κομνηνών 32 • Το Ελληνικόν, Βατικιώτου 28 • Το Ελληνικόν, Σοφούλη 34, Καλαμαριά • Εντροπία, Παπαμάρκου 8, Πλ. Άθωνος • Το Βάλσαμο, Χαλκέων 16 • Ζωή & Υγεία, Τσιμισκή 120 • Ζωή & Υγεία, Καρδίτσας 8 • Botanica, Αλ. Σβώλου 46 • Βιβλιοπωλείο Ψάρας, Φιλικής Εταιρείας 39 • TRE MARIE- Π.Π. Γερμανού 13  DROPS-Π. Ιωακείμ 10  ΤΟ ΚΡΙΤΑΜΟ- Κλεισούρας 8 ΕΥΟΣΜΟΣ - ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗ ΦΥΣΗ-Μεγ. Αλεξάνδρου 31 ΤΟΥΜΠΑ - ΒΙΟ ΘΗΣΑΥΡΟΣ- Αν. Θράκης 44 ΚΑΡΔΙΤΣΑ Το Βάλσαμο - Δημοτική Αγορά Ι7 ΛΑΜΙΑ - PLUS BIO, Παλαμά 5 ΛΑΡΙΣΑ - Πρόπολις, Παναγούλη 19 ΜΥΤΙΛΗΝΗ- Μυρτιά, Αγ.Θεράποντος 22 ΠΑΤΡΑ - Botanica, Ρήγα Φεραίου 37 ΡΕΘΥΜΝΟ-Άρκευθος, Μ. Μουσούρου 11, Β. Πλεύρη, Ηγ. Γαβριήλ 26 • Bio-rythm, Κ. Γιαμπουδάκη 32 • ΣΥΡΟΣ- Ευεξία, Σταματίου Πρωΐου 51

ΚΕΝΤΡΑ YOGA (42)

ΑΤΤΙΚΗ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ-Αnahat yoga center, Ολυμπίας 16 • ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ -Anima Soma, Αιόλου 7 • Cocoon Urban Spa, Σουλίου 9 • ΑΘΗΝΑ ΚΕΝΤΡΟ -

Brahma Koumaris, Θάσου 12Α • Essennce Human Space, Παλλάδος 32, Πλατεία Ψυρρή • Iyangar Yoga Centre, Καλαμιώτου 12 • Nysy Studios, Νίκης 25 • Athen massage & yoga academy, Μητσαίων 19 • Satyananda Yoga Centre Athens, Αγ. Δημητρίου 26, Πλ. Ηρώων • Studio Υγείας & Ευεξίας, Αριστοτέλους 67 • Studio Yoga Arhata, Λεωφ. Αλεξάνδρας & Βαρβάκη 10 ΑΝΩ ΠΑΤΗΣΙΑ - ΑΙΩΝ, Αγ. Λαύρας 21 ΑΛΙΜΟΣVijaya, Καραϊσκάκη 16 ΑΝΟΙΞΗ - Raja Yoga Center, Ελαίας 99 ΒΥΡΩΝΑΣ -Α.Γ.Σ. Εμπεδοκλής, Αδ. Κοραή 44-46 ΔΑΦΝΗ - ΒΙΟΑΝΕΛΙΞΗ, Δημοσθένους 21 ΖΩΓΡΑΦΟΥ - Σύλλογος Vitality, Παπαδιαμαντοπούλου 52 ΚΗΦΙΣΙΑ - OmYoga5Δ, Αιγίνης 47 • Λωτος, Μακεδονίας 14 ΚΟΡΩΠΙ - Samanti, Χαλκηδόνος & Πύργου, Καρελάς, ΜΑΡΟΥΣΙ - Prana Yoga, ΟΑΚΑ-Ανοικτό κολυμβητήριο, Κηφισίας 37 • Walk to the Sun, Επαλόφου 4 ΜΕΤΣ - Α.Γ.Σ.. Shakti Yoga Studio, Λάμπρου Φωτιάδου 17-19 ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ - Sitaram, Μίλωνος 14 ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ - Ιαθείην, Ορθοδ. Χριστ. Ενώσεως 1214 & Δαρδανελίων 19 ΠΕΙΡΑΙΑΣ - Ομακοείο Πειραιώς, Μπουμπουλίνας 28 & Καραΐσκου 122 ΧΑΛΑΝΔΡΙ - Harantiniotis Konstantinos, Μπιζανίου 3 • Αρμονική Ζωή, Γρίβα 23 • Κέντρο εσωτέρας θεραπευτικής-Hatha Yoga, Κέας 22, Πλατ. Κέννεντυ • Shantom, Τριπόλεως 35α & Ευβοίας ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΛΛΑΔΑ ΑΜΟΡΓΟΣ - Εναλλακτικό κέντρο IRIS, Παραλία-Αιγιάλη ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ - YOGA PLACE, Λ.Πετράκη 33 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ - Armonia Yoga Club, Κερκύρας 8 • YOGA ARTS ΧΑΝΘ, Πλατεία ΧΑΝΘ • Yoga Dhara, Εθν. Αμύνης 9 ΚΑΛΑΜΑΤΑ - Namaste, Αριστοδήμου 147 ΚΙΛΚΙΣ - Kinesis Gym, 25ης Μαρτίου & Τσιρογιάννη ΛΑΡΙΣΑ - My Gym, θυμάτων Κατοχής 19 ΜΥΤΙΛΗΝΗ - Κέντρο Ολιστικής Yoga Λέσβου, Δαμδούμη 12 ΠΑΤΡΑ - Asthanga Yoga-Agni Vinyasa Yoga, Μιλτιάδου 13 ΡΕΘΥΜΝΟ ΚΡΗΤΗΣ - YOGA PLACE, Κουρητών 13Α ΤΡΙΚΑΛΑ- Ομακοεία Τρικάλων & Θεσσαλονίκης, Αθ. Διάκου 32

