ณรงค์ฤทธิ์ ศักดารณรงค์

ภาพถายโดย ปรีดา ขาวบอ 140

ณรงคฤทธิ์ ศักดารณรงค

เกริ่นกลาว

จากบูโดสูภูพาน

๑ เ

พียงเสี้ยววินาทีเทานั้น

ผมตั ด สิ น ใจไปอี ส านกั บ คุ ณ ปรี ด า ข า วบ อ ซึ่ ง เป น การตั ด สิ น ใจโดยมิ พั ก ต อ งไต ถ ามว า จะไปแห ง หนใด เพียงเชื่อมั่นคุณปรีดา ทุกอยางลวนลงตัวใน ฉับพลัน 141

และผมก็พบตัวเองกับคุณปรีดาที่มหาวิทยาลัย ราชภัฏอุบลราชธานี อันเนื่องมาจากสโมสรนักเขียน ภาคอี ส านจั ด เสวนา มหาวิ ท ยาลั ย ราชภั ฏ อุ บ ลราชธานีรวมกับสโมสรนักเขียนภาคอีสานเปนแมงาน นายกสมาคมนักเขียนแหงประเทศไทยและคณะเปน วิทยากร มีนักเขียนดังแหงอีสานเขารวมเสวนาในครั้ง นี้ เ ป น จำนวนมาก ขออนุ ญ าตพาดพิ ง เช น ครู ค ำหมาน คนไค ผูเขียนเรื่อง ครูบานนอก สมคิด สิงสง ผูเขียนเพลง คนกับควาย ที่เลื่องลือ ชัชวาลย โคตรสงคราม คุณครูนักเขียนจากรอยเอ็ด ซึ่งเปนครั้งแรก ที่ผมดั้นดนอยางอิสระไปถึงอุบลราชธานี โปรงโลง และหลุดพนดีแท ทั้งยังซึมซับอรรถรสขอคิดมุมมอง จากนักเขียนดังแหงอีสาน นอกจากปลาบปลื้ ม อย า งหาที่ สุ ด มิ ไ ด ยั ง จะมี ถอยคำอื่นใดใหเอื้อนเอยอีกหรือ ไปอุบลราชธานีครั้ง นี้แมเพียงเสี้ยวเวลาไมมากนัก แตเหมือนกลับสูราก เหงามาตุภูมิ ถึงนกหัสดีลิงคจะกลายเปนตำนานไป แลว น้ำในลำชีมูลยังฉ่ำไหลคูเคียงสูเกาะแกงลำโขง 142

ดอกบัวแยมกลีบบานรับแดดรอนเริงแรง กลิ่นเขมาบั้ง ไฟแสนยังหอมฟุงนานฟา โหวดพิณแคนสนั่นกังวาน ประสานเสียงกระหึ่ม ฆองกลองผูบาวแววแอนฟอน ออดอ อ นสาวส่ ำ น อ ยในงานแห เ ที ย นพรรษา เสน ห สายแนนพญาแถนเปนมนตราผูกพันรัดรึงใจของผูคน อุบลราชธานีดินแดนแหงแมน้ำสองสี จึงยังคงไวซึ่ง ความเปนมหาธานีแหงอารยะ และครองความเปน อารยะตราบนานเทานาน เสวนานักเขียนอีสานครั้งนี้ ดีใจมากที่ไดพบคุณ เจน สงสมพันธ นายกสมาคมนักเขียนแหงประเทศ ไทยคนป จ จุ บั น และยั ง ได พ บคุ ณ ชมั ย ภร แสงกระจาง อดีตนายกสมาคมนักเขียนแหงประเทศไทย หลายสมัย ยิ่งไปกวานั้น ไดพบคุณนรีภพ สวัสดิรักษ บรรณาธิการบริหารเปยมคุณภาพของนิตยสาร สกุล ไทย รวมทั้งนักเขียนชื่อดังคุณกนกวลี พจนปกรณ คูชีวิตคุณนิเวศน กันไทยราษฎร ตามดวยคุณพินิจ นิ ล รั ต น ผู ร อบรู เรื่ อ งราวการเคลื่ อ นไหวในแวดวง วรรณกรรมอย า งกว า งขวาง รั ก ษ มนั ญ ญา อดี ต 143

