Hout Vasthouden mag! Nummer 6 by Houtvasthoudenmag

NUMMER 6

HOUTVASTHOUDEN MAG! IS HET MAGAZINE VOOR JONGEREN MET EEN HART VAN HOUT

MEI 2015

THEMANUMMER:

BOUWEN MET HOUT

BOUWKNOPEN ONTWARD -> pagina 15

HO(u)T NEWS

intro

SCHOOL@WORK

Bouwen met hout

VTI Deinze en VTI Lier

Bedrijf in de kijker Machiels Building Solutions

Schaven aan je kennis

eco-logisch

Van de schoolbank naar de werkvloer

UIT HET JUISTE HOUT GESNEDEN

Bouwknopen ontward

Passiefhuis

Bilterijst

De Noordboom

RUBRIEK Âť QUIAM

Hout Vasthouden mag! is een uitgave van

Aan de slag Eerste hulp bij afstuderen

31 HO(u)T SHOT Oregon

eco-logisch

Eurabo: houtbouw met een groen hart

OCH OpleidingsCentrum Hout vzw Hof ter Vleest dreef 3, 1070 Brussel Tel.: 02 558 15 51 Fax: 02 558 15 89 info@och-cfb.be www.och-cfb.be Verantwoordelijke uitgever: Jeroen Doom Concept en realisatie: Link Inc, www.linkinc.be Redactie: Link Inc, www.linkinc.be Vormgeving: Zeppo, www.zeppo.be Fotografie: Sven van Baarle, Joke Van Mieghem

NEWS

HO(U)T

Schaakmat! Geld inzamelen voor een goed doel en tegelijk wereldrecords breken. Het kan, zo heeft het GITOK uit Kalmthout bewezen. In het kader van de jaarlijkse solidariteitsactie heeft de school het grootste schaakstuk ter wereld gemaakt, de koning dan nog, het klapstuk van elk schaaksspel. Het vorige wereldrecord stond op een hoogte van 4 meter. Piece of cake, dachten de mannen van 5 Houttechnieken. Hun houten creatie gaat los over de … 5 meter.

Wanted! Oproep!

Loopt er op jouw school een leuk houtproject? Heb je plan nen voor een gewe ldige GIP? Steek je sam en met je medelee rlingen je houthanden uit de mouwen bi j een hartverwarmend project in je buur t? Laat het ons dan zeke r weten! Misschien komen we wel langs voor een reportage … Alle tips welkom op info@houtvasthou den.be

Doordacht Hoe hebben ze dat aangepakt? De figuur werd verdeeld in 32 onderdelen. Daaruit werden gebogen segmenten gehaald, die zijn met passtukjes aan elkaar verbonden en daarna bekleed met triplexstroken. Het grootste deel van het lijf van de koning is opgebouwd uit ringen van verschillende diameter, die op hun beurt bestaan uit CNCgefreesde elementen. Nu alleen nog wachten op de erkenning als wereldrecord door de eerbiedwaardige Guinness World Records in Londen. Spannend … Levensgroot Dat ze het niet alleen groots zien maar ook gevoel voor stijl en schoonheid hebben, dat wilden de leerlingen van 5 BSO Hout bewijzen. Zij hebben een compleet en levensgroot schaaksspel gecreëerd. Creatieve kerels in de Noorderkempen, want er is nog meer … Lees dus nog even verder …

Wist je dat...

cent meer houten • Indien we in heel Europa 10 pro bouwen, dan (lage energie-)woningen zouden t realiseren van zouden we de volledige 25 procen tellingen voor de eerder opgelegde Kyoto-doels de reductie van CO2-emissies. energie dan • Hout vereist 30 procent minder ing voor andere grondstoffen bij de verwerk bouwen interieurtoepassingen.

Ho[u]t Spots 3 tot 5 juni 2015

Design District

Okapi trapt open deur in te A. Beeld je een giraffe in zonder lange hals en met de strepen van een zebra op haar elegante achterwerk. Lukt dat? Wel, zo kom je min of meer uit bij een okapi, een sympathiek beest dat graag in de regenwouden van Congo woont. Een paar exemplaren hebben een buitenverblijf in de zoo van Antwerpen. De oude poorten van hun Antwerpse residentie (in hoefijzervorm) waren er echter lamentabel aan toe. Daarom hebben de okapi’s – die beesten pakken de koe graag bij de hoorns – het GITOK van Kalmthout gebeld. Ze wisten namelijk van horen zeggen dat er op die school veel redders in nood wonen. Unieke ervaring Meteen gingen de leerlingen van 6 Houttechnieken aan de slag. De deuren van het geklasseerde gebouw moesten gerenoveerd worden in hun oorspronkelijke vorm, maar dan wel met de modernste technologieën. Maar er kwam ook ambachtelijk snijwerk bij kijken. De samenwerking met een externe opdrachtgever, de Zoo, was een unieke ervaring voor de leerlingen.

800 manuren In totaal werd er 800 uur aan het project gewerkt, verdeeld over 2 schooljaren. Vooral bij het opmeten, uittekenen en uitwerken van de bogen kwam er veel kijken. Ook het manuele houtsnijwerk en de kleinhoutconstructies vroegen veel tijd. De kleinhouten werden niet alleen opgekleefd maar zodra de dagkanten waren gefreesd, ingewerkt en verlijmd. De boogconstructies werden samengesteld via de kopvingerlastechniek. Een hele uitdaging, maar het resultaat mag gezien worden. En de okapi’s voelen zich weer helemaal thuis …

Design District is hét vakevenement voor interieurdesign in Nederland. Ongeveer 150 deelnemers tonen er hun nieuwste en beste producten op het gebied van interieurdesign. Zaandam (Nederland)

➼ www.designdistrict.nl 11 tot 18 oktober 2015

Week van het Bos Een week lang bosgekke avonturen en activiteiten, een nieuw magazine, ideeën om op expeditietocht te gaan. Een week waarin al wat bos is de klok slaat.

➼ www.weekvanhetbos.be 18 tot 22 oktober 2015

Prowood Prowood is een technologische houtvakbeurs, die om de drie jaar georganiseerd wordt in Flanders Expo Gent. Je vindt 150 exposanten uit alle takken van de houtnijverheid. (Flanders Expo, Gent)

➼ www.prowood-fair.be 24 en 25 oktober 2015

Hout en Groen Wonen De beurs waar je alles vindt over ecologisch bouwen, houtbouw, lage-energiewoningen, passiefbouw en gezond wonen. (Waagnatie, Antwerpen)

➼ www.houtengroenwonen.be

H O( U) T NEWS

Meet the Goliath In de Amerikaanse staat Illinois, in Gurnee (een klein uurtje rijden van Chicago), staat de grootste, steilste en snelste houten achtbaan ter wereld. Enkele technische specificaties van de rollercoaster: hoogte 50 m, lengte 940 m, snelheid 116 km per uur … Je wordt er al duizelig van als je het leest. De Goliath is alleen voor de durvers. De karretjes maken een looping waarbij ze 2 keer over de kop gaan, er zit een val in van 55 m naar beneden, in een hoek van 85 graden. Kleine tip voor de waaghalzen onder u: begin er niet aan met een volle maag …

VTI Kortrijk maakt ramen en deuren voor Chiro-lokaal Sente is een kleine parochie tussen Kortrijk en Kuurne. De Chiro is er heel actief maar hun lokalen waren er erg aan toe. Vooral de ramen en deuren moesten dringend vervangen worden. Daarom ging de hoofdleider – en oud-leerling van het VTI – aankloppen bij zijn vroegere school. En de leerlingen van het 5e BSO Houtbewerking gingen enthousiast aan de slag. Al het schrijnwerk werd uitgevoerd in merbau, voorzien van veiligheidsbeslag en dubbel gelaagd glas. Als extraatje werd het logo van de Chiro getekend in Auto-CAD en met de CNC-machine uitgefreesd uit volkern. CHIRO BLIJ, VTI KORTRIJK BLIJ – IEDEREEN BLIJ.

Woodface® wint designprijs Het Henry Van de Velde Label is een kwaliteitslabel waarmee goed en vernieuwend design van bij ons onderscheiden wordt. Het label is vernoemd naar de Belgische kunstschilder en architect Henry Van de Velde (1863-1957), die samen met Victor Horta beschouwd wordt als een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de art nouveau. Woodface® is een nieuw houten gevelconcept van Outdoor Wood Concepts (Avelgem). Het biedt veel mogelijkheden om een heel persoonlijke en stijlvolle gevelbekleding te ontwerpen. De houten massieve latten zijn beschikbaar in verschillende breedtes en diktes, en in drie verschillende houtsoorten (ceder, padoek en ThermoWood).

‘Een toffe en zotte ervaring’ JAKOB DE RYNCK BEHAALT ROSKILLS 2014 ZILVEREN MEDAILLE OP EU Wat is EuroSkills? EuroSkills is het Europees kampioenschap voor beroepen en vakmanschap. Verschillende landenteams nemen het tegen elkaar op in heel diverse competities: van bloemschikken tot elektromechanica. Maar ook de beroepen uit de houtsector zijn er uiteraard goed vertegenwoordigd. De editie 2014 vond plaats in Rijsel (Frankrijk). EuroSkills is 3 dagen keihard werken, alleen de besten halen het. Zoals op de Olympische Spelen. Daarom worden er ook medailles uitgedeeld.

