ILINQS FESTIVAL Korte kringlopen verlichten waterstress

Kortere kringlopen verlichten waterstress

Fritesproducent Lamb Weston / Meijer is voor zowel zijn grondsto en als zijn productie afhankelijk van zoet water. Aangezien het bedrijf in een waterstressgebied ligt, moet het bedrijf creatief omgaan met de schaarse bronnen. Daarvoor kijkt het niet alleen naar waterhergebruik en grondstofterugwinning in de eigen productie, maar ook naar samenwerking in de keten.

David van Baarle

Watervisie

Tijdens Watervisie op 22 juni brengt Mariska van Dalen een talk over over de kracht van de innovatieketen. Daarna discussieert ze verder over waterstress en waterhergebruik met David Moed van Evides Industriewater en André Mepschen van Water Alliance. Het congres Watervisie is dit jaar onderdeel van het iLinqs Festival van de Industrie. Kijk voor meer informatie over het programma op www.ilinqs.nl Dat ook Nederland een waterstressgebied is, merkten onder andere aardappeltelers in 2018. Met name degenen die aardappels teelden voor de fritesproductie. Door de aanhoudende droogte in de zomer waren de aardappels veel kleiner dan normaal. Fritesproducent Lamb Weston / Meijer moest zijn klanten dan ook mededelen dat de specifi caties van aardappelproducten werd aangepast. Gelukkig begrepen de klanten wel dat hier sprake was van overmacht, maar het geeft aan dat de toegang tot schoon zoet water minder vanzelfsprekend is geworden. Mariska van Dalen, Sustainability by Design manager bij Lamb Weston / Meijer heeft water dan ook bovenaan de duurzame agenda staan. ‘Omdat onze belangrijkste grondstof zo afhankelijk is van water, kunnen we het ons niet veroorloven water te verspillen in de verwerking van de aardappels. Zeeland is van oudsher een waterstressgebied vanwege de zilte bodem en dus zette Lamb Weston / Meijer al in 2011 water op de eerste plek in de duurzaamheidsagenda. Het doel was om in 2020 de inname van drinkwater met de helft te reduceren. Helaas dwongen de omstandigheden ons om die doelstelling door te schuiven naar 2030.’ Die omstandigheden waren deels technisch van aard en deels economisch. Van Dalen: ‘We kozen in onze vestiging in Kruiningen voor een innovatief systeem dat afvalwater zodanig kan zuiveren dat we het weer als proceswater kunnen inzetten. We halen daarbij waardevolle stoff en uit het water. In de voorzuivering is dat enerzijds vet dat wordt ingezet voor biodiesel en anderzijds grijs zetmeel dat wordt ingezet voor vergisting en in de toekomst als diervoerder. In de aerobe en anaerobe zuivering winnen we methaan, dat we inzetten als biogas, fosfaat in de vorm van struviet en stikstof uit het water.

Waterhergebruik

Het slib dat overblijft, gaat naar een nabezinktank voor de scheiding van water en slib. Dankzij deze confi guratie is er slechts een kleine extra stap nodig om het water weer op drinkwaterkwaliteit te krijgen. ‘Met technologiepartner Evides Industriewater kozen we ervoor om een microfi lter, utrafi ltratiestap, reverse osmose-installatie en UV-desinfectie aan te sluiten op het water dat voorheen werd geloosd. De enige uitdaging voor een biologische zuivering was dat de verhouding tussen zetmeel en suiker door het seizoen heen nog wel eens verschilt. Door die fluctuaties bleek het lastig te zijn om het systeem goed in te regelen en hebben we tijd nodig gehad om al het water te verwerken. Het goede nieuws is dat we dat wel steeds beter onder de knie krijgen. Maar we zijn er nog niet.’

Daar komt bij dat water eigenlijk nog veel te goedkoop is. ‘De businesscase is bij de huidige prijzen niet rond te rekenen. In sommige gevallen lukt het wel om kleine kringloopjes te maken. Zo is ons waswater nog redelijk eenvoudig te hergebruiken. En als we warmte of ingrediënten kunnen terugwinnen, valt de businesscase alweer een stuk gunstiger uit. Maar puur op waterhergebruik blijft het lastig om stromen economisch aantrekkelijk terug in het proces te brengen. Dat houdt ons overigens niet tegen om ook andere stromen te onderzoeken. Zo zijn we al redelijk ver gevorderd om blancheerwater te hergebruiken in het proces. Omdat we daar ook warmte kunnen terugwinnen kan dat gunstig uitpakken voor onze CO2-emissiedoelen.’

‘Wat de een er niet in stopt, hoeft de ander er niet uit te halen.’

MARISKA VAN DALEN SUSTAINABILITY BY DESIGN MANAGER LAMB WESTON / MEIJER

Keten vergroten

Intussen kijkt Van Dalen ook op een andere manier naar de waterbalans. ‘We zijn betrokken bij het Europese onderzoeksprogramma Fresh4Cs dat alternatieve waterbronnen zoekt in kustgebieden. We halen nu nog voedingsstoffen uit ons afvalwater, maar wellicht kan een teler die voedingsstoffen juist goed gebruiken. Dan bieden we niet alleen een alternatieve waterbron, maar hoeft een teler ook minder te bemesten.’ Eén ding geeft het project een voorsprong; de benodigde landbouwleiding beheert Evides al. Maar er zullen ook bassins nodig zijn om het water te kunnen opslaan. ‘Dat betekent dat iemand moet investeren in opslag van het water, en de agrariërs zelf staan nu niet direct te springen. De vraag is dan ook wie daar wel toe bereid is. De Provincie en het Rijk willen graag dat de industrie zijn wateronttrekking tempert. Zij bieden faciliteiten in de vorm van subsidies. Het waterschap lijkt vooral nog te worstelen met gebrek aan data en telers hebben niet altijd een opvolger waardoor investeringen op een laag pitje staan.’

Cascaderen

Van Dalen ziet wel een nieuwe trend ontstaan van grensoverschrijdende samenwerking. ‘Door water te cascaderen kun je verschillende kwaliteiten water efficiënter inzetten waar ze het beste aansluiten op de behoefte. Hoe meer partijen meedoen, hoe meer kansen dat biedt om bijvoorbeeld stromen te mengen. We onderzoeken nu bijvoorbeeld ook of we koudere, alternatieve waterstromen kunnen mengen met ons effluentwater. Dan zouden we geen koelstap hoeven te ontwerpen alvorens het te lozen.’ Zo’n samenwerking vraagt wel om meer communicatie en informatie-uitwisseling, merkt Van Dalen. ‘Water is niet alleen van levensbelang, het draagt ook alles wat we doen. Zowel de positieve als negatieve stoffen vinden we terug in de waterstromen. Wat de een er niet in stopt, hoeft de ander er niet uit te halen. Bedrijven, waterschappen, boeren, tuinders en andere schakels van de waterketen zullen zich bewust moeten worden van het belang van de keten, die soms zwaarder weegt dan de individuele belangen. Zo’n cultuuromslag vergt tijd en ook de flankerende wet- en regelgeving zal moeten meegroeien met de circulaire watereconomie. Nu wordt de korte kringloop nog tegengehouden doordat water lozen op een sloot duurder is dan op de Westerschelde. Bovendien is het niet heel eenvoudig om het predicaat drinkwater te krijgen voor circulaire stromen. Gelukkig zien we steeds meer politieke interesse voor de circulaire economie.’