Προπαγανδιστές Λευτέρης Χαραλαμπόπουλος Αυγουστίνος Ζενάκος Γιάννης-Ορέστης Παπαδημητρίου Χρήστος Νάτσης Πηνελόπη Ράπτη Κώστας Γυφτοδήμος Σάββατο 1 Απριλίου 2017 www.ipropaganda.gr
Η ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΊΑ ΕΝΆΝΤΙΑ ΣΤΗ ΜΕΤΑ-ΑΛΉΘΕΙΑ #2
Τα Βατερλώ των «τσάρων» της οικονομίας
«ΚΑΊΓΟΝΤΑΣ» ΤΕΧΝΟΚΡΆΤΕΣ
Η ΟΙΚΟΝΟΜΊΑ ΣΤΟ ΕΔΏΛΙΟ;
ΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΈΣ ΤΟΥ ΧΆΟΥΣ
ΠΏΣ ΓΊΝΕΤΑΙ ΚΑΝΕΊΣ ΥΠΟΥΡΓΌΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΏΝ;
ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΥΠΆΡΞΕΙ ΑΠΌ ΤΟ ΕΥΡΏ ΣΤΑ ΝΟΜΙΚΉ ΛΎΣΗ ΣΕ ΜΝΗΜΌΝΙΑ, ΈΝΑ ΠΟΛΙΤΙΚΆ ΠΡΟΒΛΉΜΑΤΑ; ΥΠΟΥΡΓΕΊΟ ΔΡΌΜΟΣ
Καθώς ο τεχνοκρατισμός έχει εκτοπίσει την πολιτική στο πεδίο της οικονομίας, δημιουργείται διαρκώς η εντύπωση ότι αυτό που έχει σημασία είναι «να βγαίνουν τα νούμερα». Ομως, τα νούμερα δεν βγαίνουν σχεδόν ποτέ. Και οι υπουργοί των Οικονομικών έχουν το θλιβερό προνόμιο να διαψεύδονται από τα γεγονότα πιο συχνά από οποιουσδήποτε άλλους πολιτικούς.
Η «ΕΠΙΣΤΉΜΗ» ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΊΑΣ
ΥΠΟΥΡΓΟΊ Ή ΧΑΡΤΟΡΊΧΤΡΕΣ;
ΓΙΑΤΙ ΚΑΤΑΛΉΓΟΥΝ ΣΤΟ ΑΝΤΊΘΕΤΟ ΑΠΌ ΑΥΤΌ ΠΟΥ ΕΞΑΓΓΈΛΛΟΥΝ;
ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΗ ΤΎΧΗ ΘΑ ΕΊΧΑΝ ΑΝ ΤΟ ΈΠΑΙΖΑΝ ΣΤΑ ΖΆΡΙΑ Ή ΈΛΕΓΑΝ ΤΟΝ ΚΑΦΈ
02
ipropaganda.gr
Σάββατο 1 Απριλίου 2017
ΤΑ ΒΑΤΕΡΛΏ ΤΩΝ «ΤΣΆΡΩΝ» ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΊΑΣ Η ΣΤΙΓΜΉ που ο Νίκος Χριστοδουλάκης αντικαθιστά τον Γιάννο Παπαντωνίου στην ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών είναι κομβική. Οχι μόνο γιατί αποτελεί τη στιγμή της μετάβασης στην «εποχή του ευρώ», την έναρξη των μεγαλείων που έμελλε να απολήξουν σε καταστροφή, αλλά και γιατί σηματοδοτεί την έναρξη μιας περιόδου που διαρκεί έως σήμερα και σημαίνει την πρόταξη των τεχνοκρατών έναντι των πολιτικών στην ηγεσία του οικονομικού επιτελείου. Οι δύο αυτές διαστάσεις αλληλοεμπλέκονται. Το διάστημα αυτό χαρακτηρίζεται από μια διαδοχή προβλέψεων και δηλώσεων που διαψεύδονται. Τα οικονομικά σχέδια και οι προσδοκίες αποδεικνύονται επί χάρτου και οι «τσάροι» της οικονομίας βρίσκονται εκτεθειμένοι απέναντι στην κοινωνία και στον ίδιο τους τον εαυτό. Η υπερβολική αισιοδοξία που διαπερνά αυτές τις προβλέψεις εδράζεται στην πίστη ότι τα οικονομικά αποτελούν μια σκληρή επιστήμη, όπου η εφαρμογή των πορισμάτων επικάθεται στην κοινωνία σαν σε πολιτικό κενό. Είναι η κρίση που έρχεται να καταρρίψει αυτόν τον μύθο, όχι όμως και να σημάνει την υποχώρηση αυτής της πολιτικής: ο τεχνοκρατισμός θα προκριθεί ως το αντίδοτο στην ασθένεια που είναι ο ίδιος – ακόμα και οι αριστεροί υπουργοί θα υποκλιθούν στο τέλος στη δύναμή του. Κι όταν οι διαψεύσεις αποδειχτούν τόσο ισχυρές που δεν θα χωρούν επεξεργασία, οι αυτουργοί τους θα επιστρέψουν εκεί από όπου προήλθαν: στον τραπεζικό χώρο ή στο πανεπιστήμιο. Το κύκλωμα της «περιστρεφόμενης πόρτας» θα ανακυκλώνει τα πρόσωπα σε μια αέναη ροή, που, αντί να απομειώνει, αυξάνει το συμβολικό τους κεφάλαιο και τους επιτρέπει να διαψεύδονται, αλλά εντέλει να διασώζονται. Παράλληλα, οι όποιες φωνές ζητούν τη λογοδοσία για αυτές τις αποτυχίες θα διολισθήσουν σε μια εξίσου απολιτική στιγμή: αναπληρώνοντας την πολιτική με μια απρόσωπη Δικαιοσύνη, που τάχα υπερίπταται των κοινωνικών σχέσεων, θα καταλήξουν σε κενές ηθικιστικές κραυγές, που τρέφουν απλώς τους θορυβώδεις ψιθύρους της εφήμερης ειδησεογραφίας.
