Προπαγανδιστές Λευτέρης Χαραλαμπόπουλος Αυγουστίνος Ζενάκος Γιάννης-Ορέστης Παπαδημητρίου Χρήστος Νάτσης Πηνελόπη Ράπτη Κώστας Γυφτοδήμος Σάββατο 22 Απριλίου 2017 www.ipropaganda.gr
Η Δημοσιογραφία ενάντια στη μετα-αλήθεια #5
Γαλλικές εκλογές
Η εκδίκηση του εθνικού κράτους; Από τη Γαλλική Επανάσταση τουλάχιστον και μετά, κάθε πολιτικό γεγονός στη Γαλλία καθορίζει με τρόπο εμφατικό τη μοίρα ολόκληρης της Ευρώπης. Το ενδεχόμενο να κερδίσει την Προεδρία η ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν θα αποτελέσει ένα προηγούμενο με συγκλονιστικές επιπτώσεις. Από την άλλη, η άνοδος του Εθνικού Μετώπου απευθύνεται σε ένα απολύτως πραγματικό κενό εκπροσώπησης μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού. Το αίτημα ενός είδους επαναφοράς του ρεπουμπλικανισμού απέναντι στο έλλειμμα δημοκρατικότητας των υπερκρατικών θεσμών της Ε.Ε. δεν θα εξαφανιστεί – όσο κι αν τονιστούν οι αποτρόπαιες πλευρές της Ακροδεξιάς.
Εθισμός στο δηλητήριο
Τα εσωτερικά διακυβεύματα
Οι αντίπαλοι της Ακροδεξιάς
Κίνδυνος για την Ε.Ε.
Γαλλικό Σύνταγμα
Από τον Φιλίπ Πετέν στη Μαρίν Λεπέν
Η Γαλλική Δημοκρατία και η ιστορική της εξάντληση
to προφιλ των Η Ευρώπη μπροστά Μπορεί να γίνει διεκδικητων του β’ γύρου στις γαλλικές εκλογές δημοψήφισμα για Frexit;
02
ipropaganda.gr
Σάββατο 22 Απριλίου 2017
Η ΕΚΔΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ; ΑΠΟ ΤΗ ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ τουλάχιστον και µετά, κάθε πολιτικό γεγονός στη Γαλλία καθορίζει µε τρόπο εµφατικό τη µοίρα ολόκληρης της Ευρώπης. ∆εν θα µπορούσε να είναι διαφορετικά και τώρα, ενόψει της Προεδρικής εκλογικής αναµέτρησης. Τα διακυβεύµατα είναι πολλά. Το ενδεχόµενο να κερδίσει την Προεδρία η ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν θα αποτελέσει ένα προηγούµενο οι επιπτώσεις του οποίου φαντάζουν εφιαλτικές τόσο εντός Γαλλίας, µε το µεταναστευτικό ζήτηµα σε οριακή κατάσταση, όσο και εκτός, όπου το ευρωπαϊκό οικοδόµηµα είναι πιθανό να καταρρεύσει και µε πολύ µικρότερα χτυπήµατα. Ο συνδυασµός εθνικισµού και αντιευρωπαϊσµού θα είναι µοιραίος και για τις κατοπινές εξελίξεις. Από την άλλη, η άνοδος του Εθνικού Μετώπου απευθύνεται σε ένα απολύτως πραγµατικό κενό εκπροσώπησης µεγάλων τµηµάτων του πληθυσµού. Το αίτηµα ενός είδους επαναφοράς του ρεπουµπλικανισµού –της εκπροσώπησης του λαού στην ισχύ του κράτους– απέναντι στο έλλειµµα δηµοκρατικότητας των υπερκρατικών θεσµών της Ε.Ε. δεν θα εξαφανιστεί – όσο κι αν τονιστούν οι αποτρόπαιες πλευρές της Ακροδεξιάς. ∆εν είναι άλλωστε τυχαίο που και ο Μελανσόν αφήνει κατά µέρος τις αναφορές σε σκληρές αριστερές έννοιες και µιλά για «ανυπότακτη Γαλλία». Το εθνικό κράτος ως έδρα της λαϊκής κυριαρχίας αποδεικνύεται πολύ λιγότερο ξεπερασµένο απ’ όσο το θέλει η φαντασίωση των ευρωπαϊκών ελίτ. Ταυτόχρονα, η αδυναµία του γαλλικού πολιτικού συστήµατος να αναδείξει έναν υποψήφιο µε οργανική σχέση µε τα κόµµατα εξουσίας αποκαλύπτει το τυφλό σηµείο µιας συνταγµατικής συνθήκης που δείχνει να έχει ολοκληρώσει τον ιστορικό της κύκλο - συνθήκης που έτσι ή αλλιώς εµφανίζεται σε όλη την Ευρώπη. Η πτώση του Φρανσουά Φιγιόν µέσα σε έναν ορυµαγδό σκανδάλων επισηµαίνει µε τον πλέον ειρωνικό τρόπο τα ευδιάκριτα όρια µιας πολιτικής εποχής ευδαιµονίας, στην οποία η διαφθορά ήταν απλώς µια παράπλευρη απώλεια. Οι αναδυόµενες λύσεις δεν έχουν µορφοποιηθεί ακόµα. Από τα αριστερά, ο Ζαν-Λικ Μελανσόν, όσο και αν τροµάζει στο εξωτερικό ως ακραίος αριστεριστής, αποτελεί µάλλον την αµήχανη δικαίωση ενός τροτσκιστικού εισοδισµού των ’70s, µια χειρονοµία ριζοσπαστικότητας µε αµφίβολο εντούτοις περιεχόµενο. Και στο κέντρο του φάσµατος, ο Εµανουέλ Μακρόν, τεχνοκράτης, αµόλυντος από την τριβή της πολιτικής, µοιάζει να υπόσχεται πως, αν αλλάξουν όλα στον πολιτικό χάρτη, θα παραµείνει η ουσία ως έχει, ένα όνειρο βγαλµένο, θαρρείς, από τον ύπνο του Βόλφγκανγκ Σόιµπλε. Μεγάλη αναταραχή, θαυµάσια κατάσταση. Οι αρεσκόµενοι κάποτε στον µαοϊσµό Γάλλοι, ικανοί πάντα να µας εκπλήσσουν, ετοιµάζονται και πάλι να µας φέρουν µπροστά σε µια σίγουρα διδακτική εκλογική αναµέτρηση.
Από τον Φιλίπ ΤΟΝ ΜΑΡΤΙΟ ΤΟΥ 1973, οι βουλευτικές εκλογές στη Γαλλία επικύρωναν την άρση του αποκλεισµού της κυβερνώσας γκωλικής ∆εξιάς. Προκειµένου να επιβιώσει από τη διπλή κρίση που είχαν προκαλέσει το τέλος της γαλλικής αποικιοκρατίας στην Αλγερία και η εξέγερση του Μάη του ’68, το δεξιό UDR, µε τον Ζορζ Ποµπιντού να έχει διαδεχθεί τον Ντε Γκωλ στην Προεδρία και τον Ζακ Σαµπάν-Ντελµά στο αξίωµα του πρωθυπουργού, προέβη σε µια σειρά µέτρων µε πιο «κοινωνικό» πρόσηµο, ενισχύοντας το κράτος πρόνοιας και τις δηµοκρατικές ελευθερίες. Οι εκλογές του 1973, στις οποίες ο σκληρός δεξιός πρώην αποικιακός διοικητής Πιερ Μεσµέρ διαδέχθηκε τον Σαµπάν-Ντελµά, έβαζαν ένα τέλος σε αυτή τη χαλάρωση, επιστρέφοντας στις συντηρητικές πολιτικές, που παραδοσιακά συσπείρωναν τη γαλλική ∆εξιά. Εναν µήνα νωρίτερα, ένα παράδοξο έγκληµα είχε αναστατώσει τις γαλλικές Αρχές. Οµάδα ακροδεξιών είχε κλέψει το φέρετρο του στρατηγού Φιλίπ Πετέν και απαιτούσε από τον Ζορζ Ποµπιντού την ταφή του µε τις δέουσες –κατ’ αυτούς– τιµές, πλάι στους υπόλοιπους ήρωες της µάχης του Βερντέν κατά τον Α’ Παγκόσµιο Πόλεµο. Ο Πετέν είχε κηδευτεί στο νεκροταφείο του Ιλ ντ’ Γιε, του νησιού στη φυλακή του οποίου πέρασε ως κρατούµενος τα τελευταία χρόνια της ζωής του, εκτίοντας την ποινή που του επιβλήθηκε για τον ηγετικό του ρόλο στην κατοχική κυβέρνηση του Βισί κατά τον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο. Εµεινε αρχηγός της για τέσσερα ολόκληρα χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων παρείχε στρατιωτική βοήθεια στις δυνάµεις του Αξονα, επιλογή που µεταπολεµικά οδήγησε στην καταδίκη του για εσχάτη προδοσία. Το 1945 εγκατέλειψε τη Γαλλία και εγκαταστάθηκε στη Γερµανία, απ’ όπου επέστρεψε ύστερα από την αυτοκτονία του Χίτλερ. Πριν από την καταδίκη του, ο Σαρλ ντε Γκωλ χαρακτήρισε «θαρραλέα» την επιλογή του επαναπατρισµού του. Ζητώντας τη µεταφορά της σορού του Πετέν στο νεκροταφείο των πεσόντων του Α’ Π.