SAFE τεύχος 7 by Etra Publishing

SAFE Τεύχος 7 • Φεβρουάριος - Μάρτιος 2010 • www.safemagazine.gr

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΙΑ ΤΑ ΑΠΟΣΙΩΠΗΜΕΝΑ ΝΕΑ ΥΓΕΙΑΣ & ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

FREE PRESS



Έκδοση της Holistic Life 

Διανέμεται Δωρεάν

ες] λ ό ερ

οστ ύμενο τ υ [Φ ητο ς!

SAFE REPORT

ισβ ς του φ μ Α ελό φ ό το

Έρευνα αγοράς και δοκιμής σε 8 σαμπουάν με φυσικά συστατικά.

Όταν η θεραπεία είναι χειρότερη κι από την ίδια την ασθένεια...

[Νανοτεχνολογία] Το μέγεθος μετράει όταν μιλάμε για νάνο!

SAFE

Safe area

Τεύχος 7 Φεβρουάριος - Μάρτιος 2010

Περιοδικό για τα αποσιωπημένα νέα υγείας

Εκδότης - Ιδιοκτήτης: Γεράσιμος Κατραμάδος - Etra Publishing Ευεργετών 7, Π. Φάληρο, 17563 Τηλ/Fax: 210 9811753 www.etra.gr e-mail: etra@hol.gr Υπεύθυνος έκδοσης: Γεράσιμος Κατραμάδος Υπεύθυνη ύλης - επιμέλεια: Βάλλυ Καλοζούμη Μετάφραση: Πόπη Τσίκη Δημοσιογραφοι: Νίκη Τσέκου Ιωάννα Χερμάρη Υπεύθυνη διαφήμισης: Ιωάννα Χερμάρη

Περιεχόμενα Όταν η θεραπεία είναι χειρότερη κι από την ίδια την ασθένεια... σελ.14

Δημιουργικό Etra Graphic Design

Αμφισβητούμενο το όφελος από τις Φυτοστερόλες σελ. 18

Image banks shutterstock istock fotolia

Το οδοντιατρικό αµάλγαµα και οι επιπτώσεις του στην ανθρώπινη υγεία σελ. 22

Συνεργάστηκαν Μάριος Δημόπουλος Σοφία Παπαδοπούλου Μηνάς Ρηγάτος Νίκη Τσέκου Βασίλης Φρατζολάς Ομάδα tvxs.gr web: www.safemagazine.gr Το περιοδικό SAFE μπορείτε να το αποκτήσετε σε μορφή pdf εντελώς δωρεάν από το site: www.safemagazine.gr e-mail: safemagazine@yahoo.com Συνδρομή Εσωτερικού 25€ Οι απόψεις των αρθρογράφων δεν αποτελούν κατ’ανάγκη και θέσεις του ιδιοκτήτη, εκδότη και υπεύθυνου έκδοσης του περιοδικού. Οι πληροφορίες που παρέχονται δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη γνωμάτευση ιατρού ή άλλου ειδικού της υγείας.

Αγιουρβέδα: Η επιστήμη της ζωής σελ. 24 [Νανοτεχνολογία] Το μέγεθος μετράει όταν μιλάμε για νάνο! σελ .28

Σκάνδαλο με τη νέα γρίπη! σελ. 27 Τα νεύρα μου! Ας μη χάσω το χιούμορ μου! σελ. 32 «Χρυσό» δημιούργημα των φαρμακευτικών η νέα γρίπη; σελ. 35 Μην πιεις το γάλα σου! σελ. 36 Κρέας εργαστηρίου θα τρώμε στο μέλλον σελ. 42 Τα ενεργειακά ποτά πιθανότατα μας παχαίνουν! σελ. 43

Safe product report

38 Έρευνα αγοράς και δοκιμής σε 8 σαμπουάν με φυσικά συστατικά. SAFE

Ημερολόγιο του SAFE 2010

5/1: Γαλλία: Ακύρωσε

Editorial

Aς θυμηθούμε... Όλη η περιβόητη τεχνολογική μας πρόοδος - ο ίδιος ο πολιτισμός μας- είναι σαν ένα τσεκούρι στα χέρια ενός ψυχοπαθούς. [Αλβέρτος Αϊνστάιν, 1879-1955]

SAFE

50 εκατ. δόσεις εμβολίων κατά της νέας γρίπης. Η γαλλική κυβέρνηση ακύρωσε την παραγγελία 50 εκατομμυρίων δόσεων εμβολίου κατά της νέας γρίπης που προκαλείται από τον ιό H1N1, επιδιώκοντας να απαντήσει στις επικρίσεις της αντιπολίτευσης ότι οι παραγγελίες των εμβολίων ήταν μια δαπανηρή υπερβολή και λαμβάνοντας υπόψη την ηπιότερη εκδήλωση της πανδημίας. Η αποκάλυψη, την Κυριακή, ότι πλεονάζοντα εμβόλια πωλούνται στο εξωτερικό προκάλεσε έντονες κριτικές σε βάρος της κυβέρνησης που κατηγορήθηκε, ιδιαίτερα από τη σοσιαλιστική αντιπολίτευση, ότι αγόρασε υπερβολικά πολλά εμβόλια προς όφελος των φαρμακοβιομηχανιών. [Κέρδος online] 8/1: DDT στην ατμόσφαιρα απελευθερώνουν οι ωκεανοί . Οι ωκεανοί της Γης απελευθερώνουν ακόμα στην ατμόσφαιρα επικίνδυνο εντομοκτόνο DDT που χρησιμοποιούνταν προ δεκαετιών. [Καθημερινή] 12/1: Καταγγελία σοκ από τον επικεφαλής της επιτροπής υγείας του συμβουλίου της Ευρώπης. «Σκάνδαλο με τη νέα γρίπη». Σοβαρότατες καταγγελίες για τον τρόπο χειρισμού της νέας γρίπης, «που έθεσε σε κίνδυνο τη ζωή των ανθρώπων», διατυπώνει με συνεντεύξεις του σε διεθνή έντυπα και δίκτυα ο επικεφαλής της επιτροπής Υγείας του Συμβουλίου της Ευρώπης, επιδημιολόγος Βόλφγκανγκ Βόνταργκ. Δεν διστάζει μάλιστα να υποστηρίξει ότι ένα από τα εμβόλια, το Obta flu, παρα-

σκευάστηκε από τη Novartis «σε βιο-αντιδραστήρα από καρκινικά κύτταρα». [ enet.gr] 12/1: Εν μέσω επικρίσεων ο ΠΟΥ ζητά ανεξάρτητη αξιολόγηση. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), που επικρίνεται όλο και περισσότερο για την αντιμετώπιση της νέας γρίπης Α (Η1Ν1), ανακοίνωσε σήμερα την πρόθεσή του να ζητήσει αξιολόγηση από ανεξάρτητους ειδικούς μόλις τελειώσει η πρώτη αμφισβητούμενη- πανδημία του αιώνα. [ enet.gr] 14/1: «Οδηγός» της εξέλιξης το χρωμόσωμα Υ. Μια νέα επιστημονική ανακάλυψη έρχεται να ανατρέψει την εικόνα που επικρατούσε μέχρι σήμερα για το αρσενικό χρωμόσωμα Υ, το οποίο εθεωρείτο ως το πιο στάσιμο τμήμα του ανθρωπίνου γονιδιώματος... [Καθημερινή] 17/1: Φάρμακα σε πεθαμένους! «Φάμπρικα» παράνομης συνταγογραφίας που λυμαίνεται τα ασφαλιστικά ταμεία έχει στηθεί τα τελευταία χρόνια από γιατρούς και φαρμακοποιούς. Το κόλπο είναι απλό: Γιατροί εκδίδουν στο όνομα ασφαλισμένων εικονικές και πλαστές συνταγές δεκάδων εκατ. ευρώ. Τα ασφαλιστικά ταμεία πληρώνουν τη δαπάνη των φαρμακευτικών σκευασμάτων. Στη συνέχεια, γιατροί και φαρμακοποιοί μοιράζονται τα «κέρδη». Τα κυκλώματα δεν διστάζουν, μάλιστα, να χορηγούν φάρμακα ακόμη και σε... πεθαμένους! [Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία] 17/1: Μαρτυρία ιατρικού επισκέπτη. Το μάρκετινγκ ενός... χαπιού. Οι φαρμακευτικές εταιρείες στην Ελλάδα δαπανούν περί τα 250 εκατ. ευρώ ετησίως για προώθηση των προϊόντων τους με διάφορους τρόπους.

18/1: Τρόφιμα για

ανθρώπους με προβλήματα υγείας “υπόσχεται” ο τομέας της βιο-αγροδιατροφής . Τρόφιμα “κομμένα και ραμμένα” στις ιδιαίτερες ανάγκες των καταναλωτών, όπως στους νεφροπαθείς, τις εγκυμονούσες ή τους διαβητικούς υπόσχεται ο τομέας της βιο-αγροδιατροφής που αναμένεται να αναπτυχθεί στην χώρα μας. [ΑΠΕ-ΜΠΕ] 18/1: Μουσική εναντίον άγχους και κατάθλιψης. Η μουσική μπορεί να λειτουργήσει ως φάρμακο για τη θεραπεία κοινών ασθενειών, σύμφωνα με τον δόκτορα Χανς Γιοακίμ Τράπε της πανεπιστημιακής κλινικής Μαριχόσπιταλ στην Χέρνη, της Γερμανίας. [ΑΠΕ-ΜΠΕ] 24/1: Σκάνδαλο με 200 γιατρούς. Φέρονται «ευεργετηθέντες» από συγκεκριμένες εταιρείες υλικών Μια βαλίτσα με σημειώσεις, όπου αναγράφονταν ονόματα 200 γιατρών και ποσά που τους δόθηκαν για να επιλέγουν ιατρικά υλικά συγκεκριμένων εταιρειών, σκιαγραφεί ένα από τα μεγαλύτερα -σύμφωνα με τις ενδείξεις- σκάνδαλα στο χώρο της Υγείας, η έκταση του οποίου διερευνάται από την Υπηρεσία Ειδικών Ελέγχων. Το προαναφερθέν υλικό βρέθηκε στο σπίτι αντιπροσώπου προμηθεύτριας εταιρείας, ενώ ακολούθησε «άνοιγμα» τραπεζικών λογαριασμών γιατρών, οι οποίοι θα κληθούν να εξηγήσουν πειστικά το «πόθεν» των χρημάτων. Μεταξύ άλλων, υπάρχει περίπτωση γιατρού που φιλοξενήθηκε οικογενειακώς στο Λας Βέγκας, καθώς οι προμηθευτές γνώριζαν το πάθος του για τον τζόγο. Στα χέρια των ελληνικών αρχών, βρίσκεται σειρά βρετανικών εγγράφων, με στοιχεία για άνομες συναλλαγές. [Καθημερινή]

Στα ψιλά γράμματα...

[Κινητά τηλέφωνα]

Απαγορεύτηκαν σε σχολεία

α κινητά τηλέφωνα και τα Wi-Fi (ασύρματα δίκτυα) ίσως αποτελούν μεγαλύτερη απειλή για την υγεία των παιδιών από ότι πιστεύαμε. Μία κυβερνητική αναφορά στη Γαλλία, αναφέρει ότι και τα δύο μπορούν να βλάψουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου - και τώρα, τα κινητά τηλέφωνα έχουν απαγορευτεί σε κάθε δημοτικό σχολείο της χώρας. Οι Γάλλοι δικαστές υποστηρίζουν τις τοπικές ομάδες κατοίκων να ξηλώσουν τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας. Η ακτινοβολία από τις κεραίες έχει κατηγορηθεί για αϋπνία, πονοκέφαλους, κόπωση και καρκίνους σε κοινότητες που ζουν δίπλα σε αυτές. Αν και αυτές οι κινήσεις είναι μέλημα των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας παντού, θα έπρεπε να ενθαρρύνουν τις ομάδες πίεσης που κάνουν εκστρατεία για περισσότερο έλεγχο των κινητών τηλεφώνων, των κεραιών κινητής τηλεφωνίας και των δικτύων Wi-Fi. Οι Γαλλικές αρχές πιστεύουν ότι τα κινητά και τα Wi-Fi είναι αληθινή απειλή για την υγεία των παιδιών, και έτσι απαγορεύουν τη χρήση κινητών τηλεφώνων σε σχολεία με μαθητές κάτω των 14 ετών. Εντούτοις, αυτοί που συμμετέχουν στην εκστρατεία στη Γαλλία υποστηρίζουν ότι η ανταπόκριση είναι «ανεπαρκής» και καταγγέλλουν την υποβάθμιση του πραγματικού κινδύνου των κινητών, Wi-Fi και των κεραιών κινητής τηλεφωνίας. Πηγή: www.timesonline.co.uk/tol/news/world/europe/article6366590.ece; May 27,2009.

SAFE

Στα ψιλά γράμματα...

[Παιδική λευχαιμία]

[Άσθμα]

Συνδέεται με παρασιτοκτόνα

ρόσφατη έρευνα δείχνει ότι παιδιά ίσως υποφέρουν από λευχαιμία εξαιτίας της έκθεσής τους σε παρασιτοκτόνα στα σπίτια και τους κήπους τους. Όταν ερευνητές μελέτησαν τις περιπτώσεις 41 παιδιών με Οξεία λεµφοβλαστική λευχαιµία (ΑLL), και τις σύγκριναν με παιδιά ίδια ηλικίας, ίδιου τόπου διαμονής που όμως δεν έπασχαν από (ΑLL), σε όλα τα παιδιά που έπασχαν από λευχαιμία υπήρξαν στα ούρα τους εντυπωσιακά υψηλότερες συγκεντρώσεις οργανοφωσφορικών παρασιτοκτόνων – DEPT και DEDTP – τα οποία και τα δύο συχνά χρησιμοποιούνται σε εντομοκτόνα για το σπίτι και τον κήπο. Πηγή: Ther Drug Monit, 2009;31:495501.

Το κολύμπι βοηθά παιδιά που πάσχουν από άσθμα

ία νέα μελέτη ανακάλυψε ότι η κολύμβηση μπορεί να βοηθήσει παιδιά με άσθμα να βελτιώσουν τα συμπτώματά τους. Τα παιδιά με άσθμα που κολυμπούσαν τακτικά για έξι εβδομάδες παρουσίασαν βελτίωση στα συμπτώματά τους, συμπεριλαμβανομένης της σοβαρότητας των κρίσεων, της αναπνοής από το στόμα, του ροχαλητού και των προβλημάτων στο θώρακα. Ερευνητές από την ιατρική σχολή τουTaipei και την ιατρική σχολή Kaohsiung στην Ταϊβάν έκαναν την ανακάλυψη μετά την παρακολούθηση ασθματικών παιδιών, ηλικίας 9-11 ετών, και αντίστοιχων παιδιών της ομάδας ελέγχου. Πηγή: Respirology, 2009; 14: 838-42.

[Διατροφή]

Οι πρωτεϊνικές δίαιτες μπορούν να προκαλέσουν καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό

[Ραγοειδίτιδα]

Ένα απλό συμπλήρωμα αναστρέφει την πιο συνήθη αιτία τύφλωσης

ι δίαιτες που είναι χαμηλές σε υδατάνθρακες, όπως η δίαιτα Atkins ίσως τελικά να προκαλούν καρδιακή προσβολή αν ακολουθούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τέτοιες δίαιτες – που περιλαμβάνουν μεγάλες ποσότητες λίπους και πρωτεϊνών και σχεδόν καθόλου υδατάνθρακες – θα μπορούσαν να προκαλέσουν βλάβη στις αρτηρίες που τελικά οδηγεί σε καρδιακό επεισόδιο ή εγκεφαλικό. Πράγματι, η αγγειακή βλάβη παρατηρήθηκε μετά από μόλις 12 εβδομάδες δίαιτας, αν και αυτά τα ευρήματα εμφανίστηκαν σε πειράματα σε ποντίκια και έτσι ίσως δεν ισχύουν απαραίτητα και για τους ανθρώπους. Πηγή: Proc Natl Acad Sci, 2009; online August; doi: 10.14073/pnas.090795106 SAFE

Η αυξημένη χρήση ασπιρίνης θα μπορούσε να αιτιολογήσει πολλούς από τους 40 εκατομμύρια θανάτους που αποδόθηκαν στον ιό της γρίπης, αναφέρει ο Dr Karen Starko, από το Burlingame, CA, ο οποίος επανεξέτασε εκθέσεις από αυτοψίες εκείνης της περιόδου. Πολλές από τις εκθέσεις ανέφεραν τοξικότητα από ασπιρίνη. Την εποχή εκείνη, οι γιατροί υπερσυνταγογραφούσαν ασπιρίνη, καθώς ήθελαν να κάνουν κάτι να βοηθήσουν, αν και ήξεραν πολύ λίγα για τους κινδύνους του φαρμάκου, ειδικά όταν χορηγείται σε μεγάλες δόσεις. Επιπλέον, πολλοί γιατροί πιέζονταν από οικογένειες που εκλιπαρούσαν για κάτι που θα τις προστατεύει από τη γρίπη και οι φαρμακευτικές προωθούσαν τη χρήση ασπιρίνης κατά τη διάρκεια της πανδημίας. “Οι παρεμβάσεις είναι δίκοπο μαχαίρι”, συμπεραίνει ο Dr Starko, σε ένα προειδοποιητικό σημείωμα όταν παρασκευαζόταν το εμβόλιο τςη νέας γρίπης. Πηγή: Clin Infect Dis, 2009; δημοσίευση 29 Σεπτεμβρίου; doi: 10.1086/606060.

[Γρίπη]

Οι θάνατοι από πανδημία γρίπης ίσως προκλήθηκαν από φάρμακο!

αθώς οι φαρμακοβιομηχανίες λανσάρουν στην αγορά το νέο τους εμβόλιο για τη γρίπη των χοίρων, ερευνητές ανακάλυψαν ότι αυτό που μάλλον ευθύνεται για πολλούς από τους θανάτους που καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας της Ισπανικής Γρίπης το 1918, ήταν ένα φάρμακο και όχι κάποιος ιός.

Benfotiamene, μία λιποδιαλυτή μορφή της βιταμίνης Β1, είναι αποτελεσματική ενάντια στη ραγοειδίτιδα, μία φλεγμονώδη ασθένεια του οφθαλμικού ιστού – αν και αφορά μελέτη σε ποντίκια, έτσι ίσως δεν εφαρμόζεται σε ανθρώπους. Η ραγοειδίτιδα, υπεύθυνη για το 15% των περιπτώσεων τύφλωσης, θεραπεύεται συνήθως με αντιβιοτικά και σταγόνες ματιών με στεροειδή, όμως ερευνητές στον πανεπιστημιακό ιατρικό τομέα του Gavelston στο Τέξας ανακάλυψαν ότι η Benfotiamene ίσως είναι αποτελεσματικότερη από αυτά τα μέσα Πηγή: Ιnvest Opthalmol Vis Sci, 2009; 50: 2276-82.

Στα ψιλά γράμματα...

[Ιχθυέλαια]

Η άμυνα ενάντια στις καρδιοπάθειες

[Τοξικά συστατικά] Τα περισσότερα από τα εντομοαπωθητικά βλάπτουν το κεντρικό νευρικό σύστημα

ο DEET (N,N-diethyl-m-toluamide), το ενεργό συστατικό στα περισσότερα εντομοαπωθητικά και εντομοκτόνα, μπορεί να βλάψει το κεντρικό νευρικό σύστημα, αποκάλυψε μια πρόσφατη έρευνα. Οι Γάλλοι επιστήμονες που έκαναν αυτή την ανακάλυψη ζητούν επείγουσα αναθεώρηση για την ασφάλεια τέτοιων προϊόντων, τα οποία χαρακτηρίζονται «νευροτοξικά». Ο Vincent Corbel, από το ερευνητικό ινστιτούτο ανάπτυξης στο Monpellier αναφέρει: “Βρήκαμε ότι το DEET δεν είναι απλά ένα χημικό που τροποποιεί τη συμπεριφορά, αλλά επίσης εμποδίζει τη δραστηριότητα ενός σημαντικού ενζύμου του κεντρικού νευρικού συστήματος – της χολινεστεράσης – τόσο στα έντομα όσο και στα θηλαστικά”. Ο Corbel και η ομάδα του ανακάλυψαν ότι ο ίδιος μηχανισμός που είναι τόσο αποτελεσματικός εναντίον των εντόμων όπως τα κουνούπια έχει την ίδια δράση και στους ανθρώπους. Επιπλέον, η τοξικότητά του φαίνεται να μεγαλώνει όταν χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με άλλα εντομοκτόνα. Πηγή: BMC Biology,2009; 7: 47; doi101186/1741-7007-7-47. 10 SAFE

α ψάρια και τα Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα από τα ιχθυέλαια είναι οι πιο ισχυρή άμυνα ενάντια στις καρδιοπάθειες. Μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη μίας μοιραίας καρδιακής προσβολής σε άτομα που έχουν ήδη καρδιακά προβλήματα, ακόμη και όταν έχουν ήδη υποστεί μία καρδιακή προσβολή. Η κατανάλωση λιπαρών ψαριών όπως ο σολομός, οι σαρδέλα, η πέστροφα, η ρέγκα και συμπληρωμάτων διατροφής με ωμέγα-3 λιπαρά, μπορούν να μειώσουν εντυπωσιακά τον κίνδυνο ανάπτυξης μιας μεγάλης ομάδας καρδιακών προβλημάτων όπως αθηροσκλήρωση, αρρυθμία, έμφραγμα κ.α. Και αν έχετε ήδη υποστεί ένα καρδιακό επεισόδιο, θα μειώσετε τον κίνδυνο ενός δεύτερου κατά 30% απλά με την αύξηση πρόσληψης ιχθυελαίων. Αυτά τα ευρήματα βασίζονται σε μία σημαντική αξιολόγηση παλαιότερων μελετών που αφορούν τα τελευταία 30 χρόνια βιβλιογραφίας. Ο επικεφαλής ερευνητής Carl Lavie, του Oschner Medical Center στη Νέα Ορλεάνη, συνιστά σε υγιή άτομα να καταναλώνουν 500mg ωμέγα-3 λιπαρών οξέων – που περιέχουν eicosapentaenoid acid (EPA) και docosahexaenoic acid (DHA) – καθημερινά, ενώ τα άτομα που έχουν υποστεί κάποια καρδιοπάθεια θα πρέπει να διπλασιάσουν την ημερήσια πρόσληψη σε 1000mg. Πηγή: J Am Coll Cardiol,2009;54:58594.

[Αντισύλληψη]

Οι γιατροί δίνουν σε γυναίκες ‘επικίνδυνα’ αντισυλληπτικά χάπια

πως ανακάλυψε μια νέα μελέτη, οι γιατροί συχνά δίνουν σε γυναίκες τα πιο επικίνδυνα αντισυλληπτικά

χάπια ακόμη και όταν υπάρχουν διαθέσιμες πιο ασφαλείς επιλογές. Αν και γνωρίζουν τους κινδύνους, οι γιατροί συνεχίζουν να συνταγογραφούν αντισυλληπτικά χάπια που διπλασιάζουν τον κίνδυνο για DVT (deep vein thrombosis - βαθιά φλεβική θρόμβωση). Τα ‘επικίνδυνα’ χάπια είναι εκείνα που περιέχουν δεσογεστρέλη (desogestrel), και ο κίνδυνος για φλεβική θρόμβωση ήταν στο μέγιστο κατά τη διάρκεια των τριών πρώτων μηνών που ξεκινά η λήψη τους, αναφέρουν οι ερευνητές από το ιατρικό κέντρο του πανεπιστημίου Leiden της Ολλανδίας. Ωστόσο, η μείωση της δόσης οιστρογόνων ίσως μειώνει και τον κίνδυνο. Οι ερευνητές έκαναν την ανακάλυψη μετά τη σύγκριση 1524 γυναικών, ηλικίας από 18 έως 50 ετών που έπασχαν από φλεβική θρόμβωση, με 1760 υγιείς γυναίκες. Κατέληξαν στη διαπίστωση ότι θα έπρεπε να συνταγογραφούνται τα αντισυλληπτικά χάπια που περιέχουν λεβονοργεστρέλη (levonorgestrel) και χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων για να μειωθεί ο κίνδυνος φλεβικής θρόμβωσης. Πηγή: BMJ, 2009; 339: b2921

Safe Προϊόν

Το Σαπούνι μέσα από την Παράδοση

ι γνώσεις που έχουμε για την ατομική υγιεινή φθάνουν στα προϊστορικά χρόνια, τότε που μόνο το νερό κάλυπτε αυτή την ανάγκη. Στην Βαβυλώνα το 2800 π.Χ. έφτιαχναν ένα υλικό από λίπη και στάχτες το οποίο το χρησιμοποιούσαν για το καλλωπισμό και την στίλβωση των μαλλιών. Στην αρχαία Αίγυπτο του 1500 π.Χ. έχουμε αναφορές για ένα υλικό από ζωικά φυτικά λάδια και αλκαλικά άλατα για την θεραπεία δερματικών νοσημάτων. Οι Ισραηλίτες στα χρόνια του Μωυσή έφτιαχναν ένα υλικό σαν το σαπούνι για τον καλλωπισμό των μαλλιών. Στους αρχαίους Έλληνες δεν ήταν γνωστό το σαπούνι με την σημερινή του χρήση. Το ελαιόλαδο που άλειφαν τα σώματά τους στις παλαίστρες ανακατεμένο με άμμο, λειτουργούσε σαν μέσο καθαρισμού και περιποίησης του δέρματος που το απομάκρυναν με την βοήθεια νερού και ξέστρων. Το βουνό Sapo στην αρχαία Ρώμη έδωσε το όνομά του στο σαπούνι αφού εκεί γίνονταν οι θυσίες των ζώων στους θεούς και το λίπος των μοσχαριών που έρεε κάτω από τους βωμούς ανακατεμένο με τις στάχτες έδινε ένα υλικό με το οποίο οι γυναίκες έπλεναν τα ρούχα τους στον ποταμό Τίβερη. Οι Γερμανοί και οι Γαλάτες φρόντιζαν τα μαλλιά τους με σαπούνι τόσο για τον καθαρισμό όσο και για θεραπευτικούς λόγους. Μέχρι και μετά το μεσαίωνα ακολουθούσαν την συνήθεια αυτή, μέχρι η ατομική καθαριότητα να γίνει ανάγκη σε όλο τον κόσμο. Το σαπούνι αποτέλεσε αντικείμενο συνταγών και τεχνοτροπιών από περιοχή σε περιοχή και από γενεά σε γενεά μέχρι να φθάσει να αποτελεί ιδιαίτερο κλάδο στην Χημεία. Μεγάλη ώθηση στην εξέλιξη της παραγωγής του έδωσε η ανακάλυψη του Βέλγου E. Solvag το 1800, με την παραγωγή της καυστικής σόδας από χλωριούχο νάτριο. 12 SAFE

Σαπούνι είναι από χημικής πλευράς το αποτέλεσμα της διάσπασης των γλυκεριδίων των λιπών και ελαίων με άλκαλι. Η διάσπαση αυτή λέγεται σαπωνοποίηση. Σαπούνι πρέπει να ονομάζουμε κάθε προϊόν που παράγεται σύμφωνα με την πιο πάνω αντίδραση και όχι οτιδήποτε υλικό δίνει χαρακτηριστικά σαπουνιού δηλαδή απορρύπανση , αφρό κτλ. Τα υπόλοιπα, εκτός από το σαπούνι αλλά με χαρακτηριστικά σαπουνιού είναι «σαπωνοειδή» και δεν έχουν καμία σχέση με το αυτό που πραγματευόμαστε, π.χ. υγρά πλυσίματος ρούχων, πιάτων, χεριών κλπ. Το πραγματικό σαπούνι μπορεί να αναμιχθεί με διάφορες συνεργικές ύλες που θα του δώσουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και ιδιότητες αλλά και αυτό ως ένα βαθμό. Συνθετικά απορρυπαντικά που για εμπορικούς λόγους περιέχουν ίχνη σαπουνιού ή σύνθετες απολυμαντικές συνθέσεις για την απολύμανση των χεριών των χειρούργων δεν είναι πραγματικό σαπούνι. Από το 1916 με την εξέλιξη των συνθέσεων, το πραγματικό σαπούνι κατατάχθηκε ανάμεσα στις απορρυπαντικές ύλες, από χημικής πλευράς, σαν ανιονική επιφανειακώς ενεργή ουσία. Έτσι επιβεβαιώθηκε ότι το πραγματικό σαπούνι λειτουργεί εξίσου στον καλλωπισμό και στην καθαριότητα. Στην Ελλάδα η σαπωνοποιία του πραγματικού σαπουνιού αναπτύχθηκε ιδιαίτερα μετά την επανάσταση. Βασίστηκε στη σαπωνοποίηση των ελαιόλαδων που δεν ήταν βρώσιμα, λόγω υψηλής οξύτητας. Τα πυρηνέλαια που προέκυψαν αργότερα έδωσαν άλλη ώθηση στον κλάδο. Η Πελοπόννησος, η Μυτιλήνη, όλα μας τα νησιά και ιδιαίτερα η Κρήτη ανέπτυξαν το βασικό αυτό βιομηχανικό προϊόν, κάνοντας ακόμη και εξαγωγές κατά το παράδειγμα της Μασσαλίας.