Οταν «καίγονται» ΣΤΙΣ 15 ΙΑΝΟΥΑΡΊΟΥ 2001, το τραπεζικό σύστημα της χώρας γιόρταζε. Είχαν περάσει μόλις δύο εβδομάδες από την επίσημη προσχώρηση της Ελλάδας στην ευρωζώνη, ύστερα από την αρχική απόρριψή της (βλ. Propaganda #1, 24.3.2017) και η Τράπεζα της Ελλάδος διοργάνωσε γεύμα εργασίας στην έδρα της προς τιμήν του τότε πρωθυπουργού, Κώστα Σημίτη. Εν αντιθέσει με τους επικεφαλής των συστημικών τραπεζών, τον υπουργό Οικονομικών, Γιάννο Παπαντωνίου, και πρόσωπα όπως ο Θεόδωρος Καρατζάς, που είχαν προλειάνει το έδαφος για την ευρωπαϊκή στροφή, οι νεότεροι μεταξύ των υπολοίπων ήταν μεν γνωστοί στους πανεπιστημιακούς και τραπεζικούς κύκλους, αλλά δεν είχε έρθει ακόμα η ώρα που θα γίνονταν πασίγνωστοι στο ευρύ κοινό. Αλλωστε, όταν δειπνούσαν με τον πρωθυπουργό, ο Γιάννης Στουρνάρας (τότε πρόεδρος της Εμπορικής Τράπεζας) και ο Γκίκας Χαρδούβελης (τότε οικονομικός σύμβουλος του πρωθυπουργού) ήταν μόλις 45 και 46 ετών. Ο δε οικοδεσπότης, Λουκάς Παπαδήμος, δεν είχε αποχωρήσει ακόμα για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, από όπου θα επέστρεφε πολύ αργότερα ως μνημονιακός πρωθυπουργός, χωρίς να υποστεί το βασανιστήριο των εκλογών. Φυσικά, ούτε παράλογο ούτε πρωτότυπο είναι το πέρασμα των υπουργών Οικονομικών από τον τραπεζικό τομέα. Πρώην «τσάροι» της οικονομίας, όπως ο Γιάγκος Πεσμαζόγλου, ο Γεράσιμος Αρσένης και ο Δημήτρης Κουλουριάνος είχαν, άλλωστε, θητεύσει σε θέσεις της ΤτΕ, ενώ πολλοί ομόλογοί τους σε κάποια στιγμή της σταδιοδρομίας τους διασταυρώθηκαν με τα τραπεζικά πράγματα. Ωστόσο, από την έναρξη της κρίσης και μετά, ήταν ο ίδιος ο ρόλος του υπουργού Οικονομικών που άλλαξε. Ο θώκος έπρεπε πλέον να καταλαμβάνεται από ένα πρόσωπο που ταυτόχρονα όφειλε να μοιράζεται την οικονομική κουλτούρα της τρόικας και να μπορεί να επιβεβαιώσει επί του πρακτέου ότι ο μονόδρομος της διεξόδου από την κρίση περνάει από μια «κυβέρνηση τεχνοκρατών», η οποία θα επωμιζόταν την πλήρη εφαρμογή των προγραμμάτων λιτότητας, χωρίς πολιτικές ευθύνες. Το «εξευρωπαϊσμένο» αξίωμα του υπουργού Οικονομικών ήδη από την εποχή του αρχετυπικού τεχνοκράτη Νίκου Χριστοδουλάκη είχε αρχίσει να ακολουθεί τις μεταμορφώσεις των ευρωπαϊκών ελίτ, που με την πάροδο του χρόνου προσλαμβάνουν όλο και πιο σκληρά γραφειοκρατικά χαρακτηριστικά. Οι πρωτομάστορες Παρότι παραμένει ο άνθρωπος που καθιέρωσε το πρότυπο του ΥΠ.ΟΙΚ., που δεν μοιράζεται ούτε τις «αριστερίζουσες» παρεκκλίσεις του Γιάννου Παπαντωνίου (του γνωστού «συντρόφισσες και σύντροφοι, για τον σοσιαλισμό αγωνιζόμαστε όλοι»), ούτε το προφίλ του «ανθρώπου της αγοράς», που χαρακτήριζε τον Γιώργο Σουφλιά, ο Νίκος Χριστοδουλάκης πέρασε το διάστημα από την πτώση της κυβέρνησης του Κώστα Σημίτη μέχρι τη σύντομη επανεμφάνισή του στην υπηρεσιακή κυβέρνηση της Βασιλικής Θάνου επιστρέφοντας στις πανεπιστημιακές αίθουσες. Περίπου την ίδια μοίρα είχε και ο Γιώργος Αλογοσκούφης, με τη διαφορά ότι οι πάμπολλες αποτυχίες του στο υπουργείο Οικονομικών δεν τον απέτρεψαν από το να φύγει πέρυσι για τις ΗΠΑ, όπου ανέλαβε την έδρα
Μια παρέα που περιστρέφεται ανταλλάζοντας λίγο-πολύ τις ίδιες θέσεις γύρω από την ΑΣΟΕΕ, τη Νομική, την Τράπεζα της Ελλάδος, τις Βρυξέλλες και το υπουργείο Οικονομικών...
Κωνσταντίνου Καραμανλή στο Πανεπιστήμιο Tufts, στη Μασαχουσέτη. Το γεγονός ότι ο Γιώργος Αλογοσκούφης είχε μια αμφιλεγόμενη θητεία, στη διάρκεια της οποίας δεχόταν έντονες κριτικές ακόμα και από την ίδια του την παράταξη, συχνά επικαλύπτει το γεγονός ότι όταν του ανατέθηκε το υπουργείο Οικονομικών είχε κι ο ίδιος το προφίλ του τεχνοκράτη. Πέραν της πανεπιστημιακής του έδρας στα Οικονομικά και το πλούσιο συγγραφικό του έργο, είχε ήδη περάσει μια τετραετία ως εκλεγμένο μέλος στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Εταιρεία, είχε συνεργαστεί με σημαντικά πανεπιστήμια του εξωτερικού, ενώ είχε εργαστεί και ως σύμβουλος της Παγκόσμιας Τράπεζας και της Κομισιόν. Ενώ το βιογραφικό του δεν υπολείπεται σε τίποτα αυτών του Λουκά Παπαδήμου, του Γιάννη Στουρνάρα, του
Γιώργου Προβόπουλου και του Γκίκα Χαρδούβελη, η ταραχώδης θητεία του καθιστά ασύμφορο τον συμψηφισμό με αυτούς που στα χρόνια του Μνημονίου έγιναν τα προκρινόμενα πρόσωπα, τόσο από την τρόικα όσο κι από σημαντικό μέρος του πολιτικού φάσματος, να αναλάβουν την ευθύνη του προγράμματος. Δοκιμή και σφάλμα Ως γνωστόν, ο κλήρος για την προετοιμασία του Μνημονίου έμελλε να πέσει στον Γιώργο Παπακωνσταντίνου, ο οποίος ανέλαβε το καθοριστικότερο όλων πόστο για τη μετάβαση από το «Λεφτά υπάρχουν» στο Καστελόριζο. Στην πραγματικότητα, από την αρχή ο προσανατολισμός του ήταν προς την κατεύθυνση μιας ήπιας αρχικά λιτότητας, που επιχειρούσε να περιορίσει τα ελ-
03
@ipropaganda_gr
Σάββατο 1 Απριλίου 2017
οι τεχνοκράτες
λείμματα, και η διαμόρφωση ενός πολιτικού πλαισίου που θα μπορούσε να προετοιμάσει το θεσμικό έδαφος για την έλευση του Μνημονίου. Ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου είχε μεν στενές σχέσεις με τον Γιώργο Παπανδρέου, αλλά το προφίλ του ήταν πολύ διαφορετικό από του μέσου στελέχους του ΠΑΣΟΚ• οι δυνατές οικονομικές σπουδές του σε διεθνή πανεπιστήμια και η επαγγελματική του εμπειρία, που περνούσε από τον ΟΟΣΑ, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το πανεπιστήμιο, αλλά και το επιτελείο των συμβούλων του Κώστα Σημίτη, τον τοποθετούσαν ευθύς εξαρχής στο φάσμα των τεχνοκρατών. Σε ρεπορτάζ το 2008 στην «Καθημερινή», όταν ήταν ακόμα εκπρόσωπος Τύπου του αντιπολιτευόμενου ΠΑΣΟΚ, ο Σταύρος Λυγερός τον συμπεριλάμβανε στους συνεργάτες του Γιώργου Παπανδρέου που ήταν «σαν τη μύγα μες στο γάλα» στη Χαριλάου Τρικούπη.
Με το Καστελόριζο γενικεύθηκε και η συζήτηση για την «κυβέρνηση τεχνοκρατών». Ακριβώς όπως ο Γιώργος Αλογοσκούφης, έτσι και ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου, ενώ είχε βρεθεί στο κυβερνητικό πόστο ως ψυχρός ειδήμων, έφτασε να παρουσιάζεται ως αντιπαράδειγμα στους τεχνοκράτες, που όφειλαν πια να έρθουν να σώσουν την οικονομία. Λίγες ημέρες πριν από τον ανασχηματισμό του Ιουνίου του 2011, το όνομα του Λουκά Παπαδήμου άρχισε να ακούγεται για το υπουργείο Οικονομικών, αν και στην κυβέρνηση ήρθε τελικά τον Νοέμβριο ως τεχνοκράτης πρωθυπουργός που θα εκπλήρωνε -έστω μερικώς- τις φαντασιώσεις των φιλοτεχνοκρατών και θα έδινε τη λύση• την οποία πράγματι έδωσε, για κάποια συγκεκριμένα συμφέροντα που επωφελήθηκαν από ένα σκληρό δεύτερο Μνημόνιο και ένα πρόγραμμα καταλήστευσης των ασφαλιστικών ταμείων.