Π., οι «απαγωγείς» διεκδικούσαν τη µεταθανάτια άρση της καταδίκης του συνεργάτη των ναζί. Η τυµβωρυχία ήταν µεµονωµένο συµβάν· η ιδεολογική τοποθέτηση των δραστών, όχι. Ακροδεξιές οµάδες άρχισαν να έχουν εµφανή παρουσία εκείνα τα χρόνια, έχοντας ως προδρόµους την παραστρατιωτική Οργάνωση Μυστικός Στρατός (OAS), η δράση της οποίας εκτεινόταν σε τρεις ηπείρους, µε πολλαπλά βίαια χτυπήµατα – αρκετά εξ αυτών εντός των συνόρων της Γαλλίας. Αν και δεν έφτασε –στο µεγαλύτερο µέρος τουλάχιστον–, όπως ο OAS, να στελεχώνει τις τάξεις της διεθνούς τροµοκρατίας, µεγάλο µέρος της γαλλικής ∆εξιάς αποξενώθηκε από τις υποχωρήσεις της κυβέρνησης Ντε Γκωλ. Μέσα από αυτές τις ανακατατάξεις γεννήθηκε η σύγχρονη γαλλική Ακροδεξιά, µε το Εθνικό Μέτωπο που ίδρυσε ο Ζαν-Μαρί Λεπέν το 1972 στην εµπροσθοφυλακή. Το «αγκάθι» στο πλευρό Παρότι στην αρχή κινήθηκε, ιδεολογι-
κά και δηµοσκοπικά, στο περιθώριο της γαλλικής πολιτικής, η καταγωγή του Λεπέν και του Εθνικού Μετώπου κάθε άλλο παρά εξωθεσµική ήταν. Ο ίδιος ο ηγέτης του, µέχρι την ίδρυσή του, είχε στενή σχέση µε το γαλλικό πολιτικό σύστηµα. Από τα φοιτητικά του χρόνια, όταν καταπιάστηκε µε τον συνδικαλισµό εντός του πανεπιστηµίου, η συµµετοχή του σε καταδροµικές επιθέσεις εναντίον αριστερών οργανώσεων και η σχέση του µε την ιστορική ακροδεξιά οργάνωση Action Francaise δεν τον εµπόδισαν να αναδειχθεί επικεφαλής του φοιτητικού συλλόγου της Τουλούζ. Τη δεκαετία του ’50, ο πατέρας Λεπέν κατετάγη στη Λεγεώνα των Ξένων, ενώ το 1956, µόλις στα 28 του, εξελέγη στη Γαλλική Εθνοσυνέλευση µε το πετενιστικό κόµµα UDCA του Πιερ Πουζάντ, παλαιού υποστηρικτή του καθεστώτος του Βισί. Παρότι βουλευτής, το 1957 κατετάγη ξανά στη Λεγεώνα των Ξένων και πήγε στην Αλγερία ως κατάσκοπος. Το 1965 συµµετείχε στο επιτελείο του ακροδεξιού υποψηφίου για την Προεδρία της ∆ηµοκρατίας, Ζαν-Λουί Τιζιέ-Βινιανκούρ,
πρώην επικεφαλής της λογοκρισίας στο καθεστώς του Βισί, που είχε εκλεγεί από την προηγούµενη δεκαετία στη Γαλλική Εθνοσυνέλευση ως ανεξάρτητος υποψήφιος. Με τέτοια σταδιοδροµία και ιδεολογική τοποθέτηση, δεν προκαλεί καµία έκπληξη το γεγονός ότι τις τάξεις του Εθνικού Μετώπου στελέχωσαν από την ίδρυσή του παλαιά στελέχη του Βισί και µέλη των παραστρατιωτικών οργανώσεων, που αιµατοκύλησαν λίγο-πολύ ατιµώρητα το Παρίσι και την Αλγερία στην προσπάθεια να κρατήσουν ζωντανή την αποικιοκρατία. Τη συνοχή της σκληρής ∆εξιάς της Γαλλίας παρείχε η παράδοση του πετενισµού, εξού και το διηνεκές αίτηµα της αποκατάστασης της µνήµης του στρατηγού, που ανά τακτά χρονικά διαστήµατα έκτοτε βρίσκει χώρο να εισβάλλει στα πολιτικά γραφεία και στη γαλλική δηµοσιότητα. Ο πετενισµός, τουτέστιν το σύνολο των αρχών που διαµόρφωσαν την «Εθνική Επανάσταση» του στρατηγού Πετέν, αποδείχθηκε ικανός να γεφυρώσει τις µεσοπολεµικές παραλλαγές του
03
@ipropaganda_gr
Σάββατο 22 Απριλίου 2017
Πετέν στη Μαρίν Λεπέν Κανένα άλλο πρόσωπο δεν φαίνεται καλύτερος υποψήφιος για να διαλύσει την Ε.Ε., αφήνοντας πίσω µια ∆ύση των εθνών, από τη µεγάλη θυγατέρα της γαλλικής Ακροδεξιάς
ιταλικού φασισµού και του Τρίτου Ράιχ µε τον πολιτικό χώρο του µεταπολεµικού κόσµου – κι ακόµα περισσότερο µε τον κόσµο της παγκοσµιοποιηµένης οικονοµίας που τον διαδέχθηκε. Γεννηµένος εντός µιας δηµοκρατικής παράδοσης, που είχε ως σηµεία αναφοράς την Επανάσταση του 1789, την Παρισινή Κοµµούνα του 1870 και τον σχηµατισµό του Λαϊκού Μετώπου το 1936, όλα τους άρρηκτα συνδεδεµένα µε τη σταδιοδροµία της Αριστεράς, ο πετενισµός είχε να αντιπαραβάλει σε αυτή µια εθνική καθαρότητα που θεµελιωνόταν στον ναζιστικής έµπνευσης αντισηµιτισµό και στη διευρυµένη ξενοφοβία, στον αντικοµµουνισµό, τον αντι-κοινοβουλευτισµό και σε µια θεωρία εκφυλισµού της Γαλλίας από τις επιτυχίες της ∆ηµοκρατίας. Μεγαλύτερη πιθανώς ένδειξη της βαθιάς αντιπάθειας του Πετέν για τη γαλλική δηµοκρατική παράδοση ήταν η αντικατάσταση του µότο «Ελευθερία - Ισότης - Αδελφότης» της Γαλλικής Επανάστασης µε το «∆ουλειά - Οικογένεια - Πατρίδα» στο καθεστώς του. Είναι ίσως αδόκιµο να µιλάει κανείς για νεοναζί στη Γαλλία. Το Εθνικό Μέτωπο και
οι άλλες ακροδεξιές οργανώσεις της εποχής στελεχώθηκαν από τους συνεργάτες των ναζί, αποτρέποντας τις τοµές µεταξύ παλαιάς και νέας, «αναβιωτικής» Ακροδεξιάς. Τη δεκαετία του ’80, το Εθνικό Μέτωπο άρχισε να ανεβαίνει δηµοσκοπικά, µε αποτέλεσµα το 1984 ο Λεπέν να εκλεγεί βουλευτής στο Ευρωκοινοβούλιο µε 11%, θέση στην οποία παραµένει µέχρι σήµερα. Την ίδια χρονιά πραγµατοποίησε περιοδεία στην Ελλάδα, µε αφορµή το συνέδριο των Ευρωπαίων ακροδεξιών. Στην Κέρκυρα, η κινητοποίηση των κατοίκων ακύρωσε την επίσκεψή του. Εξω από το ξενοδοχείο «Κάραβελ» στην Αθήνα έλαβαν χώρα συγκρούσεις µεταξύ διαδηλωτών και φασιστών. Στη Θεσσαλονίκη καταλήφθηκε η Βιοµηχανική Σχολή ως αντίδραση στις συλλήψεις διαδηλωτών στην Αθήνα· παράλληλα, τα µέλη της χουντικής ΕΠΕΝ έκαναν το τραπέζι στον Λεπέν σε ουζερί κάτω απ’ τα γραφεία τους, που έκτοτε έχει µείνει γνωστό µε το όνοµα του Γάλλου ακροδεξιού. Η διαδοχή της Μαρίν Από το 1984 και για δύο δεκαετίες, το