Υπήρχαν μυστικά στην τεχνοτροπία, στις συνταγές και τεχνίτες που έδιναν την γνώση τους από πατέρα σε γιο. Στο Ρέθυμνο της Κρήτης, μετά την ανταλλαγή του πληθυσμού, την δεκαετία του ’40 άρχισε να φτιάχνεται λευκό σαπούνι από τα ελαιόλαδα της περιοχής που έμεναν αδιάθετα λόγω υψηλής οξύτητας. Η επαρχία Αρκαδίου, ονομαστή για τα ελαιόδεντρά της και την ελαιοπαραγωγή της, χάρισε το όνομά της στο σαπούνι Αρκάδι. Οι μνήμες είναι πολλές. Το παλαιό σαπουναριό διατηρείται ακόμα στο παλαιό λιμάνι του Ρέθυμνου λειτουργώντας ως καφετέρια. Μα αν θα καθίσεις εκεί σήμερα δεν θα ακούσεις τα ρυθμικά χτυπήματα με το ξύλινο σφυρί – ματσόλα- που σφράγιζαν το σαπούνι Αρκάδι, ούτε θα δεις τους λευκοντυμένους μάστορες και βοηθούς – μεσημεράδες – να τρέχουν στρώνοντας το σαπούνι στο ταμπακά. Αλλά μπορείς να φανταστείς την εικόνα του φορτωμένου με σαπούνια «ΑΦΟΒΟΥ» έτοιμου να σαλπάρει από το Ενετικό λιμάνι για τον Πειραιά. Η παραγωγή του πράσινου σαπουνιού στην Κρήτη ήρθε αργότερα όταν τα πυρηνέλαια άρχισαν να παράγονται και εκεί. Έτσι παράλληλα με το άσπρο σαπούνι Αρκάδι άνθισε και η παραγωγή του πράσινου σαπουνιού Αρκάδι σε πλάκες και νιφάδες. Λόγω της ιδιαιτερότητάς του να είναι μαλακότερο από το άσπρο επικράτησε τόσο στην ατομική υγιεινή όσο και σε γενικότερες χρήσεις στο νοικοκυριό. Σήμερα τα υλικά δεν άλλαξαν ούτε και ο τρόπος. Είναι ένα μυστικό δοσμένο από πατέρα σε γιο και από γιο σε εγγονό. Ενάντια στην πληθώρα των συνθετικών προϊόντων, τα σαπούνια Αρκάδι αντιστέκονται στις συνθετικές προσμίξεις και υπηρετούν τη φυσική καθαριότητα. Στα σαπούνια Αρκάδι ανήκει χαρισματικά ο τίτλος της παράδοσης.

Safe Έρευνα / Dr Mercola

Όταν η θεραπεία είναι χειρότερη κι από την ίδια την ασθένεια...

νας τρόπος για να εξασφαλίσουν κάποιο εισόδημα οι ιατρικές ιδιωτικές υπηρεσίες είναι η δημιουργία μιας σχέσης εξάρτησης των ασθενών από φάρμακα που συνεχώς απαιτούν επανέλεγχο, δοκιμές και ανανέωση των οδηγιών. Για παράδειγμα, τα αντιπηκτικά αίματος, απαιτούν την πραγματοποίηση δοκιμών προθρομβίνης για να προσδιοριστεί ο χρόνος που χρειάζεται για την πήξη του αίματος. Τα χάπια για την αρτηριακή πίεση απαιτούν την καταγραφή της. Από τη στιγμή που οι ασθενείς ξεκινούν να παίρνουν φάρμακα που δρουν κατά των οξέων, θα ανακαλύψουν ότι είναι σχεδόν αδύνατο να σταματήσουν να τα παίρνουν— η διακοπή θα προκαλέσει ξινίλες, σφίξιμο και πόνο στο λαιμό. Η ουσιαστική εξέταση της αποτελεσματικότητας των συνταγογραφούμενων φαρμάκων φέρνει στην επιφάνεια κάποια πειστικά στοιχεία που υποστηρίζουν ότι τα περισσότερα από αυτά τα φάρμακα δεν είναι μόνο αναποτελεσματικά αλλά πιθανότατα επιδεινώνουν και την κατάσταση την οποία καλούνται να θεραπεύσουν. Κάποια από αυτά τα φάρμακα φαίνεται να έχουν φτιαχτεί για να δημιουργούν μια σχέση εξάρτησης που διαρκεί για ολόκληρη 14 SAFE

τη ζωή του ασθενούς, καθώς η διακοπή της χρήσης τους επιδεινώνει τα συμπτώματα. Ακόμα και κάποια φάρμακα που χρησιμοποιούνται για πολλά χρόνια και αποτελούν τη σφραγίδα της σύγχρονης ιατρικής έχουν αρχίσει να χάνουν τη βιολογική τους δράση. Οι βασικές κατηγορίες των συνταγογραφούμενων φαρμάκων είναι αποτυχημένες. Τα περισσότερα φάρμακα δεν σχεδιάζονται για να καταπολεμήσουν τις βιοχημικές αιτίες μιας ασθένειας που κρύβονται κάτω από αυτό που βλέπουμε— και είναι πιθανό να σχεδιάζονται με σκοπό τη δημιουργία αυτής της σχέσης εξάρτησης για μια ζωή. Πηγή: LewRockwell.com August 25, 2008 Σχόλια από τον Δr Mercola: ταν οι άνθρωποι έρχονται στο Φυσικό Κέντρο Υγείας, συνήθως σέρνουν μαζί τους και μια σακούλα γεμάτη με φάρμακα, αν και σχεδόν πάντα ξεκινούν από ένα, ένα φάρμακο που υποτίθεται να σε κάνει να νιώσεις καλύτερα, αλλά στην πραγματικότητα σε κάνει χειρότερα. Έπειτα έρχεται το δεύτερο φάρμακο για να θεραπεύσει τις παρε-

Safe Έρευνα

νέργειες του πρώτου και η κατάσταση συνεχίζεται μέχρι που ο ασθενής μετατρέπεται σε κινητό φαρμακείο. Ο αριθμός συνταγών που χορηγούνται ανά άτομο στις ΗΠΑ έχει αυξηθεί εκθετικά τα τελευταία 75 χρόνια. Το 1929, στον μέσο Αμερικανό χορηγούνταν λιγότερες από δύο συνταγές το χρόνο. Μέχρι το 2007, ο μέσος όρος συνταγών ανά άτομο στις ΗΠΑ ήταν: • 4 συνταγές ανά παιδί (ηλικίας 0-18 ετών) • Πάνω από 11 συνταγές ανά ενήλικο (ηλικίας 19-64 ετών) • Σχεδόν 29 συνταγές ανά συνταξιούχο, ηλικίας 65 ετών και άνω! Επιπλέον οι παρενέργειες των φαρμάκων— από επίσημα συνταγογραφούμενα φάρμακα— αποτελούν στην πραγματικότητα την τέταρτη αιτία θανάτου στις ΗΠΑ. Μόνο η καρδιακή προσβολή, ο καρκίνος και το εγκεφαλικό προκαλούν το θάνατο στους Αμερικανούς περισσότερο από τα φάρμακα που χορηγούν οι γιατροί. Οι Αμερικανοί που πεθαίνουν λόγω του ΗΙV/AIDS ή αυτοκτονιών είναι σχεδόν οι μισοί από αυτούς που βρίσκουν θάνατο λόγω αντίδρασης σε κάποιο φάρμακο. Λιγότεροι άνθρωποι πεθαίνουν λόγω ατυχήματος ή διαβήτη απ’ ότι λόγω παρενεργειών. Και αυτό ΔΕΝ περιλαμβάνει τις αρνητικές αντιδράσεις σε φάρμακα που προκαλούνται σε εξωτερικούς ασθενείς, τις περιπτώσεις κακής εξάσκησης της ιατρικής επιστήμης ή μεμονωμένες περιπτώσεις στις οποίες τα φάρμακα δεν χρησιμοποιήθηκαν από τον ασθενή σύμφωνα με τις οδηγίες του θεράποντα ιατρού. Επιπλέον, όποτε νιώθετε άρρωστοι, πιθανότατα πιστεύετε ότι πρέπει να επισκεφτείτε τον γιατρό σας για να σας χορηγήσει κάποιο φάρμακο ώστε να νιώσετε καλύτερα. Αυτός ο τρόπος σκέψης είναι βαθιά χαραγμένος στο μυαλό μας από την παιδική μας ηλικία, τότε που μας πήγαιναν στο γιατρό για ένα ασήμαντο κρυολόγημα ή μας έδιναν κάποιο χάπι ώστε να πέσει ο πυρετός (o οποίος στην πραγματικότητα είναι εκεί για να μας βοηθήσει να γίνουμε καλύτερα) ή βλέπαμε κάποια διαφήμιση στην τηλεόραση ή διαβάζαμε κάποιο περιοδικό (τουλάχιστον στις ΗΠΑ). Μας δίδαξαν ότι χρειαζόμαστε τους γιατρούς και τα φάρμακα για να θεραπεύσουμε το σώμα μας ενώ στην πραγματικότητα το σώμα μας μπορεί και θα θεραπευτεί μόνο του αν του προσφέρουμε τα κατάλληλα εφόδια (όπως σωστή διατροφή, άσκηση και θετική εμφάνιση). Αν θέλετε να κρατήσετε ένα μόνο πράγμα από αυτό εδώ το άρθρο, ας είναι το εξής: Τα φάρμακα συχνά προκαλούν περισσότερα προβλήματα από αυτά που δημιουργεί η ασθένεια που προσπαθείτε να αντιμετωπίσετε. Και όσο πιο πολύ προσπαθείτε να «θεραπεύσετε» ένα πρόβλημα μετά από κάποιο άλλο με διάφορα φάρμακα, τόσο πιο βαθιά μπαίνετε στο λούκι.  SAFE 15

Safe Έρευνα

Οι αμέτρητοι τρόποι με τους οποίους τα συνταγογραφούμενα φάρμακα μπορούν να προσβάλλουν το σώμα σας

ο άρθρο περιέχει μια ιδιαίτερα διαφωτιστική λίστα του τι μπορεί να συμβεί αν βασίζεστε αποκλειστικά στα φάρμακα για την θεραπεία κάποιας ασθένειας: • Σχεδόν όλα τα φάρμακα για το διαβήτη προκαλούν αύξηση του βάρους του ασθενή και ολοκληρωτική εξάρτηση του από την ινσουλίνη. • Τα φάρμακα για το άσθμα ευαισθητοποιούν το σώμα σε προκλήσεις που χειροτερεύουν την κατάσταση. • Δεν υπάρχει καμιά απόδειξη για το ότι τα φάρμακα κατά της χοληστερίνης μειώνουν και τα επίπεδα θνησιμότητας. • Όλα τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στη χημειοθεραπεία για την αντιμετώπιση του καρκίνου έχουν ως αποτέλεσμα την ανθεκτικότητα του όγκου. • Κανένα από τα πολλά φάρμακα που χορηγούνται για τη ρύθμιση της υψηλής πίεσης δεν καταπολεμά και την αιτία της υπέρτασης. • Αντιόξινα φάρμακα για την καταπολέμηση της «καούρας» του στομάχου δημιουργούν μεγαλύτερα προβλήματα

16 SAFE

όταν διακοπεί η χρήση τους με αποτέλεσμα να εγκλωβίζουν τους ασθενείς σε μια διά βίου χρήση. • Κανένα από τα πολλά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τα γηρατειά δε μπορεί να σταματήσει την επιδείνωση της νοητικής καθυστέρησης ενώ μερικά μάλιστα, την επιταχύνουν. • Σε αυξημένο βαθμό, αντιβιοτικά φτιαγμένα από ανθρώπους αυξάνουν την ανθεκτικότητα των μικροβίων και τα επίπεδα θνησιμότητας από μολύνσεις μεγαλώνουν από τη στιγμή που ξεκινάμε την προσπάθεια να τις καταπολεμήσουμε με αυτά τα φάρμακα. Άραγε οι φαρμακευτικές εταιρείες δημιουργούν αυτά τα φάρμακα με μοναδικό σκοπό να μας κρατούν άρρωστους και να μας αναγκάζουν να χρησιμοποιούμε ολοένα και περισσότερα από τα επικίνδυνα ελιξίριά τους; Ελπίζω πως όχι, αλλά δε μπορώ και να απορρίψω αυτή τη σκέψη εντελώς. Το ιστορικό τους παραείναι μελανό: αν παίρνεις συνταγογραφούμενα φάρμακα, σχεδόν πάντα καταλήγεις με παρενέργειες, πολλές εκ των οποίων είναι χειρότερες και από την αρχική ασθένεια. Εδώ βρίσκονται και κάποιοι άλλοι κύριοι ένοχοι που έρχονται να προστεθούν στη λίστα: • Τα φάρμακα για τη μείωση της χοληστερίνης στην πραγματικότητα ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ καρδιακή ανεπάρκεια • Τα φάρμακα για την ημικρανία προκαλούν σοβαρούς

Safe Έρευνα πονοκεφάλους • Εισπνευστήρες για το άσθμα μπορεί να οδηγήσουν και σε καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό • Φάρμακα για την αρθρίτιδα μπορούν να προκαλέσουν θανάσιμες μυκητιάσεις και καρκίνο Δυστυχώς, αυτή η λίστα θα μπορούσε να συνεχίζεται για πολύ αλλά ένα από τα πιο τρανταχτά παραδείγματα ήταν το Vioxx, το γνωστό αντιφλεγμονώδες που χορηγήθηκε σε εκατομμύρια ανθρώπους και αργότερα ανακαλύφθηκε ότι διπλασίαζε τον κίνδυνο για καρδιακή προσβολή. Έτσι λοιπόν, 60.000 άνθρωποι πέθαναν πριν αποσυρθεί το εν λόγω φάρμακο από την αγορά και μη νομίζετε ότι δεν υπάρχουν και άλλα παρόμοια επικίνδυνα φάρμακα που μοιράζονται απλόχερα στον κόσμο σαν καραμέλες (και μάλιστα ακριβές) τη συγκεκριμένη στιγμή.

Ας απελευθερωθούμε από το πρότυπο των συνταγογραφούμενων φαρμάκων

α ήθελα όλοι όσοι διαβάζετε το άρθρο αυτό να θυμάστε ότι στο τέλος, το ίδιο το σώμα σας και η απόφασή σας είναι αυτά που χρειάζονται πραγματικά. Αν ο γιατρός σας προτείνει κάποιο φάρμακο, θα είναι καλό πριν το πάρετε να κάνετε μια μικρή έρευνα, διότι από τη στιγμή που το πάρετε, μπορεί να είναι πια αργά. Σιγουρευτείτε ότι γνωρίζετε τις πιθανές παρενέργειες του εκάστοτε φαρμάκου, διαβάστε τις οδηγίες εντός της συσκευασίας και να θυμάστε ότι ακόμα και αν κάποια παρενέργεια καταγράφεται ως σπάνια, παραμένει πιθανό να σας συμβεί. Και να μην ξεχνάτε ότι πολλά, μα πάρα πολλά φάρμακα συχνά χορηγούνται σε μεγάλη ποσότητα και χωρίς λόγο. Οπότε σιγουρευτείτε ότι αποτελούν την έσχατη λύση για εσάς και όχι την πρώτη επιλογή. Για παράδειγμα, όλες οι ακόλουθες περιπτώσεις μπορούν να θεραπευτούν ή να αποφευχθούν με αλλαγές στον τρόπο ζωής αλλά αν πηγαίνετε σε έναν συνηθισμένο γιατρό, το πιθανότερο είναι αν σας χορηγήσει κάποιο επικίνδυνο φάρμακο: • Διαβήτης • Καρδιακή ανεπάρκεια • Υψηλή αρτηριακή πίεση • Αυξημένη χοληστερίνη • Αϋπνία • Κατάθλιψη Καταλαβαίνω ότι χρειάζεται μια ριζική αλλαγή στον τρόπο σκέψης για να συνειδητοποιήσετε ότι το σώμα σας μπορεί να αυτοθεραπευτεί και ότι συχνά τα φάρμακα εμποδίζουν αυτή τη διαδικασία. Παρόλα αυτά πιστεύω ότι εσείς αλλά και η κοινωνία σαν σύνολο είστε έτοιμοι για να το δεχτείτε. Πηγή: www.mercola.com SAFE 17

Safe Διατροφή / Γράφει ο Βασίλης Φραντζολάς, Food Policy M.Sc.

Αμφισβητούμενο το όφελος από τις Φυτοστερόλες

18 SAFE

Safe Διατροφή

ριν από 2 περίπου χρόνια μια φίλη γιατρός στον Καναδά μου ανέφερε ότι ένα πολύ γνωστό προϊόν το οποίο κυκλοφορεί στην Ελλάδα και περιέχει φυτοστερόλες οι οποίες, ως γνωστόν υποστηρίζεται ότι κατεβάζουν αποτελεσματικά την χοληστερίνη, εκεί δεν είχε πάρει ποτέ άδεια κυκλοφορίας (σε μία χώρα που θεωρείται ότι έχει ίσως την καλύτερη ιατρική στον κόσμο). Ψάχνοντας τους λόγους της απαγόρευσης κυκλοφορίας, η έρευνα αποκάλυψε στοιχεία που είναι ανησυχητικά. Από μελέτες που έγιναν το 2000 σε ποντίκια στα εργαστήρια του Κέντρου Ελέγχου Διατροφής του Υπουργείου Υγείας του Καναδά, βρέθηκε ότι οι μεμβράνες των κυττάρων χάνουν ένα μέρος από την ελαστικότητά τους και γίνονται δύσκαμπτες όταν φυτοστερόλες, προσλαμβανόμενες μέσω της διατροφής, εισέρχονται στην κυκλοφορία του οργανισμού (Journal Nutrition 2000 May; 130(5):1166-78). Αυτό αποδίδεται στην παρατήρηση ότι οι φυτοστερόλες αντικαθιστούν ένα μέρος από την χοληστερόλη που βρίσκεται στην μεμβράνη των κυττάρων, μειώνοντας έτσι την ελαστικότητά τους και αυξάνοντας, κατά συνέπεια, τον αριθμό των αιμορραγικών εγκεφαλικών. Παρά το ότι η διενέργεια παρόμοιων ερευνών σε ανθρώπους δεν μπορεί να γίνει, για λόγους ιατρικής δεοντολογίας, το Υπουργείο Υγείας του Καναδά στην ενημερωτική ανακοίνωση που εξέδωσε στις 3 Οκτωβρίου του 2001 - η οποία συνεχίζει να ισχύει μέχρι σήμερα- αναφέρει ότι το προϊόν Becel Proactiv της εταιρείας Unilever δεν έχει λάβει έγκριση κυκλοφορίας από το Υπουργείο Υγείας του Καναδά επειδή “...οι φυτοστερόλες πιθανόν να προκαλούν πρόβλημα υγείας σε έγκυες γυναίκες, παιδιά αλλά και σε άτομα με προδιάθεση αιμορραγικού εγκεφαλικού”. Ως γνωστόν, το προϊόν Becel Proactiv έχει λάβει έγκριση κυκλοφορίας από την Ε.Ε. αλλά με μία διαδικασία εγκρίσεως η οποία σήμερα έχει αλλάξει κατά τρόπο που καθιστά την έγκριση

παρόμοιων λειτουργικών προϊόντων πιο σύνθετη και δύσκολη.

Πόσο μειώνουν τελικά οι φυτοστερόλες την χοληστερίνη;

Οι φυτοστερόλες είναι ουσίες φυτικής προέλευσης οι οποίες έχουν την ίδια σχεδόν χημική δομή με την χοληστερόλη, βρίσκονται δε σε μικρές ποσότητες σε διάφορες καθημερινές φυτικές τροφές. Έχει παρατηρηθεί ότι όταν καταναλώνονται σε μεγάλες ποσότητες (2-3gr την ημέρα), δηλ. 10 ή και 15 φορές περισσότερο από μία φυσιολογική πρόσληψη (200mg) ανταγωνίζονται με την χοληστερίνη αποτρέποντας έτσι μερική μείωση της απορρόφησής της κατά 5 έως και 20%. Θα άξιζε λοιπόν, παραβλέποντας ίσως τις αρνητικές επιπτώσεις που αναφέρονται παρακάτω, να λαμβάνουμε πρόσθετες φυτοστερόλες εάν όμως η μείωση της χοληστερίνης διαρκούσε τουλάχιστον για 2, 3 η 5 χρόνια, ένα διάστημα που όλοι καταλαβαίνουμε ότι είναι απαραίτητο για να σημειωθεί κάποια μείωση του κινδύνου για εμφάνιση στεφανιαίας νόσου. Και όμως, έχει βρεθεί ότι η μείωση της χοληστερίνης στο αίμα μετά από διάστημα ενός έτους σχεδόν μηδενίζεται, φθάνοντας μόλις στο 4%. Ενώ δηλαδή μετά από τις 4-5 πρώτες εβδομάδες καταγράφεται μείωση της χοληστερίνης κατά 15% η και 20%, σταδιακά η μείωση αυτή μετά από διάστημα ενός έτους καταλήγει να γίνεται σχεδόν μηδενική. Φαίνεται δηλαδή, με απλά λόγια, ότι ο οργανισμός “ξεγελιέται” στην αρχή με τις φυτοστερόλες, αλλά μετά, συνεχίζει σιγά-σιγά να απορροφά και πάλι κανονικά την χοληστερίνη όπως και προηγουμένως. Την μείωση αυτή σε 4% έχει ανακοινώσει με μελέτη της το 2003 η ίδια η παρασκευάστρια εταιρεία Unilever, στο έγκυρο Ευρωπαϊκό περιοδικό Διατροφής (European Journal of Clinical Nutrition 2003, 57, 681–692) μετά από έρευνα που σχεδιάστηκε και διάρκεσε 12 μήνες με συμμετοχή επιστημόνων της Unilever Health Institute (HFJ Hendriks et al, 2003). Ακόμη μικρότε-

ρη μείωση (μηδέν) της χοληστερίνης βρήκε πενταετής μελέτη των Wolfs et al (2006) σε έρευνα που έγινε μεταξύ 4.505 ατόμων οι οποίοι ελάμβαναν επαλειφόμενες μαργαρίνες ενισχυμένες με φυτοστερόλες. Με σχεδόν μηδενική μείωση τελικά της χοληστερίνης (αντί του γνωστού “αποτελεσματική μείωση 10 έως 15%”) υπάρχει λόγος να καταναλώνουμε πρόσθετες φυτοστερόλες. Δυστυχώς όχι. Αντίθετα, υπάρχουν βάσιμες υπόνοιες για σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στον οργανισμό.

Αύξηση των επιπέδων φυτοστερόλης στο αίμα.