Εννοιολογική ασάφεια Ενώ οι σπουδές και το επιστημονικό του κύρος υπερτερούσαν πιθανώς όλων των ομολόγων του, ο Γιάνης Βαρουφάκης όχι απλώς δεν έγινε ποτέ αντιληπτός ως τεχνοκράτης, αλλά κατέληξε να είναι και ο μεγαλύτερος εχθρός όσων υποστήριζαν το σενάριο της κυβέρνησης τεχνοκρατών, πολλοί εκ των οποίων επιθυμούν τώρα να τον δουν να οδηγείται στο Ειδικό Δικαστήριο. Ο ίδιος αποτέλεσε ένα παράδοξο στο τεχνοκρατικό αφήγημα. Δεν ήταν η επιστημονική ανεπάρκεια ή κάποια ανικανότητα να αντιληφθεί την οικονομία αυτό που, σύμφωνα με τους επικριτές του, οδήγησε στην τραπεζική αργία και τον νέο δανεισμό. Ηταν, αντιθέτως, η απροθυμία του να κρατήσει τις πολιτικές ισορροπίες με τους δανειστές που οδήγησε στην «καταστροφή». Τουτέστιν, το πρόβλημα των φίλων του σεναρίου της κυβέρνησης τεχνοκρατών ήταν ότι ο Γιάνης Βαρουφάκης δεν ήταν αρκετά πολιτικός. Οι διαφορές του υπουργού Οικονομικών της «σκληρής διαπραγμάτευσης» της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ με τους προκατόχους του ήταν πολύ πιο εμφανείς από τις ομοιότητες. Για αυτό, άλλωστε, βασική αντιπολιτευτική γραμμή της Νέας Δημοκρατίας ήταν ότι το πολυθρύλητο «e-mail Χαρδούβελη» -παρότι προσέφερε γην και ύδωρ στους δανειστές- θα μπορούσε να βάλει ένα οριστικό τέλος στις μνημονιακές απαιτήσεις. Οι δύο προκάτοχοι του Γιάνη Βαρουφάκη, Γιάννης Στουρνάρας και Γκίκας Χαρδούβελης, που επωμίστηκαν την πιο πυκνή και κοινωνικά επιζήμια φάση της μνημονιακής αναδιάρθρωσης, εκπροσωπούσαν τους κύκλους που οι δανειστές ήθελαν στο τιμόνι της χώρας: την τραπεζική ελίτ. Η κοινή παρουσία των Χαρδούβελη και Στουρνάρα στο δείπνο της ΤτΕ το 2001 δεν είναι τυχαία, όπως τυχαία δεν είναι και η κοινή καταγωγή τους από την Κεντροαριστερά – ασχέτως αν ήταν η μεγάλη δεξιά παράταξη που τους κατέστησε κυβερνητικά στελέχη. Το άνοιγμα και η αναστελέχωση του τραπεζικού τομέα τη δεκαετία του 1990, που είχαν ήδη προετοιμαστεί από την κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου με προοδευτικό στίγμα, έδωσαν σαφή υπεροχή στο τραπεζικό σύστημα έναντι της πολιτικής εξουσίας. Παράλληλα, τόσο η κυβέρνηση Μητσοτάκη όσο και ο σημιτικός εκσυγχρονισμός, έχοντας στο φόντο την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την εντονότερη διασύνδεση με την ευρωπαϊκή γραφειοκρατία, παρήγαγαν μια νέα γενιά στελεχών, που θα μπορούσαν να εναρμονιστούν καλύτερα με το νέο οικονομικό κλίμα. Ο Γιάννης Στουρνάρας και ο Γκίκας Χαρδούβελης ήταν μόνο δύο από τα πρόσωπα που γαλουχήθηκαν πολιτικά σε αυτή τη μετάβαση. Πλάι τους, άνθρωποι όπως ο Γιώργος Προβόπουλος και ο Μιχάλης Σάλλας, με τον πρώτο να έχει στενές σχέσεις με την κυβέρνηση Μητσοτάκη και τον δεύτερο να αποκτά εμπειρία στους διαδρόμους του ΠΑΣΟΚ, ακούστηκαν συχνά ως προτεινόμενοι για την ηγεσία μιας πιθανής κυβέρνησης τεχνοκρατών. Το ότι τα πρόσωπα αυτά έχουν κατηγορηθεί για τις τραπεζικές τους πρακτικές ή ότι το τραπεζικό σύστημα της χώρας έχει οδηγηθεί σε σειρά αδιεξόδων που επιβάρυναν την κοινωνία, ελάχιστη σημασία έχει. Στην ευρωπαϊκή Ελλάδα, την οικονομική πολιτική επιτρέπεται να διαχειρίζεται μόνο μία συγκεκριμένη κατηγορία ανθρώπων: μία παρέα που περιστρέφεται ανταλλάζοντας λίγο-πολύ τις ίδιες θέσεις γύρω από την ΑΣΟΕΕ, τη Νομική, την Τράπεζα της Ελλάδος, τις Βρυξέλλες και το υπουργείο Οικονομικών.
Η οικονομία στο εδώλιο; ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΥΠΆΡΞΕΙ ΝΟΜΙΚΉ ΛΎΣΗ ΣΕ ΠΟΛΙΤΙΚΆ ΠΡΟΒΛΉΜΑΤΑ; «Με τη Δημοκρατία μας εξευτελισμένη, έχουμε υποχρέωση να κινητοποιήσουμε ίσως το τελευταίο της μετερίζι: τη Δικαιοσύνη. Ρωμαίοι μπορεί να μην υπάρχουν πια στον Τύπο, αλλά κρίνω πως στα δικαστήριά μας υπάρχουν Σαρτζετάκηδες. Στο Ειδικό Δικαστήριο λοιπόν!». Αυτή είναι η κατακλείδα στο άρθρο του Γιάνη Βαρουφάκη στην «Εφημερίδα των Συντακτών» (18.03.2017), με τίτλο «Γιατί ζητώ Ειδικό Δικαστήριο», που επαναφέρει το μείζον ζήτημα της λογοδοσίας της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Οικονομικών στη Δικαιοσύνη για τους χειρισμούς της στην περίοδο των Μνημονίων. Το αίτημα αυτό δεν είναι καινούργιο: Με αφετηρία το γεγονός ότι στην Ελλάδα των Μνημονίων καταργήθηκε κάθε κανονικότητα στη διαδικασία λήψης αποφάσεων -ποιος μπορεί να ξεχάσει τον τρόπο που πολυνομοσχέδια περνούσαν από τη Βουλή με τη διαδικασία του κατεπείγοντος, χωρίς καν να έχουν διαβαστεί;-, η (αριστερή κυρίως) αντιπολίτευση ήγειρε ζητήματα ποινικής διερεύνησης των διαδικασιών. Μπροστάρισσα αυτής της λογικής υπήρξε η πρώην πρόεδρος της Βουλής, Ζωή Κωνσταντοπούλου. Μνημειώδης έχει μείνει η διαμάχη της με τον -υπουργό Οικονομικών αρχικά και διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος εν συνεχεία- Γιάννη Σουρνάρα, με αίτημα την προσαγωγή του στη Βουλή για να δικαιολογήσει ενέργειές του, που κατά την ΠτΒ υπερέβαιναν τις αρμοδιότητες του. Μέχρι σήμερα, ωστόσο, καταδίκη έχει υποστεί μόνο ο πρώτος των «μνημονιακών» υπουργών Οικονομικών, Γιώργος Παπακωνσταντίνου, αλλά με ήπια ποινή και όχι για τις οικονομικές του πολιτικές. Το αίτημα για Εξεταστική Επιτροπή που θα διερευνά τη διαδικασία εισόδου στο Μνημόνιο είναι άλλο ένα επεισόδιο αυτού του σίριαλ και η κατάρρευσή του επίσης διδακτική: Από πού, άραγε, θα ξεκινούσε μια τέτοια διερεύνηση και ποιον θα άφηνε απέξω, αν θεωρηθεί η οικονομία ως ένα συνεχές όπου οι προηγούμενες αποφάσεις επηρεάζουν τις επόμενες; Το πρόβλημα με όλες αυτές τις απόπειρες είναι ακριβώς το στοιχείο της ποινικοποίησης: από τη «νομική επανάσταση» της Ζωής Κωνσταντοπούλου μέχρι τη λεπτή ειρωνεία του Γιάνη Βαρουφάκη, η αντίληψη που υποβόσκει είναι ότι εκεί όπου η πολιτική πάσχει, εκεί όπου έχει χάσει το περιεχόμενό της, έρχεται ως από μηχανής θεός η Δικαιοσύνη για να δώσει τη λύση. Σε κάποια διάλεξή του σε φοιτητές, ο διαβόητος νομικός, συνεργάτης των ναζί, Καρλ Σμιτ, επιχειρηματολογούσε με πάθος πως, αν ο πολιτικός άνδρας παραβεί τον νόμο, δεν είναι υπόλογος στη Δικαιοσύνη, γιατί ακριβώς είναι αυτός που παράγει τον νόμο. Η παραδοξολογία αυτή είναι πολύ πιο δυνατή από κάθε ηθικιστικό επιχείρημα περί λογοδοσίας των υπουργών Οικονομικών επί Μνημονίων, ακριβώς γιατί καταδεικνύει τον πολιτικό χαρακτήρα των αποφάσεων. Ειδικό Δικαστήριο ναι, αλλά με πολιτικά και όχι νομικά πρόσημα. Πολιτική και όχι Δικαιοσύνη.