Εθνικό Μέτωπο ακολουθεί ανοδική πορεία. Αυξάνοντας τα ποσοστά του και κατακτώντας δήµους και περιφέρειες στις αυτοδιοικητικές εκλογές, έφτασε το 2002 να περνάει στον δεύτερο γύρο των Προεδρικών εκλογών, κόντρα στον Ζακ Σιράκ. Ενάµισι εκατοµµύριο διαδηλωτές κατέλαβαν τους δρόµους της Γαλλίας ενάντια στην εκλογή του Λεπέν. Η µετατροπή του Εθνικού Μετώπου από περιθωριακή γκρούπα σε υπολογίσιµη πολιτική δύναµη δεν θα µπορούσε να έχει συµβεί χωρίς τις ευλογίες της ∆εξιάς, η οποία, προκειµένου να µπορέσει να αντιπαραταχθεί στην παντοδυναµία του Φρανσουά Μιτεράν, συµµάχησε µε τους λεπενιστές σε δήµους και περιφέρειες ήδη από τη δεκαετία του ’80. Ως εκ τούτου, παρά το µικρό ακόµα µέγεθός του, το Εθνικό Μέτωπο κατάφερε, αφενός, να γίνει αποδεκτό ως πολιτικός παίκτης και, αφετέρου, να έχει µια ιδεολογική διείσδυση που διογκώνει και νοµιµοποιεί την ακραία ξενοφοβική και ρατσιστική ρητορική του – ένα φαινόµενο που οι αναλυτές ονόµασαν «λεπενοποίηση» της γαλλικής πολιτικής. Οι φιλοναζιστικές δηλώσεις του ηγέτη του και η παρουσία γερασµένων συνεργατών των ναζί στα ψηφοδέλτιά του δεν αποθάρρυναν τη ∆εξιά απ’ το να συνεργαστεί µε τον Λεπέν. Αλλωστε, εκτός απ’ το ότι οι συνασπισµοί και οι συµµαχίες αποτελούν κοινή πρακτική στη γαλλική Ιστορία, οι «mainstream» δεξιοί έχουν κοινή µήτρα µε την Action Francaise, τον Πετέν και το Εθνικό Μέτωπο όσον αφορά τον µοναρχισµό και την αποστροφή για τη Γαλλική Επανάσταση. Ακόµα κι αν οι µεν αποβλέπουν στην Κεντροδεξιά, ενώ οι δε ανερυθρίαστα αντλούν στελέχη και ιδέες από τον ευρωπαϊκό φασισµό, έχουν µια κοινή αφετηρία, που επιτρέπει τέτοιες συναντήσεις. ∆εν είναι τυχαίο άλλωστε ότι ο προοδευτικός Τύπος της Γαλλίας εντοπίζει στη διακυβέρνηση Σαρκοζί πάµπολλες «πετενικές» αποκλίσεις, µε διασηµότερο πιθανώς παράδειγµα το πρωτοσέλιδο της «Ουµανιτέ» το 2009, η οποία έβλεπε στον διάλογο περί «Εθνικής Ταυτότητας» που είχε ανοίξει ο σοσιαλιστής πρώην υπουργός Μετανάστευσης, Ερίκ Μπεσόν, µια «derive Petainiste». Ενα νέο εκλογικό σύστηµα το 2004 έριξε τα ποσοστά του Εθνικού Μετώπου και οδήγησε σταδιακά σε αλλαγή ηγεσίας. Η µικρότερη κόρη του Ζαν-Μαρί Λεπέν, Μαρίν, εκλέχθηκε διάδοχος και άρχισε να χαράσσει µια σταθερά ανοδική πορεία. Με όπλο τον ευρωσκεπτικισµό, κατάφερε να καθαρίσει την εικόνα του κόµµατος, διώχνοντας τα σκληροπυρηνικά ακροδεξιά στοιχεία της ρητορικής του και αντικαθιστώντας τα µε µια πιο επικοινωνήσιµη γλώσσα, η οποία σε σηµεία φαίνεται πιο µετριοπαθής από αυτή του «κεντροδεξιού» Σαρκοζί και των στελεχών του. Το ρητορικό της χάρισµα και η στρατηγική της έδωσαν στο Εθνικό Μέτωπο το 17,9% της γαλλικής ψήφου στις Προεδρικές εκλογές του 2012, µε τη βοήθεια πάντα ενός κλίµατος στο οποίο το πολιτικό Κέντρο κάνει διαγωνισµό εθνικισµού και ξενοφοβίας, ενώ τα µέσα ενηµέρωσης και µια σειρά διανοουµένων ανασύρουν την ιδέα του Πετέν περί εκφυλισµού της χώρας και
αρχίζουν να κραυγάζουν υπέρ µιας επιστροφής στην ισχυρή Γαλλία, πολύ πριν ο Ντόναλντ Τραµπ και οι υποστηρικτές του αρθρώσουν το περιβόητο «Make America great again». Είναι υπό συζήτηση κατά πόσο ο «εξευγενισµός» του Εθνικού Μετώπου από τη διάδοχη ηγεσία του είναι επιδερµικός ή ουσιαστικός. Η διαγραφή του πατέρα της Μαρίν Λεπέν ύστερα από νέες εµπρηστικές ακροδεξιές δηλώσεις του το 2015 και η ρήξη της µε τις πιο σκληρές µερίδες του κόµµατος, όπως το περιοδικό «Ριβαρόλ», αναµφίβολα άλλαξαν την ανθρωπογεωγραφία του Μετώπου. Η ύφεση της αντισηµιτικής και φιλοναζιστικής ρητορικής µπορεί να αποξένωσε τον σκληρό πυρήνα του πατέρα Λεπέν, αλλά επέτρεψε το άνοιγµα του Μετώπου σε άλλα ακροατήρια, χαρίζοντάς του µια νίκη στις ευρωεκλογές του 2014 και µια εκρηκτική άνοδο πριν από την επερχόµενη αναµέτρηση. Ωστόσο, οι ανησυχίες του Ζαν-Μαρί για την αλλοίωση της φυσιογνωµίας του κόµµατος είναι µάλλον υπερβολικές. Η ισλαµοφοβική µατιά της Λεπέν, ακόµα κι όταν φιλτράρεται από µια υποτιθέµενη υπεράσπιση της «laicite», δεν υστερεί σε τίποτα µπροστά σε αυτή του πατέρα της, ενώ, συνδυασµένη µε την κρίση του ευρώ, τις προσφυγικές ροές και την απονοµιµοποίηση της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας, γίνεται ακόµα πιο στέρεα και δηµοφιλής. Η δε απόρριψη του αντισηµιτισµού µοιάζει ισχνή απ’ τη στιγµή που η Μαρίν Λεπέν επιχείρησε να δικαιολογήσει το λεγόµενο «Vel d’ Hiv», δηλαδή τη συγκέντρωση και απέλαση 13.000 Εβραίων το 1942 από το καθεστώς του Βισί. Με κάθαρση ή όχι, η Μαρίν Λεπέν προπορεύεται ποικιλοτρόπως. Η νίκη του Brexit και η εκλογή του Ντόναλντ Τραµπ τής έχουν χαρίσει τους καλύτερους δυνατούς συµµάχους στη διεθνή σκακιέρα. Η ιστοσελίδα Breitbart, ο διευθυντής της οποίας, Στιβ Μπάνον, είναι πια στρατηγικός επικεφαλής του Λευκού Οίκου, διαδραµάτισε καθοριστικό ρόλο τόσο στη νίκη του Τραµπ όσο και, µέσω τοπικών παραρτηµάτων, στην Αγγλία του Brexit και -λιγότερο- στη Γαλλία της Λεπέν. Αλλωστε, την προοπτική ενός γαλλικού παραρτήµατος της Breitbart καλωσόρισε η Μαρίν Λεπέν µέσω twitter, όπως καλωσόρισε και την εκλογή του Αµερικανού προέδρου ως «σηµάδι ελπίδας». Το αίσθηµα είναι αµοιβαίο· κανένα άλλο πρόσωπο δεν φαίνεται καλύτερος υποψήφιος για να διαλύσει την Ε.Ε., αφήνοντας πίσω µια ∆ύση των εθνών, από τη µεγάλη θυγατέρα της γαλλικής Ακροδεξιάς. Στο τελευταίο προεκλογικό ντιµπέιτ, όταν της ζητήθηκε να παρουσιάσει τον εαυτό της, είπε: «Είµαι Γαλλίδα, είµαι µητέρα, είµαι µια υποψήφια στις προεδρικές εκλογές που πιστεύει ότι είναι πολλά τα διακυβεύµατα για τον πολιτισµό µας (...) Θέλω να δώσω στους ανθρώπους τη φωνή τους πίσω, θέλω τα γαλλικά χρήµατα να επιστρέψουν σ’ αυτούς. Θέλω να ξαναστήσω τη Γαλλία και για να το πετύχω, έχω ένα καθαρό και ακριβές σχέδιο. ∆εν είµαι αναποφάσιστη, ούτε ψεύτρα. Θέλω να πω στον γαλλικό λαό ότι η ψήφος υπέρ της πραγµατικής ανάκτησης των δικαιωµάτων του είναι η µόνη χρήσιµη ψήφος».
