FWG - Wetenswaardig

‘De contactdagen waren zeer geslaagd’ jan helmond

in dit nummer: pagina 6 fwg 3.0 via internet pagina 8 fwg superset® pagina 10 trends in preventie

wetens waardig verwijzingstekst

najaar 2009 wetenswaardig najaar 2009

1

colofon

Wetenswaardig verschijnt vier keer per jaar.

Daarnaast is er de e-mail nieuwsbrief, Nieuwswaardig. Wetenswaardig is een uitgave van FWG CV. Najaar 2009.

FWG Postbus 85266 3508 AG Utrecht t 030 - 2669 400 f 030 - 2669 401 e servicepunt@fwg.nl e communicatie@fwg.nl w www.fwg.nl

dagen met meerwaarde

Redactie Jolanda Hamers (hoofdredacteur), Gerlant Oosten Ontwerp Hollands Lof, Haarlem

column

Fotografie en illustraties FWG, Hollands Lof, Mark Weemen Druk Roto Smeets GrafiServices, Utrecht Oplage 2.600 exemplaren Abonnement Wetenswaardig maakt onderdeel uit van het abonnement op FWG 3.0. Iedere abonnementhouder heeft recht op vijf exemplaren per uitgave. Standaard wordt Wetenswaardig toegezonden aan de Raad van Bestuur, hoofd P&O, hoofd Financiële Administratie, voorzitter OR/PVT en de procesverantwoordelijke(n). Op verzoek kan hier van afgeweken worden.

Auteursrecht Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

De maïsvelden zijn kaal, de bietencampagne is nog in volle gang: nazomer en begin van het najaar staan in het teken van de oogst.

In oktober hebben, verspreid over het land, de FWG contactdagen plaatsgevonden.

Tijdens deze dagen hebben we de oogst van het afgelopen jaar met u gedeeld. De FWG oogst, een oogst waar we trots op zijn en die we graag samen met u binnenhalen en vieren. Zoals het vieren van het tweede lustrum van FWG 3.0, gerealiseerd door middel van de vierde generatie technologie: het internet. Hiermee bieden we de normen aan die functies in de zorg naar zwaarte ordenen. Maar bovenal oogsten en delen we de resultaten van het landelijk functieonderzoek en waargenomen trends en ontwikkelingen in de zorg.

Gezaaid is er ook tijdens deze dagen: we halen contacten aan, peilen de belangstelling en wisselen wetenswaardigheden uit. Zodat een goede voedingsbodem ontstaat waar in de toekomst ongetwijfeld iets moois uit opbloeit.

Voor mij persoonlijk stonden deze contactdagen in het teken van het enten. Het enten van verschillende activiteiten van FWG die, als een cascade, in een logische lijn staan om ondersteuning te bieden bij vragen op het vlak van HRM waarop zorgorganisaties antwoorden moeten vinden. Van specialistisch systeemhouder, zonder inhoudelijke groei te forceren en zonder de wortels los te laten, transformeren naar een partner met toegevoegde waarde op een breder HR terrein.

De strekking van de FWG contactdagen in een notendop. Contact maken, kruisbestuiving, met als doel een voedingsbodem te creëren voor groei en ontwikkeling die opnieuw kan leiden tot een mooie oogst. FWG contactdagen, ik hoop dat u terug kunt kijken op vruchtbare dagen met toegevoegde waarde. Dagen met meerwaarde. Meer waarde voor mensen.

Ernst Roemer Senior Adviseur

2

fwg meer waarde voor mensen

nieuws uit onze eigen organisatie

organisatie

EN TE N

VO

EM

RM

EL

Meer waarde voor mensen. In ontwerpland noemen ze het de ‘pay-off’, voor FWG is het de verwoording van wat we doen: niet alleen het waarderen van functies, maar ook van mensen.

De medewerker in relatie tot de functie die hij of zij vervult én diens relatie tot de organisatie.

In deze driehoek wil FWG van waarde zijn!

LETTERTYPE

Nieuwe website online!

In de vorige Wetenswaardig en tijdens de FWG contactdagen kondigden we het al aan: de nieuwe website van FWG. Sinds half november is hij in de lucht, geheel in nieuwe FWG-stijl vormgegeven en voorzien van handige functionaliteiten. De producten en diensten van FWG Advies vormen een integraal onderdeel van de site: denk aan opleidingen, publicaties en natuurlijk onze adviesthema’s. Voortaan kunt u dus op één webadres terecht voor alles wat u wilt weten of nodig heeft van FWG. Kijkt u eens op www.fwg.nl. Uw suggesties en opmerkingen ter verbetering van de website zijn uiteraard altijd welkom. Stuurt u hiervoor een e-mail naar communicatie@fwg.nl.

