Ανθρωποσοφική Ιατρική by Etra Publishing

www.anthroposophicalmedicine.gr

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ

ΧΡΗΣΗ • ΠΡΟΛΗΨΗ • ΔΙΑΓΝΩΣΗ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΕΥΡΟΣ ΤΩΝ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ • ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΕΡΕΥΝΑ • ΑΣΦΑΛΕΙΑ & ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

σημείωμα Η ανθρωποσοφική ιατρική αναπτύχθηκε το 1920 από τον Rudolf Steiner και την ιατρό Ita Wegman, και είναι πλέον ευρέως αποδεκτή στην ευρωπαϊκή κοινωνία. Χρησιμοποιείται εξίσου στην πρωτοβάθμια και την κλινική φροντίδα σε περισσότερα από είκοσι κράτη μέλη της ΕΕ και προσφέρει υψηλό βαθμό ικανοποίησης των ασθενών. Η ανθρωποσοφική ιατρική ενσωματώνει τη συμβατική ιατρική σε μια ανθρωποσοφική αντίληψη του ανθρώπινου όντος. Ξεκινά με μια συμβατική διάγνωση, αλλά στην εκτίμηση του ασθενούς περιλαμβάνει τόσο τις ανισορροπίες του σώματος όσο και τις ψυχικές και πνευματικές διαστάσεις. Έχει μια ολιστική προσέγγιση για την υγεία και προσφέρει ειδικές θεραπείες ενισχυμένες σύμφωνα με τις ανθρωποσοφικές αρχές. Χρησιμοποιεί τόσο συμβατικά όσο και ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα. Τόσο η θεραπευτική προσέγγιση όσο και η χρήση και επιλογή των φαρμάκων και των άλλων θεραπειών είναι ιδιαίτερα εξατομικευμένες, με την πρόθεση να προκαλέσει μια «διαδικασία ανάπτυξης» εντός του ασθενούς, ενισχύοντας τη φυσική ικανότητα αυτο-ίασης του ασθενούς. Η έρευνα δείχνει ότι η ανθρωποσοφική ιατρική προσέγγιση είναι ασφαλής και αποτελεσματική και μόνο σε φειδωλή χρήση αντιβιοτικών· τα συμβόλαια ιατρικής ασφάλισης δείχνουν ελάχιστο κόστος φαρμακευτικής αγωγής. Η ανθρωποσοφική ιατρική, ως ένα ολοκληρωμένο συμπληρωματικό ιατρικό σύστημα, έχει αποδειχθεί ότι είναι τόσο ασφαλής όσο και αποτελεσματική και προσφέρει σημαντική προστιθέμενη αξία στα συστήματα υγείας στην ΕΕ. Τα ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα επινοούνται, αναπτύσσονται και παράγονται σύμφωνα με την ανθρωποσοφική κατανόηση του ανθρώπου, τη φύση, την ουσία και τη φαρμακευτική επεξεργασία. Παράγονται σύμφωνα με μια ομοιοπαθητική μέθοδο παρασκευής που περιγράφεται στην Ευρωπαϊκή Φαρμακοποιία ή, ελλείψει αυτής, στην επίσημη φαρμακοποιία. Μπορούν επίσης να παραχθούν σύμφωνα με μία ειδική μέθοδο ανθρωποσοφικής παρασκευής. Κατασκευάζονται σύμφωνα με τα πρότυπα της Ορθής Βιομηχανικής Πρακτικής (GMP) και η ποιότητά τους ελέγχεται από τα κριτήρια και τις παραμέτρους των επίσημων φαρμακοποιιών. Παρόλο που τα ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα ρυθμίζονται απευθείας στα Εθνικά Συστήματα Υγείας στη Γερμανία και την Ελβετία το ρυθμιστικό πλαίσιο της ΕΕ για τα φαρμακευτικά προϊόντα περιλαμβάνει μόνο εκείνα τα προϊόντα που παράγονται σύμφωνα με μια ομοιοπαθητική μέθοδο παρασκευής. Αυτό δημιουργεί μια σειρά από δυσκολίες όσον αφορά την εγγραφή τους ως φαρμακευτικών προϊόντων στις χώρες σε ολόκληρη την Ευρώπη. - Ως «ολοκληρωμένη ιατρική», η ανθρωποσοφική ιατρική συνδυάζει, σε μια πολυεπιστημονική προσέγγιση, συμβατικές παρεμβάσεις με μια σειρά από ειδικές θεραπευτικές αγωγές και την ανθρωποσοφική φαρμακευτική αγωγή.

2 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

περιεχόμενα

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Οι πληροφορίες στο τεύχος αυτό συλλέχθηκαν από τους ακόλουθους οργανισμούς: International Federation of Anthroposophic Medical Associations (IVAA) - www.ivaa.info European Federation of Patients´ Associations for Anthroposophic Medicine (EFPAM) - www.efpam.eu International Association of Anthroposophic Pharmacists (IAAP) - www.iaap.org.uk Έκδοση: Για την ελληνική γλώσσα © 2016 Φίλοι της ανθρωποσοφικής ιατρικής anthroposophicalmedicine.gr anthroposophicalm@gmail.com Δημιουργικό: Φίλοι της ανθρωποσοφικής ιατρικής Μετάφραση: Φίλοι της ανθρωποσοφικής ιατρικής

Η έννοια της ανθρωποσοφικής ιατρικής

Θεραπευτικές προσεγγίσεις

Ανθρωποσοφική φαρμακευτική

Το ανθρώπινο ον σύμφωνα με την Ανθρω. ιατρική

Ανθρωποσοφική ιατρική στη πράξη

Ασθενείς Ανθρωποσοφικής ιατρικής

Νομικές απαιτήσεις

Παράρτημα 1: Ειδικές θεραπείες

Παράρτημα 2: Ανθρωποσοφική φαρμακευτική

Παράρτημα 3: Οργανώσεις ασθενών

Παράρτημα 4: Ευρωπαϊκή οργανισμοί

Παράρτημα 5: Επιστημονική υπόσταση

Παράρτημα 6: Ερευντική βιβλιογραφία

Γλωσσάριο

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Μια ολοκληρωμένη ιατρική μέθοδος. Η ανθρωποσοφική ιατρική ενσωματώνει τη συμβατική ιατρική σε μια ανθρωποσοφική2 αντίληψη του ανθρώπινου όντος. Οι κύριες πτυχές μιας ανθρωποσοφικής ιατρικής προσέγγισης για την προαγωγή της υγείας και την πρόληψη και θεραπεία της ασθένειας είναι: • πρόκειται για μια ολοκληρωμένη ιατρική που βασίζεται στα εδραιωμένα γεγονότα και στις μεθόδους διάγνωσης και θεραπείας της συμβατικής ιατρικής, την οποία όμως επεκτείνει με μια ολιστική προσέγγιση· • βασίζεται σε μια ολιστική έννοια της υγείας και στη λεγόμενη υγειογένεση3· αυτό οδηγεί σε αποτελεσματικές στρατηγικές για την πρόληψη των ασθενειών μέσω των προγραμμάτων εκπαίδευσης

και τρόπου ζωής, καθώς και την ανάπτυξη της αυτοδιαχείρισης στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της νόσου· • θεωρεί μια παθολογική κατάσταση ως το αποκορύφωμα μιας πιο μακρόχρονης διαδικασίας· η ανάλυση της διαδικασίας που οδηγεί σε μια παθολογική κατάσταση είναι μείζονος σημασίας για την αξιολόγηση της ειδικής κατάστασης του κάθε ασθενούς στη βιογραφία4 του/της και για τη μετέπειτα διάγνωση και θεραπευτική διαδικασία·; • αξιολογεί την κατάσταση της πάθησης του ασθενούς και λαμβάνει υπόψη τη σχέση του ασθενούς με το κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον του· • περιλαμβάνει μια ψυχική και πνευματική5 διάσταση κατά την αξιολόγηση των ανισορροπιών του συγκεκριμένου ασθενούς· η

| ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

θεραπεία για αυτή τη θεραπευτική προσέγγιση θεωρείται ως μια διαδικασία παρά ως μια μετάβαση από μια κατάσταση ασθένειας σε μια κατάσταση υγείας· • η θεραπευτική προσέγγιση είναι ιδιαίτερα εξατομικευμένη, με εκτενή και επιμέρους ανάλυση· αυτό αντιστοιχεί στην εξατομικευμένη χρήση και εφαρμογή τόσο των ανθρωποσοφικών όσο και των συμβατικών φαρμακευτικών προϊόντων και άλλων θεραπειών· • όλες οι θεραπευτικές αγωγές αποσκοπούν στην τόνωση της ικανότητας του ασθενούς να αυτό-ιαθεί, η λεγόμενη υγειογενετική αρχή· • δίνεται έμφαση στη βέλτιστη πολυεπιστημονική προσέγγιση, προσαρμόζοντας την εφαρμογή των ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών προϊόντων και των δι-

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Η σχέση μεταξύ ασθενούς και ιατρού είναι ουσιαστική στην ανθρωποσοφική ιατρική.

αφορετικών ανθρωποσοφικών θεραπειών σύμφωνα με την πραγματική κατάσταση του ασθενούς· • δίνει έμφαση στην αυτο-ευθύνη, στην επιλογή του ασθενούς και στην ενεργό συμμετοχή στη θεραπευτική διαδικασία η αυτονομία του ασθενούς είναι κεντρικής σημασίας στην ανθρωποσοφική ιατρική. Η ανθρωποσοφική ιατρική ασκείται από ιατρούς με διπλή κατάρτιση· πρέπει να είναι πλήρως αναγνωρισμένοι πρώτα ως ιατροί και στη συνέχεια να ολοκληρώσουν με επιτυχία τρία επιπλέον χρόνια ως ανθρωποσοφικοί ιατροί. Ασκείται σε πολυεπιστημονικά θεραπευτικά περιβάλλοντα ή κλινικές και οι ανθρωποσοφικοί ιατροί δραστηριοποιούνται στη γενική ιατρική, καθώς και σε όλους τους ειδικούς τομείς της ιατρικής. Η ανθρωποσοφική ιατρική είναι ένα ιατρικό σύστημα που προσφέρει βιώσιμες και οικονομικά αποδοτικές λύσεις για τη δημόσια υγεία.

Η διαγνωστική διαδικασία: Στην ανθρωποσοφική ια-

τρική, η διαγνωστική διαδικασία ενσωματώνει ειδικές ανθρωποσοφικές διαγνωστικές δεξιότητες και ειδικότητες σε μια συμβατική ιατρική διάγνωση, για μια ολιστι-

κή αντιμετώπιση του συγκεκριμένου ασθενούς. Δίνει ιδιαίτερη προσοχή στις υγειογενετικές πτυχές, στην ψυχική και πνευματική διάσταση του ασθενούς και στην αλληλεπίδρασή του με τις φυσιολογικές πτυχές του σώματος (βλ. Κεφάλαιο 4). Θεραπεία: Τόσο οι ανθρωποσοφικές όσο και οι συμβατικές παράμετροι παρέχουν στην ανθρωποσοφική ιατρική τη βάση για μια πολυεπιστημονική θεραπευτική προσέγγιση. Ως μια ολοκληρωμένη ιατρική, η ανθρωποσοφική ιατρική συνδυάζει ενδεδειγμένες συμβατικές και ανθρωποσοφικές ιατρικές παρεμβάσεις. Η ανθρωποσοφική ιατρική προσέγγιση περιλαμβάνει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: • εξατομικευμένη φαρμακευτική αγωγή με ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα που σχεδιάζονται και παράγονται σύμφωνα με τα πρότυπα της φαρμακοποιίας· ειδικότερα, 25% του συνόλου των συνταγών ανθρωποσοφικής ιατρικής είναι ενέσεις· αυτές έχουν ιδιαίτερη σημασία σε οξείες και σοβαρές ιατρικές καταστάσεις όπως στα νοσοκομεία· • οι ανθρωποσοφικές θεραπείες για εξωτερική χρήση περιλαμβάνουν επιθέματα, υδροθεραπεία,

ιατρικές πλύσεις, ιαματικά λουτρά (ολόκληρο το σώμα και ποδόλουτρο), θεραπεία ρυθμικού μασάζ (με λάδι ή αλοιφή) και εισπνοές που πραγματοποιούνται με ειδικές τεχνικές ανθρωποσοφικής ιατρικής· • νοσηλευτική, φυσιοθεραπεία και θεραπεία ρυθμικού μασάζ, διαιτολογία, θεραπεία ευρυθμίας (βλ. Κεφάλαιο 2 και Παράρτημα 1), θεραπευτικές τέχνες (μουσική, σχέδιο και ζωγραφική, γλυπτική, λόγος) (βλ. Κεφάλαιο 2 και Παράρτημα 1), ψυχοθεραπεία και περαιτέρω ανθρωποσοφικές και προσεγγίσεις τρόπου ζωής·8 • συμβατική ιατρική παρέμβαση στη διάγνωση και, όπου ενδείκνυται, αντιμετώπιση οξειών και χρόνιων νόσων, για παράδειγμα στη διάγνωση και θεραπεία σοβαρών παθήσεων, στην εντατική φροντίδα, στη χειρουργική, στις ενδοσκοπήσεις, στον αγγειακό καθετηριασμό, κ.λπ. • η συμβολή και συμβουλή εξειδικευμένων ανθρωποσοφικών θεραπευτών σε πολυεπιστημονικά περιβάλλοντα υγειονομικής περίθαλψης, προκειμένου να επιλεγεί η πλέον κατάλληλη θεραπεία· η θεραπευτική προσέγγιση συμφωνείται σε στενή διαβούλευση με τον/την ασθενή (ενημερωμένη συγκατάθεση).

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Πρόληψη ασθενειών και κών κινήσεων του σώματος και πτρίζεται στη δια βίου ικανότητα των εσωτερικών ψυχικών και θε- του ανθρώπου να μαθαίνει και τρόπος ζωής Μια ολιστική προσέγγιση ανθρωποσοφικής ιατρικής βασίζεται σε μια συγκεκριμένη έννοια της υγείας και της ασθένειας Η υγεία θεωρείται ως η διαδικασία ολοκλήρωσης της φυσιολογικής, ψυχικής και πνευματικής δραστηριότητας, η οποία μπορεί να επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από την εκπαίδευση, τον τρόπο ζωής και την αυτοδιαχείριση. Η ανθρωποσοφική ιατρική επικεντρώνεται στον τρόπο που οι άνθρωποι θα παραμείνουν υγιείς και όχι στο γιατί αρρωσταίνουν. Οι ιατροί και οι θεραπευτές ενισχύουν τους ασθενείς τους να αναλάβουν την ευθύνη για την προσωπική τους υγεία και ευεξία. Η ανθρωποσοφική ιατρική προάγει τις ατομικές αναπτυξιακές διεργασίες του ανθρώπου. Η ανάπτυξη της αυτοδιαχείρισης - βιολογικής, ψυχικής, γνωστικής και πνευματικής - θεωρείται κλειδί προκειμένου να γίνει κάποιος δυνατός και υγιής. Διατροφή: Εκτός από τη γενική προώθηση της καλής διατροφής, τα προγράμματα του τρόπου ζωής της ανθρωποσοφικής ιατρικής ενθαρρύνουν τα τρόφιμα βιολογικής παραγωγής (βιοδυναμικά). Κάπνισμα και ναρκωτικά: Η ανθρωποσοφική ιατρική αποθαρρύνει τη χρήση καπνού ή υπερβολικού αλκοόλ και αποδοκιμάζει τη χρήση ναρκωτικών. Υπάρχουν ορισμένα πολύ αποτελεσματικά προγράμματα ανθρωποσοφικής ιατρικής αποκατάστασης της τοξικομανίας. Σωματική άσκηση: Όπως και τη γενική προώθηση της σωματικής άσκησης, ανθρωποσοφική ιατρική έχει αναπτύξει μια ειδική θεραπεία ευρυθμικής κίνησης, η οποία δημιουργεί μια σύνδεση σύνδεσμο μεταξύ των εξωτερι-

ραπευτικών δυνάμεων του ανθρώπινου οργανισμού. Εκπαίδευση: Η εκπαιδευτική προσέγγιση των ανθρωποσοφικών παιδικών σταθμών και των σχολείων Waldorf υποστηρίζει την ανάπτυξη του «εσωτερικού ρολογιού» των φυσικών ρυθμών του ανθρώπινου σώματος. Τα παιδιά ενθαρρύνονται να αναπτύξουν τη δημιουργικότητά τους, πριν υποβληθούν στην επιρροή των πολυμέσων. Η τεχνική υποστήριξη, η τηλεόραση και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια έχουν ενσωματωθεί προσεκτικά και με ηλικιακά κατάλληλο τρόπο. Αντιβιοτικά και φαρμακευτική αγωγή: Η ανθρωποσοφική ιατρική προσπαθεί, στο μέτρο του δυνατού, να στηρίξει τις ικανότητες αυτο-ίασης του ίδιου του ασθενούς, χρησιμοποιώντας φάρμακα μόνο όταν είναι απαραίτητο και ενδείκνυται. Για παράδειγμα, η χρήση αντιβιοτικών ήταν πάντοτε περιορισμένη, ειδικά στην παιδική ηλικία, ακόμη και πριν οι κατευθυντήριες οδηγίες των επαγγελματικών προτύπων συστήσουν τέτοιους περιορισμούς. Πρόσφατα στοιχεία ενισχύουν τη γνώση ότι οι θεραπείες που καταστέλλουν τον πυρετό στα παιδιά απορρυθμίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα.Στην ανθρωποσοφική ιατρική, οι παρεμβάσεις αυτές χρησιμοποιούνται μόνο εάν οι διαδικασίες αυτο-ίασης είναι πολύ αδύναμες. Όπου είναι δυνατόν, ο πυρετός δεν καταστέλλεται αλλά υποστηρίζεται με ανθρωποσοφικά φάρμακα και επιθέματα. Η έρευνα δείχνει ότι η ανθρωποσοφική προσέγγιση της ιατρικής οδηγεί σε φειδωλή μόνο χρήση αντιβιοτικών. Πρόληψη ψυχικών διαταραχών:Η αυτο-διαχείριση συμβάλλει στην αυτο-ίαση. Αυτό αντικατο-

| ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

στον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο προσπαθεί να κατανοήσει τη βιογραφία του/της. Η απώλεια του ενδιαφέροντος για εξέλιξη ή της ελπίδας για το μέλλον οδηγεί σε απώλεια της ταυτότητας. Η ανθρωποσοφική ιατρική προσφέρει στρατηγικές και κατευθυντήριες οδηγίες για τον χειρισμό των ψυχικών δυσκολιών και την πρόσβαση σε εσωτερικές πνευματικές δυνάμεις για την αποτροπή τους. Αυτό είναι σημαντικό για την πρόληψη της κατάθλιψης, της επιθετικότητας και του άγχους

