Hout Vasthouden mag! Nummer 7

NUMMER 7

HOUTVASTHOUDEN MAG! IS HET MAGAZINE VOOR JONGEREN MET EEN HART VAN HOUT

SEPTEMBER 2015

GIPS MET GESCHIEDENIS -> pagina 6

WORD PISTOOLSPUITER IN 4 VRAGEN -> pagina 19

1

2

04

06

HO(u)T NEWS

SCHOOL@WORK

Houtsprokkels uit de houtsector

GIP’s met geschiedenis

13

15

10

11

TIPS VOOR GIPS

Opleiding in de kijker

In het VTI van Lier doen ze het zo ...

Muziekinstrumenten bouwer

19

24

Van de schoolbank Schaven aan naar de werkvloer je kennis

UIT HET JUISTE HOUT GESNEDEN

materiaal met een verhaal

Zelfstandig meubelmaker

Word pistoolspuiter in 4 vragen

Pistoolspuiten

Samengeperst hout

RUBRIEK » QUIAM

Hout Vasthouden mag! is een uitgave van

25 Bedrijf in de kijker

OCH OpleidingsCentrum Hout vzw Hof ter Vleest dreef 3, 1070 Brussel Tel.: 02 558 15 51 Fax: 02 558 15 89 info@och-cfb.be www.och-cfb.be

Piano’s bouwen en restaureren

29

31

Aan de slag

HO(u)T SHOT

Je imago maakt het verschil

Mahonie

Verantwoordelijke uitgever: Jeroen Doom Concept en realisatie: Link Inc, www.linkinc.be Redactie: Link Inc, www.linkinc.be Vormgeving: Zeppo, www.zeppo.be Fotografie: Sven van Baarle, Joke Van Mieghem, cmb (Puurs)

3

NEWS

HO(U)T

PROTOTYPE

Belgische primeur voor Victor Hortaschool Een fiets zonder één metalen vijs, zonder ijzeren spaken, geen gram metaal? Kan dat? Ja, en hij rijdt nog ook. Zes leerlingen van 5 Houtbewerking, onder begeleiding van hun leerkracht Geert Muylaert, uit de Victor Hortaschool van Evere hebben dit huzarenstukje op hun naam – 400 uren keihard werken maar ze mogen heel trots zijn op het resultaat. In de fiets zitten 133 onderdelen en drie verschillende houtsoorten verwerkt.

In september valt Eddy Planckaert het werelduurrecord en het snelheidsrecord op een houten fiets aan op de wielerbaan van Rochefort. Het snelheidsrecord staat momenteel op 18,11 kilometer per uur. Duimen maar voor Eddy …

Na afloop gaat de fiets onder de hamer. De opbrengst is voor een goed doel

Lunchen met marqueterie Marqueterie? Nooit van gehoord? Marqueterie is het prachtige kunstambacht om met fineer uit verschillende houtsoorten inlegwerk te maken. Sinds een jaar kunnen de leerlingen en leerkrachten van het VITO Hoogstraten zich inschrijven voor een opleiding marqueterie tijdens de middagpauze. Precisiewerk en niet voor ongeduldige zielen, maar het resultaat mag er zijn …

!

Wanted! Oproep

4

on leuk houtpr uw school ee ge di el Loopt er op jo n gew annen voor ee ject? Heb je pl medeleerlinje et samen m n GIP? Steek je ouwen bij ee nden uit de m at La t? gen je houtha ur je bu end project in en hartverwarm isschien kom M ! en ker wet … het ons dan ze rtage voor een repo we wel langs kom op Alle tips wel sthouden.be info@houtva

tweede leven voor afvalhout Met afvalhout kan je de mooiste dingen maken. Stoelen uit oude paletten, kasten uit gerecycleerde spaanplaat, een nieuw kader voor oude lades met een vintage-look, noem maar op.

In Molenbeek, een van de deelgemeenten van Brussel, loopt er een uniek project van de vzw Atelier Groot Eiland. Laaggeschoolden die een opleiding houtbewerking volgen, maken er nieuwe meubels met afvalhout.

Eigentijds design met een hart voor mens en milieu.

➼ www.ateliergrooteiland.be

12.000 deuren voor Saoedi-Arabië De afgelopen drie maanden heeft Theuma uit Bekkevoort 12.000 (t-w-a-a-l-fd-u-i-z-e-n-d, je leest het goed!) binnendeuren geproduceerd voor het King Abdullah Financial District (KAFD) in Riyad, de hoofdstad van Saoedi-Arabië.

Een monsterbestelling. In het gloednieuwe stadsdeel vind je financiële instellingen, winkels, hotels, sportfaciliteiten enzovoort.

Bart Wauters, CEO van Theuma, vertelt: ‘De deuren hebben een afwijkende deurdikte en zijn aan vier zijden voorzien van hoogwaardig kantenmateriaal.

Omdat het geen standaardconstructies en -bewerkingen zijn, hebben wij onze machines daarop ingesteld. Er is ook een strakke planning gevolgd om de grote hoeveelheid deuren op het juiste moment op de juiste plaats geleverd te krijgen.’ Een huzarenstukje …

Dus! Aandacht! Iedereen die in de toekomst in Riyad met de deur in huis valt: gelieve even aan het vakmanschap van de Theuma-vakmannen te denken ...

Ho[u]t Spots 11 tot 18 oktober 2015

Week van het Bos Een week lang bosgekke avonturen en activiteiten, een nieuw magazine, ideeën om op expeditietocht te gaan. Na deze week zie je eindelijk de bomen door het bos!

➼ www.weekvanhetbos.be

Atheneum Overpelt kiest voor kunst In de Abdij Herkenrode maakten de leerlingen van het atheneum van Overpelt een echt kunstwerk, ‘Paard met een hart’. Inspiratie vonden ze bij de Amerikaanse kunstenaar Alexander Calder. Eerst hebben de leerlingen van 4 Elektromechanica een tekening gemaakt. De leerlingen 5 Houtbewerking zorgden voor de eenhoorn, terwijl 5 Werktuigmachines de mechanische oplossing bracht. Voorlopig bestaat alleen het schaalmodel, dit jaar wordt het kunstwerk op ware grootte gemaakt.

PTI Eeklo pimpt een kanon Kunnen jullie een oud kanon restaureren? Die vraag kreeg de houtafdeling van het PTI uit Eeklo. En ja, hoor, in Eeklo schieten ze graag uit hun sloffen.

Normaal nemen ze dergelijke opdrachten niet aan, maar de leerlingen van het 7de jaar Industriële houtbewerking hadden wel zin in een uitdaging. Samen met hun leerkracht hebben ze het onderstel volledig hersteld of beter gezegd: helemaal opnieuw gemaakt. Praktisch alle werkzaamheden zijn met de CNC-machine uitgevoerd. Er is twee jaar aan gewerkt en het resultaat mag er zijn.

18 tot 22 oktober 2015

Prowood Prowood is een technologische houtvakbeurs, die al voor de vijfde maal plaatsheeft. Je vindt 150 exposanten uit alle takken van de houtnijverheid. Een speeltuin voor nieuwsgierige houtliefhebbers.

(Flanders Expo, Gent)

➼ www.prowood-fair.be 24 en 25 oktober 2015

Hout en Groen Wonen Groen, groener, groenst. Op Hout en Groen Wonen vind je alles over ecologisch bouwen, houtbouw, lage-energiewoningen, passiefbouw en gezond wonen. (Waagnatie, Antwerpen)

➼ www.houtengroenwonen.be 19 tot 22 november 2015

Hout en habitat Hout heeft vele gedaantes. Dat ontdek je hier. Alles is mogelijk: als het maar van hout is. (Antwerp Expo)

➼ www.houtenhabitat.be 18 tot 21 maart 2016

Bois & Habitat Tu aimes le bois? Super! Als je even de taalgrens wil oversteken, kan je naar deze infobeurs over het gebruik van hout in de bouw. (Namur Expo)

➼ www.bois-habitat.be

5

SCHOOL@WORK Gip’s met geschiedenis

6

JE DIPLOMA ONTVANGEN UIT HANDEN VAN DE PROVINCIEGOUVERNEUR VAN WEST-VLAANDEREN, EN DAT IN EEN GEBOUW WAAR NAPOLEON, DE RUSSISCHE TSAAR, DE DUITSE KAISER EN DE QUEEN VAN ENGELAND NOG GESLAPEN HEBBEN, HET IS NIET IEDEREEN GEGEVEN. DE AFGESTUDEERDEN VAN HET 7DE JAAR MEUBELRESTAURATIE VAN HET VTI IN BRUGGE WEL. EN DAAR IS EEN GOEDE REDEN VOOR. De gangen, de zalen en de koninklijke loge van de Gouverneursresidentie in Brugge staan vol oude meubelen.

