Ανθρωποσοφική Ιατρική Τεύχος 04

www.anthroposophicmedicine.gr

ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2018

ΤΕΥΧΟΣ 04

ΔΙΑΤΡΟΦΗ: ΠΡΩΤΕΪΝΗ / ΛΙΠΑΡΑ / ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ & ΑΛΑΤΑ - Η ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ ΤΩΝ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΑΙΘΕΡΩΝ - ΒΟΤΑΝΟΛΟΓΙΑ: ΑΝΘΡΩΠΟΣ & ΦΥΤΟ - ΤΑ ΕΠΤΑ ΜΕΤΑΛΛΑ: ΚΑΣΣΙΤΕΡΟΣ - ΜΕΤΑΛΛΑ & ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ: ΚΑΣΣΙΤΕΡΟΣ - Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΛΑΝΗΤΩΝ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ - Η ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΜΕΛΕΤΕΣ ΡΥΘΜΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟ ΤΟΥ ΓΚΑΙΤΕ (Β ΜΕΡΟΣ) - Η ΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΠΝΕΥΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΣΚΟΤΟΥΣ (GA177)

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

περιεχόμενα

ΤΕΥΧΟΣ 04 - ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2018 ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Φίλοι της Ανθρωποσοφικής Ιατρικής www.anthroposophicmedicine.gr anthroposophicalm@gmail.com Ανθρωποσοφική Ιατρική

Το περιοδικό «Ανθρωποσοφική Ιατρική» φιλοξενεί εμπεριστατωμένα άρθρα, μελέτες και αποσπάσματα για την Ανθρωποσοφική Ιατρική απο όλο το κόσμο. Το περιοδικό κυκλοφορεί 2 φορές το χρόνο, Άνοιξη και Φθινόπωρο. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική ή περιληπτική, η κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση του περιεχομένου του περιοδικού με οποιονδήποτε τρόπο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη. (Ν.2121/1993 και κανόνες διεθνούς δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα). Οι πληροφορίες που παρέχονται δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη γνωμάτευση ιατρού ή άλλου ειδικού της υγείας. Πάντα χρησιμοποιείτε τα βότανα ή τα φυσικά σκευάσματα υπό την επίβλεψη ενός ειδικού ιατρού και ποτέ μόνοι σας ή με δική σας πρωτοβουλία. Οι φυσικές θεραπείες δεν αποτελούν υποκατάστατο ιατρικής περίθαλψης. Παρακαλούμε συμβουλευτείτε απαραιτήτως τον εξειδικευμένο ιατρό σας για οποιοδήποτε θέμα υγείας πριν την χρήση οποιασδήποτε θεραπείας.

© Kateřina Machytková

Εκδόσεις Etra © 2018 τηλ.: 210 9811753 - www.etra.gr etrapublishing@gmail.com Σύνταξη & επιλογή ύλης: Φίλοι της Ανθρωποσοφικής Ιατρικής anthroposophicalm@gmail.com Μετάφραση & Επιμέλεια: © Eκδόσεις Etra Εικόνα εξωφύλλου: © Kateřina Machytková (Rudolf Steiner: Calendar of the Soul)

05. Διατροφή: πρωτεΐνη, λιπαρά, υδατάνθρακες & άλατα.

10. Η συνέργεια των τεσσάρων αιθέρων.

16. Βοτνολογία: Άνθρωπος και φυτό.

28. Τα επτά μέταλλα: Κασσίτερος 30. Μέταλλα & ψυχοθεραπεία: Κασσίτερος 32. Η επίδραση των πλανητών στον ανθρώπινο οργανισμό 38. Η Ανάγκη για Μελέτες Ρυθμού στην Ανθρωποσοφική Επιστήμη (Β μέρος) 46. Η πτώση των πνευμάτων του σκότους (GA177)

Σ

Ita Wegman

την εποχή μας η ιατρική έχει έναν αμιγώς επιστημονικό χαρακτήρα. Με αυτόν τον τρόπο εξαρτάται πλήρως από τις απόψεις που αναπτύσσονται στην παρούσα στιγμή σε σχέση με την επιστήμη και τις επιστημονικές μεθόδους. Σύμφωνα με αυτές τις απόψεις μπορούμε να δεχτούμε μόνο ό,τι μπορεί να προσδιοριστεί μέσα από την αντίληψη της παρατήρησης, μέσω του πειραματισμού ή βάσει των λογικών συμπερασμάτων που προκύπτουν από αυτά τα δύο. Πρέπει να διερωτηθούμε: τα αποτελέσματα που ελήφθησαν με αυτόν τον τρόπο μπορούν να είναι εφαρμόσιμα στον άνθρωπο; Μπορεί να έχουμε προσέξει ότι υπάρχουν κοινά χαρακτηριστικά σε πάρα πολλούς ανθρώπους, παρ’ όλα αυτά ο κάθε άνθρωπος μπορεί να κατανοηθεί σωστά με-

μονωμένα, όταν έχουμε τη δυνατότητα της άμεσης παρατήρησης της ιδιοσυγκρασίας του. Κάθε ασθενής είναι μια ξεχωριστή περίπτωση. Δεν υπάρχουν δυο άνθρωποι που θα μπορούσαν να ασθενήσουν με τον ίδιο τρόπο. Τα πράγματα της φύσης που δεν είναι πνευματικά επιστρέφουν στους γενικούς νόμους. Αυτό που είναι το άτομο αποτελεί πάντα μια έκφραση της δραστηριότητας των ψυχο-πνευματικών νόμων. Αυτοί οι νόμοι δεν γίνονται αντιληπτοί μέσω των ιδεών και είναι προσβάσιμοι μόνο δια της παρατήρησης. [Απόσπασμα απο την εισαγωγή της Ita Wegman στο βιβλίο «Βασικές Αρχές Θεραπείας», Εκδόσεις Etra 2018]

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ - ΤΕΥΧΟΣ 4

Σημείωμα Έκδοσης

«

Τα ανθρώπινα όντα σκέφτονται μέσω του εγκεφάλου τους, και με τον ίδιο τρόπο η γη σκέφτεται μέσα από τα κοιμισμένα ανθρώπινα σώματα. Η γη αντιλαμβάνεται πάντα τη μέρα. Αντιλαμβάνεται μέσα από το γεγονός ότι ο ήλιος λάμπει πάνω της έξω από τους κοσμικούς χώρους. Αυτή είναι η αντίληψη της γης. Και κατά τη διάρκεια της νύχτας η γη επεξεργάζεται με τη μορφή σκέψεων θα λέγαμε, όλες τις αντιλήψεις της. «Η γη σκέφτεται», λέει ο διορατικός παρατηρητής. Η γη σκέφτεται, επειδή κάνει χρήση των κοιμισμένων ανθρώπων. Κάθε κοιμισμένο ανθρώπινο ον, γίνεται κατά κάποιον τρόπο, ένα εγκεφαλικό μόριο της γης. Το φυσικό σώμα μας είναι οργανωμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τη γη για τη δραστηριότητα της σκέψης της, όταν δεν το χρησιμοποιούμε εμείς οι ίδιοι. Ακριβώς όπως η γη σκέφτεται μέσα από το φυσικό σώμα, με τον ίδιο τρόπο «φαντάζεται» (γνωρίζετε τι είναι η Γνώση Φαντασίας) όλα αυτά που δεν είναι γήινα πάνω στη Γη. Φαντάζεται όλα αυτά που ανήκουν στη γη και έρχονται από το έξω σύμπαν. Η γη φαντάζεται μέσω του αιθερικού σώματος. Μπορούμε να διακρίνουμε στο κοιμισμένο ανθρώπινο σώμα τμή-

