ITALIJANSKO-SRPSKI REﾄ君IK
SKRAĆENICE (LE ABBREVIAZIONI) adj. – pridev adv. – prilog aug. – augmentativ autom. – automobilizam bot. – botanika conj. – veznik dim. – deminutiv excl. – uzvik f – ženski rod fam. – familijarno fig. – figurativno geogr. – geografski gram. – gramatika hem. – hemijski inv. – nepromenljivo iron. – ironično ist. – istorijski lik. – likovna umetnost m – muški rod mat. – matematički med. – medicinski muz. – muzički
n – srednji rod num. – broj onom. – onomatopeja pl. – množina pol. – politički p.p. – particip prošli p.pr. – particip prezenta pron. – zamenica prp. – predlog qcs. – qualcosa (nešto) qn. – qualcuno (neko) reg. – regionalno rfl. – povratni glagol šalj. – šaljivo teh. – tehnički trg. – trgovinski v. – vidi v – glagol zool. – zoološki žarg. – žargonski
A
a, A f ili m inv. slovo A a prp. (= ad, ispred reči koja počinje samoglasnikom); (predlog dativa, uvodi nepravi objekat) porto il libro a Marco nosim knjigu Marku; vado a Milano idem u Milano; a casa kod kuće; a mezzogiorno u ponoć; a piedi pešice; due volte al mese dva puta mesečno; torta al cioccolato torta od čokolade; comincio a studiare počinjem da učim; a poco a poco malo-pomalo; a uno a uno jedan po jedan; gonna a 10 euro suknja od 10 evra; a due chilometri dal centro na dva kilometra od centra abate m opat abbacchiare v tresti, mlatiti; oneraspoložiti; jeftino prodati abbagliante p. pr. i adj. zasenjujući, zaslepljujući; faro ~ (autom.) veliko svetlo abbagliare v zaslepiti, zablesnuti; ( fig.) opčiniti, zadiviti; prevariti abbaiare v lajati abba’ino m prozorče na krovu, potkrovlje abbandonare v napustiti, ostaviti || -arsi prepustiti se, odati se, predati se (nečemu); klonuti abbandono m napuštanje; ostavljanje; prepuštanje, opuštenost; zaborav; polet abbassamento m sniženje; opadanje abbassare v spustiti, sniziti, utišati abbasso adv. dole abbastanza adv. dovoljno, dosta; prilično ab’battere v oboriti, srušiti ( fig.) obeshrabriti, rastužiti abbattimento m potištenost, klonulost; obaranje abbattuto p. p. i adj. potišten, srušen, oboren abba’zia f opatija, manastir abbecedario m bukvar abbellire v (-isco, -isci) ulepšati, ukrasiti abbeverare v pojiti, napojiti abbeveratoio m pojilo, korito abbiccì m abeceda, azbuka
abitante abbiente adj. imućan abbigliamento m odeća; industrija odeće abbinamento m povezivanje, spajanje abbinare v spojiti, povezati abbindolamento m prevara abbindolare v prevariti, nasamariti abboccare v zagristi; uhvatiti se, nasesti abbonamento m pretplata, pretplatna karta abbonarsi v rfl. pretplatiti se abbonato m i f pretplatnik, -ica abbondante adj. obilan || abbondantemente adv. obilno abbondanza f obilje abbondare v obilovati; gli esempi abbondano primera ima mnogo abbordare v pristati lađom; prići, pristupiti (nekome) abborracciare v (s)petljati, smandrljati, uraditi na brzinu abbottonare v zakopčati abbozzare v skicirati, naznačiti abbozzo m skica, nacrt abbracciare v grliti, zagrliti; obuhvatiti || -arsi grliti se, zagrliti se abbraccio m zagrljaj abbreviare v skratiti abbreviazione f skraćenica abbronzare, -arsi v preplanuti, pocrneti abbronzato adj. preplanuo, pocrneo abbronzatura f preplanulost abbrustolire v (-isco, -isci) ispržiti, prepeći abbrutire v (-isco, -isci) iskvariti, izopačiti abbuffarsi v rfl. najesti se, prežderati se abbuono m popust aberrare v skrenuti; pogrešiti aberrazione f zabluda, skretanje; aberacija abete m jela abietto adj. prezren, podao; odvratan ‘abile adj. vešt; sposoban || abilmente adv. vešto, spretno abilità f veština, sposobnost abilitare v osposobiti abisso m ponor, ambis, bezdan, jaz; morska dubina abitante m i f stanovnik, -ica
A A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
A A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
abitare abitare v stanovati abitato m naselje, naseljeno mesto abitazione f stan ‘abito m odelo, haljina; prendere l’ ~ zakaluđeriti se abituale adj. običan, uobičajen || abitualmente adv. obično, po navici abituare v navići || -arsi navići se (a qcs. na nešto) abi’tudine f navika; prendere l’~ steći naviku abnegazione f samopregor, samoodricanje abolire v (-isco, -isci) ukinuti abolizione f ukidanje, abolicija abomi’nevole adj. gadan, odvratan abo’minio m gadost, prezir, sramota aborrire v (-isco, -isci) mrzeti, gnušati se (nečega) abortire v (-isco, -isci) pobaciti, abortirati aborto m pobačaj, abortus abrasione f grebanje, struganje; abrazija abrogare v ukinuti, opozvati abu’lia f bezvoljnost a’bulico adj. bezvoljan abusare v zloupotrebljavati (di qcs. nešto) abusivo adj. bespravan, nezakonit abuso m zloupotreba; fare ~ di qcs. zloupotrebljavati nešto a. C. (avanti Cristo) pre nove ere, pre Hrista acagiù m mahagonij acca f slovo “h”; non capisco un’~ ne shvatam baš ništa acca’demia f akademija; ~ di Belle Arti likovna akademija accadere v dogoditi se, desiti se accalappiacani m inv. šinter accalorarsi v rfl. ražestiti se, planuti accampamento m logor accampare v sabrati u logor; izneti, navesti || -arsi ulogoriti se accanimento m žestina, upornost accanirsi v rfl. pobesneti; zainatiti se, biti uporan accanito p. p. i adj. ljutit, besan; uporan, tvrdoglav || accanitamente adv. ljuto, uporno accanto 1. adv. blizu, naporedo, u susedstvu; 2. prp. ~ a, uz, kod, do, pored
accapigliarsi v rfl. počupati se accappatoio m ogrtač (za kupanje) accarezzare v pomilovati, pomaziti accasare v udomiti accasciamento m klonulost accasciarsi v rfl. stropoštati se; klonuti, malaksati accattabrighe m inv. kavgadžija, svađalica accattare v prosjačiti, moliti, tražiti accatto m prosjačenje accattonaggio m prosjačenje accattone m prosjak, skitnica accecare v oslepeti; zaslepiti ac’cedere v prići, pristupiti; dospeti; pristati accelerare v ubrzati accelarato 1. p. p. i adj. ubrzan. 2. m ubrzani voz; putnički voz accelerazione f ubrzanje ac’cendere v zapaliti, upaliti, uključiti accendino m upaljač accendi’sigaro m upaljač accennare v pomenuti; dati znak; naznačiti, nabaciti; osvrnuti se (a qcs. na nešto) accenno m znak; napomena, pomen, ukazivanje accentare v naglasiti, akcentovati accento m naglasak, akcent accentuare v naglasiti accerchiare v opkoliti accertamento m provera, utvrđivanje accertare v uveriti (nekoga); utvrditi, proveriti || -arsi uveriti se, osvedočiti se acceso p. p. i adj. upaljen; sjajan; oduševljen; colori accesi jarke boje acces’sibile adj. pristupačan, dostupan accesso m pristup, prilaz; (med.) napad acces’sorio 1. adj. sporedan, dodatni 2. m sporedna stvar; pl. pribor accetta f sekira accet’tabile adj. prihvatljiv accettare v primiti, prihvatiti; ~ i propri errori priznati sopstvene greške; ~ una sfida prihvatiti izazov; non si accettano assegni ne primamo čekove accettazione f prijem, primanje, prihvatanje acchiappare v uhvatiti, ščepati
acciacco m slabost, boljka, tegoba acciaie’ria f čeličana acciaio m čelik accidentale adj. slučajan; sporedan accidente m slučajnost, slučaj; nesreća; ništa, non si vede un ~ ne vidi se ni prst pred okom accidenti! excl. do đavola!, prokletstvo!; zamisli molim te! acciderba! excl. v. accidenti! ac’cidia f lenjost, bezvoljnost accidioso adj. bezvoljan, lenj, trom accigliarsi v rfl. namrgoditi se ac’cingersi v rfl. spremiti se (a qcs. na što) acciocché conj. da (bi), kako bi, neka acci’picchia! excl. v. accidenti ‘ acciuffare v ščepati, uhvatiti acciuga f sardelica, inćun acclamare v klicati; jednoglasno izabrati acclamazione f klicanje, ovacija; jednoglasna odluka ac’cludere v priložiti accoccolarsi v rfl. šćućuriti se accogliente adj. ugodan, privlačan, udoban accoglienza f doček, prijem ac’cogliere v dočekati, primiti, prihvatiti accoltellare v ubosti nožem, raniti nožem accomodamento m sporazum, nagodba accomodante adj. pomirljiv, prilagodljiv, popustljiv accomodare v urediti, popraviti; smestiti || -arsi sesti, smestiti se; si ac’comodi! accomodatevi! izvolite sesti; izvolite ući accompagnamento m pratnja; lettera d’~ propratno pismo accompagnare v pratiti, ispratiti accompagnatore m ( f -trice) pratilac accomunare v spojiti, povezati, udružiti acconciare v udesiti, urediti, pripremiti || -arsi doterati se, pripremiti se acconcio adj. podesan, prikladan, odgovarajući acconciatura f ukras (na glavi); frizura acconsentire v pristajati, dopustiti; chi
acerbità tace acconsente ćutanje je znak odobravanja accontentare v zadovoljiti acconto m predujam, akontacija accoppiare v združiti, spojiti || -arsi pariti se accorare v rastužiti accorato p. p. i adj. tužan, setan accorciamento m skraćenje, skraćivanje accorciare v skratiti accordare v složiti, udesiti || -arsi složiti se, dogovoriti se accordo m sporazum; saglasnost; akord; sono d’~ ! slažem se! ; andare d’~ con qcn. slagati se s nekim; mettersi d’~ dogovoriti se ac’corgersi v rfl. primetiti (di qcs. nešto) ac’correre v dotrčati accortezza f domišljatost accorto p. p. i adj. oprezan, domišljat, lukav accostamento m prilaz, približavanje, spoj accostare v približiti, primaknuti; (o lađi) pristati, pritvoriti (vrata, prozor) accovacciarsi v rfl. šćućuriti se accozzaglia f darmar, gomila; masa sveta ac’crescere v uvećati accreditamento m akreditacija, akreditovanje accreditare v potvrditi, potkrepiti; akreditovati, ovlastiti accucciarsi v rfl. skupiti se, šćućuriti se accudire v (-isco, -isci) starati se (a qcs. za nešto), baviti se (čime), negovati koga accumulare v nagomilati accumulazione f nagomilavanje, akumulacija; ~ primitiva prvobitna akumulacija accuratezza f pažnja, tačnost accurato adj. tačan, brižljiv || accuratamente adv. brižljivo, pažljivo accusa f optužba, tužba accusare v tužiti, optužiti; ispoljiti, pokazati; ~ ricevuta (kanc.) potvrditi prijem (pošiljke) accusato m ( f –a) optuženi(k) acerbità f oporost, nezrelost
A A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
A A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