04
ipropaganda.gr
Σάββατο 22 Απριλίου 2017
Ποιο είναι το προφίλ των διεκδικητών του β’ γύρου απέναντι στην υποψήφια του Εθνικού Μετώπου; ΜΕ ΤΗ ΜΑΡΙΝ ΛΕΠΕΝ να φαντάζει σίγουρη ως πρώτη µονοµάχος της τελικής φάσης των γαλλικών Προεδρικών εκλογών, το ενδιαφέρον στρέφεται στο ποιος θα είναι ο καβαλιέρος σε αυτό το άγριο τάνγκο του δεύτερου γύρου. Με το πολιτικό σύστηµα να αποδιαρθρώνεται τάχιστα και νέους σχηµατισµούς να εκκολάπτονται, είναι λογικό επακόλουθο να έχει προκύψει µια κατάσταση µεγάλης απροσδιοριστίας. Σε αυτό το σκηνικό, µεγάλο ρόλο παίζουν και οι απροσδιόριστοι, συγκυριακοί παράγοντες. Ετσι, το µεγάλο φαβορί της ∆εξιάς, ο Φρανσουά Φιγιόν, κατακρηµνίζεται ύστερα από µια σκανδαλολογία που εµπλέκει οικογένεια και οικονοµικές ατασθαλίες. Την ίδια στιγµή, από τα αριστερά, ένας αγνώριστος Ζαν-Λικ Μελανσόν δίνει σχήµα σε µια υποψηφιότητα άρνησης µε προσωποκεντρική µεν υφή, αλλά σε µια έστω και στοιχειώδη κοινωνική δυναµική – µια ύστερη επιβράβευση του τροτσκιστικού εισοδισµού των ’70s; Πλάι τους, ο άχρωµος πλην άσπιλος Εµανουέλ Μακρόν, ο υποψήφιος που, αν δεν υπήρχε, θα έπρεπε να τον εφεύρει ο ευρωπαϊσµός ως το τελευταίο ανάχωµα µπροστά στην οριστική επικράτηση των σκεπτικιστών και των αρνητών από τα «άκρα». ΦΡΑΝΣΟΥΑ ΦΙΓΙΟΝ Ο Αστραχάν που έγινε µουλάρι Οταν ο 62χρονος Φρανσουά Φιγιόν, τον περασµένο Νοέµβριο, έπαιρνε το χρίσµα της Κεντροδεξιάς για τη διεκδίκηση της Προεδρίας, φάνταζε ως το απόλυτο φαβορί για την επικράτηση. Φαβορί, εννοείται, αφού κατάφερε να βγάλει εκτός κούρσας πρώτα τον Νικολά Σαρκοζί και στον τελικό γύρο τον Αλέν Ζιπέ, κατακτώντας το προνόµιο της εκπροσώπησης της «σοβαρής» συστηµικής ∆εξιάς απέναντι στον κίνδυνο της Μαρίν Λεπέν. Πρωθυπουργός την πενταετία 2007-2012, επί Προεδρίας Σαρκοζί, ο Φιγιόν χαρακτηρίζεται από µια σκληρή νεοφιλελεύθερη στάση. Ηδη ως υπουργός Εργασίας το 2002 και ως υπουργός Ανώτατης Εκπαίδευσης και Ερευνας το 2005 είχε δώσει τα ιδιαίτερα δείγµατα γραφής του: ο νόµος για το 35ωρο και το συνταξιοδοτικό την πρώτη φορά και ο νόµος για την Εκπαίδευση τη δεύτερη συνάντησαν τις έντονες αντιδράσεις των λαϊκών στρωµάτων και της αντιπολίτευσης. Ετσι και τώρα, ο Φιγιόν κατέρχεται στις εκλογές µε ένα πρόγραµµα που συντάσσεται µε την απόλυτη νεοφιλελεύθερη συναίνεση. Ωστόσο, οι εξελίξεις από τη στιγµή του χρίσµατος έως σήµερα δεν ήταν µε το µέρος του. Η εµπλοκή του σε σκάνδαλο που αφορά αργοµισθία της γυναίκας του, η οποία και φέρεται να έχει εισπράξει εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ για δήθεν παροχές υπηρεσίας προς τον... άντρα της, όπως και παρόµοιες αργοµισθίες άλλων µελών της οικογένειάς του, κατακρήµνισαν το προφίλ του αδιάφθορου µεταρρυθµιστή, κάνοντας το κοινό να του γυρίσει επιδεικτικά την πλάτη στις δηµοσκοπήσεις. Η εικόνα του σκληρού πολιτικού, που δεν λαµβάνει υπόψη το πολιτικό κόστος, αµαυρώθηκε από την ιδιοτελή εµπλοκή µε την πολιτι-
Οι αντίπαλοι της κή. Σε αυτό θα πρέπει να συνυπολογιστεί η εµµονή της µη αποµάκρυνσης από την υποψηφιότητα, που δηµιουργεί και την εικόνα της ιδιαίτερης φιλοδοξίας. Αποτέλεσµα, η κατάρρευση ενός αρίστου ή άλλως… ο Αστραχάν που έγινε µουλάρι. Κρίµα για τις µεταρρυθµίσεις που σχεδίαζε. ΖΑΝ-ΛΙΚ ΜΕΛΑΝΣΟΝ Ο τροτσκιστής του Μιτεράν Αγαπηµένο αουτσάιντερ, η τιµητική συµµετοχή της Αριστεράς στην πολιτική διαπάλη, ο Ζαν-Λικ Μελανσόν βρέθηκε τις τελευταίες ηµέρες στην τελική ευθεία των εκλογών, µε αξιώσεις ακόµα και συµµετοχής στον δεύτερο γύρο. Η έντονη αποσάθρωση του µεσαίου χώρου έφερε αυτόν τον «αριστερό ακραίο» υποψήφιο, µε το ροµαντικό όραµα για την αλλαγή της Ευρώπης, στη θέση του ονείρου, ακόµα και για µια έφοδο στα Ηλύσια Πεδία. Πόσο ακραίος είναι, όµως, ο Μελανσόν; Με τις πρώτες του εµπειρίες από την πολι-
τική να τοποθετούνται στη χρυσή για τον ριζοσπαστισµό εποχή του γαλλικού Μάη του ’68, ο Ζαν-Λικ Μελανσόν εκκίνησε από τροτσκιστικές θέσεις. Γρήγορα, όµως, υιοθέτησε πιο κεντρώες ιδέες, αντιτιθέµενος στη λενινιστική ιδέα της πολιτικής πρωτοπορίας ως ηγεσίας του κινήµατος. Ηταν η στιγµή που το Σοσιαλιστικό Κόµµα αναγεννιόταν από τον Φρανσουά Μιτεράν για να καταστεί βασικός πυλώνας της γαλλικής πολιτικής ζωής. Ο Μελανσόν προσχώρησε σε αυτό και έως το 2008, χρονιά της αποχώρησής του, δραστηριοποιήθηκε σε σειρά από θέσεις και πόστα -από την τοπική αυτοδιοίκηση έως την κεντρική σκηνή-, συµµετέχοντας µάλιστα και στην κυβέρνηση του Λιονέλ Ζοσπέν το 2002. Σταθερά εκφραστής της αριστερής πτέρυγας του κόµµατος, έφτασε µέχρι του σηµείου να διεκδικήσει την προεδρία του, αλλά ηττήθηκε το 1998 από τον Φρανσουά Ολάντ. Το 2008 ο Μελανσόν αποχώρησε από
το κόµµα, του οποίου τη στροφή προς τα δεξιά καταδίκασε. Ιδρυσε το Αριστερό Κόµµα, στα πρότυπα του γερµανικού Ντι Λίνκε. Οικολογία, ανανεωτικός ριζοσπαστισµός και µια µετωπική λογική συνθέτουν το προφίλ µιας Αριστεράς που προσπαθεί να βρει τα οργανωτικά της ερείσµατα σε µια µετακοµµουνιστική εποχή. ∆ιόλου τυχαία, ο ίδιος ο Μελανσόν αυτοχαρακτηρίζεται ως σοσιαλδηµοκράτης. Σε µια εποχή όπου η κλασική σοσιαλδηµοκρατία περνάει κρίση ταυτότητας, άραγε η σωτηρία της θα έρθει από τα Αριστερά; ΕΜΑΝΟΥΕΛ ΜΑΚΡΟΝ Ο άχρωµος πλην άσπιλος Αν απέναντι στην επέλαση των «άκρων», που προσωποποιούνταν στις µορφές των Λεπέν και Μελανσόν, ο Φιγιόν αντιπροσώπευε τη συστηµική επίλυση, έστω και ανάγκης, των αντιφάσεων του γαλλικού πολιτικού συστήµατος, τα οικονοµι-
05
@ipropaganda_gr
Σάββατο 22 Απριλίου 2017
Η Γαλλική ∆ηµοκρατία αντιµέτωπη µε την ιστορική εξάντλησή της
Ακροδεξιάς κά σκάνδαλα τον κατέστησαν ακατάλληλο. Εδώ είναι που ήρθε, ως από µηχανής θεός, για να καλύψει το κενό µιας στιβαρής κεντρώας εκπροσώπησης, ο Εµανουέλ Μακρόν, η ενίσχυση του οποίου τους τελευταίους µήνες έχει υπάρξει εντυπωσιακή. Αν ο Φιγιόν κουβαλά πάνω του τη διαφθορά του παλιού κοµµατικού κατεστηµένου, ο Μακρόν εκπροσωπεί το άσπιλο και το νεανικό. Μαζί µε τα νερά, βέβαια, έχει πεταχτεί και το µωρό, διότι ο 39 ετών Μακρόν, µε σπουδές φιλοσοφίας και θητεία στο ∆ηµόσιο (απόφοιτος της περίφηµης ΕΝΑ, της Εθνικής Σχολής ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης της Γαλλίας µε τη διεθνή φήµη στη δηµιουργία ικανών στελεχών), προτού ασχοληθεί µε τις τράπεζες και τις επενδύσεις, εκπροσωπεί την απόλυτη αποπολιτικοποίηση της πολιτικής. Είναι ο ιδανικός τεχνοκράτης, ατσαλάκωτος στο ακριβό κοστούµι του, πάντα προσεκτικός στις εκφράσεις του, ένα...
ροµπότ που προάγει τη νεοφιλελεύθερη ατζέντα µε υψηλό στυλ και αισθητική. Προερχόµενος από τους Σοσιαλδηµοκράτες, έχοντας θητεύσει ως υπουργός Οικονοµίας, Βιοµηχανίας και Ψηφιακής Πολιτικής στη δεύτερη κυβέρνηση του Μανουέλ Βαλς, ίδρυσε το δικό του κόµµα, το En Marche! (ελληνιστί Εµπρός!), µια αυτοπροσδιοριζόµενη ως ακοµµάτιστη, κοινωνικά φιλελεύθερη παράταξη, στα πρότυπα των Πολιτών της Ισπανίας και ίσως, τηρουµένων των αναλογιών, του Ποταµιού στην Ελλάδα. Η θητεία του Μακρόν στο υπουργείο Οικονοµίας, µε µια έγνοια προστασίας των µεγάλων επιχειρήσεων, συµπυκνώνει και το πολιτικό του όραµα: ένας φιλοευρωπαϊσµός της φιλελεύθερης οικονοµικής δηµιουργίας, που θα διαµοιράζει πλούτο από πάνω προς κάτω. Παιδί µιας φιλελεύθερης δηµοκρατίας, που πνέει τα λοίσθια, ο Μακρόν αποτελεί τη µόνη ελπίδα να µην αλλάξει τίποτα.