ΓΥΜΝΑΣΤΗΡΙΑ (28)

ΑΤΤΙΚΗ ΑΘΗΝΑ -Life Up, Ιδρομενέως 112 ΑΓ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ Power Gym Fitness Club, Ελ. Βενιζέλου 107 ΑΙΓΑΛΕΩ Entasis, Κων/λεως 16-17 ΑΝΩ ΠΑΤΗΣΙΑ - Corpus Gym 2, Ιαλέμου 48 ΒΥΡΩΝΑΣ - Byron Gym, Χειμάρας 19 & Κολοκοτρώνη • Kouros Fitness Club, Αναλήψεως 48 ΓΛΥΦΑΔΑ - Iron Gym, Ανθέων 22 • Gym Tonic, Λεωφ. Βουλιαγμένης 96 • Planet world of fitness, Αθ. Διάκου 24 ΑΝΩ ΓΛΥΦΑΔΑ - Contours Express 1, Ανδρ. Παπανδρέου 181 ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ - Champions Gym, Νυμφών 39 • Universal Ladies, Ρήγα Φεραίου 7 ΛΥΚΟΒΡΥΣΗ - Joe Weider, Γρηγορίου Λαμπράκη 39-41 ΝΕΑ ΣΜΥΡΝΗ - Corpus Gym 1, Αγ. Σοφίας 13 & Πολυκάρπου • Contours Express 2, Σαράντα Εκκλησιών 1 & Αιγαίου • Center Gym, Ομήρου 24-26 • Aloe Fitness, Αιγαίου 77 ΠΑΛΑΙΟ ΦΑΛΗΡΟ - Υγεία & Διάπλαση, Μ. Μπότσαρη 26-28 • Life Line, Αγ. Βαρβάρας 102 • Peak Fitness, Ζησιμοπούλου 68 • Physical Gym, Ζησιμοπούλου 64 ΠΕΙΡΑΙΑΣ - Δίαθλον, Δεληγιάννη 50 ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ - Health & Fitness, Αγ. Ιεροθέου 46Β ΝΕΑ ΣΜΥΡΝΗ - Corpus Gym 1, Αγ. Σοφίας 13 & Πολυκάρπου • Contours Express 2, Σαράντα Εκκλησιών 1 & Αιγαίου ΑΝΩ ΠΑΤΗΣΙΑ Corpus Gym 2, Ιαλέμου 48 ΠΑΛΑΙΟ ΦΑΛΗΡΟ - Υγεία & Διάπλαση, Μ. Μπότσαρη 26-28 ΚΡΥΟΝΕΡΙ - Αίαντας Fitness Club, Λεωφ. Κρυονερίου 53