En wat hebben we ? vandaag geleerd van een goede

➽➽het belareng iding voorbe

n is een must

erke ➽➽foutloos w , ncentreerd blijven ➽➽altijd gecoonder stress en ook als je erken tijdsdruk moet w

JAKOB DE RYN

Wie is Jakob? Jakob De Rynck is 22. Hij is afkomstig uit Oostkamp, volgde eerst een houtopleiding aan het VTI Brugge en studeert nu fijnmeubelkunst aan het Institut Saint-Luc van Doornik. ‘In het begin had ik het niet gemakkelijk omdat ik niet zo goed Frans sprak. Maar ik heb hier al enorm veel opgestoken. In deze opleiding leren we de traditionele principes van de oude meubelkunst toepassen.’ Jakob is het 4e kind in een gezin van ... 14. ‘Opgroeien in een groot gezin heeft veel voordelen. Ik kan goed mijn plan trekken en ik heb geleerd dat je elkaar moet helpen en moet bijspringen waar nodig. In zo’n groot gezin moet er altijd wel iets gedaan worden. Er gebeurt altijd iets. Het resultaat is dat ik nog altijd niet goed kan stilzitten.’

Hoe behaal je een zilveren medaille? ‘De stress was enorm, het was op sommige momenten echt zot. We hadden 18 uur om een kastje te maken waarin je heel uiteenlopende technieken moest toepassen. Telkens 2,5 uur werken, korte pauze, terug aan het werk. Ondertussen was het rondom ons een drukte van jewelste, met publiek, tv-camera’s, ...’ ‘We hebben de opdracht op voorhand gekregen, we konden ons dus wel voorbereiden. Maar op het moment zelf ben ik toch geschrokken. Tijdens de finale gaat het er echt groots en serieus aan toe. We waren met een team van 3: een schrijnwerker, iemand aan de CNC-machine en ikzelf. We kenden elkaar niet zo goed, dus het kwam erop aan om goed en efficiënt samen te werken.’ Het resultaat mag er alleszins zijn. Met een zilveren medaille op zak behoor je als vakman echt tot de Europese top!

H OUTB OUW I N DE KIJKER

Bouwen met hout BOUWEN MET HOUT: DAT THEMA LOOPT ALS EEN RODE DRAAD DOORHEEN DIT NUMMER VAN HOUT VASTHOUDEN MAG!. SINDS EEUWEN WORDEN ER WONINGEN OPGETROKKEN UIT HOUT. IN HEEL WAT LANDEN IS HET ZELFS EEN VAN DE MEEST GEBRUIKTE BOUWMETHODES, DENK MAAR AAN DE SCANDINAVISCHE LANDEN, CANADA EN AMERIKA. DE TIJD VAN EXPERIMENTEREN IS DUS LANG VOORBIJ. BOUWEN MET HOUT IS MINSTENS EVEN DEGELIJK EN BETROUWBAAR ALS ‘TRADITIONEEL’ BOUWEN MET BAKSTEEN.

Waarom bouwen met hout?

ring

➽➽ snelle uitvoe -isolatie te ➽➽ goede warm tie waardoor je uc ➽➽ drogeoncoinnsg trsneller kan bewonen de w

eiliger dan

ak brandv ➽➽ va etselwerk traditioneel m

➽➽ duurzaam tie (minder truc ➽➽ lifuchndteercoinns g nodig)

Vier belangrijke constructiesystemen

1 HOUTSKELETBOUW Skeletbouw is een moderne techniek die steunt op een meer dan honderd jaar oude traditie uit de Verenigde Staten. Een houtskelet bestaat uit kepers die op vaste afstand van elkaar (40 tot 60 cm) verticaal geplaatst zijn en onderling verbonden worden door horizontaal bevestigde kepers van dezelfde doorsnede. Daartussen wordt isolatiemateriaal geplaatst. De binnenkant wordt meestal afgewerkt met OSB-platen en/of gipskartonplaten. Aan de buitenzijde wordt een water- en winddichte laag bevestigd. Voor de buitengevel bestaan er verschillende mogelijkheden: baksteen, steen of een houten buitenbetimmering. Houtskeletbouw is vandaag in België de meest gebruikte techniek voor houten woningen. Ze kunnen gemakkelijk geprefabriceerd worden en goed aangepast worden aan heel specifieke situaties. Bij houtskeletbouw is bovendien minder fundering nodig dan bij een traditionele constructie en er kunnen makkelijk wijzigingen aangebracht worden.

De Houtskeletbouwvereniging HSOB is in ons land een vurige pleitbezorger van deze snelle, energiezuinige en milieuvriendelijke bouwmethode. Het is dus zeker de moeite waard om hun website eens te bezoeken. Je vindt er leerrijke fiches en videofilmpjes, die heel makkelijk te gebruiken zijn in de klas.

➼ http://www.hsob.be/

2 HOUTSTAPELBOUW Ook wel logbouw genoemd. Vroeger gebeurde dit door het opeenstapelen van stukken rondhout (boomstammen) die ontschorst werden of grof vierkant gezaagd. De balken/stammen werden stuk per stuk op elkaar gelegd en kruisten elkaar via een halfhoutse verbinding. Vandaag wordt gebruik gemaakt van balken massief hout of van gelijmd/gelamelleerd hout. De meest gebruikte techniek is het horizontaal op elkaar plaatsen van balken, tot ze een muur van massief hout vormen met (in onze streken) een dikte van 5,6 tot 9 cm. Denk bijvoorbeeld maar aan het bouwsysteem van blokhutten en chalets.

â&#x17E;ź www.micasa.be

3 4 PALEN-BALKENSYSTEEM Het palen-balkensysteem is een houtbouwsysteem waarbij, zoals de naam al aangeeft, palen en balken aan elkaar verbonden worden. Hierdoor krijg je een open basisstructuur die de plankenvloeren, de tussenwanden en het dak draagt. De kracht van de structuur zit in de steunpunten, de balken en de palen. Belangrijk bij deze methode is dat de balken en palen goed gedimensioneerd zijn. In dit systeem kan je alles opbouwen met houtverbindingen, zoals de zwaluwstaartverbinding of pen- en gatverbinding.

HOUTBOUW MET MASSIEVE MEERLAAGSE HOUTPLATEN Een vrij nieuwe methode is het bouwen met kruiselings gelamelleerd massief hout, beter gekend als Cross Laminated Timber (CLT). De opbouw van de massieve meerlaagse houtplaten is vergelijkbaar met een multiplexplaat waar fineer met steeds wisselende draadrichting op elkaar wordt gelijmd. Dat geeft een zeer sterk en stabiel resultaat. De massieve meerlaagse platen worden opgebouwd uit latten/balken van 20 tot 50 mm dikte die in 3 tot 7 lagen kruiselings worden verlijmd (of genageld). Door zijn vormvastheid, sterkte en laag gewicht wordt deze methode vooral toegepast bij hoge gebouwen.

Zie ook Hout Vasthouden Mag! nummer 3 op pagina 24

SCHOOL@WORK VTI Lier duikt in de geschiedenis Noodwoning uit de Eerste Wereldoorlog Even terug in de tijd Om te beginnen: een korte geschiedenisles. Geen paniek: een héél korte geschiedenisles. Vorig jaar, 2014 remember, werd herdacht dat de Eerste Wereldoorlog 100 jaar geleden begonnen is. Je kon er niet naast kijken: kranten, tijdschriften, televisie, je struikelde bijna over de artikels over de oorlog. De ‘Groote Oorlog’ zorgde voor veel menselijk leed. Zo werden tijdens de doortocht van het Duitse leger bijna 65.000 woningen vernield. Ook de stad Lier ontsnapte niet aan de beschietingen en brandstichtingen.

De woningnood was hoog. Daarom besliste de regering om houten noodwoningen te bouwen en ter beschikking te stellen van de getroffen families. In heel Vlaanderen werden ongeveer 9000 huisjes gebouwd. Uiteindelijk bleken ze goed bestand tegen de tand des tijds, want sommige huisjes bleven bijna 50 jaar staan.

Reconstructie Om een steentje bij te dragen aan de herdenking van WO I beslisten de leerlingen van de houtafdeling (3e graad) van het VTI Lier om een reconstructie te maken van zo’n noodwoning. Een goede manier om

te laten zien in welke – moeilijke! – omstandigheden onze voorouders tijdens de oorlog moesten leven. Het resultaat was in de kerstperiode te zien op de Grote Markt. Het is geen perfecte kopie maar het ontwerp is wel gebaseerd op historische plannen en foto’s. Meer dan 4500 bezoekers kwamen een kijkje nemen, een groot succes dus. Aangezien de woning makkelijk demonteerbaar is, zal ze in de toekomt ook nog te zien zijn op andere plaatsen in de Kempen.