‘Op de zolder en in de kelder staan er nog veel meer en een flink aantal verkeert in slechte staat’, geeft gouverneur Carl Decaluwé toe. ‘Daarom zijn we drie jaar geleden een samenwerking gestart met het VTI van Brugge. Wij geven de leerlingen de kans om te werken op echt historisch materiaal. Als tegenprestatie wordt het kunstpatrimonium van dit gebouw gered. Een echte win-win. Een dikke proficiat aan alle studenten!’

‘We werken nu drie jaar met de gouverneur samen’, legt John Dumarey uit. Hij is leraar meubelrestauratie en gangmaker van het GIP-project. ‘In oktober komen we een eerste keer naar hier om te kijken welke meubels kunnen aangepakt worden. Elke student mag er één kiezen. Tegen de kerstvakantie halen we die naar ons atelier op school. Daar kunnen ze acclimatiseren, want sommige komen van de zolder of de kelder en zijn vochtig.’

Na de vakantie begint het echte werk:

Stap 1: het opzoekwerk Het begint met een speurtocht naar de stijlkenmerken, de datering en de geschiedenis van het meubelstuk. Was het een pronkstuk of een gebruiksmeubel? Wat is de hedendaagse waarde? Elke leerling maakt een rapport.

Stap 2: de diagnose Wat is er mis met het meubel? Hoe kan het gerestaureerd worden? Daarbij passen we maximaal de richtlijnen van ECCO toe, de Europese federatie van restaurateurs, in English: the European Confederation of Conservator-Restorers’ Organisations – ECCO voor de vrienden dus.

Kort samengevat komen die richtlijnen hierop neer: zo weinig mogelijk veranderen aan de oorspronkelijke structuur van het meubel en zoveel mogelijk van het originele materiaal behouden.

Stap 3: het werk zelf Demonteren, verstevigen, opspannen, lijmen, politoeren, afwerken, enzovoort, enzovoort.

14 uur per week wordt er aan de GIP’s gewerkt. Maar op

het einde heeft iedereen een pronkstuk om trots op te zijn!

Die fierheid is helemaal terecht, vindt ook Jos Loridan, de directeur van het VTI: ‘Er wordt vaak gesproken over een tekort aan waardering voor het technisch of beroepsonderwijs. Dit project is een mooi voorbeeld hoe het wel kan.’

Waar kan je meubelrestauratie studeren? Vlaanderen telt twee scholen met een 7de jaar meubelrestauratie: het VTI Brugge en KSD Diest.

Meubelrestauratie meer dan houtwerk: ‘Wat we dit jaar oo k geleerd hebben: meubelrestauratie is meer dan houtwe rk alleen! Oude me ubels zijn vaak afgewerkt met kope r, marmer, bladgou d, schildpadschelp, ivoor, parelmoer of nog andere material en. Die moet je als restaurateur herken nen. Bovendien mo et je weten hoe ze opgekuist of verlijm d mogen worden. So ms hebben kasten of bureaus ook hele speciale sleutels en heb je enige kennis van metaalbewe rking nodig. Niet ied er een kan overal even goed in zijn, da arom hebben we elk aar regelmatig geholpen!’

Andrew en Damian

Met respect voor g eschiedenis

‘Een restaurateur herstelt met het gr ootst mogelijke re pect voor material sen en technieken uit de tijd waarin het meubel gemaakt is.

Daarom gebruiken we geen lijm van nu maar beenderlijm , of vislijm, net zoals vroeger. Politoer is een oplossing van schellak* in alcohol die een dunne film op het hout legt. Po litoeren doe je met een mooie, vloeiende beweging. Ga je slordig te werk da n kan het inbranden en mag je helemaa l opnieuw beginne n schuren.’

John (*schellak is een ha rsachtig afscheiding sproduct van sommige Aziatische bo omluizen en werd door kolonisatoren naar Europa meeg ebracht)

7

SC H OOL@ WORK

FREDERIK

Waarom?

Interesse in antiek.

Wat?

Waarom?

Na mijn stage in een restauratiebedrijf is mijn interesse in oude meubels alleen maar toegenomen.

Wat? Een Engelse George III-commode (tweede helft 18de eeuw), in dennenhout en afgewerkt met mahonie. Ze stond op zolder en was helemaal kromgetrokken. Ik heb ze uit elkaar gehaald, alles terug haaks gezet en helemaal herlijmd. Tot slot heb ik ze gepolitoerd en er een laagje was op gedaan, wat typisch Engels is omdat het klimaat er vochtiger is.

Net op tijd was ik klaar!

Toekomst?

Een bacheloropleiding Conservatie-Restauratie in Antwerpen.

Een neo-klassiek cylinderbureau (circa 1775), bekleed met mahonie en voorzien van heel wat ‘secreten’ (geheime ruimtes). Verbleekt door de zon, op verschillende plaatsen gebarsten en met geoxideerd koperwerk. Ik heb het bureau helemaal opgeschuurd, met beenderlijm alles opnieuw gelijmd, met baksteenpoeder de oorspronkelijke kleur hersteld en het koperwerk opgepoetst. Tot de laatste dag ben ik bezig geweest.

Toekomst?

Solliciteren bij een restauratiebedrijf.

GLENN

ANDREW Waarom?

Ik werk liever met mijn handen dan met machines en geschiedenis boeit me. Bij meubelrestauratie leer je ook om zeer geduldig en correct te werken.

Wat? Een vierdeurskast in barokstijl uit de streek van Lyon (eind 17de eeuw), in notelaar, een houtsoort die relatief snel aangetast wordt door houtworm. Ik heb ze haar stevigheid teruggegeven en ze volledig afgeschuurd met staalwol. Met een laagje boenwas blinkt ze als nieuw.

Toekomst?

Ik kan starten in het familiebedrijf als parketrestaurateur. Misschien begin ik in bijberoep ook als meubelrestaurateur.

8

N

SÉBASTIE

Waarom?

Iets oud in zijn oorspronkelijke staat herstellen geeft veel voldoening.

Wat? Een Franse secretaire à abattant (empirestijl, begin 19de eeuw), bekleed met mahonie. Hij was helemaal verbleekt door de zon, dus ik heb hem volledig geschuurd en gepolitoerd en het bronsbeslag gekuist.

Toekomst?

Voorlopig solliciteer ik als schrijnwerker, maar wie weet keer ik later terug naar het restaureerwerk.

WAAROM? Zowel handwerk als oude dingen spreken me aan.

Wat?

DAMIAN

Een vierdeurskast in renaissancestijl (vroege 17de eeuw) in Vlaamse eik. Een heel oud meubel, al zijn er later een aantal stukken bijgelijmd. In de kast zaten grote barsten en ze was heel wankel geworden. Een hele reeks ingrepen was nodig: nieuwe verbindingen en legbodems, een grotere poot (ook gedraaid in massieve eik) en een nieuwe laag boenwas.

WAAROM?

Toekomst?

Een attest 7de jaar vond ik heel belangrijk en houtwerk herstellen met de methodes en materialen van vroeger leek me interessant.

Ik mag starten op mijn stageplek, pianofabriek Maene (zie p 25).

Wat? Een salontafel Napoleon III (tweede helft 19de eeuw), gemaakt uit verschillende luxe-houtsoorten: een skelet van eik en linde, rondom palissander en fineer van wortelredwood. Afschuren, politoeren en verstevigen was absoluut nodig. Eén onderdeel was echt aan vervanging toe, gelukkig hebben we een stuk palissander uit die tijd gevonden. Ook de marmeren bovenplaat heb ik helemaal opgeschuurd en afgewerkt met een nieuw laagje witte was.

