Cardioloog-on-demand Opinie Wolter Paans, Hanzehogeschool Groningen

De duurzaamheid van e-health toepassingen: een broos en complex samenspel

Een dichter op pad ‘Nu ik kan zien hoeveel kilometer ik wandelend afleg, ben ik in een soort wedstrijd met mijzelf verwikkeld; een te gering aantal stappen ervaar ik als een nederlaag. Eens merkte ik halverwege een voettocht dat ik vergeten had het vernuftige apparaatje bij me te steken. Toen was het allemaal voor niks geweest’. Dit schrijft Jean Pierre Rawie op 10 april jongstleden in een van zijn vermakelijke wekelijkse columns in het Dagblad van het Noorden. Je kunt deze voorname dichter ook vrij gemakkelijk in de Groningse binnenstad tegen het lijf lopen. Hij meldt dat hij de stappenteller geschonken kreeg van ‘De Jonge Vrouw Die Over Mijn Welbevinden Waakt’. De heer Rawie wandelt wellicht dus ook niet alleen voor zichzelf, maar ook om het resultaat van zijn ‘flaneren’ - zoals hij de invulling om tot zijn conditionele resultaten te komen noemt - met een naaste te delen en zo ongetwijfeld daarmee diens waarderende reflecties te kunnen ontvangen.

En hier, in dit korte stukje tekst, schuilt nu precies de kern van het succes van een gezondheidondersteunende technologische adoptie door een burger. Het betreft de combinatie tussen een interne en een externe motivatie die gestimuleerd wordt door een non-invasief, veilig, relatief goedkoop, betrouwbaar en eenvoudig apparaatje. Maar is dit voldoende voor een man in wiens werk, naast de liefde, drank, vergankelijkheid en doodsverlangen terugkerende thema’s zijn? Houdt hij het vol? Ook als de nieuwigheid er wat van af is? En als zijn geliefde nu wel weet hoe vaak hij wekelijks de Martinitoren rondt? Of als het gure klimaat tegenzit? Uit de wetenschap weten we dat er een gerede kans bestaat dat de gemiddelde dichter dan toch de neiging heeft terug te vallen op thematiek uit eerder werk: ‘De dag wordt kort. Het loof verdort. Ik drink weêr port’ (J.P. Rawie, Het meisje en de dood, 1979).

eHypes In een eerdere editie van Huisartsen Service werd uitgelegd wat ‘Gartner’s Digital Health Hype Cycle’ 1 is. Kortgezegd: een jaaroverzicht van de mondiale aanstormende e-health toepassingen en van de applicaties die alweer zo’n beetje passé zijn. Hierbij de meest recente top vijf van veelbelovende e-health ontwikkelingen volgens Gartner in 2021.

Hyperautomation technology:

houdt zich bezig met de toepassing van kunstmatige intelligentie (KI) en machine learning (ML) om menselijke processen steeds meer (digitaal) te automatiseren. Het betreft een intelligente vorm van robotisering, waarbij zelflerende computers (‘avatars’) de resultaten van het eigen handelen voortdurend trachten te verbeteren. Babylon Health is een bekend Brits bedrijf dat zich hierop met name toelegt 2 .

Multi-experience technology:

verlaat het traditionele idee van een computer dat slechts een enkel interactiepunt (een beeldscherm) kent. Maar gaat uit van multi-sensorische en ‘multi-touchpoint-interfaces’. Dat wil zeggen dat meerdere interacterende biosensoren gekoppeld worden aan apparaten waarmee de resultaten aantrekkelijk worden gepresenteerd, zoals wearables en de representatie van (hoorbare, voelbare, zichtbare) resultaten op trackers, horloges, brilmonturen en tablets. Er zijn reeds veel relatief eenvoudige toepassingen op het internet hierover te vinden 3 Democratisation technology: is erop gericht om steeds meer mensen eenvoudiger digitaal vaardig te krijgen; de applicaties als het ware ‘klunsvaster’, intuïtiever en aantrekkelijker voor een breed publiek te maken, zonder dat langdradige, uitgebreide uitleg of training nodig is 4 . Human augmentation: is in dit kader het gebruik van technologie om iemands cognitieve en fysieke ervaringen te verbeteren waarmee bijvoorbeeld de motivatie om aan leefstijlverbetering te doen kan toenemen (virtuele 3D-technieken).