Drukte van jewelste DE VRAAG VAN DE KLEUTER- EN BASISSCHOOL VAN WONTERGEM WAS DUIDELIJK. KAN HET VTI DEINZE ONS HELPEN? WE WILLEN NAMELIJK OP ONZE SPEELPLAATS EEN KLEIN EN KNUS BIJGEBOUW PLAATSEN. ZO HEBBEN ONZE LEERLINGEN EEN EXTRA RUST- EN SPEELRUIMTE EN EEN (VOOR)LEESHOEK. VANEIGENS, ZEIDEN ZE IN DEINZE, WE BEGINNEN ER METEEN AAN. LEERKRACHTEN STEVEN COENE EN GEERT VAN COLEN LEIDEN HET HELE PROJECT IN GOEDE BANEN.

Wat zeggen de mannen die het moeten doen? Thibo, 5 BHK

Houtskeletbouw, natuurlijk Steven Coene: ‘We vinden het belangrijk dat onze leerlingen vertrouwd geraken met houtskeletbouw. Een van de grote voordelen is dat we de aanbouw hier op school kunnen maken volgens een prefabsysteem. Door enkele vijzen en spanvijzen te verwijderen kunnen we het hele skelet demonteren en verplaatsen. We werken het hier zo goed mogelijk af, zelfs de ramen worden geplaatst. Dan verhuizen we de onderdelen naar Wontergem. Hoe meer werk we hier kunnen doen, hoe beter. Op school hebben we ook alle machines en gereedschappen bij de hand. Bovendien winnen we tijd omdat we ons niet moeten verplaatsen.’

Samen sterker Het project loopt over verschillende jaren en verschillende klassen werken eraan mee. Vorig schooljaar hebben de leerlingen van 5BHK (nu 6 BHK dus) de eerste plan-

nen en schetsen getekend. Het gros van het werk gebeurt nu door 5BHK, maar ook 4BHK en 6 BHK komen graag een handje toesteken. Het moet vooruitgaan … Zonder de hulp van sponsors was het ook nooit gelukt. Voor het plaatmateriaal, de isolatie en de dakbedekking ging de school met succes aankloppen bij bedrijven.

Struikelsteen De grote struikelsteen in het project is dat de nieuwbouw verankerd moet worden aan een bestaande constructie. Dat betekent: meten, passen, meten en nog eens checken. Dat het skelet niet op locatie maar in het atelier op school in elkaar gestoken wordt, maakt de puzzel er alleen maar groter op. Alles moet perfect in elkaar passen. Spannend dus.

‘Het is heel leuk om aan dit project te werken omdat we nieuwe dingen leren en tegelijk iets bouwen dat ook nuttig is en later echt gebruikt zal worden. Het resultaat van ons werk heeft dus een praktisch nut.’

JELLE, 5 BHK ‘Het moeilijkste was de plaatsing van de OSB-platen. Dat is echt maatwerk. Het is heel moeilijk om alles mooi in elkaar te passen, het komt dan echt aan op elke millimeter.’

RUBEN, 5 BHK ‘Wat we met dit project geleerd hebben? Vooral nieuwe technieken om sneller en efficiënter te werken. Om de platen in de juiste vorm te zagen kan je alle hoeken beginnen berekenen, maar je kan ook handige hulpmiddelen gebruiken, zoals een leugenzwee of zwaaihaak. Dat kwam goed van pas tijdens dit project.’

B ED RI JF I N DE KIJKER

? G A D N É É P O N HUIS BOUWE

HET KAN MET HOUTSKELETBOUW! MACHIELS BUILDING SOLUTIONS BOUWT KANT-EN-KLARE HOU

TEN BOUWELEMENTEN

WAAROM DUREN DE MEESTE BOUWPROJECTEN LANGER DAN EEN JAAR, ALS HET OOK OP ENKELE WEKEN KAN? DAT VRAGEN ZE ZICH AF BIJ MACHIELS BUILDING SOLUTIONS (MBS). HET BEDRIJF PRODUCEERT KANT-EN-KLARE HOUTEN CONSTRUCTIE- EN GEVELELEMENTEN VOOR NIEUWBOUW, RENOVATIE, UITBREIDINGEN ÉN GROTE PROJECTEN. ‘VERLEDEN ZOMER HEBBEN WE OP TWEE MAANDEN TIJD EEN VOLLEDIGE SCHOOL GEBOUWD!’

Wat doet Machiels Building Solutions? General Manager Filip Vercauteren: ‘Wij maken houten constructie- en gevelelementen aan de hand van een geautomatiseerd productieproces. Met het tekenprogramma Vertex vertalen onze tekenaars het ontwerp van de architect in een 3D-weergave. Ook de productie wordt vanuit Vertex aangestuurd. De medewerkers zorgen voor de aanvoer van balken, maar het zagen, frezen en boren gebeurt volautomatisch. Alle constructiedelen – wanden, daken, gevelelementen – worden kant-en-klaar afgewerkt: inclusief isolatie, luchtdichting, leidingen en indien gewenst zelfs de gevelafwerking. Daardoor gaat het opbouwen van de elementen razendsnel. Reken op een dag voor een gemiddelde woning. Verleden zomer hebben we op twee maanden tijd een volledige school gebouwd!’

Kortom: houtskeletbouw is de toekomst? ‘Het is in elk geval de snelst groeiende alternatieve bouwtechniek in ons land. Toch kiest slechts een minderheid van de Belgen voor hout. Dat is vreemd, want wereldwijd woont 70 procent van de mensen in een houten woning. De reden dat wij zo verknocht zijn aan baksteen, is onze kleigrond. Bovendien is de bouw een conservatieve sector. Maar er komt een trendbreuk. Mensen vragen zich steeds meer af: waarom hebben we een jaar nodig om te bouwen als het ook op een paar weken kan?’

Wat voor jobs bieden jullie aan? ‘Dat loopt erg uiteen: verkopers die klanten begeleiden, architecten, ingenieurs, tekenaars, calculators en productiemedewerkers. Voor salesmensen is productkennis en commerciële feeling cruciaal. Voor de andere functies is technisch inzicht belangrijk. Daarom zoeken we goed opgeleide technici. Studenten zijn hier altijd welkom om stage te lopen.’

Is tijdswinst het grootste voordeel van houtskeletbouw? ‘Dat is een van de troeven. Een ander voordeel is het lage risico op fouten. Omdat we de gebouwschil in ons atelier vervaardigen, is de kans klein dat er iets fout loopt op de werf. De aannemers die onze woningen, gebouwen en gevelelementen monteren, hebben niet meer nodig dan een kraan om de elementen op hun plaats te zetten en een schroefmachine. Verder is hout CO2-neutraal en zeer geschikt voor het creëren van gezonde, dampopen en winddichte leefomgevingen. Bovendien kan je houten constructies makkelijk isoleren. En dat wordt steeds belangrijker.’

➼ www.machielsbuildingsolutions.be

Is houtskeletbouw goedkoper dan andere bouwtechnieken? ‘Je krijgt meer voor hetzelfde geld. Meer isolatie, een betere luchtdichtheid én een snellere uitvoeringstermijn. Daardoor bespaar je sowieso: want hoe sneller je een woning of gebouw in gebruik kan nemen, hoe minder je uitgeeft aan huur. En als we repetitief kunnen bouwen (meerdere woningen op één werf), daalt de prijs nog vanwege het schaalvoordeel.’

BEDRI JF I N DE KIJKER

IGNAS CEUPPENS

‘Ik kom met alle disciplines in aanraking’ Na zijn opleiding houttechnieken trok Ignas Ceuppens (25) naar Gent voor een bachelor in houttechnologie. Daarna begon hij bij MBS. ‘Als tekenaar kom ik met alle disciplines in aanraking, van de fundering tot en met het schrijnwerk. Ik zet de ontwerptekeningen met Vertex om naar 3D. Ik laad de grondplannen in, en bepaal de hoogtes op basis van doorsnedetekeningen. Zo kom ik tot een ruwe rudimentaire 3D-weergave die ik laat goedkeuren door de architect. Vervolgens definieer ik alle constructie-elementen. Achter elk element zit een gedetailleerde productietekening, inclusief bestanden voor het aansturen van de machines.’ Vertex is ook gekoppeld aan het aankoopprogramma, dat alle onderdelen automatisch bestelt. ‘Het voorbereidende werk voor een gemiddelde woning, van 2D-ontwerp tot productie, neemt één tot anderhalve week in beslag. Daarna controleer ik de plannen op leesbaarheid en blijf ik beschikbaar voor vragen van de medewerkers op de werkvloer,’ aldus Ignas.

‘Wij werken tot op de millimeter nauwkeurig’’ Ook Christoph Oldenburg (25) werkt als tekenaar bij MBS, al heeft hij een wat andere achtergrond dan eilandgenoot Ignas. ‘Ik was altijd geïnteresseerd in wetenschappelijk tekenen. Daarom ging ik architectuur studeren. Maar ik wilde vooral tekenen, niet per se architect worden. Dus ben ik na mijn bacheloropleiding meteen gaan werken. Via een van mijn kameraden kwam ik erachter dat ze bij MBS een tekenaar zochten. Daar moest ik niet lang over nadenken: houtskeletbouw is de toekomst! Maar het vergt een aanpassing: wij werken hier tot op de millimeter nauwkeurig, met oog voor het kleinste detail. Dat is atypisch voor de bouwwereld. Ook het oplossen van problemen vind ik enorm boeiend. Voor complexe verbindingen tussen constructie-elementen moeten we zelf de details uittekenen.’