acerbo acerbo adj. opor, oštar, kiseo; nezreo; bolan a’cerrimo v. acre ‘acero m javor aceto m sirće, ocat acidità f kiselost ‘acido 1. adj. kiseo. 2. m kiselina acme f vrhunac; (med.) najteža faza bolesti acqua f voda; ~ di Colonia kolonjska voda; fare ~ propuštati vodu; d’~ dolce slatkovodni; ~ in bocca nikom ni reči; in cattive acque u nevolji; prendere l’~ pokvasiti se, pokisnuti; pestare l’~ nel mortaio mlatiti praznu slamu; fare un buco nell’~ ne uspeti, ne postići cilj acquaforte f bakrorez acquario m akvarijum; Vodolija (znak zodijaka) acquata f pljusak acquatico adj. vodeni, koji živi u vodi acquattarsi v rfl. pritajiti se, prikriti se acquavite f rakija acquedotto m vodovod ‘acqueo adj. voden, vodnjikav acquerello m akvarel acquiescente adj. popustljiv, pomirljiv, koji pristaje acquiescenza f pristajanje, povlađivanje, popustljivost acquietare v umiriti acquirente m i f kupac, mušterija acquisire v (-isco, -isci) steći, pribaviti, usvojiti, prihvatiti acquisizione f nabavka, sticanje acquistare v kupiti, nabaviti acquisto m nabavka, kupovina; fare acquisti ići u kupovinu acquolina f vodica; mi viene l ~ in bocca ide mi voda na usta acquoso adj. voden, vodnjikav acre adj. opor; zajedijiv; a’cerrimo sup. žestok, ogorčen acri’monia f oporost, zajedljivost acuire v (-isco, -isci) oštriti, zaoštriti a’culeo m žaoka, trn, bodlja acume m oštroumlje, pronicljivost a’custico adj. zvučni, akustički acuto adj. šiljat, oštar; oštrouman || acutamente adv. oštro
10 ad prp. v. a (pred vokalom) adacquamento m navodnjavanje, zalivanje adagiare v položiti || -arsi smestiti se, pružiti se, leći adagio adv. polako; tiho adattabilità f prilagodljivost adattamento m prilagođavanje, adaptiranje; adaptacija adattare v prilagoditi, adaptirati || -arsi prilagoditi se, snaći se, navići se adatto adj. prikladan, podoban, odgovarajući addensamento m zgušnjavanje addensare v zgusnuti, nagomilati addentare v zagristi addentrarsi v rfl. ući, udubiti se, uneti se addestramento m obuka, vežba addestrare v uvežbati; obučavati, dresirati addetto 1. adj. dodeljen, koji pripada; vietato l’ingresso ai non addetti ai lavori zabranjen ulaz nezaposlenima 2. m ataše; ~ militare vojni ataše; ~ stampa ataše za štampu; ~ culturale kulturni ataše addietro adv. natrag; pre; anni ~ pre mnogo godina ad’dio 1. excl. zbogom! 2. m pozdrav, oproštaj addirittura adv. upravo; naprosto; čak; baš additare v pokazati (prstom) addizionare v sabirati, dodavati addizione f sabiranje addobbare v okititi, ukrasiti addobbo m ukras, dekoracija addolcire v (-isco, -isci) zasladiti addolorare v ražalostiti addomesticare v pripitomiti, ukrotiti; namestiti, lažirati; risultato addomesticato namešten rezultat; elezioni addomesticate lažirani izbori addormentare v uspavati || -arsi zaspati addossare v natovariti (nekome nešto), nametnuti addosso adv. na sebi, na telu; cosa mi metto ~? šta da obučem?; ho tutta la famiglia ~ cela porodica mi je na vratu; ~ a na
11 addottorarsi v rfl. doktorirati; diplomirati adeguare v prilagoditi || -arsi prilagoditi se adeguatezza f primerenost, prikladnost, adekvatnost adeguato p. p. i adj. shodan; odgovarajući; adekvatan || adeguatamente adv. prikladno, adekvatno a’dempiere v v. adempire adempire v (-isco, -isci) ispuniti, izvršiti aderente 1. adj. pripijen, tesan 2. m pristalica, sledbenik aderire v (-isco, -isci) lepiti se, pripiti se; pristati, pristupiti adescare v mamiti, namamiti adesione f prianjanje; pristanak, saglasnost; pristupanje adesivo adj. lepljiv; nastro ~ selotejp adesso adv. sada adirarsi v rfl. naljutiti se ‘adito m ulaz, pristup; dare ~ a qcs. omogućiti (nešto), pružiti povod (za nešto) adocchiare v opaziti, ugledati; merkati adolescente m mladić, adolescent; f devojka, šiparica adolescenza f adolescencija, pubertet adoperare v upotrebiti || -arsi nastojati, starati se, zalagati se adorare v obožavati adorazione f obožavanje adornare v iskititi, ukrasiti adottare v usvojiti, prihvatiti adottivo adj. usvojen; figlio ~ posinak, posvojče; figlia adottiva poćerka, posvojče adrenalina f adrenalin adri’atico 1. adj. jadranski. 2. (Mare) A~ m Jadransko more adulare v laskati, ulagivati se adulatore m ( f -trice) laskavac, ulizica adulazione f laskanje, ulagivanje a’dultera f preljubnica adul’terio m preljuba a’dultero m preljubnik adulto 1. adj. odrastao. 2. m odrasli adunanza f zbor, sastanak, skup adunare v sakupiti a’ereo 1. adj. vazdušni; avionski. 2. m avion
affezionare aeroplano m aeroplan, avion aeroporto m aerodrom afa f sparina, omorina af’fabile adj. ljubazan || affabilmente adv. ljubazno affabilità f ljubaznost affaccendato p. p. i adj. veoma zaposlen, zauzet affacciarsi v pomoliti se, izviriti, pojaviti se affamato p. p. i adj. gladan affannarsi v rfl. truditi se, naprezati se affanno m tuga, briga, zadihanost affare posao; stvar, predmet; uomo d’affari poslovan čovek; affari miei! to su moje stvari! ~ fatto! važi! u redu! affarone m dobar posao affascinante adj. dražestan, očaravajući, šarmantan affascinare v očarati, šarmirati, fascinirati affaticare v umoriti; dosaditi (nekome) || -arsi umoriti se; truditi se (oko nečega) affatto adv. sasvim; uopšte; niente ~ nikako, nipošto affermare v tvrditi; potvrdno odgovoriti, potvrditi || -arsi potvrditi se, afirmisati se, istaći se affermativo adj. potvrdan || affermativamente adv. potvrdno affermazione f tvrdnja; potvrda, afirmacija afferrare v uhvatiti, zgrabiti; shvatiti; čuti affettare1 v afektirati, neprirodno se držati affettare2 v iseći, rezati (na kriške) affettato1 p. p. i adj. usiljen, izveštačen, afektiran affettato2. 1. p. p. i adj. isečen (na kriške) 2. m narezak affettazione f izveštačenost, pretvaranje affettivo adj. osećajan, afektivan, emocionalan affetto m ljubav, nežnost, naklonost affettuoso adj. ljubazan, srdačan || affettuosamente adv. srdačno, s ljubavlju affezionare v pobuditi ljubav, privući || -arsi zavoleti (a qn. koga)
A A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
A A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
affezionato affezionato p. p. i adj. privržen, odan, vezan za nekoga affezione f ljubaznost, naklonost, odanost, privrženost; (med.) bolest affiancare v stati uz bok (qn. nekome); dodati; (fig,) podržavati affiatare v uskladiti, složiti, uigrati; una coppia affiatata složan, uigran par affi’dabile adj. pouzdan affidabilità f pouzdanost affidamento m poverenje; dare ~ biti pouzdan; fare ~ su qn. uzdati se u nekoga affidare v poveriti || -arsi pouzdati se (a qn. u nekoga) affievolire v (-isco, -isci) oslabiti af’figgere v prikačiti, izvesiti; ~ gli occhi uperiti pogled affilare v brusiti, oštriti affilato adj. oštar, mršav, tanak affilatura f oštrenje, brušenje, oštrina affiliare v upisati, učlaniti; usvojiti affiliazione f učlanjenje, pridruživanje, usvajanje affinamento m prečišćavanje; izoštravanje affinare v prečistiti, profiniti, usavršiti; izoštriti affinché conj. da, neka, kako bi affine adj. srodan; sličan affinità f srodnost, sličnost; afinitet affiorare v pomoliti se (na površini); iskrsnuti affisso 1. p. p. i adj. pričvršćen, prikačen, 2. m oglas, objava affitta’camere m i f inv. onaj koji izdaje sobe, stanodavac affittare v iznajmiti, dati u najam; unajmiti, uzeti u najam affitto m zakup; stanarina; dare in ~ dati u najam; prendere in ~ uzeti u najam afflato m dah; nadahnuće af’fliggere v rastužiti, ojaditi; namučiti afflitto adj. ojađen, bolan, napaćen afflizione f tuga, jad affluente m pritoka affluire v (-isco, -isci) priticati; ulivati se afflusso m priliv; navala affogare v udaviti (se), utopiti (se) affollare v tiskati, ispuniti (prostoriju, trg) || -arsi tiskati se, gurati se
12 affondare v potopiti, potonuti affrancare v osloboditi; platiti poštarinu affrancatura f frankiranje, poštarina affranto adj. utučen, slomljen, skrhan affresco m freska affrettare v ubrzati || -arsi požuriti, žuriti affrettato p. p. i adj. prenagljen, brzoplet affrontare v hrabro prići; suočiti se (s nekim, s nečim) affronto m uvreda affumicare v dimiti, sušiti dimom; carne affumicata dimljeno meso afoso adj. sparan africano 1. adj. afrički. 2. m Afrikanac, f. Afrikanka agenda f podsetnik; dnevni red agente m agent; policajac agen‘zia f agencija, poslovnica; ~ di viaggi turistička agencija; ~ di pubblicità reklamna agencija; ~ immobiliare agencija za prodaju nekretnina agevolare v olakšati a’gevole adj. lak, udoban || agevolmente adv. lako agevolezza f lakoća agganciamento m kačenje, prikačivanje agganciare v prikačiti, zakačiti, prikopčati aggeggio m sitnica, stvar, drangulija aggettivo m pridev agghiacciare v slèditi, smrznuti aggiornamento m osavremenjivanje, ažuriranje; corso di ~ tečaj za usavršavanje aggiornare v ažurirati, osavremeniti || -arsi obavestiti se, upotpuniti znanja, saznati nove podatke aggiornato adj. savremen, aktuelan, dobro obavešten, u toku aggirare v zaokružiti, opkoliti; zaobići aggiudicare v dosuditi ag’giungere v dodati aggiunta f dodatak aggiuntare v sastaviti, skrpiti, sašiti aggiustare v popraviti, doterati agglomerare v gomilati, zgrtati, skupljati
13 aggomitolare v sklupčati, smotati || arsi skupiti se, šćućuriti se aggrapparsi v rfl. uhvatiti se (a qcs. za nešto) aggravamento m pogoršanje aggravare v pogoršati, otežati aggredire v (-isco, -isci) napasti aggregare v pridružiti, priključiti, pridodati || -arsi udružiti se, sjediniti se aggregazione f priključivanje, udruživanje, spajanje; stato d’ ~ agregatno stanje aggressione f napad, agresija aggressivo adj. napadački, nasrtljiv; agresivan aggressore m napadač; agresor aggrinzire v (-isco, -isci) nabrati || -irsi smežurati se aggrottare v ~ le ciglia namrštiti se aggrovigliare v zamrsiti aggruppamento m grupisanje, skup, grupacija agguagliare v izjednačiti, poravnati, izravnati, uporediti agguato m zaseda; tendere un ~ postaviti zasedu; stare in ~ vrebati agguerrito adj. obučen za borbu; spreman, potkovan agiatezza f imućnost agiato adj. imućan, bogat ‚agile adj. okretan, hitar agilità f okretnost, hitrina agio m udobnost; mi trovo a mio ~ osećam se udobno; (non) sentirsi a proprio ~ (ne) osećati se prijatno agire v (-isco, -isci) delovati, raditi, postupati agitare v tresti, mahati; ~ la mano mahati rukom; ~ prima dell’uso pre upotrebe promućkati || arsi uznemiriti se, uzrujati se agitato p. p. i adj. uzrujan, uzburkan; mare ~ uzburkano more agitazione f uzbuđenje, nemir agli = a+gli aglio m beli luk agnello m jagnje ago m igla agognare v strastveno želeti, žudeti, čeznuti