ΣΤΟ ΠΡΟΣΦΑΤΟ µυθιστόρηµά του, «Υποταγή», ο προκλητικός Γάλλος µυθιστοριογράφος Μισέλ Ουελµπέκ περιγράφει µια πιθανή µελλοντική δυστοπία: Σε λίγα χρόνια από σήµερα, κυρίαρχες πολιτικές δυνάµεις έχουν αναδειχθεί η Ακροδεξιά και ο ισλαµισµός. Μέσα από µια οµαλή εκλογική διαδικασία, οι ισλαµιστές κατέκτησαν την εξουσία και άρχισαν να µεταβάλλουν την κοινωνική ζωή της χώρας. Οι µαντήλες κυριάρχησαν, τα πατριαρχικά ισλαµιστικά πρότυπα έγιναν ο κανόνας. Και η ζωή απέκτησε µια νέα ρουτίνα. Ασχέτως του τρόπου που κατά σηµεία ο Ουελµπέκ ιδεολογικοποιεί το µυθιστόρηµά του, η αλήθεια του είναι πολύ ισχυρή για να παρακαµφθεί: το φιλελεύθερο, δηµοκρατικό δυτικό υποκείµενο του µέσου επιπέδου ζωής και του κοινωνικού κράτους ασθενεί. Το σύστηµα όπως το ξέρουµε αποσαθρώνεται εκ των έσω. Κι όλο αυτό, παρά τις περιφερειακές εστίες βίας, συµβαίνει µε µια ησυχία που το καθιστά οιονεί φυσικό. Η µετάβαση είναι οµαλή ακριβώς γιατί το παλιό έχει πάψει να πείθει πια, όχι σε επίπεδο ορθολογικής πειθούς, αλλά σε επίπεδο πρόταξης ενός ιδανικού αξιοβίωτης ζωής. Οι επικείµενες Προεδρικές εκλογές θα πρέπει να διαβασθούν, αναφορικά µε το διακύβευµά τους στην εσωτερική πολιτική της Γαλλίας, ακριβώς σε αυτό το πλαίσιο. Τη εξαιρέσει του Φιγιόν, που εκπροσωπεί το οµαλό δικοµµατικό κατεστηµένο της εναλλαγής των Προέδρων, τα υπόλοιπα τρία από τα φαβορί δηλώνουν ακριβώς αυτή την κατάρρευση των φιλελεύθερων δηµοκρατικών βεβαιοτήτων: είτε µε τη µορφή της Λεπέν, που εκπροσωπεί µια δηµοκρατικοποιηµένη εχθρότητα στη ∆ηµοκρατία, είτε µε τη µορφή του «αριστεριστή» Μελανσόν, η άνοδος του οποίου δεν προκύπτει από µια ριζοσπαστικοποίηση µε κλασικούς όρους εµβάθυνσης της ταξικής συνείδησης του εργατικού κινήµατος ή των κινηµάτων αµφισβήτησης, αλλά από µια παρακµάζουσα αστική συνείδηση που αντιµετωπίζει τα όρια της εξάντλησής της, είτε ακόµα-ακόµα και από τον Μακρόν, η απολιτική, τεχνοκρατική φιγούρα του οποίου συµβολοποιεί ακριβώς το στέρεµα του πολιτικού — τι ειρωνεία της Ιστορίας να έχει ελπίδες στην πιο πολιτικοποιηµένη χώρα του κόσµου ένας τεχνοκράτης! Με τα φαντάσµατα των εσωτερικών επιπτώσεων ενός Frexit, µε τη Γαλλία να αναπολεί την άλλοτε κραταιή της θέση στο παγκόσµιο στερέωµα, µε το ζήτηµα της ενσωµάτωσης των µουσουλµανικών µειονοτήτων να έχει εκτραπεί στην εµφάνιση ενός όλο και πιο έντονου ρατσισµού, µε την οικονοµία να τρίζει, η γαλλική κοινωνία εµφανίζεται αµφίθυµη απέναντι στους τέσσερις επικρατέστερους υποψηφίους, ακριβώς γιατί µάλλον τους ζητά αυτό που δεν µπορούν να της δώσουν: ένα όραµα κανονικότητας, κάτι στο οποίο να αξίζει τον κόπο να υπο-
ταχθεί κανείς. Σε µια εποχή που το όραµα µιας ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης δείχνει τα όριά του ακριβώς λόγω του τρόπου που επιχειρήθηκε, µε τη µέριµνα εξυπηρέτησης του ισχυρού κεφαλαίου (όπως και ο µετριοπαθής Γιούργκεν Χάµπερµας παραδέχθηκε σε πρόσφατη εκδήλωση παρουσία του Μακρόν), Φιγιόν και Μακρόν αντιπροτείνουν µια εντασιακή επανάληψη του αποτυχηµένου προτύπου: έναν ακόµη πιο νεοφιλελεύθερο τρόπο. Στον αντίποδα, Λεπέν και Μελανσόν έρχονται να καταστρέψουν εκεί όπου έχει ήδη επέλθει η καταστροφή. Στο περιεχοµενικό αυτό αδιέξοδο έρχεται να προστεθεί και το τυπικό: προϊόν µιας περιόδου πολιτικής ηρεµίας, το Γαλλικό Σύνταγµα προϋποθέτει µια σχετική ισοστάθµιση της πολιτικής δύναµης Προέδρου και Κοινοβουλίου και µια οµαλή επικοινωνία Προέδρου και πρωθυπουργού διά του Κοινοβουλίου. Ο Πρόεδρος διορίζει τον πρωθυπουργό και την κυβέρνηση και µέσω αυτών οι πολιτικές του γίνονται νοµοθετήµατα. Σε περίπτωση που Πρόεδρος και Κοινοβούλιο δεν οµονοούν ως προς τη βασική τους βούληση, το σύστηµα βραχυ-
Οι επικείµενες Προεδρικές εκλογές θα πρέπει να διαβασθούν αναφορικά µε το διακύβευµά τους στην εσωτερική πολιτική της Γαλλίας κυκλώνει. ∆εδοµένων των συνθηκών, και βάσει της πιθανής εικόνας που θα προκύψει από τις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου, που θα ακολουθήσουν τις Προεδρικές, εξαιρουµένου του Φιγιόν, κανείς άλλος υποψήφιος δεν θα έχει, σε περίπτωση που εκλεγεί, µια βουλευτική πλειοψηφία που θα τον ενισχύει. Σε ένα πιθανό, αρκετά πιθανό µάλιστα, σενάριο που η Λεπέν θα βρεθεί απέναντι από το Κοινοβούλιο, τροµάζει κανείς στη σκέψη τού τι τάξη θα είναι αυτή που θα βασιλεύει στο Παρίσι... Ζητήµατα ταυτοτικά της ίδιας της φύσης του πολίτη ως πολιτικού υποκειµένου, µια κοινωνία πραγµατικών φυλετικών και ταξικών διαιρέσεων που βαθαίνουν επικίνδυνα, αµηχανία για τη διεθνή θέση της χώρας, ένα βραχυκυκλωµένο πολιτικό σύστηµα: τα διακυβεύµατα των γαλλικών εκλογών δείχνουν πως, αν οι εκλογές άλλαζαν τον κόσµο, µπορεί να ήταν παράνοµες, ωστόσο µερικές φορές αρκούν πιθανώς για να επισπεύσουν αναπότρεπτες διαδικασίες. Αρκεί να σκεφτεί κανείς, ως ελάχιστο παράδειγµα αυτής της ριζικής αναστάτωσης, πως όλα τα φαβορί για πρόκριση στον δεύτερο γύρο έχουν θέσει στο επίκεντρο ως προβληµατική την υπερσυσσώρευση εξουσιών του Προέδρου!
