การพัฒนาคุณภาพบัณฑิต ด้วยการเรียนการสอนที่ใช้วิจัยเป็นฐาน
โดย สถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี
การพัฒนาคุณภาพบัณฑิตด้วยการเรียนการสอนที่ใช้วิจัยเป็นฐาน ผู้เขียน ISBN จำนวน พิมพ์ครั้งที่ 1 จำนวนพิมพ์ รำคำ จัดพิมพ์โดย
: ยุรีย์ วรวิชัยยันต์ : 978-974-625-671-1 : 19 หน้ำ : กรกฎำคม 2557 : 140 เล่ม : : สถำบันวิจัยและพัฒนำ มหำวิทยำลัยเทคโนโลยีรำชมงคลธัญบุรี เลขที่ 39 หมู่ 1 ถนนรังสิต-นครนำยก ตำบลคลองหก อำเภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธำนี 12110 โทรศัพท์ : 0 2549 4683 โทรสำร : 0 2577 5038 website : http://www.ird.rmutt.ac.th E-mail : ird@rmutt.ac.th พิมพ์ที่ : บริษัท ยูโอเพ่น จำกัด โทรศัพท์/โทรสำร : 0 2617 6834
เนื้อหาใด ๆ ในหนังสือเล่มนี้เป็นความรับผิดชอบของผู้เขียนแต่เพียงผู้เดียว สถาบันวิจัยและพัฒนา เป็นเพียงผู้จัดพิมพ์เผยแพร่เพื่อประโยชน์ต่อสาธารณชนเท่านั้น
คานา เอกสำรเผยแพร่ควำมรู้ เรื่อง กำรพัฒนำคุณภำพบัณฑิต ด้วยกำรเรียน กำรสอนที่ใช้วิจัยเป็นฐำน เกิดจำกคำถำมที่ว่ำ ทำอย่ำงไรจะทำให้คุณภำพของ บัณฑิตเป็นไปตำมกรอบมำตรฐำนคุณวุฒิระดับอุดมศึกษำแห่งชำติ ที่กำหนด มำตรฐำนผลกำรเรียนรู้ไว้ 5 ด้ำน โดยมีควำมเชื่อว่ำ คุณ ภำพของบัณ ฑิต จะ เกิดขึ้นได้จำเป็นต้องศึกษำค้นคว้ำหำรูปแบบกำรเรียนกำรสอนที่อยู่บนพื้นฐำน ของกำรนำศำสตร์กำรสอนมำประยุกต์ใช้ในกำรพัฒนำรูปแบบ จึงเป็นแรงจูงใจ ที่ทำให้เกิดกำรพัฒนำรูปแบบกำรเรียนกำรสอนที่ใช้วิจัยเป็นฐำนขึ้น ในเอกสำรฉบับนี้ได้นำเสนอแนวคิดในกำรพัฒนำรูปแบบกำรเรียนกำร สอนที่ ใช้ วิ จั ย เป็ น ฐำน และรู ป แบบที่ ได้ พั ฒ นำขึ้ น มำจะเป็ น ลั ก ษณะของ แผนกำรเรียนกำรสอนตลอด 15 สัปดำห์ ของกำรเรียนกำรสอน และในตอนท้ำย ได้นำเสนอผลของกำรใช้รูปแบบกำรเรียนกำรสอนที่ได้พัฒนำขึ้นมำนี้
สถำบันวิจัยและพัฒนำ มหำวิทยำลัยเทคโนโลยีรำชมงคลธัญบุรี กรกฎำคม 2557
สารบัญ หลักกำรและเหตุผล นวัตกรรมทำงกำรสอน ผลกำรใช้นวัตกรรม บรรณำนุกรม ประวัติผู้เขียน
หน้ำ 1 4 15 18 19
การพัฒนาคุณภาพบัณฑิตด้วยการเรียนการสอนที่ใช้วิจัยเป็นฐาน
1
หลักการและเหตุผล ท ำอย่ ำงไรจะท ำให้ คุ ณ ภำพของบั ณ ฑิ ต เป็ น ไปตำมกรอบมำตรฐำน คุณวุฒิระดับอุดมศึกษำแห่งชำติ ที่กำหนดมำตรฐำนผลกำรเรียนรู้ไว้ 5 ด้ำน กำรเรียนกำรสอนที่ใช้อยู่ในปัจจุบันรับประกันได้หรือไม่ว่ำ จะทำให้คุณภำพ ของบัณฑิตเป็นไปตำมกรอบมำตรฐำนคุณวุฒิระดับอุดมศึกษำแห่งชำติ คำถำม เหล่ำนี้เป็นโจทย์ที่ท้ำทำยผู้สอนให้ศึกษำค้นคว้ำหำนวัตกรรมทำงด้ำนกำรเรียน กำรสอน ศำสตร์กำรสอน (Science of Teaching) หมำยถึง ควำมรู้เกี่ยวกับกำร