albero agonismo m takmičarski duh, borbenost ago’nistico adj. takmičarski, borben agonizzare v biti na samrti, izdisati agopuntura f akupunktura agorafobia f agorafobija, strah od otvorenog prostora agosto m avgust a’graria f nauka o poljoprivredi, agronomija; facoltà di ~ poljoprivredni fakultet a’grario adj. poljoprivredni, agrarni a’gricolo adj. poljoprivredni agricoltore m zemljoradnik agricoltura f poljoprivreda agro adj. kiseo agro m oranica, njiva, polje agrume m južno voće, agrum aguzzare v (na)oštriti, zašiljiti; ~ le orecchie načuljiti uši; ~ gli occhi zagledati se aguzzino m tamničar; mučitelj aguzzo adj. oštar, šiljast ah! excl. ah! oh! ahi! excl. aj! jao! ahimè excl. avaj! joj! teško meni! ai = a+i aia f gumno; menare il can per l’~ odugovlačiti, zatezati airone m čaplja aiuola f leja; è vietato calpestare le aiuole zabranjeno je gaziti travu aiutante m pomoćnik; ađutant aiutare v pomoći (qcn. nekome) aiuto m pomoć ; ~ ! u pomoć! ~ regista pomoćnik reditelja aizzare v dražiti, podbadati; huškati al= a+il ala f (pl. ali) krilo ‘alacre adj. žustar, čio || alacremente adv. žustro alato adj. krilat alba f zora albeggiare v svitati albergare v primiti na stan, ugostiti; stanovati, boraviti albergatore m ( f -trice) ugostitelj, hotelijer albergo m hotel ‘albero m drvo, stablo; jarbol, katarka; ~ di Natale Božićna jelka
A A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
A A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
albicocca albicocca f kajsija (plod) albicocco m kajsija (stablo) albo m registar, zvanični spisak, oglasna tabla; ~ degli avvocati spisak advokata albore m svanuće, praskozorje albume m belance albumina f belančevina alce m los (severni jelen) alcol m alkohol al’colico adj. alkoholni alcolismo m alkoholizam alcolizzato 1. adj. koji pati od alkoholizma, alkoholisan; 2. m alkoholičar alcova f ložnica alcuno 1. adj. neki; (n)ijedan, (n)ikakav. 2. pron. neko, (n)iko alea’torio adj. neizvestan, nasumičan, slučajan aleggiare v lebdeti, strujati alfabeto m azbuka, abeceda, alfabet alfine adv. najzad, napokon alga f alga aliante m jedrilica (vazdušna) alias adv. drugim imenom, alijas alie’nabile adj. otuđiv alienare v otuđiti; alienato otuđen; lud alienazione f otuđenje; ~ mentale duševno rastrojstvo, ludilo alimentare1 v hraniti alimentare2 1. adj. prehrambeni; 2. pl namirnice; negozio di ~ prodavnica prehrambenih proizvoda alimentazione f hrana, hranjenje alimento m hrana; pl. izdržavanje, alimentacija aliscafo m gliser, hidrogliser alitare v blago duvati, piriti; zračiti, strujati ‘alito m dašak, dah all’, alla =a+l’, a+la allacciare v vezati, povezati; uspostaviti; ~ le scarpe vezati pertle na cipelama allagare v poplaviti allargamento m širenje, proširenje allargare v (ra)širiti, proširiti || -arsi širiti se, proširiti se allarmante adj. uznemirujući, zabrinjavajući, alarmantan allarmare v uzbuniti, uznemirti allarme m uzbuna, alarm; falso ~ lažna
14 uzbuna; mettere in ~ uzbuniti, alarmirati allato adv. kraj, kod, uz; veoma blizu allattamento m dojenje allattare v dojiti alleanza f savez alle =a+le alleato 1. m saveznik; 2. adj. saveznički allegare v navesti; priložiti allegato m prilog alleggerire v (-isco, -isci) olakšati alle’goria f alegorija alle’gria f veselje, radost allegro adj. veseo, radostan || allegramente adv. veselo, bezbrižno allenamento m vežba, trening allenare v trenirati (nekoga) || -arsi trenirati, pripremati se za takmičenje allenatore m ( f -trice) trener allentare v popustiti, olabaviti allergia f alergija al’lergico adj. alergičan allertare v uzbuniti, alarmirati allestimento m priprema, priređivanje, aranžiranje allestire v (-isco, -isci) urediti, pripremiti, aranžirati allettante adj. privlačan, primamljiv allettare v namamiti allevamento m uzgajanje, gajenje; ~ di bestiame stočarstvo allevare v odgajiti, uzgajiti allevatore m uzgajivač, stočar alleviare v olakšati, ublažiti allietare v razveseliti allievo m ( f -a) pitomac, učenik; ~ ufficiale pitomac vojne škole alligatore m aligator allineare v poredati, svrstati; non allineato nesvrstan allo =a+lo allocco m sova; budala allodola f ševa; specchietto per le allodole mamac za naivne alloggiare v smestiti (se), stanovati alloggio m stan, smeštaj; vitto e ~ stan i hrana allontanamento m udaljavanje allontanare v udaljiti || -arsi udaljiti se, odvojiti se
15 allora adv. onda, tada; odakle; fin d’~ još od tada alloro m lovor, lovorika ‘alluce m palac na nozi allucinante adj. sablastan, nestvaran, halucinantan allucinare v halucinirati allucinazione f halucinacija allu’minio m aluminijum alludere v nagovestiti (a qcs. nešto), aludirati allume m stipsa allungamento m produženje allungare v produžiti; razblažiti allusione f aluzija alluvione f poplava almeno adv. bar, makar alpestre adj. planinski, gorski, strm alpigiano adj. 1. gorštački, planinski 2. m stanovnik Alpa alpinismo m planinarstvo, alpinizam alpinista m i f planinar, -ka alpino 1. adj. alpski, planinski. 2. m alpinac, pripadnik italijanskih planinskih trupa alquanto adv. pomalo, ponešto, donekle alt! excl. stoj! (obično vojnički) altalena f ljuljaška, klackalica altalenare v klackati se, ljuljati se; kolebati se, oscilirati altare m oltar alte’rabile adj. podložan izmenama, promenljiv alterare v izmeniti; iskriviti, izobličiti || -arsi promeniti se; naljutiti se alterazione f promena; ljutnja, uzbuđenje, srdžba altercare v prepirati se alterco m svađa, prepirka alterigia f oholost alternanza f smenjivanje, alternacija alternare v smenjivati se, alternirati alternativa f izlaz, rešenje, mogućnost izbora, alternativa alternativo adj. naizmeničan, alternativan alternato adj. naizmeničan; corrente alternata naizmenična struja alterno adj. naizmeničan, promenljiv; a giorni alterni svakog drugog dana
amarena altero adj. ponosit, ohol altezza f visina; visost altezzoso adj. ohol, nadmen altopiano m visoravan altitudine f visina (nadmorska) alto adj. visok, uzvišen; Alta Italia severna Italija; ad alta voce glasno; notte alta duboka noć; in ~ mare na pučini, u neizvesnosti 2. m visina, uzvišica. 3. adv. visoko; in ~ gore, odozgo || altamente adv. uzvišeno, visoko alto excl stoj! (vojn.) ~ là stani! altoforno m visoka peć altoparlante m zvučnik altresì adv. takođe, na isti način altrettanto adj. adv. pron. isto toliko, takođe; Buon appetito! –Grazie, ~! altrimenti adv. drukčije; inače, u protivnom altro adj. i pron. drugi; nešto drugo; vuole ~? želite li još nešto?; porti altre sedie donesite još stolica; 1’ ~ giorno pre neki dan; senz’~ svakako, bez sumnje; ci mancherebbe ~ samo bi nam još to trebalo; Sei contento? ~ ~ che! (Altroché!) Jesi li zadovoljan? ~ Nego šta!; ~ che (altroché) povero, è un milionario ma kakav siromah, on je milioner altroché v. altro altronde adv. s drugog mesta; d’~ uostalom, ipak altrove adv. drugde altrui 1. adj. inv. tuđ. 2. m tuđe altruismo m altruizam, nesebičnost altura f uzvišica, brežuljak alunno m ( f -a) učenik, -ca alveare m košnica alzare v podići, uzdići; ~ le spalle slegnuti ramenima; ~ il gomito (šalj.) napiti se || -arsi ustati a’mabile adj. ljubazan, ljubak, mio || amabilmente adv. dražesno, ljupko amabilità f ljubaznost, prijaznost amaca f viseća mreža, ležaljka amalgamare v stopiti, smešati amante m i f ljubavnik, ljubavnica; ljubitelj, ljubiteljica amare v voleti amareggiare v zagorčati, ojaditi amarena f višnja; sok od višnje
A A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
A A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
amarezza amarezza f gorčina amaro 1. adj. gorak 2. m gorčina; gorko piće, gorki aperitiv || amaramente adv. gorko amatore m ( f -trice) ljubitelj ambascia f briga, jad, nemir ambasciata f poslanstvo, ambasada ambasciatore m ( f -trice) ambasador; glasnik ambedue pron. oba, obojica, obe, oboje ambientare v smestiti || -arsi prilagoditi se, privići se ambiente m sredina, ambijent, okolina; prostorija, soba; temperatura ~ sobna temperatura ambiguità f dvosmislenost am’biguo adj. dvosmislen ‘ambito m opseg, područje; nell’~ u okviru, u granicama ambivalenza f podvojenost, ambivalentnost; neodlučnost, protivrečnost ambizione f častoljublje, ambicija ambizioso adj. častoljubiv, ambiciozan ambo 1. pron. v. ambedue 2. m dobitak od dva broja na lutriji ambrosiano adj. 1. koji se tiče svetog Ambrozija; 2. milanski ambulante adj. pokretni, putujući; venditore ~ ulični prodavac ambulanza f kola hitne pomoći amen m amin, neka tako bude ameno adj. prijatan, ugodan; zabavan; capo ~ osobenjak, letteratura amena zabavna književnost americano 1. adj. američki 2. m i f Amerikanac, -ka ami’chevole adj. prijateljski || amichevolmente adv. prijateljski ami’cizia f prijateljstvo amico 1. adj. prijateljski 2. m i f prijatelj, -ica; amici per la pelle nerazdvojni prijatelji; ~ del cuore prisni, dragi prijatelj ‘amido m skrob; štirak ammaccare v natući, zgnječiti, ulubiti ammaccatura f nagnječenje ammaestrare v poučiti, uvežbati (životinje), dresirati ammaestratore f dreser, ukrotitelj ammalare, ammalarsi v oboleti, razboleti se
16 ammalato 1. adj. bolestan 2. m i f bolesnik, -ica ammaliare v začarati, opčiniti ammanco m manjak, deficit ammanettare v staviti lisice, okovati ammantare v ogrnuti, pokriti ammansire v (-isco, -isci) ukrotiti, ublažiti, odobrovoljiti ammassare v nakupiti, nagomilati ammasso m hrpa, gomila; obavezni otkup ammazzare v ubiti ammenda f odšteta, naknada am’mettere v dopustiti, odobriti; prihvatiti; primiti; pretpostaviti ammiccamento m namigivanje, mig ammiccare v namigivati amministrare v upravljati (qcs. nečim) amministrativo adj. upravni, administrativni amministratore m ( f -trice) upravnik, administrator amministrazione f upravljanje; uprava, administracija; consiglio d’~ upravni odbor; ~ comunale gradska (ili opštinska) uprava ammino’acido m amino-kiselina ammiraglio m admiral ammirare v diviti se (qcs. nečemu) ammiratore m ( f -trice) obožavalac, obožavateljka ammirazione f divljenje ammi’revole adj. divan, za divljenje || ammirevolmente adv. na zadivljujući način, zadivljujuće ammis’sibile adj. dopustiv, prihvatljiv ammissibilità f dopustivost, prihvatljivost ammissione f pripuštanje, prijem; priznanje; esame d’~ prijemni ispit ammobiliare v opremiti nameštajem ammogliare v oženiti (nekoga) || -arsi oženiti se ammollare v ovlažiti, pokvasiti; popustiti, olabaviti ammollire v (-isco, -isci) omekšavati, oslabiti ammonimento m opomena ammonire v (-isco, -isci) opomenuti, upozoriti; posavetovati
A A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
azur azur [azür] m. modrilo, plavetnilo (nebesko); ciel d' ~ modro nebo; fig. sreća; fig. mir, nevinost; la Cote d'A~ Azurna obala, Francuska rivijera
B