JARMO

Toekomst?

Druk aan het solliciteren.

9

SC H OOL@ WORK

Coole TIPS voor straffe GIP’s

In het VTI van Lier doen ze het zo ...

Niemand ontkomt eraan. In het 6de of 7de jaar moet je je GIP tot een goed einde brengen. Elke GIP is een avontuur met verrassingen en tegenslagen ... Achteraf blijkt dat het een ervaring is die je nooit zal vergeten. Welcome at het GIP-xPerience 2015!

De GIP: 7 feiten op een rij ➽➽In je GIP (Geïntegreerde Proef) toon je het beste van jezelf op verschillende domeinen:

technische kennis, handvaardigheid, creativiteit, professionalisme … Een GIP is dus een totaalproject en vakoverschrijdend.

➽➽De GIP lijkt op je eerste job: je moet over een lange periode zelfstandig een hele reeks taken tot een goed einde brengen.

➽➽De GIP is een jaarproject. Het eindresultaat is belangrijk, maar onderweg word je op het goede pad gezet, door je leerkracht én een professionele jury.

➽➽Trial & error: uit de fouten die je maakt, leer je eigenlijk het meest. Proberen, testen, experimenteren: daar komt het op aan.

➽➽Hoe vind je een goed project? Kijk rond, bezoek een houtbedrijf in je buurt, surf op YouTube, praat met vakmensen. En toets je ideeën dan af bij je leerkracht.

➽➽Eerst denken, dan doen. Maak een planning, een stappenplan, een timing. Dat vraagt even tijd, maar achteraf werk je veel efficiënter.

➽➽GIP-dossier: een omschrijving van de opdracht, de kwaliteitseisen, veiligheidsaspecten,

schetsen en schema’s, een kostprijsberekening, foto’s & filmpjes, de tussentijdse evaluatie (feedback en bijsturing) …

EEN VOORBEELD UIT

DE PRAKTIJK:

4 STAPPEN

8-hoekig gebouwtje te opdracht was om een De r.

Lie van I VT t he ar Over na t 7e jaar Bijzondere Een ideale klus voor he n. me vor n ge bo ge t maken me t project op in 4 fasen. leerlingen deelden he De . ies uct str con erk Schrijnw

anning g, voorbereiding en pl 1. Opdrachtbesprekin , afspraken met de ing ken ere ing, kostprijsb ethode, tim Kernwoorden: werkm ). ietekening (schaal 1/1 jury, research, construct

2. Uitvoering

afwerking), ring (van tekening tot

ng research, uitvoe Kernwoorden: verwerki en bijsturing tussentijdse evaluatie

3. Afsluitfase

aan de ‘officieel’ voorgesteld d en het project wordt ien ed ing e van rdt wo rag er bijd ssi de do Het t werkstuk en ie en jury bespreken he ect dir n, hte rac erk Le jury. g. elke individuele leerlin

4. Evaluatie

g klaar kernvraag: is de leerlin In de eindevaluatie is de beroepsleven?

10

voor het

O P L E I DI N G I N D E KI J K E R

!

IN K IE Z U M IT Z R IE H : R E D LEES VOORAL VER

MUZIEKINSTRUMENTENBOUWER SPEEL JE VEEL MUZIEK, BEN JE GEBOEID DOOR HOUTBEWERKING EN VAL JE VOOR DE SCHOONHEID VAN EEN HANDGEMAAKT INSTRUMENT? DAN IS EEN OPLEIDING MUZIEKINSTRUMENTENBOUW MISSCHIEN IETS VOOR JOU ‌ Om een goede muziekinstrumentenbouwer te worden zijn een goed gehoor, een fijne handvaardigheid, motivatie, zelfstandigheid en interesse voor muziekinstrumenten absoluut noodzakelijk. Maar om goed klinkende en bespeelbare muziekinstrumenten te bouwen heb je ook andere (technische) vaardigheden en een stevige muzikale achtergrond nodig.

De basistechnieken van (machinale) houtbewerking en van het handmatig technisch tekenen of van het tekenen met de computer zijn een must, net zoals een grote zin voor nauwkeurigheid.

Als muziekinstrumentenbouwer moet je dus een topspecialist en vakman zijn in verschillende domeinen.

11 11

OP L EI D I NG I N DE KIJKER

Waar kan je in Vlaanderen terecht voor een geschikte opleiding? ➼ International Lutherie School

➼ Centrum voor muziekinstrumen-

Voltijds dagonderwijs (secundair), dus niet voor volwassenen of vrije studenten.

Voltijds dagonderwijs (modulair) Het Centrum voor MuziekinstrumentenBouw (CMB) is een opleidings- en documentatiecentrum dat de kennis over het ambacht van instrumentenbouw wil verspreiden en bevorderen.

Het CMB ondersteunt en huisvest de opleiding muziekinstrumentenbouw van CVO-Rivierenland (Centrum voor Volwassenenonderwijs). Het is een van de grootste opleidingen voor instrumentenbouw in Europa. Wekelijks volgen zo’n 250 mensen er les, een derde van de cursisten komt uit het buitenland. Muziek spreekt alle talen …

Je leert hier oude strijkinstrumenten bouwen, maar ook elektrische gitaren. De mannen van Triggerfinger zouden hier hun ogen nogal de kost geven.

De opleiding bestaat al meer dan dertig jaar en heeft in die tijd een stevige internationale reputatie opgebouwd. Alle lesgevers zijn professionele bouwers met een eigen praktijk.

Antwerp ILSA (PTS Boom)

De Internationale Lutherie School te Antwerpen is een instrumentenbouwschool gevestigd in de Provinciale Technische Scholen te Boom. Zij biedt een van de beste opleidingen voor strijk- en tokkelinstrumenten in … Europa. Naast theoretische en praktische lessen worden er ook lezingen, concerten en workshops gehouden.

Je kan hier in twee richtingen terecht: de derde graad BSO muziekinstrumentenbouw en een specialisatiejaar BSO ‘restauratiemuziekinstrumenten’.

Interesse? Bekijk de website! ➼ www.ilsa.nu/Files/ILSA

tenbouw CMB (Puurs)

Voor meer info: ➼ www.cmbpuurs.be ➼ www.leonardo-guitar-research.com

12

➼ Conservatorium te Gent Hoger onderwijs, academische bachelor in de muziek (3 jaar), master in de muziek (3 + 2) In deze afstudeerrichting instrumentenbouw leer je strijkinstrumenten bouwen (lutherie) of historische klavierinstrumenten (bv. klavecimbel) of orgel. Je moet dus een keuze maken. De bouwpraktijk wordt geleidelijk verruimd tot historische instrumentenbouw in ruimere zin. Deze afstudeerrichting is uniek in Europa en onderhoudt nauwe contacten met instrumentenmusea in binnen- en buitenland.

Tijdens de masterjaren wordt aan experimentele instrumentenbouw gedaan en wordt aandacht besteed aan de conservatie en restauratie van instrumenten. Dit zijn disciplines met veel toekomstmogelijkheden. Ook musiceren heeft een belangrijke plaats in het curriculum; enerzijds leer je zelf instrumenten bespelen, anderzijds worden jouw zelfgebouwde instrumenten door musici getest, gewikt en gewogen.

Een muzikale vooropleiding en enige ervaring in instrumentenbouw zijn aangewezen. ➼ www.schoolofartsgent.be/nl/onderwijs/ opleidingen/instrumentenbouw

k n a b l o o h c van de s er naar de werkvlo

VORIG JAAR EEN ORIGINELE GIP, NU SUCCESVOL OP EIGEN BENEN

OP VAKANTIE IN AMERIKA VOND JONAS KINT INSPIRATIE VOOR EEN HEEL UNIEK HOUTPROJECT: EEN ZELFGEMAAKTE KANO. MET ZIJN GIP OOGSTTE HIJ VEEL BEWONDERING. NU RUNT HIJ ALS ZELFSTANDIGE DE EENMANSZAAK MAATMEUBELEN KINT. WAT ZIJN DE VALKUILEN EN DE VOORDELEN ALS JE ZELFSTANDIG MEUBELMAKER WORDT? JONAS KINT VERTELT

Een vakantie vol inspiratie

’t Zit in de kop

Bootje varen

Hoe kom je er in hemelsnaam bij om een houten kano te bouwen? Voor Jonas Kint was een vakantie de inspiratiebron. ‘In Amerika ontmoette ik iemand die met een zelfgebouwde kano aan het rondvaren was.