06
ipropaganda.gr
Σάββατο 22 Απριλίου 2017
Η Ευρώπη μπροστά στις γαλλικές εκλογές Το αίτηµα ενός είδους επαναφοράς του ρεπουµπλικανισµού -της εκπροσώπησης του λαού στην ισχύ του κράτους- απέναντι στο έλλειµµα δηµοκρατικότητας των υπερκρατικών θεσµών της Ε.Ε. δεν θα εξαφανιστεί – όσο κι αν τονιστούν οι αποτρόπαιες πλευρές της Ακροδεξιάς H ΕΥΡΩΠΗ ΚΡΑΤΑΕΙ ΤΗΝ ΑΝΑΣΑ ΤΗΣ. ∆ικαίως. Εχει κάθε λόγο να αγωνιά. Η αγωνία της, ωστόσο, δεν θα έπρεπε να περιορίζεται στο αποτέλεσµα των επικείµενων γαλλικών Προεδρικών εκλογών. Οι δυναµικές που έχουν ήδη αναπτυχθεί και ο τρόπος που έχουν διαµορφώσει την πολιτική αντιπαράθεση έχουν ήδη αλλάξει την Ευρώπη – άσχετα µε το τελικό αποτέλεσµα. Ακόµη κι αν -για ακόµη µία φορά- η δηµοκρατική αντισυσπείρωση στερήσει τη νίκη από το Εθνικό Μέτωπο, το ίχνος αυτής της εκλογικής αναµέτρησης είναι και θα παραµείνει βαθύ, ερχόµενο να προστεθεί σε µια σειρά από άλλες εξελίξεις, µαζί µε τις οποίες κλονίζει συθέµελα τις ευρωπαϊκές µεταπολεµικές βεβαιότητες. ∆εν θα ήταν υπερβολή να θεωρήσει κανείς τη Γαλλία ως τη «µητέρα» της σύγχρονης Ευρώπης. Η Γαλλική Επανάσταση αποτέλεσε τη θρυαλλίδα για την αµφισβήτηση του «παλαιού καθεστώτος» και το εργαστήριο εκλέπτυνσης όλων των εννοιών που αποτυπώθηκαν στα φιλελεύθερα Συντάγµατα και καθόρισαν τις σύγχρονες ∆ηµοκρατίες: της ελευθερίας, της ισότητας, της λαϊκής κυριαρχίας, των δικαιωµάτων του ανθρώπου. Την ίδια στιγµή, τις έννοιες αυτές, που συγκροτούσαν την ίδια την έννοια του «πολίτη», τις αντιλήφθηκε ως κεκτηµένα ενός Εθνους, µε το εθνικό κράτος ως κυρίαρχο εγγυητή τους. Αυτή παραµένει θεµελιωδώς η δοµή των ευρωπαϊκών ∆ηµοκρατιών µέχρι σήµερα: ο άνθρωπος µε τη γέννησή του εγγράφεται στο σώµα του Εθνους και µε αυτή την εγγραφή γίνεται πολίτης, ο οποίος κατέχει θεµελιώδη δικαιώµατα, που του τα εγγυάται το κράτος. Είναι ίσως ειρωνικό το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση, αυτό το µεταπολεµικό πείραµα στη διακρατική και υπερεθνική συνεργασία, ήταν κι αυτό κατά βάση γαλλική έµπνευση. Κι ακόµη πιο ειρωνικό είναι το γεγονός ότι η πιο πρόσφατη κρίση, που πραγµατικά δοκιµάζει τις αντοχές της Ε.Ε. (και που αποτελεί
το πιο πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη του ευρωσκεπτικισµού), είναι το προσφυγικό ζήτηµα. Ηδη από τα πρώτα χρόνια µετά τον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο, η φιλόσοφος Χάνα Αρεντ είχε επισηµάνει πως η µορφή του πρόσφυγα συµπυκνώνει όλη την αντίφαση των «ανθρωπίνων δικαιωµάτων»: ο άνθρωπος που έχει στερηθεί τα πάντα και που κατεξοχήν δεν κατέχει τίποτε άλλο, παρά µόνο τα δικαιώµατα που φέρει στο σώµα του, τα στερείται διότι καµία πολιτική συγκρότηση -κανένα «κράτος»- δεν µπορεί να του τα εγγυηθεί. Μετά το βρετανικό δηµοψήφισµα, που έκανε πραγµατικότητα τον πιο µύχιο φόβο κάθε φιλοευρωπαϊστή, το ότι δηλαδή είναι δυνατόν ισχυρά κράτη να αποφασίζουν πλέον να εγκαταλείψουν το κοινό πλοίο, θεωρώντας ότι πια δεν είναι ο γιαλός που είναι στραβός, αλλά το αρµένισµα, κάθε νέα εκλογική αναµέτρηση προκαλεί ρίγη ανησυχίας. Με τον ευρωσκεπτικισµό να εξαπλώνεται ταχέως σε όλο και µεγαλύτερα τµήµατα του ευρωπαϊκού πληθυσµού, µε το κέντρο λήψης αποφάσεων να άγεται και να φέρεται από την ατελέσφορη σκληρή γερµανική γραµµή και µε το προσφυγικό ζήτηµα να θέτει και ταυτοτικά ζητήµατα, πέρα από τα οικονοµικά, οι ακραίες φωνές συσπειρώνονται και αποτελούν πλέον υπολογίσιµη δύναµη παντού. Από κάλπη σε κάλπη, όλη η ήπειρος κοιτάζει µε κοµµένη την ανάσα, και δη εκείνοι που επιµένουν ότι η κοινή πορεία παραµένει µια αναγκαιότητα, παρά τις ελλείψεις της. Ετσι, µετά το αίσθηµα ανακούφισης από τα αποτελέσµατα των εκλογών της Ολλανδίας, που έστω συγκράτησαν τις έντονες σκέψεις για κάποιο πιθανό Nexit, και πριν από την επόµενη δοκιµασία των ιταλικών εκλογών, η Γαλλία είναι η επικείµενη στάση κινδύνου. Κανένας δεν κρύβει πως ένα πιθανό Frexit θα λειτουργούσε ως ντόµινο ραγδαίων εξελίξεων. Πρώτα από όλα, µια έξοδος της Γαλλίας από το κοινό νόµισµα θα επέφερε ένα συστηµικό σοκ που θα οδηγούσε σε απόλυ-
τη αναρχία στον χρηµατοοικονοµικό κόσµο της Ευρώπης. Μετά από αυτό, τίποτα δεν θα ήταν το ίδιο. Με τη δεύτερη µεγαλύτερη οικονοµική δύναµη εκτός, το ευρωπαϊκό οικοδόµηµα θα κατέρρεε, µε τη Γερµανία να µένει ουσιαστικά µόνη. Με τη Μαρίν Λεπέν να έχει για πρώτη φορά πολύ σοβαρές ελπίδες εκλογής στη γαλλική Προεδρία, αυτό το µέχρι πολύ πρόσφατα τελείως απίθανο σενάριο µοιάζει τώρα να έρχεται ολοένα πιο κοντά. Η Λεπέν επιχειρηµατολογεί υπέρ του Frexit στη λογική της ανάκτησης της εθνικής κυριαρχίας της χώρας. Υποστηρίζει, ότι σε περίπτωση που επανέλθει η Γαλλία στο φράγκο, η αυτόµατη σχεδόν υποτίµηση θα είναι ευεργετική. Τα γαλλικά προϊόντα θα γίνονταν αµέσως πιο προσιτά στο εξωτερικό, µε την ανταγωνιστικότητα της γαλλικής οικονοµίας να ενισχύεται, κάτι που πιθανότατα θα διατηρούσε και τους µισθούς σε ικανοποιητικά επίπεδα. Επίσης, όπως λέει η Λεπέν στο ακροατήριό της, κάτι τέτοιο θα απελευθέρωνε τη χώρα από τον στενό έλεγχο των Βρυξελλών, επιτρέποντας πιο δηµιουργικούς χειρισµούς στο θέµα των ελλειµµάτων. Ιδού πεδίον δόξης λαµπρόν για επιδοτήσεις σε εγχώριες βιοµηχανίες και επιχειρήσεις – κάτι που ένα τµήµα της επιχειρηµατικότητας ακούει µε ενδιαφέρον. Οι Βρυξέλλες ελπίζουν Η ελπίδα των Βρυξελλών είναι προφανώς η επικράτηση ενός κεντρώου, µετριοπαθούς, φιλελεύθερου ή σοσιαλδηµοκράτη. Μετά τη δηµοσκοπική καθίζηση του Φιγιόν και την εξαφάνιση σχεδόν του Αµόν, οι φιλοευρωπαίοι ρίχνουν το βάρος τους στον Εµανουέλ Μακρόν, τον τεχνοκράτη κεντρώο, που ενισχύει τη δύναµή του και προβάλλεται εξαντλητικά από το µιντιακό σύστηµα. Ακόµα και ο σκληρός Βόλφγκανγκ Σόιµπλε βρίσκει σε αυτόν έναν γοητευτικό υποψήφιο, που θα έπειθε και τον ίδιο, ενώ ακόµα κι ένας στοχα-
στής της κλάσης του Γιούργκεν Χάµπερµας συνοµιλεί µαζί του. Ο Μακρόν αντιµετωπίζεται φιλικά και από το DiEM25, την κίνηση που ίδρυσε ο Γιάνης Βαρουφάκης, το οποίο προφανώς θεωρεί ότι, σε σύγκριση µε µια λεπενική έξοδο, ένας πιο ήπιος νεοφιλελεύθερος ευρωπαϊσµός φαντάζει προτιµότερος. Στην άλλη πλευρά του πολιτικού φάσµατος, ο επικεφαλής της Αριστεράς, Ζαν-Λικ Μελανσόν, συντάσσεται στην ευρωσκεπτικιστική γραµµή, ωστόσο προτείνει τουλάχιστον επαναδιαπραγµάτευση των ευρωπαϊκών Συνθηκών. Εφόσον αυτό δεν µπορεί να λειτουργήσει, τότε προτείνει έξοδο από την ευρωζώνη. Οσο κι αν κάτι τέτοιο τροµάζει τους ακραίους φιλοευρωπαίους, που βλέπουν στο πρόσωπο του πρώην τροτσκιστή έναν επικίνδυνο, εκκολαπτόµενο Μαδούρο ή Τσάβες, κι όσο κι αν οι αγορές θα συγκρίνουν την πιθανότητα εκλογής του Μελανσόν µε το ενδεχόµενο πολέµου µε τη Βόρεια Κορέα, δεν είναι τόσο ο φόβος ενός πιθανού Frexit που τους καθηλώνει σε αυτή την περίπτωση. Μια νίκη του Μελανσόν θα ενίσχυε τις τάσεις εκείνες στην Ευρωπαϊκή Ενωση που βλέπουν µε µέγιστη πια καχυποψία τις σκληρές οικονοµικές πολιτικές των Βρυξελλών και της Γερµανίας και τρέφουν ελπίδες για µια σοσιαλδηµοκρατική στροφή. Ο Μελανσόν, σε ένα τέτοιο πλαίσιο, θα λειτουργούσε περισσότερο ως ο παλιός µιτερανικός σοσιαλιστής, παρά ως ο ακραίος ριζοσπάστης. Τα παραδείγµατα τόσο των Ποδέµος στην Ισπανία όσο και του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα είναι µάλλον αρκετά για να πειστεί κανείς, εφόσον φυσικά δεν αντιµετωπίζει κάθε δήλωση -και δη πολιτική- στην ονοµαστική της αξία. ∆ιόλου τυχαία, ο ίδιος ο Μελανσόν αντιµετωπίζει αυτή την εκλογική αναµέτρηση µε πιο προσωποκεντρικό τρόπο, αλά αµερικανικά, αφήνοντας τα αριστερά συνδικάτα και τις οργανώσεις στο παρασκήνιο. Για τις Βρυξέλλες, φυσικά, το απολύτως εφιαλτικό σενάριο θα ήταν ένας β’ γύρος των
07
@ipropaganda_gr
Σάββατο 22 Απριλίου 2017
Πόσο εύκολο είναι να γίνει δηµοψήφισµα για Frexit;