Έρευνα

Η ανθρωποσοφική ιατρική είναι ένα ιατρικό σύστημα που βασίζεται στην επιστήμη. Τόσο η βασική περιγραφική όσο και η κλινική έρευνα αποτελούν πυλώνες στοιχείων για την ανθρωποσοφική ιατρική θεραπεία. Όπως ισχύει για κάθε ιατρική, η μεθοδολογική προσέγγιση έχει εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου από ανέκδοτες αναφορές περιστατικών και απλά σχεδιασμένη αναδρομική τεκμηρίωση και μελέτες κοόρτης στους πλέον εξελιγμένους σχεδιασμούς προοπτικά ελεγχόμενων μελετών, καθώς και σε τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές. Η ανθρωποσοφική ιατρική σήμερα χρησιμοποιεί το πλήρες φάσμα των σχεδιασμών μελέτης. Η ανθρωποσοφική ιατρική είναι ένα συνεκτικό και συνεχώς αναπτυσσόμενο επιστημονικό ιατρικό σύστημα και χρησιμοποιεί σύγχρονους σχεδιασμούς μελετών, όχι μόνο για τη συλλογή και απόδειξη των εμπειρικών δεδομένων, αλλά και για την επαλήθευση νέων θεραπευτικών εννοιών στην κλινική πρακτική. Η έννοια της βασιζόμενης στη γνώση ιατρικής (CBM)14, μια επιστημονική προσέγγιση για την αξιολόγηση

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

της αποτελεσματικότητας των θεραπευτικών διαδικασιών σε περιβάλλοντα μεμονωμένων περιπτώσεων, έχει αναπτυχθεί εντός της ανθρωποσοφικής ιατρικής. Σήμερα υπάρχουν αρκετά ερευνητικά ινστιτούτα και πολλά έργα συνεργασίας μεταξύ ερευνητικών ινστιτούτων15 και πανεπιστημίων σε διάφορα κράτη μέλη της ΕΕ που ασχολούνται με τη βασική έρευνα στη μεθοδολογία και με πειραματικές μελέτες παρατήρησης στον τομέα της ανθρωποσοφικής ιατρικής.16 Επίσης διδάσκεται σε πανεπιστήμια στην Αυστρία, τη Γερμανία, την Ολλανδία, την Ιταλία, τη Λετονία, την Ισπανία και την Ελβετία. Ένας μεγάλος αριθμός ερευνητικών μελετών εδραιώνουν και αναλύουν τη χρήση και την αποτελεσματικότητα των ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών προϊόντων και των ανθρωποσοφικών θεραπειών. Μια επισκόπηση των πρόσφατων ερευνητικών αποτε-

λεσμάτων στην ανθρωποσοφική ιατρική μπορείτε να βρείτε στις κριτικές των Kienle et al 200618 και Kienle et al 201119 (βλ. Παραρτήματα 5 και 6). Ασφάλεια: Η ασφάλεια των θεραπειών ανθρωποσοφικής ιατρικής, της ανθρωποσοφικής φαρμακολογίας και των ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών προϊόντων τεκμηριώνεται από τα ευρήματα των ερευνητικών μελετών που αποδεικνύουν ότι γενικά είναι καλά ανεκτά. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες τεκμηριώνονται από τους παραγωγούς τους, όπως απαιτείται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων. Όλα τα ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα παράγονται σύμφωνα με την Ορθή Βιομηχανική Πρακτική (GMP). Τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργηθεί ένα πρωτοποριακό ηλεκτρονικό σύστημα φαρμακοεπαγρύπνησης από ένα δίκτυο γενικών ιατρών της ανθρωποσοφικής ιατρικής ως μοντέλο βέλτιστης

πρακτικής (βλ. Παράρτημα 5). Προστιθέμενη αξία και σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας : Μια λεπτομερής ανάλυση του κόστους της ανθρωποσοφικής ιατρικής προσέγγισης στη θεραπεία θα πρέπει να συγκρίνει το κόστος των συμβατικών και των ανθρωποσοφικών ιατρικών θεραπειών, της ενδονοσοκομειακής και θεραπείας αποκατάστασης, και τις οικονομικές επιπτώσεις των ημερών απουσίας από την εργασία. Μια σειρά από μελέτες δείχνουν μείωση του κόστους σε σχέση με τη διάρκεια της θεραπείας και την εξοικονόμηση κόστους, εν μέρει λόγω των χαμηλότερων δαπανών για φάρμακα, των λιγότερων παραπομπών σε ειδικούς, καθώς και των λιγότερων εισαγωγών και ημερών νοσηλείας στο νοσοκομείο. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό όσον αφορά τη θεραπεία χρόνιας νόσου. Τα ιατρικά ασφαλιστήρια συμβόλαια δείχνουν ελάχιστο κόστος.

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Η ανθρωποσοφική ιατρική ιατρικής περιλαμβάνουν φαρμα- από τα φυσικά χαρακτηριστικά ως ολοκληρωμένη ιατρική κευτική αγωγή, τη βιογραφική των ουσιών και λαμβάνει υπόψη Η ανθρωποσοφική ιατρική ασκείται από το 1920 και επιδεικνύει σταθερές επιδόσεις όσον αφορά την εμπειρία στη γενική και εξειδικευμένη πρακτική. Η πολυεπιστημονική προσέγγισή της συνδυάζει τη συμβατική παρέμβαση, ορισμένα ομοιοπαθητικά και φυτοθεραπευτικά φαρμακευτικά προϊόντα, την ανθρωποσοφική φαρμακευτική αγωγή και μια σειρά από ειδικές θεραπευτικές αγωγές. Αυτές οι προσεγγίσεις μπορούν να εφαρμοστούν σε όλα τα περιβάλλοντα και καταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, συμπεριλαμβανομένης της επείγουσας και της έκτακτης εντατικής θεραπείας, καθώς και στη θεραπεία της χρόνιας νόσου. Οι θεραπευτικές ιατρικές προσεγγίσεις της ανθρωποσοφικής

προσέγγιση, περίθαλψη, φυσιοθεραπεία, θεραπεία ρυθμικού μασάζ, θεραπεία ευρυθμίας, θεραπευτικές τέχνες και ψυχοθεραπεία. Φαρμακευτική αγωγή: Οι ανθρωποσοφικοί ιατροί χρησιμοποιούν και εφαρμόζουν ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα, ομοιοπαθητικά, φυτοθεραπευτικά και, όπου είναι αναγκαίο, συμβατικά φαρμακευτικά προϊόντα. Τα ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα εφαρμόζονται εσωτερικά, εξωτερικά και με ένεση. Επινοούνται, αναπτύσσονται και παράγονται σύμφωνα με την ανθρωποσοφική κατανόηση του ανθρώπου, τη φύση, τις ουσίες και τη φαρμακευτική επεξεργασία. Το φάσμα των ανθρωποσοφικών φαρμάκων καθορίζεται εν μέρει

| ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

συμβατικά φαρμακευτικά, φυτοθεραπευτικά και ομοιοπαθητικά κριτήρια. Πιο συγκεκριμένα, τα ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα χαρακτηρίζονται από τις μεθόδους παρασκευής τους, οι οποίες περιλαμβάνουν ειδικές ανθρωποσοφικές ή/και τυπικές ομοιοπαθητικές φαρμακευτικές διαδικασίες. Παρασκευάζονται σύμφωνα με τα πρότυπα φαρμακοποιίας (βλ. Κεφάλαιο 3). Η βιογραφική προσέγγιση: Υπάρχουν τρία στοιχεία της θεραπευτικής σημασίας που αποδίδεται στη βιογραφία ενός ασθενούς στην ανθρωποσοφική ιατρική. Πρώτον, η ανάπτυξη ενός ανθρώπινου όντος αλλάζει σε διαφορετικές χρονικές στιγμές της ζωής του/της, με διαφορετικές τάσεις για δυσαρμονία και ασθένεια σε

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

κάθε περίοδο, για παράδειγμα ασθένειες όπως η ανεμοβλογιά στην παιδική ηλικία, γαστρικά έλκη στην ωριμότητα ή εγκεφαλικά επεισόδια σε ηλικιωμένους. Δεύτερον, η ψυχική και πνευματική ανάπτυξη του ανθρώπου συντελείται σε συγκεκριμένες βιογραφικές περιόδους στην παιδική ηλικία, στην ενηλικίωση και στο γήρας. Τρίτον, οι τρόποι με τους οποίους οι ασθενείς ξεπερνούν την ασθένειά τους διαφέρει επίσης ανάλογα με την περίοδο της ζωής τους: τα παιδιά έχουν την τάση να βιώνουν σύντομη εξέλιξη της ασθένειας με υψηλούς πυρετούς, ενώ οι άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας βιώνουν μεγαλύτερης διάρκειας ή χρόνιες ασθένειες. Οι διαφορές αυτές απαιτούν διαφοροποιήσεις στη θεραπεία. Επιπλέον, κάθε ανθρώπινο ον έχει μια ξεχωριστή ατομική βιογραφία, σύμφωνα με τη δική του εμπειρία ζωής. Η ανθρωποσοφική ιατρική προσφέρει ένα λεπτό πλαίσιο για τη συσχέτιση μεταξύ της σωματικής εμπειρίας και της εμπειρίας σε ψυχικό και πνευματικό επίπεδο, προκειμένου να κατανοηθούν η δυσαρμονία και η ασθένεια. Κάθε ιατρός ή θεραπευτής αυτό το λαμβάνει υπόψη του όταν επιλέγει την καλύτερη θεραπεία. Η βιογραφική θεραπεία από τους ιατρούς, φυσιοθεραπευτές ή άλλους εκπαιδευμένους ανθρωποσοφικούς συμβούλους ζωής βοηθά τους ασθενείς να αναπτύξουν μια επισκόπηση του τρόπου που έχει εξελιχθεί η ζωή τους, του πού βρίσκονται σε σχέση με την ασθένεια ή τη νόσο τους και του τρόπου που θέλουν να ζήσουν και να αντιμετωπίσουν τη συγκεκριμένη κατάστασή τους. Η περίθαλψη ως μέρος της θεραπείας: Η περίθαλψη διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην ανθρωποσοφική ιατρική. Η προσοχή και

η προσήλωση προς τον ασθενή δεν είναι απλά «πρόσθετα»· αντίθετα, εφαρμόζονται με μεθοδικό τρόπο και γίνονται ουσιαστικό μέρος της θεραπευτικής διαδικασίας. Οι ασθενείς παρακολουθούνται διαρκώς, φροντίζονται και καθοδηγούνται με στόχο να βοηθηθούν ώστε να επανακτήσουν μια προσωπική και αυτόνομη ύπαρξη. Η ανθρωποσοφική περίθαλψη λειτουργεί με μια επαυξημένη κατανόηση της φροντίδας. Αυτό σημαίνει όχι μόνο πλύσιμο, ζέσταμα ή μετακίνηση του ασθενούς, αλλά και δημιουργία ενός ψυχικού και συναισθηματικού «καταφυγίου» γύρω του/της. Η ανθρωποσοφική περίθαλψη επιδιώκει τον σεβασμό της ανθρώπινης ύπαρξης του ασθενούς σε κάθε κατάσταση της ασθένειας ή νόσου του και την παροχή μιας πραγματικής συντροφιάς κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου και κατά τη διαδικασία αποκατάστασης. Είναι ιδιαίτερα γνωστή για την υποστήριξή της σε στιγμές μετάβασης και κατά τη διάρκεια της εμπειρίας γεγονότων της ζωής, όπως γέννηση, ασθένεια βαριάς μορφής και θάνατος. Η ανθρωποσοφική περίθαλψη παρέχεται σε όλες τις ανθρωποσοφικές κλινικές και νοσοκομεία, καθώς και σε οίκους ευγηρίας, υπηρεσίες κατ’ οίκον φροντίδας, στην κοινωνική μέριμνα, σε περιβάλλοντα θεραπευτικής αγωγής και στην πρωτοβάθμια φροντίδα. Ανθρωποσοφική φυσιοθεραπεία και θεραπεία ρυθμικού μασάζ: Εκτός από τις συμβατικές κινητικές ασκήσεις, οι ανθρωποσοφικοί φυσιοθεραπευτές προσφέρουν ένα ιδιαίτερο είδος μασάζ που ονομάζεται θεραπεία ρυθμικού μασάζ (βλ. Παράρτημα 1). Η θεραπεία ρυθμικού μασάζ επιδιώκει να επηρεάσει όλα τα υγρά

του ανθρώπινου σώματος και βοηθά τις ικανότητες αυτο-ίασης του σώματος. Προσφέρει στον ασθενή καλύτερο έλεγχο του σώματός του, διορθώνοντας τις ανισορροπίες που προέρχονται από άγχος ή/και ασθένεια και υποστηρίζοντας και αποκαθιστώντας την αρμονία και τη διαδικασία ίασης του ίδιου του σώματος. Έχουν επίσης αναπτυχθεί διάφορες μορφές υδροθεραπείας, οι οποίες συμπληρώνουν αυτή τη μορφή θεραπευτικού. Δύο πρόσφατες μελέτες αναφέρουν τη θετική εμπειρία των εξωτερικών εφαρμογών και της θεραπείας ρυθμικού μασάζ. Θεραπεία ευρυθμίας: Ο όρος «ευρυθμία» προέρχεται από τα Ελληνικά (‘eu’ που σημαίνει όμορφο και αρμονικό) και σημαίνει «αρμονικός, όμορφος ρυθμός». Οι κινήσεις ευρυθμίας δημιουργούν μια σύνδεση μεταξύ των εξωτερικών κινήσεων του σώματος και των εσωτερικών ψυχικών και θεραπευτικών δυνάμεων του ανθρώπινου οργανισμού. Η ανθρωποσοφική ιατρική έχει εφαρμόσει με επιτυχία τη θεραπεία ευρυθμίας ως ειδική μορφή κίνησης από το 1920. Κινήσεις που ασκούνται συνειδητά χρησιμοποιούνται για την υποστήριξη των δυνάμεων ίασης. Διαφορετικές ασκήσεις απευθύνονται στην κυκλοφορία και την αναπνοή, στον μεταβολισμό, τη γενική κινητικότητα και ισορροπία, καθώς και στη συναισθηματική και διανοητική ικανότητα του ατόμου, έτσι ώστε ο ασθενής να μπορεί να βιώσει και να εκφράσει αισθήματα και συναισθήματα. Ο στόχος είναι να ρυθμιστούν οι εκφράσεις του σώματος που έχουν διαταραχθεί ως αποτέλεσμα των ανισορροπιών. Η θεραπεία ευρυθμίας περιλαμβάνει λόγο, χειρονομίες και μουσική, τις οποίες μεταφράζει σε μια

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Η θεραπεία ευρυθμίας συνδυάζει ομιλία, χειρονομίες και μουσική, μεταφράζοντάς τα σε μια μοναδική μορφή κίνησης.

μοναδική μορφή κίνησης. Κάθε σύμφωνο και φωνήεν συνδέεται με μια συγκεκριμένη κίνηση. Αυτές οι ασκήσεις έχουν σχεδιαστεί ειδικά για να τονώνουν, να ενισχύουν και να ρυθμίζουν κάθε λειτουργία και διαδικασία του ανθρώπινου σώματος. Η θεραπεία ευρυθμίας μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μια επιπλέον θεραπεία σε μια σειρά από ενδείξεις, για παράδειγμα οξείες, χρόνιες ή εκφυλιστικές νόσοι του νευρικού, καρδιακού ή κυκλοφορικού συστήματος για προβλήματα του μεταβολικού ή μυοσκελετικού συστήματος, για αναπτυξιακά προβλήματα ή αναπηρίες σε παιδιά, καθώς και στον τομέα της ψυχοσωματικής και ψυχιατρικής ιατρικής. Αυτή η κινητική θεραπεία μπορεί επίσης να εφαρμοστεί για πρόληψη και μεταθεραπεία, και χρησιμοποιείται ως συμπληρωματική θεραπεία στην αντιμετώπιση του καρκίνου. Η θεραπεία ευρυθμίας πραγματοποιείται σε νοσοκομεία, κλινικές και κέντρα φροντίδας, θεραπευτικά κέντρα, κέντρα πρωτοβάθμιας περίθαλψης, σχολεία και παιδικούς σταθμούς. Υπάρχουν αυξανόμενα ερευνητικά στοιχεία σχετικά με τα οφέλη της θεραπείας ευρυθμίας (βλ. Παραρτήματα 1 και 5).