Αυτή είναι ίσως η αρχή του προβλήματος για όσους λαμβάνουν πρόσθετες φυτοστερόλες. Ο κάθε οργανισμός έχει τον δικό του βαθμό με τον οποίο απορροφά τις φυτοστερόλες (όπως και όλες τις άλλες ουσίες), κάτι όμως που έχει μεγάλη σημασία όταν του παρέχουμε καθημερινά 10 με 15 φορές μεγαλύτερες ποσότητες (2.5003.000 mg) σε σχέση τις ποσότητες που θα έπαιρνε με μία κανονική διατροφή (250-300mg/ημέρα). Σύμφωνα με την μελέτη PROCAM του Γερμανικού πανεπιστημίου Munster τα αυξημένα επίπεδα φυτοστερολών στο αίμα συνδέονται με αύξηση περιστατικών ή θνησιμότητας από στεφανιαία εμφράγματα έως και 300%. Είναι αποδεδειγμένο πάντως ότι η τυχόν σε μεγάλο βαθμό απορρόφηση των φυτοστερολών από τον οργανισμό συνδέεται με εμφάνιση στεφανιαίας νόσου. Γιατί; Απλά, επειδή η φυτοστερόλη είναι πανομοιότυπη με την χοληστερόλη, και έτσι επικάθεται στην αθηρωματική πλάκα, κάτι που θέλουμε βεβαίως να αποφύγουμε με την χοληστερόλη! Έτσι, έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο από μελέτη του Πανεπιστημίου του Ελσίνσκι στη Νορβηγία (J Am Coll Cardiol 2005;45: 1794–801), από τον πλέον ειδικό ερευνητή περί τις φυτοστερόλες φυτοστερόλες καθ. Τ.Α. Miettienen, ότι όσο περισσότερη χοληστερόλη απορροφά ένας οργανισμός, τόσο περισσότερες φυτοστερόλες εισέρχοSAFE 19

Safe Διατροφή νται στην κυκλοφορία (αναμενόμενο λόγω της μεγάλης ομοιότητας) και τόσο περισσότερο τις βρίσκουμε να επικάθονται και συμμετέχουν στην αθηρωματική πλάκα των στεφανιαίων αλλά και των καρωτίδων. Oμοίως, έχει βρεθεί ότι όπως και η LDL-χοληστερόλη επικάθεται στην αορτική βαλβίδα προκαλώντας στένωση της έτσι και οι φυτοστερόλες εισερχόμενες στον οργανισμό συμβάλλουν και αυτές στην εμφάνιση αυτής της πάθησης των βαλβίδων (http://www.jlr.org/ cgi/content/abstract/49/7/1511). Όλα αυτά τα ευρήματα για τις φυτοστερόλες οδήγησαν το 2006 τους μελετητές Patel MD και Paul D. Thompson να διατυπώσουν την άποψη ότι “μεγαλώνει η πιθανότητα οι φυτοστερόλες να αποτελούν ένα νέο κίνδυνο για αθηρωσκλήρυνση».

Σημαντική μείωση των βιταμινών άλφα και βήτακαροτίνης στον οργανισμό.

Λίγοι γνωρίζουν την εξαιρετική συμβολή της άλφα και βήτα-καροτίνης (βιταμίνη Α) στην άμυνα του οργανισμού κατά της ανάπτυξης καρκινικών κυττάρων αλλά και κατά της καρδιαγγειακής νόσου αφού εμποδίζουν την οξείδωση της LDL (κακής χοληστερί-

20 SAFE

νης). Χαρακτηριστικά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Scientific Committee on Food, 28/11/2000) ανέφερε συμπερασματικά ότι “τα άτομα που έχουν στο αίμα υψηλά επίπεδα βήτα-καροτίνης έχουν μικρότερο κίνδυνο για καρκίνο και καρδιαγγειακή νόσο” ενώ το 2003 ανέφερε επιπρόσθετα ότι τα “μονίμως χαμηλά επίπεδα της βήτα-καροτίνης έχουν επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία που είναι ακόμη παντελώς άγνωστες”. Να σημειωθεί ότι από μελέτες σε Ελληνίδες το1988 και το 1999 βρέθηκε ότι η μείωση των επιπέδων καροτίνης συνδέεται με σημαντική αύξηση κρουσμάτων καρκίνου του μαστού (Br J Cancer 1999Jan;79(1):239 και Cancer. 1988Jan 1;61(1):181-5). Ομοίως, η Ιταλική μελέτη InCHIANTI (09/2008) βρήκε ότι ιδίως σε άτομα άνω των 65 ετών τα χαμηλά επίπεδα βήτα-καροτίνης στο αίμα αποτελούν έναν ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου θανάτου. Όμως, σύμφωνα με έκθεση της EU Scientific Committee on Food (όπως και με πάρα πολλές άλλες σχετικές μελέτες) η κατανάλωση πρόσθετων φυτοστερολών μειώνει την βήτα-καροτίνη κατά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό 33.3% και την ακαροτίνη κατά 17.5%. Επομένως και με δεδομένο ότι για να αυξηθούν τα

επίπεδα της καροτίνης πρέπει να καταναλώνονται ειδικές τροφές (π.χ. βερίκοκα, πιπεριές, πεπόνι) είναι προφανές ότι από την κατανάλωση πρόσθετων φυτοστερολών επέρχεται τελικά μία απρόοπτη γενικής έκτασης ζημιά στον οργανισμό.

Συμπέρασμα

Είναι μάλλον σουρεαλιστικό να προσπαθούμε να μειώσουμε τα επίπεδα της χοληστερίνης στο αίμα κατά 3% η 4% καταναλώνοντας καθημερινά πρόσθετες “μη φυσιολογικές” τροφές όταν με φυσικές τροφές μπορούμε να πετύχουμε τον επιδιωκόμενο στόχο που δεν είναι άλλος από την μείωση του κινδύνου θνησιμότητας από στεφανιαία νόσο. Π.χ. με κατανάλωση 2 μερίδων λιπαρών ψαριών την εβδομάδα ή 300-500mg/ημέρα ωμέγα-3 από ιχθυέλαια μειώνεται κατά 36% η θνησιμότητα από στεφανιαία νόσο, σύμφωνα με μετα-ανάλυση δημοσιευμένη το 2006 από τον καθ. D. Mozaffarian του Harvard Medial School! Όσοι τυχόν επιθυμούν να επικοινωνήσουν με τον συντάκτη του άρθρου μπορούν να απευθυνθούν στη e-διεύθυνση: nutrisos@gmail.com

SAFE 21

Safe Health / Γράφει ο Μηνάς Ε. Ρηγάτος, Χειρουργός Οδοντίατρος - Ομοιοπαθητικός

Το οδοντιατρικό αµάλγαµα και οι επιπτώσεις του στην ανθρώπινη υγεία

πό τις πρώτες κιόλας εμφράξεις µε αµάλγαµα σε δόντια ασθενών, οι οδοντίατροι άρχιζαν να υποψιάζονται ότι ο υδράργυρος (τον οποίο περιέχει το Οδοντιατρικό αµάλγαµα) θα μπορούσε να προκαλέσει χρόνια προβλήματα υγείας! Το 1984, ιδρύθηκε η Διεθνής Ακαδημία Τοξικολογίας και Στοματικής Ιατρικής µε σκοπό να μελετήσει εκτός των άλλων, τις χρόνιες επιπτώσεις που έχει στην ανθρώπινη υγεία το Οδοντιατρικό αµάλγαµα. Τι είναι τα µαύρα σφραγίσματα; Είναι ένα αµάλγαµα (μείγμα) που αποτελείται από υδράργυρο, άργυρο, χαλκό, κασσίτερο και λίγο ψευδάργυρο. Τι συμβαίνει κατά την παραμονή των µαύρων σφραγισμάτων στη στοματική κοιλότητα; Η παρουσία των 5 παραπάνω διαφορετικών μετάλλων στη σύνθεση του Οδοντιατρικού αµαλγάµατος έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία γαλβανικών ρευμάτων (ηλεκτρικό ρεύμα), δηλαδή τη συνεχή διάλυση των παραπάνω μετάλλων, τα οποία υπό τη μορφή ιόντων (διαμέσου της στοματικής κοιλότητας), μολύνουν ολόκληρο τον οργανι22 SAFE

σμό µας. Η δε συνύπαρξη χρυσών δοντιών και εμφράξεων από αµάλγαµα, αυξάνει σε τρομακτικό βαθμό τη διάλυσή τους. Γιατί η συνεχής διάλυση των µαύρων σφραγισμάτων τα καθιστά επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία; Κάθε μαύρο σφράγισμα απελευθερώνει καθημερινά 10 μικρογραµµάρια υδραργύρου στον οργανισμό µας (3.000.000.000.000.000 άτομα υδραργύρου ημερησίως). Τα άτομα αυτά συγκεντρώνονται κυρίως στον εγκέφαλο, τα νεφρά και το συκώτι προκαλώντας τις παρακάτω βλάβες: •Νευρολογικά προβλήματα και παθολογικές διαταραχές του χαρακτήρα (κακή διάθεση χωρίς προφανή αιτία, αϋπνία, κρίση πανικού, σωματική αδυναμία, επιληψία, νοητική σύγχυση, κ.λ.π.) •Προβλήματα μνήμης και συγκέντρωσης. •Ορμονικά προβλήματα όπως δυσλειτουργία του θυρεοειδή και των επινεφριδίων. •Ατροφία του προστάτη και των νεφρών. •Προβλήματα του αναπαραγωγικού συστήματος, όπως

Safe health μειωμένος αριθμός σπερματοζωαρίων και ανικανότητα γονιμοποίησης. •Προβλήματα στο ανοσοποιητικό σύστημα, όπως αρθρίτιδα, Parkinson, Alzheimer, λύκος, σκληροδερμία και διαβήτης. •Αλλεργικές καταστάσεις όπως, αλλεργικό άσθμα, ψωρίαση, και διάφορες δερματίτιδες. •Καρδιαγγειακές καταστάσεις όπως, ταχυκαρδία, αρτηριοσκλήρωση, στηθάγχη, υπέρταση και υπόταση. •Χρόνιες ασθένειες των ματιών όπως, αδυναμία διαχωρισμών χρωμάτων, μυωπία, αστιγµατισµός, καταρράκτης. •Ουλίτιδα, περιοδοντοπάθεια, κακοσμία, μεταλλική γεύση στο στόμα, λευκοπλακία, (προκαρκινική κατάσταση του βλεννογόνου του στόματος), αίσθηση ηλεκτρικών εκκενώσεων στο στόμα, αύξηση τερηδονισμού των δοντιών. Ο κίνδυνος των μαύρων σφραγισμάτων είναι πραγματικός ή επιστηµoνική φαντασία; Μπορεί να συμβεί και σε μένα; Στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρονται πάνω από 60.000 κλινικές περιπτώσεις που η απομάκρυνση των µαύρων σφραγισμάτων από το στόμα των ασθενών, οδήγησε σε πλήρη αποθεραπεία ή σημαντική βελτίωση των ως άνω προβλημάτων υγείας. Θα σας αναφέρουμε ένα πραγματικό κλινικό παράδειγμα ενός νεαρού ατόμου 12 ετών που παρουσιάστηκε στο Ιατρείο µας µε τα παρακάτω προβλήματα: -Υπερτροφική Αιμορραγική Ουλίτιδα µε έντονη κακοσμία. -Αδυναμία συγκέντρωσης στο σχολείο. -Υπερβολική επιθετικότητα απέναντι στους συµµαθητές και στο οικογενειακό περιβάλλον του. -Αϋπνία έως τις 3:00µ.µ. -Υπερτροφικές πυώδεις αμυγδαλές. -Πόνους στα κόκαλα των ποδιών το βράδυ, που χειροτέρευαν µε κρύο και υγρό καιρό. Μετά από Οδοντιατρική εξέταση και λήψη ιατρικού ιστορικού της μητέρας και του νεαρού, διαπιστώθηκε ότι το στόμα τους ήταν γεμάτο από µαύρα σφραγίσματα. Η μητέρα ανέφερε ότι όλες οι εμφράξεις είχαν γίνει πριν την εγκυμοσύνη της. Είναι προφανές ότι κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ο υδράργυρος είχε διαπεράσει τον πλακούντα και είχε μολύνει το βρέφος. Η παρουσία του παραπάνω μετάλλου στο στόμα του νεαρού, είχε επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την κατάσταση της υγείας του. Η παραπάνω κλινική εικόνα που περιγράφουμε, αντιστοιχεί στο Ομοιοπαθητικό φάρμακο Μercurius Solibilis (υδράργυρος). Η πλήρης θεραπεία των συµπτωµάτων του νεαρού έγινε μετά από την αντικατάσταση όλων των µαύρων σφραγισμάτων µε σύγχρονες εμφράξεις από Composite (λευκά σφραγίσματα) και τη χορήγηση του παραπάνω φαρμάκου για 1 περίπου χρόνο. SAFE 23

Safe Traditional Therapies / Σοφία Παπαδοπούλου, Χημικός, Πρόεδρος ΕΛ.Ε.Μ.Ε.Ε.Α.*

[Παραδοσιακές θεραπείες]

*(Ελληνική Εταιρεία Μελέτης & Εφαρμογής της Επιστήμης της Αγιουρβέδα)

Αγιουρβέδα: Η επιστήμη της ζωής

άνθρωπος, μέσα στο μεγαλείο της ύπαρξης του και «τυφλωμένος» από τη μοναδικότητα της υψηλής νοημοσύνης του, συχνά ξεχνάει ότι μέσα στον κόσμο των υπάρξεων δεν είναι παρά μία από τις πολλές μικροσκοπικές φυσαλίδες ζωής, και ότι το μέγεθος της ομορφιάς ολόκληρης της ύπαρξής του έγκειται στο γεγονός ότι ο ίδιος αποτελεί μία επιτομή της φύσης: όλες οι λεπτομέρειες της φύσης είναι καταγεγραμμένες στα κύτταρα του, τα οποία στην ουσία αποτελούνται από τα ίδια βασικά στοιχεία - Γη, Νερό, Φωτιά, Αέρα και Αιθέρα - τα οποία συνθέτουν όλα ανεξαιρέτως τα υλικά. Πιο συγκεκριμένα: Η Γη, χαρακτηριστικό της οποίας είναι η σταθερότητα, εκδηλώνεται στον άνθρωπο ως οστά, δόντια, κύτταρα, και ιστοί. Το νερό, χαρακτηριστικό του οποίου είναι η κίνηση ή ροή, εκδηλώνεται στα κάθε είδους υγρά του οργανισμού – το αίμα, τη λέμφο, κ.λπ. – και αποτελεί το μέσο μεταφοράς της ενέργειας, των ορμονών, των άχρηστων ουσιών, ενώ παράλληλα ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματος. Η φωτιά, χαρακτηρίζει τις αλλαγές του 24 SAFE

υλικού κόσμου και με τη βοήθειά της μετασχηματίζεται η κατάσταση της ύλης (για παράδειγμα, η συμπύκνωση και η εξάτμιση) - είναι η θερμότητα που αναπτύσσεται μέσα στο σώμα και καίει και μετατρέπει την τροφή σε λίπος ή σε ενέργεια, η οποία συγκρατεί δεμένα μεταξύ τους τα άτομα των μορίων μας. Ο αέρας, χαρακτηριστικό του δυναμισμού, βοηθά τη φωτιά να κάψει. Η αεριώδης μορφή της ύλης (οξυγόνο) αποτελεί τη βάση όλων των αντιδράσεων για την πραγματοποίηση των οποίων είναι απαραίτητη η μεταφορά ενέργειας, για παράδειγμα οι οξειδώσεις που λαμβάνουν χώρα μέσα στον οργανισμό μας. Ο αιθέρας χαρακτηρίζει το Χώρο μέσα στον οποίο υπάρχει το σώμα: όπως ακριβώς και στον εξωτερικό χώρο, η έκταση είναι και εδώ απεριόριστη, εάν σκεφθεί κανείς ότι τα άτομα είναι μόνο 0,00001 φορτισμένα σωματίδια, ενώ το υπόλοιπο 0,99999 είναι κενότητα. Ένας από τους πολλούς πανάρχαιους Ινδικούς κανόνες αναφέρει ότι πρέπει να «αναγνωρίσουμε αυτό το γεγονός ως κύριο παράγοντα που καθορίζει την υγεία όλων των υπάρξεων».

Η Αγιουρβέδα, για παράδειγμα, η οποία στην κυριολεξία σημαίνει «Επιστήμη (Veda) της ζωής (Ayu)» ισχυρίζεται ότι αυτά τα πέντε στοιχεία συνδυάζονται μεταξύ τους σε ζεύγη, δημιουργώντας έτσι τρεις ισχυρές δυνάμεις/αλληλεπιδράσεις που ονομάζονται «Dosha». Η ισορροπία αυτών των ζευγών, τόσο μεμονωμένα όσο και μεταξύ τους, αποτελεί το κλειδί για την ισορροπία του νου και του σώματος. Vata: Με κυρίαρχο το στοιχείο του αέρα, το Vata χαρακτηρίζει το ζεύγος «αέρα και αιθέρα». Εδρεύει κυρίως στο κόλον και δευτερευόντως στα αυτιά, τα οστά, τα έντερα και το δέρμα. Σε φυσικό επίπεδο, το Vata ελέγχει την κίνηση, την αναπνοή, τις αισθητήριες λειτουργίες όπως για παράδειγμα την αίσθηση της αφής και την κινητική λειτουργία όπως νευρικά ερεθίσματα, εκκρίσεις, απεκκρίσεις κλπ., ενώ σε ψυχολογικό επίπεδο την ζωτική ορμή, τις σκέψεις και το άγχος.Υπερβολικά υψηλό Vata μπορεί να προκαλέσει: υψηλή αρτηριακή πίεση, ερεθισμό των νεύρων, προβλήματα με αέρια, σύγχυση και αίσθημα ανεπάρκειας, καθώς και συμφόρηση, δυσκοιλιότητα, απώλεια ακοής, (συναισθηματική)

Safe Traditional Therapies αδιαφορία, κλπ. Pitta: ενέργεια που χαρακτηρίζεται από την αλληλεπίδραση των στοιχείων της φωτιάς και του νερού, με κυρίαρχη τη δύναμη της φωτιάς. Το Pitta εκδηλώνεται κυρίως στο λεπτό έντερο, το στομάχι, τους ιδρωτοποιούς αδένες, τα ένζυμα, τις ορμόνες, τις χημικές ουσίες του εγκεφάλου που συνδέονται με τις παρορμήσεις, το λίπος, τα μάτια, και το δέρμα. Σε φυσικό επίπεδο, το Pitta ελέγχει το μεταβολισμό, την απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών, τη θερμοκρασία του σώματος, το χρώμα του δέρματος, τη λάμψη των ματιών, ενώ σε ψυχολογικό επίπεδο συνδέεται με την κατανόηση, την αντίληψη, την ευφυΐα, και συναισθήματα όπως ζήλεια, θυμό, ανταγωνισμό, κλπ. Υπερβολικά υψηλό Pitta ή φωτιά προκαλεί έλκη, δερματικά προβλήματα, ορμονικές διαταραχές ή διατάραξη της ισορροπίας. Από την άλλη, υπερβολικά χαμηλό Pitta συμβάλλει στον αργό μεταβολισμό, μείωση της αντίληψης/κατανόησης, νοητική και πνευματική βραδύτητα, λήθαργο. Kapha: αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης των στοιχείων του νερού και της γης. Με επικρατέστερη τη δύναμη του νερού, στην ουσία το Kapha αναμιγνύει και ομογενοποιεί τα στοιχεία της γης και του νερού, τόσο μεταξύ τους όσο και με όλα τα υπόλοιπα στοιχεία. Υπό αυτή την έννοια, θεωρείται ισορροπιστική δύναμη. Βρίσκεται κυρίως στο κεφάλι, το στήθος, το στόμα, το λαιμό, τη μύτη, τα ιγμόρεια, το στομάχι, τις αρθρώσεις, το κυτταρόπλασμα, το πλάσμα, και σε όλες τις υγρές εκκρίσεις του σώματος, για παράδειγμα τις βλέννες. Στερεοποιεί το σώμα και αποτελεί υλικό της φυσικής δόμησης του οργανισμού, λιπαίνει τις αρθρώσεις, επουλώνει τις πληγές, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα. Σε φυσικό επίπεδο, το Kapha ελέγχει τη σταθερότητα, υπό την έννοια ότι διατηρεί την αντοχή του σώματος, συμβάλλει στην ανάπτυξη και εξέλιξη, ενώ σε ψυχολογικό επίπεδο συνδέεται άμεσα με το μνημονικό, τη συνέπεια, 26 SAFE

την απληστία, τις προσκολλήσεις, την κτητικότητα, την ηρεμία, την αγάπη, και τη συγχώρεση. Υπερβολικά υψηλό Kapha προκαλεί συμφόρηση λόγω συγκέντρωσης βλεννών στα ιγμόρεια, τη μύτη, τους πνεύμονες καθώς και νοητική ακαμψία (επιμονή), ψυχρές σκέψεις και αίσθημα μειονεξίας. Το Kapha μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή του βλεννογόνου του στομάχου προκαλώντας καούρες, ξηρότητα της αναπνευστικής οδού, αδυναμία εστίασης της σκέψης, έλλειψη συγκέντρωσης.

Τα Dosha είναι βιο-ενέργειες ή ιδιοσυγκρασίες που, ανάλογα με το ποιο από τα τρία κυριαρχεί, καθορίζουν τον «τύπο» του ατόμου. Επιπλέον, η Αγιουρβέδα ισχυρίζεται ότι αν και όλοι οι άνθρωποι ταξινομούνται ανάλογα με το ποιο από τα παραπάνω Dosha υπερισχύει στον καθένα, το κάθε άτομο ξεχωριστά χαρακτηρίζεται από μία μοναδικότητα, η οποία οφείλεται σε ένα περίεργο και απαράμιλλο αναλογικό συνδυασμό των πέντε στοιχείων των τριών βιο-ενεργειών που αναφέρονται παραπάνω. Αυτός ο μοναδικός και απαράμιλλος συνδυασμός ξεκινά τη στιγμή της

σύλληψης του ατόμου, και συνθέτει το πλαίσιο μέσα στο οποίο το άτομο ζει και κινείται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Έτσι, φαίνεται να έχει βάση ένα αρχαίο ρητό που λέει, «η κύρια φύση του ατόμου δεν αλλάζει ποτέ». Αποτελεί τη μοναδική σύσταση της φυσικής, νοητικής και πνευματικής δομής του κάθε ατόμου. Στην Αγιουρβέδα, αυτή η έμφυτη, βασική, μοναδική μορφή ονομάζεται «Prakriti» (βασική φύση) του ατόμου, και χαρακτηρίζει την τέλεια ισορροπία της δημιουργίας. Ωστόσο, αυτή η Prakriti υφίσταται συνεχείς αναστατώσεις και διαταράξεις - όλοι οι περιβαλλοντικοί παράγοντες από τη φύση τους προσθέτουν ή απομακρύνουν στοιχεία με αποτέλεσμα να διαταράσσεται μία από τις διαστάσεις ατόμου, κατάσταση που ονομάζεται «Vikruti». Όσο πιο διαταραγμένη είναι η «Vikruti» (αρνητική επίδραση επί των Dosha) ενός ατόμου, τόσο πιο πολύ επηρεάζεται η Prakriti του ατόμου αυτού (έμφυτη σύνθεση των dosha), και τόσο πιο δυσάρεστα αισθάνεται το άτομο - όταν δε, το κενό που δημιουργείται καταλήξει να γίνει αφόρητο, το άτομο αρρωσταίνει, σωματικά ή συναισθηματικά, και ουσιαστικά, ο αγιουρβεδικός όρος «διατάραξη της ισορροπίας» χρησιμοποιείται μέσα σε αυτό το πλαίσιο. Η Αγιουρβέδα περιέχει και χρησιμοποιεί όλα τα θεραπευτικά μέτρα που σχετίζονται με τη φυσική, νοητική, κοινωνική και πνευματική αρμονία. Η προσέγγιση στη φυσική υγεία, τη νοητική διαύγεια και την πνευματική πλήρωση, τις νοητικές σκέψεις ή τα συναισθήματα είναι εξίσου σημαντική με τα συμπτώματα και τις ασθένειες του φυσικού σώματος - με μία κουβέντα, οι φυσικές ασθένειες δεν είναι τίποτε άλλο παρά η εκδήλωση κάποιας νοητικής/συναισθηματικής διαταραχής ή ανισορροπίας. Μας διδάσκει πολλά από το πώς να διατηρήσουμε την υγεία μας ως το πώς θα έχουμε μια «στάση ζωής» που θα μας πάει πιο… ψηλά.

Safe Στα ψιλά γράμματα...

Σκάνδαλο με τη νέα γρίπη!