b [be] ne parler que par A et par B prostački se izražavati; être marqué au B biti obeležen (tj. ćaknut) baba [baba] a. pop. zabezeknut babil [babi] m. brbljanje, čavrljanje, ćaskanje, žubor, cvrkutanje bâbord [bɑbɔ:r] 1. m. levi bok, leva strana; 2. adv. levim bokom babouche [babuš] f. papuča babouin [babwɛ̃] m. zool. babun; med. bubuljica (na usnama); fam. nestaško, derište; baiser le ~ poniziti se baby [bebi] m. beba bac [bak] m. skela, brod; splav; ~ d'accu kutija akumulatora; korito; kada, kotao, bure; posuda; rezervoar baccalauréat [bakalɔrea] m. ispit zrelosti, matura, završni ispit bacchante [bakɑ :̃ t] f. brk; les ~s brkovi bâche [bɑ:š] f. cirada, pokrivač; omotač; rezervoar; staklenik bachelette [bašlɛt] f. devojka bachelier, -ère [bašəlje, -ɛ:r] m. (f.) maturant bachot1 [bašo] m. čamac, skela, brod bachot2 [bašo] m. matura, maturski (završni) ispit bacille [basil] m. bacil, klica bacilliforme [basillifɔrm'] a. štapićast background [bakgrawnd] m. pozadina bâclage [bɑklɑ:ž] m. zatvaranje; spetljavanje, rad na brzu ruku bâcle [bɑ:kl'] m. reza, motka, prečka bâcler [bɑkle] vb. zatvoriti, zaključati; spetljati, sklepati, slupati; affaire bâclée gotov posao; rivière bâclée zaleđena reka bâcleur [bɑklɔ :̈ r] m. zatvarač, šeprtlja, brzoplet čovek bacon [bakɔ ]̃ m. slanina bactérie [bakteri] f. mikrob, bakterija badaud, -e [bado, -o:d] 1. m. (f.) danguba; šmokljan; 2. a. blesav badge [bedž] m. značka, znak, bedž, simbol badigeonnage [badižɔna:ž] m. beljenje, bojenje; farbanje; premazivanje badigeonner [badižɔne] vb. bojiti; farbati, mazati; premazati, namazati
34 badinage [badina:ž] m. šala, lakrdija badine [badin] f. štapić, prutić; les ~s štipaljke badiner [badine] vb. šaliti se, zbijati šalu badinerie [badinri] f. šala, čavrljanje; ćaskanje; detinjarija bafouer [bafwe] vb. rugati se, ismejavati se, podrugivati se; kršiti (prava) bâfrer [bɑfre] vb. žvakati, mazati, ždrati, preždrati se bâfreur [bɑfrɔ :̈ r] m. proždrljivac, nezasit, izjelica bagage [baga:ž] m. prtljag; kovčeg; delo (književno); trousser (plier) ~ kidnuti, pobeći, pokupiti prnje, (umreti); hall des ~s prostorija za prtljag; les ~s à main ručne torbe, prtljag bagarre [bagɑ:r] f. buka, metež, gungula, vreva bagarrer [bagare] vb. fam. se ~ posvađati se, tući se, izmučiti se bagatelle [bagatel] f. sitnica, bagatela; flert; frivolnost, nepristojnost; (u šali) seks; ~s de la porte prosti vicevi bagne [ban ]́ m. robija; kaznionica, tamnica bagot [bago] m. pop. kovčeg, kofer, prtljag bagotier [bagɔtje] m. nosač bague [bag] f. prsten; karika, alka; obruč; emporter la ~ odneti pobedu; cela lui va comme une ~ à un chat stoji mu kao kravi sedlo baguenauder [bagnode] vb. igrati se, šaliti; dangubiti; se ~ šetati se baguette [bagɛt] f. štapić, prutić, šiba; letva, prečka; motka; šipka; ~ divinatoire viline rašlje; ~ allemande štap za prašenje bahut [baü] m. sanduk, kovčeg; orman; arg. škola baignage [bɛn ́a:ž] m. pranje, kupanje baigner [bɛn ́e] vb. 1. kupati; oplakivati, plakati, teći uz; natopiti, orositi; biti natopljen, kupati se; baigné de larmes sav u suzama; 2. se ~ kupati se; se ~ dans le sang ogreznuti u krvi ́ a:r] f. kada; paluba jahte, baignoire [bɛn w podmornice; posudica s vodom (za pticu) bail [baj] m. zakup, najam; zakupni ugovor; zona, sektor; ce n'est pas de mon ~ to se mene ne tiče; renouveler son ~ oporaviti se (posle bolesti) baile [ba:j] f. predgrađe, dvorište; kada bâillement [bɑjmɑ ]̃ m. zevanje; pospanost; pukotina; razlaz, divergencija bailler [bɑje] vb. dati, predati; ~ à ferme dati u zakup; la ~ belle à q. podvaliti
35 bailleur [bɑjɔ :̈ r] m. (f.) najamnik; stanodavac; ~ de fonds finansijer bailliage [bɑja:ž] m. sud bâillon [bɑjɔ ̃ ]̃ m. krpa; brnjica; mettre le ~ à staviti brnjicu, začepiti usta bain [bɛ ]̃ m. kupanje; kupalište, banja; kupatilo, kada; rastvor; salle de ~ kupatilo; ~ de boue blatne kupke; ~ de vapeur parne kupke; ~ de sang krvoproliće; les ~s banja, kupalište; envoyer q. au ~ poslati nekoga dođavola; prendre un ~ (o)kupati se; prendre un ~ de soleil sunčati se baise [bɛ:z] f. ljubljenje, grljenje, cmakanje baiser [beze] I vb. 1. (po)ljubiti, celivati; je vous baise les mains o, ne bi li; 2. se ~ ljubiti se, e II m. poljubac baisse [bes] f. opadanje, pad; spuštanje; ~ des prix sniženje cena; ~ du pouvoir d'achat pad kupovne moći baisser [bɛse] I vb. 1. spustiti, sniziti; opadati, spuštati se; slabiti, gubiti vrednost; ~ l'oreille zastideti se; ~ pavillon popustiti; ~ le ton postati tiši; ~ la vue (les yeux) oboriti oči, pogled; 2. se ~ sagnuti se, spustiti se; II m. pad bal [bal] m. ples, bal; pop. krađa; voj. kaznena četa; arg. kazneni vod; arg. batine balader [balade] vb. 1. prošetati; 2. se ~ šetati se, tumarati balafre [bala:fr'] f. brazgotina, ožiljak balai [balɛ] m. metla; četkica, metlica (na mašinama); poslednji noćni prevoz; donner du ~ à q. najuriti nekoga; donner un coup de ~ otkazati (zaposlenima); rôtir le ~ raspušteno živeti; manche à ~ ili manchon de ~ mršavko balance [balɑ :̃ s] f. vaga; ravnoteža, balans; kolebanje, nedoumica; bilans; arg. izdajica; être en ~ kolebati se; tenir la ~ égale biti nepristrasan; faire pencher la ~ prevagnuti; mettre en ~ uporediti, izjednačiti; entrer en ~ dolaziti u obzir balancé, -e [balɑ s̃ e] 1. m. plesni korak; 2. a. pop. čvrst, uravnotežen balancer [balɑ s̃ e] vb. 1. njihati, ljuljati; kolebati se; okretati (u plesu); meriti, ispitivati; uravnotežiti; staviti na vagu; zaključiti (račun); izravnati, pobijati; nadoknaditi; fam. baciti, otpustiti; arg. izdati; arg. ~ un vanne izvaliti glupost; 2. se ~ ljuljati se; kolebati se; s'en ~ ne držati do, rugati se; elle s'en balance baš je briga balancier [balɑ s̃ je] m. poluga, motka; klatno; protivteg; jezičak (na vagi) balançoire [balɑ s̃ wa:r] f. ljuljaška; fam. ludorija, izmišljotina; envoyer à la ~ poslati do đavola
ban balayer [balɛje] vb. čistiti, mesti; terati, juriti; fig. uništiti; voj. (z)brisati balayures [balɛjü:r] f. pl. đubre; otpaci; đubrište, deponija balbutiement [balbüsimɑ ]̃ m. mucanje, tepanje baleine [balɛn] f. zool. (~ franche) ulješura, kit; fig. gorostas, div balèvre [balɛ:vr'] f. donja usna; napućene usne; brnjica balise [bali:z] f. kolac, letva, motka; bova; oznaka; putokaz; znak upozorenja (na putu), svetionik baliser [balize] vb. označavati, stavljati oznake baliveau [balivo] m. mladica, izdanak ballant, -e [balɑ ,̃ -ɑ :̃ t] 1. a. koji se ljulja; klimav, opušten; aller les bras ~s gegati (se); 2. m. ljuljanje; donner du ~ zanjihati balle [bal] f. lopta; ~ au panier košarka; kugla, zrno, metak; truba; ~ de paille bala slame; avoir la ~ belle imati zgodnu priliku; rater sa ~ propustiti priliku; c'est ma ~ to je moj posao; renvoyer la ~ spremno odgovoriti; prendre la ~ au bond iskoristiti priliku; à vous la ~ na vas je red ballet [bale] m. balet; maître de ~ baletni majstor, solo-plesač; corps de ~ baletska trupa ballon [balɔ ]̃ m. balon; vazduhoplov; staklena posuda; obla čaša; glavica; (fudbalska) lopta; ~ à main rukomet; aerostat; posuda; pop. zatvor; pop. bačva; ~ d'essai probni balon; enlever le ~ à q. šutnuti nogom u zadnjicu ballonner [balɔne] vb. 1. naduti, naduvati; 2. se ~ nadimati se ballot [balo] 1. m. paketić, svežanj; nepromočiva radna odeća; voilà ton (vrai) ~ evo ti prilike, sad se pokaži; fam. m. glupan; 2. a. blesav ballotte [balot] f. kuglica ballotter [balote] vb. ljuljati (se), kotrljati (se), teturati se; šaliti se; tumarati; être ballotté ljuljati se, kotrljati se balnéaire [balneɛ:r] a. kupališni; station ~ mesto za kupanje, kupaonica balourdise [balurdi:z] f. glupost, budalaština baluchon [balüšɔ ]̃ m. paketić, omot, vrećica; kanta za smeće ̃ u] m. bambus bambou [bɑ b ban [bɑ ]̃ m. zabrana, proglas, objava; plotun; vojni poziv; policijski nadzor; progonstvo; forêt mise à ~ šumska zabran; un ~ pour l'orateur dugotrajni aplauz go-
A B B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
A B B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
banal vorniku; battre un ~ udarati u bubanj, bubnjati; mettre au ~ odbaciti, prognati banal, -e [banal] a. vladarski; opšti, banalan; svačiji banalement [banalmɑ ]̃ adv. banalno, otrcano, prostački banc [bɑ ]̃ m. klupa; postolje, strug, sto, stalak; sloj, ležište; sprud, greben; ~ de sable peščani sprud; ~ de tournage bravarski strug; ~ de poissons jata (riblja); ~ de glace ledena santa; ~ d'essai sto za eksperimente; être sur les ~s biti u školi bancable [bɑ k̃ abl'] a. isplativ, koji se može isplatiti bancaire [bɑ k̃ ɛ:r] 1. a. bankovni; bankarski; 2. m. bankarski stručnjak bancal, -e [bɑ k̃ al] 1. a. krivonog; 2. m. (f.) šepavac bandage [bɑ ̃da:ž] m. zavoj, bandaža; previjanje; točak, guma; ~ herniaire kaiš; omotač, obloga; obruč; ~ d'automobile automobilska guma bande1 [bɑ :̃ d] f. traka; zavoj; pojas, remen, kaiš; rub; obruč; guma na točku; pokrivač, presvlaka; sloj; pojas, zona; ploča; strana; coller sous ~ saterati u škripac; donner de la ~ nagnuti se (brod); ~ blanche pešački prelaz bande2 [bɑ :̃ d] f. četa; grupa, jato; čopor, rulja, banda; stranka; être de la ~ de q. pripadati nečijoj stranci; faire ~ à part biti po strani bander [bɑ ̃de] vb. zaviti; zavezati; stegnuti; napeti (luk); ~ son esprit napregnuti mozak bandière [bɑ ̃djɛ:r] f. zastava; zastavica; front de ~ prva linija bandoir [bɑ ̃dwa:r] m. opruga banlieue [bɑ l̃ jö] f. predgrađe, periferija; train de ~ lokalni voz banlieusard, -e [bɑ l̃ jöza:r, -ard] m. (f.) stanovnik predgrađa, periferije banne [ban] f. korpa; kolica; teretna kola za ugalj; cirada, platno banner [bane] vb. pokriti bannissement [banismɑ ]̃ m. izgnanstvo, zatočeništvo; progonstvo banque [bɑ :̃ k] f. banka; menjačnica; nedeljna plata, isplata; banka (u igri); ~ de dépôt založna banka; ~ foncière (immobilière, territoriale) hipotekarna banka; faire sauter la ~ pokupiti sav novac; billet de ~ novčanica banqueroute [bɑ k̃ rut] f. stečaj, bankrot; faire ~ à l'honneur nečasno postupati banquette [bɑ k̃ ɛt] f. duga klupa; nasip; bankina, put za pešake; stepenice, ban-