Meer waarde voor mensen: op uw bureau in 2010 Traditiegetrouw ontvangt u bij de laatste Wetenswaardig van het jaar de FWG-kalender voor het komende jaar met als thema: meer waarde voor mensen.

Aan de hand van alledaagse situaties waarin de mens centraal staat, laten we zien hoe FWG deze meerwaarde wil creëren. Twaalf inspirerende beelden als het gaat om werken met en voor mensen, voor op het bureau. En, we waarschuwen u alvast, in oktober dagen we u uit uw meerwaarde te tonen, waarmee u kans maakt op een plekje op de kalender van 2011!

Met de kalender als geschenk wensen we u namens directie en medewerkers van FWG een waardevol 2010 toe.

Digitale nieuwsbrief Naast de Wetenswaardig brengen we periodiek de digitale nieuwsbrief, Nieuwswaardig, uit. Hierin informeren we u over het laatste FWG-nieuws. Ontving u de FWG nieuwsbrief ‘oude vorm’ al? Dan hoeft u geen actie te ondernemen, u ontvangt vanzelf de nieuwe versie. Was u nog geen nieuwsbriefontvanger maar heeft u wel interesse? Dan kunt u zich op de homepage van de nieuwe website aanmelden. Afmelden voor de digitale nieuwsbrief kan natuurlijk ook altijd: via een button onderaan de nieuwsbrief.

Reacties op onze site of vragen over de digitale nieuwsbrief? Mailt u ons op communicatie@fwg.nl wetenswaardig najaar 2009

3

fwg 3.0 gebruikers

fwg contactdagen 2009: mens en functie Zebrapaden sierden dit jaar de uitnodiging voor de FWG contactdagen. Om precies te zijn ging het om elkaar kruisende zebrapaden. Het verband met FWG werd tijdens de bijeenkomsten vanzelf duidelijk: waar anders vindt een uitwisseling van kennis, ervaringen en ideeën plaats dan daar waar mensen elkaar kunnen ontmoeten? tekst: jolanda hamers fotografie: mark weemen

4

fwg meer waarde voor mensen

De contactdagen stonden dit jaar – meer nog dan andere jaren – in het teken van recente ontwikkelingen. Om te beginnen natuurlijk de ontwikkelingen en systeemwijzigingen in de nieuwste editie van FWG 3.0. Met name in de weergave van de normtekstvoorbeelden zijn verbeteringen aangebracht waarmee we uw wensen optimaal hopen te realiseren. We belichtten voorts de belangrijkste factoren die hebben geleid tot het ontstaan van nieuwe kern- en ijkfuncties, zoals: • wijziging in de financiering van de zorg; • meer kleinschaligheid en ambulantisering in zowel de ouderenzorg als de gehandicaptenzorg; • ambulantisering in de ggz; • verkorting van de opnameduur in de ziekenhuizen.

Hiermee corresponderende nieuwe functies zijn bijvoorbeeld de verpleegkundige Hospice, de Trajectbegeleider en, in de gehandicaptenzorg, de ijkfunctie Gezinsbegeleider.

Trends in de zorg Overeenkomstige trends kwamen aan het licht tijdens het trendonderzoek waarmee FWG in 2009 is gestart. Jaarlijks verzamelt en analyseert FWG de belangrijkste ontwikkelingen voor nu en de nabije toekomst. Tijdens de contactdagen werden de eerste van de in totaal 25 gesignaleerde trends – en de effecten ervan op functies en organisaties - aan u gepresenteerd. Zo leidt de groeiende arbeidsmarktproblematiek onder andere tot sociale innovatie en de opkomst van zogenaamde magneetinstellingen. Dat leidt op functieniveau tot meer regie en verantwoordelijkheid voor verpleegkundigen en verzorgenden.

De focus op veiligheid leidt op zijn beurt tot een meer gereguleerd onderhoud en beheer van medische apparatuur. De opkomst van de biomedisch technoloog is hiervan het gevolg.

Alles hierover kunt u lezen in het FWG trendrapport 2009: zicht op zorg en functies. Via onze website vraagt u de publicatie gratis aan.