Ανθρωποσοφική εικαστική θεραπεία Η θεραπευτική τέχνη, όπως το σχέδιο, η μουσική, η ζωγραφική, η γλυπτική, το τραγούδι και ο λόγος, μπορεί επίσης να αποτελέσει μέρος της ανθρωποσοφικής φροντίδας υγείας. Μπορεί να βοηθήσει την εναρμόνιση της ανισορροπίας μεταξύ των φυσιολογικών, ψυχικών και πνευματικών διαστάσεων του ανθρώπου. Η ανθρωποσοφική εικαστική θεραπεία βοηθά τους ασθενείς να κινητοποιήσουν τα εσωτερικά τους αποθέματα και να τονώσουν την ενεργό συμβολή τους στη δική τους διαδικασία ανάκτησης. Χρησιμοποιώντας χρώματα, τόνους, ρυθμούς, μορφές, την ανάσα ή τον ήχο, ο ασθενής μαθαίνει να αντιμετωπίζει τις ανισορροπίες του και να επιφέρει αλλαγές που είναι ευεργετικές για τη διαδικασία ίασης. Οι ασθενείς της θεραπευτικής τέχνης αισθάνονται λιγότερο καταβεβλημένοι από την ασθένειά τους, ιδίως σε περιπτώσεις χρόνιας νόσου. Η ανθρωποσοφική εικαστική θεραπεία μπορεί να εφαρμοστεί σε πολλές διαφορετικές παθήσεις, μεταξύ άλλων σε οξείες και χρόνιες νόσους, σε εκφυλιστικές, φλεγμονώδεις ή αρτηριοσκληρωτικές νόσους, σε ψυχοσωματικά και διανοητικά ή αναπτυξιακά προ-

10 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

βλήματα. Υπάρχει μια αυξανόμενη βάση στοιχείων για τα οφέλη της ανθρωποσοφικής εικαστικής θεραπείας (βλ. Παραρτήματα 1 και 5) Ανθρωποσοφική ψυχοθεραπεία Κατά τον περασμένο αιώνα υπήρξε μια σταθερή αύξηση των ψυχικών νοσημάτων και η ζήτηση για ψυχολογική και ψυχιατρική περίθαλψη αυξάνεται, κυρίως για διαταραχές της προσωπικότητας και διαταραχές της διαμόρφωσης της ταυτότητας. Η ανθρωποσοφική ψυχοθεραπεία είναι σε θέση να προσφέρει ένα συγκεκριμένο σύνολο θεραπευτικών μέσων για αυτές τις ανάγκες. Η ανθρωποσοφική ψυχοθεραπεία δίνει ιδιαίτερη προσοχή στις περιόδους ψυχικής και πνευματικής ανάπτυξης. Οι συμβατικές ψυχοθεραπευτικές μέθοδοι ενισχύονται με μια σειρά μέσων, συμπεριλαμβανομένης της προσέγγισης βιογραφικής ανάπτυξης. Η απόδοση της ανθρωποσοφικής ψυχοθεραπείας βασίζεται στη διεπιστημονική συνεργασία μεταξύ της ιατρικής, της θεραπευτικής και της ψυχοθεραπευτικής ομάδας. Στόχος της είναι να μπορέσει το άτομο να επανακτήσει την αυτονομία του και να ενδυναμώσει την αυτοδιάθεσή του.

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ Γενικές πτυχές

Τα ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα διατίθενται στην αγορά στην Ευρώπη από το 1920 και σε όλο τον κόσμο από το 1960 Υπάρχουν περίπου 1700 διαφορετικά προϊόντα στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συνεχώς εξελίσσονται νέα. Συνταγογραφούνται από ανθρωποσοφικούς ιατρούς και από ένα ευρύ φάσμα συμβατικών και ιατρών συμπληρωματικής και εναλλακτικής ιατρικής. Σε ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ διατίθεται επίσης μια γκάμα προϊόντων αυτό-ίασης. Σύμφωνα με τους εθνικούς κανονισμούς, για παράδειγμα στη Γερμανία, οι αναγνωρισμένο επαγγελματίες υγείας (Heilpraktiker) νομικά επιτρέπεται να συνταγογραφούν συγκεκριμένα ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα. Η διέγερση της αυτο-ίασης (υγειογένεση) σε ένα ανθρώπινο ον μέσω ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών προϊόντων αποτελεί κατευθυντήρια αρχή της ανθρω-

ποσοφικής ιατρικής στην αντιμετώπιση ασθενειών και νόσων. Τα ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα επινοούνται, αναπτύσσονται και παράγονται σύμφωνα με την ανθρωποσοφική κατανόηση του ανθρώπου, τη φύση, την ουσία και τη φαρμακευτική επεξεργασία. Οι πρώτες ύλες προέρχονται από ορυκτά, φυτά και ζωικές ουσίες. Η διαδικασία με την οποία αναπτύσσονται και παράγονται αντανακλά τη σχέση μεταξύ των ανθρώπινων όντων και του κόσμου των ορυκτών, των φυτών και των ζώων. Για να κατανοήσουμε αυτή την αλληλεξάρτηση και τις επιπτώσεις της στην υγεία και την ευημερία, την ανισορροπία ή την ασθένεια, είναι σημαντική η βαθιά κατανόηση και γνώση της ανατομίας, της βιολογίας, της βιοχημείας, της φυσιολογίας και της παθολογίας, καθώς και της βοτανικής, της ορυκτολογίας και των φαρμακευτικών μεθόδων. Η εφαρμογή των φαρμακευτικών προϊόντων στην

ανθρωποσοφική ιατρική είναι το αποτέλεσμα αυτής της γνώσης. Ως εκ τούτου, η γόνιμη συνεργασία μεταξύ ιατρών και φαρμακοποιών είναι υποχρεωτική για την επινόηση νέων φαρμακευτικών προϊόντων. Χαρακτηριστικά των ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών προϊόντων: Σύμφωνα με τις ανθρωποσοφικές αρχές, οι δραστικές ουσίες μπορεί να είναι πρώτες ύλες οι οποίες χρησιμοποιούνται ως τέτοιες ή πρώτες ύλες οι οποίες έχουν μετατραπεί σε δραστικές ουσίες με μια διαδικασία ανθρωποσοφικής φαρμακευτικής, συμπεριλαμβανομένων των συνθέσεων. Ένα ανθρωποσοφικό φαρμακευτικό προϊόν μπορεί να περιέχει μία ή περισσότερες δραστικές ουσίες. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε οποιαδήποτε μορφή δοσολογίας, συμπεριλαμβανομένων των εξωτερικών (τοπικές), εσωτερικών και παρεντερικών μορφών δοσολογίας. Οι πρώτες ύλες για

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Η ανθρωποσοφική ιατρική χρησιμοποιεί μια ευρεία ποικιλία ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών προϊόντων από ορυκτά, ζώα και διάφορα μέρη φυτών με ποικίλους τρόπους εφαρμογής και διάφορες συγκεντρώσεις ή δραστικότητες, ανάλογα με την ασθένεια, το μέρος του σώματος και τη σωματική λειτουργία που προσβάλλεται, καθώς και την ηλικία και κατάσταση του ασθενούς.

τα ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα σχηματίζονται με ιδιαίτερο τρόπο με διαφορετικές διαδικασίες διαμόρφωσης, για παράδειγμα με τις εσωτερικές δομές ενός ορυκτού ή τη μορφολογία και την ουσία των φυτών, οι οποίες είναι αποτέλεσμα διαφορετικής επεξεργασίας σε χρόνο και χώρο. Η ορθή χρήση αυτών των διαμορφωτικών διαδικασιών, οι οποίες αποτελούν μέρος της βιογραφίας της ουσίας, είναι βασική αρχή της ανθρωποσοφικής φαρμακευτικής. Βάσει αυτής της αντίληψης επιλέγονται οι κατάλληλες

πρώτες ύλες και ουσίες για τα ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα· αυτό εξασφαλίζει στην ανθρωποσοφική φαρμακευτική την ξεχωριστή και λεπτή φαρμακευτική επεξεργασία της. Παραγωγή και ποιοτικός έλεγχος: Τα ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα παράγονται σύμφωνα με τα σύγχρονα πρότυπα της Ορθής Βιομηχανικής Πρακτικής (GMP). Η ποιότητά τους ελέγχεται από τα κριτήρια και τις παραμέτρους της επίσημης φαρμακοποιίας (π.χ. Ευρωπαϊκή Φαρμακοποιία (Ph.Eur.), Γερμανική Ομοιοπαθητική Φαρμακοποιία

12 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

(GHP/HAB), Γαλλική Φαρμακοποιία (Ph.F.), Ελβετική Φαρμακοποιία (Ph. Helv.) και ο Ανθρωποσοφικός Φαρμακευτικός Κώδικας (APC)) (βλ. Παράρτημα 2). Λεπτομερείς πληροφορίες για τον φαρμακευτικό έλεγχο ποιότητας και τις ρυθμιστικές ανάγκες παρέχονται στις διάφορες φαρμακοποιίες και στον APC24, καθώς και σε επιμέρους εταιρικές μονογραφίες. Η επαγγελματική επάρκεια στην ανθρωποσοφική φαρμακευτική παρέχεται από τις ενώσεις ανθρωποσοφικών φαρμακοποιών που είναι επίσης υπεύθυνες για

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

ΕΝΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ Η ολιστική αντίληψη του ναμη» - και την ικανότητα για συ- κό και φυσικό περιβάλλον. Δίνουν ανθρώπινου όντος : Στην νεχή. Τα άτομα χαρακτηρίζονται ιδιαίτερη έμφαση στο γεγονός ότι ανθρωποσοφική ιατρική, όπως στη συμβατική ιατρική, οι φυσιολογικές και βιοχημικές πτυχές του ανθρώπινου σώματος παρέχουν τη βάση για διάγνωση και θεραπεία. Στην ανθρωποσοφική ιατρική, μια ολιστική αντίληψη του ανθρώπινου όντος περιλαμβάνει, εκτός από το φυσικό σώμα, τις ψυχικές και πνευματικές διαστάσεις, την ικανότητα για αυτο-ίαση και αποκατάσταση- που συνοψίζεται καλύτερα με τον όρο «ζωτική δύ-

από τη δική τους βιογραφία και τον ξεχωριστό χαρακτήρα τους ως κοινωνικά όντα. Αυτό οδηγεί σε ένα σύνολο αναλυτικών καθοριστικών παραγόντων που χρησιμοποιούνται για την ενσωμάτωση αυτής της ολιστικής αντίληψης του ανθρώπου τόσο στη διάγνωση όσο και στη θεραπεία. Αυτοί οι καθοριστικοί παράγοντες αντιλαμβάνονται τα ανθρώπινα όντα σύμφωνα με την ανάπτυξή τους και τη σχέση τους με το κοινωνι-

τα ανθρώπινα όντα φέρουν μέσα τους στοιχεία όλων των τμημάτων του κόσμου των ορυκτών, των φυτών και των ζώων στη φύση. Η προσέγγιση αυτή καθιστά δυνατή μια εκλεπτυσμένη και διαφοροποιημένη αντιμετώπιση της ανισορροπίας, της διαταραχής ή της ασθένειας, σύμφωνα με την οποία εφαρμόζονται τα κατάλληλα ανθρωποσοφικά φάρμακα και θεραπείες.

ΑΝΘΡΩΠΟΣ

ΦΥΣΗ

Φυσική διάσταση του σώματος Ορατό & μετρήσιμο

Ορυκτά

Διάσταση ζωτικών διεργασιών Ζωντανός οργανισμός Βιολογική ταυτότητα Αποκατάσταση Φυσιολογικές διεργασίες

Φυτά

Ψυχική διάσταση Επίγνωση , αντίληψη Πάθος Συναίσθημα Ψυχική οργάνωση

Ζώα

Πνευματική διάσταση Βιογραφία Αυτογνωσία Δημιουργικότητα Ατομικότητα

Ανθρωπότητα

Η σχέση μεταξύ των ανθρώπινων όντων και του κόσμου της φύσης αντικατοπτρίζεται στο γεγονός ότι τα ανθρώπινα όντα μοιράζονται τα ανόργανα στοιχεία του σώματός τους με τον κόσμο των ορυκτών, την ύπαρξή τους ως ζωντανοί οργανισμοί με τον κόσμο των φυτών και την επίγνωση, την κινητικότητα και την ικανότητά τους να νιώθουν συμπάθεια και αντιπάθεια με τον κόσμο των ζώων.

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Τέσσερις διαφορετικές διαστάσεις: Λαμβάνοντας υπόψη την ανθρωποσοφική κατανόηση των ανθρώπινων όντων και της ιδιαίτερης σχέσης τους με το κοινωνικό και φυσικό τους περιβάλλον, η ανθρωποσοφική ιατρική παρατηρεί και λειτουργεί σε τέσσερις διαφορετικές διαστάσεις για να τονώσει και να επηρεάσει τη θεραπεία και την ίαση: • Φυσική διάσταση του σώματος Η ανθρωποσοφική ιατρική διέπεται από τις φυσικές και χημικές αρχές και τους νόμους της φύσης για κάθε πτυχή του φυσικού σώματος που σχετίζεται με τη μορφή ή τη δομή του. Για παράδειγμα, ένα σπασμένο χέρι θα πρέπει να μπει σε νάρθηκα προκειμένου να επιδιορθωθεί. • Διάσταση των ζωτικών διεργασιών Επιπλέον, η ανθρωποσοφική ιατρική εξετάζει τις δυνάμεις που είναι υπεύθυνες για τη δημιουργία της ζωής και τη δυνατότητα των ανθρώπων να αναπτυχθούν και να συνέλθουν από την ασθένεια. Αυτές οι «ζωτικές διεργασίες» θεωρούνται απαραίτητες για την αναζωογόνηση ή ενεργοποίηση της αυτό-ίασης στο ανθρώπινο σώμα προκειμένου να ξεπεράσει τα παθολογικά συμπτώματα ή την ασθένεια. Για παράδειγμα, η ανάπαυση, ο ύπνος και ο ρυθμός παίζουν σημαντικό ρόλο σε οποιαδήποτε ανάκαμψη από ατύχημα ή ασθένεια. Η θεραπεία με ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα και οι ανθρωποσοφικές θεραπείες διεγείρουν αυτές τις δυνάμεις ίασης. • Ψυχική διάσταση Οι ψυχικές και συναισθηματικές διαστάσεις ενός ανθρώπινου όντος έχουν επίσης επίδραση στην υγεία. Αυτό αντικατοπτρίζεται στην ικανότητα να αισθανόμαστε χαρά ή λύπη, συμπάθεια

ή αντιπάθεια, στην ικανότητα να αναγνωρίζουμε κάτι συνειδητά, να επιθυμούμε ή να απεχθανόμαστε. Η σύγχρονη ιατρική, όπως και η ανθρωποσοφική ιατρική, αναγνωρίζει τη σημασία της ψυχικής διάθεσης ενός ανθρώπινου όντος και την άμεση επιρροή της στην ανάκαμψη από την ασθένεια και την ικανότητά της να επιτύχει υγεία και ευεξία. Η ανθρωποσοφική ιατρική λαμβάνει υπόψη αυτές τις διαθέσεις και ικανότητες στη διάγνωση και τη θεραπεία. Για παράδειγμα, το στρες, ο πόνος ή η θλίψη οδηγούν σε αυξημένες ποσότητες κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες· αυτό καταστέλλει τη δραστηριότητα του ανοσοποιητικού συστήματος, οδηγώντας σε καθυστερημένη ανάκαμψη και μείωση της ικανότητας του σώματος να αντιδρά στην εισβολή των ιών, των βακτηρίων και στους τραυματισμούς. • Ατομική ή πνευματική διάσταση Ένα τέταρτο συστατικό, χαρακτηριστικό των ανθρώπινων όντων, και ένα ισχυρό στοιχείο που επηρεάζει την ύπαρξή τους, είναι η αυτογνωσία. Μόνο τα ανθρώπινα όντα μπορούν να αναγνωρίσουν τον Εαυτό ως άτομο. Η ικανότητα να διακρίνουν τον εαυτό τους και τους άλλους, η ικανότητα να επικοινωνούν με τον λόγο και η ικανότητα να λαμβάνουν αποφάσεις με ελεύθερη βούληση και όχι απλώς να ακολουθούν τις αρχές και τους νόμους της φύσης, είναι όλα μέρος της μοναδικής θέσης των ανθρώπινων όντων σε σχέση με τον κόσμο της φύσης. Αυτή η αυτογνωσία δείχνει μια επιπλέον πνευματική διάσταση των ανθρώπινων όντων και είναι επίσης καίριας σημασίας για τη θεραπεία και την ίαση, επειδή αυτό το επίπεδο συμβάλλει στην αναδιάρθρωση των λειτουργιών του ανθρώπινου σώματος και των συστημάτων των οργάνων του.