ματα του εγκεφάλου της γης, και όταν ο άνθρωπος κοιμάται μπορούμε να διακρίνουμε στο αιθερικό του σώμα, τη φαντασία εκείνου του τμήματος του σύμπαντος που ανήκει (καταρχήν), στη γη. Το αιθερικό σώμα περιέχει (σε ένα παιχνίδι από υπέροχες εικόνες), όλες τις δυνάμεις που πρέπει να ρέουν στη γη έξω από τον αιθερικό κόσμο, έτσι ώστε να μπορούν να λάβουν χώρα τα γεγονότα της γης. Όπως ένα φυσικό ανθρώπινο ον ανήκει στη γη, ακριβώς έτσι, ως αιθερικό ον ανήκει στους ουρανούς. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το φυσικό μας σώμα μόνο ως όργανο της σκέψης, διότι είναι οργανωμένο για το σκοπό αυτό, επειδή η γη το ελευθερώνει για το σκοπό αυτό, όταν είμαστε σε κατάσταση εγρήγορσης. Και μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το αιθερικό μας σώμα με τέτοιο τρόπο ώστε να μας παρέχει μόνο ζωτικές δυνάμεις, διότι οι ουράνιες δυνάμεις το έθεσαν στη διάθεσή μας όταν είμαστε ξύπνιοι, και επειδή οι ουράνιες δυνάμεις της φαντασίας μεταμορφώνονται σε ζωτικές δυνάμεις μέσα μας, όταν είμαστε σε κατάσταση εγρήγορσης. Έτσι δεν μπορούμε να μιλάμε για το αιθερικό μας σώμα απλώς ως μια ομιχλώδη μορφή, αλλά θα πρέπει μάλλον να μιλάμε για αυτό σαν μία

4 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

μικροκοσμική μορφή που αντικατοπτρίζει της ουράνιες δυνάμεις. Όταν γεννιόμαστε, το αιθερικό σώμα έχει παραδοθεί σε μας ως μία ειδική τέλεια μορφή. Όταν γεννιόμαστε, το αιθερικό μας σώμα λαμπυρίζει και λάμπει εσωτερικά, επειδή είναι γεμάτο από φαντασίες που έρχονται προς αυτό από το μεγάλο σύμπαν. Είναι μία υπέροχη αντανάκλαση του σύμπαντος! Όλα όσα έχουμε αποκτήσει κατά τη διάρκεια της ζωής μας, όπως ο πολιτισμός, οι γνώσεις και οι δυνάμεις της θέλησης και του συναισθήματος, συντάσσονται όλα από το αιθερικό μας σώμα, καθώς μεγαλώνουμε, κατά τη διάρκεια της ύπαρξής μας μεταξύ της γέννησης και του θανάτου. Οι κοσμικές δυνάμεις του Ουρανού μάς δίνουν αυτό που πρέπει να μας δώσουν κατά τη διάρκεια της ζωής μας (μεταξύ της γέννησης και του θανάτου), και έτσι είμαστε για άλλη μια φορά νέοι, όπως τα αιθέρια όντα, όταν έχουμε ζήσει μια φυσιολογική ζωή μεταξύ της γέννησης και του θανάτου, διότι τότε έχουμε αντλήσει από το αιθερικό μας σώμα ό, τι θα μπορούσε να αντληθεί από αυτό.» [ Απόσπασμα από την διάλεξη του R. Steiner με τίτλο: Το αιθερικό σώμα ως αντανάκλαση του σύμπαντος / Elberfeld, 13 Ιουνίου, 1915, Εκδόσεις Etra 2015 ]

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Πρωτεΐνη, λιπαρά, υδατάνθρακες & άλατα / γεώμηλα / υδροκεφαλία Απόσπασμα απο διάλεξη που δόθηκε στο Dornach στις 22 Σεπτεμβρίου 1923

(Απόσπασμα από το βιβλίο με τίτλο: Η διατροφή υπό το φως της Ανθρωποσοφίας, σύνθεση διαλέξεων του Rudolf Steiner, Εκδόσεις Etra )

Έ

γινε μια ερώτηση σχετικά με τη διατροφή και το κατά πόσον οι επιδράσεις της πατατοφαγίας σε χώρες εκτός της Ευρώπης είναι διαφορετικές.

Rudolf Steiner: Ας εξετάσουμε πάλι το θέμα της σύνδεσης μεταξύ της διατροφής και του πνευματικού κόσμου. Όπως ξέρετε, η πατάτα εισήχθη στη ζωή μας στη σύγχρονη εποχή. Σας έχω ξαναπεί πως σε παλαιότερες εποχές οι λαοί της Ευρώπης δεν έτρωγαν πατάτες αλλά ζούσαν με τελείως διαφορετικές τροφές. Το θέμα δεν μπορεί να επιλυθεί χωρίς να εξετάσουμε τη σχέση μεταξύ διατροφής και πνευματικού κόσμου. Θα θυμάστε πως κάποτε σας μίλησα για τέσσερις ουσίες από τις οποίες εξαρτάται η ζωή του ανθρώπου. Πρώτη είναι η πρωτεΐνη η οποία ουσιαστικά περιέχεται σε όλες τις τροφές. Βρίσκεται στην πιο χαρακτηριστική της μορφή στην αλβουμίνη που υπάρχει στο αυγό της κότας, αλλά είναι παρούσα σε όλες τις τροφές. Η πρωτεΐνη λοιπόν είναι η πρώτη. Ύστερα έχουμε τα λίπη. Τα λίπη δεν προσλαμβάνονται μόνο απευθείας ως ζωικά λίπη, αλλά περιέχονται στα πάντα. Ορισμένα άλλα προϊόντα μεταμορφώνονται σε λιπαρές τροφές, όπως το γάλα που γίνεται τυρί κλπ. Η τρίτη τροφή είναι αυτό που αποκαλούμε υδατάνθρακες. Τους παίρνουμε από το φυτικό βασίλειο. Φυσικά είναι παρόντες και σε άλλες τροφές αλλά βασικά στο σιτάρι, τη σίκαλη, τις φακές, τα φασόλια και τις πατάτες -ειδικά στις πατάτες. Τέλος έχουμε τα άλατα. Τα άλατα συνήθως θεωρούνται απλά συμπληρώματα, αλλά παίζουν έναν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στη ζωή του ανθρώπου. Η πιο κοινή τους μορφή, φυσικά, είναι το κοινό αλάτι, αλλά όλες οι τροφές περιέχουν αλάτι. Μπορεί λοιπόν να ειπωθεί πως για να ζήσει ο άνθρωπος, το φαγητό του πρέπει να περιλαμβάνει πρωτεΐνη, λιπαρά, υδατάνθρακες και άλατα. Τώρα θα μιλήσω γι’ αυτό που κάνει για τον άνθρωπο καθεμιά από αυτές τις ουσίες τις οποίες παίρνουμε σε διαφορετικές μορφές από τη διατροφή μας. Ας ξεκινήσουμε από τα άλατα. Ακόμη κι όταν τα άλατα καταναλώνονται σε μικρές ποσότητες, όχι μόνο προσθέτουν γεύση, αλλά αποτελούν μια εξαιρετικά σημαντική τροφή. Βάζουμε