Maar er was meer nieuws tijdens de contactdagen. Natuurlijk kon een presentatie over FWG 3.0 via internet niet ontbreken. Zoals u ook elders in deze Wetenswaardig kunt lezen zijn de eerste ervaringen uit de pilotfase bemoedigend en is FWG nu druk doende de conversie voor de almaar groeiende groep ‘overstappers’ te realiseren. Nog een keer de belangrijkste voordelen op een rij: directe beschikbaarheid van nieuwe edities van FWG 3.0, beter inzicht bij het gebruik van meer dan één database, eenvoudige koppeling van functiebeschrijvingen, FWG 3.0 is vanaf iedere werkplek bereikbaar en biedt de mogelijkheid tot koppeling aan andere HRM-systemen. Kortom: heeft u zich al aangemeld voor FWG 3.0 via internet?

Beoordelen en belonen Het centrale thema van de contactdagen, ‘van functie naar mens’, kwam met de presentatie van de FWG Superset® tot een hoogtepunt.

Wilt u ook het ziekteverzuim omlaag brengen? Stijgen de kosten voor de ontwikkeling van uw medewerkers zonder dat de effecten ervan helder zijn? Redenen genoeg om met de Superset aan de slag te gaan: een meetinstrument waarmee u antwoord kunt krijgen op bovenstaande vragen. Een meetinstrument, toegespitst op de zorg en met de FWG gezichtspunten als basis. Een instrument ook, dat de tongen losmaakte en tot kritische vragen aanleiding gaf. Uw reacties sterken ons in de overtuiging dat wij met de FWG Superset® in een behoefte voorzien.

Lees hierover meer op pagina 8 van deze Wetenswaardig.

Met de kop ‘Beoordelen in de zorg lonend?’ sluit de presentatie van de resultaten van het Zorgonderzoek 2009 bij het bovenstaande prima aan. Om beoordelingsafhankelijk te belonen is een adequaat beoordelingsinstrument immers een primaire vereiste. De eerste onderzoeksresultaten tonen aan dat slechts bij 3% van de instellingen de beoordeling van invloed is op de beloning en als belangrijkste reden om geen gedifferentieerde beloning toe te passen wordt de afwezigheid van een geschikt beoordelingsinstrument genoemd. Er ontstaan al snel geanimeerde discussies over het hoe en waarom van gedifferentieerd belonen, waarbij sommige aanwezigen zich afvragen waarom ze dat zouden willen invoeren. De terechte opmerking valt dat belonen niet altijd een financiële vorm hoeft te hebben, maar ook de vorm kan hebben van een opleiding of ander persoonlijk ontwikkeltraject.

‘Om beoordelingsafhankelijk te belonen is een adequaat beoordelingsinstrument een primaire vereiste‘ Maar, om een wijdverbreid misverstand om zeep te helpen, beoordelen doe je niet om te belonen. En een eerste instrument dat bij het beoordelen haar nut bewijst zijn resultaatgerichte functiebeschrijvingen.

Zo brengt u talent in beeld, schept u duidelijkheid over de verwachtingen en kan er een beeld ontstaan wie welke kwaliteiten heeft. Uit de reacties blijkt dat resultaatgerichte beschrijvingen bij veel instellingen reeds hun intrede hebben gedaan, waarmee u bewijst klaar te zijn voor de toekomst. Een toekomst waarin de zorg gekenmerkt wordt door een open cultuur. Lerend en gericht op resultaat, zowel kwantitatief als kwalitatief. Wat zowel tot tevreden medewerkers als tevreden klanten leidt.

Alle presentaties van de contactdagen vindt u op www.fwg.nl wetenswaardig najaar 2009

5

pioniers van fwg 3.0 via internet fwg 3.0 gebruikers

FWG 3.0 via internet is inmiddels een feit en ruim tweehonderdvijftig instellingen gaan in de loop van dit najaar met deze nieuwe systeemeditie aan de slag. Om er zeker van te zijn dat de conversie van de cd-romversie naar de webapplicatie soepel verloopt, zijn afgelopen zomer bij enkele instellingen zogenaamde pilots uitgevoerd. We vroegen een aantal gebruikers van het eerste uur hun ervaringen met ons te delen.

Acht instellingen – over de verschillende branches verspreid – en één licentiebureau namen aan de pilot deel. Wat waren hun beweegredenen voor deze deelname? We stellen de vraag aan Marianne van Duijn, projectadviseur bij het cluster P&O-diensten van Rivierduinen1 en Harry Brink, hoofd P&O bij Zorggroep Groningen.2 Beiden noemen problemen met het gebruik en de installatie van het oude systeem als een belangrijk motief. Marianne: ‘Als je moppert over functionaliteiten van een computersysteem dan is feedback geven één ding. Maar wanneer je belang hebt bij het systeem – zoals met FWG 3.0 – vind ik de extra stap om actief bij te dragen aan het testen bijna een vanzelfsprekende.’