οβαρότατες καταγγελίες για τον τρόπο χειρισμού της νέας γρίπης, «που έθεσε σε κίνδυνο τη ζωή των ανθρώπων», διατυπώνει με συνεντεύξεις του σε διεθνή έντυπα και δίκτυα ο επικεφαλής της επιτροπής Υγείας του Συμβουλίου της Ευρώπης, επιδημιολόγος Βόλφγκανγκ Βόνταργκ. Δεν διστάζει μάλιστα να υποστηρίξει ότι ένα από τα εμβόλια, το Obta flu, παρασκευάστηκε από τη Novartis «σε βιο-αντιδραστήρα από καρκινικά κύτταρα». Φωνή σε μια ικανή ομάδα επιστημόνων που εξαρχής είχαν εκφράσει επιφυλάξεις για το εύρος και τη σοβαρότητα της νέας γρίπης, η οποία έγινε πανδημία, αλλά και την ασφάλεια του εμβολιασμού, δίνει ο επιδημιολόγος, πρώην μέλος του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος Γερμανίας και ο πιο υψηλόβαθμος αξιωματούχος Υγείας του Συμβουλίου της Ευρώπης, Βόνταργκ. Σε συνέντευξή του στη βρετανική «Sun» είχε μιλήσει για «πλασματική πανδημία, ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα του αιώνα», στο δίκτυο «Αλ Τζαζίρα» κατηγόρησε φαρμακοβιομηχανίες ότι επηρέασαν τους αξιωματούχους στην Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) και στην κυριακάτικη γαλλική εφημερίδα «Humanite» μαζί με όλα αυτά ονόμασε τουλάχιστον μια εταιρεία, καταλογίζοντάς της παρασκευή εμβολίου με μη ενδεδειγμένη τεχνική, αν και με έγκριση από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Φαρμάκου, το θεσμό που αποφασίζει αν ένα εμβόλιο θα βγει στην αγορά. Ο Βόνταργκ ισχυρίζεται ότι «το εμβόλιο της εταιρείας Novartis παρασκευάστηκε σε βιο-αντιδραστήρα από καρκινικά κύτταρα. Μια τεχνική που ουδέποτε είχε χρησιμοποιηθεί μέχρι τώρα». Αφού εξηγεί τη διαδικασία παρασκευής, ο Γερμανός γιατρός σημειώνει: «Δεν αποκλείεται, πρωτεΐνες που έμειναν από καρκινικό κύτταρο, παρούσες στο εμβόλιο που παρασκευάζεται σε βιο-αντιδραστήρα, να προκαλέσουν όγκο στον εμβολιασμένο». Οταν ερωτάται περί ποίου εμβολίου ομιλεί, ο Βόνταργκ απαντά: «Obta flu». Η Novartis δεν είχε τοποθετηθεί μέχρι πρόσφατα. Μια άλλη εταιρεία όμως, η GlaxoSmithKline, απαντώντας εμμέσως στους ισχυρισμούς Βόνταργκ ότι οι βιομηχανίες φαρμάκου επηρέασαν και ουσιαστικά οδήγησαν την ΠΟΥ να κηρύξει πανδημία, τους χαρακτήρισε «παραπλανητικούς και αβάσιμους». Εκπρόσωπος της ΠΟΥ, εξάλλου, ο Αφαλούκ Μπατιασέβι, είπε στο «Αλ Τζαζίρα» ότι «η παροχή ανεξάρτητων συμβουλών στα κράτη-μέλη είναι πολύ σημαντικό έργο για την ΠΟΥ, που το αντιμετωπίζει με σοβαρότητα, επαγρυπνώντας να μην επηρεαστεί από συμφέροντα». Αν οι καταγγελίες του Βόλφγκανγκ Βόνταργκ διατυπώνονταν σε εθνικό επίπεδο, θα έχρηζαν εισαγγελικής παρέμβασης. Στην Ευρώπη, όμως, η μόνη προγραμματισμένη ενέργεια είναι η συζήτηση που θα γίνει σε έκτακτη συνάντηση του Συμβουλίου της Ευρώπης εντός του μηνός. Πηγές: www.humanite.fr, aljazzera.net, www.fox.news.com, e-net

SAFE 27

Safe Διατροφή/ Dr Naomi Salmon, Department of Law, University of Wales, Aberystwyth - The Food Magazine (Issue 83)

[Νανοτεχνολογία]

Το μέγεθος μετράει όταν μιλάμε για νάνο! Η δόκτωρ Ναόμι Σάλμον εξερευνά τα μικροσκοπικά σωματίδια της νανοτεχνολογίας και τον τρόπο με τον οποίο τα χρησιμοποιεί η βιομηχανία για να δημιουργήσει το δικό της κατάλογο διατροφής.

βιοτεχνολογία τροφίμων και γεωργίας δύσκολα μπορεί να χαρακτηριστεί ξεπερασμένη, αλλά ήδη, οι γιγάντιοι σύλλογοι που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της βιομηχανίας τροφίμων, έχουν περάσει με ενθουσιασμό, στο νέο στάδιο της τεχνολογικά εισαγόμενης επανάστασης στο χώρο αυτό. Μέσα στην επόμενη ή έστω τη μεθεπόμενη δεκαετία, είναι πιθανό μια ολόκληρη νέα γενιά «ευγενών» τροφών να βρει το δρόμο της προς το «καθημερινό μας πιάτο». Κάποιοι σχολιαστές ήδη προειδοποιούν για τον κίνδυνο που υπάρχει, η νανοτεχνολογία να μεταμορφώσει ολοκληρωτικά το τοπίο παραγωγής και κατανάλωσης τροφίμων. Τα διάφορα μέλη εκστρατειών, η Ομάδα Δράσης για τη Διάβρωση, την Τεχνολογία και τη Συγκέντρωση (ETC) έχει εκφράσει αυτή την άποψη με έντονο τρόπο: «Μέσα στα επόμενα είκοσι χρόνια, τα αποτελέσματα των μεγεθών να28 SAFE

νοκλίμακας σε αγρότες και τροφές θα υπερβούν αυτά της εκμηχάνισης των καλλιεργειών ή της Πράσινης Επανάστασης».

Το μέγεθος μετράει

Στην ουσία, οι εμπορικές νανο-τεχνολογίες αποτελούν τεχνολογίες που με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο εκμεταλλεύονται συγκεκριμένες ιδιότητες των υλικών σε κλίμακα νάνο. Το μειωμένο μέγεθος μορίων μπορεί να τροποποιήσει σημαντικά τα βασικά χαρακτηριστικά μιας ουσίας συμπεριλαμβανομένης της δύναμης της, της χημικής αντιδραστικότητάς της, της ηλεκτρικής αγωγιμότητάς της, του μαγνητισμού της, ακόμα και του χρώματός της. Ο χρυσός για παράδειγμα, μετατρέπεται από κίτρινος (σε μακροσκοπική μορφή) σε κόκκινο, όταν τοποθετείται σε διάλυμα, και έχει μέγεθος νανο-σωματιδίου, ενώ οι νανοσωληνίσκοι άν-

Safe Διατροφή θρακα έχει αποδειχτεί ότι εμφανίζουν σχεδόν απίστευτες μηχανικές και ηλεκτρικές ιδιότητες.

Τοξικότητα

Ενώ κάποιες ιδιότητες νανο-σωματιδίων, που σχετίζονται άμεσα με το μέγεθος, μπορεί να φαίνεται ότι είναι εμπορικά χρήσιμες, το μειωμένο μέγεθος των σωματιδίων ωστόσο, μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να σχετίζεται με αυξημένη τοξικότητα. Πάντως, παρόλο που οι κλινικές συνέπειες της έκθεσης σε μηχανικά νανο-σωματίδια(NPs) προς το παρόν παραμένουν αβέβαιες και δυσνόητες, στοιχεία για την παθογόνο συμπεριφορά κάποιων κατηγοριών NPs έχουν αρχίσει να καταχωρούνται στην επιστημονική βιβλιογραφία. Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature Nanotechnology ανακάλυψε ότι οι νανοσωληνίσκοι άνθρακα εμφανίζουν κάποιες ιδιότητες παρόμοιες με αυτές του αμίαντου, όταν εισάγονται σε ποντίκια. Μέχρι σήμερα, η πλειοψηφία της έρευνας έχει επικεντρωθεί στη συμπεριφορά και την τοξικότητα των NPs που εισπνέουμε. Παρόλα αυτά, υπάρχουν και πολλοί άλλοι δρόμοι μέσω των οποίων τα μόρια σε νανοκλίμακα θα μπορούσαν να μπουν στο σώμα, ασφαλώς βέβαια, μέσω της τροφικής αλυσίδας. Ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι οι ερευνητές έχουν ανακαλύψει ότι από τη στιγμή που τα NPs μπουν στο σώμα, το μικρό τους μέγεθος, τους επιτρέπει να μετακινούνται συνεχώς στο σώμα και έτσι να εισβάλλουν σε κύτταρα, να διασχίζουν κυτταρικές μεμβράνες και να μετακινούνται κατά μήκος των αξόνων και των δενδριτών που συνδέουν τους νευρώνες. Κάποια NPs φαίνεται να είναι ικανά να διασχίσουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό κάτω από ορισμένες συνθήκες.

Τροφές και σχετικά προϊόντα.

Μια αναφορά από το Friends of the Earth (Φίλοι της Γης), με τίτλο: «από το εργαστήριο στο πιάτο μας», ξεκινά με τον ισχυρισμό ότι: «λόγω απουσίας υποχρεωτικών αναγραφόμενων ενδείξεων στις συσκευασίες των προϊόντων, δημόσιου διάλογου και νομοθεσίας για τη διασφάλισή τους, τα προϊόντα που δημιουργήθηκαν με τη βοήθεια της νανοτεχνολογίας έχουν εισχωρήσει στην τροφική αλυσίδα». Η αναφορά συνεχίζει και δηλώνει ότι υπάρχουν πάνω από 100 καινοτομίες που έχουν να κάνουν με τη νανοταχνολογία και τις τροφές και έχουν μπει στην παγκόσμια αγορά. Σημαντικό είναι ότι η πλειοψηφία των στοιχείων που καταγράφονται στις λίστες των Φίλων της Γης, δεν αποτελούν τροφές από μόνες τους, αλλά πιο δευτερεύοντα «προϊόντα διατροφής», όπως σύνεργα μαγειρικής και υλικά πακεταρίσματος σχεδιασμένα για να αυξάνουν τη διάρκεια ζωής και να μειώνουν την σπατάλη. Επιπλέον, μαζί με έναν αριθμό από συμπληρώματα υγείας που περιέχουν νανο-συστατικά, η αναφορά αναφέρει και δεκαεφτά ακόμα πρόσθετα, ποτά και τρόφιμα, στα οποία θα μπορούσε να αναγράφεται η ένδειξη «νανο-τρόφιμα». Η πληροφόρηση για προϊόντα

που κυκλοφορούν στο εμπόριο δεν είναι ξεκάθαρη, καθώς δεν υπάρχει χώρος σε κατάλληλο σημείο για την υποχρεωτική αναγραφή πάνω στις συσκευασίες των προϊόντων. Οι πρωταγωνιστές της Βιομηχανίας (συμπεριλαμβανομένης της Unilever, της Nestlι και της Kraft) είναι απασχολημένοι αυτή τη στιγμή καθώς αναπτύσσουν ένα εντυπωσιακό νανο-μενού. Δε θα πάρει καιρό μέχρι οι νανο-τροφές να πάρουν το δρόμο τους και για το δικό μας τραπέζι. Τα προϊόντα που πιθανότατα θα βρουν το δρόμο τους για τα Ευρωπαϊκά σούπερ μάρκετ στο άμεσο μέλλον περιλαμβάνουν: • «λειτουργικές τροφές» όπως οι νανο-κάψουλες, που περιέχουν σημαντικά θρεπτικά συστατικά σε μορφή νανοσωματιδίων και είναι σχεδιασμένες για να αυξήσουν τα οφέλη του διαιτολογίου και την απορρόφηση (νανο-κευτικά)˙ • οι πάστες και τα παγωτά που περιέχουν νανο-σωματίδια γάλακτος, σχεδιασμένα για τη βελτίωση της σύστασης και υφής των τροφίμων, καθώς και την ταυτόχρονη μείωση του περιεχόμενου λίπους • οι νανοκάψουλες εντομοκτόνων, που είναι σχεδιασμένες ώστε να διευκολύνουν και να κάνουν πιο αποτελεσματική την εισαγωγή χημικών θεραπειών στους σπόρους των φυτών ˙ • τα εμβόλια ζώων και τα φάρμακα σε νανοκάψουλες, σχεδιασμένες για μια καλύτερη ή πιο αποτελεσματική απορρόφηση. Παρόλο που τα δύο τελευταία παραδείγματα υπάγονται περισσότερο στην κατηγορία «προϊόντα που σχετίζονται

Αναγραφή ένδειξης κινδύνου για νάνο Έστω ότι η Ευρωπαϊκή πολιτική συνεχίζει να εξελίσσεται στα τωρινά πλαίσια, το καλύτερο που έχουν να ελπίζουν οι καταναλωτές που διαφωνούν (και είναι αντίθετοι με τα νανο-τρόφιμα σε επίπεδο ηθικής και ασφάλειας) είναι η εισαγωγή αυστηρότερων νόμων για την αναγραφή ενδείξεων στις συσκευασίες. Η ομάδα Δράσης για τη Διάβρωση, την Τεχνολογία και τη Συγκέντρωση έχει καλέσει τους ανθρώπους να προσκομίσουν κάποιες από τις ιδέες τους για την αναγραφόμενη ένδειξη κινδύνου και εκατοντάδες έχουν ανταποκριθεί. Αυτά τα λογότυπα αποτελούν μόνο δυο παραδείγματα. Στο κάτω-κάτω, οι καταναλωτές θα πρέπει να μπορούν να ενημερώνονται προτού επιλέξουν τι θα ταΐσουν τον εαυτό τους και τις οικογένειές τους. Δυστυχώς, το θέμα των «νανο-ενδείξεων» αντιμετωπίζει δυσκολίες και η έγκαιρη εισαγωγή μιας κατανοητής, υποχρεωτικής, ευανάγνωστης ένδειξης από το καθεστώς της Ε.Ε. μοιάζει μάλλον απίθανη. SAFE 29

Safe Διατροφή γικής επανάστασης παρουσίαζαν μια αναταραχή στις δραστηριότητες, πρωτοφανή στα χρονικά της δύναμης. Όπως αποδεικνύεται επαρκώς από πολυάριθμα έγγραφα στρατηγικής, αναφορές και δηλώσεις που προέρχονται από εθνικά και Ευρωπαϊκά Κοινοτικά ινστιτούτα, οι διαμορφωτές στρατηγικής τώρα πια αφιερώνουν σημαντικά ποσά ενέργειας για να γεμίσουν τα κενά γνώσεων και ρυθμίσεων. Κέρδος και ασφάλεια βρίσκονται ψηλά στη λίστα και σκοπός είναι η ανάπτυξη μιας πολιτικής νανοτεχνολογίας που να τα συνδέει, το δυνατό συντομότερο.

Το κέρδος διαμορφώνει τη λίστα.

με τις τροφές», παρά αποτελούν προϊόντα διατροφής από μόνα τους, είναι προφανές ότι η πιθανότητα τέτοιες καινοτομίες να οδηγήσουν σε νανο-σωματιδιακά υπολείμματα χημικών εντομοκτόνων και κτηνιατρικών φαρμάκων, που μπορεί να εισχωρήσουν στην τροφική αλυσίδα (και να τη μολύνουν) δε μπορεί να αγνοηθεί.

Η Ευρώπη είναι κάπως επιφυλακτική

Είναι σημαντικό να εκτιμήσουμε ότι, όπως στην περίπτωση με τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα και τροφές, η Ευρώπη καθυστερεί και μένει πίσω από τους κορυφαίους πρωταγωνιστές, όπως είναι οι ΗΠΑ, καθώς το τοπίο της νανο-επανάστασης θολώνει. Ως εκ τούτου, έρχονται και οι επαναλαμβανόμενες διαβεβαιώσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις βιομηχανικές ομάδες ότι η νανοτεχνολογία χρησιμοποιείται ελάχιστα στην παραγωγή τροφίμων και τις διάφορες διαδικασίες σε ολόκληρη την Ε.Ε. Αυτή τη στιγμή, στη Μεγάλη Βρετανία, η έκθεση του καταναλωτή σε νανο-τρόφιμα παραμένει αμελητέα. Αλλά, η (τεχνολογική) επανάσταση είναι παντού τριγύρω και δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο. Το πρόσφατο ιστορικό της Ευρώπης στον τομέα των τροφίμων, δηλώνει ότι η προθυμία των Μελών-Κρατών να επωφεληθούν από ένα γενναίο μερίδιο της παγκόσμιας νανοτεχνολογικής πίτας, έχει αυξηθεί, σε κάποιο βαθμό τουλάχιστον, αγνοώντας την άμεση ανάγκη να κινηθούν προσεκτικά. Πιο αναλυτικά, οι κυβερνήσεις (μεμονωμένα και συλλογικά κάτω από το σύμβολο της Ε.Ε.) είναι πρόθυμες να αποφύγουν μια επανάληψη της ιστορίας των γενετικά τροποποιημένων τροφίμων, η οποία κυριάρχησε στη ζωή της Ευρωπαϊκής βιομηχανίας επιστημών, τη δεκαετία του ‘90. Έτσι, τα τέσσερα πρώτα χρόνια της νανοτεχνολο30 SAFE

Παρόλα αυτά, ακόμα και σε αυτό το πρώιμο στάδιο είναι ήδη ξεκάθαρο πως όταν φτάσουμε στα όρια, το πιθανότερο είναι πως η ασφάλεια θα εκτοπιστεί στη δεύτερη θέση. Αυτός είναι και ο μυστικός λόγος για τον οποίο οι κανόνες ασφάλειας των νανο-τροφίμων είναι πιθανότερο να έχουν χαρακτήρα περισσότερο αντιδραστικό παρά ενεργητικό. Στο κάτω-κάτω, μια αληθινά επιφυλακτική προσέγγιση του θέματος, θα παρεμπόδιζε σημαντικά την ανάπτυξη μιας ακμάζουσας Ευρωπαϊκής αγοράς νανο-τροφίμων. Η ασφάλεια των προϊόντων, ασφαλώς, αποτελεί κυρίαρχο κίνδυνο για τους καταναλωτές αλλά τι γίνεται με τις άλλες, ευρύτερης κλίμακας, κοινωνικές και ηθικές ανησυχίες, οι οποίες είναι πιθανό να δημιουργηθούν εξαιτίας της εφαρμογής νέων τεχνολογιών στο εμπόριο; Δυστυχώς, παρά τις επαναλαμβανόμενες επίσημες παραδοχές για το πόσο

Μόρια μικρού μεγέθους και μεγάλων μπελάδων Η λέξη «νάνο» προέρχεται από την ελληνική λέξη «νάνος» και χρησιμοποιείται στις επιστήμες και την τεχνολογία για να υποδηλώσει μέγεθος: ένα νανομέτρο (nm) ισούται με το ένα εκατομμυριοστό του χιλιοστού (10-9 μέτρα). Η πραγματικότητα των υλικών σε μια τέτοια κλίμακα είναι δύσκολο να γίνει κατανοητή αλλά ίσως μπορεί να μας βοηθήσει ώστε να καταλάβουμε ότι μια αλυσίδα με πέντε ως δέκα άτομα είναι περίπου 1nm (δηλαδή ένα εκατομμυριοστό του χιλιοστού) και μια ανθρώπινη τρίχα έχει διάμετρο περίπου 80.000nm. Είναι γενικά αποδεκτό ότι στα πλαίσια της νανο-επιστήμης και νανο-τεχνολογίας και για λόγους σωστής διαρρύθμισης, η ένδειξη «νάνο» θα πρέπει να υπάρχει σε μεταλλαγμένα (σε αντίθεση με τα φυσικά) σωματίδια που έχουν μέγεθος το πολύ 100nm σε οποιαδήποτε διάσταση τους. Η βιομηχανία τροφίμων θεωρεί ότι μπορεί να βγει μεγάλο κέρδος από αυτά τα μικρά σωματίδια. Αλλά δίχως επαρκή αναγραφή ενδείξεων, πώς θα γνωρίζουν οι καταναλωτές τι γίνεται μέσα στο φαγητό τους;

Safe Διατροφή σπουδαία είναι η ουσιαστική δημόσια δέσμευση και η παροχή συμβουλών με συνεχείς υπενθυμίσεις, ο δρόμος για ένα λαμπρό νανο-μέλλον φαίνεται να έχει, δυστυχώς, ανοίξει. Ήδη, ο διάλογος για τη στρατηγική που θα ακολουθηθεί έχει επηρεαστεί από το λόμπυ εκείνων υπέρ της νανο-τεχνολογίας και έχει υποβιβαστεί σε μια οικονομικά προσανατολισμένη εξισορρόπηση (αβέβαιων) υλικών κινδύνων (για την υγεία του ανθρώπου και το περιβάλλον) και εμπορικών συμφερόντων. Παρά το μοναδική θέση που κατέχει η τροφή στη συνείδηση του καταναλωτή, φαίνεται να μην υπάρχει σχεδόν καθόλου χώρος για να γίνει οποιαδήποτε σωστή εκτίμηση ούτε για την ασφάλεια, ούτε και για την ηθική αυτής της τελευταίας γενιάς νέων τεχνολογιών, πριν τα νανο-τρόφιμα εισχωρήσουν στην αγορά της Ε.Ε. Παρά το γενικό κλίμα αβεβαιότητας, έχουν γίνει διάφορες υποθέσεις˙ το σημείο έναρξης για όλες τις συζητήσεις στρα-

τηγικής είναι ότι η νανο-τεχνολογία έχει πολλά πλεονεκτήματα σε όλους τους τομείς της αγοράς —συμπεριλαμβανομένων και αυτών της γεωργίας και των τροφίμων. Τώρα πια δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η νανο-τεχνολογία θα παίξει κάποιο ρόλο στο μέλλον των τροφών μας – είτε μας αρέσει, είτε όχι. Αλλά η δύναμη του λόμπυ των καταναλωτών δεν θα πρέπει να υποτιμηθεί. Στο κάτωκάτω, παρά τις αρχικές ενστάσεις σε ένα τέτοιο καθεστώς, έχουμε τουλάχιστον κάποιες ενδείξεις στις συσκευασίες γενετικά τροποποιημένων τροφίμων και τροφών στην αλυσίδα των αποθεμάτων μας. Αν οι καταναλωτές διαμαρτυρηθούν αρκετά σύντομα και αρκετά έντονα, οι ισχυροί διαμορφωτές στρατηγικής ίσως αναγκαστούν να υιοθετήσουν μια προσέγγιση, περισσότερο ενεργητική και προσανατολισμένη προς τον καταναλωτή, στη διαχείριση του τομέα των νανο-τροφίμων. Και έτσι η Επανάσταση (των Τροφίμων) συνεχίζεται…

Nανο-πρόσθετα στις τροφές μας

Τα νανο-πρόσθετα τώρα πια, μπορεί να βρεθούν σε αναψυκτικά, παγωτά, λουκάνικα, γαλακτοκομικά προϊόντα, μαργαρίνες και άλλα επεξεργασμένα τρόφιμα. Τα προϊόντα αυτά, δε χρειάζεται να έχουν κάποια ένδειξη ότι περιέχουν νανο-σωματίδια και έτσι οι καταναλωτές είναι αδύνατο να τα αποφύγουν. Παρόλο που, αυτή τη στιγμή, σχετικά λίγα προϊόντα διατροφής περιέχουν νανο-σωματίδια, η αγορά αυτού του είδους θα μεγαλώσει. Ερωτήσεις για την ασφάλεια αυτής της τεχνολογίας πρέπει να γίνουν τώρα, πριν εμφανιστούν και άλλα προϊόντα στα ράφια.

SAFE 31

Safe Voice / Γράφει η Νίκη Τσέκου, δημοσιογράφος - συγγραφέας

Τα νεύρα μου! Ας μη χάσω το χιούμορ μου!