γαλλικών εκλογών µε αντιπάλους τη Μαρίν Λεπέν και τον Ζαν-Λικ Μελανσόν. Κάτι τέτοιο θα καθιστούσε τον Μελανσόν αποδέκτη όλης της δηµοκρατικής αντισυσπείρωσης απέναντι στο Εθνικό Μέτωπο και θα νοµιµοποιούσε τον αριστερό ευρωσκεπτικισµό ως θεµιτή και σχετικά µετριοπαθή πολιτική επιλογή. Ταυτοτικά ζητήµατα Το οικονοµικό σκέλος της αναµέτρησης δεν είναι το µόνο. Οι γαλλικές εκλογές θέτουν στο προσκήνιο ταυτοτικά ζητήµατα περί της ουσίας τού να είναι κανείς Ευρωπαίος σε σχέση µε την εθνική του ταυτότητα, καθώς και ζητήµατα ιδεολογικά, ειδικά όσον αφορά την προσφυγική κρίση και την τροµοκρατία. Υπό αυτό το πρίσµα, το αποτέλεσµα των εκλογών ίσως καταστεί καταλυτικό για την ιδεολογική διαπάλη σε ολόκληρη την ήπειρο. Ο κίνδυνος, έτσι, επιπλέον ενίσχυσης µιας «∆ιεθνούς της Ακροδεξιάς» φαντάζει πιο πιθανός από ποτέ. Με σκληρή αντιισλαµιστική γραµµή, µε ακραίες θέσεις για την αντιµετώπιση των προσφύγων και της τροµοκρατίας, παίζοντας µάλιστα το «χαρτί» της υπεράσπισης των οµοφυλοφίλων και των γυναικών από το Ισλάµ, η ακροδεξιά ατζέντα προσποιείται µια «φιλελευθεροποίηση» και τείνει να επιβάλει στο κέντρο της πολιτικής διαπάλης ένα ψευδές πολωτικό δίπολο: αυτό που ανάγει τις διαφορές και τις πιθανές λύσεις στην αντιπαράθεση Ακροδεξιάς - Ισλάµ. Το τι µορφή θα έδινε σε αυτό το ιδεολογικό σχήµα µια ανοικτή πολιτική επικράτηση του Εθνικού Μετώπου είναι η µία πλευρά του ζητήµατος. Η άλλη είναι πως ήδη η ατζέντα αυτή επηρεάζει τις πολιτικές, καθώς αποδεικνύεται πως τέτοια ιδεολογήµατα µπορούν να λειτουργήσουν και σε φιλοευρωπαϊκό πλαίσιο, αν η εθνική ταυτότητα αντικατασταθεί απλώς µε µια κλειστή ευρωπαϊκή. Αυτό που κατέστη σαφές στις πρόσφατες ολλανδικές εκλο-
γές, λόγου χάρη, ήταν πως η βασική τακτική αποδυνάµωσης του Γκέερτ Βίλντερς από τον Μαρκ Ρούτε ήταν η σε µεγάλο βαθµό υιοθέτηση της ατζέντας του. Από την άλλη, η επικέντρωση στη µισαλλόδοξη, ακροδεξιά ρητορική συχνά συσκοτίζει κάτι θεµελιώδες: η άνοδος της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία απευθύνεται σε ένα απολύτως πραγµατικό κενό εκπροσώπησης µεγάλων τµηµάτων του πληθυσµού. Το αίτηµα ενός είδους επαναφοράς του ρεπουµπλικανισµού -της εκπροσώπησης του λαού στην ισχύ του κράτους- απέναντι στο έλλειµµα δηµοκρατικότητας των υπερκρατικών θεσµών της Ε.Ε. δεν θα εξαφανιστεί – όσο κι αν τονιστούν οι αποτρόπαιες πλευρές της Ακροδεξιάς. ∆εν είναι άλλωστε τυχαίο -ή στενά επικοινωνιακό- που και ο Μελανσόν αφήνει κατά µέρος τις αναφορές σε σκληρές αριστερές έννοιες και µιλά για «ανυπότακτη Γαλλία». Το εθνικό κράτος ως έδρα της λαϊκής κυριαρχίας αποδεικνύεται πολύ λιγότερο ξεπερασµένο από όσο το θέλει η φαντασίωση των ευρωπαϊκών ελίτ. Τέλος, το αποτέλεσµα των γαλλικών εκλογών ενδιαφέρει την Ευρώπη και σε επίπεδο δοµής και λειτουργίας του πολιτικού συστήµατος. Η επικράτηση των αουτσάιντερ, που φαντάζει σχεδόν βέβαιη, ανεξαρτήτως αποτελέσµατος, αν ιδωθεί σε σχέση και µε αντίστοιχα αποτελέσµατα σε άλλα κράτη, αρχής γενοµένης από την επικράτηση ήδη του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα, συστηµατοποιεί την επέκταση της αντισυστηµικότητας. Η βασική δοµή, είτε µε καθαρότητα κοµµάτων είτε µε συνασπισµούς, που διέτρεχε όλη την Ευρώπη, ανάµεσα σε Κεντροδεξιά και Κεντροαριστερά, καταρρέει διαρκώς, µε το ερώτηµα τι θα τη διαδεχθεί να παραµένει ανοιχτό. Πάµε προς µια περίοδο αβεβαιότητας, µέχρι να επέλθει µια νέα µορφοποίηση του πολιτικού παιχνιδιού ή οι «ακραίες» τάσεις θα µετριαστούν από τις κεντροµόλες δυνάµεις; Η Γαλλία θα δώσει τώρα µια πρώτη απάντηση.
Α∆ΙΑΜΦΙΣΒΗΤΗΤΑ, η σκληρότερη αιχµή στη ρητορική της Μαρίν Λεπέν -τουλάχιστον όσον αφορά την Ευρώπη- είναι η απειλή της να θέσει σε δηµοψήφισµα το περίφηµο Frexit, δηλαδή την έξοδο της Γαλλίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Η δηµοσιότητα, βέβαια, που απολαµβάνουν τέτοιες διακηρύξεις δεν σηµαίνει πως ανταποκρίνονται στις προτιµήσεις του εκλογικού σώµατος. Ερευνες έχουν δείξει πως σε γενικές γραµµές η πλειοψηφία των Γάλλων ψηφοφόρων θεωρεί «θετική» την παραµονή της χώρας τους στην Ε.Ε. Ισως αυτό εξηγεί και τις παλινδροµήσεις στη ρητορική της Λεπέν, η οποία σε κάποιες συνεντεύξεις και οµιλίες της έχει εµφανιστεί πιο διαλλακτική, µιλώντας όχι για αποχώρηση από την Ε.Ε., αλλά για κάποιου είδους νοµισµατική συνεργασία που θα αντικαθιστούσε την ευρωζώνη, παρόµοια µε το πάλαι ποτέ ECU. Σε κάθε περίπτωση, ακόµη και αν η πρόθεση της Λεπέν να θέσει σε δηµοψήφισµα την αποχώρηση της Γαλλίας από την Ε.Ε., πόσο εύκολο είναι κάτι τέτοιο; Η απάντηση είναι… καθόλου. Η συµµετοχή της Γαλλίας στην Ε.Ε. είναι συνταγµατικά κατοχυρωµένη, µε το άρθρο 88 του Γαλλικού Συντάγµατος. Αυτό σηµαίνει πως η αποχώρησή της απαιτεί συνταγµατική αναθεώρηση. Σύµφωνα µε το άρθρο 89 του Συντάγµατος, ο Πρόεδρος της Γαλλικής ∆ηµοκρατίας µπορεί να κινήσει διαδικασίες συνταγµατικής αναθεώρησης -µέσω του πρωθυπουργού του- υποβάλλοντας το σχετικό νοµοσχέδιο στην Εθνοσυνέλευση και τη Γερουσία. Το νοµοσχέδιο πρέπει, κατ’ αρχάς, να εγκριθεί και από τα δύο σώµατα. Μόνον τότε µπορεί ο Πρόεδρος να το θέσει σε δηµοψήφισµα – και, αν το εγκρίνουν οι ψηφοφόροι, να τεθεί σε ισχύ. Εναλλακτικά, ο Πρόεδρος µπορεί να µην το θέσει σε δηµοψήφισµα, αλλά να ζητήσει την ψήφισή του σε κοινή συνεδρίαση των δύο σωµάτων (Congrès du Parlement Français). Σε αυτή την περίπτωση, η συνταγµατική αναθεώρηση για να ισχύσει πρέπει να ψηφιστεί από τα τρία πέµπτα των βουλευτών και των γερουσιαστών. Το πρόβληµα για τη Μαρίν Λεπέν ξεκινάει από το ότι το κόµµα της είναι κοινοβουλευτικά ανύπαρκτο. Μπορεί το γαλλικό πολιτικό σύστηµα να της δίνει τη δυνατότητα να διεκδικήσει την Προεδρία, όµως, ακόµη κι αν εκλεγεί Πρόεδρος, για να µπορέσει να περάσει µια συνταγµατική αναθεώρηση -και µάλιστα τόσο θεµελιώδη- θα χρειαστεί να περιµένει αρχικά τις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου και εκεί να εξα-
σφαλίσει 289 από τις 577 έδρες. Αυτή τη στιγµή έχει δύο. Στη δε Γερουσία, η οποία αποτελείται από 348 έδρες, δεν έχει καµία. Οι επόµενες εκλογές για τη Γερουσία -για τις µισές έδρες- είναι τον Σεπτέµβριο. Οπως αντιλαµβάνεται κανείς, είναι απίθανο για το Εθνικό Μέτωπο να εξασφαλίσει τέτοιου είδους πλειοψηφία που να του επιτρέπει τη συνταγµατική αναθεώρηση – και σίγουρα τέτοιες διαδικασίες δεν ολοκληρώνονται µε την ταχύτητα και την ευκολία που υπονοείται σε µια προεκλογική εκστρατεία. Από την άλλη, υπάρχει ένα «παραθυράκι» που αναφέρεται σε σχετικές συζητήσεις. Πρόκειται για το άρθρο 11 του Γαλλικού Συντάγµατος, το οποίο επιτρέπει στον Πρόεδρο να θέσει ένα νοµοσχέδιο απευθείας στην κρίση του λαού µε δηµοψήφισµα. Αυτό ήταν
Η συµµετοχή της Γαλλίας στην Ε.Ε. είναι συνταγµατικά κατοχυρωµένη, µε το άρθρο 88 του Γαλλικού Συντάγµατος το άρθρο που επέτρεψε στον Σαρλ ντε Γκωλ, το 1962, να θέσει σε δηµοψήφισµα την απευθείας εκλογή του Προέδρου από τον λαό. Είχε τότε ευρύτατα επικριθεί, καθότι θεωρήθηκε πως το άρθρο 89 υπερβαίνει ως ειδικότερο το άρθρο 11, άρα δεν µπορούσε να χρησιµοποιηθεί το άρθρο 11 για ζήτηµα αναθεώρησης του Συντάγµατος, όπως σαφέστατα ήταν η Προεδρική εκλογή. Μολονότι ο Ντε Γκωλ είχε κερδίσει το δηµοψήφισµα, η γενική αίσθηση παρέµεινε πως ήταν αντισυνταγµατικό και η Γαλλία αντιµετώπισε βαθιά πολιτική κρίση, µε τη Βουλή να ψηφίζει πρόταση µοµφής κατά της κυβέρνησης. Παρά τη γενική παραδοχή -πλην των γκωλικών, φυσικάγια την αντισυνταγµατικότητα του δηµοψηφίσµατος, µετά την επικράτηση της µεταρρύθµισης του Ντε Γκωλ, το Συνταγµατικό Συµβούλιο, στο οποίο παρέπεµψε το ζήτηµα ο πρόεδρος της Γερουσίας, αποφάνθηκε πως δεν µπορούσε να καταργήσει ένα µέτρο που, έστω και µε αντισυνταγµατική µεθόδευση του Προέδρου, είχε εδραιωθεί µε τη λαϊκή ψήφο. Το αν η Μαρίν Λεπέν θα αποπειραθεί κάτι παρόµοιο, σε περίπτωση που εκλεγεί Πρόεδρος, µόνον ο χρόνος θα το δείξει.