บรรณาธิการสำนักพิมพหลายแหง ปจจุบันหันหลังให สังคมเมืองหลวง ปกหลักสรางงานผลิตวรรณกรรมอยู ที่ ลุ ม น้ ำ มู ล ได พ บคณาจารย ม หาวิ ท ยาลั ย ราชภั ฏ อุ บ ลราชธานี ซึ่ ง ล ว นแต ท รงคุ ณ วุ ฒิ ได สั ม ผั ส ฟอน ฝาฟาง ดวยบรรยากาศศิลปนที่ครองความเปนศิลปน ตลอดกาล แต ก ลั บ พลาดคลาดเคลื่ อ นไม ไ ด พ บกวี ซีไรตไพวรินทร ขาวงาม และพลาดโอกาสไมไดพบ เพื่อนรักชาวใตแหงอดีต ปจจุบันเปนคนดีศรีอีสาน นามไพฑู ร ย ธั ญ ญา นั ก เขี ย นรางวั ล ซี ไรต ผู เ ป น อาจารย ร ะดั บ ปริ ญ ญาเอกแห ง มหาวิ ท ยาลั ย มหาสารคาม ผมและคุณปรีดามีโอกาสไดเสวนายอนอดีตกับ ลุงสมบัติ วอทอง อาจารยแหงลานชางลุมน้ำโขง การ เสวนาระหว า งเราสามคนท ว มท น ด ว ยบรรยากาศ กัลยาณมิตร ประเด็นที่หยิบยกขึ้นมาอภิปราย แมจะ สั้นกระชับแตหลากหลายครอบคลุมมุมกวางและมุม ลึก ตัวอยางบางหัวขอเสวนา เชน น้ำเตาปุง สายแนน พญาแถน อัตลักษณ เอกราช วิถีอีสาน โตไทนอย โต 144

ธรรม โตขอม บุ ญ ผะเหวด (บุ ญ มหาชาติ ) เทศน หนังสือผูก บุญบั้งไฟขอฟาขอฝน บั้งไฟหมื่น บั้งไฟ แสน บั้งไฟลาน นกหัสดีลิงค นิทานทองถิ่น วรรณคดี อี ส าน ผญา คำสอนเสี ย วสวาสดิ์ และป ด ท า ยการ เสวนาดวยการระดมขอคิด ครุนคิดหาวิธีการกลับมา ของโตไทนอย รวมทั้งโตธรรมและโตขอม เพื่อเปนสื่อ ลูกหลานพญาแถนใหเขาถึงวิถีอีสานที่ถูกลืม เมื่ อ “ปอเนาะที่ รั ก ” คลอดสู โ ลกวรรณกรรม สำคัญคือไดรับรางวัลที่หนึ่งจากสำนักงานวัฒนธรรม แหงชาติ ถึงจะเปนนวนิยายสำหรับเยาวชน แตไดรับ การตอนรับอยางกวางขวาง และในเวลาใกลเคียงในป เดียวกัน เรื่องสั้น “จุดเย็นในจุดเดือด” ก็ไดรับรางวัล ที่หนึ่งจากการประกวดเรื่องสั้นของ เดลิเมลวันจันทร ซึ่ ง ร ว มกั บ สมาคมนั ก เขี ย นแห ง ประเทศไทย ทั้ ง ปอเนาะที่รัก และจุดเย็นในจุดเดือด ลวนแตนำเสนอ เรื่องราวในชายแดนใต ทำใหงานในรูปแบบตาง ๆ ไม วาจะเปนบทกวี บทความ สารคดีและวิชาการ พรั่ง พรู อ อกสู ส าธารณะและได รั บ การต อ นรั บ อย า ง 145

ทวมทน จึงเกิดกำลังใจผลิตงานเขียนควบคูกับสอน ภาษาไทยในปอเนาะที่ปตตานี การเปนครูสอนภาษา ไทยในปอเนาะทำให เข า ถึ ง แหล ง ข อ มู ล อย า งล้ ำ ลึ ก และนี่เองคือโอกาสดีที่สุดสำหรับผม เพราะไดสัมผัส เรื่ อ งราวต า ง ๆ จนกลายเป น ประสบการณ จ ริ ง ไม เพียงแตเปนครูสอนภาษาไทยในปอเนาะที่ปตตานี เท า นั้ น ทว า ได รั บ แต ง ตั้ ง จากผู บั ง คั บ บั ญ ชาให ท ำ หนาที่บริหาร แมจะเริ่มดวยเปนผูบริหารระดับตน แต ก็มีโอกาสไดสัม ผัส งานอยางหลากหลาย บทบาทผู บริหารระดับตนเปนสื่อนำในการปฏิบัติหนาที่รวมกับ ทุกฝาย จนกลายเปนใกลชิดสนิทสนมบุคคลสำคัญทั้ง ในทองถิ่น ทั้งในทางราชการ เกิดการเรียนรูซึ่งกันและ กัน นำไปสูความไววางใจเสมือนญาติ ในที่สุดไดกอ เกิดแรงจูงใจใหกาวสูโลกวรรณกรรมอยางถอนตัวไม ขึ้น จึงดื่มด่ำจมปลักและถลำลึกเรื่อยมา สำหรับผมแลว ทองโลกวรรณกรรมเปนความรัก ที่พลัดหลงทะลักลนจินตนาการ แตเมื่ออีกอาชีพหนึ่ง เปนครู และเปนครูสอนภาษาไทยในปอเนาะ ชีวิตจึง 146