Blijkbaar zie je dat in de VS wel meer, van die zelfgemaakte boten. Het idee sprak me wel aan. Daarom heb ik later thuis wat meer opzoekingswerk gedaan en toen heb ik besloten er mijn GIP van te maken’, vertelt Jonas. Hij gebruikte nagenoeg het hele jaar lang de 15 praktijkuren om zijn eigen kano te bouwen. Een complexe klus waarvoor hij heel wat nieuwe technieken moest aanleren.

‘Er zat behoorlijk wat plooiwerk in de kano.

In het begin is het wat uitzoeken. Maar eens je het in de vingers hebt, loopt dat wel vlot. Verder heb ik verschillende mallen moeten maken voor de boogvormen en toch ook wel wat CNC-werk in het project moeten stoppen.’

De kano is een aaneenschakeling van zo’n 200 cederen latjes van 7 bij 20 mm. ‘Ceder bleek de ideale houtsoort, aangezien het licht en redelijk plooibaar is. Alle latjes zijn aan elkaar gelijmd en vervolgens opgeschuurd. Dat schuren heeft me veel tijd gekost. Tot slot heb ik de boot aan de binnenen buitenzijde afgewerkt met een epoxy.

Dat vormt een vlies waardoor de kano perfect waterdicht wordt.’ Het eindresultaat van die houtpuzzel is een 5 m lange kano.

Op zijn breedste punt meet hij 80 cm en hij is 43 cm diep. ‘De grote uitdaging waren de twee kopse kanten. De twee zijden moeten perfect op elkaar aansluiten. Wanneer dat niet zo is, heb je geen goede waterligging en zal de kano scheef varen.’

De boot is allesbehalve een ‘toonzaalmodel’. Hij is al meermaals te water gelaten.

‘Ik bewaar de boot hier nu op zolder. Dat is zowat de enige plaats waar we ruimte hebben om de 5 m lange kano droog te stallen.

Maar zo nu en dan komt hij nog eens naar beneden voor een tochtje. Verkopen? Nee, nooit! Daarvoor is er te veel werk in gekropen en zo’n zelfgemaakte kano is toch nog vrij uniek.’ Jonas krijgt voortdurend positieve reacties op zijn eindwerk. ‘Iedereen heeft wel interesse. Andere houtbewerkers zijn vooral benieuwd naar de techniek die erachter zit. De kano heeft zelfs al de regionale krant gehaald.’

13

Op eigen benen staan Zodra Jonas de deuren van het VTI SintLucas Menen achter zich had dichtgetrokken, kon hij aan de slag bij een bouwbedrijf.

Daar werkte hij ongeveer een jaar. Toch besloot hij onmiddellijk om na zijn werkuren ook als zelfstandige in bijberoep aan de slag te gaan. Sinds juli van dit jaar heeft Jonas de stap naar zelfstandige in hoofdberoep gezet. Waarom die keuze?

‘Er waren verschillende redenen. Ik vond het belangrijk om te weten hoe het is om voor een baas te werken en tegelijkertijd kennis op te doen over het beroepsleven.

Tijdens dat jaar heb ik ook een financiële buffer kunnen opbouwen om op eigen benen te gaan staan. Maar ik wilde vooral zelfstandige worden om m’n eigen baas te zijn. Ik ben niet iemand die van 8 tot 4 gaat werken en ik wil ook volledig betrokken zijn bij de projecten die ik uitvoer.’

Het afgelopen jaar bouwde Jonas al heel wat dressings, een keuken en totaalinrichtingen van kamers, tafels op maat of een tuinhuis.

14

‘Het werk dat zich aandient is heel divers.

Het leuke eraan is dat ik de kans krijg om iets volledig vanaf nul op te bouwen.

De klant komt bij je met een idee. Samen schetsen we dan een ontwerp. Als de klant daarover tevreden is, maak ik een offerte en vervolgens produceer en plaats ik het meubelstuk. Het geeft voldoening wanneer je zo’n traject hebt afgelegd.’

Mond-aan-mondreclame Bang voor de stap in het onbekende was Jonas niet. ‘Mijn vader is ook zelfstandig, als fietsenmaker. Hij had dus al de ervaring en ik heb van dichtbij meegemaakt wat het is om een zelfstandige te zijn. Mijn vader heeft me in het begin ook geholpen om mijn boekhouding op te zetten en om het financieel plan te schrijven.’

Jonas koos voor een start als eenmanszaak onder de naam ‘Maatmeubelen Kint’. En het bleek een vliegende start te zijn. ‘In het begin heb ik her en der rondverteld dat ik als zelfstandige in bijberoep aan de slag ging en openstond voor opdrachten. Die kwamen bij mondjesmaat binnen. Maar eenmaal je dingen gerealiseerd hebt en anderen die zien, dan komt er een versnelling in het verhaal. Vandaag is ik mijn orderboekje al gevuld tot januari 2016. Niet slecht, toch?’

Ervaring opdoen Als zelfstandig meubelmaker beginnen vraagt logistiek ook een hele organisatie.

Je hebt materiaal, materieel en ruimte nodig. ‘Ook daar had ik geluk met het beroep van m’n vader. Ik huur een deel van zijn atelier als werkplaats. Voor de opslag van het hout huur ik een andere ruimte en de machines heb ik geleidelijk aan gekocht: deels nieuw en deels tweedehands. Het is een beetje uitkienen wat fiscaal gezien de verstandigste keuze is. In die beslissingen kan ik voor het nodige advies rekenen op m’n vader en m’n boekhouder.’ Struikelblokken heeft Jonas tot hiertoe nog niet ervaren. ‘Als er één ding is, dan is het leren plannen. Als beginneling is het nog moeilijk om precies in te schatten hoe lang je op een project werkt. Die kennis komt pas met de ervaring.’

SC H AVEN A AN JE KEN N IS

Pistoolspuiten PISTOOLSPUITEN LEER JE NATUURLIJK NIET OP PAPIER, EN ZEKER NIET OP VIER BLADZIJDEN. TOCH WILLEN WE JULLIE MET ENKELE TIPS OP WEG HELPEN OM AAN DE SLAG TE GAAN MET EEN SPUITPISTOOL OF OM, ALS JE AL ERVARING HEBT, JE TECHNIEK NOG WAT TE VERBETEREN.

Ø

Ten eerste Wat is pistoolspuiten eigenlijk en waarvoor gebruik je het?

Pistoolspuiten is een techniek om een vloeistof (lak, beits, …) te verdelen over een ondergrond. Dat bijna ieder werkstuk in de houtsector zo’n afwerkingslaag nodig heeft, daar hoeven we jullie niet van te overtuigen.

Een spuitpistool vernevelt de vloeistof eerst, en transporteert ze dan naar het oppervlak van je werkstuk, waar deze nevel terug ineenvloeit en zo een afwerkingslaag vormt. Voor dit vernevelen bestaan er twee grote technieken:

1

Luchtverstuiving of conventionele verstuiving: Door toevoeging van perslucht wordt de vloeistof als het ware ‘kapotgeblazen’ tot een nevel.

EFFICIËNTIE KWALITEIT

+ ++

2 Materiaalverstuiving of Airless-verstuiving: Zoals de naam al zegt, komt hier geen lucht aan te pas. De vloeistof wordt onder hoge druk door een heel kleine opening geduwd en zo verneveld.

Denk bijvoorbeeld aan een tuinslang.

EFFICIËNTIE KWALITEIT

++ +

Deze technieken zijn in de loop der jaren bijgestuurd en verbeterd. Vaak worden beide technieken ook gecombineerd (Airmix) om een goed evenwicht te vinden tussen een kwalitatieve verneveling en een verneveling met weinig verlies.

Dit zijn meteen ook de belangrijkste redenen om je werkstuk af te werken met een spuitpistool: de kwaliteit van de afwerkingslaag en de efficiëntie waarmee dit gebeurt. Time is money, nietwaar!