08
ipropaganda.gr
Σάββατο 22 Απριλίου 2017
Η Δημοκρατία ενάντια στον φόβο ΕΚ ΠΡΩΤΗΣ ΟΨΕΩΣ, η τροµοκρατική επίθεση του «Ισλαµικού Κράτους» στο Παρίσι, την Πέµπτη, 20 Απριλίου, στην οποία έχασαν τη ζωή τους ένας αστυνοµικός και ο ίδιος ο δράστης, ο οποίος ήταν γνωστός στις Αρχές για τις σχέσεις του µε ριζοσπαστικά ισλαµικά ρεύµατα, δείχνει να αποτελεί ένα είδος πολιτικής παρέµβασης στις αυριανές εκλογές. Αλλωστε, η διασπορά του φόβου, η διατάραξη της καθηµερινότητας και η διαµόρφωση µιας αίσθησης ότι οι θεσµοί δεν µπορούν να λειτουργήσουν αποτελούν, ούτως ή άλλως, διαχρονικούς στόχους των τροµοκρατών. Αυτό ισχύει ακόµη περισσότερο στην περίπτωση του «Ισλαµικού Κράτους», που, σε αντίθεση µε άλλα ρεύµατα, δεν είναι απλώς µια οργάνωση, αλλά έχει και µια εδαφική βάση στις εκτάσεις
2016, όπου είχαµε 86 νεκρούς), δοκιµάζουν τη δική τους εκδοχή «ιερού πολέµου». Προφανώς και το «Ισλαµικό Κράτος» ή άλλες ανάλογες οργανώσεις δεν έχουν κανέναν ιδιαίτερο σεβασµό στη ∆ηµοκρατία. Αυτό δείχνει, άλλωστε, και η αυταρχική και θεοκρατική εξουσία που επιβάλλουν στις περιοχές που ελέγχουν. Ωστόσο, η ικανότητά τους να επιτυγχάνουν χτυπήµατα στηρίζεται και στην κρίση των δυτικών ∆ηµοκρατιών. Σε αντίθεση µε µια µυθολογία περί των τροµοκρατών ως «ξένων πρακτόρων» που µπορεί να έρχονται και µεταµφιεσµένοι σε πρόσφυγες, πιο συχνό είναι το φαινόµενο µουσουλµάνοι (ή και µη µουσουλµάνοι) πολίτες των ευρωπαϊκών κρατών να πηγαίνουν εθελοντές να πολεµήσουν µε το «Ισλαµικό Κράτος»,
επίθετό σου είναι αραβικό ορίζει και τις επαγγελµατικές σου προοπτικές. Την ίδια στιγµή, ανοιχτό παραµένει το ερώτηµα «Ποια θα είναι η πολιτική επίπτωση τέτοιων επιθέσεων;». Η «κοινή λογική» θα έλεγε ότι συνήθως τέτοια χτυπήµατα ενισχύουν τη συσπείρωση γύρω από τις ηγεσίες, αλλά και τη συντηρητική αναδίπλωση γύρω από πολιτικές ιδεολογίες και κόµµατα που εκπροσωπούν «τον νόµο και την τάξη». Ωστόσο, η ίδια πραγµατικότητα είναι διαφορετική. Ο Γάλλος απερχόµενος πρόεδρος, Φρανσουά Ολάντ, αντιµετώπισε µε αποφασιστικότητα τόσο την επίθεση στα γραφεία του περιοδικού «Charlie Hebdo» τον Ιανουάριο του 2015 όσο και τις πολύνεκρες επιθέσεις τον Νοέµβριο της ίδιας χρονιάς. Οµως, αυτό δεν µπόρε-
που ελέγχει στη Συρία και το Ιράκ, βρίσκεται ούτως ή άλλως σε πόλεµο µε τους ∆υτικούς (οι οποίοι, σε αντίθεση µε άλλες εκδοχές ένοπλου τζιχαντισµού, που µπορεί ακόµη και να τις έχουν εκµεταλλευθεί, θέλουν όντως να το εξαλείψουν) και έχει επιδοθεί σε µια χωρίς προηγούµενο εξ αποστάσεως καθοδήγηση δυνάµει τροµοκρατών - σε µια προσπάθεια να κάνει τις δυτικές χώρες να πληρώσουν για τα πλήγµατα που δέχεται στις χώρες που ελέγχει. Η δράση του παίρνει άλλοτε τη µορφή καλά οργανωµένων πυρήνων, όπως αυτοί που οργάνωσαν τις επιθέσεις στο Παρίσι τον Νοέµβριο του 2015, µε 130 νεκρούς, άλλοτε -και ολοένα και πιο συχνά- της ενεργοποίησης µοναχικών τροµοκρατών, που, είτε µε όπλα είτε µε ένα φορτηγό (όπως στη Νίκαια στις 14 Ιουλίου
θεωρώντας ότι αυτό αποτελεί στράτευση σε ανώτερο σκοπό. Οι περισσότεροι από τους µαχητές του «Ισλαµικού Κράτους» στην Ευρώπη, είτε οργανωµένοι σε πυρήνες είτε «µοναχικοί», κυρίως εκπροσωπούσαν την αποτυχία των πολιτικών ενσωµάτωσης στις ευρωπαϊκές κοινωνίες αυτών των κοµµατιών. Περιθωριοποίηση, παραβατικότητα, εγκληµατικότητα, «ανακάλυψη» του Ισλάµ, ριζοσπαστικοποίηση. Αυτή δείχνει να είναι η διαδροµή τους. Αποδεικνύεται ότι, παρά τις πολιτικές δικαιωµάτων και ενσωµάτωσης, εξακολουθεί να υπάρχει ακόµη ένας πυρήνας ρατσισµού, που γεννά κοινωνικό αποκλεισµό. Στη γαλλική πρωτεύουσα, ο περιφερειακός που χωρίζει το Παρίσι από τα προάστια εξακολουθεί να ορίζει δύο κόσµους, ενώ ακόµη και σήµερα το εάν το
σε να αντιστρέψει την κατάρρευση της δηµοφιλίας του και την τελική απόφασή του να µη διεκδικήσει επανεκλογή του. Αντίστοιχα, παρά την αυταρχική αναδίπλωση του ίδιου του γαλλικού κράτους, µε την επιβολή ουσιαστικά κατάστασης έκτακτης ανάγκης µετά τις επιθέσεις του 2015, η Γαλλία συνταράχτηκε από το µεγάλο κίνηµα των εργαζοµένων και της νεολαίας κατά των αλλαγών στον εργασιακό νόµο. Αλλωστε, ακόµη και στην προεκλογική περίοδο δύσκολα µπορεί κανείς να µιλήσει για γενικευµένη συντηρητικοποίηση, εάν αναλογιστούµε ότι η συγκριτικά µεγαλύτερη έκπληξη ήταν η δηµοσκοπική άνοδος του αριστερού Μελανσόν. Η ∆ηµοκρατία παραµένει µια πιο περίπλοκη κατάσταση από ό,τι νοµίζουµε.