04
ipropaganda.gr
Σάββατο 1 Απριλίου 2017
Ν. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΆΚΗΣ Ο υπουργός του ευρώ Πιθανώς ποτέ δεν θα μάθουμε αν κατά τη διάρκεια της θητείας του ο πρώτος υπουργός Οικονομικών του ευρώ ήθελε όντως να τιτλοποιήσει την Ακρόπολη, όπως ισχυρίστηκε αναδρομικά δημοσίευμα των «Financial Times» το 2010. Το σίγουρο είναι ότι η τιτλοποίηση υπήρξε από νωρίς στην ατζέντα του Νίκου Χριστοδουλάκη, πριν γίνει πραγματικότητα το 2003 ως μέρος του οπλοστασίου των «νέων χρηματοοικονομικών εργαλείων», που θα καθοδηγούσαν την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας στην ευρωπαϊκή της εποχή. Υπέρμαχος των αποκρατικοποιήσεων και ενορχηστρωτής των Ολυμπιακών έργων, ο Νίκος Χριστοδουλάκης μοιάζει με την πάροδο του χρόνου ως προφήτης του χρησμού που διαψεύστηκε οικτρά το 2010. Η χρονική συγκυρία της θητείας του, το τεχνοκρατικό του προφίλ και η πίστη του στον ευρωπαϊκό προσανατολισμό τον καθιστούν πρωτεργάτη του νέου προτύπου για τον υπουργό Οικονομικών που κυριαρχεί σήμερα. Ομνύοντας μεν στη σοσιαλιστική παράδοση, αλλά έχοντας απορρίψει τα παπανδρεϊκά ολισθήματα του παρελθόντος, ο επικεφαλής του οικονομικού επιτελείου της δεύτερης κυβέρνησης του Κώστα Σημίτη αποτέλεσε ένα από τα πρόσωπα που παγίωσαν τον προσανατολισμό της μεγάλης κεντροαριστερής παράταξης στον ορίζοντα του ευρωπαϊκού νεοφιλελευθερισμού. Αυτή η ταύτισή του με την Κεντροαριστερά και οι τακτικές δημόσιες παρεμβάσεις του επί των μειζόνων οικονομικών ζητημάτων τον έδεσαν από καιρού εις καιρόν με φήμες περί επαναφοράς του σε δημόσιο αξίωμα• στην πιο πρόσφατη εξ αυτών, δημοσιεύματα τον ήθελαν να αναλαμβάνει τη διαπραγμάτευση του χρέους υπό τον ΣΥΡΙΖΑ το 2016, έχοντας προηγηθεί η συμμετοχή του στην υπηρεσιακή κυβέρνηση της Βασιλικής Θάνου έναν χρόνο πριν. Γ. ΑΛΟΓΟΣΚΟΎΦΗΣ Ο υπουργός των Greek statistics O Γιώργος Αλογοσκούφης ανέλαβε το υπουργείο Οικονομικών το 2004, χρονιά που η Ν.Δ., υπό την ηγεσία του Κώστα Καραμανλή, επέστρεψε στην κυβέρνηση. Το ερώτημα εάν η χώρα μπήκε στην ΟΝΕ με αληθή ή ακριβή στοιχεία υπέβοσκε και η κίνηση του Γιώργου Αλογοσκούφη να προχωρήσει σε απογραφή, ώστε να ελεγχθούν τα λογιστικά των κυβερνήσεων Σημίτη, άνοιξε τον ασκό του Αιόλου. Παρόμοια «ατυχήματα», όπως εκείνο της επιχείρησης αναθεώρησης του ελληνικού ΑΕΠ κατά περίπου 27% το 2007, πυροδότησαν όχι μόνο «πιπεράτους τίτλους» στον διεθνή Τύπο, αλλά και νέα ένταση γύρω από τις ελληνικές πρακτικές στον τομέα της στατιστικής. Τα Greek statistics ήταν γεγονός, σημαδεύοντας άπαξ διά παντός το στερεότυπο του «μπαταχτσή Ελληνα» που παραποιεί στοιχεία για να εξαπατήσει τους συνεπείς εταίρους του. Και ύστερα από αυτή τη συμβολή στην εξέλιξη της οικονομολογικής σκέψης, ο Γιώργος Αλογοσκούφης μάς αποχαιρέτησε
Από το ευρώ στα Μνημόνια και το προτεκτοράτο, ένα υπουργείο δρόμος
με τη μνημειώδη ρήση «Η ελληνική οικονομία είναι θωρακισμένη». Ακολούθησαν σχεδόν δέκα χρόνια κρίσης και, αισίως, τρία Μνημόνια. Γ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΥ Ο υπουργός του Μνημονίου Ενώ ξεκίνησε απολαμβάνοντας τις επευφημίες του εγχώριου και διεθνούς Τύπου, ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου έχει καταλήξει σήμερα να φέρει το δεύτερο μεγαλύτερο βάρος για την είσοδο στο Μνημόνιο -παρότι η άρνησή του να παραδεχθεί ότι η Ελλάδα θα προσέφευγε στον μηχανισμό στήριξης κράτησε μέχρι την τελευταία στιγμή- και μία καταδικαστική απόφαση, ακόμα κι αν αυτή κρίθηκε πολύ ήπια από αρκετούς. Το Ειδικό Δικαστήριο αναγνώρισε μεν στον εξ απορρήτων του Γιώργου Παπανδρέου την ενοχή του για το πλημμέλημα της νόθευσης εγγράφου στην υπόθεση της «λίστας Λαγκάρντ», αλλά αδυνατούσε να αποδείξει ότι το αποτέλεσμα της πράξης του ήταν τόσο επιβλαβές για το ελληνικό Δημόσιο όσο ήθελε η κατηγορία εναντίον του. Κατά τη διάρκεια της δίκης, ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου αυτοχαρακτηρίστηκε «υπουργός του Μνημονίου». Τις κατηγορίες ότι έσβησε τα ίχνη συγγενικών του προσώπων από τη «λίστα Λαγκάρντ» ακολούθησε η παραδειγματική διαγραφή του από το ΠΑΣΟΚ, που ενέτεινε τις υποψίες για το πρόσωπό του, ενώ τον άφησε χωρίς πολιτική υποστήριξη τη χειρότερη στιγμή. Ωστόσο, η υπόθεση είχε αίσιο τέλος για τον κατηγορούμενο. Η «απαλή» καταδίκη του Γιώργου Παπακωνσταντίνου συνοδεύτηκε από τις επευφημίες των δικαστών και τους πανηγυρισμούς μιας μερίδας των μέσων ενημέρωσης, ενώ η πολύκροτη υπόθεση κατέληξε και στη συγγραφή του βιβλίου «Game Over: Η αλήθεια για την κρίση», που του χάρισε αρκετές εβδομάδες πρωτοκαθεδρίας στις λίστες των μπεστ σέλερ. Σήμερα, διευθύνει τη συμβουλευτική εταιρεία GSP Advisory• η μνημονιακή αναδιάρθρωση την οποία εκκίνησε συνεχίζει ερήμην του. ΕΥ. ΒΕΝΙΖΈΛΟΣ Ο υπουργός του PSI O Ευάγγελος Βενιζέλος, ο πρώτος ύστερα από χρόνια μη οικονομολόγος υπουργός Οικονομικών, άφησε το στίγμα του στην οικονομική πολιτική μετά την ανάληψη του υπουργείου τον Ιούνιο του 2011, σε μια κρίσιμη για την κυβέρνηση στιγμή. Επί των ημερών του ψηφίστηκε το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής και
Οι πρωταγωνιστές του
05
@ipropaganda_gr