CHRISTOPH OLDENBURG

FILIP VERCAUTEREN

Bouwknopen ontward BOUWEN MET HOUT ZIT IN DE LIFT. DEZE VORM VAN DUURZAAM BOUWEN IS BELANGRIJK ALS WE IN DE TOEKOMST DE KLIMAATDOELSTELLINGEN WILLEN HALEN. IN DIT MAGAZINE HEB JE WELLICHT GEMERKT DAT ER VERSCHILLENDE BOUWSYSTEMEN ZIJN EN VERSCHILLENDE MANIEREN VAN ENERGIEZUINIG BOUWEN (ZIE P. 8 EN 19). Energiezuinig bouwen betekent in de praktijk: goed isoleren. Maar hoe beter een huis geïsoleerd is, hoe makkelijker er problemen ontstaan met vocht en condens. Houtskeletelementen zijn door hun opbouw zeer goed te isoleren. Vandaar ook dat de verbindingen tussen deze elementen zeer goed moeten worden uitgevoerd om koudebruggen en luchtdichtheid te garanderen. Deze aansluitingen tussen verschillende bouwelementen noemen we ook bouwknopen. Daarover gaat het op de volgende bladzijden. Lees en knoop de bouwknopen in uw oren!

UIT DE KNOOP Alle bouwknopen in de houtskeletbouw beschrijven is onmogelijk. Daarom beperken we ons tot de drie belangrijkste (in de praktijk zal je zien dat je hierop verschillende varianten terugvindt):

1. de aansluiting met de fundering 2. de aansluiting tussen een buitenwand en een tussenvloer 3. de aansluiting van een buitenwand met een hellend dak We baseren ons hierbij op de informatie van de organisatie Passiefhuis Platform. Op hun website kan je terecht voor meer tekeningen, bouwknopen en informatie:

➼ www.passiefhuisplatform.be

S C HAVEN A AN JE KEN N IS

1. AANSLUITING MET DE FUNDERING.

PHP - technologiewijzer 2008-01

Bouwdetail in Passiefhuis standaard

houtskeletbouw

HB.01 Funderingsaansluiting 8

5 6

misch e h c s i t a W en? verankererankeren is

hv e Chemisc r om een stevig ie n e a Tw e een m maken. te g ngd in d n verme tie verbin e d r o w en ac vloeistoff n chemische re ard e e e a k n ie ih waar e mater d n e t a ontsta wordt.

1 4

De aanzet van een houtskelet moet minstens 20 cm boven het maaiveld liggen. Daarom wordt er eerst een opzet gemetst (1). Om te voorkomen dat die een koudebrug is, wordt een thermische onderbreking voorzien. Dit kan bijvoorbeeld door drukvaste thermisch isolerende blokken te gebruiken, of door een drukvaste isolerende laag te voorzien. Dat geldt ook voor de opzet waar de binnenmuren worden op bevestigd.

Constructiehout, LVL, Multiplex

Dekvloer

Zachte dampopen houtvezelplaat

Gewapende dekvloer

OSB-plaat

Gewapend beton

Afwerkingshout

Vloerafwerking

Drukvaste thermische isolatieplaat

Voegkit

Drukvast thermisch isolatieschuim

Aarde

Dampopen isolatiemateriaal

Luchtdichtingsfolie

Akoestisch isolatiemateriaal

Waterkering (EPDM of bitumen)

Drukvaste thermische onderbreking Zichtmetselwerk

PHP Technologiewijzer 2008

Op de opzet wordt een vochtwerende folie (2) in de lengte afgerold. Hierop wordt de vormvaste muurplaat (3) bevestigd met draadstangen (4), die chemisch verankerd worden in de betonplaat. De houtskeletbouw, opgebouwd uit I-liggers (5), wordt via de onderregel (6) op de muurplaat bevestigd. Aan de binnenzijde (7) van de wand wordt een luchtdichte en dampremmende laag aangebracht, in dit geval een OSB. De buitenzijde (8) wordt voorzien van een wind- en waterdicht laag (vb. zachte dampopen houtvezelplaat). Na de ruwbouwfase wordt de houtconstructie luchtdicht verbonden met de betonplaat via een speciale folie, die gekleefd wordt met een elastische blijvende lijm. Een pressurisatieproef (Blower Door Test) kan die luchtdichtheid nadien controleren. 1

â&#x17E;ź www.bouwdetails.be/pdf/TW_2008-01_HB.01.pdf

N E S S U T G IN IT U L S N A 2. A EEN BUITENWAND EN EEN TUSSENVLOER

7 8 9

4 3 13

ER ZIJN TWEE BELANGRIJKE OPBOUWMETHODES:

11 1

PLATFORM-METHODE

Bij de ‘balloon-methode’ komt de hoogte van de buitenwanden doorgaans overeen met de hoogte van de woning. De verdiepingsvloer zit tussen de buitenwanden die niet worden onderbroken.

➼ www.bouwdetails.be/pdf/TW_2008-06_HB.06.pdf

Er wordt vertrokken van een houtskeletwand die is opgetrokken tot net boven het binnenplafond (1). Eerst wordt de wachtfolie (2), die later de luchtdichtheid zal verzekeren, geplaatst. Op de wachtfolie wordt de muurplaat gemonteerd (3). De volgende handeling is het plaatsen van de twee randbalken (4). Deze randbalken dragen de last van de bovenstaande wand. De tussenruimte wordt opgevuld met isolatie. De balken (5) van de tussenvloer worden op de muurplaat gelegd. (Opgelet! De minimale voorgeschreven opleg moet gerespecteerd worden.) Bij lateien (vb. boven een raam) kan de binnenste randbalk verdubbeld worden en kunnen de balken hieraan bevestigd worden (in een balkschoen). Op de plaats waar de muur evenwijdig loopt met de I-ligger van de tussenvloer wordt de buitenste I-ligger in de wand geplaatst. Nadien wordt de OSB3 (= vochtwerende OSB) op de I-liggers geplaatst (6) en de wacht-/luchtdichtingsfolie over geklapt (7). Vervolgens wordt de volgende muurplaat op de luchdichtingsfolie bevestigd (8). Voor de folie en tegen de randbalk wordt isolatie geplaatst (9).

Bij de ‘platform-methode’ wordt het gebouw verdieping per verdieping opgebouwd waarbij de balklaag van de vloer een platform vormt voor de bouw van de volgende verdieping.

➼ www.bouwdetails.be/pdf/TW_2008-05_HB.05.pdf Het fundamentele verschil tussen deze twee systemen is dus de aansluiting tussen de buitenwanden en de tussenliggende vloeren. Omdat de platform-methode het meest gebruikt wordt in de houtskeletbouw staan we er langer bij stil. De principes van de opbouw van de balloon-methode zijn terug te vinden in de beschrijving van de opbouw van de aansluiting met een hellend dak.

Aan de buitenzijde wordt een wind- en waterdichte laag bevestigd (10). Meestal wordt hiervoor een zachte dampopen houtvezelplaat gebruikt. Het houtskelet wordt opgevuld met thermische isolatie. Dat kan zowel voorafgaand aan de plaatsing van het binnen- of buitenscherm gebeuren ofwel door het inblazen erna. OPGELET! Het vlak dat als ondergrond dient voor deze spouw, moet volledig luchtdicht zijn. De voegen tussen twee elementen moeten correct met elkaar verbonden zijn (tand en groef, afgeplakt, …). De dekvloer (12) wordt opgebouwd volgens de regels van de kunst. Wanneer een chape als dekvloer wordt gebruikt, wordt die niet geplaatst door de houtskeletbouwer. Aan de binnenzijde wordt gipskarton- of gipsvezelplaat (13) op de leidingspouw aangebracht. Soms wordt een dubbele laag plaatmateriaal gebruikt, wat een positief effect heeft op de luchtgeluidsisolatie en de brandweerstand. Ook in het plafond wordt boven het latwerk, om akoestische redenen, een laag isolatie geplaatst. Ten slotte wordt de buitengevelbekleding aangebracht. Dat kan zowel een gevelsteen zijn als een houten gevelbekleding.