15

SC H AVEN A AN JE KEN N IS

Ă˜ Over naar de praktijk Waar moet je op letten als je aan de slag gaat met een spuitpistool? Tips en trucs!

De voorbereiding is het halve werk. Een werkstuk moet eerst goed geschuurd, ontvet en ontstoft zijn voor je met het echte spuitwerk kan beginnen. Een afwerkingslaag zal foutjes in je voorbereiding alleen maar meer doen opvallen. Je kan dus maar beter secuur te werk gaan.

1

2

De lichtinval is heel belangrijk voor de beoordeling van je werk tijdens het spuiten. Een goede spuiter kijkt altijd als het ware in de laklaag om de kwaliteit van zijn werk en de laklaag (de dikte van de natte laag, de vloeiing, ...) te controleren.

De hoek en afstand van je pistool ten opzichte van je werkstuk. Het pistool hou je idealiter in beide richtingen haaks op je werkstuk. De afstand van je pistool tot je werkstuk hangt af van het type pistool, je product, je snelheid van spuiten, ‌ Het belangrijkste is dat de afstand zo gelijk mogelijk is.

GOEDE HOEK

GOEDE afstand

SLECHTE afstand

16

LICHTINVAL

SLECHTE HOEK

3

4

De snelheid waarmee je spuit is, net als de hoek en de afstand, van veel parameters afhankelijk. Met een Airless-pistool spuit je bijvoorbeeld veel sneller dan met een conventioneel pistool. Belangrijk is dat de snelheid zo constant mogelijk wordt gehouden om overal een gelijke laagdikte aan te brengen. Een hulpmiddeltje kan zijn om te tellen tijdens het spuiten.

De verschillende banen die je spuit, moeten elkaar 1/3 tot 1/2 van de straalbreedte overlappen. Zo bekom je een zo gelijkmatig mogelijke laagopbouw. Productleveranciers schrijven om deze reden ook wel eens een zogenaamde kruislaag voor waarbij dus bij twee opeenvolgende lagen de banen haaks op elkaar worden gespoten. Let hierbij ook op de eerste en laatste baan en het begin en einde van iedere baan. Die moeten steeds buiten je werkstuk vallen.

eid

snelh

GOEDE overlap

slechte overlap

buiten werkstuk

buiten werkstuk

GOEDE overlap

slechte overlap

binnen werkstuk

binnen werkstuk

17

SC H AVEN A AN JE KEN N IS 5

Ten slotte is de volgorde waarin je een heel werkstuk of een onderdeel afwerkt belangrijk. Zo vermijd je nevel op vlakken die al afgewerkt zijn. Een algemene regel hiervoor: het vlak dat je als eerste ziet, werk je best als laatste af. Bij een tafel of kast is dat bijvoorbeeld de bovenkant van het blad, bij een stoel de bovenzijde van de zitting en de rugleuning.

Last but not least:

oefening baart kunst!

2 3

1

4 5 eid!flegexzondheidsrisico’s in. Iedereen h d n o z e g e j n a a Denk k veiligheids- en n vernevelt, je die vloeistoffe tpistool houdt oo

s n spui drinkt. Maar al Werken met ee delijk. is beter niet op rn ve of stens even scha in its m be rming. Dat is he weet dat hij lak, sc be te is ju in, zonder de de adem je ze wel /P2) voor je aan rming (type A2 he sc be gs ! lin en water aste ademha ucten, dit is ge steeds aangep gedragen prod er at w Draag daarom or vo k oo ldt trouwens lijk slag gaat. Dit ge je draagt natuur spuitcabine) en en (e g vin ge m bril. aste werko een veiligheids k in een aangep ndschoenen en ha , Je werkt best oo en en ho sc ij, veiligheids aangepaste kled

18

WORD PISTOOLSPUITER IN VIER VRAGEN

TIJDENS JE HOUTOPLEIDING KOM JE NAUWELIJKS IN CONTACT MET OPPERVLAKTEBEHANDELINGSTECHNIEKEN. JAMMER, WANT DE JOB VAN PISTOOLSPUITER IS ABSOLUUT DE MOEITE. WIJ GINGEN OP BEZOEK BIJ MEUBELMAKERIJ ZEBRANO IN WILLEBROEK, WAAR ZAAKVOERDER JO DE BOECK EN PISTOOLSPUITER FABIAN DONS ONS EEN BLIK IN DE SPUITCABINE GUNDEN. ‘JE MOET FUNCTIONEREN ALS EEN ROBOT.’

1

WAT HOUDT HET WERK IN? Zebrano verzorgt de meest uiteenlopende interieuropdrachten, van de inrichting van een volledige villa tot de reparatie van een enkele stoel. Om het houten maatwerk mooi af te werken investeerde Zebrano in een grote spuitcabine waar ook een dertigtal kleinere schrijnwerkers uit de buurt hun keukens en meubels laten lakken. Dat maakt de job van pistoolspuiter Fabian erg divers.

Fabian: ‘Ik neem de goederen in ontvangst

en bespreek samen met de klant wat er moet gebeuren. Vervolgens begin ik met de voorbereiding. Ik schuur het materiaal op om de hechting te verbeteren en doe een visuele controle: soms moet ik krassen wegwerken of een stukje bijplamuren.’

Dan begint het spuitwerk. ‘Eerst breng ik een grondlaag aan, die de hechting verbetert en ervoor zorgt dat de ondergrond overal even sterk zuigt. De volgende dag, als het materiaal droog is, schuur ik het lichtjes op en breng ik de eindlaag aan. Het aanmaken van de lak is echt precisiewerk. Dat gaat over tienden van een gram. Eén liter volstaat voor ongeveer 4 m² lakwerk.’

Fabian runt de spuitcabine als zijn eigen zaak. ‘Als ik goedkopere producten vind, die kwalitatief even goed zijn, bestel ik die zelf.

Vroeger betaalden we 50 euro voor een doos schuurpapier. Nu zijn we overgeschakeld op een ander merk en betalen we nog maar de helft. Die vrijheid maakt mijn job extra boeiend.’

19

U I T H ET J U I S TE HO UT GES N EDE N

SAFETY FIRST!

2 IS HET EEN MOEILIJKE JOB? Fabian studeerde voor schrijnwerker-meubelmaker en leerde het vak van pistoolspuiter al doende. ‘Niet makkelijk. Je moet functioneren als een robot: altijd dezelfde baan aanhouden en op dezelfde afstand ten opzichte van het werkstuk. Maar ik heb veel ondersteuning gekregen vanuit het bedrijf en diverse infosessies van de leveranciers gevolgd. Over beitsen, hoogglans en speciale laktechnieken. Na vijf jaar beheers ik alle technieken. Nu wil ik vooral sneller worden.’

Opleiding is volgens Jo De Boeck maar het begin. ‘Je moet het vooral graag doen, met volle goesting. Het duurt maanden vooraleer je de spuittechniek onder de knie hebt. En vervolgens moet je blijven investeren in je kennis, want er komen constant nieuwe producten op de markt. Dat doe je alleen als de sfeer op het werk goed zit. Daar hechten wij dan ook zeer veel belang aan.’

gepistoolspuiter on t het beroep van da ns de ee l n aa we t n or pe Je ho k- en verfdam in schadelijke la je t er da is om te is rs nd ee zo bian. ‘Ten ee eens’, zegt Fa perslag bent. ‘Niet m agen we allerlei dr de ee ng. Ten tw ar zijn: da s al Zo een goede afzuigi s.’

M’ middelen of PB gs in rm he sc be soonlijke

sschoenen!

‘Draag veiligheid oel ontploffen’ Anders kan de b het risico op enen bestaat ‘Bij gewone scho een vonk eit waardoor er cit tri statische elek s wij Al ft. lo tp de boel on kan ontstaan en anciers er ev rfl ve ze van on de opslagruimte hoenketn we zelfs een sc bezoeken, moete citeit veilig t statische elektri ting dragen, zoda weg kan.’