έκλεισε η συμφωνία της Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ενωσης της 21ης Ιουλίου για τη μείωση του ελληνικού χρέους, γνωστή και ως PSI. Ο Ευ. Βενιζέλος ενέταξε τα ασφαλιστικά ταμεία στο προβλεπόμενο «κούρεμα» των 100 δισ. ευρώ. Από αυτή την επιλογή τα ασφαλιστικά ταμεία έχασαν περί τα 14 δισ. ευρώ από την πρωτογενή και τη δευτερογενή αγορά. Οι «τρύπες» που δημιούργησε το PSI οδήγησαν σε απολύσεις εργαζομένων, φόρους, περικοπές σε μισθούς και συντάξεις, υποτίμηση των αξιών και σειρά μέτρων που ήταν καταστροφικά για την οικονομία. Ουσιαστικά, με το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους η κυβέρνηση μετέτρεψε το χρέος των ιδιωτών σε διμερή δάνεια. Επήλθε πιστωτική ασφυξία, καθώς αμέσως μετά τις ζημιές των τραπεζών το τραπεζικό σύστημα σταμάτησε να λειτουργεί. Οι συνέπειες υπήρξαν καταστροφικές για τις επιχειρήσεις, αφού την πιστωτική επέκταση διαδέχθηκε συρρίκνωση και η οικονομία στέγνωσε από την έλλειψη ρευστότητας. Γ. ΣΤΟΥΡΝΆΡΑΣ Ο υπουργός των «επενδύσεων» «Το επενδυτικό κλίμα έχει αναστραφεί προς το καλύτερο και η χώρα έχει διανύσει τα τρία τέταρτα του δρόμου για να γίνει ανταγωνιστική, ενώ έχει διανύσει και τα δύο τρίτα του δρόμου για την εξυγίανση των δημοσίων οικονομικών. Δεν προλαβαίνω να βλέπω ξένους επενδυτές. Εχουν αρχίσει να έρχονται -όχι πια μόνο από την Ανατολή- Κινέζοι, Ρώσοι και από τη Δύση». Αυτά δήλωνε το 2013 ο Γιάννης Στουρνάρας. Ο τραπεζίτης που ανέλαβε το υπουργείο Οικονομικών στη συγκυβέρνηση Ν.Δ.ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜ.ΑΡ. πίστεψε στη δύναμη του Μνημονίου ως εξυγιαντικού παράγοντα της χώρας. «Λυπάμαι που το λέω, αλλά το Μνημόνιο είναι το μόνο σοβαρό κείμενο στη χώρα. Είναι το μόνο με στόχους και χρονοδιαγράμματα» ήταν άλλη μία δήλωσή του που άφησε εποχή. Μεταπηδώντας εν συνεχεία στην Τράπεζα της Ελλάδος, συνέχισε να υπεραμύνεται των επιλογών του, αποδίδοντας το μακελειό στην κοινωνία στην ανεπαρκή εφαρμογή των προγραμμάτων, επαληθεύοντας έτσι το γεγονός πως η ιδεολογική τύφλωση δεν αίρεται από τα γεγονότα, αλλά τα μετατρέπει κατά πώς τη βολεύει. Γ. ΒΑΡΟΥΦΆΚΗΣ Ο υπουργός-λαϊκός ήρωας Την ημέρα που ο Γερούν Ντάισελμπλουμ παράτησε εξοργισμένος το μικρόφωνο και αποχώρησε από το υπουργείο Οικονομικών, ο Γιάνης Βαρουφάκης έγινε ο πρώτος λαϊκός ήρωας του 21ου αιώνα. Η θητεία του σημαδεύθηκε από την όξυνση της σύγκρουσης με τους δανειστές, η οποία έληξε άδοξα, όταν, παρά την ετυμηγορία του δημοψηφίσματος του 2015, η κυβέρνηση αποφάσισε την υποχώρηση στις απαιτήσεις των δανειστών και την αποπομπή του από το αξίωμα του υπουργού Οικονομικών. Στο ενδιάμεσο, η στάση του Γιάνη Βαρουφάκη έγινε θέμα συζήτησης σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και
Σάββατο 1 Απριλίου 2017
έθεσε εν αμφιβόλω τη νομιμοποίηση της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας. Η εικόνα του πλήθους που τον χαιρετάει και τον επευφημεί στον δρόμο ήρθε σε χτυπητή αντίθεση με αυτές των πολιτικών που δέχονταν γιουχαΐσματα και επιθέσεις επί μονίμου βάσεως. Δεν είναι ότι η θητεία του δεν είχε τα μελανά της σημεία. Η επιλογή προσώπων όπως η Ελενα Παναρίτη και κάποιες πυροσβεστικές δηλώσεις, όπως το «καλό το 70% του Μνημονίου», αναμφίβολα δεν συγκαταλέγονται στις λαμπρότερες στιγμές του, παρότι η τραπεζική αργία και η υπογραφή του τρίτου Μνημονίου φαίνεται να βαρύνουν τον ίδιο λιγότερο από ό,τι θέλουν να του προσάψουν οι πολέμιοί του• αυτός είναι κι ο λόγος που σήμερα μπορεί να σηκώνει το γάντι στο θέμα του Ειδικού Δικαστηρίου. Ωστόσο, μικρότερες, πλην σημαντικές κατευθυντήριες γραμμές που δόθηκαν για την ελληνική οικονομία από τον ίδιο συχνά παραγνωρίζονται αδίκως. Η επιλογή του Αντώνη Στεργιώτη για την εποπτεία του τζόγου εν Ελλάδι και η φημολογούμενη προσπάθεια διερεύνησης εναλλακτικού σχεδίου με τη βοήθεια του Τζέιμς Γκάλμπρεϊθ αποτελούν πιθανώς τις μόνες κοινωνικά ωφέλιμες επιλογές κάποιου υπουργού Οικονομικών από την αρχή της κρίσης. Εντέλει, ίσως η πραγματική «ενοχή» του να βρίσκεται μερικώς σε μια κάποια επιπολαιότητα του χαρακτήρα και, πρώτιστα, στην πεποίθηση ότι η ορθολογικότητα ενός σχεδιασμού κόντρα στο Μνημόνιο θα ήταν από μόνη της ικανή να πείσει τους δανειστές. ΕΥ. ΤΣΑΚΑΛΏΤΟΣ Ο υπουργός της αριστερής λιτότητας O Ευκλείδης Τσακαλώτος, οικονομολόγος και ηγετική φιγούρα της ομάδας των «53+» του ΣΥΡΙΖΑ, της άτυπης φράξιας αριστερής κριτικής στην κυβέρνηση, ανέλαβε το υπουργείο Οικονομικών μετά την επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015. Με τον τρόπο αυτό συμβόλισε την ενότητα του κόμματος μετά την οδυνηρή συνθηκολόγηση του Ιουλίου 2015 και της αναγκαιότητας πλέον της διαχείρισης μιας αριστερής λιτότητας. Από τότε προσπαθεί να σταθεί πάνω στις δύο αυτές βάρκες: αφενός να διακηρύξει την αποστασιοποίησή του από την πλήρη μεταβολή του ΣΥΡΙΖΑ σε μνημονιακή δύναμη, από την άλλη να είναι και το «καλό παιδί» των δανειστών, πιέζοντας την κυβέρνηση στις κρίσιμες στιγμές να ολοκληρώνει προαπαιτούμενα. Σε αυτό το πνεύμα του λάθε βιώσας θα πρέπει να ενταχθεί και η θέση του τον Νοέμβριο του 2016 κατά μιας πιθανής Εξεταστικής Επιτροπής για το πώς φτάσαμε στο καθεστώς του Μνημονίου: «Μια Εξεταστική Επιτροπή με τις γνωστές πολιτικές αντιπαραθέσεις δεν θα έλεγα ότι θα ήταν ο καλύτερος τρόπος. Καλύτερα θα έλεγα ότι θα έπρεπε να αναλυθούν τα στοιχεία αυτά επιστημονικά και μετά να βγουν και τα πολιτικά συμπεράσματα». Ισως να είναι και ένα ευχολόγιο για το μέλλον, που μέσα από τις σκολιές ατραπούς του δεν προοιωνίζεται τίποτε ευοίωνο.