36 kina (na nasipu); zadnje sedište (u autu); jouer devant les ~s igrati pred praznim gledalištem banquier [bɑ k̃ je] 1. m. bankar, menjač; 2. a. bankarski, bankovni baptême [batɛm] m. krst, krštenje; extrait de ~ krštenica; nom de ~ krsno ime; ~ du feu vatreno krštenje baptiser [batize] vb. krstiti; nadenuti ime, pokrstiti, dati ime, imenovati, preimenovati baptistaire [batistɛ:r] 1. a. krsni, kršteni; 2. m. (registre ~) krsni list baquet [bake] m. bure, kofa, kada, kupka; rezervoar, kolektor baragouiner [baragwine] vb. natucati; nerazumljivo govoriti baraque [barak] f. trafika; baraka, daščara; koliba; logor; ~ de tir streljana; casser la ~ sve uništiti baraterie [baratri] f. prevara; nemarnost baratin [baratɛ ]̃ m. ulagivanje, laskanje; arg. izgovor; faire du ~ laskati; assez de ~ dosta hvale barbare [barba:r] 1. a. varvarski; nepravilan; grub, surov; 2. m. (f.) divljak barbé, -e [barbe] a. bradat barbe [barb] f. brada; resa, dlačice; zubac; plesan na jelu; faire la ~ brijati; faire sa ~ brijati se; laisser pousser sa ~ pustiti bradu; rire à la ~ de q. smejati se u brk; rire dans sa ~ smejati se u sebi; faire la ~ à q. obrijati, nadmudriti koga; vieille ~ čiča, starac; jeune ~ žutokljunac; c'est une ~! strašno dosadno! barbelé, -e [barbəle] a. bodljikav; fil de fer ~ bodljikava žica barber [barbe] vb. pop. dosađivati barbiche [barbiš] f. bradica barbier [barbje] m. brijač; berberin, vidar barboter [barbote] vb. brčkati (se); gacati, gaziti po blatu; pop. krasti barboteur [barbotɔ :̈ r] m. mešalica, mikser; zool. patka barbouiller [barbuje] vb. zamazati, zaprljati; škrabati; pokvariti; smutiti; ~ le cœur izazvati gađenje barbu, -e [barbü] 1. a. bradat; kosmat, dlakav; plesniv; 2. f. zool. iverak (riba); 3. m. bradonja bardane [bardan] f. bot. čičak bardé, -e [barde] a. oklopljen barder1 [barde] vb. nositi na nosilima; tovariti na nosila barder2 [barde] vb. 1. staviti oklop; obložiti; fam. biti opasan; ça va barder teško će to ići; 2. se ~ pokoriti se
37 bardeur [bardɔ :̈ r] m. nosač barguigner [bargin ́e] vb. oklevati, otezati, biti neodlučan barillage [barija:ž] m. bačvarstvo; pretakanje; burad bariolage [barjɔla:ž] m. šaranje; šarenilo; zbrka misli ili reči bariolé, -e [barjɔle] a. šaren barne [barn'] f. solana baron [barɔ ]̃ m. baron baronne [baron] f. baronica baroque [barok] a. čudan, smešan; nepravilan baroudeur [barudɔ :̈ r] m. borac; ljubitelj, zaljubljenik (u borbe) barque [bark] f. barka, čamac; jedrilica; mener sa barque voditi svoje poslove barrage [bara:ž] m. barijera; brana; zagrađivanje; pregrada, barikada (putna); karaula; odbrana; de ~ zaštitni barre [bɑr] f. motka; poluga; prečaga; pregrada; vratilo; nanos; ~ parallèles razboj; fig. tirer la ~ podvući crtu; prendre la ~ uzeti kormilo u ruke barreau [bɑro] m. šipka; poluga; oslonac, stalak, stub; advokatska komora; quitter le ~ napustiti advokatsku praksu; ~x de fenêtre rešetka na prozoru; ~ de grille roštilj barrer [bɑre] vb. zatvoriti; staviti rezu, zaustaviti; preprečiti; precrtati, izbrisati; osujetiti; barré fam. glup barrette [bɑrɛt] f. beretka; kapa barreur [bɑrɔ :̈ r] m. kormilar barricade [barikad] f. barikada; pregrada; prirodna prepreka barrière [barjɛ:r] f. barijera, brana, pregrada; ograda; granica; pregrada; vrata; branik, rampa; fig. prepreka; demeurer à la ~ stanovati van grada bas1 , -se [bɑ, bɑ:s] 1. a. nizak; donji; plitak; tih; podao; ~ âge rano detinjstvo; avoir la vue ~se biti kratkovid; ~se mer oseka; avoir l’oreille ~se biti postiđen, oboriti oči; tête ~se pognute glave; à voix ~se tiho; le jour est ~ dan je na izmaku; au ~ mot u najmanju ruku 2. adv. nisko; tiho; dole; à ~ dole; là ~ tamo; en ~ dole; ici ~ na ovom svetu; par en ~ odozdo; traiter de haut en ~ oholo postupati; être à ~ propasti; chapeau ~! kapu dole!; ~ les armes! dole oružje!; mettre à ~ srušiti bas2 [bɑ] m. čarapa; aller à q. comme un ~ de soie stajati kao saliveno basaner [bazane] vb. pocrneti bascule [baskül] f. vaga (decimalna); klatno, klackalica; đeram; cheval à ~ konj-
bateau klackalica; chaise à ~ stolica za njihanje; faire la ~ prevrnuti se basculement [baskülmɑ ]̃ m. iskretanje, prevrtanje; ljuljanje; vibriranje; ~ latéral bočni nagib basculer [basküle] vb. ljuljati se; pasti base [bɑ:z] f. temelj, osnove; načelo; baza; podnožje, postolje; skladište; baza, središte; članstvo; à ~ na osnovi; de ~ osnovni, temeljni; homme carré par la ~ temeljit čovek; pécher par la ~ biti pogrešan u osnovi basé, -e [bɑze] a. s bazom, sa središtem (u) baser [baze] vb. 1. temeljiti, osnivati; 2. se ~ oslanjati se bas-fond [bɑfɔ ]̃ m. dolina; velika dubina; plićak; les ~s de la société talog društva basilaire [bazilɛ:r] a. bazni, osnovni basilic [bazilik] m. bot. bosiljak; zool. gušter; zmaj, aždaja; yeux de ~ zmijski pogled bas-officier [bazɔfisje] m. podoficir basse [bɑ:s] f. bas; basist; sprud bassement [bɑsmɑ ]̃ adv. nisko, podlo, prostački bassesse [bɑses] f. niskost, podlost; prostakluk; (~ de la naissance) nisko poreklo bassin [bɑsɛ ]̃ m. bazen; cisterna; rezervoar; velika posuda; luka, dok; sliv bassinet [basine] m. kaciga; mali bazen; umivaonik; posuda; cracher au ~ dati novac preko volje basson [bɔsɔ ]̃ m. fagot; duvač (u orkestru) basta [basta] adv. dosta bastille [bastij] f. kula; tamnica; tvrđava; B~ Bastilja bastonnade [bastɔnad] f. batinanje, batine bât [bɑ] m. samar; il sait où le ~ le blesse zna gde ga tišti; c'est là que le ~ le blesse to mu je slaba strana bataille [batɑ:j] f. bitka, boj, borba; bojni red; svađa; cheval de ~ bojni konj; en ~ u bojnom redu; mettre en ~ iznositi, uvlačiti; il est de toutes les ~s on se bori za mnogo toga batailler [batɑje] vb. svađati se, tući se, ratovati bâtard, -e [bɑta:r, -ard] 1. a. nezakonit; lažan; srednji; sličan; divlji; polu…; pomešan, nečist; 2. m. (f.) kopile, nezakonito dete, melez; izrod bâtardeau1 [bɑtardo] m. kopile batardeau 2 [batardo] m. pregrada, nasip, brana, kanal bateau [bato] m. lađa, brod, čamac, bro-
A B B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
A B B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
bateau-gigogne dić; ~ à vapeur parobrod; ~ à voiles jedrenjak; ~ à rames veslački čamac; ~ bac skela; ~ de fort tonnage teretnjak; ~ drague, ~ dragueur bager; fam. laž; être d'un autre ~ biti drugoga kova; faire ~ à part živeti svako za sebe; du dernier ~ po najnovijoj modi; monter un ~ à q. gnjaviti, dosađivati bateau-gigogne [batožigɔn ]́ m. nosač aviona bateau-tank [batotɑ :̃ k] m, brod-cisterna, tanker batelée [batle] f. tovar, teret; brodski teret, tovar bateler [batle] vb. prevoziti (lađom); šaliti se batelier, -ère [batəlje, -ɛ:r] m. (f.) lađar, brodar bâter [bɑtɔ:r] m. udarac (u sportu) bâti [bɑti] m. sklop; postolje, stalak; debela nit; okvir vrata; šank (u bifeu); podupirač; kutija; kostur, okosnica bâtiment [bɑtimɑ ]̃ m. zgrada, zdanje, objekat, građevina; postrojenje, zdanje; lađa, brod; gradnja; travaux de ~ građevinski radovi; ~ en construction novogradnja; ~ préfabriqué montažna zgrada bâtir [bɑti:r] vb. graditi, zidati, sagraditi, izgraditi, sazidati; prošivati; sastaviti, načiniti; bien bâti stasit; voilà comme je suis bâti eto takav sam bâtisse [bɑtis] f. novogradnja, gradnja, zgrada; zidanje; kameni zid bâton [bɑtɔ ]̃ m. štap, motka, palica; mettre des ~ s dans les roues podmetati klipove; à ~ s rompus bez veze, isprekidano bâtonner [bɑtɔne] vb. batinati; izbrisati battage [bata:ž] m. mlaćenje, vršenje, vršidba; udaranje (kolja); drmanje, vibriranje, trešnja; mućkanje battant, -e [batɑ ,̃ -ɑ :̃ t] a. pluie ~e pljusak; porte ~e automatska vrata; (tout) ~ neuf sasvim nov batte [bat] f. malj; drveni čekić; budak, pijuk; tucanje battement [batmɑ ]̃ m. udarac; lupa; zveket; udaranje, lupanje, kucanje; otkucaj (srca, sata); pulsiranje; ~ d'ailes mahanje, lepet krila; ~ du cil treptanje očima batterie [batri] f. tuča; baterija; artiljerija; akumulator; les ~s akumulatorske baterije; komplet; mettre les pièces en ~ postaviti topove; dresser ses ~s pripremiti se za borbu, osigurati se, preduzeti mere; ~ de cuisine kuhinjsko posuđe battre [batr] 1. tući, udarati, lupati, mlatiti; vršiti; ~ l' ennemi pobediti; ~ le fer ko-
38 vati; ~ la mesure davati takt; ~ les cartes mešati (karte); ~ des mains pljeskati; ~ les oreilles à qn. puniti nekome nečim uši; ~ son plein u punom jeku; 2. se ~ tući se, boriti se; raspravljati; se ~ les flancs upinjati se battu, -e [batü] a. isprebijan, istučen; otrcan; chemin ~ ugažen, napravljen put; une tête de chien ~ pokunjene glave; yeux ~s umorne oči, podočnjaci; fer ~ železni lim; avoir les oreilles ~es de qc. naslušati se nečega baudrier [bodrie] m. opasač, remen baudruche [bodrüš] f. vrlo tanka, gotovo prozirna kožica, opna bauge [bɔ:ž] f. leglo; gnezdo; brlog; neuredan stan; vreća; avoir tout à ~ imati punu kuću svega baume1 [bo:m] m. balzam, melem; miris; mettre du ~ au cœur staviti melem na ranu baume2 [bo:m] f. pećina bavarder [bavarde] vb. brbljati, ćeretati, blebetati bave [ba:v] f. pljuvačka; pena iz usta; bale, slina; fig. jed, otrov baver [bave] vb. sliniti, baliti; curiti; fig. siktati, peniti; fig. en ~ biti preopterećen bavoché, -e [bavɔše] a. prljav, nečitak bayait [bɛja:r] m. nosila bayer [bɛje] vb. zijati, blejati; ~ aux corneilles prodavati zjale, zablenuti se; ~ après težiti nečemu, želeti bazarder [bazarde] vb. fam. prodavati, prodati, pazariti béant, -e [beɑ ,̃ -ɑ :̃ t] a. širom otvoren, razjapljen; demeurer bouche ~e zinuti (od čuda); plaie ~e otvorena, ljuta rana béatement [beatmɑ ]̃ adv. pobožno, blaženo, nevino; pretvorno, licemerno beau < f. bel>, belle [bo, bɛl, bɛl] 1. a. lep, divan; avoir ~ faire truditi se uzalud; l'échapper belle srećno proći; tout ~ polako!; bel et bien sasvim, kratko i jasno; de plus belle još, sve više; il fait ~ lepo je (vreme); un ~ jour jednog lepog dana; ~ monde otmeno društvo; il y a ~ temps odavno; la donner belle pružiti povoljnu priliku; la manquer belle promašiti priliku; faire le ~ šepuriti se; un bel esprit duhovit čovek; 2. adv. bel et bien, bien et beau, bel et beau sasvim tako, kratko i jasno, jednostavno, prosto; tout beau (samo) polako; de plus beau (en plus beau) sve lepše; 3. m. lepotan; peindre en beau prikazati u lepom svetlu; le temps se met au beau vedri se; au plus ~
39 de usred; f lepotica; lepota; faire la belle šepuriti se beaucoup [boku] adv. mnogo; vrlo, jako; beaucoup ~ vrlo mnogo; ~ trop mnogo i previše; y être pour ~ mnogo pridoneti čemu; il s'en faut de ~ mnogo treba do toga, daleko je do, ni izdaleka; c'est ~ si mnogo je ako; un peu ~ odviše, suviše beau-fils [bofis] m. pastorak; zet beau-frère [bofrɛ:r] m. šurak; zet; pašenog; dever; polubrat beau-père [bopɛ:r] m. očuh; tast; svekar beauté [bote] f. lepota; lepotica; en ~ lepo, elegantno beaux-parents [boparɑ ]̃ m. pl. svekar i svekrva; ženini roditelji, tast i tašta bébé [bebe] m. detence, malo dete, beba; lutka bébête [bebɛt] a. fam. luckast, tupav, glup bec [bɛk] m. kljun; blanc ~ žutokljunac bécasse [bekas] f. zool. šljuka; fig. guska, glupača; sourd comme une ~ gluv kao top bêchoir [bɛšwa:r] m. motika bécu, -e [bekü] a. kljunat, s ogromnim kljunom bedaine [bədɛn] f. trbuh, trbušina beffroi [befrwa] m. kula; stražarnica; zvonik; postolje, grede; sonner le ~ zvoniti na uzbunu bégayeur, -euse [begɛjɔ :̈ r, -ö:z] 1. m. ( f.) mucavac; 2. a. mucav béguin [begɛ ]̃ m. jeretik, prosjak; fam. ljubav; avoir un ~ pour biti zaljubljen; c'est mon ~ to mi je slabost beige [bɛ:ž] a. neobojen, prirodan; bež boje bel-esprit [belespri] m. prijatelj, ljubitelj umetnosti, esteta belette [bəlɛt] f. zool. lasica belgradois, -e [belgradwa, -ɑ :̃ z] 1. a. beogradski; 2. m. (f.) Beograđanin bélier [belje] m. zool. ovan; udarni kljun; pumpa bellâtre [bɛlɑ:tr'] 1. m. kicoš, lepotan; f. lutka; 2. a. lutkast belle-fille [belfij] f. pastorka; snaha belles-lettres [belletr'] f. pl. književnost, lepa književnost belle-sœur [belsɔ :̈ r] f. snaha; zaova; svastika belvédère [belvedɛ:r] m. vidikovac; paviljon; kula, toranj bénarde [benard] f. brava bénédiction [benediksjɔ ̃ ]̃ f. blagoslov; ~ nuptiale venčanje; obilje bénéfice [benefis] m. dobitak, korist; za-