Een nog belangrijker factor echter waren de verwachtingen over de (nieuwe) mogelijkheden die de webapplicatie zou kunnen bieden. Harry benoemt er twee. ‘Om te beginnen hebben we met de internetversie geen systeemtechnische drukte meer: FWG zorgt voor de conversie en houdt het systeem vervolgens up-to-date. Inhoudelijk is onze verwachting dat de informatie toegankelijker wordt en voor iedereen die er binnen Zorggroep Groningen mee werkt makkelijk en overal beschikbaar.’ Marianne voegt daaraan toe dat Rivierduinen wil komen tot meer standaardisatie, met een functiebestand dat transparant en overzichtelijk is en gebruikt kan worden bij het uitzetten van loopbaanpaden. De webtoepassing leent zich daar in haar ogen uitstekend voor.

Positieve reacties In de aanloop naar de conversie is er uiteraard intensief overleg tussen de klant en FWG en gedurende het gehele proces staan korte lijnen en directe feedback garant voor een goede overstap. Dat heeft er ongetwijfeld aan bijgedragen dat zowel Harry als Marianne de conversie als probleemloos ervaren hebben.

Ook over de eerste ervaringen met FWG 3.0 via internet zijn beiden positief. Voor zover Harry de nieuwe toepassing kan beoordelen, ziet de internetversie er goed uit. Toegankelijk en gebruikersvriendelijk.

tekst: jolanda hamers

harry brink bron: zorggroep groningen

‘Functiewaardering wordt weer helemaal hip’ Marianne valt vooral de herkenbaarheid van deze versie op: ‘Wie het oude systeem in de vingers had, vindt in een handomdraai zijn weg in deze applicatie. Alles is direct duidelijk.’

Volgens Sander Kleiweg, manager ICT bij FWG, was de leukste reactie die hij kreeg op het nieuwe systeem: ‘Functiewaardering wordt weer helemaal hip.’

Wilt u meer weten over de eerste ervaringen met FWG 3.0 via internet, de toekomstmogelijkheden die het biedt en horen wat onze visie is op een goede conversie?

Ga naar www.fwg.nl om het complete artikel te lezen.

marianne van duijn bron: ellen martens

1 Rivierduinen is een ggz-instelling, werkzaam in het midden en noorden van Zuid-Holland.

2 Zorggroep Groningen organiseert wonen, zorg en welzijn voor senioren.

Lees het complete artikel op www.fwg.nl/organisatie/wetenswaardig 6

fwg meer waarde voor mensen

themabijeenkomst fusies: hobbels en kansen fwg 3.0 gebruikers

25 deelnemers – leden van het FWG-netwerk of één van de FWG-registers – namen op 1 oktober deel aan de themabijeenkomst Fusies en de gevolgen daarvan voor het functiehuis.

tekst: jolanda hamers

Dat fusies niet zonder gevolgen blijven, wijst de eerste vragenronde bij de deelnemers direct uit. Hoe maak je van twee bestanden met functies één functiegebouw? Hoe harmoniseer je de functies, kan het aantal functies ingedikt worden en welke aanpak werkt het beste? Is het verstandig om dit te combineren met resultaat- of competentiegericht gaan werken? Hoe krijg je commitment bij het management? Wat zegt de cao hierover?

Als adviseur Valentijn Spit in zijn presentatie ingaat op doeleinden om te fuseren worden deze door velen herkend. Uit diverse onderzoeken blijkt echter dat slechts 10 tot 15% van de fusies het etiket ‘geslaagd’ verdienen en dat de beoogde doeleinden behaald zijn.

Naast een heldere strategie en visie vormen communicatie, samenwerking, innovatie en een ondersteunend HR-beleid, de sleutels tot succes. Vanuit de rol van de procesverantwoordelijke is het zaak het (nieuwe) functiehuis op te bouwen en functiebeschrijvingen te gebruiken als basis voor HR-beleid en als ondersteunend instrument bij fusies.

Praktische tips Hoe je als procesverantwoordelijke hier praktisch invulling aan kunt geven licht adviseur Fleur Schreuders toe. Met gebruikmaking van de Inzicht & Overzicht module van FWG 3.0 ontstaan handzame overzichten om het indikken van het aantal functies te stroomlijnen. Overzichten en analyses die de afdeling HRM een goed vertrekpunt bieden in de discussie met het management bij het maken van keuzes voor het nieuwe functiehuis. Ook komen praktische tips aan de orde om vast te stellen of functies samengevoegd kunnen worden. Directeur Jan Helmond levert een welkome aanvulling met praktijkvoorbeelden van projecten waarbij FWG Advies een rol speelde waarbij hij de nadruk legt op het proces dat daarbij doorlopen wordt en de valkuilen niet vergeten worden.