οικονομικού χάους
06
ipropaganda.gr
Σάββατο 1 Απριλίου 2017
ΩΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΉ ΕΠΙΣΤΉΜΗ, η Πολιτική Οικονομία κουβαλά το παράδοξο αυτών των επιστημών: να έρχονται πάντα κατόπιν εορτής, ώστε να ερμηνεύουν τα γεγονότα εκ των υστέρων• να έχουν δηλαδή μικρή έως ανύπαρκτη προβλεπτική ισχύ. Από τη στιγμή, ωστόσο, που η Πολιτική Οικονομία μεταμορφώθηκε σε Οικονομικά και μαθηματικοποιήθηκε, η ψευδαίσθηση ότι μπορεί αμερόληπτα να προπεί το μέλλον εδραιώθηκε ως πολιτικό δόγμα. Ετσι, δεν πρέπει να ξαφνιαζόμαστε που τα μείζονα πολιτικά γεγονότα στη χώρα από την είσοδο στο ευρώ και μετά συνοδεύονται από μια σειρά διαψεύσεων εκείνων που χάραξαν την πολιτική τους: των οικονομολόγων και των υπουργών Οικονομικών. Η μετατροπή της πολιτικής σε σκληρό επιστημονικό γεγονός αποτέλεσε τη σύγχρονη τεχνολογία της σταδιακής, αλλά πλήρους αποπολιτικοποίησης της πολιτικής ζωής. Η εκσυγχρονιστική λοκομοτίβα «Αριστερή πολιτική είναι εκείνη που βοηθά την κοινωνία να ανεβάσει το επίπεδο ευημερίας της. O στόχος είναι διπλός: και ευημερία και απασχόληση. Σοσιαλισμός δεν σημαίνει να ανεμίζεις σημαίες βολεμένων συντεχνιών, σημαίνει να μπορείς να δίνεις ευκαιρίες σε αυτούς που δεν τις έχουν». Αυτά έλεγε ο Νίκος Χριστοδουλάκης αρκετά προτού γίνει υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών. Διαδεχόμενος τον Γιάννο Παπαντωνίου, ο Ν. Χριστοδουλάκης συμβολίζει την ολοκλήρωση της εκσυγχρονιστικής στροφής του ΠΑΣΟΚ της περιόδου. Με την είσοδο στην ΟΝΕ, με διαδεδομένη την ταύτιση του ευρώ με τη σωτηρία της χώρας και τα Ολυμπιακά έργα να βρίσκονται στο φόρτε τους, το εκσυγχρονιστικό πρόταγμα αντιμετωπίζει την τεχνοκρατία ως τη λοκομοτίβα που κινεί και οδηγεί την κοινωνία στον επί γης παράδεισο. «Παίξαμε κατενάτσιο, τώρα περνάμε στην επίθεση», δήλωνε ο υπουργός στο «Βήμα» τον Δεκέμβριο του 2002, έναν χρόνο σχεδόν μετά την ανάληψη των καθηκόντων του. Ολες οι δημόσιες τοποθετήσεις εμφορούνται από την πίστη στην ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής προοπτικής της χώρας, κοινωνική, πολιτική και οικονομική. Τι κι αν επιλογές της κυβέρνησης όπως η συγχώνευση των μεγάλων τραπεζών της Εθνικής και της Alpha έχουν καταρρεύσει; Τι κι αν «αγκάθια» όπως το Φορολογικό και το Ασφαλιστικό βρίσκονται στο τραπέζι ενοχλητικά ακόμα; Η μετατροπή της χώρας σε τεράστιο εργοτάξιο και οι οικονομικοί δείκτες που δείχνουν περίεργα καλοί και εντός των ορίων δεν αφήνουν περιθώρια κριτικού αναστοχασμού επί του παραγωγικού μοντέλου. Χρόνια μετά, το 2013, αναπολώντας τις ηρωικές ημέρες και τα στοιχεία, σε συνέντευξή του στο γερμανικό περιοδικό «Spiegel», ο πρώην υπουργός Οικονομικών Νίκος Χριστοδουλάκης απέρριψε την κατηγορία ότι «η Ελλάδα μπήκε με απάτη στην ΟΝΕ», σχολιάζοντας βέβαια πως «κατά τις διαπραγματεύσεις όλοι έκαναν λίγοπολύ κάποια κόλπα – ακόμη και οι Γερμανοί». Εναν χρόνο μετά, άλλαξε πάλι γνώμη: «Δεν παραποιήθηκαν οι δείκτες για την εκπλήρωση των όρων ένταξης της Ελλάδας στο ευρώ», δήλωσε σε συνέντευξή του με τίτλο «Ολα ήταν νόμιμα» στη γερμανική εφημερίδα «Handelsblatt». Απογραφές καταστροφές Το 2004, λίγο πριν από τους Ολυμπιακούς-ορόσημο, είχαμε εκλογές. Οι εκλογές έβγαλαν νικητή τον Κώστα Καραμανλή και τη Νέα Δημοκρατία. Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών έγινε ο Γιώργος Αλογοσκούφης. Τότε είναι που ξεκίνησε η περίφημη απογραφή. Στόχος του νέου υπουργού, μέσα σε ένα περιβάλλον αισιοδοξίας, ήταν να δείξει ότι δεν παρελήφθη παράδεισος. Τα σύννεφα που άρχισαν να προβάλλουν στον ορίζοντα έπρεπε, πριν βρέξει, να μοιραστούν, ώστε το σκάσιμο της βόμβας να μην αποδοθεί σε ένα κόμμα. Το έλλειμμα του 2004, όπως το είχε προϋπολογίσει ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών Νίκος Χριστοδου-
Μια επιστήμη που λάκης -στον προϋπολογισμό του 2003- προβλεπόταν στο 1,2%. Αναλαμβάνοντας, ο νέος υπουργός Γ. Αλογοσκούφης έκανε απογραφή και το προσδιόρισε στο 2,95%. Ομως, επενέβη η Eurostat ύστερα από χρόνια και αποδείχθηκε ότι το έλλειμμα ήταν 7,5%. Ο πρώην υπουργός είχε κρύψει δαπάνες, οι οποίες ξέφυγαν εντελώς λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων. Αυτό, όμως, δεν ήταν το μόνο. Ο Γιώργος Αλογοσκούφης προχώρησε και σε ένα λογιστικό τρικ. Σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, ζητήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να γίνει μέτρηση του ΑΕΠ με έναν νέο κανονισμό. Στην αναθεώρηση, που οδήγησε σε αύξηση του ΑΕΠ κατά περίπου 25% από το 2000, συνυπολογίστηκαν έρευνες για τη «μαύρη» οικονομία στο εμπόριο, τις μεταφορές, τα ξενοδοχεία, τις κατασκευές, τα στοιχεία μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων, ακόμα και την πορνεία. Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση αύξησε την αξία των παραγόμενων αγαθών και υπηρεσιών της χώ-
ρας (ΑΕΠ), προσθέτοντας αξία (εισόδημα), την οποία όμως δεν μπορούσε να «εντοπίσει» και να φορολογήσει. Και ταυτόχρονα διόγκωνε τις δανειακές υποχρεώσεις, οι οποίες ήταν πραγματικές και απαιτητές από τους πιστωτές. Με τα νούμερα να χειροτερεύουν και την παγκόσμια οικονομία να ετοιμάζεται να εισέλθει σε μια μακρά περίοδο κρίσης, ο Ελληνας υπουργός συνέχισε να διατηρεί την αισιοδοξία του προκατόχου του. Το 2008 ο Γιώργος Αλογοσκούφης βεβαίωσε πως «η ελληνική οικονομία είναι θωρακισμένη». Μεγάλα λόγια… Από το Καστελόριζο με αγάπη Κι ενώ η κυβέρνηση Καραμανλή επιχειρούσε ηρωική έξοδο, η κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου αναλάμβανε έχοντας ως κεντρικό της σύνθημα απέναντι στην απαισιοδοξία το περιβόητο πια «Λεφτά υπάρχουν». Στο υπουργείο Οικονομικών βρέθηκε ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου. Η κατάσταση δεν ήταν καλή. Στις 20 Οκτωβρίου του 2009 ανακοίνωσε στο Ecofin ότι
το έλλειμμα για το 2009 βρισκόταν στο 12,5% από το 6% που το υπολόγιζε η προηγούμενη κυβέρνηση (τελικά το 2010 αναθεωρήθηκε στο 15,4%). Δύο ημέρες μετά, ο οίκος αξιολόγησης Fitch υποβάθμισε την Ελλάδα από Α σε Α-. Η κυβέρνηση δεν έδειξε να πτοείται. Το επόμενο διάστημα προχώρησε σε εφαρμογή των προεκλογικών της δεσμεύσεων σε θέματα κοινωνικής πολιτικής, όπως η καταβολή του επιδόματος αλληλεγγύης σε κοινωνικές ομάδες με χαμηλό εισόδημα. Συνεπής σε έναν βαθμό στις προεκλογικές δεσμεύσεις της κυβέρνησης ήταν και ο Προϋπολογισμός για το 2010, που κατατέθηκε στη Βουλή στις 20 Νοεμβρίου 2009, ο οποίος περιλάμβανε αυξήσεις στα όρια του πληθωρισμού, σε χαμηλούς μισθούς και συντάξεις. Οι εξελίξεις όμως ήταν ραγδαίες. «Προσπαθούμε να αλλάξουμε την πορεία του Τιτανικού. Δεν γίνεται σε μία ημέρα…», δήλωνε ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου τον Φεβρουάριο του 2010, μετά την εκτόξευση των spreads. Η πίστη, ωστόσο, ότι όλα θα πήγαιναν καλά
07
@ipropaganda_gr
Σάββατο 1 Απριλίου 2017
τόκους που λάμβαναν τα Ταμεία, από τα περίπου 24 δισ. ευρώ που ήταν κατατεθειμένα στην TτE. Eνώ μέχρι και το 2011 οι αποδόσεις αυτές ξεπερνούσαν τα 700 εκατ. ευρώ, το 2012 και συνεπεία του PSI δεν υπερέβαιναν τα 120 εκατ. ευρώ.