bête rada, prihod, dohodak; ~ net neto profit, sous ~ d'inventaire uslovno bénéficiaire [benefisjɛ:r] 1. m (f.) korisnik, dobitnik; 2. a. uslovni; uspešan (rezultat preduzeća) bénéficier [benefisje] vb. koristiti se, izvući korist, uživati; primati prihod, dobitak bénévole [benevɔl] 1. a. blagonaklon; dobrovoljan; 2. m. (f.) dobrovoljac bénignement [benin ́mɑ ]̃ adv. blago, dobroćudno bénin [benɛ ,̃ -in ]́ a. dobar, blag, dobroćudan; lagan; benigni, neopasan bénir [beni:r] vb. blagosloviti, posvetiti; prihvatiti, odobriti benne [ben] f. korpa; koš; bačva; kolica benoît, -e [bənwa, -at] a. blagosloven; blaženi, srećan; svet; dobroćudan; sladak béquille [bekij] f. štaka; kvaka, kuka, držak; potpora; ~ de maraîcher motičica bercer [berse] vb. ljuljati; uspavati; zavaravati berger [berže] m. pastir; chien de ~ pas čuvar; dragi, ljubljeni; étoile du ~ Danica, Venera; l'heure du ~ povoljan čas bergère [bɛržɛ:r] f. pastirica; draga, ljubljena; fotelja berlingot [bɛrlɛ g̃ o] m. kočija; loša kola berlue [berlü] f. blesak; greška, zabluda; avoir la ~ imati mrenu na očima, fig. biti zaslepljen berniquet [bernike] 1. m. être (mettre) au ~ pasti (doterati) na prosjački štap; 2. intj. ~ (pour sansonnet) ako ti ne treba! besacier [bəzasje] m. prosjak, torbar besogne [bəzɔn ]́ f. posao, rad; s'endormir sur la ~ nemarno raditi; tailler de la ~ zadati posao, brige besogneux, -euse [bəzɔn ́ö, -ö:z] a. oskudan, potreban, bedan besoin [bəzwɛ ]̃ m. potreba, nužda; oskudica; beda; avoir ~ de trebati nešto; faire ~ biti potreban; être dans le ~ živeti u oskudici, bedi; au ~ (s'il en est ~) = en cas de ~ = en tant que de ~ prema potrebi, ako zatreba besson, -ne [besɔ ,̃ -ɔn] m. (f.) blizanac bestialement [bɛstjalmɑ ]̃ adv. životinjski, divlje, surovo bêta <f. bêtasse> [bɛta, -as] 1. m. (f.) blesan, glupak; 2. a. glup, priglup bétail <pl. bestiaux> [betaj (bestjo)] m. blago, marva, stoka; gros (menu) ~ krupna (sitna) stoka, marva; arg. les bestiaux zveri bête [bɛt] 1. f. životinja, zver; ~s à cornes rogata stoka; ~s de trait tegleća stoka; ~s
A B B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
A B B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
bêtement fauves divljač; ~s féroces (carnassières) zveri; ~s noires divlje svinje; ~s de somme tovarne životinje; les ~s pl. gamad; fine ~ lisac, lisica; remonter sur sa ~ pridići se; bonne ~ dobra budala; faire la ~ praviti se glupim, ludim; 2. a. glup, lud; pas si ~! = nisam ja tako lud!; ~ comme un pot (une cruche, une oie) glup kao noć; c'était vraiment ~ bilo je zaista blesavo bêtement [bɛtmɑ ]̃ adv. glupo, ludo, nepromišljeno; tout ~ s neba pa u rebra bêtise [bɛti:z] f. glupost; priglupost; sitnica betterave [betra:v] f. bot. (šećerna) repa; repica betteraverie [betravri] f. šećerana; šećerni kombinat betting [betiŋ] m. kladionica; kladioničari beugler [bo g̈ ie] vb. mukati, rikati; pej. drati se beuh [bo ]̈ intj. pa! beurre [bɔ :̈ r] m. puter; dobitak, zarada; petit ~ fino sitno pecivo, keks; ~s composés namaz od putera; on y entre comme dans du ~ reže se kao sir; assiette au ~ zlatni rudnik (fig.); faire son ~ zaraditi, obogatiti se; c'est du ~ dans ses épinards to je voda na njegov mlin; c'est un ~ ide kao po loju; œil au ~ noir modrica na oku beurrerie [bɔ r̈ əri] f. prodavnica mlečnih proizvoda bézef [bezef] adv. arg. mnogo; bono ~ vrlo dobro; y en a pas ~ nema (mnogo) biais, -e [bjɛ, -ɛ:z] 1. a. kos; 2. m. kosina; en ~ (de ~) koso, ukoso, popreko, spretno, vešto biaiser [bježe] vb. ići koso; krivudati; ići stranputicom, okolišati biberonner [bibrɔne] vb. fam. cuclati, dudlati, pijuckati Bible [bibl'] f. Biblija, Sveto pismo bibliothèque [bibliotɛk] f. biblioteka; orman ili polica za knjige; des ~s bibliotečki; ~ bleue zbirka priča; ~ circulante (državna) biblioteka biche [biš] f. košuta; draga bicher [biše] vb. pop. ići, pristajati; ça biche ide, pristaje, dobro je bicyclette [bisiklɛt] f. bicikl; točak; aller à ~ voziti bicikl bidet [bide] m. konjić, vranac; bide (za pranje); pousser son ~ gurati, ići napred (fig.) bidon [bidɔ ]̃ 1. m. kanta (za mleko, benzin i sl.); limenka, kanister; čutura, pljoska; 2. a. arg. simuliran bielle [bjel] f. prenosna, pokretna poluga;
40 klatno, radilica; ruda (kolska); šipka, držalja; ~ d'accoupplement kvačilo bien [bjɛ ]̃ 1. m. dobro, imovina, blago; homme de ~ pošten čovek; dire du ~ de hvaliti; ~ patrimonial očevina; périr corps et ~ propasti bez traga; les ~ s du corps zdravlje; tout ~ pesé sve u svemu 2. adv. dobro, mnogo, veoma; eh ~ dakle; c'est ~ fait tako i treba; ~ malade teško bolestan; c'est ~ à vous lepo je od vas; quand ~ même pa makar; si ~ que tako da; ~ que premda bien-aimé, -e [bjɛ ñ ɛme] 1. a. predragi, ljubljeni; 2. m. (f.) ljubimac, dragi, miljenik bien-ase [bjɛ ñ e:z] m. udobnost, blagostanje bien-dire [bjɛ ̃di:r] m. lep govor, ispravnost u govoru bien-disant, -e [bjɛ ̃dizɑ ]̃ a. rečit bien-faire [bjɛ ̃fɛ:r] m. pošten rad, ispravnost u radu bienfaisance [bjɛ ̃fəzɑ :̃ s] f. dobročinstvo, dobrotvornost bienfait [bjɛ ̃fe] m. dobročinstvo, dobrobit; usluga; prednost, korist bien-jugé [bjɛ ž̃ üže] m. zakonitost, zakonska zasnovanost bienséant, -e [bjɛ s̃ eɑ ,̃ -ɑ :̃ t] a. pristojan, uljudan biens-fonds [bjɛ ̃f ɔ ]̃ m. pl. nekretnine bientôt [bjɛ t̃ o] adv. naskoro; à ~ do viđenja uskoro bienveillance [bjɛ ṽ ɛjɑ :̃ s] f. naklonost, blagonaklonost bienvenu, -e [bjɛ ṽ ənü] a. dobrodošao; soyez le (la, les) bienvenu (-e, -s, -es) dobro došli bienvenue [bjɛ ṽ ənɥ] f. srdačan doček; dobrodošlica; payer sa ~ početak službe bière1 [bjɛ:r] f. pivo; ~ blonde svetlo pivo; ~ brune tamno pivo; ce n'est pas de la petite ~ to nije mačji kašalj bière2 [bjɛ:r] f. mrtvački kovčeg, leš biffage [bifa:ž] m. precrtavanje, brisanje bifurquer [bifürke] vb. (se ~) razdvajati (se); odvajati (se), račvati se; raskrstiti se, odvojiti se, odvajati se, deliti se bigarré, -e [bigare] a. šaren, išaran, načičkan bige [biž] f. pop. poljubac bigle [bigl'] 1. a. razrok, škiljav; 2. m. (f.) razroki bigre1 [bigr'] 1. m. lopov, bitanga; 2. intj. sto mu gromova, dođavola! bigre2 [bigr'] m. pčelar bigrement [bigrəmɑ ]̃ adv. suviše, veoma, jako
435 burmutica f tabacchiera f buržoaski adj. borghese buržoazija f borghesia f buržuj m borghese m buržujski adj. della borghesia busanje n il battersi il petto busati se v (u grudi) battersi il petto busen m zolla f, piota f, cespo m busija f imboscata f, agguato m busola f bussola f bušač m foratore m bušenje n foratura f, trivellazione f, bucatura f bušilica f trapano m; trivellatrice f; perforatrice f bušiti v forare, bucare, trivellare bušotina f perforazione f, foratura f but m coscia f; jagnjeći ~ coscia d’agnello; teleći ~ coscia di vitello butina f coscia f; coscetto m butni adj. cosciale buter m burro m butik m boutique f buva f pulce f buvara f (zatvor) gattabuia f, catorbia f buvljak m mercato m delle pulci buzdovan m clava f, mazza f ferrata
C
cakliti se v splendere, brillare car m imperatore m; zar m carević m figlio m dello zar carevina f impero m carica f imperatrice f, zarina f carić m scricciolo m, forasiepe m Carigrad m Costantinopoli f carina f dazio m, dogana f, gabella f – oslobođen ~e esente da dazio; izvozna ~ dazio d’esportazione; uvozna ~ dazio d’importazione carinarnica f dogana f, ufficio m doganale carinik m doganiere m cariniti v daziare carinski adj. doganale; daziario – ~a deklaracija dichiarazione f daziaria; ~a granica linea f daziaria; ~a tarifa ta-
cementiranje riffa f daziaria; ~a potvrda bolletta f di dogana; ~ pečat timbro m doganale; ~ stražar guardia f doganale, guardia di finanza; ~ činovnik doganiere m; ~a kontrola controllo m doganale; ~a politika politica m doganale carinjenje n il daziare m – imate li nešto za ~? ha qualcosa da dichiarare? carizam m zarismo m carovati v imperare; regnare, dominare carski adj. imperiale, imperatorio – ~ rez taglio m cesareo carstvo n impero m – biljno ~ regno m vegetale; životinjsko ~ regno animale; ~ nebesko il regno dei cieli cece-muva f zool. mosca f tse - tse cedilo n filtro m; colatoio m – ostaviti na ~u piantare in asso, cediljka f filtro m cediti v filtrare, scolare; spremere – ~ narandžu spremere un’arancia cedulja f biglietto m; scheda f ceđenje m filtrazione f, scolamento m; spremitura f ceger m sporta f ceh m corporazione f, maestranza f – platiti ~ pagare il fio cehovski adj. corporativo cekin m zecchino m celer m sedano m celibat m celibato m celina f il tutto m, l’insieme m; totalità f, complesso m celishodan adj. adatto, opportuno celivanje n il baciare m, baciamento m celivati v baciare celo n l’intero m, il tutto m celofan m cellofan m celokupan adj. intero, tutto, totale, complessivo celokupnost f totalità f, integrità f, complesso m celovit adj. intero, totale, integro celovitost f totalità f, interezza f, integrità f celuloid m celluloide f celuloza f cellulosa f cement m cemento m – brzovezujuući ~ cemento a presa rapida cementiranje n il cementare m
A B
C C Č Ć D Dž Đ E F G H I J K L Lj M N Nj O P R S Š T U V Z Ž
A B
C C Č Ć D Dž Đ E F G H I J K L Lj M N Nj O P R S Š T U V Z Ž