Behalve de discussies tijdens de plenaire gedeeltes, maakten de deelnemers ook tijdens de opdrachten in subgroepjes volop gebruik van de mogelijkheid om ervaringen uit te wisselen en zo van elkaar te leren. Voor iedereen een geslaagde, welbestede middag waarin veel boven tafel is gekomen.

Spreken thema en opzet u aan en zou u hier ook graag aan deelnemen? In de eerste helft van 2010 wordt een nieuwe themabijeenkomst rondom dit onderwerp georganiseerd.

Leden van het FWG-netwerk en de –registers ontvangen hierover persoonlijk bericht.

Ga voor meer informatie over FWG-netwerk, -registers en themabijeenkomsten naar www.fwg.nl wetenswaardig najaar 2009

7 7

ontwikkeling medewerkers

fwg superset®: de allesomvattende attitudemeting Een verzameling die andere verzamelingen omvat, dat heet in de wiskunde een Superset. Een attitudemeting die de normteksten en gezichtspunten uit FWG 3.0 omvat en daar gedragsindicatoren aan koppelt, dat heet sinds kort de FWG Superset®. tekst: jolanda hamers illustratie: l&d support

Onder de naam FWG Superset® introduceert FWG een instrument waarmee het potentieel van de medewerker, in relatie tot de functie die hij of zij uitoefent, gemeten kan worden. Deze test is ontwikkeld in samenwerking met L&D Support, een organisatieadviesbureau gespecialiseerd in diagnostische instrumenten. De uitkomsten van de attitudemeting worden gekoppeld aan de gedragsindicatoren die aan het functie-eisenpatroon van FWG gerelateerd zijn. Zo ontstaat een beeld van het ontwikkelpotentieel van de medewerker en de mogelijke geschiktheid voor de functie.

Tijdens de FWG contactdagen lichtten adviseur Ernst Roemer van FWG en Bart Baadenhuijsen van L&D Support in vogelvlucht toe wat de FWG Superset® voor zorginstellingen kan betekenen en wat de toepassingsvormen van het instrument zijn. Hier gaan we iets dieper op de materie in.

Zorgspecifiek Om de vraag naar de waarde van de FWG Superset® voor zorginstellingen te beantwoorden: door de juiste attitude en vaardigheden verbetert de zorgverlening. Want iemand die op de juiste plaats werkt,

8

fwg meer waarde voor mensen

‘De Superset is modulair opgebouwd met de normtekst van de functie als leidraad, waarbij per onderdeel van de normtekst, per niveau, het gewenste gedrag omschreven staat’ heeft meer werkplezier en presteert beter. Een open deur misschien, maar laten we eens kijken hoe die deur dan opengaat en u de juiste mensen op de juiste positie krijgt. De FWG Superset® is een zorgspecifieke attitudemeting die als online meetinstrument beschikbaar wordt gesteld. De term zorgspecifiek verwoordt direct de meerwaarde: de functiebeschrijvingen van FWG 3.0 liggen aan de test ten grondslag.

De Superset is modulair opgebouwd met de normtekst van de functie als leidraad, waarbij per onderdeel van de normtekst, per niveau, het gewenste gedrag omschreven staat. ‘Daarmee is dit het enige instrument’, zegt Ernst met gepaste trots, ‘dat is toegespitst op functies in de zorg.’ Aanvullend is het mogelijk om extra competenties te benoemen die voor de specifieke afdeling of functie relevant zijn en in het standaardprofiel niet voorkomen. Zo kan het referentiekader altijd organisatiespecifiek worden ingericht. Het meten van de emotionele balans is een volgende meerwaarde, aldus Baadenhuijsen: ‘Stop je de energie in dingen waarin je goed bent of in zaken die je frustreren of je graag zou willen kunnen?’ De verhouding moet kloppen. Een stabiele medewerker, met een stevige basis, kan als het ware moeiteloos navigeren met zijn competenties. Wanneer iemand uit balans is en zijn energie niet productief aanwendt, werpt dat een ander licht op de uitkomsten van de attitudemeting.

De Superset bevat ruim tweehonderd vragen met stellingen die iemands houding op dat moment meten: op een schaal die loopt van ‘helemaal mee eens’ tot ‘helemaal mee oneens’ geeft iemand de mate aan waarin hij of zij het met de stelling eens is. Aanvullend is een uit veertig vragen bestaande affiniteitenlijst voorhanden die ingezet kan worden om iemands beroepsperspectief en mogelijkheden buiten de eigen functie in kaart te brengen. Waar het om gaat is, zo licht Baadenhuijsen toe, ‘dat mensen de lijst invullen vanuit hun gevoel en zoals ze zelf vinden dat ze zijn’. Een weldoordachte opzet en een continue evolutie van het instrument zorgen voor een valide en betrouwbare meting. De originele meting is al in gebruik bij zorginstellingen en daarbuiten door ruim 100.000 mensen ingevuld.