14 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

Για παράδειγμα, αυτό μπορεί να παρατηρηθεί στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Μια ισχυρή αυτο-διαχείριση και αίσθηση συνοχής θα επιφέρει μια πιο θετική έκβαση της θεραπείας.25 Τριπλή συστηματική των συστημάτων των οργάνων: Ως δεύτερο αναλυτικό εργαλείο, η ανθρωποσοφική ιατρική κάνει διάκριση μεταξύ των λειτουργικών και ρυθμικών πτυχών στη μορφή και τη δομή (μορφολογία) ενός ανθρώπινου σώματος και των φυσιολογικών ή βιοχημικών συστημάτων. Αξιολογεί, για παράδειγμα, το καταβολικό6,το μεταβολικό27 και το ρυθμικό σύστημαs. Εδώ, η ανθρωποσοφική ιατρική κάνει διάκριση μεταξύ των οργάνων ή συστημάτων οργάνων που σχετίζονται με το νευροαισθητικό σύστημα (καταβολική λειτουργία) και των οργάνων ή συστημάτων οργάνων που συνδέονται με το αναγεννητικό σύστημα (μεταβολική λειτουργία). Ένα τρίτο διακριτό σύστημα, οι ρυθμικές λειτουργίες στο σώμα ή το καρδιαγγειακό/αναπνευστικό σύστημα, είναι προσανατολισμένο στην εξισορρόπηση των ποικίλων δραστηριοτήτων και λειτουργιών (πολικότητες) του νευροαισθητικού (καταβολικό) και του αναγεννητικού (μεταβολικό) συστήματος και στη διευκόλυνση της αρμονικής λειτουργίας των τριών συστημάτων στο ανθρώπινο σώμα. Με αυτή την έννοια, η ασθένεια δεν θεωρείται απλώς μια δυσλειτουργία ενός μόνο οργάνου, αλλά εκλαμβάνεται ως μια ανισορροπία μεταξύ και εντός των διαφορετικών συστημάτων οργάνων, συμπεριλαμβανομένου του ζητήματος κατά πόσον το ρυθμικό σύστημα επιτελεί το έργο του για σωστή εξισορρόπηση και εναρμόνιση. Η λειτουργία αυτών των τριών συστημάτων ή επιπέδων

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

ΝΕΥΡΑΑΙΣΘΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (Καταβολικό) Υψηλό επίπεδο επίγνωσης Εγρήγορση Πληροφορίες ΡΙΖΕΣ

ΡΥΘΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Ισορροπία Εναλλαγή Συναισθηματικό στρώμα επίγνωσης Όνειρο ΦΥΛΛΑ

ΚΙΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (Μεταβολικό) Παραγωγή Ενέργεια Χαμηλό επίπεδο επίγνωσης Ύπνος ΑΝΘΟΣ

Αυτά τα τρία συστήματα αποτυπώνονται επίσης στην παρασκευή των ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών προϊόντων και στην εφαρμογή τους στην ιατρική θεραπεία. Τα ακόλουθα στοιχεία λαμβάνονται υπόψη κατά την επιλογή του κατάλληλου ανθρωποσοφικού φαρμακευτικού προϊόντος: • Πρώτη ύλη - νευροαισθητικό επίπεδο· οργάνωση του εγώ: Ορυκτά - ρυθμικό επίπεδο· επίπεδο συναισθημάτων: Φυτά - μεταβολικό επίπεδο· επίπεδο ζωτικών δυνάμεων: Ζώα • Φυτικές πρώτες ύλες - νευροαισθητικό επίπεδο: Ρίζες - ρυθμικό επίπεδο: Φύλλα - μεταβολικό επίπεδο: Άνθη • Δραστικότητα28 - μεταβολικό επίπεδο: Μητρικό βάμμα < D10 - ρυθμικό επίπεδο: D11 - D20 - νευροαισθητικό επίπεδο: > D20 • Route of application - νευροαισθητικό επίπεδο: Εξωτερικό - ρυθμικό επίπεδο: Ένεση (παρεντερικό) - μεταβολικό επίπεδο: Από του στόματος

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Η ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ Ιστορία: Τα θεμέλια της ανθρωποσοφικής ιατρικής τέθηκαν από τον Αυστριακό φιλόσοφο και επιστήμονα Rudolf Steiner (1861 -1925) μαζί με Ολλανδή ιατρό Ita Wegman (1876 -1943). Το πρώτο ανθρωποσοφικό νοσοκομείο ιδρύθηκε στην πόλη Arlesheim της Ελβετίας το 1921. Μια νέα ανθρωποσοφική φαρμακευτική προσέγγιση αναπτύχθηκε από τον Rudolf Steiner και τον Αυστριακό χημικό Oskar Schmiedel (1887 -1959), σε συνεργασία με μια σειρά από άλλους γιατρούς. Στόχος τους ήταν να συμπληρώσουν τα αποτελέσματα των φαρμακευτικών και ιατρικών ερευνών με τα ευρήματα της ανθρωποσοφικής έρευνας στον άνθρωπο και τη φύση. Ως απάντηση σε αιτήματα ιατρών για τα σωστά φάρμακα για τη φαρμακευτική αγωγή και θεραπεία των ασθενών τους, στην ανθρωποσοφική κλινική στο Arlesheim της Ελβετίας προστέθηκε ένα φαρμακευτικό εργαστήριο επαγγελματικής παρασκευής ανθρωποσοφικών προϊόντων.

Διαθεσιμότητα: Η ανθρωποσοφική ιατρική ασκείται από το 1920 και σήμερα είναι διαθέσιμη σε 20 ευρωπαϊκές και περισσότερες από 60 άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο. Η ανθρωποσοφική ιατρική ασκείται σε πολλά μέρη σε πολυεπιστημονικά περιβάλλοντα σε θεραπευτικά κέντρα ή κλινικές, όπου ιατροί και ανθρωποσοφικά εκπαιδευμένοι επαγγελματίες υγείας συνεργάζονται. Υπάρχουν επίσης ανεξάρτητοι επαγγελματίες. Οι ανθρωποσοφικοί ιατροί δραστηριοποιούνται στη γενική ιατρική και σε όλα τα γνωστικά πεδία, μεταξύ άλλων στην παθολογία, εντατική θεραπεία και χειρουργική, καρδιολογία, δερματολογία, νευρολογία, μαιευτική και γυναικολογία, ογκολογία, ορθοπαιδική, παιδιατρική, ψυχιατρική και ρευματολογία. Η ανθρωποσοφική ιατρική έχει επίσης ενσωματωθεί στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, στην εντατική θεραπεία και στην ιατρική πρώτων βοηθειών, στα νοσοκομεία (συμπεριλαμβανο-

16 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

μένων των πανεπιστημιακών νοσοκομείων), σε ανθρωποσοφικά ιατρικά τμήματα στα συμβατικά νοσοκομεία και στα ψυχιατρεία. Ανθρωποσοφικά νοσοκομεία και νοσοκομειακά τμήματα υπάρχουν στην Ιταλία, τη Βραζιλία, τη Γερμανία, την Ολλανδία, τη Σουηδία και την Ελβετία. Η διαθεσιμότητα της ανθρωποσοφικής ιατρικής πρακτικής στην Ευρώπη ποικίλλει ανάλογα με τις διαφορετικές νομικές απαιτήσεις στα διάφορα κράτη μέλη της ΕΕ για την άσκηση της ανθρωποσοφικής ιατρικής. Όσον αφορά τη διαθεσιμότητα των ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών προϊόντων, μια μελέτη30 από την ECHAMP, την Ευρωπαϊκή Συμμαχία για τα Ομοιοπαθητικά και Ανθρωποσοφικά Φαρμακευτικά Προϊόντα, διαπίστωσε ότι η διαθεσιμότητα των ομοιοπαθητικών και ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών προϊόντων σε διάφορα κράτη μέλη της ΕΕ απειλείται από την έλλειψη της καταχώρισης ή από μια ελλιπή ή εκκρεμή διαδικασία καταχώρισης εκ νέου.

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Ειδικότερα, η διαθεσιμότητα των ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών προϊόντων που δεν καλύπτονται από τους κανόνες για τα ομοιοπαθητικά φαρμακευτικά προϊόντα περιορίζεται από την έλλειψη νομικών διατάξεων για τα εν λόγω προϊόντα στην ΕΕ. Η παρουσία των ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών προϊόντων στην αγορά και η εθνική αδειοδότηση ή καταχώρισή τους σε ορισμένα κράτη μέλη σχετίζονται με την εθνική πολιτική που είναι ήδη σε ισχύ πριν από τη δημοσίευση της συγκεκριμένης ομοιοπαθητικής Οδηγίας το 1992. Εκπαίδευση και ποιοτικός έλεγχος: Τα υψηλά επαγγελματικά πρότυπα μεταξύ των ανθρωποσοφικών επαγγελματιών υγείας επιτυγχάνονται με την εκπαίδευση σε βάθος και ένα σύνολο κατευθυντήριων οδηγιών πρακτικής για ανθρωποσοφικούς ιατρούς. Κάθε ανθρωποσοφικός ιατρός έχει πρώτα χαρακτηριστεί ως γιατρός με μια εθνική ιατρική άδεια, είτε ως γενικός ιατρός ή ως ειδικός σε οποιονδήποτε κλάδο της ιατρικής. Στη συνέχεια, μια επιπλέον εξειδικευμένη εκπαίδευση δύο έως τριών ετών στην ανθρωποσοφική ιατρική είναι απαραί-

τητη για την απόκτηση ενός διεθνώς αποδεκτού πιστοποιητικού ως ανθρωποσοφικού ιατρού σε ένα Ίδρυμα με άδεια από τους εθνικούς ανθρωποσοφικούς ιατρικούς συλλόγους. Μεταπτυχιακά προγράμματα εκπαίδευσης είναι επίσης διαθέσιμα για όλους τους ειδικούς. Την ευθύνη για την εκπαίδευση των ιατρών έχουν οι εν λόγω εθνικοί ανθρωποσοφικοί ιατρικοί σύλλογοι και η διεθνής κοινότητα ανθρωποσοφικών ιατρών. Οι ανθρωποσοφικοί ιατροί ακολουθούν ένα υψηλό επίπεδο ιατρικών υπηρεσιών που περιγράφονται στις κατευθυντήριες οδηγίες για την Ορθή Επαγγελματική Πρακτική στην Ανθρωποσοφική Ιατρική. Επιπλέον, οι ανθρωποσοφικοί ιατροί τηρούν τις «Πρότυπες Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Άσκηση Συμπληρωματικών Θεραπειών από Ιατρούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μια κοινή σύμβαση των Ευρωπαϊκών συλλόγων των ιατρών συμπληρωματικής και εναλλακτικής ιατρικής. Η διαθεσιμότητα της ανθρωποσοφικής ιατρικής εκπαίδευσης ποικίλλει ανάλογα με τις διαφορετικές νομικές απαιτήσεις στα κράτη μέλη της ΕΕ. Η εκπαίδευση, η επαγγελματική κατάρτιση και η πιστοποί-

ηση για άλλους επαγγελματίες στην ανθρωποσοφική ιατρική παρέχονται από τα κριτήρια εκπαιδευτικών προγραμμάτων και ποιοτικού ελέγχου των εθνικών επαγγελματικών φορέων των συγκεκριμένων επαγγελμάτων ανθρωποσοφικών θεραπειών. Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα πρέπει να είναι διαπιστευμένα από τη διεθνή ανθρωποσοφική ιατρική κοινότητα, εκπροσωπούμενη από το Ιατρικό Τμήμα στο Goetheanum στο Dornach της Ελβετίας και τον Διεθνή Συντονισμό Ανθρωποσοφικής Ιατρικής (ICAM). Το επίσημο επαγγελματικό πτυχίο αποτελεί προϋπόθεση για όλα τα επαγγέλματα, φυσιοθεραπεία, ψυχοθεραπεία, διατροφολογία, νοσηλευτική, κ.λπ. Νοσοκομεία, ανθρωποσοφικό ιατρικά τμήματα σε νοσοκομεία και άλλα ιατρικά κέντρα που ασκούν ανθρωποσοφική ιατρική ακολουθούν τα συνήθη συστήματα ελέγχου της ποιότητας των νοσοκομείων και των ιδρυμάτων και μπορούν επίσης να εφαρμόζουν το συγκεκριμένο ανθρωποσοφικό σύστημα ποιοτικού ελέγχου: AnthroMed®.

ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Οι ασθενείς αναφέρουν υψηλή ικανοποίηση με την ανθρωποσοφική υγειονομική περίθαλψη. Η έρευνα δείχνει ότι η ικανοποίηση των ασθενών είναι γενικά υψηλή και οι θεραπευτικές προσδοκίες εκπληρώνονται. Σε μια ολλανδική έρευνα που ολοκληρώθηκε πρόσφατα, 2099 ασθενείς ανέφεραν πολύ υψηλή ικανοποίηση με τις ανθρωποσοφικές πρακτικές πρωτοβάθμιας φροντίδας. Το 2007, δύο ανθρωποσοφικές κλινικές βαθμολογήθηκαν δεύτερη και τρίτη καλύτερες κλινικές στη Γερμανία. Το Κοινοτικό Νοσοκομείο Havelhohe στο Βερολίνο της Γερμανίας έχει αναγνωριστεί ως ένα νοσοκομείο με καθορισμένη έμφαση στην ογκολογία στον κρατικό νοσοκομειακό σχεδιασμό από το2011. Οι ασθενείς της ανθρωποσοφικής υγειονο-

μικής περίθαλψης ποικίλλουν όσο και οι ασθενείς που χρησιμοποιούν άλλες μορφές ιατρικής. Η ανθρωποσοφική ιατρική χρησιμοποιείται από οποιονδήποτε επιθυμεί να αναζητήσει αυτοδιαχείριση και ενεργό συμμετοχή στη θεραπεία και τη διαδικασία ίασης. Κάποιοι ασθενείς ζητούν να χρησιμοποιήσουν όλο το φάσμα των διαθέσιμων ανθρωποσοφικών ιατρικών υπηρεσιών, ενώ άλλοι χρησιμοποιούν μόνο συγκεκριμένες υπηρεσίες ή τα φαρμακευτικά προϊόντα που θεωρούν χρήσιμα για τις ειδικές περιστάσεις τους. Παρ’ όλα αυτά, οι μελέτες δείχνουν ότι οι ασθενείς που λαμβάνουν θεραπεία ανθρωποσοφικής ιατρικής προσβάλλονταν πιο βαριά ή νοσούσαν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα πριν από την έναρξη της θεραπείας. © ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ | 17

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

ΝΟΜΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ Το ρυθμιστικό πλαίσιο της ΕΕ: Οι διάφορες παραδόσεις συμπληρωματικής και εναλλακτικής ιατρικής (CAM) στην Ευρώπη και σε όλο τον έχουν οδηγήσει σε μια πολύπλοκη νομική κατάσταση για την ανθρωποσοφική ιατρική τα τελευταία πενήντα χρόνια. Αν και ασκείται σε όλα σχεδόν τα κράτη μέλη της ΕΕ, η ανθρωποσοφική ιατρική αναγνωρίζεται νομικά ιατρική σε διάφορους βαθμούς μόνο στην Αυστρία, τη Δανία, τη Φινλανδία, τη Γερμανία, την Ιταλία, τη Λετονία, τη Ρουμανία, την Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η σουηδική νομοθεσία αποκλείει την άσκηση θεραπειών συμπληρωματικής και εναλλακτικής ιατρικής (CAM) από ιατρούς· μόνο μία κλινική, η Vidar Clinic, διαθέτει ειδική νομική άδεια να εφαρμόζει ανθρωποσοφική ιατρική. Γενικώς,

οι υπηρεσίες υγείας ανθρωποσοφικής ιατρικής αποζημιώνονται από τη δημόσια ασφάλιση υγείας σε λίγα μόνο ασφαλιστικά συστήματα. Οι ιατροί ανθρωποσοφικής ιατρικής αποζημιώνονται στη Γαλλία, τη Φινλανδία, τη Γερμανία, την Ολλανδία, τη Σουηδία, την Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η ιδιωτική ασφάλιση υγείας για ανθρωποσοφική ιατρική είναι δυνατή μόνο στην Αυστρία, το Βέλγιο, τη Δανία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία και την Ολλανδία και, για ορισμένες υπηρεσίες, στην Ελβετία. Όσον αφορά την ΕΕ, η νομική κατάσταση της ανθρωποσοφικής ιατρικής περιπλέκεται από τις διαιρεμένες αρμοδιότητες της δημόσιας υγείας μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Από τη μία πλευ-

18 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

ρά, τα κράτη μέλη της ΕΕ εξακολουθούν να είναι υπεύθυνα για τα εθνικά συστήματα υγείας τους - και συνεπώς τη ρύθμιση της ανθρωποσοφικής ιατρικής. Από την άλλη, οι αρμόδιες εθνικές αρχές πρέπει να ακολουθούν τους κανονισμούς της ΕΕ για τη θέσπιση προτύπων για την αδειοδότηση, την παραγωγή και την εμπορία των φαρμάκων για ανθρώπινη χρήση στις αντίστοιχες εθνικές αγορές. Οι κανονισμοί της ΕΕ εξακολουθούν να μην αναγνωρίζουν την ανθρωποσοφική ιατρική όπως θα έπρεπε. Αυτό έχει εκτεταμένες συνέπειες για τη διαθεσιμότητα των ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών προϊόντων και, επομένως, για την ανθρωποσοφική ιατρική στην ΕΕ. Ο Κοινοτικός Κώδικας της ΕΕ αναφορικά με τα φαρμακευτι-

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

κά προϊόντα που προορίζονται για ανθρώπινη χρήση (κυρίως η Οδηγία 2001/83/ΕΚ και η Οδηγία 2004/24/ΕΚ) κάνει διάκριση μεταξύ μιας γενικής διαδικασίας χορήγησης άδειας για φαρμακευτικά προϊόντα και ειδικών απλοποιημένων καταχωρίσεων για ομοιοπαθητικά και παραδοσιακά φυτικά φαρμακευτικά προϊόντα. Οι συγκεκριμένες προσεγγίσεις που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή των ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών προϊόντων δεν αναγνωρίζονται σε αυτόν τον κώδικα, γεγονός που σημαίνει ότι μόνο τα ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα που εμπίπτουν στις ειδικές κατηγορίες για τα ομοιοπαθητικά ή τα παραδοσιακά φυτικά φαρμακευτικά προϊόντα πληρούν τις προϋποθέσεις για απλοποιημένη καταχώριση. Η πλειονότητα των συνταγογραφούμενων ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών προϊόντων πρέπει να έχει εγκριθεί σύμφωνα με τη διαδικασία αδειοδότησης για όλα τα φαρμακευτικά προϊόντα που ορίζεται στο πλαίσιο κανονισμών της ΕΕ. Οι αρμόδιες εθνικές αρχές υποχρεούνται να εφαρμόζουν τους κανονισμούς αυτούς, ιδίως μετά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου το 2007. Οι κανονισμοί αυτοί δε λαμβάνουν υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις μεθόδους παρασκευής και την ατομοκεντρική πρακτική των ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών προϊόντων και, ως εκ τούτου, δεν είναι κατάλληλοι. Ο μόνος τρόπος να αποδοθεί δικαιοσύνη για την ανθρωποσοφική ιατρική είναι αν το ρυθμιστικό πλαίσιο της ΕΕ αναφορικά με τα φαρμακευτικά προϊόντα για ανθρώπινη χρήση • αναγνωρίσει τα ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα ως ειδική κατηγορία·