ลิขิตดวยอารยธรรมที่ซึมซับประสบการณจริง และ ประสบการณจริงที่ปตตานี กลายเปนธารสายรุงเชื่อม ตอโลกวรรณกรรม ผมสอนภาษาไทยในปอเนาะ ขณะเดี ย วกั น ปอเนาะก็ ส อนผมให เข า ใจชี วิ ต ผมได เรี ย นรู อ ะไร หลายอยางในปอเนาะ ผมปลูกฝงตัวเองดวยแงคิดมุม มองของครู ป อเนาะ และจากครู ป อเนาะตั ว เล็ ก ๆ ทำให ค น พบตั ว เองและผู อื่ น ด ว ยโลกทั ศ น แ ละวิ สั ย ทัศนที่เชื่อมโยงกับวิถีทางสายกลาง ผมไมเชื่อในเรื่อง ความสุดโตง ขณะเดียวกันก็ไมเชื่อในความหยอนยาน ผมเชื่อมั่นในวิถีทางสายกลาง เพราะเปนแนวทางแหง ความปรองดองสมานฉันท งานเขียนของผมในชวงนี้ จึงมุงสูแนวทางสายกลาง อาจมีงานเขียนในรูปของ เรื่ อ งสั้ น บางเรื่ อ ง บทความบางบทที่ น ำเสนอต อ สาธารณะ โดยผานสื่อหลากหลายรูปแบบเพื่อสะทอน ปญหาอันเกิดจากความรุนแรง แตนั้นมิไดหมายถึงผม เห็นดวยกับความสุดโตง หากแตตองการชี้ใหเห็นวา วิถีใดๆ ก็ตามหากปราศจากความเปนสายกลางแลว 147

สิ่งที่เราเรียกวาสุดโตงก็ยิ่งสุดโตงมากขึ้นตามลำดับ วรรณกรรมจึงเปนกระจกบานใหญ ฉายใหเห็นภาพ ถวนทั่วทุกมิติ แมไมตัดสินถูกผิด แตภาพที่ฉายใหเห็น ลวนแตเปนความงามของจินตนาการอันนิรันดร ปอเนาะจุ ด ประกายให ผ มพลั ด หลงสู ป ระตู ประวัติศาสตร การที่เราเขาใจประวัติศาสตรเปนสิ่งดี แตเขาใจตัวเองเยี่ยมยิ่งที่สุด เปนครูนอกจากศึกษาวิธี สอนแลวตองศึกษานักเรียนอีกตางหาก จากนักเรียน ขยายสูการสืบคนสรรพสิ่ง จึงกำเนิดเปนนิสัยใหผมรัก การศึกษาสืบคน ยิ่งศึกษายิ่งสืบคนก็ยิ่งไรพรมแดน และนี้คือการจุดประกายตัวเองใหทองโลกวรรณกรรม ซึ่งเริ่มดวยพลัดหลงสูประตูประวัติศาสตร เพียงแงม ประตู ป ต ตานี เ ท า นั้ น ก็ ยิ่ ง มองเห็ น เรื่ อ งราวในอดี ต อยางหลากหลาย แตละเรื่องทั้งลึกลับ ทั้งลอแหลม ละเอียดออนและซับซอน จากประวัติศาสตรปตตานี ยอนยุคสูยะลาและนราธิวาส ทะลุทะลวงสูลังกาสุกะ จากบริบททองถิ่นเล็ก ๆ กลายเปนจักรวาล สำหรับ ผมแลว ปตตานีเปนจิตวิญญาณแหงประวัติศาสตร หลากหลายด ว ยเรื่ อ งราว ดึ ก ดำบรรพ ด ว ยอดี ต 148

รุ ง เรื อ งด ว ยอารยธรรม อมตะด ว ยลมหายใจแห ง สันติภาพ ผมไมใชคนปตตานีโดยกำเนิด ออมกอดทะเลใต หลอหลอมใหผมเปนเลือดเนื้อปตตานีดวยจิตวิญญาณ ที่เขมแข็ง และเปนนักรบสันติภาพแหงเทือกเขาบูโด ในโลกวรรณกรรม ซึ่ ง โลกวรรณกรรมเป น โลกที่ ยิ่ ง ใหญ แ ละใหญ ยิ่ ง มหาจั ก รวาล อบอุ น ยิ่ ง กว า บ า น เปยมลนความรักยิ่งกวาเรือนหอ สองสวางนำทางยิ่ง กวาดาวเดือนและตะวัน สูงยิ่งฟา ลึกยิ่งบาดาล ครับ ที่ผานมาผมเดินทางไกล ผมดีใจที่พบทางกลับบาน และกำลังเดินทางกลับบาน กินขาวดวยกันที่บานนะครับ.

149