Pak: handig

functies. d pak heeft twee ‘Een beschermen gen verf. te en rm ing besche Enerzijds je kled n je kleding men dat er stof va Anderzijds voorko terechtkomt.’ in de spuitcabine

d Masker: uiteraar

herming ng een extra besc ‘Naast de afzuigi n tijdje ee je s Al dampen. tegen schadelijke t dat rd wo n, aa st hebt ge in de spuitcabine de natuur.’ masker een twee

dé veiligste weg : n e n e o h sc d an H naar proper werk nuttig om vet- en zweet-

zijn zeer ‘Handschoenen ijden. Maar ze stukken te verm vlekken op werk gevoel hebt in je r de or dat je min zorgen er ook vo en prettig.’ niet iedereen ev vingers. Dat vindt

20

3 WAARUIT BESTAAT EEN SPUITCABINE? Zaakvoerder Jo somt de vijf belangrijkste elementen op.

➽➽ Goede afzuiging: ‘Onmisbaar om veilig en comfortabel te werken.

Wij hebben niet alleen een afzuigwand, maar ook een vloerafzuiging die dampen naar beneden wegtrekt.’

➽➽ Natuurlijke verlichting: ‘Verlichting die zoveel mogelijk het

daglicht benadert is onontbeerlijk om kwaliteit te leveren. Daarvoor gebruiken we neonlampen. Maar dan nog moet de pistoolspuiter een goede feeling hebben.’

➽➽ Grote droogkamer: ‘Lakken op basis van water moeten langer

drogen dan lakken op solventbasis. Maar wij laten sowieso al ons spuitwerk een nachtje drogen. Dan is het belangrijk dat je genoeg ruimte hebt.’

➽➽ Verfmenglabo: ‘Wij wegen al onze lakken manueel af op basis

van de kleursamenstelling. Is de kleur in orde, dan voegen we nog een verharder toe om de droogtijd te versnellen, en een verdunner om het product makkelijker te kunnen spuiten. Het menglabo is in steviger materiaal gebouwd, wegens het explosiegevaar.’

➽➽ Spuitpistool: ‘Wij gebruiken een spuitpistool met bovenbeker.

Er bestaan ook volautomatische systemen waarbij het spuitpistool rechtstreeks verbonden is met de verfvaten. Dat was voor ons minder interessant omdat wij regelmatig van kleur wisselen.’

21

U I T H ET J U I S TE HO UT GES N EDE N

4 WAT ZIJN DE GROOTSTE FOUTEN DIE JE KAN MAKEN? Kleine details kunnen uitmonden in de grootste blunders.

Fabian geeft vier aandachtspunten:

➽➽ Onvoldoende onderhoud: ‘Dat is vragen

om problemen. Stofzuig regelmatig en vervang de filters van de afzuiginstallatie op tijd. Zo vermijd je dat rondvliegende stofdeeltjes zich aan het lakwerk vasthechten.’

➽➽ Vettige handen: ‘Eet je ’s middags een

hamburger, was dan grondig je handen. Of draag handschoenen. Vetplekken op hout of MDF maken dat de lak slecht hecht en dat zie je.’

➽➽ Zweten: ‘Neem je werkstuk nooit vast met

zweethanden. Ook hier geldt: was je handen of draag handschoenen.’

➽➽ Slechte mengverhouding: ‘Volg de voorschriften van de verffabrikant nauwgezet op. En uiteraard mag je de verharder en verdunner niet vergeten.’

Nog meer tips en trucs lees je op p. 15

DIY – Pimp your rubbish Een origineel en creatief idee. Bij Zebrano weten ze goed dat je ook met afval mooie dingen kan maken. Zo ontstond de Cubo, een open kubus gemaakt uit afval van alle verschillende plaatmaterialen die Zebrano verwerkt. Maar ook een leuk én stapelbaar opbergmeubel, bijzettafeltje, krukje en nog zoveel meer. Een goede manier om de afvalkosten te beperken.

➼ www.facebook.com/cubobyzebrano Heb jij al ooit een leuke oplossing bedacht om de (hout)afvalberg te verkleinen, laat het ons zeker weten!

➼ info@houtvasthouden.be

22

FIC HE OP PE RV LA KT EB EH AN DE LA AR

: K R E W ’ IG K K A L V R E P P ‘O IN EXPERT R A A L E D N A H E B E T K A L V R E P P DE O ✔ Portret in een notendop geschikte producten en maakt

vooral in een atelier. Hij kiest de ervlaktebehandelaar ‘hout’ werkt

De opp (mengen, oproeren, …). ze, indien nodig, klaar voor gebruik opvullen van gebreken, schuren, en voert hij werken uit zoals het akk ervl opp de van g idin bere voor de Bij ontstoffen en ontvetten. ingslagen aan op ruw hout, gt afwerkingslagen en bescherm De oppervlaktebehandelaar bren rdelen … Hij brengt de producten nde belo meu ijnwerk-, interieur- of halfafgewerkte of afgewerkte schr pelt de stukken in een bad. manueel of machinaal aan, of dom voor opslag of transport. hermt de afgewerkte onderdelen De oppervlaktebehandelaar besc

■■

■■ ■■

■■

✔ Aan de slag

gen/aanmaken, …) de grondstoffen voor (kleuren men Bereidt tisch (hand)gereedschap Gebruikt elektrisch een pneuma in nes ermachi ■■ Stelt schuur- en poli …) n, schuren, ontstoffen, ontvetten, ulle (opv en voor ■■ Bereidt oppervlakk ■ aan d-, tussen- en afwerkingslaag ■■ Brengt manueel gron …) rs, rolle st, kwa , (borstel aktebehandeling in andelings)installatie voor oppervl beh akte ervl (opp de t ■■ Stel (spuiten, walsen, aan grond-, tussen- en afwerkingslaag ■■ Brengt machinaal de gieten) , polieren, …) ) de afwerkingslaag ((fijn)schuren ■■ Behandelt (tussentijds len sporteert grondstoffen en onderde ■■ Beschermt en tran behandelings-) akte ervl (opp de van uit oud sonderh ■■ Voert preventief basi installatie zorgvuldig op hines, installaties en gereedschap ■■ Reinigt en bergt mac

■■

■■

✔ Niet vergeten

lijk eert zijn werkplek veilig en orde ■■

■■ ■■ ■■ ■■

Organis mheden voor Plant en bereidt de eigen werkzaa , onderdelen, pen hap Selecteert (schuur)gereedsc n ucte prod en grondstoffen ffen en producten Controleert onderdelen, grondsto n werk eige Controleert de kwaliteit van zijn

✔ Extra kwaliteiten

t en oog voor veiligheid, milieu, kwalitei ■■

Heeft welzijn

23

materiaal met een verhaal

SAMENGEPERST HOUT Delignit® Panzerholz: samengeperst hout 2.0

ROXIwall and ROXIfloor: beton meets hout

Delignit® Panzerholz is een extreem hard multi-gelamineerd materiaal. Het is vervaardigd uit beuken fineer met synthetische harsen, geperst onder hoge druk met toevoeging van warmte. Het paneel combineert de voordelen van andere materialen. Het heeft een hardheid en mechanische sterkte die te vergelijken is met die van metaal. Anderzijds is het zeer gemakkelijk verwerkbaar, heeft het een laag gewicht en is de kostprijs laag. Het materiaal werd uitvoerig getest op inbraakweerstand. Er bestaat zelfs een kogelvrije variant!

ROXIwall betonnen panelen laten toe snel originele ruimtes te creëren. De panelen zijn gemaakt van hout en bedekt met een dunne laag micro- beton, die kan bewerkt worden met traditioneel houtgereedschap. ROXIwall is een decoratief paneel, geschikt voor zowel industriële als commerciële gebouwen en voor particuliere woningen. De grote panelen (ongeveer 3m² per paneel) kunnen gemakkelijk en snel grote oppervlakken bedekken.

➽➽Nominale dichtheid: 1,4 kg/dm³ ➽➽Maten: 2130 x 1000 mm ➽➽Diktes: van 4 tot 60 mm

Bois Moulé: hout in 3D Bois Moulé is een mengsel gemaakt voor 95 à 97 procent uit restafval van conifeer houtkrullen.

Die worden gemalen, gedroogd, gekalibreerd en vermengd met 3 tot 5 procent isocyanaat lijm (zonder formaldehyde). Het product wordt gevormd door compressie in een verwarmde metalen vorm.