• ορίσει επαρκείς διαδικασίες για την αδειοδότηση ή καταχώρισή τους· • αναγνωρίσει επαρκώς τις ειδικές μεθόδους παρασκευής τους· • αποδεχθεί το μακρόχρονο ιστορικό ασφάλειάς τους· • λάβει υπόψη το γεγονός ότι πρόκειται για προϊόντα χαμηλού κέρδους με περιορισμένους οικονομικούς πόρους. Ένα κατάλληλο ρυθμιστικό πλαίσιο - το έργο του ESCAMP : Ένα τέτοιο πλαίσιο είναι απαραίτητο για να διασφαλιστεί η μελλοντική διαθεσιμότητα αυτών των φαρμακευτικών προϊόντων για ασθενείς και ιατρούς. Κατάλληλα ρυθμιστικά πλαίσια για τα ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα υπάρχουν μόνο σε ένα κράτος της ΕΕ (Γερμανία), αν και υπάρχουν και στην Ελβετία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αναγνωρίσει την ύπαρξη συστημάτων θεραπείας των οποίων τα φαρμακευτικά προϊόντα δε διαθέτουν επαρκές ρυθμιστικό πλαίσιο και το 2008 πρότεινε ότι θα πρέπει να αξιολογηθεί η καταλληλότητα ενός χωριστού νομικού πλαισίου για τα φαρμακευτικά προϊόντα ορισμένων παραδόσεων όπως η ανθρωποσοφική ιατρική. Σε αυτό το πλαίσιο, το 2010 ιδρύθηκε ο ESCAMP (Ευρωπαϊκός Επιστημονικός Συνεταιρισμός για τα Ανθρωποσοφικά Φαρμακευτικά Προϊόντα) για να διευκολύνει την ανάπτυξη ενός κατάλληλου ρυθμιστικού πλαισίου για τα ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα στην ΕΕ. Το έργο του ESCAMP περιλαμβάνει τρία καθήκοντα: i. Ανάπτυξη μεθόδων και προτύπων για την επιστημονική αξιολόγηση της δραστικότητας/αποτελεσματικότητας, της ασφάλειας και της σχέσης κόστους-αποτελεσματικότητας των ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών προϊόντων ii. (Με βάση το i), επεξεργασία

κατάλληλων κατηγοριών και κριτηρίων για ένα μελλοντικό ρυθμιστικό πλαίσιο για τα ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα στην ΕΕ· iii. Εφαρμογή αυτών των μεθόδων και των ρυθμιστικών κριτηρίων σε έγγραφα αναφοράς και μονογραφίες προϊόντων. Η στρατηγική του ESCAMP για επιστημονική αξιολόγηση των ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών προϊόντων ακολουθεί μια συνολική προσέγγιση του συστήματος με τρία στάδια αξιολόγησης: i. Περιγραφή της ανθρωποσοφικής ιατρικής και ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών προϊόντων· ii. Αξιολόγηση της θεραπείας με ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα ως ένα συνολικό σύστημα· iii. Αξιολόγηση των επιμέρους ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών προϊόντων και των ομάδων ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών προϊόντων. Ήδη ο ESCAMP επεξεργάζεται μια λεπτομερή, τεκμηριωμένη πρόταση για ένα ρυθμιστικό πλαίσιο αναφορικά με τα ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα. Η πρόταση έχει αναπτυχθεί σύμφωνα με δύο βασικές αρχές: • Πρέπει να καλύπτεται όλο το φάσμα των ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών προϊόντων· • Τροποποιήσεις και προσθήκες στον Κοινοτικό Κώδικα της ΕΕ που αφορούν φαρμακευτικά προϊόντα για ανθρώπινη χρήση πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο περιορισμένες.

Εθνικά ρυθμιστικά παραδείγματα :

Ελβετία: Η ανθρωποσοφική ιατρική αναγνωρίζεται στο ελβετικό σύστημα υγείας από το γεγονός ότι το πιστοποιητικό καταλληλότητας ενός ιατρού ανθρωποσοφικής ιατρικής το εκδίδει ο επίση-

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

μος ελβετικός Ιατρικός Σύλλογος. Ως αποτέλεσμα της απόφασης του ελβετικού δημοψηφίσματος τον Μάιο του 2009 να συμπεριληφθεί η συμπληρωματική και εναλλακτική ιατρική στο ελβετικό σύνταγμα, η ανθρωποσοφική ιατρική αναγνωρίζεται στο ελβετικό νομικό σύστημα υγείας ως ειδική ιατρική και γίνεται αποδεκτή ως πάροχος δημόσιων βασικών υπηρεσιών υγείας. Το ελβετικό νομικό σύστημα για την εμπορία φαρμακευτικών προϊόντων παρέχει μια απλοποιημένη διαδικασία καταχώρισης των φαρμακευτικών προϊόντων συμπληρωματικής και εναλλακτικής ιατρικής (CAM) λόγω του χαμηλού συντελεστή κινδύνου τους. Αυτή η απλοποιημένη διαδικασία καταχώρισης βασίζεται σε επικαιροποιημένα επιστημονικά και τεχνικά πρότυπα καθώς και στην εξέταση του χαρακτήρα της συγκεκριμένης θεραπείας. Τα ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα καταχωρίζονται σύμφωνα με αυτή την απλοποιημένη διαδικασία και αντιπρόσωποι

από την ομάδα-Ομπρέλα όλων των επαγγελματικών οργανώσεων στη συμπληρωματική ιατρική, συμπεριλαμβανομένου του Ελβετικού Ανθρωποσοφικού Ιατρικού Συλλόγου, είναι μέλη των συμβουλευτικών επιτροπών της Ελβετικής ρυθμιστικής αρχής (EAK). Γερμανία: Η νομοθετική ρύθμιση του γερμανικού συστήματος υγείας (Deutsches Sozialge- setzbuch) αναγνωρίζει την ανθρωποσοφική ιατρική, μαζί με την ομοιοπαθητική και τη φυτοθεραπεία, ως «ειδική μέθοδο θεραπείας» (Besondere Therapie- richtung). Αυτό σημαίνει ότι η θεραπεία και τα φαρμακευτικά προϊόντα των ειδικών μεθόδων θεραπείας διατίθενται στην υπηρεσία της υγείας και αποζημιώνονται από τους ασφαλιστικούς φορείς. Αυτό ισχύει και για τα ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα που δεν απαιτούν ιατρική συνταγή. Επιπλέον, η γερμανική νομοθεσία για τα φαρμακευτικά προϊόντα ορίζει μια ξεχωριστή ρύθμιση για τα φαρμακευτικά προϊόντα αυτών των ειδικών μεθόδων θεραπείας

20 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

και, κατ’ επέκταση του νομικού πλαισίου της ΕΕ, περιλαμβάνει την ανθρωποσοφική ιατρική και τη φυτοθεραπεία στην εν λόγω ρύθμιση, η οποία παρέχει έναν νομικό ορισμό των ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών προϊόντων. Αυτή η πλουραλιστική προσέγγιση του γερμανικού συστήματος υγείας επιτρέπει στην ανθρωποσοφική ιατρική να είναι παρούσα στη νοσοκομειακή και εξωνοσοκομειακή περίθαλψη υγείας στη Γερμανία. Στη Γερμανία 2000 ιατροί δραστηριοποιούνται στην ανθρωποσοφική ιατρική και η εφαρμογή της έχει καθιερωθεί στη γενική ιατρική περίθαλψη. Το ασφαλιστικό σύστημα υγείας στη Γερμανία είναι ανοικτό σε ειδικά και ατομικά προγράμματα ασφάλισης για ανθρωποσοφική ιατρική και επιτρέπει στους ασφαλιστικούς φορείς να τα συμπεριλαμβάνουν στα ολοκληρωμένα συστήματα φροντίδας υγείας, καθιστώντας έτσι δυνατή την αποζημίωση της ανθρωποσοφικής ιατρικής θεραπείας από τα ασφαλιστικά ταμεία.

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΕΙΔΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ Όλα τα ιατρικά επαγγέλματα μπορούν να ενισχυθούν με περαιτέρω εκπαίδευση στην ανθρωποσοφική αντίληψη για τον άνθρωπο και την ανάπτυξή του ως προσωπικότητα. Επιπλέον, η ανθρωποσοφική ιατρική έχει διευρύνει την ιατρική με ένα σύνολο ειδικών θεραπειών που αναπτύσσονται με αυτή την αντίληψη για τον άνθρωπο. Στη συνέχεια παρουσιάζονται περαιτέρω πληροφορίες και κάποιες αναφορές για τις πιο κοινές από αυτές τις θεραπείες: ανθρωποσοφική εικαστική θεραπεία, θεραπεία ευρυθμίας, ανθρωποσοφική φυσιοθεραπεία και θεραπεία ρυθμικού μασάζ.

Ανθρωποσοφική εικαστική θεραπεία Θεραπευτικό σχέδιο & ζωγραφική: Με στόχο την επίτευξη εσωτερικής ισορροπίας, το θεραπευτικό σχέδιο και η ζωγραφική αποσκοπούν στην προώθηση μιας εντατική διαδικασίας αυτο-εξέτασης από την πλευρά του ασθενούς. Ταυτόχρονα, η εσωτερική εμπλοκή του ασθενούς με σχήματα και χρώματα του παρέχει μια ευκαιρία να επηρεάσει ζωτικές λειτουργίες του σώματος. Το σχέδιο και η ζωγραφική μπορούν να απελευθερώσουν δημιουργικές δυνάμεις σε κάθε ανθρώπινο ον, αποδεσμεύοντάς τις από τους περιορισμούς προηγούμενων εμπειριών και δρώντας ως καταλύτες για πράγματα που πρόκειται να υλοποιηθούν, οι οποίες στη συνέχεια εισέρχονται στη συνείδηση και τίθενται

σε ισχύ με την ίδια τη δραστηριότητα της τέχνης. Οι γνωστικές λειτουργίες, τα συναισθήματα και οι ψυχοσωματικές παθήσεις επηρεάζονται ιδιαίτερα από το σχέδιο. Μουσικοθεραπεία: Η μουσική, είτε μέσω της φωνής, της μελωδίας, της αρμονίας, του ήχου ή του ρυθμού, απευθύνεται στα συναισθήματα παρά στη νοημοσύνη. Ούτε προηγούμενη γνώση ούτε μουσικό ταλέντο απαιτείται για τη συμμετοχή στη μουσικοθεραπεία. Υπάρχει μεγάλη γκάμα οργάνων τα οποία είναι εύκολο να παίξει κάποιος. Μαζί με τον θεραπευτή, ο ασθενής αυτοσχεδιάζει ή απλά ακούει μελωδίες, ήχους και ρυθμούς. Η επιλογή οργάνου εξαρτάται από την ατομική κατάσταση του ασθενούς, τον βαθμό σοβαρότητας και το στάδιο της νόσου. Ο στόχος της μουσικοθεραπείας είναι να αφεθεί κάποιος στην ησυχία ή στον ήχο. Κάθε ρυθμική διαδικασία βοηθά στην τόνωση, στην ενίσχυση και διατήρηση αυτού του δυναμισμού. Η μουσικοθεραπεία είναι ένα στοιχείο ζωτικής σημασίας τόσο στην παιδιατρική όσο και στη θεραπεία των ενηλίκων με εσωτερικές σωματικές και ψυχικές διαταραχές. Μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για τη θεραπεία νόσων του αναπνευστικού, του καρδιακού και του κυκλοφορικού συστήματος. Στην εντατική φροντίδα, η μουσικοθεραπεία μπορεί να έχει άμεση σωματική επίδραση. Η αναπνοή των ασθενών γίνεται βαθύτερη και πιο κανονική με λιγότερη τεχνητή μηχανική εξάρτηση. Η αρτηριακή πίεση ομαλο-

ποιείται και το στρες χαλαρώνει. Γλυπτική: Η γλυπτική χρησιμοποιείται για να προσφέρει στους ασθενείς μια σωματική εμπειρία με την άμεση ενασχόλησή τους με το εκάστοτε υλικό. Ο σφυγμός και η αναπνοή μεταβάλλονται και δημιουργείται θερμότητα. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν πέτρα, σαπωνόλιθο, ξύλο, πηλό, κερί, πλαστελίνη και άμμο. Αυτά βοηθούν τον ασθενή να κατανοήσει καλύτερα τη νόσο, να την αποδεχθεί και να την ξεπεράσει, και να προσεγγίσει τη ζωή με ανανεωμένο κουράγιο. Η κατασκευή ομοιωμάτων από πηλό για παράδειγμα μπορεί να είναι πολύ ωφέλιμη στην ανορεξία. Η καλλιτεχνική ενασχόληση με διαφορετικά υλικά λειτουργεί θετικά τόσο στις σωματικές όσο και στις νοητικές αισθήσεις των ασθενών. Θεραπευτικός λόγος: Ο λόγος είναι μία από τις πιο σημαντικές μορφές της ανθρώπινης επικοινωνίας Είναι κάτι περισσότερο από ένα όχημα πληροφοριών· είναι μια έκφραση ολόκληρης της προσωπικότητας. Η φωνή του κάθε ατόμου, ο λόγος και η έκφρασή του είναι μοναδικά. Η υπερώα, η γλώσσα, τα χείλη και τα δόντια δημιουργούν ήχους που διατυπώνουν τη ροή του αέρα σε λέξεις. Όλο αυτό συμβαίνει καθώς εισπνέουμε και εκπνέουμε - στην πραγματικότητα ο λόγος είναι αρθρωμένη εκπνοή. Η αναπνοή, επομένως, παίζει έναν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στον λόγο. Ο ρυθμός και το μέτρο ενός κειμένου έχουν αντίκτυπο στην αναπνοή. Ένα ποίημα γραμμένο σε εξάμετρο, για παράδειγ-

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

μα, ενισχύει την αρμονία μεταξύ σφυγμού και αναπνοής σε μια ιδανική, φυσική αναλογία 1:4 (18 αναπνοές προς 72 παλμούς ενός φυσιολογικού σφυγμού) και ως εκ τούτου έχει μια μετρήσιμη σταθεροποιητική και αναγεννητική επίδραση στον καρδιακό και κυκλοφορικό ρυθμό. Η έρευνα έδειξε ότι στη θεραπευτική απαγγελία εξαμέτρου, η ανισότητα στον ρυθμό αναπνοής εναρμονίστηκε και έγινε πολύ πιο συγχρονική με τον καρδιακό ρυθμό. Αυτό σημαίνει ότι η θεραπευτική απαγγελία εξαμέτρου έχει θετική επίδραση στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Ερευνητικές μελέτες στην ανθρωποσοφική εικαστική θεραπεία: • Hamre H.J., Witt C.M., Glockmann A., Ziegler R., Willich S.N., Kiene H.: Ανθρωποσοφικές θεραπευτικές τέχνες σε χρόνια νόσο: μια τετραετής προοπτική μελέτη κοόρτης. Explore 2007· 3(4):365-71 •Cysarz D., von Bonin D., Lackner H.,

Heusser P., Moser M., Bettermann H.: Ταλαντώσεις καρδιακού ρυθμού και συγχρονισμός αναπνοής κατά την απαγγελία ποίησης. Am J Physiol Heart Circ Physiol 2004· 287:H579-H587 Θεραπεία ευρυθμίας: Ο όρος ευρυθμία προέρχεται από τα Ελληνικά (eu=όμορφος) και σημαίνει «όμορφος ρυθμός». Η «ομορφιά» είναι η αρμονία εσωτερικού και εξωτερικού, της πνευματικής εμπειρίας και της έκφρασής της στη σωματική κίνηση. Η ευρυθμία αναπτύχθηκε ως χορός για το θέατρο, που στη συνέχεια επεκτάθηκε για εκπαιδευτικούς και θεραπευτικούς σκοπούς. Η θεραπεία ευρυθμίας χρησιμοποιεί τον λόγο, τις χειρονομίες και τη μουσική και τα μεταφράζει σε μια μοναδική μορφή κίνησης. Σε κάθε σύμφωνο και φωνήεν αποδίδονται συγκεκριμένες κινήσεις. Τα γεωμετρικά σχήματα αποδίδονται σε φωνήεντα: για παράδειγμα, στην περίπτωση του A, τα

22 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

χέρια εκτείνονται και τεντώνονται προς τα επάνω, προς τα εμπρός, προς τα πίσω ή διαγώνια προς τα κάτω· για το O, τα χέρια σχηματίζουν έναν μεγάλο κύκλο με τα ακροδάχτυλα απλώς να αγγίζονται· για το E, τα χέρια απλώνονται και οι καρποί σταυρώνονται. Τα σύμφωνα γενικώς εκφράζονται μέσω της κίνησης: το Δ, για παράδειγμα, παριστάνεται με μία χειρονομία προς τα εμπρός, το Ρ με τα χέρια σε κύκλους που περιστρέφονται κάθετα προς τα κάτω και το Ζ με τα χέρια σε έκταση και σπρώχνοντας προς τα έξω. Βάσει της ιατρικής διάγνωσης που παρέχεται από τον ιατρό και τη διάγνωση του ατόμου, ο θεραπευτής ευρυθμίας επιλέγει κάποιους από αυτούς τους ήχους και τις χειρονομίες και τα εξασκεί μαζί με τον ασθενή για να επιτύχει το επιθυμητό θεραπευτικό αποτέλεσμα. Ο στόχος είναι να ρυθμιστούν οι δυνάμεις έκφρασης του σώματος που έχουν διαταραχθεί