αλάτι στο φαγητό μας όχι μόνο για την ευχάριστη, διεγερτική γεύση αλλά και για να είμαστε σε θέση να σκεφτούμε. Τα άλατα των τροφών πρέπει να βρουν το δρόμο τους μέχρι τον εγκέφαλο προκειμένου να εκδηλώσουμε την ικανότητα της σκέψης. Τα άλατα συνδέονται κυρίως με τη σκέψη μας. Αν ένα άτομο είναι τόσο άρρωστο που όλο το αλάτι στο φαγητό του να εναποτίθεται στο στομάχι του ή στα έντερά του και να μην μεταφέρεται με το αίμα του στον εγκέφαλο, αυτό γίνεται αδύναμο νοητικά και νωθρό. Αυτό είναι ένα σημαντικό σημείο. Πρέπει φυσικά να είμαστε πολύ σαφείς σχετικά με το ότι το πνεύμα υπάρχει, αν όμως το πνεύμα πρόκειται να είναι ενεργό στη γη, πρέπει να εργαστεί μέσα στις γήινες ουσίες. Στην πνευματική επιστήμη κατά συνέπεια πρέπει να είμαστε ικανοί να συλλάβουμε πώς το πνεύμα εργάζεται μέσα στις ουσίες. Αλλιώς θα ήταν σαν να λέγαμε: οι μηχανές είναι κάτι το υλικό - εμείς ωστόσο είμαστε πνευματικοί άνθρωποι, δεν θέλουμε τίποτα το υλικό, δεν θέλουμε να αγοράσουμε σίδηρο ή ατσάλι, θέλουμε να δημιουργήσουμε μηχανές από καθαρό πνεύμα - αυτά φυσικά είναι ανοησίες! Πρώτα χρειαζόμαστε την ουσία -και το δημιουργικό πνεύμα στη φύση χρειάζεται ουσίες οπουδήποτε. Και αν το πνεύμα αποτραπεί από το να χρησιμοποιεί ουσίες -αν το αλάτι εναποτεθεί στο στομάχι και τα έντερα αντί να φτάσει στον εγκέφαλο μέσω του αίματος- τότε ο άνθρωπος γίνεται νωθρός. Ωστόσο τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει το αλάτι όπως το βρίσκει στη φύση. Αν κάνατε μια μικρή τρύπα στον εγκέφαλο και αφήνατε το αλάτι να τρυπώσει μέσα, θα ήταν απλά ανώφελο. Το αλάτι πρέπει να περάσει μέσα από το στομάχι και τα έντερα και να φτάσει σε μια όλο και πιο λεπτή κατάσταση διάλυσης - ακόμη και στη γλώσσα ήδη έχει αρχίσει να διαλύεται. Σαν αποτέλεσμα αυτού που ο ανθρώπινος οργανισμός κάνει με το αλάτι, το τελευταίο βρίσκεται ήδη σε μια πνευματοποιημένη κατάσταση όταν φτάνει στον εγκέφαλο. Δεν είναι το ίδιο απλό με το να τοποθετήσουμε το αλάτι απευθείας μέσα στον εγκέφαλο. Αν όμως κάποιος είναι ανίκανος να δεχθεί την επίδραση που έχει το αλάτι στον εγκέφαλο τότε γίνεται νωθρός και © ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ | 5

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ - ΤΕΥΧΟΣ 4

αργός στη σκέψη. Τώρα ας δούμε τους υδατάνθρακες. Βρίσκονται στα μπιζέλια, τα φασόλια, τη σίκαλη και τις πατάτες -κυρίως στις πατάτες. Μέσω αυτών καταναλώνουμε υδατάνθρακες. Οι υδατάνθρακες είναι οι κύριοι υπεύθυνοι για το γεγονός ότι, ως άνθρωποι, έχουμε την ανθρώπινη μορφή. Αν δεν καταναλώναμε υδατάνθρακες θα είχαμε κάθε λογής παραμορφώσεις της ανθρώπινης μορφής. Για παράδειγμα τα αυτιά ή η μύτη μας θα μπορούσαν να μην έχουν σχηματιστεί σωστά. Δεν θα είχαμε ανθρώπινη μορφή. Οι υδατάνθρακες δημιουργούν το περίγραμμα του ανθρώπινου σώματος. Αν ο άνθρωπος, μέσω του οργανισμού του είναι ανίκανος να κατευθύνει τους υδατάνθρακες στον εγκέφαλό του και αν αυτοί εναποτεθούν αντ’ αυτού στο στομάχι και στα έντερά του, τότε λιποθυμά. Καταρρέει, γίνεται αδύναμος και μέχρι ενός βαθμού δεν μπορεί να διατηρήσει τη μορφή του. Αυτοί είναι λοιπόν οι υδατάνθρακες που συμβάλλουν στο να έχουμε τη σωστή ανθρώπινη μορφή. Βλέπετε λοιπόν πως για καθετί πρέπει να λαμβάνονται οι σωστές τροφές. Τα άλατα εργάζονται στο μπροστινό μέρος του εγκεφάλου. Οι υδατάνθρακες πίσω, σε αυτό το στρώμα (γίνεται ένα σχέδιο). Oι άνθρωποι που για κάποιο λόγο δεν μπορούν να χωνέψουν αρκετούς υδατάνθρακες ώστε αυτοί να βρουν το δρόμο τους σε αυτό το στρώμα του εγκεφάλου, ξαφνικά θα βραχνιάσουν, δεν θα μπορούν πλέον να μιλάνε με καθαρή φωνή. Αν λοιπόν συναντήσετε κάποιον που ξαφνικά έχει βραχνιάσει, μπορείτε να συμπεράνετε πως κάτι φταίει με την πέψη του. Δεν μπορεί να χωνέψει σωστά τους υδατάνθρακες. Οι τελευταίοι δεν πηγαίνουν στο σωστό μέρος του εγκεφάλου. Αυτό επηρεάζει αρνητικά την αναπνοή και την ομιλία του. Έτσι μπορούμε να πούμε ότι τα άλατα επηρεάζουν κυρίως τη σκέψη ενώ οι υδατάνθρακες επηρεάζουν την ομιλία και οτιδήποτε συνδέεται με αυτήν. Οι υδατάνθρακες παρέχουν το σχήμα της μορφής μας, ωστόσο ο μόνος τους στόχος είναι να μας δώσουν μια μορφή. Δεν μας γεμίζουν. Αυτό το κάνουν τα λιπαρά. Ενώ οι υδατάνθρακες δίνουν σχήμα στη μορφή μας -σχεδιάζουν το περίγραμμά μας στον αέρα, θα μπορούσαμε να πούμε- τα λιπαρά παρέχουν την ύλη που υπάρχει μέσα της. Τα λιπαρά είναι υπεύθυνα για την εναπόθεση των υλικών ουσιών μέσα μας με το σωστό τρόπο -υπάρχει όμως κάτι πολύ ιδιαίτερο σε αυτά. Σας έχω ξαναπεί πως ο άνθρωπος έχει ένα Εγώ, ένα αστρικό σώμα, ένα αιθερικό σώμα και ένα φυσικό σώμα. Προφανώς τα λίπη εναποτίθενται στο φυσικό σώμα. Προκειμένου να διατηρηθούν ζωντανά 6 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