Τι είδους τεχνοκράτες είναι αυτοί που καταλήγουν διαρκώς στο αντίθετο από αυτό που εξαγγέλλουν;
Ο fan του Μνημονίου «Λυπάμαι που το λέω, αλλά το Μνημόνιο είναι το μόνο σοβαρό κείμενο στη χώρα. Είναι το μόνο με στόχους και χρονοδιαγράμματα». Αυτά δήλωνε ο Γιάννης Στουρνάρας στη Βουλή τον Οκτώβριο του 2013. Ο τραπεζίτης είχε αναλάβει τη θέση του υπουργού Οικονομικών στη συγκυβέρνηση Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜ.ΑΡ. μετά τις εκλογές του 2012. Εκείνη την ημέρα ο υπουργός Οικονομικών διαβεβαίωνε τον Απόστολο Κακλαμάνη, που τον είχε καλέσει να δώσει εξηγήσεις για το ότι δεν θα λαμβάνονταν νέα οριζόντια μέτρα, ότι δεν επρόκειτο να γίνουν άλλες μειώσεις μισθών και αυξήσεις φόρων, αλλά μόνο μεταρρυθμίσεις και διαρθρωτικά μέτρα. Ανάμεσα στις επιτυχείς προβλέψεις του Γιάννη Στουρνάρα ήταν και το «Δεν καταλαβαίνω τι σημαίνει τρίτο Μνημόνιο», λέγοντας ακόμη πως εκείνη τη στιγμή «το πρόγραμμα φαίνεται πως βγαίνει με τα υπόλοιπα που υπάρχουν στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Επομένως, δεν μιλάμε για νέο δανεισμό αυτή τη στιγμή».
κάνει συνέχεια λάθος υπερίσχυε ακόμα της πραγματικότητας. 8 Απριλίου 2010, ο Παπακωνσταντίνου δήλωνε έξω από το Μαξίμου ότι δεν μπαίναμε στον μηχανισμό στήριξης. Πριν, όμως, αλέκτορα φωνήσαι, στις 3 Μαΐου 2010, η Ελλάδα ζήτησε επισήμως 80 δισεκατομμύρια ευρώ από τις υπόλοιπες χώρες του ευρώ και 30 δισεκατομμύρια από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Την αίτηση συνόδευαν τρία συνημμένα Μνημόνια: 1. «Μνημόνιο Οικονομικής και Χρηματοπιστωτικής Πολιτικής» (ΜΟΧΠ). 2. «Τεχνικό Μνημόνιο Συνεννόησης» (ΤΜΣ). 3. «Μνημόνιο Συνεννόησης στις Συγκεκριμένες Προϋποθέσεις Οικονομικής Πολιτικής» (ΣΠΟΠ). Στις 8 Μαΐου 2010 εγκρίθηκαν η «Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης» (Loan Facility Agreement) με τις χώρες του ευρώ και ο «Διακανονισμός Χρηματοδότησης Αμέσου Ετοιμότητας» (Stand-by Agreement) με το ΔΝΤ. Η εποχή των Μνημονίων μόλις ξεκινούσε.
Πήγαμε για κούρεμα και βγήκαμε με μαλλί Τον Ιούνιο του 2011 η επικείμενη ψήφιση του μεσοπρόθεσμου προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής 2012-2015 προκάλεσε έντονες κοινωνικές αντιδράσεις, που εκφράστηκαν με μεγάλες, πολυήμερες διαδηλώσεις. Η κατάσταση αυτή οδήγησε στον κυβερνητικό ανασχηματισμό της 17ης Ιουνίου, με τον οποίο ο Ευάγγελος Βενιζέλος ανέλαβε το υπουργείο Οικονομικών – ο πρώτος μετά από καιρό μη οικονομολόγος υπουργός Οικονομικών. Επί των ημερών του ψηφίστηκε το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής και έγινε η συμφωνία της Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ενωσης της 21ης Ιουλίου για τη μείωση του ελληνικού χρέους, το περιβόητο PSI. Σε αυτό το κούρεμα, ωστόσο, βγήκαμε με μαλλί. Ο Βενιζέλος ενέταξε τα ασφαλιστικά ταμεία στο κούρεμα κατά 100 δισ. ευρώ. Από αυτή την επιλογή τα ασφαλιστικά ταμεία έχασαν περί τα 14
δισ. ευρώ από την πρωτογενή και τη δευτερογενή αγορά. Tουλάχιστον 12 δισ. ευρώ χάθηκαν λόγω της διαδικασίας του PSI. Συγκεκριμένα, ο κοινός λογαριασμός που υπήρχε στην Tράπεζα της Eλλάδος και στον οποίο εναπέθεταν υποχρεωτικά τις αποταμιεύσεις τους τα Ταμεία «κουρεύτηκε» σε ποσοστό αρχικά 53%. Σε απόλυτους αριθμούς, χάθηκαν 7,31 δισ. ευρώ από το κοινό κεφάλαιο και άλλα 1,2 δισ. ευρώ από το δεύτερο κύμα κουρέματος (PSI 2) που έλαβε η χώρα, δύο μήνες μετά το πρώτο κούρεμα (τον Φεβρουάριο του 2012). Στις απώλειες αυτές θα πρέπει να προστεθούν και απώλειες 3,39 δισ. ευρώ από το κούρεμα των ομολόγων στα οποία είχαν επενδύσει τα ίδια τα ασφαλιστικά ταμεία. Παράλληλα, υπήρξαν και απώλειες από τους τόκους. Πάνω από 2 δισ. ευρώ έχουν χαθεί από το 2012 έως και σήμερα από την ετήσια απόδοση σε τόκους που λάμβαναν τα Ταμεία. Συγκεκριμένα, σε 550-600 εκατ. ευρώ υπολογίζονται οι απώλειες από την ετήσια απόδοση σε
Εχετε μήνυμα στον υπολογιστή σας Λίγο καιρό αργότερα, και με την αξιολόγηση να βρίσκεται στη φυσική της κατάσταση στη μνημονιακή Ελλάδα, δηλαδή να μην κλείνει, ο διάδοχος του Γιάννη Στουρνάρα, Γκίκας Χαρδούβελης μονοπώλησε τη δημοσιότητα με το περιβόητο e-mail του. Με την επιστολή της αυτή γύρω από την πέμπτη αξιολόγηση του δεύτερου Μνημονίου, η κυβέρνηση συναινούσε πλήρως στην πληθώρα των παράλογων απαιτήσεων της Κομισιόν, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, τις οποίες μέχρι πρότινος αποκήρυσσε σε όλους τους τόνους. Μάλιστα, παραδέχθηκε ότι βρίσκονταν σε εξέλιξη συζητήσεις για το κλείσιμο του δημοσιονομικού κενού, το οποίο ήταν μεγάλο σύμφωνα με τους δανειστές – στα 2.425 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 1.773 εκατ. ευρώ στον Προϋπολογισμό και τα 652 εκατ. ευρώ στο ασφαλιστικό σύστημα. Η κυβέρνηση άφηνε ορθάνοιχτο το ενδεχόμενο για την εξέταση και τη λήψη μέτρων πέραν όσων είχαν ήδη προταθεί. Πλην όμως ήρθε… η Αριστερά. Από το «ουάου» στο αριστερό Μνημόνιο H μετάβαση στην «πρώτη φορά Αριστερά» συνοδεύτηκε με την επιλογή του Γιάνη Βαρουφάκη για τη θέση του υπουργού Οικονομικών. Μετά τις πρώτες ηρωικές στιγμές της διαπραγμάτευσης, τα πράγματα άρχισαν να σφίγγουν. Στο σημείο όπου τα πράγματα οδηγούνταν στο απροχώρητο, τον Ιούνιο του 2015, ο Γιάνης Βαρουφάκης μίλησε στον δημοσιογράφο και παρουσιαστή του BBC Mark Mardell, τις κρίσιμες ώρες που αναμένετο η απόφαση της ΕΚΤ, και οι φήμες οργίαζαν για κλείσιμο τραπεζών και έλεγχο εκροής κεφαλαίων. Ο Βρετανός παρουσιαστής πόσταρε ένα tweet με το οποίο προανήγγειλε τη συνέντευξη με τον Ελληνα πολιτικό που θα μιλούσε για capital controls, τράπεζες και το μέλλον του ευρώ. Η είδηση έκανε τον γύρο του Διαδικτύου με τον τίτλο πως ο Γιάνης Βαρουφάκης εξετάζει τα capital controls και το κλείσιμο των τραπεζών τη Δευτέρα. Λίγα λεπτά αργότερα ο ίδιος ο υπουργός εξηγούσε επίσης μέσω Τwitter πως η χρήση των capital controls και η Νομισματική Ενωση είναι δύο έννοιες ασυμβίβαστες. Ως γνωστόν, και τα capital controls ήρθαν και το τρίτο Μνημόνιο. Κι έπειτα ο Ευκλείδης Τσακαλώτος ανέλαβε να σηκώσει το βάρος μιας μαρξιστικής διαχείρισης του Μνημονίου, νέο πεδίον δόξης για τις αποτυχίες του μέλλοντος.