άποιοι φίλοι μου με ζηλεύουν που κοιμάμαι σαν πουλάκι, όταν θέλω να κοιμηθώ. Δεν με ενοχλούν οι συνήθεις θόρυβοι, ούτε το στάξιμο της βρύσης, ούτε ο χτύπος του ρολογιού. Τα λέω αυτά για να μη με περάσετε για νευρικό άτομο που το ενοχλεί ακόμα και ο ήχος από το πέταγμα της μύγας! Προσέχω την υγεία μου! Επιλέγω βιολογικά τρόφιμα και καλλυντικά, δεν πίνω, αποφεύγω τα πολλά λίπη και 32 SAFE

τα γλυκά. Δεν παίρνω φάρμακα με το παραμικρό, μόνο κανένα ομοιοπαθητικό φάρμακο κάπου –κάπου. Γενικά, δεν χαλάω εύκολα τη ζαχαρένια μου, που έλεγε κι ένας μπάρμπας του πατέρα μου που έζησε εκατό χρόνια. Το έχω φιλοσοφήσει το πράγμα και δεν αφήνω το στρες για ψιλοπράγματα να μου χαλάει την υγεία μου! Προσέχω για να έχω! Πήγα στο Κ.Ε.Π πρόσφατα, να πάρω τον Α.Μ.Ε.Α .Έτυχε να έχει πολύ κόσμο και αφού περίμενα αρ-

κετή ώρα στην ουρά, μόλις έφτασε η σειρά μου έπεσε το σύστημα των ηλεκτρονικών υπολογιστών γιατί υπερφορτώθηκε. Έτσι έχασα μισή μέρα, δεν έχασα όμως τη ηρεμία μου, ούτε το χιούμορ μου. Είμαι πολίτης που υπακούω στους νόμους και το Σύνταγμα και χαίρομαι κάθε φορά που ακούω και άλλους να ορκίζονται ότι θα το κάνουν αυτό. Χαίρομαι, επίσης, κάθε φορά που ακούω να μιλάνε για τον πολίτη σαν να είναι

Safe Voice ο κυρίαρχος σ’ αυτόν τον τόπο, αλλά συχνά δεν χαίρομαι καθόλου ως πολίτης. Τον Αύγουστο, ενώ βρισκόμουν σε διακοπές κι έκανα θαλάσσια μπάνια (για την υγεία μου) έφτασε μέσω κινητού το μαντάτο ότι η ΕΥΔΑΠ είχε κολλήσει χαρτί στην πόρτα της πολυκατοικίας που μένω στην Αθήνα, το οποίο έγραφε ότι ο δικός μου μετρητής του νερού γράφει ασυνήθιστα μεγάλη κατανάλωση. Παρακάλεσα τον διαχειριστή να καλέσει τον υδραυλικό της πολυκατοικίας μας, η οποία έχει χτιστεί εδώ και τρία χρόνια, να κοιτάξει τι γίνεται. Ο υδραυλικός διαπίστωσε ότι είχε ραγίσει ένα σωληνάκι στο μετρητή μου που βρισκόταν στο υπέδαφος του πεζοδρομίου μέσα σε ειδικό κουτί, σκεπασμένος με το βαρύ μαντεμένιο σκέπασμα. Διόρθωσε τη βλάβη, χωρίς να πάρει πολλά. Μόνο 20€. Μόλις επέστρεψα ανανεωμένη από τις διακοπές, βρήκα το λογαριασμό της ΕΥΔΑΠ να με περιμένει στην είσοδο και η ανανέωση πήγε περίπατο! Συνήθως πληρώνω γύρω στα 15€ και τα 656€ που έγραφε αυτός ο λογαριασμός, μου έκοψαν τα πόδια. Επικοινώνησα με την ΕΥΔΑΠ και μια ευγενέστατη υπάλληλος μου είπε να περάσω από τα γραφεία της Εταιρίας να το τακτοποιήσουμε το θέμα. Πήρα το μετρό, μετά πήρα το λεωφορείο, περπάτησα και αρκετά, αλλά το χάρηκα, γιατί το περπάτημα κάνει καλό στην υγεία! Αισιόδοξη από φύση, μπήκα στο αρμόδιο γραφείο της ΕΥΔΑΠ. Άλλες ευγενέστατες υπάλληλοι φρόντισαν να γίνει διακανονισμός. Μου έκαναν τη…. χάρη να πληρώσω 304€, σε τρεις δόσεις. Δεν θα χάσω το χιούμορ μου, σκέφτηκα, πλήρωσα την πρώτη δόση και περπατώντας αρκετά (το περπάτημα κάνει καλό), πήγα στη στάση του λεωφορείου, για να πάω στη στάση του μετρό και να γυρίσω στο σπίτι, με τα νεύρα μου σε σχετικά καλή κατάσταση! Έχασα κι άλλα δυο πρωινά για να πληρώσω τις άλλες δύο δόσεις και αισθάνθηκα να με τιμωρούν, λες και πήγα εγώ επίτηδες και άνοιξα το μαντεμένιο καπάκι στο πε-

ζοδρόμιο και έσπασα το μετρητή μου, αλλά δεν έχασα το χιούμορ μου, γιατί πάνω από όλα βάζω την υγεία μου! Λίγες μέρες μετά, χρειάστηκα μια βεβαίωση από τον ΟΑΕΕ Σύρου, όπου ανήκω παρά το ότι μένω στην Αθήνα. Έγραψα την αίτηση, πήγα στο Ταχυδρομείο, την έστειλα ως συστημένο και περίμενα να μου στείλουν τη βεβαίωση ταχυδρομικώς. Πέρασαν αρκετές μέρες, τηλεφώνησα να μάθω τι γίνεται και μου είπαν ότι έλειπε σε άδεια ο αρμόδιος υπάλληλος. Έδειξα κατανόηση. Τι να σου κάνουν και οι υπάλληλοι, σκέφτηκα, μέσα στο γνωστό χάος που επικρατεί στα ασφαλιστικά ταμεία! Μετά το δεύτερο… το τρίτο τηλεφώνημα… αρκετές μέρες μετά, η βεβαίωση έφτασε με ταχυμεταφορά στο σπίτι μου και αισθάνθηκα ως “Ευρωπαίος πολίτης”! Εκεί που λυπήθηκα τους υπαλλήλους, ήταν στο ταμείο ασφάλισης των δημοσίων υπαλλήλων, στην Κόρινθο, όπου πήγα με τον σύζυγό μου ο οποίος είναι ασφαλισμένος εκεί. Ανάμεσα σε σωρούς από σακούλες πλαστικές γεμάτες έγγραφα (σαν από πρόσφατη μετακόμιση) οι ευγενέστατοι υπάλληλοι έκαναν τα αδύνατα δυνατά να εξυπηρετήσουν, παρά το ότι ήταν λίγοι και οι πολίτες που θέλαμε να εξυπηρετηθούμε, πολλοί! Μόνο τα χαρτιά που προσκόμισε ο σύζυγός μου και τα έντυπα που συμπληρώθηκαν εκεί, ήταν ένα παχύ πακέτο, λες και υπογράφαμε τη συμφωνία για τον αγωγό Μπουργκάς –Αλεξανδρούπολη! Αισθάνθηκα τυχερή που δεν είμαι υπάλληλος (για την υγεία μου) και επέστρεψα σπίτι, χωρίς να χάσω το χιούμορ μου! Στο γραμματοκιβώτιο, μου την είχε στήσει η Εφορία. Το εκκαθαριστικό, με ένα σαρκαστικό χαμόγελο, με πληροφόρησε ότι έπρεπε να πληρώσω μερικές χιλιάδες ευρώ, από τα οποία τα μισά περίπου είναι προκαταβολή για τα ενοίκια που ΘΑ εισπράξω την επόμενη χρονιά από ένα μαγαζί που έχω στη Σαντορίνη, από το οποίο όμως δεν εισπράττω ενοίκιο τώρα, αφού είναι ξενοίκιαστο! Δεν ξέρω αν

οι πολίτες σε άλλες χώρες του κόσμου δανείζουν το κράτος τους πληρώνοντας προκαταβολικά για έσοδα που ΘΑ έχουν, αλλά εμένα αυτό μου ταράζει τη γνωστή ηρεμία μου και άθελά μου, μού ξεφεύγουν λόγια που μοιάζουν με αυτά που λένε οι νευρικοί! Για να χαλαρώσω (για την υγεία μου) βγήκα να περπατήσω στο πεζοδρόμιο της οδού Κωνσταντινουπόλεως, κάτω από το Σταθμό Λαρίσης. Είναι ένα φαρδύ πεζοδρόμιο με δέντρα και παγκάκια. Να, σκέφτηκα, που πιάνουν τόπο τα δημοτικά τέλη που πληρώνουμε μαζί με το λογαριασμό της ΔΕΗ. Τα περιττώματα των σκύλων δημιουργούν εικόνα ναρκοπέδιου στο πεζοδρόμιο, αλλά δεν έχασα το χιούμορ μου! Όμως έχασα το χιούμορ μου, όχι για τα πολλά σκουπίδια ανάμεσα στα δέντρα δίπλα στο πεζοδρόμιο σε χώρο του ΟΣΕ, αλλά γιατί ανάμεσα στα σκουπίδια κοιμόντουσαν κάποιοι άνθρωποι!

Σ’ αυτό το παγκάκι, με φόντο τα σκουπίδια, περνούν τις μέρες και τις νύχτες τους κάποιοι άνθρωποι

Πριν λίγο καιρό κοιμόντουσαν μέσα σε εγκαταλελειμμένα αυτοκίνητα εκεί δίπλα στο πεζοδρόμιο. Ρακένδυτοι άνθρωποι, με μικρά παιδιά, είχαν για σαλόνι το πεζοδρόμιο με το παγκάκι, άπλωναν τα ρούχα τους στα δέντρα και έψαχναν στα σκουπίδια για φαγητό. Τώρα τα εγκαταλελειμμένα αυτοκίνητα έχουν φύγει, έχουν μείνει όμως τα σκουπίδια και οι εγκαταλελειμμένοι άνθρωποι εκεί! Δεν τους φωτογράφησα, βέβαια! Φωτογράφησα μόνο τα σκουπίδια και μια κούκλα ανάμεσα σ’ αυτά. Προχώρησα σκεφτική! Χωρίς να το SAFE 33

Safe Voice

Οι κουπαστές για τις πλατφόρμες για τους ανάπηρους, δεν λειτουργούν! Ούτε κυλιόμενες σκάλες υπάρχουν!

Οι πεζοί περνούν ανάμεσα από τα διερχόμενα αυτοκίνητα. Το τμήμα του δρόμου όπου υπάρχει πεζοδρόμιο, φραγμένο από μπάζα!

Μια κούκλα δίπλα στο πεζοδρόμιο περιμένει να την πάρουν αγκαλιά ! 34 SAFE

πολυκαταλάβω έφτασα στο Σταθμό Λαρίσης, όπου έπεσα πάνω σε μια φασαρία. Ένας ναρκομανής νέος είχε κλέψει ένα κουλούρι και άλλοι τον έβριζαν, ενώ άλλοι έβριζαν τον κουλουρά που τσιγκουνεύτηκε ένα κουλούρι. Εγώ δεν έβρισα κανέναν! Τον βλέπω τον κουλουρά κάθε μέρα, σε ζέστες και βροχές, να στέκεται εκεί για να βγάλει το μεροκάματο. Βλέπω κάθε μέρα και νέους ερείπια από τα ναρκωτικά να ζητιανεύουν, λέγοντας ότι τάχα μαζεύουν χρήματα για να βγάλουν εισιτήριο! Το τραίνο έφτασε από Αλεξανδρούπολη, ο Προαστιακός έφτασε από το Κιάτο και οι επιβάτες μπουλούκι, τραβώντας τις βαλίτσες, αφού κατέβηκαν, ανέβηκαν σκαλιά κατευθύνθηκαν προς την είσοδο του Μετρό. Έχει ασανσέρ αυτός ο σταθμός Μετρό, αλλά στον απέναντι δρόμο που είναι 300 μέτρα μακριά και πρέπει να διασχίσει κανείς έναν δρόμο ταχείας κυκλοφορίας με τρία φανάρια, με τις βαλίτσες στα χέρια για να φτάσει εκεί. Γι’ αυτό οι περισσότεροι προτιμούν να κουβαλήσουν τις βαλίτσες στα χέρια και να κατέβουν ή να ανέβουν τις πολλές σκάλες στην είσοδο του Μετρό. Ο Σταθμός του Μετρό στο Σταθμό Λαρίσης, δίπλα στον κεντρικότερο Σταθμό των τραίνων της Ελλάδας, δεν έχει κυλιόμενες σκάλες! Πολλές φορές έχω ακούσει ανθρώπους που ανεβαίνουν αγκομαχώντας τις πολλές σκάλες του Μετρό εκεί, ή που κατεβαίνουν, με τα μπαγκάζια στους ώμους, να βρίζουν! Αρκετοί βρίζουν στα Αγγλικά, ή σε άλλες Ευρωπαϊκές και μη γλώσσες, αφού περνούν πολλοί τουρίστες από τον κεντρικότερο Σταθμό της Ελλάδας, το Σταθμό Λαρίσης! Πλατφόρμες για ανάπηρους υπάρχουν, μόνο που δεν λειτουργούν! Και αν λειτουργούσαν, έτσι όπως είναι τοποθετημένες, οι ράμπες οδηγούν τελικά τον ανάπηρο όχι στο Σταθμό Λαρίσης, αλλά στην απέναντι πλευρά, όπου πρέπει να ανέβει 35 σκαλιά για να βγει στο δρόμο!! Ούτε κυλιόμενες σκάλες υπάρχουν εκεί για τις μανάδες με τα καροτσάκια ή τους επιβάτες με

τα μπαγκάζια! Βγήκα στην απέναντι πλευρά, πήγα και ψώνισα βιολογικά προϊόντα (για την υγεία μου) και φορτωμένη με τις τσάντες προσπάθησα να περάσω από το πεζοδρόμιο και να φτάσω ξανά το Σταθμό Λαρίσης. Αδύνατον! Το πεζοδρόμιο μπροστά από το Δημοτικό Βρεφοκομείο, ήταν κατειλημμένο με σωρούς από μπάζα και είδη υγιεινής που είχαν ξηλώσει και είχαν πετάξει στο πεζοδρόμιο. Οι άνθρωποι εκεί, περπατούν μέσα στο οδόστρωμα, ανάμεσα στα παρκαρισμένα και τα διερχόμενα αυτοκίνητα για να φτάσουν στο Σταθμό Λαρίσης. Δεν εκνευρίστηκα, ευτυχώς δεν με χτύπησε αυτοκίνητο και έτσι διατήρησα την υγεία μου. Πέρασα ξανά από το παγκάκι που έχουν κάνει σπίτι τους κάποιοι άνθρωποι. Ήταν εκεί, μαζί με τα σκουπίδια. Το μόνο που έλειπε, ήταν η κούκλα. Κάποιο παιδάκι θα την είχε πάρει! Τα βιολογικά ψώνια στις σακούλες που κρατούσα, σαν να με βάρυναν ξαφνικά! Επέστρεψα στο σπίτι μου, όπου το εκκαθαριστικό της Εφορίας μου φάνηκε ότι άλλαζε πρόσωπα. Τη μια μου έλεγε: «Μην είσαι αχάριστη ! Είσαι τυχερή που έχεις έσοδα και σε φορολογεί το κράτος!». Όταν σκεφτόμουν την ταλαιπωρία της ηλικιωμένης κυρίας που φούσκωνε και ξεφούσκωνε για να ανέβει με τις βαλίτσες τα σκαλιά του Μετρό στο Σταθμό Λαρίσης, τις πλατφόρμες για τους ανάπηρους που δεν λειτουργούν, τα στενά και τα κατειλημμένα πεζοδρόμια, τα περιττώματα των σκυλιών και τους ανθρώπους στο πεζοδρόμιο, το εκκαθαριστικό μου φαινόταν ότι με κορόιδευε που πληρώνω τόσους φόρους ως πολίτης. Τα νεύρα μου! Δεν κοιμήθηκα εκείνο το βράδυ σαν πουλάκι. Το στομάχι μου με ενοχλεί τώρα τελευταία. Γιατί άραγε; Αφού εγώ προσέχω την υγεία μου, γιατί δεν αισθάνομαι καλά; Ευτυχώς οι μεσημεριανές εκπομπές στην τηλεόραση με κάνουν να ξεχαστώ και να ξαναβρώ το χιούμορ μου! Με τις υγείες μας!

Απο την ομάδα του tvxs.gr

Δημοσίευση στο tvxs στις 11/1/2010

«Χρυσό» δημιούργημα των φαρμακευτικών η νέα γρίπη;

ια σκόπιμη δημιουργία πανικού σχετικά με την νέα γρίπη κατηγορεί τις φαρμακευτικές εταιρείες, ο Wolfgang Wodarg, επικεφαλής του τομέα υγείας του Συμβουλίου της Ευρώπης. Όπως υποστηρίζει, οι φαρμακευτικές εταιρείες σκόρπισαν τον παγκόσμιο τρόμο και επηρέασαν τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, με αποτέλεσμα η νέα γρίπη να αναγνωριστεί ως πανδημία. Παράλληλα, οι χώρες καθοδηγούμενες από τον πανικό που έσπειραν οι ενδιαφερόμενες φαρμακευτικές εταιρείες, πραγματοποίησαν παραγγελίες εκατομμυρίων δόσεων, οι οποίες όπως αποδείχτηκε δεν ήταν αναγκαίες. «Αρχικά δημιούργησαν μεγάλο πανικό με την γρίπη των πτηνών και στη συνέχεια ακόμη μεγαλύτερο με την γρίπη των χοίρων.», δήλωσε στο Al Jazeera, o Wolfgang Wodarg και πρόσθεσε «Οι εθνικές κυβερνήσεις δαπάνησαν δισεκατομμύρια ευρώ για την αγορά εμβολίων και θα πρέπει να γίνει έρευνα τι κρύβεται πίσω από αυτό. Δεν έχουμε την πολυτέλεια δαπανών για άχρηστα μέτρα για την υγεία.» Ο εκπρόσωπος του ΠΟΥ, Aphaluck Bhatiasevi, δήλωσε ότι «ο Οργανισμός παρέχει ανεξάρτητες συμβουλές προς τα κράτη, κάτι το οποίο είναι πολύ σημαντικό. Πέρνουμε το έργο μας πολύ σοβαρά και προφυλασσόμαστε από τυχόν συμφέροντα. Ωστόσο, χαιρετίζουμε κάθε νόμιμη προσπάθεια για να βελτιώσουμε το έργο μας.» «Οι καταγγελίες για αθέμιτη επιρροή είναι αβάσιμες και ψευδής. Ο ΠΟΥ ανακοίνωσε ότι ο ιός H1N1 πληρεί τις προϋποθέσεις της πανδημίας», ανέφερε η ανακοίνωση της GlaxoSmithKline, μιας εκ των προμηθευτών και παρασκευαστών του εμβολίου.

1.000 παρενέργειες στην Ελλάδα, 17 σοβαρές !

Δεκαεπτά είναι οι περιπτώσεις σοβαρών παρενεργειών του εμβολίου κατά της νέας γρίπης H1N1 στην Ελλάδα, με τις 15 να έχουν τεκμηριωθεί ιατρικά και άλλες δυο να είναι υπό διερεύνηση (πρόκειται για θανάτους εμβρύων). Συνολικά, σε 1.000 περιπτώσεις έχουν καταγραφεί ανεπιθύμητες παρενέργειες μετά τον εμβολιασμό, την ώρα που ο πληθυσμός της χώρας εξακολουθεί να εμβολιάζεται στα σχετικά κέντρα ανά την επικράτεια. Από τις 16 Νοεμβρίου, οπότε και ξεκίνησε το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού, 360.149 άτομα έχουν εμβολιαστεί ενώ η ειδική τηλεφωνική γραμμή 1135 έχει δεχθεί 562.517 κλήσεις, όπως λένε τα στοιχεία του Κέντρου Ελέγχου Πρόληψης Νοσημάτων που δόθηκαν χθες στη δημοσιότητα. Από τις 1.024 αναφορές για ανεπιθύμητες ενέργειες από τον εμβολιασμό που έγιναν μέχρι τις 3/1, οι 223 έγιναν από επαγγελματίες Υγείας και οι 801 από τους ίδιους τους εμβολιασθέντες ή από συγγενείς τους. Οι 15 ιατρικώς τεκμηριωμένες αναφορές για σοβαρές παρενέργειες περιλαμβάνουν: 3 περιστατικά με καρδιαγγειακές διαταραχές (στηθάγχη, έκτοπες συστολές, αύξηση αρτηριακής πίεσης), ένα περιστατικό με διαταραχές γαστρεντερικού, 5 περιστατικά με γενικές διαταραχές (πυρετό, αστάθεια στο βάδισμα κ.α.), 2 περιπτώσεις με διαταραχές του ανοσοποιητικού (αλλεργική αντίδραση, ερεθισμός γλώσσας, κ.α). Δύο περιστατικά καταγράφηκαν με λοιμώξεις και ένα με επιδείνωση διαβήτη.

Έρευνα για την κήρυξη της νέας γρίπης σε πανδημία

η δημιουργία επιτροπής διερεύνησης που θα εξετάσει “την απειλή για την υγεία των ψευδών πανδημιών”, ζητούν μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Το θέμα θα συζητηθεί στο τέλος Ιανουαρίου στο Στρασβούργο, δήλωσε ο Βόλφγκανγκ Βόνταργκ, μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης και επιδημιολόγος. Ο Βόνταργκ έχει επικριθεί σφοδρά για την στάση του όσον αφορά τον ιό Η1Ν1, που σύμφωνα με εκείνον, χαρακτηρίστηκε λανθασμένα πανδημία “υπό την πίεση των εργαστηρίων”. Ο γερμανός σοσιαλιστής θέλει το Συμβούλιο της Ευρώπης να ζητήσει από τα μέλη του να διενεργηθούν “έρευνες για τις επιπτώσεις της πανδημίας και του κόστους της σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο”. Πρόκειται επίσης να ερευνηθεί πώς και σύμφωνα με ποια επιστημονικά στοιχεία ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έκρινε ότι πρόκειται για μία πανδημία “προκειμένου να αποφευχθούν άλλοι λανθασμένοι συναγερμοί”. Σε κείμενο που υπογράφεται από βουλευτές δέκα χωρών ο Βόνταργκ αναφέρει ότι τα εργαστήρια “υποκίνησαν την κατασπατάληση πόρων που προοριζόταν για την υγεία προς όφελος αναποτελεσματικών στρατηγικών εμβολιασμού”. “Εξέθεσαν χωρίς λόγο εκατομμύρια υγιείς ανθρώπους στους κινδύνους των άγνωστων παρενεργειών των εμβολίων που δεν ήταν επαρκώς δοκιμασμένα”, προστίθεται στο κείμενο. (tvxs, 7/1/20010) SAFE 35

Safe Διατροφή / Γράφει η Lynne Mc Taggart - What Doctors Don’t Tell You

Το γάλα συνεχίζει να θεωρείται ως η τέλεια τροφή για τα παιδιά μας, αλλά νέα στοιχεία δείχνουν ότι μια πρωτεΐνη που περιέχεται στο γάλα είναι πιθανό να κρύβεται πίσω από πολλές νοητικές ασθένειες.

Μην πιεις το γάλα σου!

ο γάλα δε θεωρείται πλέον η τροφή- θαύμα που θεωρούταν κάποτε. Μάλιστα, πολλοί διατροφολόγοι προσπαθούν να αποτρέψουν τους νέους γονείς από το να ταΐζουν τα βρέφη και τα παιδιά τους με αγελαδινό γάλα διότι το θεωρούν πηγή των πιο κοινών αλλεργιογόνων. Αποτελεί επίσης μια τροφή με πολλές προσμίξεις, καθώς τροποποιείται με όλα τα χημικά, συμπεριλαμβανομένων και των ορμονών, στα οποία εκτίθενται οι αγελάδες της βιομηχανίας σήμερα. Παρ όλα αυτά, απ’ όσο γνωρίζουμε, η πιθανότητα να περιέχει αλλεργιογόνα το γάλα, έχει να κάνει περισσότερο με την αλλοίωσή του κατά τη διάρκεια της ομογενοποίησης ή της παστερίωσης. Παρόλα αυτά, νέα στοιχεία φανερώνουν ότι ο κίνδυνος είναι εγγενής στο γάλα -ακόμα και στα αγνότερα από τα μη κατεργασμένα γάλατα- και ότι η 36 SAFE

εγγενής αδυναμία χώνευσης ορισμένων συστατικών του γάλακτος είναι πιθανό να κρύβεται πίσω από σοβαρές νοητικές διαταραχές. Ένα νέο βιβλίο του Dr Kevin Woodford, με τίτλο «The Devil in the Milk» (Ο διάβολος στο γάλα), υποστηρίζει ότι η β-καζεΐνη, μια από τις πρωτεΐνες του γάλακτος που προέρχεται από ορισμένες ράτσες αγελάδων, μπορεί να προκαλέσει διάφορες ασθένειες από καρδιοπάθεια μέχρι αυτισμό και σχιζοφρένεια. Σύμφωνα με τον Woodford, πριν από περίπου 5000 χρόνια, η προλίνη, ένα αμινοξύ που βρίσκεται στο βοδινό γάλα, υπέστη μια μετάλλαξη και μετατράπηκε σε ιστιδίνη, ένα αμινοξύ γνωστό και ως β-καζομορφίνη-7(BCM7). Αν και οι παλαιότερες ράτσες αγελάδων -όπως οι Guernseys, οι Jerseys, οι Αφρικανικές και οι Ασιατικές, γνωστές και ως «αγελάδες Α2»- παράγουν γάλα

που συνεχίζει να περιέχει προλίνη, το γάλα από νεότερες ράτσες όπως οι Holsteins και οι Friesians ή αλλιώς «A1 αγελάδες», οι οποίες ουσιαστικά αποτελούν όλες τις αγελάδες που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή γαλακτοκομικών στις ΗΠΑ, περιέχει B-CM7. Το B-CM7, το οποίο είναι εκατοντάδες φορές πιο ισχυρό ναρκωτικό από την β-καζεΐνη, την πρωτεΐνη που περιέχει το ανθρώπινο γάλα, δρα ως πολύ δυνατό όπιο στους ανθρώπους. Η κατανάλωση αυτού του αμινοξέος μπορεί να προκαλέσει ανίατες ασθένειες, ακόμα και όταν το λαμβάνουμε από το ακατέργαστο και αναλλοίωτο γάλα. Το γάλα με αυτό το αμινοξύ είναι που μας οδηγεί σε μια σειρά από αυτοάνοσες διαταραχές-συμπεριλαμβανομένου και του διαβήτη τύπου 1, όπου το σώμα καταστρέφει τα ίδια του τα κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη

Safe Διατροφή -και συνήθως εκδηλώνεται κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας ή στα πρώτα στάδια της εφηβείας. Ο Woodford πιστεύει επίσης ότι η Α1 β-καζεΐνη υποκινεί μια φλεγμονώδη απόκριση στα αιμοφόρα αγγεία, παρεμβαίνει στο ανοσοποιητικό σύστημα και προκαλεί μια υπερβολική παραγωγή βλέννας. Παρόλα αυτά πιο ανησυχητικά είναι τα αυξανόμενα στοιχεία που υποστηρίζουν ότι αυτά τα προϊόντα γάλακτος ίσως και να αποτελούν την κύρια αιτία που κρύβεται πίσω από τις νευρολογικές διαταραχές σε μωρά και παιδιά και οδηγεί στον αυτισμό και τη σχιζοφρένεια. Παρόλο που η B-CM7 κανονικά δε μπορεί να περάσει από τα εντερικά τοιχώματα, στα μωρά και τα παιδιά μικρής ηλικίας, τα τοιχώματα είναι πιο διαπερατά για να επιτρέπουν την χώνευση του ανθρώπινου γάλακτος και του πρωτογάλατος. Αυτό σημαίνει ότι σε μωρά που είτε τρέφονται με αγελαδινό ή τεχνητό γάλα, είτε έχουν εντερική βλάβη ή ένα έντερο με «διαρροή», αυτά τα πρωτεϊνικά μόρια θα περάσουν με ευκολία μέσα από το φράγμα μεταξύ αίματος-εγκεφάλου και θα προκαλέσουν σοβαρές επιπτώσεις. Στην πραγματικότητα, αυτή ακριβώς ήταν και η θεωρία του Dr Andrew Wakefield, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι το εμβόλιο MMR (ιλαράς-ερυθράςπαρωτίτιδας) προκαλεί βλάβη στο έντερο και το αφήνει εκτεθειμένο στην ανολοκλήρωτη διάσπαση και την υπερβολική απορρόφηση των πεπτιδίων με οπιοειδή δράση -όπως οι πρωτεΐνες του γάλακτος και η γλουτένη. Μάλιστα, μέσω της βιοχημείας αποδεικνύεται ότι τα επίπεδα των πεπτιδίων σε άτομα με αυτισμό αυξάνονται (Autism, 1999; 3: 45-65). Μια μελέτη σε ζώα, που πραγματοποιήθηκε σε αρουραίους, έδειξε ότι μόλις 65 δευτερόλεπτα μετά τη λήψη B-CM7, τα ζώα βρέθηκαν σε υπερδιέγερση και άρχισαν να τρέχουν γύρω-γύρω αναστατωμένα.