τα λίπη που εναποτίθενται μέσα μας -γιατί πρέπει να είναι ζωντανά- γι’ αυτή την πολύ σημαντική λειτουργία, έχουμε το αιθερικό σώμα. Όμως το αστρικό σώμα είναι το πιο σημαντικό για τη ζωή του αισθήματος. Όταν κάποιος είναι ξύπνιος, το αστρικό του σώμα βρίσκεται μέσα του. Όταν κοιμάται το αστρικό του σώμα είναι έξω. Όταν είναι ξύπνιος και το αστρικό σώμα δουλεύει μέσα στο αιθερικό σώμα, το λίπος δέχεται συνεχή επεξεργασία. Τα λιπαρά χρησιμοποιούνται για να λιπαίνουν το σώμα. Όταν ο άνθρωπος κοιμάται και το αστρικό του σώμα βρίσκεται έξω, τα λιπαρά δεν δέχονται επεξεργασία, αντίθετα, αποθηκεύονται. Στον ξύπνιο, τα λιπαρά χρησιμοποιούνται για λίπανση - στον ύπνο αποθηκεύονται. Χρειαζόμαστε και τα δύο -και τα αποθηκευμένα λιπαρά και αυτά που λιπαίνουν το σώμα. Όταν κάποιος κοιμάται συνεχόμενα (παλαιότερα συνέβαινε πιο συχνά, τώρα είναι πιο σπάνιο - ένας ευκατάστατος κύριος π.χ. δεν κάνει τίποτε) τα λιπαρά αποθηκεύονται και κατά τη διάρκεια της μέρας, στον αποκαλούμενο ξύπνιο, που ωστόσο είναι στην πραγματικότητα ύπνος. Τo αποτέλεσμα ήταν μια μεγάλη κοιλιά. Τα λίπη αποθηκεύονται παντού. Για να αποθηκευτεί σωστά το λίπος είναι απαραίτητο να δεχτεί την επεξεργασία του σε μια ζωντανή διαδικασία, γιατί παράγεται συνεχώς. Το πιο σωστό είναι να τρώμε προκειμένου να πάρουμε όση ακριβώς ενέργεια καταναλώνουμε. Αν κάποιος τρώει συνεχώς αλλά δεν χρησιμοποιεί τίποτα από αυτήν την ενέργεια, τότε παχαίνει. Αυτά που σας είπα οι αγρότες τα γνωρίζουν καλά ενστικτωδώς, αφού τα χρησιμοποιούν για να παχύνουν τους χοίρους. Όταν εκτρέφουν παχείς χοίρους πρέπει να φροντίζουν αυτοί να μην χρησιμοποιούν το λίπος τους για λίπανση, αλλά ό,τι τρώνε να αποθηκεύεται. Έτσι η ζωή αυτών των χοίρων ρυθμίζεται ανάλογα. Μπορεί βέβαια κάποιος να μην μπορεί να αποθηκεύσει φυσιολογικά το λίπος. Σε αυτήν την περίπτωση είναι άρρωστος. Οι ευκατάστατοι κύριοι χαίρουν άκρας υγείας από αυτήν την άποψη! Αποθηκεύουν λίπος. Με τον ίδιο τρόπο που μερικές φορές οι υδατάνθρακες δεν αποθηκεύονται σωστά και το άτομο βραχνιάζει, έτσι, με τον ίδιο τρόπο, μπορεί τα λίπη να μην αποθηκεύονται σωστά και να αποβάλλονται στα κόπρανα. Τότε ο άνθρωπος δεν έχει αρκετά λίπη και δεν μπορεί να τα χρησιμοποιήσει για τη σωστή λίπανση του οργανισμού του. Το ίδιο συμβαίνει όταν δεν έχουμε να φάμε αρκετά και θα πρέπει να πεινάσουμε -δεν μπορούμε να έχουμε αρκετή λίπανση του οργανισμού κατ’ αυτόν τον τρόπο.

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Τα λίπη είναι στην πραγματικότητα η ουσία που θα χρησιμοποιήσουμε για να γεμίσουμε τα σώματά μας. Τι συμβαίνει σε ένα άτομο που είτε υποφέρει από πείνα είτε είναι ανίκανο να αποθηκεύει λίπος στο σώμα του; Ένα τέτοιο άτομο που δεν έχει αρκετή υλική ουσία μέσα στο σώμα του γίνεται όλο και πιο πνευματικό. Όμως ο άνθρωπος δεν μπορεί να αντέξει να γίνει πνευματικός κατ’ αυτόν τον τρόπο. Το πνεύμα αναλώνεται. Δεν γίνεται μόνο στεγνός και ζαρωμένος, αλλά δημιουργούνται αέρια που οδηγούν σε ψευδαισθήσεις κλπ. και τότε προκαλείται μια κατάσταση που ονομάζεται “τρέλα της πείνας”. Υπάρχει πάντα μια καταστροφή του πνεύματος όταν ένα άτομο αρρωσταίνει. Έτσι λοιπόν αν κάποιος δεν λαμβάνει αρκετό λίπος, θα αρχίσει να σβήνει. Τώρα η πρωτεΐνη - αυτή πρέπει να υπάρχει από την αρχή. Η πρωτεΐνη βρίσκεται μέσα στο ωάριο πριν ένα ον, άνθρωπος ή ζώο, αναπτυχθεί. Έτσι μπορούμε να πούμε πως η πρωτεΐνη είναι μια ουσία που δομεί και αναπτύσσει το ανθρώπινο ον. Είναι η πρωταρχική βάση των πάντων. Τα πάντα στο σώμα πρέπει να αναπτυχθούν από την πρωτεΐνη. Μπορείτε να το αντιληφθείτε αυτό, δεν μπορείτε; Η πρωτεΐνη πρέπει να βρίσκεται εκεί εξαρχής προκειμένου να προκύψει ο άνθρωπος. Η μητέρα δημιουργεί πρωτεΐνη μέσα στη μήτρα με τη μορφή ενός μικρού όγκου. Το ωάριο τότε γονιμοποιείται και μέσω αυτής της διαδικασίας η πρωτεΐνη αποκτά την ικανότητα να δεχτεί της μορφοποιητικές δυνάμεις που δομούν τον άνθρωπο. Αλλά φυσικά ο άνθρωπος χρειάζεται συνεχώς πρωτεΐνη. Έτσι η τροφή του πρέπει να την περιέχει. Αν δεν λαμβάνει αρκετή ή αν δεν μπορεί να τη χωνέψει σωστά, τότε όχι μόνο θα εξασθενήσει από την έλλειψή της -κάτι που σταδιακά θα τον σκοτώσει- αλλά αν, σε οποιαδήποτε στιγμή της ζωής του, δεν πάρει καθόλου αληθινή πρωτεΐνη, θα πεθάνει μεμιάς. Με τον ίδιο τρόπο που η πρωτεΐνη είναι απαραίτητη για να δημιουργηθεί ο άνθρωπος, είναι και απολύτως απαραίτητη για τη ζωή του. Εκείνος που δεν μπορεί να χωνέψει καθόλου πρωτεΐνη θα πεθάνει. Ας εξετάσουμε τα μεμονωμένα θρεπτικά συστατικά. Αν κοιτάξουμε τα άλατα, η προσοχή μας θα κατευθυνθεί κυρίως στο μπροστινό μέρος της κεφαλής, εκεί όπου τα άλατα αποθηκεύονται. Λίγο πιο πίσω εναποτίθενται οι υδατάνθρακες και είναι οι υπεύθυνοι για το γεγονός ότι φέρουμε την ανθρώπινη μορφή. Τα λιπαρά αποθηκεύονται ακόμη πιο πίσω και από εκεί γεμίζουν το σώμα αφού δεν πηγαίνουν σε αυτό απευθείας, αλλά μέσω του αίματος στο κεφάλι, όπου προετοιμάζονται και διευθετούνται για λογα-