cementirati cementirati v cementare cena f prezzo m, costo m; pregio m, valore m – prodajna ~ prezzo di vendita; najniža ~ l’ultimo prezzo; tržišna ~ prezzo corrente; stalna ~ prezzo fisso; po svaku ~u a qualunque prezzo; ad ogni costo; upola ~ a metà prezzo; dići ~u alzare il prezzo; sniziti ~u ridurre, diminuire, abbassare il prezzo; astronomska ~ prezzo astronomico; nabavna ~ prezzo d’acquisto; svetska ~ prezzo mondiale; paprene ~e prezzi salati ceniti v apprezzare, stimare; valutare, pregiare, tener conto – visoko ~ stimare altamente; ~ od oka valutare ad occhio e croce cenkanje n mercanteggiamento m, contrattazione f cenkati se v mercanteggiare, contrattare, trattare sul prezzo cenovnik m listino m dei prezzi, prezzario m cent m (deo evra) centesimo m centa f – metrička ~ quintale m centar m centro m – kulturni ~ centro culturale; poslovni ~ centro degli affari; trgovački ~ centro commerciale; sportski ~ impianto m sportivo centarfor m centrattacco m, centravanti centilitar m centilitro m centimetar m centimetro m centrala f centrale f – telefonska ~ centralino m centralan adj. centrale – ~o grejanje riscaldamento centralizzato centralistički adj. centralizzatore, accentratore centralizacija f centralizzazione f, accentramento m centralizam m centralismo m centralizovati v centralizzare, accentrare centrifuga f centrifuga f centrifugalan adj. centrifugo - ~na sila forza f centrifuga centripetalan adj. centripeto - ~na sila forza f centripeta centrirati v centrare cenzor m censore m; censuratore m cenzura f censura f – ~ štampe censura
436 della stampa; filmska ~ censura dei film cenzurisan adj. censurato cenzurisati v censurare, far la censura cenjen adj. pregiato, stimato ceo adj. intero, tutto, intatto, integro – ~ celcat completo, tutto intero; ~ dan tutto il giorno; ~ život tutta la vita cepanica f ciocco m, pezzo m di legna cepanje n spaccatura f, fenditura f cepati v lacerare; tagliare; dividere; (drva) spaccare – cepa mi se srce mi si strazia il cuore cepidlačenje n pedanteria f, sofisticheria f cepidlačiti v pedanteggiare, sofisticare, sottilizzare cepidlački adj. pedantesco, sofistico = adv. in modo pedantesco cepidlaka m pignolo m, pedante m, sofisticone m cepkanje n lo scheggiare m, scissione f cepkati v scheggiare, fendere cer m cerro m cerada f incerata f cerebralan adj. cerebrale cerekalo m sogghignatore m cerekanje n sogghignamento m, il ridacchiare m cerekati se v sogghignare, ridacchiare ceremonija f cerimonia f ceremonijal m cerimoniale m ceremonijalan adj. cerimonioso cerenje n ghigno m, sogghigno m; smorfia f ceriti se v ghignare, fare smorfie cerov adj. di cerro – ~ šuma cerreto m, bosco m dei cerri cerovina f legno m di cerro cesija f cessione f – sudska ~ cessione giudiziaria Cetinje n Cettigne f cev f tubo m, canna f, cannello m; condotto m – dovodna ~ tubo conduttore; radio ~ valvola f; odvodna ~ tubo di scarico; kanalizaciona ~ tubo di fogna; puščana ~ canna f del fucile cevast adj. tubolare, cannelloso cevčica f cannella f, tubetto m, cannuccia f
437 cevanica f stinco m, tibia f cevast adj. tubolare, canneloso Ciceron m Cicerone m cicija f avaro m, arpagone m, spilorcio m, tirchio m ciča f (zima) freddo acuto cičati v stridere, strillare; pigolare cifra f cifra f, numero m cifrati v adornare – ~ se (kititi se) acconciarsi ciganin m zingaro m ciganka f zingara f ciganski adj. zingaresco, zigano cigara f sigaro m cigareta f sigaretta f – zaviti ~u arrotolare una sigaretta; upaliti ~ accendere una sigaretta cigla f mattone m, tegola m – nepečena ~ mattone crudo; pečena ~ mattone cotto ciglana f mattonaia f ciglar m mattonaio m ciglast adj. mattonoso cijankalijum m cianuro di potassio cijanid m hem. cianuro m cika f stridore m, strillo m – ~ i vika scricchio e clamore; pandemonio m cikati v stridere; strillare; fischiare cikcak adv. zigzag ciklama f ciclamino m cikličan adj. ciclico ciklon m ciclone m ciklus m ciclo m – privredni ~ ciclo economico; proizvodni ~ ciclo di produzione; menstrualni ~ ciclo mestruale ciknuti v mandar un sibilo cikorija f cicoria f cilindar m cilindro m – ~ šešir cappello a cilindro cilindričan adj. cilindrico cilj m mira f, meta f; termine m; (u sportu) traguardo n; (svrha) fine m, scopo m; bersaglio m – pogoditi ~ dare nel segno; promašiti ~ mancar la mira, sbagliar la mira, fallire; postići ~ ottenere l’intento, raggiungere lo scopo; bez ~a senza scopo, senza meta; ići za nekim ~em seguire uno scopo; stići do ~a toccare la meta ciljanje n il mirare m; l’alludere m
civilizovan ciljati v mirare; prendere la mira; tendere; alludere cimati v tirare con forza cimbalo n cembalo m cimer m compagno m di stanza; coinquilino m cimerka f compagna f di stanza; coinquilina f cimet m cannella f cimnuti v dare uno strappo, strappare cinički adj. cinico – adv. cinicamente cinik m cinico m cinizam m cinismo m cink m zinco m cinkan adj. di zinco cinkariti v infamare, (prijaviti) denunciare cinkaroš m infame m, spia f, traditore m cinkograf m zincografo m cinkografija f zincografia f cinkografski adj. zincografico cinober m cinabro m cionist m sionista m cionistički adj. sionistico cionizam m sionismo m cipela f scarpa f, scarpina f – plitka ~ scarpa bassa; krema za ~e lucido m per le scarpe; obuti ~e mettersi le scarpe – izuti ~e togliersi le scarpe; čistač ~a lustrascarpe m cipelica f scarpetta f cipov m pagnotta f Cirih m Zurigo f cirkulacija f circolazione f cirkular m circolare f cirkulisati v circolare cirkus m circo m ciroza f cirrosi f – ~ jetre cirrosi epatica cista f cisti f cisterna f cisterna f citat m citazione f citiran adj. citato citiranje n citazione f; il citare m citirati v citare; riportare citostatik m farmac. citostatico m citra f cetra f civil m borghese m, cittadino m – u ~u in borghese civilizacija f civilizzazione f; civiltà f civilizovan adj. civilizzato; civile
A B
C C Č Ć D Dž Đ E F G H I J K L Lj M N Nj O P R S Š T U V Z Ž
A B
C C Č Ć D Dž Đ E F G H I J K L Lj M N Nj O P R S Š T U V Z Ž
civilni civilni adj. civile – ~ brak matrimonio m civile; ~o pravo diritto m civile cmakanje n il baciucchiare m cmakati v baciucchiare cmizdrenje n piagnucolio m cmizdriti v piagnucolare, frignare coktati v (jezikom) schioccare (la lingua) cokula f zoccolo m col m (mera) pollice m colovni adj. di pollice crći v crepare, morire – ~ od smeha crepare (scoppiare) dalle risa; ~ od gladi morire di fame crep m tegola f, tegolo m – valoviti ~ tegola ondulata crepana f tegolaia f crepar m fornaciaio m crevni adj. intestinale, enterico crevo n intestino m, budello m – creva n pl. intestini m pl., budella f pl; debelo ~ intestino crasso; slepo ~ intestino cieco; dvanaestopalačno ~ duodeno m; zapaljenje slepog ~a infiammazione del intestino cieco crkavanje n il crepare m, morìa f crkavati v crepare, morire crkotina f carogna f crkva f chiesa f – saborna ~ duomo m, cattedrale f; osveštati ~u consacrare una chiesa crkveni adj. della chiesa, ecclesiastico - ~a pesma inno m sacro; ~ sabor concilio m, sinodo m; ~o pravo diritto m canonico crkvenjak m sagrestano m crkvica f chiesetta f, cappella f crn adj. nero – ~a tačka punto nero – ~e vesti brutte notizie; ~o odelo abito m nero; ~a boja nero m; ~a berza borsa f nera; ~ luk cipolla f; ~a ovca pecora f nera; ~o vino vino m rosso crnac m negro m, moro m crnački adj. da negro, moresco Crna Gora f Montenegro m crneti v diventar nero – ~ se nereggiare, apparir nero crnica f terra nera, terriccio m crnilo n nero m, color nero crnina f nerezza f; (crna odeća žalosti) lutto m – nositi ~u vestirsi a lutto
438 crniti v annerire; denigrare crnka f mora f, moretta f crnkast adj. nerastro, nericcio crnkinja f negra f, mora f crno m (boja) nero m = adv. gledati ~ veder nero – obučen u ~ vestito di nero; ~ More Mar m Nero; raditi na ~ lavorare in nero crnoberzijanac m borsaro m nero, borsanerista m Crnogorac m montenegrino m crnogorski adj. montenegrino crnokos adj. dai capelli neri crnomanjast adj. bruno crnook adj. dagli occhi neri crnpurast adj. brunotto, nerognolo crnjenje n l’annerire m; annerimento m crpenje n l’attingere m, tirata f crpni adj. di pompaggio crpsti v attingere; estrarre; desumere – ~ vodu tirare acqua; ~ korist tirare rendita, rirare vantaggio crta f linea f, riga f; traccia f; tratto m – u glavnim ~ma nelle linee principali; ~ lica lineamento m crtač m disegnatore m crtać m (crtani film) cartone m animato crtaći adj. da disegno crtanka f quaderno m da disegno crtanje n il disegnare m, disegno m; descrizione f – učitelj ~a maestro m di disegno crtati v disegnare, tracciar linee; rigare; tratteggiare crtež m disegno m, tratteggio m; schizzo m, abbozzo m – arhitektonski ~ disegno architettonico; tehnički ~ disegno tecnico crtica f lineetta f; breve tratto; (kratka priča) breve racconto crv m verme m; baco m; tarlo m, bruco m – ~ sumnje tarlo del dubbio crvast adj. vermicolare crvati se v inverminire; tarlarsi crven adj. rosso = f rosso m, rossore m – ~a armija Armata rossa; ~ krst Croce f rossa; proći kroz ~ passare con il rosso crvendać m pettirosso m crveneti v diventar rosso – ~ se rosseg-
439 giare, arrossire; ~ se od stida arrossire per vergogna crvenilo n rosso m, rossore m crveniti v arrossare, tingere in rosso Crvenkapa f Cappuccetto rosso crvenkast adj. rossegiante, rossiccio, rossastro crvenokos adj. dai capelli rossi crvenokožac m pellirossa m crvenperka (riba) f lasca f, leucisco m crvenjenje n arrossamento m; arrossimento m crvić m vermicello m crvljati se v tarlarsi, inverminire crvljiv adj. verminoso, bacato, vermicoloso crvotočan adj. tarlato, bacato crvotočina f tarlatura f cucla f poppatoio m, biberon m cuclati v poppare cug m tiro m, tirata f (gutljaj) sorso m cunjalo n ficcanaso m cunjanje n il frugacchiare m; (skitanje) il gironzolare m cunjati v frugacchiare; fiutare; (skitati se) gironzolare cupkati v saltellare cupnuti v fare un salto cura f ragazza f, giovane f, fanciulla f curenje n il colare m, scolo m, lo stillare curica f ragazzina f, bambina f curiti v colare, stillare, gocciolare, grondare – curi mu krv iz nosa gli gocciola il sangue dal naso cvast m fioritura f; infiorescenza f cvasti v fiorire, esser in fiore cvećar m fioricultore m; (prodavac cveća) fioraio m cvećara f negozio m di fiori cvećarski adj. di fioricultore, dei fiorai cvećarstvo n fioricoltura f cveće n fiorame m, fiori m pl. – buket ~a un mazzo di fiori; veštačko ~ fiori artificiali; baštensko ~ fiori di giardino; planinsko ~ fiori di montagna; poljsko ~ fiori di campo cvekla f barbabietola f cvet m fiore m cvetak m fioretto m, fiorellino m cvetanje n fioritura f
čamac cvetati v fiorire cvetić m fiorellino m cvetni adj. del fiore, di fiori – ~ prah polline f pl. cvetnice f pl. bot. fanerogame f pl. cvikeraš m occhialuto m cvileti v gemere, piangere; lamentarsi; vagire; cigolare cviljenje n gemito m, vagito m; guaito m; mugolio m cvokotanje n battuta di denti cvokotati v battere i denti cvrčak m cicala f cvrčanje n stridio m, cinguettio m; sfrigolio m cvrčati v stridere, garrire; (mast) sfrigolare cvrkut m cinguettio m, garrito m cvrkutanje n cinguettio m cvrkutati v cinguettare, garrire