Transparency & traceability

technology: speelt in op de toe

nemende verantwoordelijkheid, aansprakelijkheid en complexiteit bij het veilig, inzichtelijk geordend, bruikbaar en vindbaar opslaan van de steeds groter wordende hoeveelheid gegevens van burgers (‘e-patient movement’).

eMonitoring Aanvullend op de belangrijke grote trends hierbij nog een klein aantal ontwikkelingen die ook voor gebruik door de patiënt zelf bedoeld zijn en in 2020-2021 als sterk opkomend gezien kunnen worden:

Haptic Tech of ‘kinesthetic

communication’: technologie die het tastgevoel door krachten, trillingen of bewegingen door de patiënt opnieuw laat beleven in bijvoorbeeld de revalidatiegeneeskunde. Bioimpedance Tech: is technologie die meet op welke wijze het lichaam elektrische stroom belemmert. Vet heeft een hoge soortelijke weerstand, bloed (sterke doorbloeding) een lagere; deze meting zegt iets over de persoonlijke lichaamssamenstelling met de erbij behorende conditionele factoren en verbetermogelijkheden. Fem Tech (Female technology): is technologie, specifiek gericht op de vrouw, zoals vruchtbaarheidsdiagnostiek, apps voor het bijhouden van menstruatiecycli en zwangerschapsmonitoring. Swallowable Tech: sensoren, zoals ‘Smart-Pills’, zijn oraal in te nemen capsules die zijn ontworpen om data te verzamelen in het tractus digestivus ten behoeve van (aanvullende) diagnostiek zoals lokale temperatuur- en zuurmetingen. Er zijn ook capsulevormige pillen (in een experimenteel stadium), die de reis door het lichaam fotograferen en filmen. Brede adoptie langzaam op gang De brede adoptie van de voornoemde e-health in de reguliere huisartsenpraktijk hangt van veel aspecten af. De in de literatuur meest genoemde beïnvloedende factoren zijn: • Mate van bekendheid (onbekendmaakt onbemind) • Kosten (dat wil zeggen onduidelijkheid wat vergoedingsmogelijkheden zijn bij verzekeraars) • Bruikbaarheid en gebruiksvriendelijkheid (de essentiële succes- en faalfactoren) • Betrouwbaarheid (vaak enkel getest op basis van ‘gezonde standaarden’) • Validiteit (eenmaal op de markt, na de experimentele fase, vaak redelijk goed inzichtelijk gemaakt) • Veiligheid (voor patiënten soms onduidelijk in specifieke situaties. ‘Kan dit samen met mijn pacemaker?’) • Compatibiliteit (intelligent aan elkaar gekoppelde technologische toepassingen bieden een bredere

‘De brede adoptie van de voornoemde e-health in de reguliere huisartsenpraktijk hangt van veel aspecten af’

diagnostische kracht vergeleken met de (bovengenoemde) toepassingen los van elkaar. Deze technologie kan dan ook kosteneffectiever ingezet worden)

Adviesdilemma Er kan een dilemma ontstaan als de introductie van een e-health toepassing via de patiënt plaatsvindt. In toenemende mate wordt technologie namelijk door de patient of zijn directe naaste aan de dokter voorgelegd: ‘Dokter, ik heb dit apparaatje op het internet gevonden, is zoiets geschikt voor mij?’. E-health gaat over het algemeen niet op recept en is overal vrij verkrijgbaar… Een verpleegkundig specialist of een POH die goed op de hoogte is van recente e-health ontwikkelingen kan wellicht een passend advies bieden. Maar helaas bestaat er nog niet zoiets als een repertorium voor eHealth en zal hoe dan ook een zoektocht naar informatie moeten plaatsvinden voordat echt goed geadviseerd kan worden. [De database IEEE (ieee. org) biedt overigens wel mogelijkheden om snel kennis te vinden over eHealth toepassingen].

Efficiëntie en effectiviteit Uit literatuur die de doelmatigheidskant van e-health beschouwt, komt naar voren dat de beoogde efficiëntie en effectiviteit over de langere termijn nu nog vaak tegenvalt. En als er eenmaal toch met het gebruik van bijvoorbeeld wearables begonnen is, om bijvoorbeeld diagnostische of conditionele redenen, of ten behoeve van gezondheidsmonitoring op afstand, hoeveel tijd moet je er als huisarts of POH per patiënt dan aan besteden om uiteindelijk bewezen gezondheidswinst uit de desbetreffende e-health toepassing te halen? De vraag is dus niet alleen of de patiënt het gebruik kan volhouden. Maar zeker ook of de arts, de verpleegkundig specialist en de POH dat kunnen.

Dr. Wolter Paans Lector Verpleegkundige Diagnostiek Hanzehogeschool, Groningen.

1) https://www.gartner.com/smarterwithgartner/gartner-top-10-strategic-technology-trends-for-2020/ & https://www. healthcare.digital/single-post/2019/01/12/ The-Digital-Health-Hype-Cycle-2019 2) https://www.babylonhealth.com 3) https://www.sciencedirect.com/science/ article/pii/S0033298415000278?casa_token=FssG8c4v5-UAAAAA:XgbgFK1O4WLqGdPLws6ej3xYCYIC6zMcJwHuBzI3h1gPYo6ZeIVywPgNH8vj2INItAmdAg29jA 4) Het boek ‘Publishing and Culture’ van John Baker, Donna Lee Brien, Jen Webb – 2019 (Cambrige Scholars), geeft een interessante inzage in de democratiseringsontwikkeling in dit kader.