➼ www.bouwdetails.be/pdf/TW_2008-06_HB.06.pdf

3. AANSLUITING VAN EEN BUITENWAND MET EEN HELLEND DAK

15 11 7

9 2

5 4

3 1 12 Er wordt vertrokken van een houtskeletwand (1) die opgetrokken is tot net onder de verdiepingshoogte. De tussenvloer/ roostering is opgebouwd volgens de ‘balloon-methode’. Eerst wordt de wachtfolie op de wand gekleefd (2). De leidingspouw wordt gebruikt om een dragende balk (3) in te plaatsen. De balkjes van de leidingspouw onderschoren de dragende balk die de volledige last van de vloer moet dragen. Op de dragende balk worden de I-liggers (4) geplaatst, die de tussenvloer vormen. (Opgelet! De minimale voorgeschreven opleg moet gerespecteerd worden.) Hierop wordt de vloerplaat (5) in OSB3 gemonteerd en daarna de wachtfolie omgeklapt. Een smalle strook OSB3 (6) zorgt voor de uitlijning. Op de wachtfolie wordt de muurplaat (7) verankerd waarop de afschotbalk wordt gemonteerd (8). De wachtfolie wordt net zoals onder de vloer op de afschotbalk gekleefd (9). Op de afschotbalk worden de I-liggers geplaatst die de dakconstructie vormen (10). Voor de bevestiging kunnen speciale balkschoenen worden gebruikt waarin de I-liggers rusten of men kan werken met verstijvingsklossen. Tussen de I-liggers worden klossen/kettingen (11) geplaatst om het knikken van de liggers te voorkomen. Aan de buitenzijde van de verticale wand wordt nog een wind- en waterdichte laag (12) aangebracht. Hiervoor wordt meestal een zachte dampopen houtvezelplaat gebruikt.

Een dakoversteek kan worden opgelost met een LVL-plaat (een plaat uit gelamelleerde (gelijklopende) fineerlagen), die op de I-liggers wordt geplaatst (13). (Opgelet! De door de fabrikant opgelegde verhouding tussen de opleg en de oversteek moet worden gerespecteerd.) Verder worden op de I-liggers uitvulkepers (14) geplaatst. De aansluiting van de dakoversteek en de buitenzijde van de verticale is een belangrijke plaats waar lucht in de dakconstructie kan infiltreren. Het is daarom zeer belangrijk om de voeg tussen beide af te kleven (15).

Nadien kan het dak verder opgebouwd worden door het plaatsen van het onderdak en de dakbedekking. De afwerking van de binnenzijde en de onderkant van het plafond is gelijklopend aan de opbouw beschreven in de platform-methode.

➼ www.bouwdetails.be/pdf/TW_2008-08_HB.08.pdf

ecologisch

ENERGIEZUINIG BOUWEN? ZO DOE JE DAT ... ENERGIEZUINIG BOUWEN IS DÉ TOEKOMST, ZONDER TWIJFEL. ENERGIEZUINIG BOUWEN KAN OP VELE MANIEREN. MAAR ZIE JIJ DOOR DE BOMEN HET BOS NOG? EN HOE ZIT HET IN VLAANDEREN: WAT ZIJN DE VERSCHILLENDE BOUWMETHODES? WAT IS ER ZO TYPEREND AAN PASSIEF BOUWEN? LEES MEE, WANT WIE WEET, ZET JIJ LATER OP EIGEN HOUTJE EEN HOUTSKELETBOUW VOOR EEN PASSIEFHUIS.

Door een Europese richtlijn moeten we vanaf 2021 bijna-energieneutrale (BEN) woningen bouwen. Dat komt volgens de Vlaamse overheid overeen met een energieprestatie van 30 (E-peil ≤ 30). Vandaag is een E-peil van ≤ 60 verplicht.

‘Het is uiteraard goed dat het E-peil stapsgewijs verstrengt, maar naast betere technieken die minder energie “verbruiken”, moeten we vooral “besparen”. Dat kan bijvoorbeeld met een passiefhuis: zo’n woning focust op maximaal isoleren en luchtdicht bouwen, waardoor je veel energie bespaart en bijna niet meer verwarmt. Enkel tijdens de koude dagen van het jaar heb je een verwarmingsinstallatie nodig, zoals een kleine radiator in de huiskamer of badkamer. Met het vermogen van een strijkijzer blijft een passiefhuis ‘s winters warm!’, zegt Bert Vanderwegen, technisch expert en docent van Passiefhuis-Platform vzw. De jaarlijkse netto-energiebehoefte voor verwarming is uiterst laag en blijft beperkt tot 15 kWh/m². Dat komt neer op 1,5 m3 of 1,5 liter stookolie per m2. Een passiefhuis kan je bouwen met tal van materialen en in België zijn er al heel wat mooie, gecertificeerde passiefwoningen in hout. ‘Hout geeft veel vrijheid, je kan er ecologisch mee bouwen en de muren zijn doorgaans minder dik omdat isolatie zoals minerale wol, houtvezel, vlas of cellulose in de muren zelf verwerkt is. Hout slaat bovendien weinig warmte op waardoor de woning snel opwarmt.’

In een nulenergiewoning gebruik je voor verwarming, warm water, ventilatie … meestal enkel nog hernieuwbare energie. Die koop je aan of produceer je zelf via bijvoorbeeld een warmtepomp, zonneboiler, zonnepanelen. Of je gaat uitkijken naar systemen die energie recupereren zoals een douchewarmtewisselaar, een warmtewisselaar op de luchtaanvoer van het ventilatiesysteem, enzovoort. Een weetje: hoe minder je verbruikt – stel dat je enkel het vermogen van een strijkijzer nodig hebt – hoe gemakkelijker je een nulenergiewoning verkrijgt!

Ten slotte het neusje van de zalm. Een energiepluswoning die meer energie produceert dan ze verbruikt. MEER INFO OP: ➼ www. passiefhuisplatform.be

k n a b l o o h c s van de er naar de werkvlo

‘Wat we hier doen, leer je op geen enkele school’ SLUISDEUREN, SPEELTUIGEN EN WANDELPROMENADES: JE KUNT HET ZO GEK NIET BEDENKEN OF HET WORDT GEMAAKT BIJ BILTERIJST IN WETTEREN. ZIJ VERWERKEN TROPISCH HARDHOUT TOT... NU JA, BIJNA ÁLLES. EN DAT GEBEURT MET MACHINES DIE JE IN GEEN ENKELE SCHOOL TEGENKOMT. Vijftien jaar geleden nam Joos Louage, samen met zijn zoon Jeroen, de zagerij over. Sinds 5 jaar is Jeroen zaakvoerder en heeft hij een team van 16 mensen in dienst, een goeie mix van jong en oud, met en zonder diploma. Jeroen: ‘Sowieso begint iedereen op proef met een interimcontract. Al na twee dagen weet ik welk vlees ik in de kuip heb. Kúnnen is vaak niet zo’n probleem, maar wíllen wel. Maar als je enthousiast bent en de juiste spirit hebt, lukt het zeker.’

Wie is uit het juiste hout gesneden? Iedereen is welkom’, legt Jeroen uit. ‘Een diploma is mooi meegenomen, maar hoeft niet. Enige vereisten zijn een technische achtergrond – je moet weten wat een cirkelzaag is – en vooral goesting om te werken.’ Voor de rest zorgt Jeroen. ‘Wat wij hier doen, leer je op geen enkele school. De vierzijdige schaaf van dit kaliber, de boomzaagmachine die er reusachtige stammen doorjaagt ... daar leer je op school niet mee werken. Daarom zorgen we voor heel wat interne opleiding, aangevuld met extra cursussen. En natuurlijk zit iedereen hier in een traject. Je begint met makkelijke taken om het bedrijf te leren kennen. Als je die onder de knie hebt, kun je doorgroeien.’

Even voorstellen zaakvoerder Jeroen (39) Studeerde

ingenieur bouwkunde

Werkt hier nu

15 jaar

Zijn tip voor starters: ‘Kijk wat verder

dan je neus lang is. Haal het beste uit jezelf door altijd de vraag te stellen: wat kan er beter? En hoe kan ik mezelf beter maken? Die spirit zien we graag bij iedereen die hier begint.’

Bilterijst in ‘t kort Wat? Verwerken van tropisch hardhout (o.m. azobe, bilinga en massaranduba) voor waterbouw, wegenbouw en tuinaanleg Projecten van A tot Z Dat wil

zeggen: stammen worden geïmporteerd vanuit Centraal Afrika en in de werkplaats gezaagd, geschaafd en eventueel bewerkt tot balken, bruggen, steigers, speeltuigen, sluisdeuren ...

Meest spannende project?

Bilterijst vernieuwt alle perrons in het station van Oostende; die worden vervangen door houten vloeren. Jeroen: ‘Een heel groot project dat vier jaar zal duren. Op elk perron komen 100 vloerpanelen, die allemaal uitgelijnd en op maat gezaagd moeten worden. De perrons liggen in boogvorm, dus dat wordt een hele uitdaging.’

Ook trots op: Tribune, trappen en wandelterras in Koksijde ■■ Promenade jachthaven van Gent ■■ Verhoogde wandelterrassen in Geraardsbergen ■■ Beweegbare brug in Wulpen ■■ De toeristentoren van Herentals ■■

Voor het betere booren freeswerk QUINTEN (30)

‘Lang leve de afwisseling!’ Studeerde

houtbewerking

Werkt hier nu

al 10 jaar

Uitdagend? ‘Het denkwerk en de verantwoordelijkheid die erbij komt kijken. Elke paal is anders en vraagt een andere aanpak. Dat maakt de job afwisselend.’ Na de uren? ‘Ik speel voetbal in vierde klasse. Ik heb hier mooie uren, van half acht tot half vijf en op vrijdag tot twaalf uur. Tijd genoeg om te trainen dus!’ Meest spannende project?