Λίγα λεπτά αργότερα αδρανοποιήθηκαν και έγιναν αντικοινωνικά. Απομακρύνθηκαν από τους άλλους αρουραίους που βρίσκονταν στο ίδιο κλουβί και κάθισαν με το κεφάλι τους ακουμπισμένο στα κάγκελα. Έπειτα έγιναν υπεραμυντικά (Autism, 1999; 3: 85-95). Αν και τα ευρήματα από τις μελέτες στα ζώα μπορεί να μην απευθύνονται απαραίτητα και στους ανθρώπους, μια κλινική μελέτη εντόπισε υψηλά επίπεδα αντισωμάτων στην καζεΐνη των βοοειδών στο 90% των αυτιστικών ασθενών και στο 93% των σχιζοφρενών. Επιπλέον, όταν υποβλήθηκαν σε δίαιτα χωρίς γλουτένη και καζεΐνη, το 81% των αυτιστικών παιδιών παρουσίασε βελτίωση στους περισσότερους τομείς συμπεριφοράς μέσα σε διάστημα τριών μηνών (Nutr Neurosci, 2000; 3; 57-72). Επιπλέον, και μια νορβηγική μελέτη σε παιδιά με αυτισμό εντόπισε αυξήσεις στα οπιοειδή πεπτίδια, τα οποία επιδρούν στην ωρίμανση του εγκεφάλου, όπως αναφέρουν και οι Κ. Reichelt και Α.Μ. Knivsberg στο 12ο συνέδριο “Defeat Autism now!” («Καταπολεμήστε τον αυτισμό τώρα!»), που πραγματοποιήθηκε στις 3-5 Οκτωβρίου του 2003 στο Portland του Oregon, ενώ μια αμερικανική μελέτη αποκάλυψε ότι ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός στα παιδιά με αυτισμό είναι πιο διαπερατός από πολλά πεπτίδια, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που βρίσκονται στο γάλα (j Neuroimmunol, 2002; 129: 168-77). Παρόλο που οι άνθρωποι που έχουν φυσιολογικό πεπτικό σύστημα δεν απορροφούν τόσο μεγάλη ποσότητα B-CM7, όσο αυτοί που έχουν προβληματικό και πιο εκτεθειμένο έντερο, υπάρχει ένας τρόπος να αποφευχθεί όλο αυτό, απλά καταναλώνοντας προϊόντα που προέρχονται από γάλα κατσίκας ή προβάτου και τα οποία δεν περιέχουν την συγκεκριμένη πρωτεΐνη. SAFE 37

Safe Product Report

UCT D O

A S

E F R

Δοκιμάζουμε 8 Σαμπουάν με φυσικά συστατικά.

RE PO

Safe Report:

Το SAFE συνεχίζει την ενότητα για την έρευνα και τη δοκιμή προϊόντων. Σε αυτό το τεύχος επιλέξαμε να δοκιμάσουμε 8 σαμπουάν με φυσικά συστατικά.

Σαμπουάν: Οι καλύτερες εναλλακτικές λύσεις

νωρίζατε ότι η L’Oreal, η διάσημη κατασκευάστρια εταιρεία καλλυντικών, έχει στο εμπόριο σαμπουάν «2 σε 1» για παιδιά, που χαρακτηρίζονται ως “εξαιρετικά ήπια”; Τι φαντάζεστε ότι περιέχουν; Δεδομένου ότι είναι για παιδιά, θα θεωρείτε ότι χρησιμοποιούνται μόνο τα ασφαλέστερα συστατικά. Και δεδομένου ότι ισχυρίζεται ότι είναι «εξαιρετικά απαλά», θα περίμενε κανείς να απαρτίζονται από τα καλύτερα, λιγότερο επικίνδυνα συστατικά. Λάθος από όλες τις απόψεις. Είναι εκπληκτικό, όμως το σαμπουάν Kids «2 σε 1» της L’Oreal, με έξτρα απαλή 38 SAFE

σύνθεση και «εκρηκτικά φρουτώδες» βερίκοκο, είναι μεταξύ των πλέον τοξικών σαμπουάν στην αγορά. Για αρχή, περιέχει lauryl sulphates μια από τις πιθανά πιο καρκινογόνες ενώσεις σε ολόκληρη τη βιομηχανία «προσωπικής φροντίδας», μια ουσία που βρίσκεται σχεδόν σε κάθε σαμπουάν. Τι κάνουν τα lauryl sulphates; Στο εμπόριο, είναι γνωστά ως τασιενεργά ή απορρυπαντικά ‘απολιπαντικά’˙ επίσης κάνουν τα σαμπουάν «καλά» και αφρώδη. Αλλά, στην πραγματικότητα, κάθε άλλο παρά καλά είναι. Μια έκθεση του πανεπιστημίου Cornell που δημοσιεύτηκε πριν

από 20 χρόνια προειδοποιούσε τους κομμωτές να προσέξουν το sodium lauryl sulphate (SLS - λαυρυλοθειικό νάτριο), το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο επιφανειοδραστικό, δεδομένου ότι είναι “πολύ σκληρό” πάνω στο δέρμα (Health Hazard Manual for Cosmetologists, Hairdressers, beauticians and Barbers. Cornell University, 1987). To SLS είναι μόνο μία από τις πολλές τοξικές ουσίες που προκαλούν σημαντικά υψηλότερα ποσοστά καρκίνου σε κομμωτές/τριες σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Ωστόσο, παρά τις πληροφορίες αυτές, το SLS χρησιμοποιείται ακόμα ευρέως

Safe Product Report - όπως έχουμε δει, ακόμα και στα λεγόμενα «ήπια» σαμπουάν για παιδιά. Μάλιστα, σε μια πρόσφατη έρευνα του Environmental Working Group (EWG), που βασίζεται σε μια ομάδα σχετικών επιστημόνων από την Ουάσιγκτον, διαπιστώθηκε ότι το 93 τοις εκατό των σαμπουάν “πιθανόν να περιέχει επιβλαβείς προσμίξεις που συνδέονται με τον καρκίνο ή άλλα προβλήματα υγείας” (Skin Deep. EWG, 2004). Εκτός του SLS, άλλα, συχνά χρησιμοποιούμενα, τοξικά συστατικά των σαμπουάν περιλαμβάνουν το PEG (πολυαιθυλενογλυκόλη), έναν αφρίζοντα παράγοντα. Σύμφωνα με τον καθηγητή Samuel Epstein, κορυφαίο ειδικός στην περιβαλλοντική ιατρική, οι ενώσεις PEG συχνά είναι μολυσμένες από δύο καρκινογόνες ουσίες: διοξάνιο και οξειδίου του αιθυλενίου. Και οι δύο έχουν συνδεθεί με λευχαιμία, καρκίνο του εγκεφάλου, της μήτρας και του μαστού (Int J Toxicol, 2001; 20 [Suppl 4]: 13-26). Το γεγονός ότι τα PEG δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιούνται σε κατεστραμμένο δέρμα, τα λέει όλα. Ένα σχετικά κοινό συστατικό στα σαμπουάν είναι η προπυλενογλυκόλη (propylene glycol), ένας ενυδατικός παράγοντας που χρησιμοποιείται για τη διάλυση ελαίων και λίπους. Προέρχεται από πετροχημικά (βρίσκεται επίσης στο αντιψυκτικό που χρησιμοποιείτε στο αυτοκίνητό σας), και είναι γνωστό ότι διαπερνά το δέρμα γρήγορα. Σε ζώα, σε υψηλές δόσεις, έχει προκαλέσει ηπατική και νεφρική βλάβη, (Natl Toxicol Program Tech Rep Ser, 2004; [511]: 6-260) και τοξικότητα του κεντρικού νευρικού συστήματος (J Pediatr, 1978; 93: 515-6). Και μη φανταστείτε ότι τα προϊόντα που διατίθενται στο εμπόριο ως «φυσικά» ή «φυτικά» απαλλάσσονται. Πάρτε για παράδειγμα το ενυδατικό φυτικό σαμπουάν Alberto VO5’s Free Me Freesia. Τι θα μπορούσε να είναι πιο ακίνδυνο στο άκουσμα από αυτό; Αλλά πρόκειται για τεράστια βιτρίνα. Μια μελέτη από το EWG διαπίστωσε ότι τα συστατικά αυτού του προϊόντος θα μπορούσαν να προκαλέσουν “καρ-

κίνο, τοξικότητα που επηρεάζει την αναπαραγωγική ικανότητα, αλλεργίες / ανοσοτοξικότητα, νευροτοξικότητα, τοξικότητα σε συστήματα οργάνων (μη αναπαραγωγική), και ερεθισμό (σε δέρμα, μάτια, ή πνεύμονες)”. Στην πραγματικότητα, από όλα τα προϊόντα κομμωτικής, τα σαμπουάν αναφέρεται ότι προκαλούν τις πιο αρνητικές αντιδράσεις.

Εναλλακτικά σαμπουάν

Ευτυχώς, υπάρχει πλέον μια ταχύτατα αναπτυσσόμενη γκάμα σαμπουάν για τους συνειδητοποιημένους καταναλωτές. Όμως αυτές οι λεγόμενες «πράσινες» ή «βιολογικές» εναλλακτικές λύσεις είναι αυτό που λένε; Δοκιμάσαμε κάποια από τα κορυφαία μη- τοξικά σαμπουάν, ζητώντας να απαντηθούν τέσσερα ερωτήματα: Πώς είναι στη χρήση; Πράγματι έχουν αποτέλεσμα; Πόσο ασφαλή είναι τα συστατικά τους; Έχουν καλή σχέση ποιότητας - χρημάτων; Μία επίλεκτη ομάδα από άτομα που καθένας χαρακτηρίζεται ως «μέσος καταναλωτής» μας βοήθησε να απαντήσει στα δύο πρώτα ερωτήματα, και εμείς χρησιμοποιήσαμε τις τελευταίες τοξικολογικές πληροφορίες για να δοθεί απάντηση στο τρίτο. Από πλευράς τιμής, κανένα από αυτά τα προϊόντα δεν αποτελεί μια φθηνή εναλλακτική λύση. Στην πραγματικό-

τητα, τείνουν να είναι πολύ πιο ακριβά από τις συνήθεις επιλογές. Επίσης, φυσικά, καμία από αυτές τις μάρκες που εμφανίζονται ως υπερπροσφορές στα σούπερ μάρκετ δεν συμπεριλαμβάνεται στην εναλλακτική αγορά σαμπουάν. Αν τα καταφέρνετε δύσκολα με τα οικονομικά σας, αλλά θέλετε να προστατεύσετε την υγεία σας, μπορείτε πάντα να δοκιμάσετε ό,τι οι έκαναν οι άνθρωποι τις ημέρες πριν από την εφεύρεση του σαμπουάν. Πλύνετε τα μαλλιά σας με το ηπιότερο, λιγότερο τοξικό σαπούνι που μπορείτε να βρείτε, μετά ξεπλύνετε το κεφάλι σας με μια μεγάλη κανάτα ζεστό νερό στο οποίο έχετε στύψει το χυμό μισού λεμονιού. Αυτό θα αφήσει τα μαλλιά σας λαμπερά και μαλακά, που κυριολεκτικά θα τρίζουν από καθαριότητα. Υπάρχει ένα ακόμη, πιο άυλο όφελος που προκύπτει από την αποφυγή των σαμπουάν - θα βοηθήσει έμμεσα στην παύση της ταλαιπωρίας των πειραματόζωων. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι στην προσπάθεια εξασφάλισης της προστασίας μας και της ασφάλειάς μας, σχεδόν όλα τα συστατικά που χρησιμοποιούνται σε σαμπουάν έχουν δοκιμαστεί σε χιλιάδες κουνέλια, αρουραίους και ποντίκια - μερικές φορές με αναγκαστική σίτιση. Σκεφτείτε το την επόμενη φορά που απολαμβάνετε ένα πολυτελές ντους!

SAFE 39

Safe Product Report / Έρευνα αγοράς: Γεράσιμος Κατραμάδος

Jason: Natural Biotin Shampoo

Πληροφορίες: Greenwave (210 4823213) Τιμή: 13.5€ (500ml) Φυσικό δυναμωτικό σαμπουάν με Βιοτίνη. Kαθαρίζει απαλά τα μαλλιά και το τριχωτό της κεφαλής. Ανακουφίζει την ξηρότητα, την φαγούρα, μειώνει την δημιουργία ψαλίδας με “βιο-ενεργή” φυσική βιοτίνη, Planthenol-3™, και πιστοποιημένα βιολογικά εκχυλίσματα από καλεντούλα, χαμομήλι, τζίνσενγκ, αλόη και βιταμίνες Α, C και Ε. Μας άρεσε τόσο το καθαριστικό αποτέλεσμα όσο και η αίσθηση που αφήνει στα μαλλιά. Πολύ καλή σχέση ποιότητας - χρημάτων καθώς είναι το οικονομικότερο προϊόν σε σχεση με την ποσότητα της συσκευασίας. Χωρίς parabens, lauryl/laureth sylphates Βιοδιασπώμενο Δεν δοκιμάζεται σε ζώα Χωρίς ζωικά συστατικά Προέλευση: Ηνωμένο Βασίλειο

Weleda: Rosmarin Shampoo Πληροφορίες: Ελοβάρη (2310 856233) Τιμή: 9,20€ (100ml)

Σαμπουάν δεντρολίβανου. Χαρίζει ελαστικότητα, δύναμη και λαμπερή όψη στα ταλαιπωρημένα μαλλιά. Με αιθέριο έλαιο δεντρολίβανου ενδείκνυται και για την πρόληψη πιτυρίδας αλλά και για λεπτά ή βαμμένα μαλλιά. Μας άρεσε το γεγονός ότι οι πρώτες ύλες αποτελούνται από 100% φυσικά συστατικά βιολογικής καλλιέργειας και παρασκευάζεται με ολιστικά κριτήρια καθ’ όλη τη διαδικασία παραγωγής, λαμβάνοντας υπόψη τη συνδυαστική δράση των συστατικών. Δεν μας άρεσε το μικρό μέγεθος της συσκευασίας. Χωρίς parabens Χωρίς συνθετικά αρώματα Πιστοποιημένο βιολογικό προϊόν Δεν δοκιμάζεται σε ζώα Προέλευση:Γερμανία 40 SAFE

Lavera: Apple Milk Shampoo

Πληροφορίες: Aura Vitae (210 3629669) Τιμή: 8.90€ (250ml) Σαμπουάν με μήλο για κανονικά μαλλιά. Καθαρίζει και περιποιείται αποτελεσματικά τα μαλλιά. Επιστημονικές έρευνες επιβεβαίωσαν τα αποτελέσματα στη βελτίωση της δομής των μαλλιών. Με φυσικά συστατικά που προσφέρουν μοναδικό αποτέλεσμα, μας άρεσε η μυρωδιά του, η αίσθηση των μαλλιών μετά το λούσιμο και η διάρκεια του αποτελέσματος. Άρεσε σε όλη την ομάδα του Safe αφού βρέθηκε ως ένα από τα αγαπημένα μας φυτικά σαμπουάν. Έχει καλή σχέση ποιότητας - χρημάτων και είναι μια από τις οικονομικότερες πιλογές. Χωρίς parabens Χωρίς συνθετικά αρώματα, πετροχημικές ουσίες Χωρίς γεννετικά τροποποιημένα συστατικά Πιστοποιημένο βιολογικό προϊόν Με πιστοποίηση Vegan Προέλευση:Γερμανία

Tisserand: Balancing Shampoo Πληροφορίες: (210 2793578) Τιμή: 8.85 € (150ml)

Σαμπουάν με τεϊόδεντρο, λεμόνι και δεντρολίβανο. Βαθύ καθαριστικό και ρυθμιστικό λιπαρότητας ιδανικό για λιπαρά και κανονικά μαλλιά. Με φυσικά αιθέρια έλαια, βασισμένο στις αρχές τις αρωματοθεραπείας, το σαμπουάν αυτό εντυπωσίασε για την ποιότητα των συστατικών του. Καλή σχέση ποιότητας - τιμής. Χωρίς parabens Χωρίς ουσίες SLS/SLES Χωρίς συνθετικές αρωματικές ουσίες Χωρίς συνθετικά αρώματα Με πιστοποίηση Vegan Πιστοποιημένο βιολογικό προϊόν Προέλευση: Ηνωμένο Βασίλειο

Safe Product Report

Florame: Bio Sublim Shampoo Πληροφορίες: Green Bay (210 2477100) Τιμή: 21.5€ (500ml)

Σαμπουάν για κανονικά μαλλιά με αιθέριο έλαιο λεβάντας, γλυκού πορτοκαλιού, λεμονιού και δεντρολίβανου που ρυθμίζουν, δυναμώνουν τα μαλλιά και διατηρούν την ισορροπία τους. Μας άρεσε η παρουσία φυτικών συστατικών από οργανικές καλλιέργειες. Καλή σχέση ποιότητας - χρημάτων. Με φυσικά αιθέρια έλαια Χωρίς parabens Χωρίς τεχνητά αρώματα και χρώματα Πιστοποιημένο βιολογικό προϊόν Δεν δοκιμάζονται στα ζώα Προέλευση: Γαλλία

Optima: Organic Aloe Vera Herbal Shampoo Πληροφορίες: Iso Plus (210 9579707) Τιμή: 9.95€ (100ml)

Σαμπουάν με αλόη για ξηρά και ταλαιπωρημένα μαλλιά. Με ειδική, ήπια σύνθεση με βάση την οργανική αλόη, εμπλουτισμένη με Ginseng, St. Wort, Bilberry και άλλα φυτοστοιχεία ανανεώνει και προστατεύει, θρέφοντας την τρίχα με τον πιο φυσικό τρόπο! Μας άρεσε το γεγονός ότι περιέχει φυτικά συστατικά βιολογικής καλλιέργειας (αλόη, κακαόδεντρο, αμυγδαλέλαιο, lime, γλυκολέμονο, Litsea Cubeba), ωστόσο απογοητευτήκαμε από την παρουσία parabens. Πιστοποιημένο από το Διεθνές Συμβούλιο Αλόης. Προέλευση: Ηνωμένο Βασίλειο

Jurlique: Chamomile Shampoo Πληροφορίες: Jurlique (210 8067190) Τιμή: 22€ (300ml)

Απαλό σαμπουάν χαμομηλιού καθημερινής χρήσης. Με βιοδυναμικό μείγμα από Soap bark tree, δενδρολίβανο, τσουκνίδα, άρκτιο, horsetail, Χαμομήλι, Άρνικα, horsechestnut και σημύδα. Περιέχει επίσης μέλι, έλαι αμακαντέμιας λαο πρωτεΐνη σόγιας. Μας άρεσε το ότι κάνει τα μαλλιά απαλά, το ότι δεν αφήνει ιχνη λιπαρότητας και η διάρκεια του αποτελέσματος. Πολύ καλή σχέση ποιότητας - χρημάτων. Με φυσικά αιθέρια έλαια Από βότανα πιστοποιημένης βιοδυναμικής καλλιέργειας Πιστοποιημένο βιολογικό προϊόν Προέλευση: Αυστραλία

Urtekram: Brown Sugar Shampoo Πληροφορίες: Βρώσις (210 6630345) Τιμή: 6€ (250ml)

Σαμπουάν με καστανή ζάχαρη για όλους τους τύπους μαλλιών. 100% από φυσικές πρώτες ύλες. Μας άρεσε η ποιότητα των συστατικών του, η αναλογικά προσιτή του τιμή, αλλά και η εγγύηση Fairtrade (εγγύηση δίκαιης αμοιβής και αξιοπρεπών συνθηκών εργασίας για τους παραγωγούς του ζαχαροκάλαμου στην Παραγουάη).

Βιολογική πιστοποίηση Ecocert Χωρίς parabens ή άλλα συνθετικά συντηρητικά Χωρίς χρωστικές, πετροχημικά Δεν δοκιμάζονται στα ζώα Fairtrade Προέλευση: Δανία

SAFE 41

Στα ψιλά γράμματα...

Κρέας εργαστηρίου θα τρώμε στο μέλλον

λλανδοί επιστήμονες παρήγαγαν το πρώτο εργαστηριακό χοιρινό και τώρα κάνουν προσπάθειες βελτιωσής του, ώστε να έρθει η μέρα που οι καταναλωτές θα το επιλέγουν. Την προσπάθεια στηρίζει η Ολλανδική κυβέρνηση αλλά και εταιρεία ειδών διατροφής, ύστερα από τη δημιουργία τεχνητού κρέατος ψαριού, προερχόμενο από μυικά κύτταρα ψαριού. Ο στόχος των ερευνητών είναι να παράξουν μπριζόλες ή χάμπουργκερ εργαστηρίου, με αποτέλεσμα, τόσο τη μείωση των ζώων που σφαγιάζονται, 42 SAFE

όσο και τη βελτίωση της υγείας των καταναλωτών. Παράλληλα, πιστεύεται, πως θα βοηθηθούν και οι φτωχοί. Ωστόσο, ερωτήματα εγείρονται για το πόσο σοβαρά προβλήματα θα προκύψουν από μια τέτοια κίνηση. Σύμφωνα με τους ερευνητές, το εργαστηριακό κρέας θα είναι έτοιμο να διατεθεί προς πώληση σε πέντε χρόνια. Την προσπάθεια στηρίζουν διάφορες οικολογικές οργανώσεις, δηλώνοντας, ότι δεν έχουν “καμία ηθική αντίρρηση”, εφόσον το κρέας, αποδεδειγμένα, δεν προέρχεται απο ζώο. Οι επιστήμονες, παρ, ολ, αυτά επιμένουν πως με αυτή τη μέθοδο δε θα

υποφέρουν πλέον τα ζώα, αλλά και θα αποφευχθούν ασθένειες που προέρχονται από τα ζώα, όπως η γρίπη των χοίρων και οι τρελές αγελάδες. Επιπλέον, θα ελευθερωθούν τεράστιες εκτάσεις γης, αλλά και θα μειωθούν και οι επιπτώσεις στο περιβάλλον και την κλιματική ζωή, καθώς τα ζώα εκλύουν το 18% των συνολικών “αερίων του θερμοκηπίου”. Η πιο πολλά υποσχόμενη τεχνική για την παραγωγή εργαστηριακού κρέατος είναι μέσω βλαστοκυττάρων, που έχουν ληφθεί είτε από έμβρυα ζώων, είτε από άλλα δορυφορικά κύτταρα. Τα πολυδύναμα βλαστοκύτταρα συνήθως τοποθετούνται σε τρισδιάστατους βιοδιασπώμενους συνθετικούς σκελετούς και στη συνέχεια αναδημιουργούν τους μύες. Αυτό που έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα είναι η δημιουργία πολύ μικρών κομματιών σκελετικού χοιρινού μυ, σε μέγεθος περίπου μισού νυχιού. Ωστόσο, ακόμα και αυτά τα μικρά κομμάτια θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε σαλάτες. Οι ερευνητές έχουν εξάγει κύτταρα από το μυ ενός ζωντανού χοίρου, τα οποία στη συνέχεια πολλαπλασίασαν και τελικά αναδημιούργησαν σε νέο μυικό χοιρινό ιστό. Η αναδημιουργία όμως μιας τεχνητής μπριζόλας θα απαιτούσε μια πολύ μεγαλύτερης κλίμακας εργαστηριακή παραγωγή, που προς το παρόν δεν είναι εφικτή. Ένα βασικό εμπόδιο που πρέπει να ξεπεραστεί, είναι να βρεθεί ένας τρόπος για φυσική “άσκηση” του τεχνητού μυ. Σύμφωνα με τους ολλανδούς ερευνητές, οι φόβοι των καταναλωτών για την αγορά εργαστηριακού κρέατος μπορούν να ξεπεραστούν. Αν, για παράδειγμα, όπως είπαν, στο μέλλον τα προϊόντα που προέρχονται από φυσικό κρέας, με βάση μια νέα νομοθεσία, φέρουν πάνω τους την ετικέτα προειδοποίησης “Προσοχή, έχουν σκοτωθεί ζώα γι’ αυτό το προϊόν”, σταδιακά θα υπήρχε αύξηση της κατανάλωσης του τεχνητού κρέατος. [30/11/09 Ελευθεροτυπία]

Food magazine, Issue 83 / Safe Διατροφή

Τα ενεργειακά ποτά πιθανότατα μας παχαίνουν!

ι αγανακτισμένοι καταναλωτές θα πρέπει να είναι προσεκτικοί όταν βρίσκονται μπροστά σε μπουκάλια με τονωτικά ενεργειακά ποτά, τα οποία μπορεί να περιέχουν μέχρι και 22 κουταλάκια ζάχαρη το ένα. Τα μπουκάλια υπόσχονται ΕΝΕΡΓΕΙΑ αλλά δεν εξηγούν ότι η ενέργεια αυτή προέρχεται κατά κύριο λόγο από τη ζάχαρη που προστίθεται— ούτε και εξηγούν ότι οι επιπλέον θερμίδες αποθηκεύονται στο σώμα μας με τη μορφή λίπους. Ακόμα και αυτοί που έχουν έναν ενεργητικό τρόπο ζωής, ο οποίος περιλαμβάνει έντονη άσκηση, θα χρειαστούν καιρό για να κάψουν τις παραπάνω θερμίδες που λαμβάνουν από αυτά τα ποτά. Όσον αφορά αυτούς με το λιγότερο ενεργητικό τρόπο ζωής, το πιο πιθανό είναι ότι οι επιπλέον θερμίδες θα μετατραπούν σε παχάκια. Εν τω μεταξύ, όλα αυτή η συγκέντρωση ζάχαρης μπορεί να καταστρέψει τα δόντια μας. Μαζί με τα ενεργειακά ποτά, που σε γενικές γραμμές περιέχουν μεγάλες ποσότητες γλυκόζης, βρίσκονται και τα πιο εξειδικευμένα «αθλητικά» ποτά. Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι αυτά τα ποτά κανονικά περιέχουν μόνο τις μισές από τις θερμίδες που περιέχουν τα ενεργειακά ποτά και επικεντρώνονται στο να προσφέρουν και ενέργεια αλλά και ενυδάτωση του σώματος σε αυτούς που συμμετέχουν ενεργά σε αθλήματα. Παρά τις μαζικές διαφημιστικές καμπάνιες που εξηγούν πως αυτά τα ποτά έχουν «σχεδιαστεί επιστημονικά» και «δοκιμαστεί ανεξάρτητα», οι ειδικοί, τουλάχιστον αυτοί που είναι έξω από το χώρο της βιομηχανίας, συστήνουν να πίνουμε νερό ή στυμμένο χυμό φρούτων αντί για αυτά. Τα ενεργειακά ποτά μπορεί επίσης να περιέχουν και καφεΐνη, όπως το Red Bull, που κυριαρχεί στην αγορά. Τα ποτά

συνήθως περιέχουν από δύο ως τέσσερεις φορές την ποσότητα καφεΐνης που υπάρχει σε ένα μπουκάλι coca cola και όλα αυτά που περιέχουν καφεΐνη σε επίπεδα που αγγίζουν τα 150mg/l πρέπει να αναγράφουν στη συσκευασία τους μια προειδοποίηση για «υψηλή περιεκτικότητα σε καφεΐνη». Η Υπηρεσία Προδιαγραφών Τροφίμων πρόσφατα δημοσίευσε κάποιες συμβουλές για εγκύους, σύμφωνα με τις οποίες οι γυναίκες αυτές δεν πρέπει να καταναλώνουν περισσότερα από 200mg καφεΐνης την ημέρα, ενώ ο γενικός κανόνας υγείας είναι ότι ο μέσος ενήλικος μπορεί να καταναλώνει με ασφάλεια μέχρι και 400mg την ημέρα. Στο μεταξύ, οι πωλήσεις ενεργειακών και αθλητικών ποτών έχουν αυξηθεί κατά 15% τον τελευταίο χρόνο και έχουν αγγίξει τα £683.2 εκατομμύρια (Νielsen Οκτ. 2008), κάτι που δείχνει ότι η μαζική διαφήμιση των κατασκευαστών αναψυκτικών συνεχίζει να επισκιάζει τις συμβουλές για την δημόσια υγεία να μειώσουμε την κατανάλωση ζάχαρης.