Toepassingsmogelijkheden Ernst legt uit dat de toepassingen van de FWG Superset® divers zijn en afhangen van welk doel je als organisatie voor ogen staat. Dat doel kan zijn een kandidaat te werven, intern of extern, voor een functie.

Of het optimaal benutten van het opleidingsbudget, omdat je exact weet waar de ontwikkel- en aandachtspunten van de medewerkers liggen. Misschien wil je de leidinggevende een middel aanreiken om de functionerings- en beoordelingsgesprekken effectiever te maken.

En hoe levensvatbaar zijn de na een fusie of reorganisatie samengevoegde teams? Op al deze vragen kunt u met een en hetzelfde instrument en in een en dezelfde meting een antwoord krijgen.

Na het invullen van de vragenlijst wordt een automatisch rapport gegenereerd dat binnen 24 uur voorhanden is. Conform de verschillende doelstellingen om de FWG Superset® te gebruiken, zijn er verschillende typen rapportages. Kort samengevat kunnen de

uitkomsten van de meting tot vier typen rapporten leiden die gericht zijn op respectievelijk beoordeling, individuele of teamontwikkeling of het functioneren van de medewerker in het algemeen (los van de specifieke functie).

De uitkomsten worden met de bewuste medewerker(s) besproken in een terugkoppelingsgesprek, gevoerd door een aan L&D Support gelieerd en gecertificeerd adviseur. Inmiddels zijn er speciaal geschoolde FWG adviseurs die deze gesprekken eveneens kunnen voeren.

Vanzelfsprekend is het ook mogelijk binnen zorgorganisaties zelf medewerkers te trainen op het leiden van deze terugkoppelingsgesprekken. In dit licht biedt FWG vanaf 2010 ‘Superset-opleidingen’ aan op drie niveaus: het voeren van terugkoppelingsgesprekken voor leidinggevenden, het werken met groeps- en managementrapportages voor beleidsfuncties en individuele begeleidingstrajecten voor interne begeleiders.

De FWG Superset® vindt inmiddels zijn weg naar verschillende zorginstellingen. De praktijkervaringen komen langzaam los en de eerste reacties zijn positief. In een volgende uitgave van Wetenswaardig in 2010 komen we op dit onderwerp terug en laten we enkele gebruikers aan het woord.

Ga voor meer informatie over de Superset naar www.fwg.nl/ontwikkeling_medewerkers wetenswaardig najaar 2009

9

trends in de zorg belicht: preventie

organisatie

Mantelzorg, internationalisering, veiligheid en preventie. Vier thema’s die onder de noemer ‘Trends en ontwikkelingen in de zorg’ aan bod kwamen tijdens de FWG contactdagen. De belangrijkste ontwikkelingen bij het laatste thema, preventie, brengen we hieronder kort onder uw aandacht.

Wat verstaan we onder preventie? Dat is kortweg in te delen in drie categorieën: • het voorkomen van ziekten en aandoeningen (primaire preventie) • het tijdig opsporen van (risico’s op) ziekten en aandoeningen (secundaire preventie) • het voorkomen van erger (tertiaire preventie).

Primaire preventie wordt voornamelijk uitgevoerd door zorgverleners in de eerste lijn: in de tandartspraktijk (bij periodieke controle en mondhygiëne), de verloskundige praktijk (bij zwangerschapsbegeleiding) en in de huisartspraktijk (bij het geven van leefstijladvies). Secundaire preventie vindt voornamelijk plaats in de tweede lijn en tertiaire preventie gaat om het geven van preventieadviezen en begeleiding van patiënten om te voorkomen dat bestaande gezondheidsproblemen verergeren. Deze laatste vorm is eigenlijk onderdeel van de reguliere behandeling van patiënten.

In Nederland wordt een groot deel van de preventieve activiteiten uitgevoerd binnen de Openbare Gezondheidszorg (OGZ). Maar ook binnen de reguliere zorg (cure en care) krijgt preventie een steeds grotere plek. Niet in de laatste plaats omdat preventie een grote bijdrage zou kunnen leveren aan kostenbesparing, door cliënten uit de zorg te houden.