‘Vorig jaar maakten we de nieuwe sluis van de Waaslandhaven. Op zich een simpele constructie, maar het ging om balken van 40 cm breed en 6 m lang, die zware bewerkingen vroegen.’

‘Discipline, dedication & friendship’

Een ijzersterk duo aan de vierzijdige schaafmachine

JORBEN (22)

D VAN LUCAS BESTE VRIEN

‘We kennen elkaar sinds we 8 zijn en vormen een perfect team!’ Studeerde

houttechnieken, maar maakte zijn school niet af. Hij volgde enkele cursussen hout via VDAB en OCH.

Werkt hier nu

nog maar 3 maanden

En? ‘Leuk werk, maar soms zwaar. Vandaag

zijn we bezig met balken die gemakkelijk 150 kg wegen.’

Jorbens motto ‘Samen staan we sterk.

Lucas en ik zijn beste vrienden sinds we 8 zijn. Is er een probleem, dan komen we er samen wel uit.’

Leuk aan de job? ‘De vaste uren en het vaste werk. En na de job is er genoeg tijd voor andere dingen, zoals de chiro.’

LUCAS (23) D VAN BESTE VRIEN

JORBEN

‘Je moet voortdurend opletten met deze machine. Een foutje kan fataal zijn.’ Volgde een extra opleiding houtsnijkunde in avondschool Werkt hier nu

1,5 jaar

Samenwerken met je beste vriend? ‘Er was een collega te kort en ik

dacht: dit zou echt iets voor Jorben zijn, die op dat moment zonder werk zat. Ik heb mijn baas kunnen overtuigen en nu staan we hier elke dag samen.’

Grootste uitdaging? ‘Je moet voortdu-

rend opletten. Eén foutje en je verwondt je handen. Elke dag moeten we minstens één keer de messen vervangen, die zijn vlijmscherp.’

Zeg niet zomaar vierzijdige schaaf...

… tegen deze klepper met een doorvoeropening van 20 cm hoog en 30 cm breed. De machine heeft 5 hoofdassen en 2 hoekbewerkingen en kan zo in één beweging hout schaven en profileren. Op het geschaafde hout zijn de maattoleranties kleiner dan 1 mm.

Azobe Het is duurzaam en staat graag onder water Bilterijst werkt met verschillende soorten hardhout, hoofdzakelijk azobe uit Kameroen, Congo en Gabon. Dat is sterk, duurzaam hout dat nat moet staan, anders gaat het trekken en barsten. Als je ramen zou maken van azobe, springt je glas na twee uur kapot.

Azobe in cijfers 50 meter: zo hoog wordt een volwassen azobeboom. Azobe is een snelle groeier die ongeveer 1 tot 1,5 cm per jaar in diameter toeneemt. Een volwassen boom varieert in stamdiameter van 80 tot 150 cm.

16 meter: dat is de maximaal verkrijgbare stamlengte, voor gezaagd hout is dat 10 m. Dit heeft te maken met het transport en de capaciteit van de zaagmachines.

Alle 30 jaar

ANTOINE (40)

wordt er één azobeboom per hectare gekapt. Deze hoeveelheid is voldoende om aan de vraag van de wereldmarkt te voldoen en heeft als resultaat dat er meer azobe bijkomt dan dat er verdwijnt.

Studeerde

eerst in Afrika, volgde later een opleiding bij VDAB

Werkt hier nu

9 maanden

En? ‘Het is hier heel fijn werken. Ik ben blij, ik heb hier alles kunnen leren.’’ Multi-inzetbaar Antoine maakt antiparkeerpalen (de palen waar je met de auto best niet tegen rijdt). Zoals de meeste van zijn collega’s is hij multi-inzetbaar, hij kan aan elke machine bijspringen als dat nodig is.

O P L EI D I NG I N DE KIJKER

N I B E D J I J KEN

In the picture:

Zet je schrap voor een HOUTSKELETBO UWER aangename kennismaking VDAB organiseert binnenkort een opleiding houtskeletbouwer samen met Thomas More Hogeschool (bachelor bouw, Geel) en Kamp C (Centrum Duurzaam Bouwen en Wonen, Westerlo). Tijdens deze opleiding ontwerpen de studenten van de hogeschool een houtskeletwoning. Zij maken de plannen en stellen de meetstaat op. Ook de werfplanning ligt in hun handen.

DE B IN VDAB STAAT VOOR: BEROEPSOPLEIDING. DAT DE VLAAMSE DIENST VOOR ARBEIDSBEMIDDELING EN BEROEPSOPLEIDING EEN BELANGRIJKE ORGANISATIE IS OM JE, NA JE STUDIES, OP WEG TE HELPEN NAAR EEN JOB, LEES JE OP P. 28 VAN DIT MAGAZINE. DAT VDAB OOK OPLEIDINGEN AANBIEDT, IS MINDER BEKEND. EEN OVERZICHT IN VOGELVLUCHT.

➽➽ Al een job in de houtsector? Dan biedt VDAB oplei-

dingen op maat aan via je werkgever. Spreek je baas erover aan.

➽➽ Op bouwopleidingen.vdab.be vind je alle opleidingen

Hout en Bouw: plaatsen en luchtdicht aansluiten van buitenschrijnwerk, plaatsen en afwerken van geventileerde gevelsystemen, vervaardigen van opdekramen, bedienen en programmeren van de CNC-machine, certificaat voor het plaatsen van brandwerende deuren, leren werken met een kantenaanlijmmachine, ... en nog zoveel meer. Je werkgever kan via de site rechtstreeks contact opnemen met het juiste opleidingscentrum en je inschrijven voor een opleiding.

In het VDAB-opleidingscentrum Hout in Mechelen zorgen werkzoekenden voor de fabricage en assemblage van de houtskeletelementen. Later worden die elementen gemonteerd op de terreinen van Kamp C. Als bouwheer waken de mensen van Kamp C over het verloop van de opbouw.

➽➽ Een VDAB-werkzoekendenopleiding geeft een extra

duwtje in de rug. Je hebt je reeds ingeschreven via de VDAB-website of De Werkwinkel? Je bent actief op zoek naar werk maar je krijgt telkens het deksel op je neus? Je krijgt steeds weer te horen dat je net die houtbewerkingsmachine niet kent, waardoor je de job keer op keer mist? Met een werkzoekendenopleiding kan je een volledige houtopleiding volgen of bepaalde modules. Een voorbeeld: je kan wel ramen en deuren plaatsen, maar ze luchtdicht aanwerken lukt nog niet. Dan kan je terecht bij VDAB voor een opleiding luchtdicht plaatsen en aanwerken van buitenschrijnwerk.

➽➽ Je vindt de opleiding die je zoekt niet terug op de site? Laat je baas dan contact opnemen met een VDAB-Opleidingscentrum Hout in je buurt.

MEER INFO OP:

➼ www.vdab.be/jongeren en www.werkwinkel.be

‘WE MAKEN MENSEN BLIJ!’

HOUTSKELETBOUW IS DE SNELST GROEIENDE BOUWTECHNIEK IN ONS LAND, GOED VOOR 15 TOT 20 PROCENT VAN DE NIEUWE WONINGEN. MAAR WAT HOUDT HET BEROEP VAN HOUTSKELETBOUWER IN? WE VROEGEN HET AAN DE SPECIALISTEN VAN DE NOORDBOOM!

U I T H ET JU I S TE HO UT GES NEDE N De ploegchef:

‘Het zit in de details’ Ploegchef Alain Baguet (46) organiseert de werf en waakt erover dat zijn collega’s werken volgens de regels van de kunst. ‘Het zit in de details: de luchtdichte afwerking, de correcte plaatsing van isolatie en dampschermen, de aansluitingen van wanden met de ondergrond, … Naast een onmisbare dosis interesse moet je een goed technisch inzicht hebben, en vooral: weten waar de problemen zitten.’

De zaakvoerder:

‘Je leert het vak op de werf’ Bij De Noordboom werken 20 houtskeletbouwers, die de woningen opbouwen op de werf. Schrijnwerkers maken alle elementen klaar in het atelier, inclusief binnendeuren en trappen. Zaakvoerder Giovanni Buyssens: ‘Het plaatsen gaat enorm snel. Op twee weken tijd is de ruwbouw wind- en waterdicht. Al onze medewerkers hebben een basisopleiding in houtbewerking, maar leren het vak pas echt op de werf onder begeleiding van onze ploegchefs.’ Zelf is Giovanni ook gestart op de werf. ‘Later ben ik doorgegroeid tot ploegchef, projectleider en uiteindelijk zaakvoerder. In scholen is weinig kennis over houtskeletbouw. Daarom laten wij stagiairs één dag per week meedraaien. Dat is ideaal.’’

Toen Alain houtbewerking volgde in het KA te Oudenaarde, was houtskeletbouw nog niet zo bekend als vandaag. ‘Toch was ik toen al geïnteresseerd in deze bouwwijze, ik heb er zelfs mijn eindwerk over gemaakt. Alleen heeft het even geduurd voor ik bij een houtskeletbouwbedrijf kon beginnen. Maar sindsdien heb ik er geen dag spijt van gehad. Je komt voortdurend in aanraking met nieuwe technieken, de sfeer onder de collega’s is uitstekend én we maken mensen blij met hun nieuwe woning!’