ριασμό του σώματος. Όλα περνούν από το κεφάλι, συμπεριλαμβανομένης της πρωτεΐνης. Αλλά υπάρχουν διαφορές σχετικά με τους υδατάνθρακες. Αν κάποιος τρώει φακές, φασόλια, αρακά, σίκαλη και στάρι, μπορούμε να πούμε πως λαμβάνει τους υδατάνθρακες από καρπούς. Έτσι, αυτό που η γη μας δίνει με το σιτάρι είναι ο καρπός της. Οι φακές επίσης είναι καρπός. Οι καρποί έχουν την ιδιαιτερότητα ότι χωνεύονται στο στομάχι και στα έντερα και στέλνουν μόνο τις δυνάμεις τους επάνω, στο κεφάλι. Έτσι όταν τρώτε σιτάρι, φακές και φασόλια, αυτά χωνεύονται στα έντερα - όπως θα γνωρίζετε από τη χαρακτηριστική δυσφορία που μπορεί να προκύψει όταν κάποιος έχει φάει φακές ή φασόλια.

Tο κύριο χαρακτηριστικό των καρπών είναι ότι χωνεύονται διεξοδικά στα έντερα. Όμως δεν μπορούμε να φάμε τον καρπό της πατάτας. Αν τρώγαμε τον καρπό της θα τρώγαμε ένα επικίνδυνο δηλητήριο. Η πατάτα δεν μας επιτρέπει να την καταναλώσουμε με τον ίδιο τρόπο που το κάνουμε με τις φακές, τα φασόλια κ.λπ. ή τους καρπούς του αγρού -τη σίκαλη και το σιτάρι. Ποιο τμήμα της πατάτας τρώμε; Το τμήμα που βρίσκεται κάτω, τον κόνδυλο -και οι κόνδυλοι, οι ρίζες κ.λπ. είναι αυτά τα τμήματα ενός φυτού που χωνεύονται λιγότερο από όλα στα έντερα. Οι καρποί χωνεύονται στα έντερα. Δεν μπορούμε να φάμε τον καρπό της πατάτας - και ο κόνδυλος δεν είναι μια πραγματική ρίζα. Όταν τρώμε μια πατάτα, αυτή πηγαίνει στο στομάχι και τα έντερα. Δεν μπορεί να χωνευτεί εκεί και πηγαίνει στο αίμα αχώνευτη. Έτσι όταν φτάνει στο κατάλληλο στρώμα του εγκεφάλου δεν είναι στην πιο εκλεπτυσμένη κατάσταση της σίκαλης ή του σιταριού που μπορούν να αποσταλούν απευθείας στο υπόλοιπο σώμα. Πρέπει να δεχτεί επεξεργασία και να χωνευτεί εκεί, στον εγκέφαλο. Έτσι τρώγοντας ένα καλό ψωμί από σίκαλη ή σιτάρι το οποίο χωνεύουμε διεξοδικά μέσα στο στομάχι και τα έντερά μας, δεν χρειάζεται να φορτώνουμε το κεφάλι μας με την πέψη τους. Διατίθενται αμέσως στο υπόλοιπο σώμα. Όμως, τρώγοντας ψωμί από πατάτα ή πατάτες γενικά, το κεφάλι θα πρέπει να λειτουργήσει ως πεπτικό όργανο. Αν όμως πρέπει να το κάνει αυτό τότε δεν θα μπορεί πλέον να σκεφτεί - γιατί θα πρέπει να είναι ελεύθερο για να μπορεί να σκεφτεί. Για να γίνει αυτό θα πρέπει η κοιλιά να αναλάβει τη δουλειά. Έτσι αν ένας άνθρωπος τρώει πολλές πατάτες -κάτι που συμβαίνει όλο και περισσότερο από τότε που η πατάτα εισήχθη στην Ευρώπη και έγινε κύρια τροφή- το κεφάλι γίνεται όλο και λιγότερο ικανό να σκέφτεται και ο άνθρωπος χάνει συνεχώς όλο και περισσότερο τη δυνατότητα σκέψης με το μεσαίο τμήμα © ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ | 7