O πίνακας παρουσιάζει τα ενεργειακά και αθλητικά ποτά, τις θερμίδες και την ποσότητα καφεΐνης. Η στήλη με τις ώρες, στα δεξιά, δείχνει για πόσες επιπλέον ώρες θα πρέπει κάποιος να εργαστεί σε γραφείο ώστε να κάψει τις παραπάνω θερμίδες. Ενεργειακό ποτό

Θερμίδες

Μέγεθος μπουκαλιού

Καφεΐνη

Ώρες

M&S Energy- με καφεΐνη

350

500 ml

300 mg/L

4.7

Lycozade Energy ενεργειακό ποτό- κανονικό

350

500 ml

120 mg/L

4.7

Relentless Energy Drink ενεργειακό ποτό Rockstar Energy Drink ενεργειακό ποτό Tesco Active Glucose Drink Red Bull Energy Drink Αθλητικά Ποτά Lucozade Sport Sainsburys Isotonic Sports Drink Powerade Isotonic Sports Drink

230 300 280 160

500 ml 500 ml 380 ml 355 ml

320 mg/L 320 mg/L Ναι, άγνωστη 320 mg/L

3.1 4.0 3.7 2.1

140 135 120

500 ml 500 ml 500 ml

0 0 0

1.9 1.8 1.6

www.food magazine.org.uk/articles για μια ευρύτερη εικόνα αυτού του πίνακα. SAFE 43

Products Details

100% αγνός χυμός Ιπποφαές βιολογικής καλλιέργειας WELEDA

Ο αγνός χυμός ιπποφάες από την WELEDA είναι ένα εκχύλισμα από ώριμους καρπούς του θάμνου ιπποφαούς, βιοδυναμικής καλλιέργειας. Θεωρείται εξαιρετικά πλούσια πηγή φυσικής βιταμίνης C καθώς και αντιοξειδωτικών (Β-καροτίνη, φλαβονοειδή και βιταμίνης Ε). Δρα κατά των ελεύθερων ριζών, ενισχύει την φυσική άμυνα του οργανισμού και αποτελεί ιδανικός σύμμαχος του οργανισμού σε δύσκολες συνθήκες, όπως η κόπωση, το κρυολόγημα, η αδυναμία, το άγχος και η ανορεξία. Δεν περιέχει συνθετικά συντηρητικά, τεχνητά αρώματα και χρωστικές ουσίες. Με πιστοποίηση ECOCERT. Διατίθενται σε φαρμακεία και καταστήματα πώλησης βιολογικών προϊόντων.

ΣΠΙΡΟΥΛΙΝΑ MARCUS ROHRER Η Νο 1 ΣΠΙΡΟΥΛΙΝΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ! Η Σπιρουλίνα Mar-cus Rohrer, η Νο 1 σπιρουλίνα στον κόσμο, ενισχύει την άμυνα του οργανισμού προσφέροντάς σας μοναδική ενέργεια, διαύγεια και αντοχή κάθε μέρα. Είναι η μοναδική σπιρουλίνα στον κόσμο που χάρη στο ειδικό Viosol μπουκάλι της, διατηρεί τη φρεσκάδα και τα ευεργετικά συστατικά της ανέπαφα από τον ήλιο! Καθαρίζει τον οργανισμό, τονώνει τον μεταβολισμό και φυσικά προσφέρει δύναμη και ευεξία όλη μέρα! Επιλέξτε σπιρουλίνα Marcus Rohrer και ξεκινήστε δυνατά κάθε σας μέρα!

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΕΛΟΒΑΡΗ &ΣΙΑ ΟΕ: Τηλ.:2310 856233

Dormatone από την Nature’s Answer

Ήπιο ηρεμιστικό, υπνωτικό, χαλαρωτικό. Η Βαλεριάνα παραδοσιακά έχει χρησιμοποιηθεί ως αγχολυτικό, ήπιο ηρεμιστικό, υπνωτικό και σπασμολυτικό. Ο Λυκίσκος, που δίνει το χαρακτηριστικό άρωμα στην μπύρα, παραδοσιακά χρησιμοποιείται ως υπνωτικό, ήπιο ηρεμιστικό, σπασμολυτικό και πικρό τονωτικό. Η Σκουτελάρια παραδοσιακά έχει χρησιμοποιηθεί ως τονωτικό του νευρικού συστήματος, σπασμολυτικό και ήπιο ηρεμιστικό. Η Πασιφλώρα έχει χρησιμοποιηθεί ως αγχολυτικό, σπασμολυτικό, ήπιο ηρεμιστικό και υπνωτικό.

GREENWAVE: Τηλ.:210 4823213 44 SAFE

ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΙΣ UT D- MANNOSE

Απομακρύνει και σταδιακά εξαφανίζει τα στελέχη του βακτηριδίου E.COLI, σταματά τις επαναλαμβανόμενες και επίμονες ουρολοιμώξεις, την επώδυνη ούρηση, το τσούξιμο και τον κνησμό. Προάγει και προφυλάσσει γενικότερα την υγεία τού ουροποιητικού συστήματος. Η μαννόζη είναι ένα σάκχαρο του οποίου το μόριο είναι υδατοδιαλυτό, και το οποίο έχει την ιδιότητα να περνά μέσα από το ανθρώπινο σώμα χωρίς να αποσυντίθεται και ως εκ τούτου, χωρίς να μεταβολίζεται. Από την στιγμή της κατανάλωσής του, βρίσκει εύκολα τον δρόμο προς τους νεφρούς από όπου τελικά προωθείται στην ουροδόχο. Στον δρόμο της προσαρτίζει στο μόριό της βακτήρια και μολυσματικά του ουροποιητικού και τα παρασύρει μαζί της μέχρι την έξοδο από το σώμα μέσω των ούρων.

ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΙΚΗ-ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ: Τηλ.:210 3800180

Apple Cider Vinegar Bromeline Extract Το μηλόξυδο θεωρείται απο πολύ παλιά, μια θαυματουργή ουσία για την κάθαρση του σώματος και την απώλεια του περιττού βάρους.Οι λιποδιαλυτικές ιδιότητες του μηλόξυδου αποτελούν τον πιο φυσικό τρόπο εξάλειψης του λίπους.Ταυτόχρονα, ερευνητές ανακάλυψαν ένα ένζυμο το οποίο καίει 900 φορές το βάρος του σε λίπος. Το ένζυμο αυτό ονομάζεται βρομελίνη και περιέχεται σε ορισμένα εξωτικά φρούτα, προ πάντων στον ανανά. Αφού βρέθηκε τρόπος να απομονωθεί αυτό το ένζυμο, συγκεντρώνεται με μια μέθοδο απόσταξης και περιέχεται μαζί με το μηλόξυδο, στο απόσταγμα μηλόξυδου με βρομελίνη της Balance. Τώρα μπορείτε να καταφέρετε να χάσετε τα περιττά κιλά, απλά ρίχνοντας 6-7 σταγόνες του αποστάγματος σ’ένα ποτήρι νερό , τρείς φορές ημερησίως. Σε φαρμακεία και καταστήματα βιολογικών προϊόντων.

BALANCE: Τηλ.:210 2627024

Kyolic:

Ασπίδα ενάντια στις ιώσεις Η κατανάλωση σκόρδου ψυχρής ωρίμανσης μπορεί να βοηθήσει στην εξουδετέρωση των ελευθέρων ριζών. Το Kyolic ενισχύει τη δράση των φυσικών φονικών κυττάρων (NK), διεγείρει τον πολλαπλασιασμό των λεμφοκυττάρων, αυξάνει την τοξικότητα των λεμφοκυττάρων ενάντια στα καρκινικά κύτταρα και αυξάνει τη δράση των μακροφάγων και άλλων φαγοκυτταρικών κυττάρων. Το σκόρδο ψυχρής ωρίμανσης έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει το ψυχολογικό άγχος που προκαλείται από την ανοσολογική καταστολή. Το Kyolic μπορεί να ενισχύσει σημαντικά το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού και είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντιιικό. Δεν περιέχει: Υδρογονωμένα λίπη, ζωικές ουσίες, συνθετικά συντηρητικά, χρώματα και αρωματικές ουσίες, προστιθέμενο άμυλο, σουκρόζη, λακτόζη ή αλάτι, μαγιά, σίτο ή γλουτένη.

DOUNI Health Products: τηλ. 210 9916815

SUPER WHITE:

Οδοντικός καλλωπισμός για λευκότερα δόντια Ιατρικά δοκιμασμένο, βασισμένο σε φυτικά συστατικά. Εμπιστευτείτε την ομορφιά και την υγεία των δοντιών σας, στον ευγενικό, αλλά αποτελεσματικό καθαρισμό που προσφέρει το SUPER ZAHNWEISS της NaturGut. Απαλλάσσει από τις επικαθίσεις στα δόντια, δίνοντάς σας αστραφτερή, λευκή οδοντοστοιχία, μέσα σε λίγες ημέρες. Τα υψηλής ποιότητας συστατικά του, είναι εντελώς ασφαλή, ενώ η αναζωογονητική του γεύση θα σας προσφέρει δροσερή και ευχάριστη αναπνοή. Περιέχει: Πυρίτιο, καολίνη, ανθρακικό ασβέστιο, αιθέριο έλαιο, λιμονένιο. (Συσκευασία για χρήση πλέον των 6 μηνών!)

ΠΑΝΤΑΛΕΩΝ Herbal Products: τηλ. 2310 222156

APIPROPOLEN® To APIPROPOLEN® είναι ένα προϊόν Apitherapy που περιλαμβάνει εκχύλισμα προνύμφης κηφήνα, πρόπολη και γύρη. Το Apipropolen® είναι ένα εξαιρετικό προϊόν για τον άνδρα, για υγιείς, για αθλητές αλλά και για εξασθε-

AM HEALTH: Τηλ.: 210 5136008

νημένους οργανισμούς, άτομα με μεταβολικές νόσους όπως: διαβήτης, παχυσαρκία, αρθρίτιδα, άτομα με πρόωρο γήρας, ηλικιωμένα άτομα με διανοητική και συναισθηματική κατάπτωση. Είναι σίγουρα η καλύτερη πρόληψη για τη γρίπη, και φυσικά το κορυφαίο προϊόν για τον ανδρισμό. Το απόλυτο προϊόν που “κάνει τον άνδρα 20 ετών”. Μετά από μόλις 1 μήνα χρήσης του προϊόντος τα αποτελέσματα θα σας ενθουσιάσουν. Το λαμβάνετε για 6 μήνες, κάνετε διακοπή για 1-2 μήνες και μετά ξανά 6 μήνες.

Products Details

NASODREN

Λύση απο τη Φύση για τη Ρινοκολπίτιδα (Ιγμορίτιδα)

Το υδατικό διάλυμα των βολβών κυκλάμινου σε μορφή spray (χωρίς προωθητικά αέρια) περιέχει σαπωνίνες (κυκλαμίνη) και φλαβονοειδή, ουσίες γνωστές ήδη από την αρχαιότητα για τα θεραπευτικά τους αποτελέσματα. Το Nasodren® δρα αποτελεσματικά και άμεσα στην περιοχή της ρινός και των παραρρινίων κόλπων, διευκολύνοντας τους φυσιολογικούς μηχανισμούς παροχέτευσης και καθαρισμού, με άμεσο επακόλουθο την ελεύθερη ρινική αναπνοή. Καθαρίζει και απομακρύνει τις φλεγμονώδεις και πυώδεις εκκρίσεις, τα σωματίδια των ιών, και βοηθά στη φυσιολογική αποκατάσταση του επιθηλίου του βλεννογόνου.

PHARMA Q: Τηλ.: 210 9374576-8

Ultimate Bone Support

Αποτοξινωτικά επιθέματα με ευεργετικές ιδιότητες για την υγεία Τα αυθεντικά Κορεάτικα αποτοξινωτικά επιθέματα Chi και BioHeel που περιέχουν μόνο φυσικά συστατικά, εκπληρώνουν την υπόσχεσή τους και σας βοηθούν να απαλλαγείτε από πολλά δυσάρεστα συμπτώματα που έχουν σχέση με την υγεία σας. Με τη χρήση των επιθεμάτων Chi και BioHeel επιτυγχάνεται: 1. Απομάκρυνση τοξινών από τον οργανισμό, μέσω της απορρόφησής τους από το δέρμα 2. Μείωση σωματικών πόνων και πρηξιμάτων. 3. Βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος 4. Καθαρισμός του αίματος 5. Βελτίωση της ποιότητας του ύπνου 6. Επανάκτηση του αισθήματος ευεξίας. Θα τα βρείτε σε επιλεγμένα Φαρμακεία και καταστήματα βιολογικών προϊόντων .

HELLENIZE : Τηλ.: 210 7219320

H απόλυτη στήριξη των οστών μας από τη SOLGAR Η νέα ανανεωμένη φόρμουλα της Solgar ειδικά για την ενδυνάμωση και την διατήρηση υγιών οστών! To Ultimate Bone Support παρέχει στον οργανισμό, τα απαραίτητα για την υγεία των οστών θρεπτικά στοιχεία: ασβέστιο, μαγνήσιο, βιταμίνη Κ2, βόριο, ψευδάργυρο, μαγγάνιο και χαλκό. Ενισχυμένο με επιπλέον βιταμίνη D3. Το Ultimate Bone Support προσφέρει αποτελεσματική προστασία και ενδυνάμωση των οστών, ενώ τα μέταλλα που περιέχονται στη φόρμουλα –ψευδάργυρος, χαλκός, μαγγάνιο, βόριοείναι παρασκευασμένα από τα εργαστήρια της Albion που διαθέτει τη μοναδική πατέντα για την παρασκευή χηλικών και άρα πιο βιοδιαθέσιμων μετάλλων στον κόσμο. Η φόρμουλα είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε καταστάσεις οστεοπόρωσης και καταγμάτων, αλλά και σε όσους θέλουν να φροντίζουν προληπτικά για τη καλή υγεία και διατήρηση γερών οστών! Διαθέτει πιστοποίηση Kosher και είναι ελεύθερη γλουτένης.

ISO PLUS: Τηλ.: 210 9579707

Vita Force®

Πολυβιταμινούχο τονωτικό αποκατάστασης με μοναδική 100% φυσική σύνθεση

Σύμφωνα με τη συνταγή του διάσημου Ελβετού γιατρού A.Vogel, για γρήγορο ενεργειακό εφοδιασμό, κατάλληλο για ενήλικες και παιδιά. Συνδυάζει χυμό ιπποφαούς, φυτικά εκχυλίσματα βύνης, φυσικό μέλι, συμπυκνωμένο χυμό χουρμάδων, εκχύλισμα γύρης, φύτρα σιταριού, ζύμη μαγιάς, καρπούς άγριας τριανταφυλλιάς, χυμό του τροπικού φρούτου durian, φυσική βιταμίνη Ε και συμπυκνωμένο χυμό πορτοκαλιού. Παρασκευάζεται αποκλειστικά από φυτικές βιοδραστικές ουσίες και είναι απαλλαγμένο από τεχνητά πρόσθετα, χρωστικές και χημικά συντηρητικά. Κατά τη διαδικασία της σύνθεσής του προστατεύονται τα πολύτιμα και ευαίσθητα βιολογικά συστατικά του.

ICP - A.VOGEL: Τηλ.: 210 9408880

AYURVEDIC GREEN TEA

tο νέο προϊόν AYURVEDIC GREEN TEA περιέχει εκχύλισμα φύλλων πράσινου τσαγιού και το οποίο παρασκευάζεται με μια ειδική διεργασία που του επιτρέπει να διατηρεί την υψηλή συγκέντρωσή του σε πολυφαινόλες, ουσίες που έχουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Από τις πολυφαινόλες αυτές, σημαντικότερες είναι τα φλαβανοειδή και πιο συγκεκριμένα οι κατεχίνες, επιγαλλοκατεχίνες και επικατεχίνες, συστατικά που το καθιστούν ισχυρό αντιοξειδωτικό μέσο.

AYURVEDA HELLAS A.E: Τηλ.: 210 3632350 - 2310 887679

Ο MARCUS ROHRER ΤΟΝ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

BioHeel Foot Patches & Chi patches

Δημιουργός της Marcus Rohrer Spirulina, θα επισκεφθεί τη χώρα μας και θα μοιραστεί την απίθανη ιστορία για το κυανοπράσινο φύκι, που χρησιμοποιήθηκε αιώνες πριν για την ξεχωριστή ενέργειά και τις θεραπευτικές του ιδιότητες, το οποίο παραμένει μία από τις πιο πλούσιες διατροφικές πηγές στον κόσμο. Ο Marcus Rohrer ανήκει σε μία γενιά σύγχρονων στοχαστών με περιβαλλοντική συνείδηση και υψηλές ηθικές αρχές, οι οποίοι εργάζονται για το κοινό καλό και έχουν χαρακτηριστεί ως «δημιουργοί πολιτισμού» (cultural creatives). Γεννημένος στη Σουηδία και με βάση του το Βέλγιο, ανακάλυψε τη Σπιρουλίνα πριν από τρεις δεκαετίες σχεδόν, ενώ μελετούσε τη φυσική διαδικασία ίασης κατά τη διάρκεια μιας προσωπικής αναζήτησης για έναν ολιστικό, υγιή τρόπο ζωής. Το ταξίδι αυτό τον οδήγησε σε αυτό που ο ίδιος αποκαλεί «θαύμα της φύσης». Το μικροσκοπικό φύκι με τη σπειροειδή μορφή- τη Σπιρουλίνα- αποδείχτηκε από τις πιο πλούσιες, πιο ολοκληρωμένες και πιο ισχυρές φυσικές διατροφικές πηγές στον κόσμο. Έπειτα από την ορατή και σημαντικά θετική επίδραση στην υγεία και στην καλή φυσική κατάσταση των αδερφών του, ο Rohrer ξεκίνησε μία μικρή επιχείρηση, η οποία σήμερα έχει εξελιχθεί στην επιχείρηση με τις μεγαλύτερες πωλήσεις της πιο αγνής Σπιρουλίνας στον πλανήτη. Σήμερα η Marcus Rohrer Spirulina αναπτύσσεται στην ηλιόλουστη Χαβάη, σε μία από τις μεγαλύτερες και πιο καινούργιες υδάτινες εγκαταστάσεις του κόσμου, στη μέση του Ειρηνικού Ωκεανού. Καλλιεργείται σε ένα μοναδικό μείγμα από νερό που προέρχεται από τα τροπικά δάση και νερό από τα βάθη των θαλασσών, εξαιρετικά αγνό, ιδιαίτερα πλούσιο σε θρεπτικά στοιχεία και με περιεκτικότητα περισσοτέρων από 90 ιχνοστοιχείων. Σε αυτές τις ιδανικές συνθήκες, τα φύκια έχουν εξελιχθεί σε ανώτερης ποιότητας Σπιρουλίνα, η οποία αναπτύσσεται πιο γρήγορα και είναι πλουσιότερη σε καροτενοειδή. Έρευνες έχουν επίσης δείξει πως η Σπιρουλίνα συνιστά μία από τις πιο πλούσιες πηγές ηλιακής ενέργειας, η οποία απορροφάται από τα ανθρώπινα κύτταρα σε μόρια φωτός, γνωστά ως βιοφωτόνια, και η οποία έχει σημαντική ρυθμιστική και τονωτική επίδραση στις σωματικές λειτουργίες, ενισχύοντας την αίσθηση της καλής φυσικής κατάστασης. Ωστόσο, η πολύτιμη αυτή ηλιακή ενέργεια μπορεί να χαθεί σύντομα, όταν τοποθετείται μέσα σε συμβατικά δοχεία. Ο Rohrer αναγνώρισε το πρόβλημα αυτό και ξεκίνησε για ακόμα μία αναζήτηση ώστε να διατηρήσει τη Marcus Rohrer Spirulina πιο φρέσκια για πιο πολύ, διατηρώντας αποθηκευμένη την ηλιακή ενέργεια για περισσότερο χρονικό διάστημα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τον επαναστατικό σχεδιασμό του γυαλιού VioSol – ενός ιώδες γυαλιού το οποίο προστατεύει και διατηρεί την ηλιακή ενέργεια, καθώς και άλλα πολύτιμα στοιχεία που περιέχει η Σπιρουλίνα. Πληροφορίες: Α. ΕΛΟΒΑΡΗ &ΣΙΑ ΟΕ:-2310 856233

SAFE 45

Σημεία διανομής

ΔΙΑΝΟΜΗ.  www.safemagazine.gr

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ (16):

ΑΤΤΙΚΗ ΑΘΗΝΑ: Ιανός, Σταδίου 24  Αιώνιος Ηνίοχος, Σόλωνος 97  Πύρινος Κόσμος, Ιπποκράτους & Σόλωνος  Πολιτεία: Ασκληπιού 13 Εκδόσεις «Κέδρος» Πεσμαζόγλου 5 & Σταδίου, Στοά βιβλίου ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ: Δαβάκη 3-5 ΚΗΦΙΣΙΑ: Ελευθερουδάκης, Κηφισίας 268 ΜΑΡΟΥΣΙ: Ιανός: Golden Hall, Λεωφόρος Κηφίσιας 37Α ΝΕΑ ΙΩΝΙΑ : The Βook store, Μεσολογγίου 49 ΨΥΧΙΚΟ: Ελευθερουδάκης, Κηφισίας 294 ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΛΛΑΔΑ: ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Ιανός, Πλατεία Αριστοτέλους 7  Ιανός: Μεταμορφώσεως 24, Καλαμαριά  Ιανός, Φιλιππουπόλεως 57, Αμπελόκηποι  Ιανός, 25ης Μαρτίου 45 Ντεπώ  Ιανός, Εμπορικό κέντρο ΜediteraneanCosmos Ψάρας, Φιλικής Εταιρείας 39

ΓΥΜΝΑΣΤΗΡΙΑ (38)

ΑΤΤΙΚΗ ΑΘΗΝΑ: Life Up, Ιδρομενέως 112 ΑΓ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ:Power Gym Fitness Club, Ελ. Βενιζέλου 107 ΑΙΓΑΛΕΩ: Entasis, Κων/λεως 16:17 ΑΝΩ ΠΑΤΗΣΙΑ : Corpus Gym 2, Ιαλέμου 48 ΒΥΡΩΝΑΣ: Byron Gym, Χειμάρας 19 & Κολοκοτρώνη • Kouros Fitness Club, Αναλήψεως 48 ΓΛΥΦΑΔΑ: Iron Gym, Ανθέων 22 • Gym Tonic, Λεωφ. Βουλιαγμένης 96 • Planet world of fitness, Αθ. Διάκου 24 ΑΝΩ ΓΛΥΦΑΔΑ: Contours Express 1, Ανδρ. Παπανδρέου 181 ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ: Champions Gym, Νυμφών 39 • Universal Ladies, Ρήγα Φεραίου 7 • Άθλος, Ηρούς Κωνσταντοπούλου 27 • Sports club, Ποσειδώνος 20 ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ: Καισάρειον, Δημαρχιακό Μέγαρο Καισαριανής, Βρυούλων & Κλαζομενών ΚΡΥΟΝΕΡΙ: Αίαντας Fitness Club, Λεωφ. Κρυονερίου 53 ΛΥΚΟΒΡΥΣΗ: Joe Weider, Γρηγορίου Λαμπράκη 39:41 ΝΕΑ ΣΜΥΡΝΗ: Corpus Gym 1, Αγ. Σοφίας 13 & Πολυκάρπου • Shape Health Club, Eλ. Βενιζέλου 5Α • Contours Express 2, Σαράντα Εκκλησιών 1 & Αιγαίου • Center Gym, Ομήρου 24:26 • Aloe Fitness, Αιγαίου 77 • Studio, Ιωνίας 1 • Reflex gym, Διγενή Ακρίτα 37 • Εν σώματι, Αρτάκης 135 ΠΑΓΚΡΑΤΙ: Παγκράτιον Γυμναστήριο Ο.Ε, Υμηττού 271 ΠΑΛΑΙΟ ΦΑΛΗΡΟ: Υγεία & Διάπλαση, Μ. Μπότσαρη 26:28 • Life Line, Αγ. Βαρβάρας 102 • Peak Fitness, Ζησιμοπούλου 68 • Physical Gym, Ζησιμοπούλου 64 • Sportesse fitness club, Αγγελίδου 19 ΠΕΙΡΑΙΑΣ: Δίαθλον, Δεληγιάννη 50 ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ: Health & Fitness, Αγ. Ιεροθέου 46Β Α.ΠΑΤΗΣΙΑ: Corpus Gym 2, Ιαλέμου 48 ΧΑΛΑΝΔΡΙ: Head studio Καρβέλα, Εθν. Αντιστάσεως 84

CAFE -ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ- ΜΙΚΡΟΓΕΥΜΑΤΑ (55)