De stagiair:

‘Niet te vlug denken dat het in orde is’

De medewerker:

‘Het is een zeer veelzijdige job, maar ook zwaar werk!’ Na zijn studies houtbewerking ontpopte Peter Claeys (37) zich bij een algemene schrijnwerker tot rasechte vakman. ‘Maar na 9,5 jaar had ik lang genoeg binnen gezeten, dus ging ik bij een bedrijf werken dat ramen, deuren en gipskartonnen wanden plaatste, tot ik drie jaar geleden bij De Noordboom kon starten. Houtskeletbouw was nieuw voor mij, maar de overstap verliep vlot. Ook dankzij mijn collega’s natuurlijk. Zij staan altijd klaar om te helpen. We werken met een ploeg van drie man en doen alles, van de vloerplaat tot en met de nok van het dak: ramen en deuren plaatsen, gevelbekleding, de dakdichting … Het is een zeer veelzijdige job, maar ook zwaar werk! Vooral het heffen is lastig, en het werken onder tijdsdruk.’

Dimas Omen (17) is een van de stagiairs. ‘Ik volg houtbewerking aan het KA Oudenaarde, maar een heel schooljaar lang werk ik één dag per week bij De Noordboom. Het werk is enorm afwisselend, waardoor je veel bijleert. Het is ook totaal anders dan op school. Daar leren we niks over houtskeletbouw. Maar ik voel me op mijn gemak hier. Ik werk tijdens de vakanties zelfs mee als jobstudent. Ook dat valt goed mee, maar je moet je hoofd er bijhouden, niet te vlug denken dat het in orde is. Bij de montage is er dikwijls geen centimeter speling.’

www.d

ZIE OOK:

enoord

boom.b

FIC HE HO UT SK EL ET BO UW ER

TOT OP DE GRAAT:

DE HOUTSKELETBOUWER ✔ Portret in een notendop

en letbouwelementen voor de woningen monteert zelfstandig houtske De houtskeletbouwer vervaardigt van utiliteitsbouw. n. Indien nodig maakt hij gebruik elektrische handgereedschappe en e tisch uma pne met stal mee ■■ Hij werkt nen, werktekeningen en houtbewerkingsmachines. van de benodigde materialen, plan len ame verz het bij n inne beg ■■ Zijn werkzaamheden ebouwd, het product -instructies. samengesteld, gemonteerd, opg hij de hele houtskeletbouw heeft ■■ Zijn job zit er pas op als d. heeft afgewerkt en gecontroleer ■■ che lijn behoort NIET tot het produceren aan een volautomatis n ente elem ouw letb tske hou : erator hout. ■■Opgelet er; dat gebeurt door de productieop takenpakket van de houtskeletbouw

■■

✔ Aan de slag

ren, monteren en vervangen ngs-)machines selecteren, controle erki tbew (hou de voor n ppe scha ■■ (Snij)gereed nes in- en omstellen ■■ (Houtbewerkings-)machi erkings)machines bewerken ■■ Onderdelen met (houtbew …) bewerken letbouw (schuren, beschermen, ■■ Elementen voor houtske en, nagelen, nieten, ann lijmen, samenvoegen, opsp ■■ Onderdelen vergaren (ver eren, …) schroeven, demontabel assembl f, …) en en materialen (intern, op de wer rdel nde tieo truc cons n, toffe ■■ Gronds transporteren g/vloeren, spanten/ n (grondregels, wanden, roosterin ■■ Houtskeletbouwelemente tsen gordingen, dakkapellen, …) plaa ng, …) poorten, veranda’s, gevelbekledi ren, deu en, ■■ Buitenschrijnwerk (ram plaatsen , …) plaatsen rmisch, akoestisch, brandwerend ■■ Isolatiematerialen (the plaatsen ■■ Lucht- en/of dampscherm

■■

✔ Niet vergeten kplek! Altijd een veilige en ordelijke wer ken ■■ Ook op hoogte veilig wer plannen ■■ Eigen werkzaamheden en materialen ■■ De voorraad grondstoffen , hoeveelheid, rten teko d, rhei (beschikbaa roleren cont kwaliteitsafwijkingen, …) voor de werkopdracht iden bere ■■ De grondstoffen voor paren, …) (uitsmetten, opdelen, aftekenen, (houtbewerkings) de ngen van ■■ De veiligheidsvoorzieni ren machines controle oud van de (houtbewerkings) ■■ Preventief basisonderh machines uitvoeren

■■

✔ Extra kwaliteiten ■■

■■ ■■ ■■

gevelvullende elementen Brengt voorzieningen, muur- en aan Werkt in teamverband eu, kwaliteit en welzijn Werkt met oog voor veiligheid, mili Werkt de houtskeletbouw af

Wat moet je als Eerste hulp bij afstuderen schoolverlater absolutamente weten? ALS DE SCHOOLPOORT EIND JUNI DEFINITIEF ACHTER JE DICHTVALT, GAAT ER EEN HELE NIEUWE WERELD VOOR JE OPEN. OP ZOEK NAAR EEN JOB. WEG UIT DE COMFORTZONE. WELKOM IN HET ECHTE LEVEN. ALS SCHOOLVERLATER KOM JE WILLENS NILLENS OOK IN CONTACT MET EEN AANTAL INSTANTIES WAAR JE MISSCHIEN NOG NOOIT VAN GEHOORD HEBT MAAR DIE HEEL KOSTBAAR ZULLEN ZIJN IN JE VERDERE PROFESSIONELE LEVEN. ‘HOUT VASTHOUDEN MAG!’ ZET DE BELANGRIJKSTE OP EEN RIJTJE.

Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) Als schoolverlater schrijf je je best in bij de VDAB. Je bent dan officieel werkzoekende. Wat zijn de voordelen? ■■

■■ ■■

■■

Je behoudt je sociale rechten (werkloosheid, ziekteverzekering, kinderbijslag, pensioen); Je krijgt vacatures op maat; Je kunt online je eigen dossier beheren (met lopende sollicitaties, cv, vacatures) in de rubriek ‘Mijn Loopbaan’; Je kunt de hulp inroepen van de VDAB-medewerkers om een gepaste job te zoeken; Je kunt onder bepaalde voorwaarden ook: ■■ in aanmerking komen voor bepaalde tewerkstellingsmaatregelen; ■■ genieten van een bijkomende VDAB-opleiding; ■■ bepaalde voordelen genieten bij het zoeken naar een job (vb. korting bij het gebruik van openbaar vervoer, ...); Je ontvangt een inschakelings- of werkloosheidsuitkering na de beroepsinschakelingstijd.

Zie ook p. 24: Daar leer je meer over de beroepsopleidingen die de VDAB aanbiedt.

➼ Meer info op www.vdab.be

Wat is de beroepsinschakelingstijd (BIT)? Als schoolverlater ontvang je niet onmiddellijk een werkloosheidsuitkering. Eerst doorloop je een beroepsinschakelingstijd. Om die te laten starten moet je ingeschreven zijn als werkzoekende bij de VDAB. Heb je na je beroepsinschakelingstijd nog geen werk gevonden, dan kun je een uitkering aanvragen via de uitbetalingsinstelling (vakbond of Hulpkas voor Werkloosheidsuitkeringen).

Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) De RVA is een overheidsinstelling die zich bezighoudt met de werkloosheidsverzekering. De werkloosheidsuitkering is, net zoals een ziekte- en invaliditeitsuitkering, een vervangingsinkomen. Heb je geen werk op het einde van je beroepsinschakelingstijd? Dan ontvang je een brief van de VDAB met een ingevuld attest. Dat is het bewijs dat je tijdens de BIT ingeschreven was als werkzoekende. Nu kan je naar je uitbetalingsinstelling (zie verder) stappen om je inschakelingsuitkering aan te vragen. De uitbetalingsinstelling zal je dossier opmaken en bij de RVA een uitkeringsaanvraag indienen. Je kunt niet rechtstreeks bij de RVA aankloppen.

➼ Meer info op www.rva.be

Ziekenfonds en kinderbijslag Zolang je studeert, ben je (tot je 25e) verzekerd door de ziekte- en invaliditeitsverzekering van je ouders. Dat blijft zo tijdens je BIT. Ga je werken of word je uitkeringsgerechtigd, dan zorg je zelf voor een aansluiting bij een ziekenfonds.

Wat is een ziekenfonds? Een ziekenfonds verzekert mensen tegen ziekte en ongeval. Als je bijvoorbeeld naar de dokter of de tandarts gaat, betaalt je ziekenfonds een gedeelte van de kosten terug. In België bestaan er zes ziekenfondsen:

➽➽Christelijke Mutualiteit: www.cm.be ➽➽Socialistische Mutualiteiten: www.socmut.be ➽➽Liberale Mutualiteit: www.lm.be ➽➽Onafhankelijke Ziekenfondsen: www.mloz.be ➽➽Neutrale Ziekenfondsen: www.neutraleziekenfondsen.be

➽➽Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering: www.caami-hziv.fgov.be

Uitbetalingsinstelling Om een werkloosheidsuitkering te ontvangen moet je je eerst aansluiten bij een uitbetalingsinstelling. Er zijn twee mogelijkheden: ■■

■■

Een vakbond, vakvereniging, werknemersvereniging, vakorganisatie of syndicaat: dat zijn allemaal namen voor een organisatie die de individuele en collectieve belangen behartigt van de aangesloten werknemers. Er zijn drie grote vakbonden in België: de liberale vakbond ACLVB, de christelijke vakbond ACV, en de socialistische vakbond ABVV. Je moet lidgeld betalen om je aan te sluiten bij een vakbond. De Hulpkas voor Werkloosheidsuitkeringen (HVW): voor wie niet aangesloten is bij een vakbond. Deze dienstverlening is gratis.