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

λόγω της ασθένειας. Οι ευρυθμικές κινήσεις δημιουργούν μια σύνδεση μεταξύ των εξωτερικών κινήσεων του σώματος και των εσωτερικών ζωτικών λειτουργιών του οργανισμού. Οι θεραπευτικές ευρυθμικές ασκήσεις μπορεί να περιλαμβάνουν ολόκληρο το σώμα ή συνδυασμούς όπως βραχίονες και χέρια, πόδια και πέλματα, δάκτυλα χεριών και ποδιών· μπορεί επίσης να προστεθούν βήματα και άλματα. Κατά τη διαδικασία αυτή, η ακολουθία των κινήσεων είναι προσαρμοσμένη στην κατάστασή του ασθενούς: η θεραπεία ευρυθμίας μπορεί επίσης να πραγματοποιηθεί σε καθιστή ή ύπτια θέση, ακόμη και με σοβαρά άρρωστους ασθενείς ή με αυτούς που βρίσκονται στη μονάδα εντατικής θεραπείας. Οι ασκήσεις είναι ειδικά σχεδιασμένες για την τόνωση, ενίσχυση και ρύθμιση κάθε σωματικής λειτουργίας και διαδικασίας. Ανάλογα με το πρόγραμμα άσκησης που επιλέγεται, μπορεί να αντιμετωπιστούν το κυκλοφορικό και το αναπνευστικό, ο μεταβολισμός, η γενική κινητικότητα και η ισορροπία. Καθώς όλα τα όργανα και τα συστήματά τους διεγείρονται από την ενεργό κίνηση, τα μοτίβα ευρυθμικής κίνησης επηρεάζουν τις λειτουργίες συγκεκριμένων οργάνων, καθώς και τη συναισθηματική και διανοητική ικανότητα του ατόμου να εκφράζει και να βιώνει. Ερευνητικές μελέτες στη θεραπεία ευρυθμίας: • Seifert et al: Επιπτώσεις της συμπληρωματικής θεραπείας ευρυθμίας στη μεταβλητότητα του καρδιακού ρυθμού, Complement Ther Med (2008), doi:10.1016/j. ctim.2008.09.005) • Hamre H.J., Witt C.M., Glockmann A., Ziegler R., Willich S.N., Kiene H.: Η θεραπεία ευρυθμίας σε χρόνια νόσο: μια τετραετής προ-

οπτική μελέτη κοόρτης. BMC Δημόσια Υγεία 2007; 7(61):DOI 10.1186/1471-2458-7-61 • Majorek M., Tuchelmann T., Heusser P.: Θεραπευτική Ευρυθμία - κινησιοθεραπεία για παιδιά με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD): μια πιλοτική μελέτη. Complement Ther Nurs Midwifery 2004 10(1):46-53 Ανθρωποσοφική φυσιοθεραπεία και θεραπεία ρυθμικού μασάζ: Εκτός από τις συμβατικές κινητικές ασκήσεις, οι ανθρωποσοφικοί φυσιοθεραπευτές παρέχουν και θεραπεία ρυθμικού μασάζ. Ο ρυθμός κατέχει κεντρική θέση στις διαδικασίες υγιούς ζωής. Κάθε κύτταρο και όργανο έχει τους δικούς του φυσιολογικούς ρυθμούς· ολόκληρος ο οργανισμός χρειάζεται τον ρυθμό ύπνου/εγρήγορσης. Οι διαταραχές αυτών των ρυθμικών λειτουργιών μπορεί να υποδηλώνουν πιθανή ή πραγματική ασθένεια. Ο θεραπευτής μπορεί να ενισχύσει ή να ηρεμήσει οποιαδήποτε από τις δύο κύριες λειτουργικές δραστηριότητες του σώματος· αυτές που συνδέονται με το νευρικό σύστημα ή αυτές που είναι ενεργές στον μεταβολισμό. Μία από τις πιο σημαντικές τεχνικές είναι η εναλλαγή ενίσχυσης και χαλάρωσης με έναν ρυθμικό τρόπο, όπως ο ρυθμός αναπνοής ή ο καρδιακός παλμός. Αυτό διεγείρει τις βιολογικές διεργασίες μέσα στους ιστούς. Αυτή η θεραπεία ρυθμικού μασάζ εξελίχθηκε από το κλασικό σουηδικό μασάζ σε μια ειδική τεχνική μασάζ από την Ita Wegman, MD, ιατρό που εκπαιδεύτηκε στη φυσιοθεραπεία στο Σουηδικό Μασάζ και τη Γυμναστική. Περιλαμβάνει πολλούς από όρους και κινήσεις του βασικού μασάζ όπως η θωπεία, το ζύμωμα (τεχνική μά-

λαξης) ή η μάλαξη και η τριβή, με τη γενική εξαίρεση της κρούσης και των ελαφρών κτυπημάτων (αλλεπάλληλα κτυπήματα και ελαφρά χαστούκια). Οι παραπάνω όροι έχουν διευρυνθεί σημαντικά και παράλληλα έχουν συντονιστεί εξαιρετικά σε μια πολύ ακριβή και δημιουργική τεχνική. Για παράδειγμα, η θωπεία περιλαμβάνει όχι μόνο συνεχή κτυπήματα μαλακών μορίων αλλά και ποικίλες και καθορισμένες κινήσεις των τύπων του σχήματος οκτώ, γνωστές ως lemniscates (∞), που εκτελούνται χρησιμοποιώντας ένα ή δύο χέρια. Τις τριβές μπορούμε να τις καταλάβουμε σαν να σχηματίζονται από τις δυναμικές κινήσεις μιας δίνης. Αυτό δημιουργεί μια ποιότητα αναρρόφησης από τους ιστούς. Όλα αυτά περιλαμβάνουν και αφορούν τις ιδιότητες της διακοπτόμενης δέσμευσης και χαλάρωσης. Η θεραπεία ρυθμικού μασάζ λειτουργεί αντίθετα προς τις δυνάμεις της βαρύτητας με της «δυνάμεις της ελαφρότητας. Αυτό ενισχύει και στηρίζει τις ζωτικές διεργασίες στο σώμα. Παρόλο που θυμίζει λεμφικό μασάζ, τα οφέλη της θεραπείας ρυθμικού μασάζ δεν περιορίζονται στη λεμφική κυκλοφορία, αλλά μάλλον στοχεύουν στον επηρεασμό όλων των υγρών του ανθρώπινου οργανισμού. Επιπλέον, τα έλαια για μασάζ της ανθρωποσοφικής ιατρικής δεν προσφέρουν μόνο λίπανση, αλλά δρουν και ως φορείς των ουσιών ίασης. Επίσης, έχουν αναπτυχθεί διάφορες μορφές υδροθεραπείας, οι οποίες συμπληρώνουν αυτή τη μορφή θεραπευτικού μασάζ. Η θεραπεία ρυθμικού μασάζ βοηθά τις ικανότητες αυτό-ίασης του σώματος. Παρέχει στο άτομο καλύτερο έλεγχο του σώματός του, διορθώνοντας τις ανισορροπίες που προέρχονται από το στρες ή/

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

και την ασθένεια, υποστηρίζοντας έτσι και αποκαθιστώντας την αρμονία και τη διαδικασία αυτό-ίασης του ίδιου του σώματος. Είναι γνωστή για τα αποτελέσματά της εναρμόνισης και ολοκλήρωσης, καθώς και για τη βελτίωση του κυκλοφορικού και την αποστράγγιση της λέμφου, την αποβολή των τοξινών και την επαγωγή μιας ευχάριστης κατάστασης χαλάρωσης και μιας ανανεωμένης αίσθησης ευεξίας. Μπορεί να αποτελέσει ζωτικό στοιχείο για την αντιμετώπιση και διαχείριση των πλέον χρόνιων διαταραχών και των περιπτώσεων άσθματος, στηθάγχης, διαταραχών του ύπνου, διαταραχών αρτηριακής και φλεβικής παροχής αίματος, πονοκεφάλων διαφόρων τύπων, προβλημάτων της σπονδυλικής στήλης και άλ-

λων μυοσκελετικών προβλημάτων, αυτοάνοσων νοσημάτων, δηλ. ρευματικών παθήσεων, κ.λπ. Το μασάζ μπορεί επίσης να παίξει ρόλο στην περίθαλψη των ασθενών με καρκίνο και μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην αντιμετώπιση ορισμένων ψυχιατρικών παθήσεων, για παράδειγμα της κατάθλιψης και του εθισμού. Ο θεραπευτής πρέπει να συμμετέχει σε μια βαθιά κατανόηση του ανθρώπινου όντος τόσο από μια συμβατική, φυσική επιστημονική άποψη όσο και από μια ανθρωποσοφική, πνευματική επιστημονική άποψη εμφανή στην υγεία και την ασθένεια. Ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζεται και παρέχεται το μασάζ είναι τόσο σημαντικός όσο και οι ίδιες οι τεχνικές. Ο επαγγελματίας πρέπει να μάθει να καθοδηγείται από

τη γνώση και τις αρχές της ευαισθησίας, της ευαισθητοποίησης, από τη ζεστασιά και τον επαγγελματισμό. Ερευνητικές μελέτες στην ανθρωποσοφική φυσιοθεραπεία και στη θεραπεία ρυθμικού μασάζ: • Hamre H.J., Witt C.M., Glockmann A., Ziegler R., Willich S.N., Kiene H.: Θεραπεία ρυθμικού μασάζ σε χρόνια νόσο: μια τετραετής προοπτική μελέτη κοόρτης. J Altern Complement Med 2007; 13 (6):635-42 •Therkleson T., Sherwood P.: Εμπειρία ασθενούς της εξωτερικής θεραπευτικής εφαρμογής της πιπερόριζας από ανθρωποσοφικά εκπαιδευμένους νοσηλευτές. Ινδο-Ειρηνική Εφημερίδα της Φαινομενολογίας 2005; 4:1-11

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ Ο Ανθρωποσοφικός Φαρμακευτικός Κώδικας (APC) εκδίδεται από τη Διεθνή Ένωση Ανθρωποσοφικών Φαρμακοποιών (IAAP),τον οργανισμό-ομπρέλα για τις εθνικές ενώσεις επαγγελματιών ανθρωποσοφικών φαρμακοποιών στην Ευρώπη. Η Γενική Μονογραφία περί Ανθρωποσοφικών Παρασκευασμάτων στην Ελβετική ΦαρμακοποιΑνθρωποσοφικά Παρασκευάσματα : Τα ανθρωποσοφικά παρασκευάσματα αναπτύσσονται, συνθέτονται και παράγονται σύμφωνα με τις αρχές της ανθρωποσοφικής νόησης των ανθρώπων, των ζώων, των ουσιών και της φύσης και είναι κατάλληλα για χρήση σύμφωνα με αυτές τις αρχές. Ένα ανθρωποσοφικό παρασκεύασμα μπορεί να περιέχει μία ή περισσότερες δραστικές ουσίες, μέσα και άλλα έκδοχα. Σύμφωνα με τις ανθρωποσοφικές αρχές, οι δραστικές ουσίες μπορεί να είναι πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται ως τέτοιες ή πρώτες ύλες που έχουν μετατραπεί σε δραστικές ουσίες με μια επεξεργασία ανθρωποσοφικής ιατρικής. Τα μέσα είναι έκδοχα που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή δραστικών ουσιών (π.χ. στη διαδικασία της δυναμοποίησης χρησιμοποιούνται ουσίες όπως νερό, αλκοόλη, ορός γάλακτος, λακτόζη, άμυλο ρυζιού ή γλυκερίνη). Περαιτέρω έκδοχα χρησιμοποιούνται στην παρασκευή των μορφών δοσολογίας. Πρώτες Ύλες: Οι πρώτες ύλες για την παραγωγή ανθρωποσοφικών παρασκευασμάτων είναι ουσίες φυσικής ή συνθετικής προέλευσης, και ειδικότερα:

ία (Ph.Helv.) ορίζει : • τα ανθρωποσοφικά σκευάσματα • τις πρώτες ύλες • τις μεθόδους παρασκευής • τη μορφή δοσολογίας, ως εξής: (Πρόκειται για ανεπίσημη μετάφραση της μονογραφίας “Anthroposophische Zubereitungen”, Ανθρωποσοφικά Παρασκευάσματα, στην Ελβετική Φαρμακοποιία, που δημοσιεύθηκε στο Συμπλήρωμα 10.2.)

• Ορυκτά, πετρώματα, μέταλλα, φυσικά ύδατα (π.χ. θαλασσινό νερό)· • Οι πρώτες ύλες βοτανικής προέλευσης είναι συνήθως από πιστοποιημένες βιοδυναμικές ή οργανικές καλλιέργειες ή από συγκομιδή βιώσιμων άγριων φυτών: αποξηραμένα ή φρέσκα φυτά ή μέρη φυτών, μεταξύ άλλων φύκια, μύκητες και λειχήνες· εκκρίσεις φυτών, χυμοί, εκχυλίσματα (κλάσματα), ελαιορητίνες, αιθέρια έλαια ή προϊόντα απόσταξης. Τα φυτά μπορεί να προ-επεξεργαστούν με ειδικές διαδικασίες· •Πρώτες ύλες ζωολογικής προέλευσης: ολόκληρα ζώα, μέρη ζώων (π.χ. οργανικά παρασκευάσματα), εκκρίσεις αδένων από ζώα, εκχυλίσματα (π.χ. Iecoris oleum), ασβεστολιθικές αποθέσεις (π.χ. Conchae)· τα οργανικά παρασκευάσματα είναι πρώτες ύλες που λαμβάνονται από υγιή θερμόαιμα ζώα που εκτρέφονται με επαρκή και κατάλληλα, συνήθως βιοδυναμικά πρότυπα: νωπά ή αποξηραμένα όργανα ή μέρη οργάνων (μεταξύ άλλων οστά, αδένες), εκχυλίσματα οργάνων, ιστών ή τμημάτων ιστού, παρασκευάσματα από φρέσκο αίμα· •Πρώτες ύλες, που μπορούν να χαρακτηριστούν χημικές (π.χ. Cuprum metallicum,

Aesculinum). Οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ανθρωποσοφικών παρασκευασμάτων πρέπει να συμμορφώνονται με τις ακόλουθες απαιτήσεις, ανάλογα με την περίπτωση: •τις γενικές απαιτήσεις για πρώτες ύλες Φαρμακοποιίας (Ph.Eur. και Ph.Helv.), της Γερμανικής Ομοιοπαθητικής Φαρμακοποιίας (GHP/ HAB), της Γαλλικής Φαρμακοποιίας (Ph.F.)· •τις γενικές απαιτήσεις για ομοιοπαθητικά παρασκευάσματα Φαρμακοποιίας, ειδικότερα τις απαιτήσεις της γενικής μονογραφίας Ομοιοπαθητικών παρασκευασμάτων της Ph.Eur· •τις ειδικές απαιτήσεις συγκεκριμένων μονογραφιών της Φαρμακοποιίας, της GHP/HAB, της Ph.F. ή μιας κατάλληλης μονογραφίας ποιότητας του παρασκευαστή, όταν δεν υπάρχει συγκεκριμένη μονογραφία σε μια φαρμακοποιία. Αυτή η μονογραφία ποιότητας πρέπει να συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις που απαριθμούνται στο Παράρτημα 1 Μέρος ΙΙ Γ 2 του Διατάγματος περί συμπληρωματικών και φυτοχημικών Φαρμάκων (Komplementar und Phyt oarzneimittelverordnung, KPAV), SR 812.212.24. Όσον αφορά τις πρώτες ύλες ζωολογικής προέ-

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

λευσης, πρέπει να λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου από την παρουσία φορέων λοίμωξης, συμπεριλαμβανομένων των ιών, στο ανθρωποσοφικό παρασκεύασμα (βλ. Ph.Eur. Ασφάλεια από ιούς (5.1. )). Για τον σκοπό αυτό, πρέπει να αποδεικνύεται ότι: •η μέθοδος παραγωγής περιλαμβάνει ένα στάδιο ή στάδια που έχει αποδειχθεί ότι αφαιρούν ή απενεργοποιούν φορείς λοίμωξης· • ανάλογα με την περίπτωση, οι πρώτες ύλες ζωολογικής προέλευσης συμμορφώνονται με τη μονογραφία της Ph.Eur, Προϊόντα με κίνδυνο μετάδοσης φορέων ζωικών σπογγωδών εγκεφαλοπαθειών (Producta cum posibili transmissione vectorium enkephalopathiarum spongiformium animalium)· • ανάλογα με την περίπτωση, τα ζώα και οι ιστοί που χρησιμοποιούνται για την απόκτηση των πρώτων υλών συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας τροφίμων από τις αρμόδιες αρχές για τα ζώα που προορίζονται για κατανάλωση από τον άνθρωπο.