Primaire preventie loopt goed: de screeningen en vaccinaties hebben een groot bereik en halen de normen die daar (inter)nationaal voor zijn gesteld en de consultatiebureaus zien vrijwel alle kinderen van 0 tot 4 jaar.

Maar preventieve maatregelen die gericht zijn op de positieve beïnvloeding van gezondheid en leefstijl, hebben weinig effect. Eén van de grootste problemen hierbij is het bereiken van de doelgroep, die zichzelf doorgaans

(nog) niet als hulpbehoevend ervaart.

Huisartsen geven aan het moeilijk te vinden om met patiënten het gesprek over leefstijl aan te gaan en ook werkgevers durven daar medewerkers niet op aan te spreken.

Marktwerking en preventie Het ministerie van VWS ziet in ketenzorg een belangrijke rol voor preventie weggelegd: intersectorale samenwerking is nodig om de vraag naar zorg terug te dringen. Maar die samenwerking blijkt lastig te verkrijgen.

Want hoe verhouden dat soort inspanningen zich tot het concurrerend en onderscheidend willen zijn? Tot het willen aantrekken van patiënten? Marktwerking en samenwerking lijken moeilijk te combineren. Aan de andere kant biedt marktwerking wel mogelijkheden voor preventie: verschillende bedrijven bieden zelf- en thuistesten aan en bij een organisatie als Philips Medical Systems staat preventie als één van vier speerpunten in de productontwikkeling centraal.

Preventie binnen verschillende branches In de verschillende branches wordt op veel manieren aan preventie gewerkt. Een greep hieruit: nazorg voor IC-patiënten (om angstklachten en depressies te voorkomen) en extra aandacht voor ondervoeding binnen de ziekenhuizen; preventieve e‑healthprogramma’s voor licht depressieve jongeren en het inzetten van ACT-teams binnen de ggz; aandacht voor thuiszorg-technologie (zoals zelf dagelijks bloedwaarden meten en doorgeven) en voor valpreventie in de ouderenzorg; en specifiek binnen de zorg voor verstandelijk gehandicapten aandacht voor de preventie van seksueel misbruik.

tekst: astrid westerbeek en marieke horjus-van gelder

Preventie binnen organisaties Preventieve zorg is natuurlijk niet alleen van belang voor de patiënten en cliënten van zorginstellingen, maar evenzeer voor de medewerkers. In het licht van grote ontwikkelingen zoals de vergrijzing; de daarmee samenhangende toenemende zorgvraag; de tekorten op de arbeidsmarkt en de noodzaak van een verhoogde productiviteit (meer doen met minder mensen), is er steeds meer reden om medewerkers zo lang mogelijk, zo goed mogelijk inzetbaar te houden. Dat preventie steeds meer in die richting schuift, zien we terug in het functieonderzoek. Uit het proactieve functieonderzoek naar verzuim- en re-integratiefuncties komt een toegenomen aandacht voor preventie van gezondheidsklachten bij medewerkers naar voren.

Verschillende organisaties hebben ingezet op specifiek gezondheidsbeleid of gezondheidsmanagement.

fwg meer waarde voor mensen

tren

zich drapport 2009 en f t op z unc org ties

Meer informatie vindt u in het FWG trendrapport 2009: zicht op zorg en functies 10

fwg

organisatie

‘Uit het proactieve functieonderzoek naar verzuimen re-integratiefuncties komt een toegenomen aandacht voor preventie van gezondheidsklachten bij medewerkers naar voren’ Functies als verzuimcoördinator en reintegratieconsulent krijgen een bredere invulling: de aandacht is niet meer alleen gericht op verzuim, maar ook op het concreet bevorderen van de gezondheid van medewerkers. Voorbeelden hiervan zijn het opzetten van een fitnesscentrum (bijvoorbeeld bij Karakter) of het organiseren van een gezondheidsmarkt voor medewerkers (bij Siza). Deze verschuiving naar preventie vraagt een alerte houding van zowel medewerkers als leidinggevenden op mogelijke uitval: er wordt van hen gevraagd eerder aan de bel te trekken wanneer er sprake is van beginnende ziekte of overbelasting.

Naast het ‘behouden en optimaal inzetten van medewerkers’ is er een andere reden voor de toegenomen aandacht voor preventieve zorg voor medewerkers.

Die reden is dat organisaties meer verantwoordelijkheid hebben gekregen om zaken ten aanzien van verzuim en re-integratie zelf te regelen. De organisatie loopt daardoor grotere financiële risico’s en heeft dus meer belang bij het gezond houden van medewerkers.

Hoe geeft u vorm aan preventie?