Č
čabar m tino m, mastello m, bigoncia f čabrica f tinozza f, tinello m; barilotto m ča–ča–ča m cha cha cha m čačkalica f stuzzicadenti m, stecchino m čačkanje n lo stuzzicare m; il frugare m čačkati v stuzzicare; frugare čađ f fuliggine f čađav adj. fuligginoso čađaviti v coprire di fuliggine čaj m tè m – skuvati ~ fare il tè čajanka f trattenimento m čajni adj. di tè - ~a kuhinja cucinotto m, cucinino m čajnik m teiera f čak adv. anzi; perfino, persino – ~ ni neanche čaklja f rampino m, uncino m; graffio m; marra f čakšire f pl. calzoni m pl. čalabrcnuti v fare uno spuntino čalma f turbante m čama f tedio m, noia f, uggia f; languore m; fastidio m čamac m barca f; canotto m; battello m; imbarcazione f, barca f; ~ za spasavanje
A B C
Č Č Ć
D Dž Đ E F G H I J K L Lj M N Nj O P R S Š T U V Z Ž
KRATKA GRAMATIKA ITALIJANSKOG JEZIKA
325
Fonetika
ABECEDA ITALIJANSKOG JEZIKA (L’ALFABETO ITALIANO) Italijanska abeceda ima ukupno 26 slova, od toga 21 italijansko slovo i 5 stranih. A (a)
aereo, madre
B (bi)
buongiorno, alba
C (ci)
cane, amici
D (di)
duomo, andare
E (e)
Elba, mare
F (effe)
fuoco, fondo
G (gi)
giardino, gatto
H (acca)
hotel, Honda
I (i)
Italia, mio
J (i lunga)
jazz, jeans
K (cappa)
karaoke, killer
L (elle)
labirinto, lago
M (emme)
mano, amare
N (enne)
nuovo, nome
O (o)
onore, orto
P (pi)
padre, oroscopo
Q (qu)
quadro, acqua
R (erre)
rumore, orso
S (esse)
sole, isola
T (ti)
tuono, tavola
U (u)
uomo, mucca
V (vu)
vino, vacanza
W (vu doppia)
western, wafer
X (ics)
xilofono, xenofobia
Y (ipsilon, i greca)
yard, yogurt
Z (zeta)
ragazzo, zero
Italijanska slova se izgovaraju kao što se i pišu, sa malim izuzecima. Treba imati na umu da u italijanskom jeziku postoje duplirana slova (doppie). Svaki suglasnik može biti dupliran i izgovara se pojačano u jedinstvenoj artikulaciji, bez pauze: ragazzo (ragac-co), penna (pen-na). Određena odstupanja od pravila da se svaki glas izgovara kao što je napisan tiču se sledećih slova:
Fonetika
326
Kada se C nađe ispred a, o, u, ili suglasnika onda se izgovara kao k: cane (kane)
camera (kamera)
colore (kolore)
piccolo (pik-kolo)
cultura (kultura)
accusa (ak-kuza)
arco (arko)
Claudio (Klaudio)
Ako se C nađe ispred e i i onda se čita kao č (glas između srpskog č i ć) cena (čena)
facile (fačile)
cinema (činema)
dieci (dječi)
amici (amiči)
centro (čentro)
Glas G se ispred a, o, u i suglasnika izgovara kao g: gatto (gat-to)
Garda (Garda)
gola (gola)
agosto (agosto)
legume (legume)
gusto (gusto)
Ako se G nađe ispred e i i onda se čita kao dž (glas između đ i dž) gente (džente)
gelato (dželato)
pagina (padžina)
oggi (odž-dži)
CIA - ča
ciao (čao)
CIO - čo
commercio (kom-merčo)
CIU - ču
acciuga (ač- čuga)
GIA - dža
giardino (džardino)
GIO - džo
Giorgio (džordžo)
GIU - džu
Giuseppe (džuzep-pe)
Treba obratiti pažnju da se u navedenim primerima i ne izgovara. CHE - ke
amiche (amike)
CHI - ki
chilo (kilo)
GHE - ge
alghe (alge)
GHI - gi
larghi (largi)
Slovo H se u italijanskom ne izgovara, to je tzv. nemo h. Ako se nađe unutar reči, služi da izmeni izgovor glasova c i g, kao u gore navedenim primerima. hotel (otel)
hanno (an-no)
ho (o)
ah! (a!)
hai (ai)
ehi! (ei!)
Kada se grupa SCI nađe ispred a, o, ili u , čita se kao š: SCIA - ša
striscia (striša)
SCIO -šo
sciopero (šopero)
SCIU - šu
asciugamano (ašugamano)
327
Fonetika
Ispred i i e, glas š grade suglasnička grupa SC: SCE - še
scelta (šelta)
SCI - ši
uscire (ušire)
Kada se grupa GLI nađe ispred nekog drugog samoglasnika, čita se kao lj. Ako gli stoji samo ili na početku reči, izgovara se kao lji: GLI - lji
figli (filji)
GLIO - ljo
luglio (luljo)
GLIE - lje
moglie (molje)
GLIA - lja
famiglia (familja)
GLIU - lju
pagliuzza (paljuc-ca)
Postoje i izuzeci gde će se suglasnička grupa gli tako i izgovarati: glicerina (gličerina) negligente (neglidžente) geroglifico (džeroglifico) Gn se izgovara kao nj: sogno (sonjo) signore (sinjore) ogni (onji) legno (lenjo) Iza glasa Q uvek stoji u: quello (kwel-lo) questo (kwesto) qui (kwi) Q je jedini suglasnik koji se ne duplira samim sobom. Umesto njega se upotrebljava suglasnik c: acqua (ak-kwa) nacqui (nak-kwi) S se izgovara kao s (bezvučni izgovor) u sledećim slučajevima: - na početku reči kada mu sledi samoglasnik: sole (sole)
saluto (saluto)
sigaretta (sigaret-ta)
sale (sale)
- kada mu prethode suglasnici: borsa (borsa)
università (universita)
console (konsole)
mensa (mensa)
- pred bezvučnim suglasnicima (p, t, c, q, f ): spesso (spes-so)
scarpa (skarpa)
Fonetika
328
storia (storia)
squadra (skwadra)
sfilata (sfilata)
studente (studente)
- kad je duplirano: cassa (kas-sa)
rosso (ros-so)
gesso (džes-so)
interessante (interes-sante)
S se izgovara kao z (zvučno) u narednim situacijama: - kada se nađe između dva samoglasnika: casa (kaza)
rosa (roza)
cosa (koza)
isola (izola)
- kada se nađe ispred zvučnih suglasnika (b, d, g, l, m, n, r i v): sbaglio (zbaljo)
sdegno (zdenjo)
sgarbato (zgarbato)
sloveno (zloveno)
smontare (zmontare)
snello (znel-lo)
sradicabile (zradikabile)
svelto (zvelto)
Z se može izgovarati bezvučno kao c il zvučno kao dz. Ne postoje opšta pravila kada se primenjuje jedan a kada drugi izgovor, a postoje i regionalna kolebanja. U sledećim primerima se z izgovara kao c: spezia (specia), grazie (gracie), spazio (spacio), alzare (alcare), calza (calca), bellezza (bel-lec-ca), nazione (nacione) U sledećim primerima se z izgovara kao dz: zero (dzero), zona (dzona), mezzo (medz-dzo), zanzara (dzandzara)...
ČLAN (L’ARTICOLO) Član je vrsta reči koja sama za sebe ne znači ništa, nema sopstveno značenje. Dobija smisao samo kada se nađe uz imenice (direktno ispred njih ili ispred prideva koji im predhodi). U italijanskom jeziku postoje dve vrste člana: neodređeni i određeni. Sledeća tabela pokazuje sve oblike člana, kako određenog tako i neodređenog: član
određeni
muški rod ženski rod
neodređeni muški rod ženski rod
jednina:
il, lo, l’
un, uno
množina:
i, gli le
la, l’
/
una, un’ /
Oblici određenog člana
Određeni član ima oblike i za muški i za ženski rod i za oba broja. Član il se koristi ispred imenica muškog roda koje počinju suglasnikom osim ako ti suglasnici
329
Član
nisu sledeći: s + suglasnik, z, x, y i pred suglasničkim grupama ps, gn i pn. il bambino, il tavolo, il fiore, il giardino... Odgovarajući član za množinu je i: i bambini, i tavoli, i fiori, i giardini... Član lo se koristi ispred imenica u muškom rodu jednine koje počinju sledećim suglasnicima: - s + suglasnik: lo studente, lo straniero, lo smalto, lo specchio... - z: lo zaino, lo zio, lo zucchero, lo zoo... - x: lo xilofono, lo xenofobo... - y: lo yogurt, lo yuppie.... Isto tako i pred sledećim suglasničkim grupama: - ps: lo psichiatra, lo psicoterapeuta... - pn: lo pneumatico, lo pneumococco... - gn: lo gnocco, lo gnomo, lo gnostico... Oblik lo se koristi i za imenice muškog roda koje počinju samoglasnikom, samo što u tom slučaju dolazi do skraćivanja (elizije) u l’: l’amico, l’appartamento, l’ospite, l’esercizio... Odgovarajući član za množinu ovog oblika je gli: gli studenti, gli zaini, gli gnocchi, gli yogurt, gli pneumatici, gli amici... Oblik člana la koristi se uz imenice ženskog roda u jednini koje počinju suglasnikom: la ragazza, la borsa, la sedia, la zia, la giacca.... Ispred imenica koje počinju samoglasnikom član je isti, ali dolazi do skraćivanja (elizije) u l’: l’amica, l’isola, l’escursione, l’ombra... Odgovarajući oblik za množinu pomenutog člana je le: le ragazze, le borse, le giacche, le amiche, le isole...
Oblici neodređenog člana
Neodređeni član ima samo oblike jednine muškog i ženskog roda. Član un stoji ispred imenica muškog roda koje počinju suglasnikom (izuzev suglasnika x,y, z, s+suglasnik i suglasničkih grupa ps, pn i gn) ili samoglasnikom, na primer: un cane, un ragazzo, un amico, un edificio... Član uno se koristi ispred imenica muškog roda koje počinju suglasnicima x, y, z, s+suglasnik i suglasničkim grupama ps, pn i gn, na primer: uno sciopero, uno zio, uno yogurt, uno psichiatra, uno gnocco Član una se koristi ispred imenica ženskog roda koje počinju suglasnikom ili samoglasnikom, s tim što ispred samoglasnika dolazi do skraćivanja u un’, na primer: una bambina, una sedia, un’isola, un’amica...
Član
330
Upotreba određenog člana
Određeni član se koristi u sledećim slučajevima:
ispred imenica koje označavaju osobe ili stvari koje su već poznate pošiljaocu ili primacu poruke: Porto il cane dal veterinario. Vodim psa kod veterinara. ispred imenica koje označavaju vrstu: Il cane è miglior amico dell’uomo. Pas je čovekov najbolji prijatelj. ispred imenica koje označavaju nešto što je jedno na svetu: il sole (sunce), la luna (mesec), la terra (zemlja) ispred apstraktnih imenica: l’amore (ljubav), la pazienza (strpljenje) ispred imenica koje označavaju materiju: l’oro (zlato), la seta (svila) ispred prezimena koje se odnosi na žensku osobu: la Moretti. Ako prezime označava osobu muškog roda, član se ne upotrebljava. ispred nekih titula koje stoje uz vlastito ime: il signor Rossi (gospodin Rossi), l’avvocato Masi (advokat Mazi); il professor Bianchi (profesor Bjanki). Član se izostavlja u obraćanju: Signor Rossi, venga! Gospodine Rosi, dođite! ispred imena planina (le Alpi – Alpi), reka (il Danubio – Dunav), jezera (il Garda – Garda), mora (l’Adriatico – Jadransko more), okeana (l’Atlantico – Atlantski okean), država (l’Italia – Italija), regija (la Toscana – Toskana), kontinenata (l’Africa – Afrika) i većih ostrva (la Sicilia – Sicilija). Član se izostavlja kada ispred imenica koje označavaju države, regije i kontinente stoji predlog IN: in Italia (u Italiji), in Europa (u Evropi).
Upotreba neodređenog člana
Neodređeni član se koristi u sledećim slučajevima:
ispred imenice koja zadržava opštost i neodređenost ili označava nekog ili nešto što se prvi put pominje: Ho visto un uomo davanti alla casa. Video sam (jednog, nekog) čoveka ispred kuće. ispred imenice koja označava vrstu ili kategoriju: Un uomo non può vivere da solo. Čovek ne može da živi sam. U govornom jeziku pojačava značenje imenice uz koju stoji: Ho una fame da morire! Umirem od gladi!
Izostavljanje člana
Član se izostavlja u sledećim slučajevima: ispred imena gradova: Abito a Roma. Živim u Rimu.
Izuzeci su: l’Aia (Hag), La Spezia, L’Aquila, La Mecca, Il Cairo, L’Avana.