Επιπλέον, όσον αφορά τα κύτταρα, τους ιστούς και τα όργανα, πρέπει να αποδεικνύεται ότι οι χρησιμοποιούμενες μέθοδοι παραγωγής απονεκρώνουν την ύλη (απονέκρωση με την έννοια σύμφωνα με το άρθρο 2, παράγραφος 2, γράμμα α του νόμου περί μεταμόσχευσης, SR 810.21). Οι πρώτες ύλες βοτανικής προέλευσης πρέπει να συμμορφώνονται με τη μονογραφία της Ph.Eur. Φυτικά φάρμακα για ομοιοπαθητικά παρασκευάσματα (Plantae medicinales ad praeparationes homoeopathicas). Μέθοδοι Παρασκευής: Για ανθρωποσοφικά παρασκευάσματα, οι ομοιοπαθητικές και ανθρωποσοφικές μέθοδοι παρασκευής μπορούν να χρησιμοποιούνται όπως περιγράφεται στα: • οι ομοιοπαθητικές μέθοδοι παρασκευής που περιγράφονται στη GHP/HAB ή στη Ph.F. • οι ανθρωποσοφικές μέθοδοι Παρασκευή που περιγράφονται στη Ph. Helv, GPH ή στη B. Hom. Ph. • Ειδικές ανθρωποσοφικές διαδικασίες παραγωγής οι οποίες έχουν αναγνωριστεί από τις αρχές: (APC) κεφάλαιο 1 . Οι μέθοδοι παρασκευής ανθρωποσοφικών

Υφιστάμενοι νομικοί ορισμοί ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών προϊόντων : Μέχρι σήμερα, μόνο το γερμανικό και το ελβετικό ιατρικό δίκαιο παρέχουν τον ορισμό ενός ανθρωποσοφικού φαρμακευτικού προϊόντος. Γερμανία: Νόμος περί της κυκλοφορίας φαρμακευτικών προϊόντων (Gesetz ﬁber den Verkehr mit Arzneimitteln). Άρθρο 4, (33) Ένα ανθρωποσοφικό φαρμακευτικό προϊόν είναι ένα φαρμακευτικό προϊόν που έχει αναπτυχθεί σύμφωνα με την ανθρωποσοφική γνώση του ανθρώπου και της φύσης και που παράγεται σύμφωνα με την ομοιοπαθητική διαδικασία επεξεργασίας που περιγράφεται στην Ευρωπαϊκή Φαρμακοποιία ή, ελλείψει αυτής, σε μία φαρμακοποιία που χρησιμοποιείται επίσημα στα κράτη Μέλη ή σύμφωνα με μία ειδική ανθρωποσοφική διαδικασία επεξεργασίας και που προορίζεται για χρήση σύμφωνα με τις ανθρωποσοφικές αρχές αναφορικά με τον άνθρωπο και τη φύση. Ελβετία: Νόμος 26 | ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ©

παρασκευασμάτων της Ph. Helv. παρέχουν μια επισκόπηση των μεθόδων παρασκευής που χρησιμοποιούνται στην ανθρωποσοφική φαρμακευτική και τις περιγράφουν λεπτομερώς. Εκδόθηκαν στο Supplementum 11.1 της Ph. Helv. in 2013 και περιέχουν όλες τις ειδικές ανθρωποσοφικές μεθόδους παρασκευής, όπως η γονιμοποίηση των φυτών με μέταλλα, μεταλλικά κάτοπτρα, ειδικές θερμικές επεξεργασίες, όπως μέθοδοι πέψης, ρυθμικές μέθοδοι, καθώς και μεθόδους παρασκευής διαφορετικής σύνθεσης. Μορφές δοσολογίας: Ένα ανθρωποσοφικό παρασκεύασμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλες τις μορφές δοσολογίας που περιγράφονται στην Φαρμακοποιία ή στην GHP/HAB, οι οποίες αντιστοιχούν στην αντίληψη των ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών προϊόντων. Όλες οι μορφές δοσολογίας ανθρωποσοφικών παρασκευασμάτων πρέπει να συμμορφώνονται με τη μονογραφία της σχετικής μορφής δοσολογίας της Ευρωπαϊκής Φαρμακοποιίας, εκτός εάν υπάρχει αιτιολόγηση.

του Ελβετικού Ινστιτούτου Φαρμακευτικών Προϊόντων περί της απλοποιημένης έγκρισης συμπληρωματικών και φυτικών φαρμάκων (Verordnung des Schweizerischen Heilmittelinstituts ﬁber die vereinfachte Zulassung von Komplementar und Phytoarzneimitteln). Άρθρο.4,2f: Ανθρωποσοφικό φαρμακευτικό προϊόν: Φαρμακευτικό προϊόν οι δραστικές ουσίες του οποίου παρασκευάζονται με μία ομοιοπαθητική διαδικασία παρασκευής ή σύμφωνα με μία ανθρωποσοφική διαδικασία επεξεργασίας που περιγράφεται στη Γερμανική Ομοιοπαθητική Φαρμακοποιία ή στη Βρετανική Ομοιοπαθητική Φαρμακοποιία ή σύμφωνα με μία ειδική ανθρωποσοφική διαδικασία επεξεργασίας και το οποίο συντίθεται και αναπτύσσεται σύμφωνα με την ανθρωποσοφική γνώση του ανθρώπου, του ζώου, της ουσίας και της φύσης και προορίζεται για χρήση σύμφωνα με αυτές τις αρχές.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΑΣΘΕΝΩΝ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Οι ρίζες του κινήματος των ανθρωποσοφικών ασθενών κατά το μεγαλύτερο μέρος προέρχονται από επαγγελματίες ή ομάδες υποστήριξης τοπικών επαγγελματιών. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στη Γερμανία, την Ελβετία, την Αυστρία και την Ολλανδία, όπου όλα αυτά τα χρόνια, οι ομάδες υποστήριξης ενώθηκαν για να δημιουργήσουν εθνικές ενώσεις ομπρέλες. Σε άλλες χώρες ιδρύθηκαν ενώσεις κατευθείαν σε εθνικό επίπεδο. Με την πάροδο του χρόνου, η εστίαση των οργανώσεων αυτών έχει αλλάξει από ομάδες υποστήριξης ιατρών σε ενώσεις που εκπροσωπούν τις απαιτήσεις και τις επιθυμίες των μελών τους σε εθνικό επίπεδο. Οι ενώσεις ανθρωποσοφικών ασθενών διαφέρουν από τα περισσότερα άλλα είδη οργανώσεων ασθενών σε μία σημαντική πτυχή: ενώ οι οργανώσεις ασθενών συνήθως επικεντρώνονται σε μία συγκεκριμένη ασθένεια ή ομάδα ασθενειών, το κίνημα των ανθρωποσοφικών ασθενών ασχολείται με τη διατήρηση και την προαγωγή της καλής υγείας γενικώς και την προώθηση του δικαιώματος να επιλέγει κάποιος τη θεραπεία που προτιμά.

Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Ενώσεων Ασθενών Ανθρωποσοφικής Ιατρικής (EFPAM) ιδρύθηκε το 2000 ως μια οργάνωση ομπρέλα για όλες τις υπάρχουσες εθνικές ομοσπονδίες. Έχει μέλη σε 15 χώρες και μία εκτός Ευρώπης. Η συνδυασμένη συμμετοχή αυτών των εθνικών οργανώσεων είναι περίπου 50.000. Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι υποστηρίζουν την ανθρωποσοφική ιατρική και χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες και τα προϊόντα της, περιστασιακά ή σε τακτική βάση, όπως δείχνει η πρόσφατη έρευνα. Τα περισσότερα μέλη των επιμέρους οργανώσεων ανθρωποσοφικών ασθενών: • υποστηρίζουν το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης στην ιατρική, δηλαδή να είναι σε θέση να χρησιμοποιούν το είδος της ιατρικής που εμπιστεύονται περισσότερο, είτε σε μια συγκεκριμένη κατάσταση ή γενικότερα· • παίρνουν την υγεία τους και τη διατήρηση της υγείας πολύ σοβαρά· • επιλέγουν, στο μέτρο του δυνατού, πιο ήπιες παρεμβάσεις, όπως η ανθρωποσοφική ιατρική, έναντι πιο επεμβατικών μορφών ιατρικής παρέμβασης.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Ιατροί Internationale Vereinigung Antroposophischer Arztegesellschaften Διεθνής Ένωση Ανθρωποσοφικών Ιατρικών Εταιρειών Federation Internationale des Associations Medicales Anthroposophiques http://www.ivaa.info Φαρμακοποιοί Διεθνής Ένωση Ανθρωποσοφικών Φαρμακοποιών http://www.iaap.org.uk Ασθενείς Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Ενώσεων Ασθενών Ανθρωποσοφικής Ιατρικής http://www.efpam.eu Ανθρωποσοφική ιατρική και επαγγελματικές οργανώσεις Ιατρικό Τμήμα της Σχολής Πνευματικών Επιστημών στο Goetheanum http://www.medsektion-goetheanum.ch Οι ανθρωποσοφικοί παραγωγοί είναι μέλη της ECHAMP, της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας για τα Ομοιοπαθητικά και Ανθρωποσοφικά Φαρμακευτικά Προϊόντα http://www.echamp.eu Ευρωπαϊκός Επιστημονικός Συνεταιρισμός για τα Ανθρωποσοφικά Φαρμακευτικά Προϊόντα (ESCAMP) http://www.escamp.org

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Ο τομέας επιστημονικής έρευνας της ανθρωποσοφικής ιατρικής αντικαθιστά αρκετές επιστημονικές παραδόσεις. Πρώτα απ’ όλα, η ανθρωποσοφική ιατρική βασίζεται στην παράδοση των φυσικών επιστημών και της συμβατικής ιατρικής. Αυτές αποτελούν τη γενική βάση και αφετηρία για (την έρευνα στην) την ανθρωποσοφική ιατρική. Η ανθρωποσοφική ιατρική είναι πλήρως συμβατή με τα επιστημονικά δεδομένα που προέρχονται από αυτή την παράδοση και, σε μεγάλο βαθμό, με τις έννοιες που αναπτύχθηκαν σε αυτή την παράδοση (έννοιες και θέσεις που αποκλείουν κατηγορηματικά όλες τις πνευματικές εξηγήσεις δεν είναι, φυσικά, συμβατές με τις έννοιες της ανθρωποσοφικής ιατρικής). Είναι επίσης μέρος άλλων παραδόσεων, όπως η ολιστική προσέγγιση στην επιστήμη, η προληπτική και θεραπευτική προαγωγή της υγείας, καθώς και ο διαγνωστικός και θεραπευτικός προσανατολισμός στον επιμέρους ασθενή. Η έννοια της ανθρωποσοφικής ιατρικής, βασιζόμενη στην ενσωμάτωση της γνώσης από τη συμβατική επιστήμη και την ιατρική με τη γνώση από την πνευματική επιστήμη (ανθρωποσοφία) έχει περιγραφεί σε αρκετά συγγράμματα ανθρωποσοφικής ιατρικής. Εννοιολογικά συνάδει με νεότερες σχετικές θεωρίες που αφορούν πολύπλοκα βιολογικά συστήματα, όπως η επιγενετική,

ο επειγοντισμός και η συστημική βιολογία. Η μεθοδολογική της προσέγγιση συνάδει επίσης εννοιολογικά με τις πρόσφατα ανεπτυγμένες μεθοδολογίες του προσανατολισμού στη συστημική βιολογία και της αναγνώρισης μοτίβων, καθώς και με το ανανεωμένο ενδιαφέρον για τον ρόλο των ειδικών γνώσεων στην κλινική λογική και επιστήμη. Η πιο πρόσφατη ολοκληρωμένη συστηματική ανασκόπηση κλινικών μελετών θεραπείας ανθρωποσοφικής ιατρικής περιελάμβανε συνολικά 256 μελέτες που είχαν δημοσιευθεί μέχρι το τέλος του 2010. Από τις 256 μελέτες, 4 ήταν προοπτικά συγκριτικές μελέτες (συμπεριλαμβανομένων 38 τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών· RCTs), 90 προοπτικές και 52 αναδρομικές μελέτες χωρίς ομάδες σύγκρισης και 49 αναδρομικές συγκριτικές μελέτες με μία συγκριτική ομάδα. Σε 38 από αυτές τις 256 μελέτες, η ανθρωποσοφική ιατρική αξιολογήθηκε ως ένα ενιαίο θεραπευτικό σύστημα (συμπεριλαμβανομένων των θεραπειών ανθρωποσοφικής ιατρικής με και χωρίς φαρμακευτική αγωγή). Όσον αφορά τις υπόλοιπες, υπήρχαν 10 μελέτες χωρίς φαρμακευτική αγωγή, 133 μελέτες θεραπείας ιξού για καρκίνο και 84 μελέτες άλλων ανθρωποσοφικών φαρμακευτικών προϊόντων. Τα αποτελέσματα των μελετών είναι κατά κύριο λόγο θετικά και δεν υπάρχουν σχεδόν

καθόλου κίνδυνοι και παρενέργειες· αν υπάρχουν, είναι ήπιες έως μέτριες. Οι συγγραφείς αυτής της συστηματικής επισκόπησης κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η θεραπεία ανθρωποσοφικής ιατρικής για ένα ευρύ φάσμα διαταραχών έδειξε κυρίως καλά αποτελέσματα, με λίγες παρενέργειες, υψηλό βαθμό ικανοποίησης των πελατών και ένα ευνοϊκό προφίλ κόστους-αποτελεσματικότητας σε σύγκριση με τη συμβατική θεραπεία. Στην ανθρωποσοφική ιατρική έχει αναπτυχθεί ένας αριθμός πολυεπιστημονικών προγραμμάτων υγειονομικής περίθαλψης, τα οποία περιγράφουν συγκεκριμένες διαγνωστικές και θεραπευτικές προσεγγίσεις για συγκεκριμένες ενδείξεις, όπως για παράδειγμα η κατάθλιψη, ο καρκίνος, ο πυρετός αλλεργικής αιτιολογίας και οι διαταραχές της προσκόλλησης. Έχουν επίσης αναπτυχθεί διαγνωστικές και θεραπευτικές μέθοδοι ανθρωποσοφικής ιατρικής για χρήση στην υγειονομική περίθαλψη και κάποιες από αυτές τις μεθόδους έχουν επικυρωθεί. Νέες μεθοδολογίες έρευνας ή καινοτομίες υφιστάμενων μεθοδολογιών έχουν αναπτυχθεί. Την τελευταία δεκαετία έχουν κατασκευαστεί αρκετές ερευνητικές υποδομές για την υλοποίηση έργων επιστημονικής έρευνας διαρθρωτική βάση.

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

- Βιβλιογραφία

• Baars E.W., Kienle G.S., Kiene H., Heusser P., Hamre H.J. (υποβλήθηκε το 2014). Μια φιλοσοφική ανάλυση της οριοθέτησης μεταξύ επιστήμης και ψευδοεπιστήμης και η επιστημονική υπόσταση της ανθρωποσοφικής ιατρικής. •Heusser P. (2011). Anthroposophische Medizin und Wissenschaft. Beitrage zu einer integrativen medizinischen Anthropologie. Stuttgart: Schattauer Verlag. • Kienle G.S., Kiene H., Albonico H.U. (2006). Ανθρωποσοφική Ιατρική: Αποτελεσματικότητα, χρησιμότητα, κόστος, ασφάλεια. Στουτγάρδη, Νέα Υόρκη: Schattauer Verlag. • Kienle G.S., Glockmann A., Grugel R., et al. (2011). Klinische Forschung zur Anthroposophischen Medizin - Update eines Health Technology Assessment-Berichts und Status Quo.