Werkt u ook aan de gezondheid van uw medewerkers? Of is preventie met name aan de orde als het om de gezondheid van uw cliënten gaat? Graag horen we van u hoe preventie wordt vormgegeven binnen uw organisatie. De informatie nemen we mee in ons onderzoek. Alvast bedankt!

zorgonderzoek 2009 In 2005 deden Human Capital Group en FWG onderzoek naar beoordelen en belonen in de zorg. Uit dit eerste zorgonderzoek onder werkgevers en werknemers kwam naar voren dat beoordelingsafhankelijke beloning veel interesse had en zich naar alle verwachting stevig zou doorontwikkelen in de toekomst. Reden genoeg om het onderzoek in 2009 te herhalen: hoe staat het er nu voor met beoordelen en belonen in de zorg?

De vragenlijst van 2005 werd voor deze nieuwe onderzoeksronde geactualiseerd.

777 instellingen zijn benaderd waarvan er 209 de vragenlijst invulden. De meeste deelnemende instellingen waren afkomstig uit de verpleging, verzorging en thuiszorg met op de tweede en derde plaats de algemene ziekenhuizen en de gehandicaptenzorg. De vragen waren toegespitst op performancemanagement (sturen op resultaat), competentiemanagement (sturen op ontwikkeling en/of gedrag) en op beoordelen en gedifferentieerd belonen.

Eerste conclusies In circa 65% van de instellingen wordt het functioneren van medewerkers beoordeeld, al dan niet met behulp van een beoordelingssysteem. De beoordelingen hebben vooral consequenties bij het bepalen van aandachtspunten voor ontwikkeling en training en zijn nauwelijks van invloed op de structurele financiële beloning (salarisverhoging). Instellingen die niet beoordelen geven het ontbreken van geschikt instrumentarium als reden hiervoor aan. Wel vinden in ruim 97% van deze instellingen functioneringsgesprekken plaats. Voor POP-gesprekken geldt een andere verhouding: precies de helft van het aantal deelnemende instellingen geeft aan deze wel te houden, de andere helft antwoordt ontkennend. Ten opzichte van 2005 vinden er nu significant meer functionerings- en POP-gesprekken plaats.

Bij de vraag naar vormen van beloning komt duidelijk naar voren dat vrijwel alle instellingen automatisch een jaarlijkse periodieke verhoging geven. Bij slechts 3% van de instellingen is de beoordeling van invloed op de structurele financiële beloning. Op de vraag waarom er geen gedifferentieerde beloning wordt toegepast, antwoordt het merendeel (ruim 60%) dat er geen objectieve basis (een beoordelingssysteem) voor handen is.

‘Bij slechts 3% van de instellingen is de beoordeling van invloed op de structurele financiële beloning’ Wilt u meer weten?

Het volledige onderzoeksrapport is tegen kostprijs (€ 10,-) verkrijgbaar bij Human Capital Group.

Via een e-mail aan zorgonderzoek@hucag.nl kunt u uw interesse kenbaar maken.

Interesse in beoordelen en belonen? Kijk op www.fwg.nl wetenswaardig najaar 2009

11

agenda Hierbij een overzicht van opleidingen, trainingen en themabijeenkomsten die onze deskundigen en adviseurs verzorgen. Alle opleidingen en bijeenkomsten worden gegeven bij FWG te Utrecht. functiewaardering

personeel + organisatie

Introductie functiewaardering 17 december 2009 2 maart 2010

Harmoniseren en reduceren van het functiebestand 1 december 2009 11 februari 2010

Gebruik en beheer FWG 3.0 3 december 2009 7 januari 2010 2 februari 2010

ontwikkeling medewerkers

IBC 15 december 2009 14 januari 2010

Combinatieworkshop resultaatgericht en competentiegericht beschrijven 12 januari 2010 16 maart 2010

Indelen met FWG 3.0 8 december 2009 19 januari 2010 9 februari 2010

Competentiemanagement 10 december 2009 9 maart 2010

Resultaatgericht functies beschrijven 5 januari 2010 4 maart 2010

Meer informatie Voor nadere informatie en om u in te schrijven, kunt u terecht op onze website www.fwg.nl, of contact opnemen met Valentijn Spit, adviseur, 030 - 2669 450 of via secretariaat@fwg.nl.

Op de website vindt u ook informatie over de mogelijkheid trainingen incompany te volgen.

Lunettenbaan 59 | 3524 GA Utrecht | T 030 - 2669 400 | F 030 - 2669 401 | www.fwg.nl

Voor nadere informatie en om u in te schrijven, kunt u terecht op onze website www.fwg.nl 12

fwg meer waarde voor mensen