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ - ΤΕΥΧΟΣ 4

του εγκεφάλου. Σκέφτεται μόνο με το μπροστινό μέρος. Αυτό το μπροστινό μέρος, το οποίο εξαρτάται από τα άλατα, μας κάνει να γινόμαστε περισσότερο έξυπνοι από μια υλιστική σκοπιά. Οι γνήσιες πνευματικές σκέψεις δεν μπορούν να προκύψουν από το μπροστινό τμήμα του εγκεφάλου. Αυτό μας κάνει πραγματικούς διανοούμενους. Είναι γεγονός ότι η εσωτερική σκέψη στην Ευρώπη έχει οπισθοδρομήσει από τότε που επικράτησε η πατάτα. Πρέπει να θυμόμαστε ότι ο άνθρωπος δεν σχηματίζεται μόνο από τις γήινες δυνάμεις. Σας έχω πει πολλές φορές ότι ο άνθρωπος προέρχεται από το συνολικό περιβάλλον του -αποτελεί δημιούργημα του ήλιου, του φεγγαριού και των άστρων. Όταν τρώει πατάτες χρησιμοποιεί το μεσαίο τμήμα του εγκεφάλου του μόνο για να τις χωνέψει. Απομονώνεται από τον περιβάλλοντα κόσμο. Δεν τον αναγνωρίζει πια. Θεωρεί όλα όσα λέγονται για το σύμπαν -όπως το ότι η πνευματικότητα προέρχεται από αυτό- κούφια λόγια. Έτσι, σε ένα βαθμό, θα μπορούσαμε να ρίξουμε το φταίξιμο για τον υλισμό της εποχής μας στην υπερβολική κατανάλωση πατάτας. Φυσικά, οι άνθρωποι με πιο ισχνά μέσα εξαρτώνται από την πατάτα γιατί είναι φτηνή και όσοι έχουν τη δυνατότητα να το κάνουν μπορούν να αγοράσουν τροφές που εργάζονται στο μπροστινό τμήμα του εγκεφάλου. Μπορούν να χρησιμοποιήσουν καρυκεύματα και μπαχαρικά στο φαγητό τους. Τα μπαχαρικά λειτουργούν στο μπροστινό μέρος του εγκεφάλου, όπως ακριβώς και τα άλατα. Το αποτέλεσμα είναι να γίνονται διανοούμενοι και να λένε στους άλλους ό,τι θέλουν, επειδή αυτοί οι άλλοι δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν πλέον το κεφάλι τους για να σκεφτούν. Έτσι η πατάτα έχει μια πολύ ιδιαίτερη σχέση με το πνεύμα. Έχει κάνει το πνεύμα υλιστικό. Ας δούμε τώρα τις σχέσεις μεταξύ των θρεπτικών συστατικών και των διαφορετικών τμημάτων της ανθρώπινης οντότητας. Το φυσικό σώμα οφείλει την ύπαρξή του στην πρωτεΐνη. Η πρωτεΐνη συνδέεται με τη φυσική γέννηση και το θάνατο. Το κύριο βασίλειο του αιθερικού σώματος είναι τα λιπαρά. Οι υδατάνθρακες αποτελούν τον κύριο τομέα του αστρικού σώματος και τα άλατα αυτόν του Εγώ. Η ικανότητα να αισθανόμαστε ανήκει στο αστρικό σώμα. (Όταν χτυπάω το χέρι μου και το αισθάνομαι, δεν το αισθάνομαι με το φυσικό μου σώμα - διαφορετικά οτιδήποτε άλλο έχει υλική φύση θα ήταν σε θέση να αισθάνεται). Απωθώ πίσω τη σάρκα, το μυϊκό ιστό -και με αυτόν τον τρόπο ο μυϊκός ιστός ωθείται έξω από το αστρικό σώμα (και το αίσθημα είναι στο αστρικό σώμα). Κάθε αίσθημα βρίσκεται στο αστρικό σώμα. Το αστρικό σώμα πρέπει να μπορεί 8 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

να εργάζεται σωστά. Σας έχω πει ότι εάν το αστρικό σώμα κοιμάται τη μέρα όπως και τη νύχτα δεν μπορεί να εργαστεί σωστά και το λίπος αποθηκεύεται π.χ. στην κοιλιά - αλλά και στην περίπτωση που ένα άτομο εργάζεται μόνο διανοητικά και γίνει διανοούμενο, το λίπος πάλι αποθηκεύεται. Αλλά το αστρικό σώμα το οποίο, μεταξύ άλλων, εργάζεται στη λειτουργία της ομιλίας, χρειάζεται υδατάνθρακες όχι μόνο στο κεφάλι αλλά και στο υπόλοιπο σώμα. Αν του δώσω σιτάρι ή σίκαλη ως υδατάνθρακες, οι δυνάμεις πηγαίνουν σε όλο το σώμα. Αν του δώσω μόνο πατάτες, οι δυνάμεις παραμένουν στο κεφάλι και το άτομο γίνεται ισχνό, αδύναμο και το αστρικό του σώμα δεν μπορεί να εργαστεί σωστά. Αυτό που είναι πνευματικό στον άνθρωπο εξασθενεί όλο και περισσότερο και αποκοιμιέται αν δεν είναι σε θέση να λάβει υδατάνθρακες οι οποίοι να διεισδύουν σε όλο το σώμα του. Με μια αποκλειστική δίαιτα από πατάτες αυτό δεν είναι δυνατό γιατί η τελευταίες επιβαρύνουν με τόση πολλή δουλειά το κεφάλι που δεν μένει τίποτα για το υπόλοιπο σώμα.

Tι κάνει η επιστήμη; Αναλύει την πρωτεΐνη για να διαπιστώσει πόσο άνθρακα και οξυγόνο, πόσο άζωτο, θείο κ.λπ. περιέχει. Βρίσκει πως σε αυτήν περιέχεται τόσο τοις εκατό άνθρακας και τόσο τοις εκατό άζωτο. Το λίπος περιέχει ένα άλλο ποσοστό στοιχείων και ένα άλλο οι υδατάνθρακες. Όμως η επιστήμη έχει απόλυτη άγνοια του γεγονότος ότι και αυτές οι ουσίες έχουν τη δική τους σημασία. Η επιστήμη γνωρίζει μόνο τα ποσοστά των συστατικών. Αλλά αυτό δεν μας οδηγεί πουθενά. Τα συστατικά μιας πατάτας είναι παρόντα σε αυτήν με έναν πολύ διαφορετικό τρόπο από αυτόν με τον οποίο τα ίδια βρίσκονται στη σίκαλη ή το σιτάρι και πρέπει να ξέρουμε ότι αν φάμε έναν καρπό ή ένα άνθος αυτό θα χωνευτεί στα έντερα, ενώ αν φάμε μια ρίζα αυτή θα δεχτεί επεξεργασία στο κεφάλι. Το ίδιο συμβαίνει όταν αυτά χρησιμοποιούνται φαρμακευτικά. Αν τα κατανοήσουμε βάσει της αληθινής ιατρικής επιστήμης τότε γνωρίζουμε ότι ένα έγχυμα ανθέων, σπόρων ή καρπών εργάζεται κυρίως στα έντερα. Αν κάποιος φτιάξει ένα αφέψημα από μια ρίζα αυτό θα έχει θεραπευτική επίδραση στο κεφάλι. Όταν τρώμε ρίζες επηρεάζεται το κεφάλι και αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι αυτή η επίδραση στο κεφάλι είναι πολύ σημαντική. Ας πάμε όμως λίγο παραπέρα. Αν κάποιος δεν έχει απλά αδυνατίσει εξαιτίας μιας διατροφής με πατάτες στο βαθμό που να μην μπορεί να χρησιμοποιήσει τα χέρια και τα πόδια του αλλά έχουν επηρεαστεί ακόμη και τα όργανα αναπαραγωγής του, τότε τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα. Ας υποθέσουμε