Forschende Komplementarme- dizin, 18(5):4-4. • Kienle G.S., Glockmann A., Grugel R., Hamre H.J., Keine H. Klinische Forschung zur Anthroposophischen Medizin - Update eines «Health Technology Assessment»-Berichts und Status Quo.: Forsch Komple- mentmed 2011;18:4-4 (DOI: 10.1159/000331812). • Kienle G.S., Albonico H.U., Hamre H.J., et al: Ανθρωποσοφική Ιατρική - ένα σύστημα Ολοκληρωμένης Ιατρικής που ξεκίνησε από την Ευρώπη. Παγκόσμιες Εξελίξεις σε Υγεία και Ιατρική 2013, 2(6). • Steiner R., Wegman I. (2000). Grundlegendes fur eine Erweiterung der Heilkunst nach geisteswissenschaftlichen Erkenntnissen. Basel: Rudolf Steiner Verlag. Για περαιτέρω βιβλιογραφία βλ. Παράρτημα 6.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ -Baars E.W.: Τεκμηριωμένη προώθηση θεραπευτικής υγείας. Μια προσανατολισμένη στη συστημική βιολογία θεραπεία της εποχιακής αλλεργικής ρινίτιδας με Citrus/Cydonia comp. Διδακτορική Διατριβή. Πανεπιστήμιο Wageningen: 2011. - Baars E.W., Van der Meij A., et al: Imaginatie, Inspiratie, IntuTtie. Hand- boek onderzoeksmethoden. Amsterdam: Uitgeverij SWP; 2011. - Bussing A., Balzat H.J., Heusser P.: Πνευματικές ανάγκες των ασθενών με χρόνιες επίπονες παθήσεις και καρκίνο πόνου επικύρωση του ερωτηματολογίου πνευματικών αναγκών. Eur J Med Res 2010, 15(6):266-2 3. - Bussing A., Ostermann T., Matthiessen P.F.: Ο ρόλος της θρησκείας και της πνευματικότητας σε νοσηλευόμενους ασθενείς: Επιβεβαιωτικά αποτελέσματα με το ερωτηματολόγιο SpREUK. BMC Υγείας και Ποιότητας Ζωής 2005,3:10. - Girke M.: Innere Medizin: Grundlagen und therapeutische Konzepte der Anthroposophischen Medizin. Berlin: SalumedVerlag; 2010. - Jeschke E., Ostermann T., Tabali M., Bockelbrink A., Witt M.C., Willich S.N., Matthes H.: Δημιουργία Προφίλ της Ανθρωποσοφικής Ιατρικής στην Καθημερινή Πρακτική - Μια Βασισμένη στο Δίκτυο, Προοπτική Πολυκεντρική Μελέτη Study. Forsch Komplementmed 2009, 16:325-333. - Kiene H.: Komplementare Methodenlehre der klinischen Forschung. Cog-nition-based Medicine. Berlin Heidelberg New York: Springer Verlag; 2001. - Kienle G.S., Kiene H.: Die Mistel in der Onkologie - Fakten und konzeptionelle Grundlagen. Stuttgart: Schattauer Verlag; 2003. - Kienle G.S., Kiene H.: Από τον Αναγωγισμό στον Ολισμό: Συστημικά προσανατολισμένες προσεγγίσεις στην έρευνα για τον καρκίνο. Παγκόσμιες Εξελίξεις σε Υγεία και Ιατρική 2012,

1(5):68- . - Kienle G.S., Albonico H.-U., Fischer L., Frei-Erb M., Hamre H.J., Heusser P., Matthiessen P.F., Renfer A., Kiene H.: Συμπληρωματικά συστήματα θεραπείας και ολιστική αξιολόγησή τους. Explore: Εφημερίδα Επιστήμης και Ίασης 2011, (3):1 5-8 . - Kooreman P., Baars E.W.: Ασθενείς των οποίων ο Γενικός Ιατρός γνωρίζει ότι η συμπληρωματική ιατρική τείνει να έχει χαμηλότερο κόστος και ζουν περισσότερο. Ευρωπαϊκή Εφημερίδα των Οικονομικών της Υγείας 2012, 13(6): 69- 6. - Kooreman P., Baars E.W.: Complementair werkende huisartsen en de kosten van zorg. Gezondheidszorg ESB 99 (46 8):90-92. - Koster E.B., Ong R.R.S., Heybroek R., Delnoij D.M.J., Baars E.W.: Ο δείκτης ποιότητας καταναλωτών ανθρωποσοφικής υγειονομικής περίθαλψης: μια μελέτη κατασκευής και επικύρωσης. BMC Έρευνα Υπηρεσιών Υγείας 2014,14:148. - Kroz M., Schad F., Reif M., von Laue H., Feder G., Zerm R., Willich S., Girke M., Brinkhaus B.: Επικύρωση της Κρατικής Έκδοσης Ερωτηματολογίου σχετικά με την Αυτόνομη Ρύθμιση (State-aR) για ασθενείς με καρκίνο. Eur J Med Res 2011, 16:45 -468. -Matthes H.: Integrative Behandlungskonzepte, Arzneimittelsicherheit und Behandlungserfolge in der Komplementarmedizin. Habilitations- schrift. Berlin: Charite Universitatsmedizin Berlin; 2010. - Netzwerk Onkologie http://www.ﬁh-berlin.de/netzwerk-onkologie.html Soldner G., Stellmann H.: Individuelle Padiatrie: Leibliche, seelische und geistige Aspekte in Diagnostik und Beratung. Anthroposophisch-homoo- pathische Therapie. Stuttgart: Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft; 2011. - Steiner R.: Grundlinien einer Erkenntnistheorie der Goetheschen Wel¬tanschauung mit besonderer RGcksicht auf

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ Schiller. Dornach: Rudolf Steiner Verlag; 1980. - Steiner R.: Die Philosophie der Freiheit: GrundzQge einer modernen Wel-tanschauung. Seelische Beobachtungsresultate nach naturwissenschaft- licher Methode. Dornach: Rudolf Steiner Verlag; 2011. - Steiner R.: Die Geheimwissenschaft im Umriss. Dornach: Rudolf Steiner Verlag; 2012. Van der Bie G.: Ανοσολογία - εαυτός και μη-εαυτός από μια φαινομενολογική άποψη.. Driebergen: Louis Bolk Instituut; 2006. - Van der Bie G.: Ολότητα στην επιστήμη - Μια μεθοδολογία για την αναγνώριση προτύπων και την κλινική διαίσθηση.

Driebergen: Louis Bolk Institute; 2012. - Van der Bie G., Huber M.: Θεμέλια της ανθρωποσοφικής ιατρικής: Ένα εγχειρίδιο εκπαίδευσης. Εδιμβούργο: Floris Books; 2003. - Zajonc A.: Ο διαλογισμός ως στοχαστική αναζήτηση: Όταν η επίγνωση γίνεται αγάπη. Aurora: Lindisfarne Press; 2008. - Μια σύντομη επισκόπηση της έρευνας για την ανθρωποσοφική ιατρική υπάρχει στο: Kienle G.S., Albonico H.U., Hamre H.J., et al: Ανθρωποσοφική Ιατρική - ένα σύστημα Ολοκληρωμένης Ιατρικής που ξεκίνησε από την Ευρώπη. Παγκόσμιες Εξελίξεις σε Υγεία και Ιατρική 2013, 2(6).

ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ AnthroMed® Το σήμα κατατεθέν των ανθρωποσοφικών νοσοκομείων, τα οποία είναι εγγυημένα από το σύστημα ποιοτικού ελέγχου για ανθρωποσοφικής κλινικές. Βλ. http://www.anthromed. de . Ανθρωποσοφικός Φαρμακευτικός Κώδικας (APC). Ο APC συγκεντρώνει σχετικές φαρμακευτικές πληροφορίες για τα ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα σε φαρμακευτική σύνταξη και γλώσσα. Η τρίτη έκδοση εκδόθηκε το 2013. Λήψη στο http://www.iaap. org.uk/quality/index.html .

ται στη διδασκαλία του Rudolf Steiner (1861 -1925), η οποία maintains υποστηρίζει ότι η γνωστική εμπειρία του πνευματικού κόσμου μπορεί να επιτευχθεί δυνάμει μιας προβλεπόμενης μεθόδου αυτοπειθαρχίας.

Ανθρωποσοφική φαρμακευτική: Η επιστήμη που σχετίζεται με την επινόηση, ανάπτυξη και παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων σύμφωνα με την ανθρωποσοφική αντίληψη του ανθρώπου, της φύσης, της ουσίας και της φαρμακευτικής επεξεργασίας. Βλ. http://www.iaap.org. uk/pharmacy/index.html .

Βιογραφία: Η εξέλιξη του ατόμου στη διάρκεια της ζωής από την παιδική ηλικία στην ωριμότητα και στη συνέχεια στη φυσική «φθορά» μέχρι τον θάνατο· κατά τη διάρκεια της ζωής, κάθε περίοδος εξέλιξης έχει έναν συγκεκριμένο σωματικό, ψυχικό και πνευματικό αστερισμό που οδηγεί σε μια διαφοροποιημένη αντίληψη π.χ. του νοήματος και συνεπώς της θεραπείας μιας νόσου στη μία ηλικία ή την άλλη. Σε ολόκληρη τη ζωή, το άτομο σταδιακά εδραιώνει τον εσωτερικό του εαυτό σε βάρος της σωματικής ζωτικότητας. Αυτή η διαδικασία μπορεί να χρειάζεται επαγγελματική παροχή συμβουλών.

Ανθρωποσοφία: ‘Anthropos’ και ‘sophia’ σημαίνουν «άνθρωπος» και «σοφία» στα αρχαία ελληνικά. Η ετυμολογική έννοια του όρου «ανθρωποσοφία» είναι «η σοφία του ανθρώπου». Η Ανθρωποσοφία στο Πλήρες Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό της Αγγλικής Γλώσσας Webster ορίζεται ως «Μια φιλοσοφία που βασίζε-

Συμπληρωματική και εναλλακτική ιατρική (CAM): Η CAM προσφέρει μια σειρά συμπληρωματικών ή/και εναλλακτικών προσεγγίσεων για τη διατήρηση της υγείας και την πρόληψη και θεραπεία ασθενειών. Οι επιστήμες της CAM έχουν μια εξατομικευμένη και ολιστική προσέγγιση της υγειονομικής περίθαλψης

και στοχεύουν να προκαλέσουν και να υποστηρίξουν τη διαδικασία αυτο-ίασης του ατόμου. Περιλαμβάνουν μεταβολή του τρόπου ζωής, διατροφικές αλλαγές, σωματικές θεραπείες, ψυχολογικές προσεγγίσεις της υγείας και χρήση φυσικής προέλευσης, χαμηλού κινδύνου φαρμακευτικών προϊόντων. Μπορούν συχνά να χρησιμοποιηθούν ως πρώτη επιλογή για άτομα που πάσχουν από ένα ευρύ φάσμα προβλημάτων υγείας ή ως συμπλήρωμα στη συμβατική θεραπεία. Η ανθρωποσοφική ιατρική θεωρείται ένας από τους τρόπους CAM. Καταβολικό σύστημα: (βλ. νευροαισθητικό σύστημα) Βασιζόμενη στη γνώση ιατρική (CBM): Ένα πρόσφατα αναπτυγμένο μεθοδολογικό σύστημα επιστημονικής ιατρικής· το πρωτεύον στοιχείο της είναι η βάσει κριτηρίων αξιολόγηση της θεραπευτικής αιτιότητας στο επίπεδο του μεμονωμένου ασθενούς. Αφού αναλυθούν και επεξηγηθούν οι αρχές και τα κριτήρια αξιολόγησης της αιτιότητας μιας μεμονωμένης περίπτωσης, η CBM δίνει τη δυνατότητα ενός μεθοδολογικού επαγγελματισμού της κλινικής κρίσης, καθώς και της εξήγησης της εμπειρίας και τεχνογνωσίας των ιατρών. Τα σχέδια μελέτης

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

της CBM επεκτείνουν το υπάρχον εύρος της κλινικής έρευνας, εκτεινόμενα από τα κριτήρια που βασίζονται στην αξιολόγηση αιτιότητας σε μεμονωμένες περιπτώσεις σε νέες μορφές αξιολογήσεων κοόρτης. Demeter: Το σήμα κατατεθέν της οργανικής δυναμικής γεωργίας. Λαμβάνει υπόψη τη λειτουργία των πλανητών του σύμπαντος και αναπτύχθηκε από την ανθρωποσοφία. http://www.demeter.net ESCAMP: Ο Ευρωπαϊκός Επιστημονικός Συνεταιρισμός για τα Ανθρωποσοφικά Φαρμακευτικά Προϊόντα· η πρωτοβουλία αυτή αποσκοπεί στην ανάπτυξη της επιστημονικής βάσης για ένα ρυθμιστικό πλαίσιο για τα ανθρωποσοφικά φαρμακευτικά προϊόντα στην ΕΕ. Θεραπεία ευρυθμίας: Ασκήσεις που χρησιμοποιούν λόγο, χειρονομίες και μουσική μεταφράζοντάς τα σε μια μοναδική μορφή κίνησης· ειδικά σχεδιασμένες να διεγείρουν, ενισχύουν, ακόμη και να ρυθμίζουν κάθε λειτουργία και διαδικασία του ανθρώπινου σώματος. Για περισσότερες πληροφορίες βλ. http://www. hermeshealth.co.uk/eur yth. htm#therapy Διαδικασίες διαμόρφωσης: Δομικές δυνάμεις που δίνουν σχήμα και μορφή σε ανόργανες ουσίες. Στην ανθρωποσοφική φαρμακευτική οι πρώτες ύλες θεωρούνται αποτέλεσμα των δυνάμεων διαμόρφωσης του ορυκτού, του φυτικού και του ζωικού κόσμου. Αυτές οι δυνάμεις είναι παρόμοιες με τις διαμορφωτικές δυνάμεις που επιδρούν στον ανθρώπινο οργανισμό, υγιή ή ασθενή. Η μελέτη των δυνάμεων διαμόρφωσης είναι ένας ειδικός κλάδος της

ανθρωποσοφικής κής

φαρμακευτι-

Ολιστική προσέγγιση: Μια προσέγγιση του ανθρώπινου όντος που ενσωματώνει όλες τις διαστάσεις - βιολογική, ψυχική, πνευματική και κοινωνική. Ομοιοπαθητική: Ένα ιατρικό σύστημα που δημιουργήθηκε στη Γερμανία· η θεμελιώδης ιδέα της ομοιοπαθητικής είναι η Αρχή της Ομοιότητας, ότι οι ουσίες που είναι ικανές να προκαλέσουν διαταραχή σε υγιή άτομα χρησιμοποιούνται ως φάρμακα για τη θεραπεία παρόμοιων μοτίβων διαταραχής που βιώνουν οι άρρωστοι άνθρωποι. Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα στοχεύουν στην κατεύθυνση και τόνωση των αυτό-ρυθμιστικών μηχανισμών του σώματος. Η ομοιοπαθητική είναι ιδιαίτερα εξατομικευμένη και λαμβάνει υπόψη τα συμπτώματα και τις ενδείξεις της νόσου, τη σωματική διάπλαση του ασθενούς, την προσωπικότητα, την ιδιοσυγκρασία και τη γενετική προδιάθεση. Ολοκληρωμένη ιατρική: Μια ιατρική προσέγγιση που συνδυάζει θεραπείες που βασίζονται στην παθο σωματο-λογική κατανόηση της νόσου με θεραπείες που αξιοποιούν την υγειογενετική δυναμική του ασθενούς, π.χ. με ανθρωποσοφικά φάρμακα και θεραπείες. Ζωτικές δυνάμεις: Οι δυνάμεις ζωτικότητας που κάνουν τα ανθρώπινα όντα να μεγαλώνουν, να αισθάνονται υγιή και να αναγεννιούνται μετά από καταπόνηση, τραυματισμούς και ασθένειες. Παρέχουν τη δυνατότητα αυτόίασης και αποκατάστασης. Μεταβολικό σύστημα: Το τμήμα

της σωματικής λειτουργίας στο οποίο οφείλεται η αναγέννηση, η ανάπτυξη των κυττάρων και η ίαση. Μεταβολικές διαταραχές: Ασθένειες του εσωτερικού μεταβολισμού όπως, σακχαρώδης διαβήτης, υψηλή χοληστερόλη, κ.λπ. Νευροαισθητικό ή καταβολικό σύστημα: Το τμήμα του συστήματος του σώματος όπου καταστρέφονται τα κύτταρα και οι ουσίες του σώματος. Φυτοθεραπεία: Θεραπεία με φυτικά φαρμακευτικά προϊόντα. Δραστικότητα: Στην ανθρωποσοφική ιατρική οι ουσίες γίνονται πιο ισχυρές ως φαρμακευτικό προϊόν με μια διαδικασία αραίωσης και ανακίνηση με ρυθμικό τρόπο,, η οποία απαλλάσσει την αρχική ουσία της φυσικής βαρύτητας και την καθιστά πιο δεκτική στη ζωτικής σημασίας διαδικασία της αυτό-ίασης. Οι ουσίες συνήθως αραιώνονται σε αναλογία 1:10 και ονομάζονται δραστικότητες D1, D2, D3 έως D30. Τα διαλύματα πάνω από D23, δηλ. μια ουσία που έχει αραιωθεί 23 φορές με αναλογία 1 ml προς 10 ml, δεν περιέχουν πλέον μόρια της αρχικής ουσίας. Η φυσική επιστήμη δεν έχει, μέχρι στιγμής, καμία εξήγηση για την αποτελεσματικότητα των εν λόγω υψηλότερων αραιώσεων. Αλλά 150 χρόνια εμπειρίας της ομοιοπαθητικής καταδεικνύουν ότι αυτή η ειδική διαδικασία διάλυσης με υψηλότερες αραιώσεις έχει επίδραση στις ζωτικές δυνάμεις. Ρυθμικό σύστημα Οι ισορροπητικές ρυθμικές δραστηριότητες στην ανθρώπινη φυσιολογία μεταξύ της συνειδητοποίησης των αισθήσεων και των

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

νεύρων και του μεταβολικού συστήματος. Το ρυθμικό σύστημα Το ρυθμικό σύστημα λειτουργεί σε οποιοδήποτε όργανο και λειτουργία, αν και κυρίως βρίσκεται στο καρδιοαναπνευστικό σύστημα. Θεραπεία ρυθμικού μασάζ: Ήπια, βαθιά απαλή τεχνική μασάζ με ρυθμικές κινήσεις, εναλλάσσοντας τις αρχές ενίσχυσης και χαλάρωσης, όπως ο ρυθμός αναπνοής ή ο καρδιακός παλμός. Η θεραπεία ρυθμικού μασάζ βοηθά τις ικανότητες αυτο-ίασης του σώματος.

Υγειογένεση : Η αρχή της επικέντρωσης σε παράγοντες που υποστηρίζουν την ανθρώπινη υγεία και ευημερία, σε αντίθεση με τους παράγοντες που προκαλούν ασθένειες. Ο όρος επινοήθηκε από τον Aaron Antonovsky, Καθηγητή Ιατρικής Κοινωνιολογίας (βλ. Aron Antonovsky, Διαλεύκανση του μυστηρίου της υγείας. Πώς οι άνθρωποι διαχειρίζονται το στρες και παραμένουν υγιείς. Ann Arbor 1987). Το «υγειογενετικό μοντέλο» ασχολείται με τη σχέση μεταξύ της υγείας, του άγχους και της αντιμετώπισης.

Πνευματικό: Η ανθρωποσοφική αντίληψη της πνευματικής διάστασης είναι ότι κάθε ανθρώπινο ον είναι ένα μοναδικό αθάνατο άτομο. Αυτό το άτομο υποβάλλεται σε μια δια βίου διαδικασία ανάπτυξης σε ασθένεια και υγεία. Στο πλαίσιο της ανθρωποσοφικής ιατρικής, ο όρος «πνευματικό» συνδέεται κυρίως με τις πηγές της ανάπτυξης της προσωπικότητας του ατόμου, π.χ. σε μία κρίση, οδηγώντας σε μεγάλο αίσθημα ευθύνης, καλοσύνη, κοινωνική ευαισθητοποίηση, αυτογνωσία και αυτοπεποίθηση για την προέλευση και το μέλλον κάποιου.