Goed beheer van stoominstallaties verdient zich dubbel en dwars terug

Branded Content Stoomplatform

Een systeem dat stoom op hoge druk en hoge temperaturen produceert, vereist een professionele installatie, zorgvuldig beheer en degelijk onderhoud. Helaas neemt de kennis van dit soort installaties gestaag af en bezuinigen bedrijven steeds vaker op het beheer van hun stoomsystemen. Daarmee missen ze niet alleen aanzienlijke energiebesparingskansen, maar creëren ze in sommige gevallen zelfs gevaarlijke situaties.

Hoewel een stoomketel klinkt als technologie uit de vorige eeuw, zijn ook stoomsystemen in de loop van de tijd behoorlijk geëvolueerd en efficiënter geworden. De afgelopen jaren maakten leveranciers van stoomsystemen grote stappen met terugwinning van warmte via economizers en rookgascondensors. Maar ook bijvoorbeeld brandermanagement, moderne besturingstechniek en meet- en regeltechniek verhogen de efficiency en flexibiliteit van stoomsystemen en dringen de uitstoot van CO 2 en stikstofoxide terug. Met die evolutie van de stoomsystemen is de installatie, het beheer en het onderhoud ervan niet eenvoudiger geworden.

Een goed ontworpen stoomsysteem houdt dan ook rekening met condensaatvorming in stoomleidingen. Deze leidingen moeten onder afschot liggen in de stroomrichting van de stoom, moeten voldoende ontwateringspunten hebben en goed functionerende condenspotten die het gevormde condensaat in de leidingen tijdig afvoeren zonder stoom door te laten. En deze condenspotten moeten dan ook minimaal een keer per jaar op hun functionaliteit worden getest. De praktijk wijst uit dat zo’n tien procent van de condenspotten jaarlijks faalt, stoom verliest en dus moet worden vervangen. Het loont altijd om een stoomdoorlatende condenspot te vervangen omdat de terugverdientijd in principe korter is dan één jaar. In sommige gevallen is dit zelfs binnen enkele maanden.

Mogelijkheden en beperkingen

De cyclus van het verhitten van water tot stoom, warmteafgifte en condensatie heeft hoe dan ook invloed op ketel en leidingwerk. Zo kan zuurstof in het water tot oxidatie leiden. En kunnen de in het ketelwater opgeloste zouten ketelsteenvorming veroorzaken, wat weer nadelig is voor de warmteoverdracht.

Toch is met goed beheer veel ellende te voorkomen. Zo verwijdert een zogenaamde thermische ontgasser de gassen. En door het water eerst te ontharden voorkomt men afzetting van calcium en magnesium. Daarbovenop raden de experts van het Stoomplatform aan om het water onder meer continu te blijven monitoren op geleidbaarheid, een maatstaf voor de concentratie zouten en de zuurgraad. Te zuur water tast namelijk de leidingen, ketels en warmtewisselaars aan in de vorm van corrosie.

Beheer en onderhoud

De experts van het Stoomplatform maken zich misschien nog wel het meeste zorgen over het beheer en onderhoud van stoominstallaties. Het ketelhuis had al vaak geen hoge prioriteit en verkeerde bezuinigingsdrang leidde bij veel bedrijven tot het wegvloeien van kennis. Dat is zeker bij de huidige hoge gasprijzen geen verstandige keuze, omdat goed beheer veel gas kan besparen.

Een lekkende condenspot of verkeerd afgestelde brander kunnen ongemerkt al snel voor veel energieverlies zorgen. Bovendien kan slecht beheer de levensduur van een installatie ernstig verkorten. Als niemand opmerkt dat een ontgasser niet werkt of het ketelwater niet juist is behandeld, vinden afzettingen plaats en heeft corrosie vrij spel. Daarmee kunnen ook gevaarlijke situaties ontstaan, blijkt uit talloze voorbeelden die de experts van het Stoomplatform tegenkomen. Van gescheurde ketelpijpen, opgeloste peilglazen tot lekkende pijpbundels in economizers om er maar enkele te noemen.

Een lekkende condenspot of verkeerd afgestelde brander kunnen ongemerkt al snel voor veel energieverlies zorgen.

De echte stoomexpert hoort, ziet en ruikt hoe zijn installatie erbij staat. Hij of zij weet hoe een vlampatroon en vlamkleur eruit hoort te zien, controleert op lekkages en test regelmatig de beveiligingen. Als die expertise niet aanwezig is, kan een bedrijf die kennis altijd inkopen. Toch zal een opdrachtgever zelf ook beoordelend vermogen in huis moeten houden om de dienstverlener te ondersteunen en uit te dagen. Bedrijven zullen dan ook moeten blijven investeren in kennis en kunde van stoomsystemen.

Het Stoomplatform spijkert de kennis van zijn leden regelmatig bij via studiedagen, publicaties en bedijfs bezoeken. De onlangs gehouden studiedag Beheer Stoominstallatie is daar een goed voorbeeld van. Daarnaast initieerde de vereniging de certificering Vakbekwaam Persoon Stoominstallatie. Hier kunnen beheerders en onderhoudstechnici die met stoominstallaties werken in kort tijdsbestek hun vakmanschap verbeteren en borgen. Zie voor meer informatie www.stoomplatform.nl/vps.