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

ότι η διατροφή με πατάτες έχει ασκήσει τόσο εκτεταμένη επίδραση που τα γυναικεία αναπαραγωγικά όργανα έχουν επηρεαστεί. Ο άνθρωπος δεν προέρχεται μόνο από τους προγόνους του - το ψυχικό/ πνευματικό κομμάτι του προέρχεται από τον πνευματικό κόσμο και ενώνεται με αυτό που προέρχεται από τους προγόνους. Ας δούμε τώρα πώς συμβαίνει αυτό. Ο άνθρωπος αναπτύσσεται από το θηλυκό ωάριο. Το ανδρικό σπέρμα το διαπερνά. Τότε κάθε λογής αστεροειδή σχήματα σχηματίζονται μέσα του. Τα κύτταρα διαιρούνται και σταδιακά σχηματίζουν το ανθρώπινο σώμα. Αλλά κανένα ανθρώπινο σώμα δεν μπορεί να σχηματιστεί αν το ψυχικό/πνευματικό κομμάτι του που προέρχεται από τον πνευματικό κόσμο δεν ενωθεί με αυτή τη διαδικασία. Αν ο πατέρας ή η μητέρα έχουν τραφεί με μια δίαιτα πολύ πλούσια σε πατάτες, τότε σχηματίζεται ένα έμβρυο το οποίο είναι προδιαγεγραμμένο να έχει ένα κεφάλι με την τάση να δουλεύει πολύ. Αν δείτε το έμβρυο ανθρώπων που έχουν τραφεί σωστά με ψωμί σίκαλης κ.λπ., όπου τόσο η μητέρα όσο και ο πατέρας έχουν λάβει σωστές τροφές, τότε αυτό μοιάζει έτσι (σχέδιο). Σε ένα έμβρυο όμως που οι γονείς του έτρωγαν πολλές πατάτες, συμβαίνει το ακόλουθο. Φυσικά σε ένα έμβρυο έχουμε κυρίως το σφαιρικό σχηματισμό του κεφαλιού, το υπόλοιπο έχει ακόμη μετά βίας αναπτυχθεί. Τώρα η ψυχή/πνεύμα πρέπει να εισέλθει στο κεφάλι και όταν εισέρχεται σε αυτό, πρέπει να εργαστεί μέσα του. Ενώ βρίσκεται ακόμη στη μήτρα, η ψυχή/πνεύμα του ανθρώπου εργάζεται κυρίως στο κεφάλι. Όταν η ψυχή/πνεύμα βρίσκει στο κεφάλι αυτό που προέρχεται από τη σίκαλη, το σιτάρι κ.λπ. που έχει φάει η μητέρα, μπορεί να εργαστεί πολύ καλά. Γιατί, βλέπετε, η σίκαλη και το σιτάρι προέρχονται από άνθη που έχουν βλαστήσει μέσα από τη γη και κατά συνέπεια το πνεύμα μπορεί να συναντήσει το φυτό. Υπάρχει μια σχέση. Όταν λοιπόν η ψυχή/πνεύμα συναντήσει μέσα στη μήτρα αυτό που προέρχεται από καρπούς, μπορεί να εργαστεί εύκολα. Αν ωστόσο το πνεύμα συναντήσει μέσα στη μήτρα το κεφάλι ενός εμβρύου που έχει σχηματιστεί από μια δίαιτα κυρίαρχη σε πατάτες... Όπως ξέρετε, η πατάτα μπαίνει βαθιά μέσα στη γη, είναι καλυμμένη με χώμα, πρέπει να την ξεθάψουμε από το έδαφος, μεγαλώνει μέσα στο σκοτάδι και δεν έχει μεγάλη σχέση με το πνευματικό. Ο άνθρωπος κατέρχεται από τον πνευματικό κόσμο και βρίσκει ένα κεφάλι φτιαγμένο από σκοτάδι. Το πνεύμα δεν μπορεί να το προσεγγίσει και το αποτέλεσμα είναι το έμβρυο να δείχνει έτσι (σχέδιο). Αυτό είναι βέβαια μια καρικατούρα. Γεννιέ-

ται ένα παιδί με υδροκεφαλία. Όταν το πνεύμα δεν μπορεί να το προσεγγίσει, το φυσικό κομμάτι αναπτύσσεται και δημιουργείται το υδροκέφαλο. Όταν το πνεύμα μπορεί να το προσεγγίσει, διατηρεί το νερό υπό έλεγχο, εργάζεται πάνω στη φυσική ύλη και το κεφάλι σχηματίζεται κανονικά. Τα τεράστια κεφάλια που βλέπει κανείς συχνά στα έμβρυα είναι αποτέλεσμα κακής διατροφής, κυρίως εξαιτίας της πατάτας. Έτσι, βλέπετε, δεν είναι μόνο ο ίδιος ο άνθρωπος που αποδυναμώνεται, αλλά γεννιέται χωρίς η ψυχή και το πνεύμα να έχουν εισέλθει κανονικά μέσα στο σώμα του. Ο άνθρωπος αποτελείται, όπως έχουμε πει, από το φυσικό σώμα, το αιθερικό σώμα, το αστρικό σώμα και το Εγώ - αλλά αυτά δεν είναι τα ίδια σε όλες τις ηλικίες. Το αιθερικό σώμα, το αστρικό σώμα και το Εγώ του παιδιού πρέπει να διεισδύσουν βαθιά μέσα στο φυσικό του σώμα. Όταν το αιθερικό σώμα βρίσκεται ολοκληρωτικά μέσα στο φυσικό σώμα, τότε εμφανίζονται τα δεύτερα δόντια. Όταν το αστρικό σώμα έχει εισέλθει ολοκληρωτικά μέσα στο φυσικό σώμα αρχίζει η εφηβεία. Αν όμως, μέσα από μια δίαιτα με πατάτες η ψυχή/πνεύμα δεν μπορεί να καταλάβει σωστά το φυσικό σώμα μέσα στη μήτρα, τότε υπάρχει μια διαταραχή στις διαδικασίες που θα έπρεπε να λάβουν χώρα στο δέκατο τέταρτο και τον δέκατο πέμπτο χρόνο. Ο άνθρωπος διέρχεται από τη ζωή σαν να μην κατέχει το σώμα του, σαν απλώς το σώμα του να κρέμεται από αυτόν. Έτσι, κάτω από την υπερβολική επιρροή της πατάτας, οι άνθρωποι γεννιούνται χωρίς την απαραίτητη δύναμη για να ανταπεξέλθουν στη ζωή. Αυτά είναι εξαιρετικά σημαντικά θέματα. Οι κοινωνικές συνθήκες εξαρτώνται από πολλά περισσότερα από όσα νομίζουμε. Εξαρτώνται επίσης από τη σωστή χρήση των αγρών έτσι ώστε οι πατάτες να μην καλλιεργούνται σε μεγαλύτερες ποσότητες από αυτές που μπορούν να καταναλώσουν οι άνθρωποι ώστε να διατηρούν τη δύναμή τους. Αν ενδιαφερόμαστε για την κοινωνική επιστήμη θα πρέπει να μας απασχολεί η πραγματική φυσική επιστήμη. Αυτό είναι απολύτως απαραίτητο. Το να μιλάμε για υπερτίμηση αξιών και κεφάλαιο δεν έχει καμία αξία. Ας υποθέσουμε ότι ο κομμουνισμός επρόκειτο να αφανίσει κάθε ίχνος κεφαλαίου και να διαχειρίζεται τα πάντα ο ίδιος. Αν είχε μάθει από την μπουρζουαζία μόνο μια επιστήμη η οποία δεν γνωρίζει πώς να διαχειρίζεται σωστά τους αγρούς και δεν ήξερε ότι είναι πολύ χειρότερο το να γεμίζει κανείς το στομάχι με πατάτες παρά με σίκαλη και στάρι, τίποτα δεν θα μπορούσε να τον βοηθήσει. Αυτό πρέπει πάντα να το έχουμε κατά νου. © ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ | 9