08
ipropaganda.gr
Σάββατο 1 Απριλίου 2017
Υπουργοί Οικονομικών ή χαρτορίχτρες; Περισσότερη τύχη θα είχαν αν το έπαιζαν στα ζάρια ή έλεγαν τον καφέ Νίκος Χριστοδουλάκης 26 Μαρτίου 2003 «Οταν ολοκληρωθούν τα (Ολυμπιακά έργα), οι σχετικοί πόροι απλούστατα θα χρηματοδοτήσουν άλλες παραγωγικές επενδύσεις, με μεγαλύτερα ενδεχομένως πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα, οι οποίες θα αυξήσουν περαιτέρω το παραγωγικό δυναμικό και την ανταγωνιστικότητα της χώρας».
Αντί - Νίκος Χριστοδουλάκης 19 Μαΐου 2013 «Χίλιες φορές προτιμούσα να αυξάνω τα ΕΚΑΣ, παρά να αγοράζω χαλιά και μάρμαρα για τις εγκαταστάσεις των Ολυμπιακών. Αν κάποιοι στεναχωρήθηκαν, δεν μπορώ να πω ότι λυπάμαι. Τα χρήματα θα μπορούσαν να ήταν αισθητά λιγότερα και για αυτό πάλεψα όσο μπορούσα».
Γιώργος Αλογοσκούφης 19 Δεκεμβρίου 2008 «Η αναπτυξιακή δυναμική που έχει δημιουργηθεί τα τελευταία πέντε χρόνια, ως αποτέλεσμα μιας σειράς σημαντικών μεταρρυθμίσεων, ενισχύει τις άμυνες της ελληνικής οικονομίας απέναντι στο κύμα της ύφεσης που σαρώνει τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές οικονομίες».
Αντί - Γιώργος Αλογοσκούφης 5 Νοεμβρίου 2016 «Η κατάσταση οδηγήθηκε σε κρίση λόγω εγχώριων πολιτικών λαθών που επέτρεψαν να εμφανιστεί η Ελλάδα ως υπαίτια και όχι ως ακόμα ένα θύμα της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης».
Γιάννης Παπαθανασίου 17 Σεπτεμβρίου 2009 «Το έλλειμμα θα φτάσει στο 6%».
Αντί - Γιάννης Παπαθανασίου 5 Μαΐου 2016 «Ο στόχος για έλλειμμα 6% για το 2009 ήταν πρόβλεψη και όχι στατιστικό στοιχείο».
Γιώργος Παπακωνσταντίνου 8 Απριλίου 2010 «Η Ελλάδα δεν σκοπεύει να κάνει χρήση του μηχανισμού στήριξης».
Αντί - Γιώργος Παπακωνσταντίνου 25 Απριλίου 2010 «Ο μηχανισμός στήριξης θα λειτουργήσει».
Ευάγγελος Βενιζέλος 3 Φεβρουαρίου 2012 «Από τα τέλη του 2009, που ξεκίνησε η φυγή καταθέσεων από τις ελληνικές τράπεζες, συνολικά έχουν αποσυρθεί 65 δισ. ευρώ. Εξ αυτών μόνο τα 16 δισ. ευρώ φυγαδεύτηκαν στο εξωτερικό. Αρα, τα υπόλοιπα 49 δισ. ευρώ που έχουν αποσύρει οι Ελληνες από τις τράπεζες για να τα “σώσουν” σε περίπτωση επιστροφής στη δραχμή, φυλάσσονται σε τραπεζικές θυρίδες, σε μπαούλα, σε σεντούκια, σε υπόγεια, σε σοφίτες και σε στρώματα – από τους πιο παραδοσιακούς αποταμιευτές».
Αντί - Ευάγγελος Βενιζέλος 5 Μαρτίου 2015 «(ο κ. Βενιζέλος) μου είπε “Θυμάσαι ένα USB που μας είχε δώσει ο Διώτης;” και να το αναζητήσω. Εψαξα τα κουτιά και βρήκα το USB ανάμεσα σε άλλα, νομίζω τρία. Για να βεβαιωθώ ότι είναι αυτό το έβαλα στον υπολογιστή μου και άνοιξα μηχανικά ένα αρχείο. Μορφή σαν τραπεζική καρτέλα». Σοφία Μπέλμπα, ιδιαιτέρα Ευάγγελου Βενιζέλου, κατάθεση στο Ειδικό Δικαστήριο για τη «λίστα Λαγκάρντ».
Γιάννης Στουρνάρας 2 Απριλίου 2014 «Μέχρι στιγμής, δεν βλέπουμε την ανάγκη για ένα τρίτο πακέτο διάσωσης. Θεωρώ ότι τα χρήματα του προγράμματος, σε συνδυασμό με τις καλύτερες επιδόσεις στον τομέα των δημοσιονομικών, επαρκούν για να καλύψουν πλήρως τους επόμενους 12 μήνες».
Αντί - Γιάννης Στουρνάρας 14 Ιουνίου 2016 «Τώρα, η Ελλάδα χρειάζεται μια νέα συμφωνία με τους εταίρους και τους δανειστές της, προκειμένου να προχωρήσει».
Γκίκας Χαρδούβελης 4 Νοεμβρίου 2014 «Πιστεύω ότι το χρέος θα καταστεί βιώσιμο με τις κινήσεις που θα κάνουμε».
Αντί - Γκίκας Χαρδούβελης 22 Φεβρουαρίου 2016 «Στο τέλος του 2015, το κρατικό χρέος παραμένει στα 321,3 δισ. ευρώ ή 183,5% του ΑΕΠ, ενώ της Γενικής Κυβέρνησης στα 309 δισ. ευρώ ή 177,8% του ΑΕΠ».
Γιάνης Βαρουφάκης 28 Ιανουαρίου 2015 «Δεν θα υπάρξει καμία μονομαχία μεταξύ της κυβέρνησής μας και της Ευρώπης. Δεν θα υπάρξουν απειλές. Δεν τίθεται θέμα ποιος θα υποχωρήσει πρώτος».
Αντί - Γιάνης Βαρουφάκης 18 Ιουλίου 2015 «Προφανώς, ο εκβιασμός ήταν αληθινός. Πρώτη φορά ένιωσα την “αλήθεια” του στο γραφείο μου όταν την 30ή Ιανουαρίου ο κ. Ντάισελμπλουμ με επισκέφτηκε για να με θέσει προ του διλήμματος “Μνημόνιο ή κλειστές τράπεζες”. Από την αρχή γνωρίζαμε πόσο αδίστακτοι ήταν οι δανειστές».
Ευκλείδης Τσακαλώτος 5 Ιουλίου 2016 «Κάθε αξιολόγηση θα είναι πιο εύκολη από την προηγούμενη. Τώρα υπάρχει αναπτυξιακή ατζέντα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα υπάρχουν συγκρούσεις».
Αντί - Ευκλείδης Τσακαλώτος 18 Φεβρουαρίου 2017 «Τα επιχειρήματα (του ΔΝΤ) συνοδεύτηκαν με την επωδό ότι, αν αυτά δεν σας αρέσουν, υπάρχουν κι άλλα! Πώς είναι, λοιπόν, δυνατό να μην υπάρχει καθυστέρηση με αυτή την τακτική και με έναν Σόιμπλε που παραμένει σφίγγα σε ό,τι αφορά το χρέος;».