Het is een duurzaam product want eenvoudig te recycleren. Het kan ook opnieuw worden vermalen en hergebruikt in andere samengeperste producten.

24

➽➽ Afmetingen: 1220 x 2470 mm tot 3000 mm ➽➽ Diktes: 21, 12, of 13 mm ➽➽ Basismateriaal: melamine spaanplaat of HDF hydro

ROXIfloor is een afgeleid product, geschikt voor vloeren in residentiële, commerciële en openbare ruimtes:

➽➽ Afmetingen: 1220 x 1220 mm ➽➽ Dikte: 12 mm ➽➽ Basismateriaal: melamine HDF ➽➽ Heeft een in elkaar grijpende groef

B ED RI JF IN DE KIJKER

N E N E W U O PIANO’S B N E R E R U A T S RE !

K R E W R E T E IM L IL M E R E T E HET B VAN BACH VIA MOZART TOT JOHN LENNON OF CHRIS MARTIN: DE PIANO IS NIET WEG TE DENKEN UIT DE GESCHIEDENIS VAN DE MUZIEK. EEN PIANO MAAK JE VAN HOUT, WIJ DUS NAAR HET WEST-VLAAMSE RUISELEDE, WAAR DE FAMILIE MAENE AL DRIE GENERATIES LANG KLAVECIMBELS, PIANOFORTES EN PIANO’S BOUWT EN RESTAUREERT.

25

BED RI JF I N DE KIJKER

Frederic is de jongste Maene in het bedrijf. Hij volgde zelf een houtopleiding en werkt graag aan oude, historische instrumenten. Hij leidt het atelier waar Thibault en Dries druk in de weer zijn, maar troont ons eerst door de toonzaal waar tientallen nieuwe of gerestaureerde instrumenten staan te blinken.

Terwijl we instrumenten uit vier eeuwen bekijken, vertelt Frederic ons wat Maene allemaal doet: ■■

■■

■■

■■

■■

■■

Piano’s van de beste merken verkopen (ooit al gehoord van Steinway?).

Van het eigen merk (Doutreligne) een designpiano ontwerpen die beter past in moderne, strakke interieurs.

In samenwerking met topmuzikanten onderzoek doen naar de ideale combinatie van oude technieken en nieuwe technologieën.

Oude en minder oude instrumenten herstellen en restaureren.

Oude, historische klavecimbels en pianofortes nabouwen voor conservatoria, concerten of cd-opnames.

Topinstrumenten verhuren aan alle grote concertgebouwen in België en ver daarbuiten.

■■

Wie werkt er allemaal bij pianobouwers?

■■

■■

■■

Een blik onder de euh … motorkap van de piano Een piano is net als een viool of een gitaar een snaarinstrument. Het geluid wordt veroorzaakt door de trillingen van de opgespannen snaren en wordt versterkt in een houten klankkast.

■■

■■

26

Het klavecimbel is de voorloper van de piano, uit de tijd van Bach en Mozart. Bij het indrukken van een toets wordt de snaar getokkeld door een pennetje, vergelijkbaar met een plectrum bij een gitaar.

Begin 18de eeuw introduceert men een nieuwe techniek: bij het indrukken van een toets slaat een

hamertje de snaar aan. Zo kan je hard en zacht spelen, wat bij een klavecimbel onmogelijk was. Bij de oudste pianofortes zijn de hamerkopjes bekleed met leder, bij de klassieke piano’s met vilt. Daardoor verbetert de klank sterk. Bij een buffetpiano of huiskamerpiano zijn de snaren verticaal gespannen, bij een vleugelpiano horizontaal.

Tegenwoordig kan je ook kiezen voor een digitale piano. Die zijn goedkoper en nemen minder plaats in.

Bovendien kan je spelen met een koptelefoon – dat vinden je huisgenoten of buren wellicht heel sympathiek!

Opmerkelijk: van de 1200 piano’s die Maene jaarlijks verkoopt is een derde digitaal!

■■

Meubelmakers: vertrekkende van het betere hout en een bouwplan, wordt er gezaagd, geschaafd, geplooid en geschuurd voor het maken van het perfecte pianomeubel.

Techniekers: van toetsen tot hamerkopjes en snaren, de afstelling van de mechaniek van een piano is specialistenwerk én millimeterwerk!

Stemmers: piano’s zijn heel gevoelig voor vocht- en temperatuurverschillen en moeten regelmatig opnieuw gestemd worden.

Transporteurs: een piano verhuizen doe je niet in een handomdraai!

Van stage tot job Ook Jarmo (zie p. 9) mocht zijn stage doen bij Maene. Hij politoerde enkele oude instrumenten voor de tentoonstelling ‘Piano & Co’ in het Gentse museum MIAT. Deze expo over 250 jaar Belgische piano-industrie loopt nog tot 25 oktober. www.miat.gent.be Wanneer je dit leest, is Jarmo al een tijdje aan het werk bij Maene. ‘Of een stagiair goed is, dat zie je van de eerste dag’, knipoogt Frederic.

THIBAULT (33 JAAR)

De finesses van het ambacht ‘Na mijn opleiding houtbewerking in het VTI in Roeselare trok ik naar Doornik voor een bijkomend jaar Ébénisterie – Meubelmaker, zeg maar. Niet dat ik zo goed Frans spreek, maar het was best boeiend en vaktermen leer je snel. Omdat ik niet onmiddellijk werk vond in het verlengde van mijn interesses heb ik eerst drie jaar in de horeca gewerkt. Toen kreeg ik een vacature bij Maene onder ogen en heb ik mijn kans gewaagd.

Hier kan ik met massief hout werken, dat is wat ik wilde doen.’

‘In het begin deed ik vooral het grote houtwerk: klankkasten, deksels en poten maken voor oude instrumenten die we nabouwen volgens de specifieke eisen van de pianist of klavecimbelspeler. Met wat inzicht en met een goed bouwplan moet iedereen een piano kunnen bouwen, dacht ik voor ik hier begon. Maar dat klopt niet. Pas na enkele jaren ontdek je de finesses van het ambacht. Want dat is het echt: een ambacht.

Vooral een grondige kennis van de verschillende houtsoorten is heel belangrijk. Wij gebruiken populier, esdoorn, beuk, eik, perelaar, notelaar en ook palissander, mahonie en fichte.’

‘Na enkele jaren kreeg ik de kans om me toe te leggen op het fijnere werk aan klavieren en klankborden. Ook dat heb ik moeten leren, want het gaat nu niet meer om millimeters maar om halve millimeters. Zoiets doe je alleen als je het graag doet.’

‘Neen, piano spelen kan ik niet’

27

B ED RI JF I N DE KIJKER

DRIES (27 JAAR)

Restauratie is handwerk ‘In het VTI in Brugge deed ik na mijn opleiding houttechnieken een 7de jaar meubelrestauratie. Daarna trok ik nog naar Doornik voor een extra opleiding houtsnijwerk. Tijdens dat laatste jaar mocht ik hier bij Maene stage doen. Dat was blijkbaar een voltreffer, want ik mocht onmiddellijk beginnen.’

‘Werken aan muziekinstrumenten vraagt nog meer precisie dan werken aan meubels, dat heb ik hier geleerd. Nu doe ik vooral restauraties en herstellingen van piano’s. Soms gaat het om barsten in het klankbord, soms om houtworm. Meestal zetten we het instrument eerst een tijdje in een droge ruimte.

Dan demonteren we het en bekijken we wat vernieuwd moet worden. Soms gaan we zelfs fineer afstomen en achteraf weer oplijmen. Stukken vervangen proberen we altijd te doen in dezelfde houtsoort, met dezelfde draadrichting en dezelfde densiteit. Oude instrumenten zijn altijd handgemaakt. Dat betekent dat geen enkele hoek volledig haaks is. Bijgevolg is de restauratie ook volledig handwerk. Een echt ambacht!’

‘We zijn een team dat goed op elkaar is ingespeeld, elk met zijn specialiteiten. Er moet bijvoorbeeld ook nog gepolitoerd en gespoten worden (zo’n 4 à 5 liter polyesterlak per piano!).’

‘Neen, piano spelen doe ik zelf niet, maar ik heb wel de kans gehad een concert bij te wonen op een piano die ik zelf gerestaureerd had. Dat was toch speciaal.’