ΑΤΤΙΚΗ ΑΙΓΑΛΕΩ: Αίγλη, Ιερά οδός 253 & Θηβών ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ: Lavmi, Ελβετίας 21 (Πλ. Αγ. Ιωάννου) ΑΘΗΝΑ: Everest, Μαρασλή 19-21 • Everest, Πειραιώς 141-143 • Ιφιγένεια μικρογεύματα, Πειραιώς 141143 • Costa Coffee, Κοραή 4 & Σταδίου 30 • Bakaro, Σοφοκλέους 1 • Παραδοσιακό καφέ, Απ. Παύλου 29 • Καφέ Αλεξάνδρας, Λ. Αλεξάνδρας 221 • Βενζινάδικο Elin, Λ.Κηφισίας 205 • Γρηγόρης, Πανόρμου 74 • Flocafe, Πατησίων 27 & Καποδιστρίου ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ: T.G.I. Friday’s, Λ. Αλεξάνδρας 1-3 ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ: Flocafe, Λ.Πεντέλης 112-114 • Zentil, Εθνικής Αντιστάσεως 36 ΒΥΡΩΝΑΣ: Cafe Nostro, Καραολή & Δημητρίου 65 ΓΚΑΖΙ: Millenium Gold, Βουτάδων 60 ΓΛΥΦΑΔΑ: Lis, Αγ. Μεταξά 30 & Ζησιμοπούλου ΕΞΑΡΧΕΙΑ: Floral, Θεμιστοκλέους 80 • Διπλό cafe, Θεμιστόκλεους 70 ΖΩΓΡΑΦΟΥ: Modo, Ηρώων Πολυτεχνείου 80 ΘΗΣΕΙΟ: Στάβλος, Ηρακλειδών 10 • Συν Αθήναι, Ηρακλειδών 12 ΙΛΙΟΝ: Flocafe, Λ.Δημοκρατίας (Escape Center) ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ: Οσονούπω, Πλατεία Αναγεννήσεως 2 ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ: Cafe Εμπορικόν, Παναγή Τσαλδάρη 98 • Κομμωτήριο Β&L, Λ. Σαλαμίνος 119 ΚΗΦΙΣΙΑ: T.G.I. Friday’s, Κολοκοτρώνη 35 ΚΟΛΩΝΑΚΙ: Σκουφάκι, Σκουφά 47-49 • Εν Δελφοίς, Δελφών 5 • Costa Coffee, Ηροδότου 15 ΚΟΛΩΝΟΣ: Da Vinci, Λένορμαν 270 ΜΑΡΟΥΣΙ: Hooters, The Mall Athens • Ruby Tuesday, The Mall Athens • Atrina, Λ. Κηφισίας 32 • Καφέ Γρηγόρης, Κηφισίας 10-12 ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ: Φούρνος Στεργίου, Κλεισούρας 4 & Τατοΐου Ν.ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑ: Palmie: Δεκελείας 59 ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ: Everest, Λοϋδ Τζώρτζ 28 ΠΑΓΚΡΑΤΙ: Τransit cafe, Υμμητού 7 • Caprice cafe, Υμμητού 101-103 ΠΑΠΑΓΟΥ: Piu Verde, Κορυτσάς & Πεντέλης (Άλσος) ΠΕΙΡΑΙΑΣ: Okio Cafe, Καραΐσκου 117 • Καφέ Χουρδάκης, Καραΐσκου 117 • Αperitto Cafe, Πραξιτέλους 168 ΠΕΙΡΑΪΚΗ: Cafe Famous, Ακτή Θεμιστοκλέους 134 ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ: Cafe Τραγανό, Παναγή Τσαλδάρη 25 ΠΕΥΚΗ: Flocafe, Ελ.Βενιζέλου 15 ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ: Cafe Βυζαντινό, 25η Μαρτίου 110 ΣΥΝΤΑΓΜΑ: Στυλ cafe, Ευαγγελιστρίας 1 ΦΙΛΟΘΕΗ: Παλιά Αγορά, Κεχαγιά 26 & Μ.Βενιέρη ΧΑΛΑΝΔΡΙ: Μικρός Κοραής, Παπάγου 7 & Αριστοφάνους • Warner, Στοά Ανδρέα Παπανδρέου ΧΟΛΑΡΓΟΣ: La Fee, Hobby Crafts, ΕΜΠ Χολαργού ΨΥΧΙΚΟ: Πατρόν, Δη. Βασιλείου 10

ΚΕΝΤΡΑ YOGA (42)

ΑΤΤΙΚΗ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ:Αnahat yoga center, Ολυμπίας 16 • ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ :Anima Soma, Αιόλου 7 • Cocoon Urban Spa, Σουλίου 9 • ΑΘΗΝΑ: Brahma Koumaris, Θάσου 12Α • Essennce Human Space, Παλλάδος 32, Πλατεία Ψυρρή • Iyangar Yoga Centre, Καλαμιώτου 12 • Nysy Studios, Νίκης 25 • Athen massage & yoga academy, Μητσαίων 19 • Satyananda Yoga Centre Athens, Αγ. Δημητρίου 26, Πλ. Ηρώων • Studio Υγείας & Ευεξίας, Αριστοτέλους 67 • Studio Yoga Arhata, Λεωφ. Αλεξάνδρας & Βαρβάκη 10 ΑΝΩ ΠΑΤΗΣΙΑ : ΑΙΩΝ, Αγ. Λαύρας 21 ΑΛΙΜΟΣ: Vijaya, Καραϊσκάκη 16 ΑΝΟΙΞΗ : Raja Yoga Center,

46 SAFE

Το περιοδικό SAFE μπορείτε να βρείτε σε

360 σημεία

Ελαίας 99 ΒΥΡΩΝΑΣ :Α.Γ.Σ. Εμπεδοκλής, Αδ. Κοραή 44:46 ΔΑΦΝΗ : ΒΙΟΑΝΕΛΙΞΗ, Δημοσθένους 21 ΖΩΓΡΑΦΟΥ : Σύλλογος Vitality, Παπαδιαμαντοπούλου 52 ΚΗΦΙΣΙΑ : OmYoga 5Δ, Αιγίνης 47 • Λωτος, Μακεδονίας 14 ΚΟΡΩΠΙ : Samanti, Χαλκηδόνος & Πύργου, Καρελάς, ΜΑΡΟΥΣΙ : Prana Yoga, ΟΑΚΑ:Ανοικτό κολυμβητήριο, Κηφισίας 37 • Walk to the Sun, Επαλόφου 4 ΜΕΤΣ : Α.Γ.Σ.. Shakti Yoga Studio, Λάμπρου Φωτιάδου 17:19 ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ : Sitaram, Μίλωνος 14 ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ : Ιαθείην, Ορθοδ. Χριστ. Ενώσεως 12:14 & Δαρδανελίων 19 ΠΕΙΡΑΙΑΣ : Ομακοείο Πειραιώς, Μπουμπουλίνας 28 & Καραΐσκου 122 ΧΑΛΑΝΔΡΙ : Harantiniotis Konstantinos, Μπιζανίου 3 • Αρμονική Ζωή, Γρίβα 23 • Κέντρο εσωτέρας θεραπευτικής:Hatha Yoga, Κέας 22, Πλατ. Κέννεντυ • Shantom, Τριπόλεως 35α & Ευβοίας ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΛΛΑΔΑ ΑΜΟΡΓΟΣ : Εναλλακτικό κέντρο Iris, Παραλία:Αιγιάλη ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ : Yoga place, Λ.Πετράκη 33 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ : Armonia Yoga Club, Κερκύρας 8 • Yoga arts, Πλατεία ΧΑΝΘ • Yoga Dhara, Εθν. Αμύνης 9 ΚΑΛΑΜΑΤΑ : Namaste, Αριστοδήμου 147 ΚΙΛΚΙΣ : Kinesis Gym, 25ης Μαρτίου & Τσιρογιάννη ΛΑΡΙΣΑ : My Gym, θυμάτων Κατοχής 19 ΜΥΤΙΛΗΝΗ : Κέντρο Ολιστικής Yoga Λέσβου, Δαμδούμη 12 ΠΑΤΡΑ : Asthanga Yoga:Agni Vinyasa Yoga, Μιλτιάδου 13 ΡΕΘΥΜΝΟ ΚΡΗΤΗΣ : Yoga place, Κουρητών 13Α ΤΡΙΚΑΛΑ: Ομακοεία Τρικάλων & Θεσσαλονίκης, Αθ. Διάκου 32

ΣΥΛΛΟΓΟΙ - ΣΧΟΛΕΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ (26):

ΑΤΤΙΚΗ ΑΘΗΝΑ: Σύλλογος Ομοιοπαθητικών Ελλάδος, Αριστοτέλους 44  Ιπποκράτειο Κέντρο Κλασσικής Ομοιοπαθητικής, Αριστοτέλους 44  Κέντρο Έρευνας και Εφαρμογής Βελονισμού, Αλκμάνος 2 & Παπαδιαμαντοπούλου  Μαργαρίτα Παπαδημητρίου Boulenger, Ηροδότου 19  ΟΜ, Ερμού 86 ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ: Όλον, Κηφισίας 102 ΕΛΛΗΝΙΚΟ: Φ=1,618 : Αθ. Διάκου 26 ΚΑΛΛΙΘΕΑ: Φιλοσοφική ένωση Δράκος – Αετός, Σοφοκλέους 37 Κ. ΧΑΛΑΝΔΡΙ: Shantom, Τριπόλεως 35Α & Ευβοίας ΚΑΡΕΑΣ: Πολυχώρος Ομοιοπ/κης Αθηνών, Λεωφ. Καρέα & Σουλιωτών 1  ΚΗΦΙΣΙΑ: Ακαδημία Αρχαίας Ελληνικής & Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής, Σωκράτους 24 ΜΑΡΟΥΣΙ : Natural Helath Science:Χατζηιωάννου 14 & Δ. Ράλλη ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ: Νίκος Γεραμάνης, Δεληγιάννη 17 & Γ. Παπανδρέου ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ:Κασάνδρα Μουγιάκου, Λεωφ. Μεσογείων 259 ΠΕΝΤΕΛΗ: Γεώργιος Λουκάς, Παπαφλέσσα 14 Π. ΦΑΛΗΡΟ: Κέντρο Ρεφλεξολογίας & Έρευνας, Αμφιτρίτης 28  Natural Health Science, Πανδρόσου 31  Natural Health Science, Λεωφ. Αμφιθέας 78 & Ανδρομάχης 8• ΧΑΛΑΝΔΡΙ: Αρμονική Ζωή, Γρίβα 23. ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΛΛΑΔΑ: ΒΟΛΟΣ: Β. Τριτάκης, Ροστώβ 56, Νέα Δημητριάς ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Life Therapy Academy : Αιγαίου 54 & Θερμαϊκού  Μπαρμπουνάκης: Αριστοτέλους 4 & Παπανικολάου 75 ΚΕΡΚΥΡΑ: Χρήστος Κόντης : Δελβινιώτη 6:8 ΛΕΣΒΟΣ: Κέντρο Υγείας: Πλωμάρι

ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ (52):

ΑΤΤΙΚΗ ΑΓ. ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ: Αν. Μαντζάκου Κεφαλληνίας 98  Δημ. Πανταζής, Νικ. Πλαστήρα 102  Δημ. Πανταζής Νικ. Πλαστήρα 102 ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ: Aικ.Μουζά, Αγίας Τριάδας 21 ΑΓ. ΑΝΤΩΝΙΟΣ: Γ.Τσέρτου, Βασ. Αλεξάνδρου 4 ΑΓ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ: Ευσ. Μήτσου, Παπάγου 43 ΑΓ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ: Στ. Κάγιος, Τσούντα 43 ΑΘΗΝΑ: Ηλ. Πετρογιάννης, Πανεπιστημίου 10  Μ. Σισμανόγλου, Διον. Αρεοπαγίτου 10, Ακρόπολη  Κ. Σπανίδου, Αχαρνών 189  I. Δρίβας, 3ης Σεπτεμβρίου 72  Μαρ. Ζήση, Σόλωνος 20  Ά.Χατζοπούλου-Σ.Νικολάου, Σόλωνος 54  Β. Καλύβα, Ηρακλείτου 4, Κολωνάκι  Αγγ. Φιλίππου, Πατησίων 271  Γ. Κοντογιώργος, Μαρασλής 7 & Υψηλάντου, Ευαγγελισμός  Ζάγκος –Βαΐδάκη, Κλεισθένους 11, Ομόνοια  Ευγ. Πάλογλου, Πανεπιστημίου 16, & Αμερικής (Στοά)  Ν. Σακελάρης, Νίκης 3  Π. Στελλάκη, Πλ. Μητροπόλεως 16  Κ. Μακρή, Φιλελλήνων 20 & Κυδαθηναίων 15, Σύνταγμα  Ι. Καραμανώλης, Σωκράτους 46 ΑΙΓΑΛΕΩ: Ασ. Μαύρου, Ν. Πλαστήρα 12  Δ. Διμελής & Σια Ο.Ε. Μεσογείων 5 ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑ: Γ. Σπανόπουλος, Ελ. Βενιζέλου 140 ΑΛΙΜΟΣ: Παπά – Προυτζοπούλου, Θουκιδίδου 29 ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ: Καλογερογιάννης, Πανόρμου 71-73  Σ. Αποστολοπούλου, Μεσογείων 29 ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ: Ε.Καραμάνη Σκαρπαθάκη, Κολοκοτρώνη 79 ΓΕΡΑΚΑΣ: Ειρ. Χονδρογιάννη, Ηγουμενίτσας 2 ΔΑΣΟΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ: Θ. Σακκόπουλος, Γ. Παπανδρέου 4 ΖΩΓΡΑΦΟΥ: Ευ. Χρονοπούλου, Γρ. Αυξεντίου 71 ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ: Στ. Κακαγιάνης, Αρχιμήδους 64 ΚΗΦΙΣΙΑ: Γ. Παπαδημητρόπουλος, Αργυροπούλου 9 ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΣ: Π. Ντάβος, Δ. Διαμαντίδη 34 ΜΑΡΟΥΣΙ: Μ.Προβατά, Περικλέους 1 ΝΕΑ ΙΩΝΙΑ: Γιάννα Περγαντά, Μεσολογγίου 46 ΠΑΓΚΡΑΤΙ: Ν. Ζαννάκης, Ερατοσθένους 22 Π. ΦΑΛΗΡΟ: Αθ. Σκούτζου, Αχιλλέως 31 ΧΑΛΑΝΔΡΙ: Αντ. Τζίφα, Αγ. Παρασκευής 77  Κ. Μπούρα, Λεωφ. Πεντέλης 77-79 ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΛΛΑΔΑ ΕΥΒΟΙΑ: Ρουσοδήμου, Αβάντων 34, Ψαχνά ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Σαρδέλης, Φιλίππου 38, Περαία  Ειρ. Καχπάνη, Αλεξανδρίας 79  Σπ. Νικολαΐδης, 25ης Μαρτίου 66 ΚΑΛΥΜΝΟΣ: Κ. Πατέλη & ΣΙΑ ΟΕ, Μαξίμου 15 ΚΕΡΚΥΡΑ: Ν. Τριβιζάς, Ε. Βουλγάρεως 53 ΛΑΡΙΣΑ: Π. Σταυρακάκης, Σκοπάδων 7 ΜΕΓΑΡΑ: Θ. Μπεκιάρης, 2 χλμ Λεωφ. Αλεποχωρίου ΠΑΤΡΑ: Π. Παπαδόπουλος, Γιαννιτσών 4 ΡΕΘΥΜΝΟ: Ελ. Καλοειδά Βαρδιάμπαση, Δημοκρατίας 9  Κ. Βαρδιάμπασης, Αγ.

Ανδρέας Δ. Νικηφόρου Φωκά ΧΑΛΚΙΔΑ: Π. Δημητρίου, Ελ. Βενιζέλου 77  A.Αρτσίτα, Φύλλα Χαλκίδας.

ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓ. ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ (131)

ΑΤΤΙΚΗ ΑΛΙΜΟΣ: Τα δώρα της Φύσης, Πινδάρου 5 ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ: Προσγείων Γεύσεις, Αγαθουπόλεως 5 • Βανίλια:Κανέλα, Λ. Ριανκούρ 71:73 AΝΟΙΞΗ: Λωτός, Λεωφ. Μαραθωνος 49 ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ: Ναραγιενα, Αιγαίου Πελάγους 85 • Green Farm, Λεωφ. Μεσογείων 465 ΑΘΗΝΑ: Lena’s : Νίκης 11, Σύνταγμα  Κουτσουμάνη Ελένη, Αιόλου 102  Aura Vitae: Ιπποκράτους 2 • Καλυψώ, Ζωοδόχου Πηγής 65 • Τέσσερις Εποχές, Νίκης 30 • Health Food Store, Γέλωνος 1 & Δεινοκράτους, Κολωνάκι • Οικοζήν, Εμμανουήλ Μπενάκη 26 • Οικοζήν, Στουρνάρα 36 • Οικολόγοι Ελλάδας, Πανεπιστημίου 57 • Ακρίταμα, Μιχαήλ Νομικού 9 • Εστρέλα, Δημητρίου Σούτσου 18 • Έλληνες οικολόγοι χωρίς σύνορα, Σανταρόζα 3 • Αλόη, Παπαδιαμαντοπούλου 52 • Green Farm, Δημοκρίτου 13, Κολωνάκι • Άρκευθος, Γ Σεπτεμβρίου 83, Πλ. Βικτωρίας ΒΟΥΛΑ Βιολογικό χωριό, Αγ. Ιωάννου 28 ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ Αγνή Γη, Λεωφ. Πεντέλης 104 ΒΥΡΩΝΑΣ: Γεύσεις Ζωής, Παναγή Τσαλδάρη 15 & Κύπρου ΓΑΛΑΤΣΙ: Θησαυρός Υγείας, Παπαφλέσσα 26 & Τραλλεών ΓΕΡΑΚΑΣ: Αιθέριο, Λ. Μαραθώνος 176 ΓΛΥΦΑΔΑ: Βιοαγορά, Γούναρη 88 ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑ: Στάση Ζωής, Αγ. Παντελεήμονος 59 ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ: Νέα Ζωή, Πρωτοπαπά 38  Lieke Peters, Μ. Αντύπα 84 ΗΡΑΚΛΕΙΟ: Μορφέας,Αλεξ. Διάκου 11 (Ν. Ηράκλειο) ΙΛΙΣΙΑ: Αλόη, Παπαδιαμαντοπούλου 52 ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ: Περί ορέξεως, υψηλάντου 10 ΚΗΦΙΣΙΑ: Ηλιοσταλα, Βασιλ. Όθωνος 41 • Υγείας Χάριν, Γ. Δροσίνη 7 • Πράσινο Μήλο, Μακεδονίας 26 • Τα σκαλάκια, Αργυροπούλου 9  Αμάραντο, Ελαιών 15 ΚΟΡΥΔΑΛΟΣ: Αμάραντο, Καυκάσου 64 ΚΥΨΕΛΗ: Βιολογική Κυψέλη, Aγ. Ζώνης 40 • Bιοεποχή, Κυψέλης 82 • Μελισσάνθη, Καυκάσου 142 • ΜΑΡΟΥΣΙ: Nature, Διονύσου 3 • ΒιοΥγεία, Πλ. Ευτέρπης 3 • Green Farm, Δ. Ράλλη 8 & Χατζηαντωνίου • Πανάγαθον, Ροδοδάφνης 52-54  Παν-άγαθον, Ροδοδάφνης 52-54, Πολύδροσο ΜΕΛΙΣΙΑ: Ραγιάν: Λεωφ. Δημοκρατίας 2 Ν.ΙΩΝΙΑ: Βιόπολις, Λ. Ηρακλείου 295 & Αγ. Σοφίας  Καρπός, Πλατεία Πανετωλείου 8, Αλσούπολη Ν. ΣΜΥΡΝΗ: Beauty Green, Σοφούλη 60 ΠΕΙΡΑΙΑΣ: Green Farm, Μπουμπουλίνας 30  Α Π. ΦΑΛΗΡΟ: Βιόκηπος, Αχιλλέως 72 & Λεωφ. Αμφιθέας ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ: Βιόκοσμος, Ορφέως 51 ΠΕΥΚΗ: Βιολογική γη, Πίνδου 38-40 ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΛΛΑΔΑ ΒΟΛΟΣ: Υγεία, 28ης Οκτωβρίου 159 ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ: Κυλικείο 2ου Ενιαίου Λυκείου, Λαδοχώρι ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ: Διώνη, Σμύρνης 33 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Βοτανοπωλείο ο Νίκος, Κομνηνών 32 • Το Ελληνικόν, Βατικιώτου 28 • Το Ελληνικόν, Σοφούλη 34, Καλαμαριά • Εντροπία, Παπαμάρκου 8, Πλ. Άθωνος • Το Βάλσαμο, Χαλκέων 16 • Ζωή & Υγεία, Τσιμισκή 120 • Ζωή & Υγεία, Καρδίτσας 8 • Botanica, Αλ. Σβώλου 46 • Tre Marie: Π.Π. Γερμανού 13  Drops my bioskin, Π. Ιωακείμ 10  Το Κρίταμο, Κλεισούρας 8  Επιστροφή στη φύση, Μεγ. Αλεξάνδρου 31, Εύοσμος • Βιο Θυσαυρός, Αν. Θράκης 44, Τούμπα  Εν Ζωή, Σόλωνος 36  Φρουτογέννεση, Π.Π. Γερμανού 30  Ανάσα Ζωής, Ν. Πλαστήρα 17, Αμπελόκηποι  Global Bionatura, Ελ. Βενιζέλου 104, Νεάπολη  Green House, Πόντου 91, Καλαμαριά  Selfish, Ταβάκη 6-8, Θέρμη  Βιολογικές νοστιμιές, Βυθηνίας 25, Καλαμαριά  Εκ φύσεως, Γεννηματά 49, Καλαμαριά  Αγορά βιοκαλλιεργητών, Δαβάκη 37, Καλαμαριά  Μοντε Φρούιτ, Δημοκρίτου 10, Καλαμαριά  Περί φύσεως, Επιδαύρου 9, Τούμπα  Οικολογία, Ζωή γεμάτη υγεία, Κανάρη 66, Κ. Τούμπα  Οι θυσαυροί της φύσης, Ναυπλίου 27, Κ. Τούμπα  Βιοδώρα, Αμπελοκήπων 21Α, Περαία  Ωμέγα 3, Αλ. Παραφεντίδου 13, Πυλαία  Καφές Ερκέκογλου, 28ης Οκτωβρίου 60, Καλοχώρι  Ψίθυρος, Καρακάση 27  Ζωτικότις, Αγ. Δημητρίου 160  Ισις, Αγ. Σοφίας 39  Flora mama, Αλ. Παπαδιαμάντη 14  Βio Cafe Magenta, Αλ Σβώλου 42  Βιο-πορεία, Αναλήψεως 17  Η δύναμη της φύσης, Αρχ. Μουσείου 35  Αμάλθεια, Βασ. Ηρακλείου 26  Φάρμα, Βενιζέλου 61  Από τον τόπο μας, Θ. Σοφούλη 34  Σουσάμι άνοιξε, Ιουστινιανού 33  Η πηγή, Ιωάννου Μιχαήλ 4  Λεβέντης, Κασσάνδρου 151  Μάνα Γη, Κίμωνος Βόγα 52  Εντελβάις, Λασσάνη 4  Βιο Βιο, Μητρ. Ιωσήφ 6  Βιολογικόν, Μιαούλη 27  Γαία, Π. Ιωακείμ 13  Ευζωϊα, Αλ. Σβώλου 6  Μάνα εξ ουρανού, Φιλιππουπόλεως 44, Αμπελόκηποι  Βιοπωλείον, Φιλίππου 37, Περαία  Ελιά από μέλι, Μιαούλη 4, Πλαγιάρι  Οικολογία, Ζωή γεμάτη υγεία, Μερκουρίου 10, Ντεπώ  Μ. Σαβίδου, Μαυρομιχάλη 59, Πολίχνη  Aqua Vero, Μακρυγιάννη 15, Ηλιούπολη  Το λυχνάρι, Μακεδονομάχων 61, Ασβεστοχώρι  Βιο Ζωή, Καραολή & Δημητρίου 175Β, Εύοσμος  Το χοντρό μπιζέλι, Κ. Παλαμά 12Α, Φύλιρο  Green House, Iωνίας 9Α, Περαία  Βιοιδέα, Επ. οδός Ωραιοκάστρου Θεσσ/κης 115Α  Το μαγαζάκι της Σοφίας, Εθν. Αντιστάσεως 88, Εύοσμος  Βοτανολόγιον, Εθν. Αντιστάσεως 27, Αμπελόκηποι  Βιοπωλείο, Γρηγ. Λαμπράκη 25, Α. Ηλιούπολη  Ελλήνων γεύσεις, Γ. Αγγέλου 5, Χαριλάου  Βιο-γη, Β. Κωνσταντίνου 40, Νεάπολη  Beauty&Health, Αριστοτέλους 71, Εύοσμος  Εστιατόριο Inn Roubino, Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης, Ασκληπιού 10, Πυλαία ΚΑΒΑΛΑ: Bio bio, Βενιζέλου 45 ΚΑΡΔΙΤΣΑ: Το Βάλσαμο, Δημοτική Αγορά Ι7 ΛΑΜΙΑ: Plus Bio, Παλαμά 5 ΛΑΡΙΣΑ: Πρόπολις, Παναγούλη 19  Σταυράκη Μ., Σκοπάδων 7, Νεράιδα ΜΥΤΙΛΗΝΗ: Μυρτιά, Αγ. Θεράποντος 22 ΠΑΤΡΑ: Botanica, Ρήγα Φεραίου 37 ΠΥΡΓΟΣ: 28ης Οκτωβρίου 50 • Βιόκυκλος, Κοκκίνου 15 ΡΕΘΥΜΝΟ: Άρκευθος, Μ. Μουσούρου 11, Β. Πλεύρη, Ηγ. Γαβριήλ 26 • Biorythm, Κ. Γιαμπουδάκη 32 ΣΥΡΟΣ: Ευεξία, Σταματίου Πρωΐου 51

Φάρμακα, εμβόλια, καρκίνος, πόλεμος κατά της φύσης και της υγείας, ψυχοδικτατορία και η ανάγκη για ένα νέο μοντέλο εξανθρωπισμένης ιατρικής