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ - ΤΕΥΧΟΣ 4

Η συνέργεια των τεσσαρων αιθέρων Απόσπασμα από το βιβλίο του Ernst Marti με τίτλο: Οι Τέσσερις αιθέρες (Συνεισφορά στην επιστημονική μελέτη του Rudolf Steiner για τους Αιθέρες)

Σ

ύμφωνα με τον τρόπο αντίληψης του ανθρώπου και του κόσμου κατά την αρχαιότητα, τα στοιχεία παρουσιάστηκαν στη φυσική του σειρά από κάτω προς τα πάνω, από το στοιχείο γη στο στοιχείο πυρ,… δηλαδή σε μια ανοιχτή ακολουθία. Ωστόσο υπήρχε και μια κυκλική παρουσίαση σε έναν κύκλο ή σε ένα τετράγωνο η οποία εγείρει πολλά ερωτήματα. Σε αυτή τη περίπτωση πάντα δυο στοιχεία θα τοποθετούνται διαγώνια μεταξύ τους,.. και τα τέσσερα δημιουργούν τις γωνίες ενός τετραγώνου. (βλέπε σχήμα 2)

Στη προκειμένη περίπτωση το πυρ κατανέμεται στη χαμηλότερη γωνία στα δεξιά, ο αέρας στη χαμηλότερη γωνία στα αριστερά,… το νερό και η γη από πάνω στα αριστερά και δεξιά αντίστοιχα. Για ποιο λόγο τοποθετείται η φωτιά κάτω και η γη επάνω; Εάν διαβάσουμε με τη φορά των δεικτών του ρολογιού ή αντίθετα, υπάρχει ένα παράξενο άλμα από τη γη στη φωτιά. Υπάρχει κάποιος λόγος για αυτή τη διευθέτηση; Ο σύγχρονος άνθρωπος φυσικά δεν θα τα διευθετούσε κατ’ αυτό τον τρόπο είτε γιατί δεν θα ήξερε καθόλου τα στοιχεία είτε στη καλύτερη θα τα εξέταζε ως ένα εννοιολογικό πρόβλημα με ιστορική σημασία. Ωστόσο ο άνθρωπος της αρχαιότητας όχι μόνο αναγνώριζε τα στοιχεία εννοιολογικά αλλά επίσης τα είχε αισθανθεί και τα είχε βιώσει. Κάποια στιγμή ο R. Steiner είχε περιγράψει πως ο Αριστοτέλης δίδαξε τον Αλέξανδρο σχετικά με τα τέσσερα στοιχεία. Στα γραπτά του ο Αριστοτέλης περιέγραψε σε βάθος και λεπτομερειακά την σημαντικότητα των τεσσάρων στοιχείων για τον κόσμο και τον άνθρωπο. «Μέσω του Αριστοτέλη ο Αλέξανδρος έμαθε πως αυτό που ζει στον έξω κόσμο όπως τα στοιχεία: γη, νερό, αέρας και φωτιά ζει και μέσα στον άνθρωπο, έμαθε πως ο άνθρωπος σε αυτό το βαθμό, είναι ένας αληθινός μικρόκοσμος, έμαθε πως το στοιχείο

10 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

της γης ζεί μέσα στα κόκκαλά του, πως το στοιχείο του νερού ζει μέσα στη κυκλοφορία του αίματος, σε όλα του τα ρευστά, τα ζωτικά του υγρά,… πως το στοιχείο του αέρα είναι ενεργό στην αναπνοή του και την αναπνευστική του διέγερση, είναι ενεργό στη γλώσσα του (ομιλία) καθώς και πως η φωτιά ζει μέσα στη σκέψη του. Ο Αλέξανδρος είχε επίγνωση των στοιχείων του κόσμου».1 Σήμερα η εμπειρία αυτή έχει χαθεί. Ο σύγχρονος άνθρωπος νιώθει εντελώς αποκομμένος από τον κόσμο. Δεν νιώθει πλέον τις ποιότητες του τόπου στη γη που κατοικεί. Ωστόσο ακόμη διατηρεί τη δυνατότητα να διακρίνει ότι ταξιδεύοντας βόρεια ο καιρός ψυχραίνει ενώ πηγαίνοντας νότια γίνεται πιο θερμός. Στην αρχαιότητα κάποιος βίωνε κάτι συγκρινόμενο με το σώμα του όταν ταξίδευε προς τα δυτικά ή προς τα ανατολικά. Ταξιδεύοντας προς τα ανατολικά αισθανόταν πιο ξηρός ενώ ταξιδεύοντας προς τα δυτικά αντιλαμβανόταν μια αύξηση της υγρασίας. Έτσι κάποιος είχε διαφορετικές αντιλήψεις ανάλογα με τις τέσσερεις κατευθύνσεις στο χώρο. Αυτές δεν ήταν τα στοιχεία αλλά συνδέονταν με αυτά σύμφωνα με το φυσικό νόμο. Επίσης αυτό αποδεικνύονταν όταν τα τέσσερα στοιχεία βιώνονταν. Τέτοιου είδους εμπειρίες δεν ήταν αντιλήψεις των αισθήσεων του φυσικού σώματος (όπως το να αντιλαμβανόμαστε το ψυχρό, το ζεστό ή την υγρασία κ.λ.π) αλλά εσωτερικές εμπειρίες της ψυχής. Στην αρχαιότητα τους αθρώπους τους προσέγγιζαν από τα βόρειοδυτικά, ( η περιοχή ανάμεσα στο κρύο και την υγρασία), δυνάμεις οι οποίες βιώνονταν εσωτερικά ως οντότητες, όπως η οντότητα του στοιχείου του νερού. Η ικανότητα για τέτοιες εμπειρίες ξεκίνησε να εξασθενεί κατά την ελληνική περίοδο. Μέσω της διδασκαλίας του Αριστοτέλη, ο Αλέξανδρος βίωσε τα στοιχεία με αυτό τον τρόπο. Ο R. Steiner περιέγραψε το ίδιο πράγμα στο ίδιο πλαίσιο: « Έτσι ήταν που ο μαθητής του Αριστοτέλη έδειξε προς τα βορειοδυτικά και 1. Lecture Domach. December 27. 1923 in: Rudolf Steiner, Rudolf Steiner Gesamtausgabe. vol. 233: Die Weltgeschichte in anthroposophischer Beleuchtung und als Grundlage der Erkenntnis des Menschengeistes, 4th ed. (Domach. Switzerland: Rudolf Steiner-Nachlassverwaltung, 1980) p. 78. Αγγλ.: World History in the Light of Anthroposophy. trans. by George Adams. Mary Adams. and Dorothy S. Osmond, 2d ed. (London: Rudolf Steiner Press,1977).