28

AAN DE S L AG !

Je hebt

N E D N O C 7 SE 1,2,3,4,5,6,...7 ZO LANG DUURT HET OM EEN EERSTE INDRUK TE HEBBEN VAN IEMAND. ZEVEN SECONDEN IS NIET LANG. TOCH WORD JE ZO SNEL BEOORDEELD. HET GEBEURT ELKE DAG. IN OM HET EVEN WELKE SITUATIE. IN DE KLAS, OP CAFÉ, TIJDENS EEN FAMILIEFEEST … WE DOEN HET ALLEMAAL. WE BEOORDELEN MENSEN HEEL SNEL, NOG VÓÓR ZE HUN VERHAAL HEBBEN KUNNEN DOEN. DIE EERSTE INDRUK STEUNT OP 3 FACTOREN: ■■ ■■ ■■

Hoe zie je eruit? (Voorkomen) Hoe gedraag je je? (Attitude) Wat zeg je en hoe zeg je het? (Communicatie)

Je imago maakt het verschil Ook wanneer je solliciteert, is die eerste indruk cruciaal. Je verkoopt immers een product, jezelf, aan een mogelijke werkgever. Het eerste wat een werkgever opmerkt als je kennismaakt, is je voorkomen. Doe dus zeker een inspanning om er goed uit te zien en gepast gekleed te gaan, altijd in functie van het type job dat je zoekt. Het getuigt van respect voor je gesprekspartner, het geeft aan dat je je ‘wereld’ kent en het kan een aantal kwaliteiten (jouw geschiktheid voor de job) visueel vertalen. Wanneer iemand een slordig voorkomen heeft, denkt men al vlug dat hij of zij ook wel slordig werk zal afleveren.

Als je daarentegen verzorgd en gepast gekleed bent, kent men jou sneller positieve eigenschappen toe.

Krijg je een job alleen door je kledij? Natuurlijk niet. Daar is meer voor nodig. Maar het geeft je wel een belangrijke voorsprong op andere kandidaten met een gelijk(w)aardige bagage. Stel jezelf even in de plaats van een werkgever of recruiter. Als je twee geschikte kandidaten hebt, maar de ene maakt een veel betere indruk: wie denk je dat de job zal krijgen?

29

A A N D E SLAG

Tips 1

om een goede indruk te maken

ZORG DAT JE NETJES EN GEPAST GEKLEED BENT ‘Gepast’ wil zeggen: geschikt voor de functie waarvoor je solliciteert. Afhankelijk van wat gangbaar en aanvaardbaar is in een bepaald bedrijf en wat passend is voor het type functie waarvoor je solliciteert, mag je kledingstijl eerder casual zijn. Draag kledij waarin je je comfortabel voelt maar let op: teenslippers of je zwemshort zijn uit den boze. Doe op voorhand wat research naar het bedrijf en de gangbare dresscode.

Dat helpt je zeker al verder. In geval van twijfel ben je altijd beter wat overdressed dan underdressed.

2

WEES JE BEWUST VAN JE LICHAAMSTAAL Hoewel het heel normaal is dat je nerveus bent voor een jobinterview, zet je best een zelfzekere indruk neer. Niet vergeten: jij bent immers de geschikte kandidaat voor de functie. Let er daarom op dat je voldoende zelfvertrouwen uitstraalt: geef een stevige handdruk, loop en zit steeds rechtop, hou oogcontact met je gesprekspartner, …

Kortom, spreek met je lichaam dezelfde taal als met je woorden.

3

KIES JE WOORDEN ZORGVULDIG Je kan iets op verschillende manieren zeggen maar je moet ervoor zorgen dat je goed begrepen wordt. Gebruik daarom altijd actieve en positieve taal, ook al heb je iets minder positief te melden. Zorg ook voor voldoende kracht en variatie in je stemgebruik; je wil immers een actieve en enthousiaste indruk geven.

4

DENK AAN JE DIGITALE VOETAFDRUK Recruiters en werkgevers gaan steeds vaker kijken wat er over jou te vinden is op het web. Wees dus altijd alert voor wat je post op de sociale media. Men mag je dan wel op basis van je cv een geschikte of zelfs dé meest geschikte kandidaat vinden, als er op een van je profielen iets te lezen of te zien valt wat hen niet bevalt, gaat je sollicitatiebrief naar alle waarschijnlijkheid in de prullenmand. De gevolgen van een negatieve indruk zijn dus bepalend voor de verdere kansen die je krijgt.

Besluit?

Je kan je in 2015 - een tijd waarin er veel concurrentie is op de arbeidsmarkt - echt niet meer veroorloven om geen goede eerste indruk te maken.

Denk eraan … 1, 2, 3,

30

4, 5, 6

…7

HO(U)T SHOT HET KOMT UIT erika en Midden-Am ■■ Zuid-

HET IS lichtbruin en roodbruin tot nhout) er (k nd glanze

er (verwante) Daarnaast zijn n uit Afrika en te mahoniesoor li-mahonie of pe Azië, zoals sa . sipo-mahonie

t witgrijs geelachtig to (spinthout) HET HEEFT

HET IS

pen op 550 kg/m³ rf, brede stre ke massa van ie m lu vo e ne tot fijne ne ld fij de ig id at m m , ge n ad ■■ ee lichte kruisdra peld met , golvende of en in contact ■■ rechte oireerd of geap m te vergrijzen ge er s ijz m et so m r, t tie ntac kwar j nat hout in co nschap om bi en in ■■ de eige ru rb ve sing te 0 N/mm² koper of mes ulus van 1000 od m its ite tic as ■■ een el ringe werking atig) ■■ een ge 81 N/mm² (m ka). igsterkte van n 3560 N (Jan va id ■■ een bu he rd ha n ee g in ht langsric ■■ in de (natuurlijke is duurzaam I : >25 jaar Het kernhout sklasse II) II : 15-25 jaar duurzaamheid (natuurniet duurzaam r is jaa t 5 ou th III : 10-1 in sp et H heidsklasse V) IV : 5-10 jaar lijke duurzaam

Maho

V : < 5 jaar

HET WORDT AANGEVOERD

■■

HET WORDT OR GEBRUIKT VO

HET LAAT ZICH

voornamelijk

gekantrecht en

als fineer

chrijnwerk ■■ buitens werk binnenschrijn ■■ divers len ■■ meube r ee ■■ fin sbouw ■■ scheep

multiplex en , beeldhouw■■ draaik er ijw sn hout n kinstrumente ■■ muzie

■■

voor scheuer veel gevaar nd zo , en og kelijk dr snel en gemak t soms een ■■ matig g in m ken. Het geef zakelijk. or er rv rw ve ed ren en ve go od arom no machinaal manueel als herp snijgereedschap is da ■■ zowel Sc k. la rv pe wollig op erken rlijmen en afw ■■ goed ve

VATEN ■■ verspreidporig met neiging tot semiringporig ■■ alleenstaand en in kleine groepjes ■■ vatdiameter 25-100 µm, 80-180/mm² PARENCHYM apotracheaal in tangentiale banden dikwijls met tangentiale reeksen axiale gomgangen en marginaal parenchym Richter, H.G., and Dallwitz, M.J. 2000 onwards

nie ZIE

www.w OOK: oodfor um.be

STRALEN ■■ twee soorten, stralen met of zonder radiale harskanalen ■■ hoogte: 0,6 mm ■■ breedte: 15-100 µm ■■ aantal: 5-8 mm² ■■ etagebouw

31

e e m e o D en win

e g i l e b e i r k Van welkseis schellak diertje ig? afkomst

en tober sam llen in ok u z n e 1 g 0 n 10 erli oeveel le s op stand svraag: H Kom lang ? n e k e o z Schifting d be s Prowoo met de kla ! p ti extra voor een n orbehoude rwijs. de strijd is vo Deze wed gen uit het houton lin voor leer

‘Like’ onze Facebookpagina en stuur ons voor 1 januari 2016 een privébericht met jouw antwoorden.

De winnaars ontvangen een elektrische houtbewerkingstool.

Het antwoord en de winnaars vind je in het volgende nummer.

www.facebook.com/ HoutVasthoudenMag