Wanneer je na je studies begint te werken (vast contract, interim, IBO of instapstage) bij een bedrijf uit de houtsector, heb je mogelijk recht op een premie. Contacteer ons gerust of vraag aan je bedrijf om ons te contacteren. ➼ Meer info op www.och-cfb.be/jong-26

E C O- LOG I SCH

W U O B T HOU N E E T E M T R A H N GROE

Op bezoek bij bio-ecologische houthandel Eurabo

Wat zijn hernieuwbare of bioecologische materialen? HOUTHANDEL EURABO (RONSE) IS AL JAREN EEN VAN DÉ VOORTREKKERS VAN HOUTBOUW IN ONS LAND. HET BEDRIJF LEVERT BIO-ECOLOGISCHE BOUWMATERIALEN AAN AANNEMERS, ANDERE HOUTHANDELS EN PARTICULIEREN. Het brede plaatje Eurabo begon ooit als schaverij van plankenvloeren, maar toen die markt in elkaar stuikte, richtte zaakvoerder Peter Suys zijn pijlen op de opkomende business van bio-ecologische houtbouw. Een schot in de roos. Sinds 2005 steeg de omzet van Eurabo van 640.000 euro tot meer dan 6 miljoen euro. ‘Wij bekijken het brede plaatje. Daarom zetten wij in op hernieuwbare grondstoffen.’

‘Het moet iets zijn dat groeit. Hout is het perfecte voorbeeld, maar ook vlas, katoen en hennep. Maar als je een volledige woning bouwt, moet je soms toegevingen doen: voor luchtdichtingsproducten en lijmen zijn er nog geen bio-ecologische alternatieven.’

Wat maakt hout zo’n geschikt bouwmateriaal?

Investeren in kennisoverdracht ‘Kennisoverdracht is cruciaal in dit vak. Onze klanten weten vaak niet welk materiaal ze nodig hebben en hoe ze het moeten gebruiken. Onze baliemedewerkers geven hen technisch advies. We organiseren elk jaar verschillende langer lopende opleidingen voor particulieren, aannemers en architecten. Ook in hoge en middelbare scholen geven we geregeld infosessies.’

Gezocht: leergierig personeel

‘Je kan dat niet alleen rationeel verklaren. Veel mensen hebben er een emotionele band mee: het is een warm product dat allerlei associaties oproept, zoals een boswandeling. Maar het heeft ook uitstekende technische eigenschappen: houten constructies zijn zeer makkelijk te isoleren, erg licht, en je kan er enorm snel mee bouwen. Labels zoals FSC en PEFC garanderen bovendien dat het hout afkomstig is uit duurzame bosbouw.’

Bie Vanderweeën, personeelsverantwoordelijke: ‘Ideaal is een ingenieursdiploma of een bachelor in de houttechnologie voor het personeel in de werkvoorbereiding en een houtopleiding in het secundair onderwijs voor de mensen in het atelier. Daarnaast moeten nieuwe werknemers ook overtuigd zijn van wat wij doen, en in staat zijn om snel zaken op te pikken. De belangrijkste taak van het onderwijs is dan ook dat je leert leren!’

Is tropisch hardhout een goede keuze?

➼ www.eurabo.be

‘Wij geven de voorkeur aan thermisch verduurzaamd Europees hout. Dat biedt twee voordelen. Ten eerste kan je dankzij de thermische behandeling hout gebruiken dat in principe niet geschikt is voor buiten. Ten tweede blijft de milieu-impact van het transport beperkt.’

HO(U)T SHOT HET IS roodachtig ■■zalmkleurit)g tot (kernhou

■■roomklhoeuutri)g tot

geel

(spint

HET KOMT UIT ika: het ■■Noordn-AvamnerCa nada en weste ng: in ki er de VS Opm worden pa ro Eu tes W e bomen de aangeplant der de naam on ld verhande ‘douglas’.

³ van 550 kg/m mieke massa lu op dosse vo e en ld m de am id ■■ een gem ak fraaie vl va en van het licht rf ne e onder invloed aad, grov en HET HEEFT ur le rk ■■ rechte dr ve te tinten nschap in rood ■■ de eige gen in d ir oe gr tbare zakken ordt verwijder ■■ goed zich t zorgvuldig w r wel veel hars ou aa th m , in en sp ng le rsga nodig als al ■■ weinig ha behandeling rduurzamings ■■ geen ve N/mm² ). sterkte van 89 2940 N (Janka ■■ een buig hardheid van rten n ee g in ht ic sr oo ng ■■ in de la aldhouts de hardste na Het is één van e am (natuurlijk matig duurza or is vo ut ig ho el rn vo ke is ge ■■Het I : >25 jaar sklasse III) en HET IS duurzaamheid termieten. II : 15-25 jaar or rlijke duuraantasting do r urzaam (natuu III : 10-15 jaa du et ni is t thou ■■Het spinid . IV : 5-10 jaar he sklasse V) am za V : < 5 jaar en; ttens en balk in planken, ba rd ee is al ci er 610 cm ■■ gecomm 425/490/550/ 245/305/365/ HET WORDT mm ■■ lengte: 55 /1 30 05/1 AANGEVOERD ■■ dikte: 26/32/52/65/80/1 m m 0 23 5/ 20 125/180mm en ■■ breedte: tellen ■■ turntoes erk zoals w jn ri gelamelleerde ch de ns m lij ite ■■ ge ■■ bu ZIE en en m ra , ng T di D R le O www.w OOK: HET W balken gevelbek … oodfor n ke te rs ve um.be hap GEBRUIKT deuren, dako ■■ gereedsc en er lo nv ke R an O pl al VO ia en er et at rk ■ tm ■ pa ■■ plaa n, en plafonds ties zoals dake ■■ wanden ■■ construc of er ne … jfi ni en (s ng roosteri ■■ meubels ) massief hout ■■ ladders houtsoorten st polyvalente ee m de n va is een ■■ Oregon he markt. op de Belgisc orming et weinig verv ; het is goed lijk drogen, m iets moeilijker et groeiringen van el ■■ gemakke ue an m n, ke ut er er bij ho m en HET LAAT ■■ machinaal goed bew wordt moeilijk De harsrijke delen kunn n ke er w be et n. H te . ZICH ar as ba kw el ijm verl et ve r, of bij hout m rvuilen. bruiken 5 mm of mee ve k er st el w hietpistool ge p sc n ha sc ee ed of n re re ge het oeven. Voorbo inderen. ijkeren en schr kans op splijten te verm ■■ goed sp de om aden wordt aanger

Orego

BRON: RICHTER, H.G., AND DALLWITZ, M.J. 2000 ONWARDS

STRALEN ■■ twee soorten, stralen met of zonder radiale harskanalen ■■ hoogte: 40-140 µm ■■ breedte: 7-14 µm (één cel breed) ■■ aantal: 6 tot 7 (soms 9)/mm ■■ geen rangschikking

HARSKANALEN VATEN ■■ diameter axiale harskanalen ■■ Geen vaten aanwezig, 40 tot 150 µm enkel tracheïden ■■ diameter radiale harskanalen (naaldhout) 15 tot 25 µm ■■ duidelijke harsgeur aanwezig ■■ hout voelt vettig aan door de harshoudende streepjes op het langsvlak

Volg

k o o b e c a F p o k o o tor uit de sec s w u ie n laatste ➽➽het n dige tips ere schole d n a ➽➽han it u en e project ➽➽leuk eer. el veel m e v n e ➽

➽

Wanted! Oproep!

Loopt er op jouw school een leuk project? Heb je plannen voor een geweldige GIP? Steek je samen met je medeleerlingen je houthanden uit de mouwen bij een hartverwarmend project in je buurt? Geef dan een seintje. Misschien komen we wel langs voor een reportage … Alle tips welkom op info@houtvasthouden.be

Wie waren de

winnaars van

Flore De Witte Joeri Saesen Timon Beke Bram Bax Siebe Salaets Gilles Pottier Pablo Dieleman s Robby Everaert Timmy Van Le nt

de vorige weds trijd?

VTI Roeselare TI Sint-Jansber g Maaseik VTI Izegem VITO Hoogstrat en VTI Ieper VTI Brugge VTI Brugge VTI Sint-Laure ntius Lokeren HoGent

Proficiat aan de winnaars! De vraag was: wa wordt de fuikm arvoor et woord kon je lez hode gebruikt? Het juiste an ten op blz. 14 (va De fuikmethode n vorig numm er wordt gebruik een trap te verd t om de treden ). van rijven..