เรียนรู้และกำรสอนที่สังคมโลกได้สั่งสมมำตั้งแต่อดีตจวบจนปัจจุบัน ซึ่งผู้สอน สำมำรถนำไปประยุกต์ใช้ในกำรช่วยให้ผู้เรียนสำมำรถเรียนรู้ได้ตำมเป้ำหมำย/ จุดหมำย/วัตถุประสงค์ของกำรสอนที่กำหนด ควำมรู้ดังกล่ำวได้มำจำกกำรคิด กำรวิเครำะห์ ของนั กปรำชญ์ และนั กคิดทั้งหลำย หรือได้มำจำกกำรศึกษำ ค้นคว้ำ พิสูจน์ ทดสอบตำมกระบวนกำรทำงวิทยำศำสตร์ของนักจิตวิทยำและ นักกำรศึกษำต่ำง ๆ ข้อควำมรู้ดังกล่ำวประกอบด้วย ปรัชญำกำรศึกษำ บริบท ทำงกำรสอน ทฤษฎี หลั กกำร แนวคิด ระบบ รูปแบบ วิธีกำรเทคนิค และ จิตวิทยำทำงกำรเรียนรู้และกำรสอน กำรวำงแผนและออกแบบกำรจัดกำร เรียนกำรสอน กำรดำเนินกำรเรียนกำรสอน กำรวัดและประเมินผล สื่อและ เทคโนโลยี ทำงกำรสอน นวัต กรรมและกำรวิจั ยกำรเรียนกำรสอน เป็ นต้ น (ทิศนำ แขมมณี, 2545, น. 472) สั ม มนำเป็ น กำรจั ด ประชุ ม อภิ ป รำย เพื่ อ ให้ ผู้ เข้ ำ ร่ ว มสั ม มนำได้ แลกเปลี่ยนควำมรู้ ควำมคิดเห็น ประสบกำรณ์ในประเด็นที่กำหนด หรือเรื่อง
2
การพัฒนาคุณภาพบัณฑิตด้วยการเรียนการสอนที่ใช้วิจัยเป็นฐาน
ที่เป็ น ประเด็น ปั ญ หำ และมีกำรสรุป ผลกำรอภิปรำย เพื่อให้ได้คำตอบตำม ประเด็นที่กำหนด กำรสอนรำยวิชำสัมมนำจึงมีวัตถุประสงค์เพื่อให้ผู้เรียนได้ เกิดกำรแลกเปลี่ยนเรียนรู้ รู้จักวิธีกำรศึกษำปั ญหำ กำรคิดวิเครำะห์ ปัญ หำ กำรแก้ ปั ญ หำเป็ น กลุ่ ม ฝึ ก รั บ ฟั งควำมคิ ด เห็ น ของผู้ อื่ น สำมำรถสรุ ป และ นำเสนอผลกำรประชุมอภิปรำยได้ กำรเรียนกำรสอนโดยใช้กำรวิจัยเป็นฐำน (Research-Based Learning: RBL) เป็นกำรนำแนวคิดกำรวิจัยมำเป็นพื้นฐำนในกำรเรียนกำรสอนโดยนำมำ บูร ณำกำรร่ วมกับ หลั ก กำร แนวคิ ด หรื อวิธีกำรอื่น ๆ ตำมควำมเหมำะสม รูปแบบในกำรจัดกำรเรียนกำรสอนโดยใช้กำรวิจัยเป็นฐำนมีหลำยลักษณะได้แก่ 1) RBL ที่ ใช้ ก ระบวนกำรวิ จั ย เป็ น กระบวนกำรเรี ย นกำรสอน 2) RBL ที่ ใช้ ผลกำรวิจัยเป็นสำระกำรเรียนกำรสอน 3) RBL ที่ให้ผู้เรียนศึกษำงำนวิจัย และ 4) RBL ที่ให้ผู้เรียนร่วมทำโครงกำรวิจัยกับอำจำรย์ เป็นต้น กำรเรียนกำรสอน โดยใช้กำรวิจัยเป็นฐำนส่งผลต่อกำรพัฒนำกำรของผู้เรียนในหลำย ๆ ด้ำนที่ กำรศึกษำต้องกำรได้แก่ 1) กำรมีทักษะในกำรศึกษำค้นคว้ำหำควำมรู้ด้ว ย ตนเอง ซึ่ งเป็ น พื้ น ฐำนส ำคั ญ ของกำรเป็ น บุ ค คลที่ มี ก ำรเรี ย นรู้ต ลอดชี วิ ต 2) กำรมีทักษะกระบวนกำรวิจัย 3) กำรมีทักษะกำรแก้ปัญหำ 4) กำรมีทักษะ กำรบริหำรจัดกำร 5) กำรมีทักษะกำรสื่อสำร 6) กำรมีทักษะประมวลผล 7) กำรมี วิจำรณญำณ กำรคิดวิเครำะห์ สังเครำะห์ และสร้ำงสรรค์ และ 8) กำรมีคุณธรรม จริยธรรม เป็นต้น (เสำวภำ วิชำดี, 2554) ดังนั้น กำรพัฒนำรูปแบบกำรเรียนกำรสอนที่เหมำะสมสำหรับรำยวิชำ สัมมนำทำงสถิตินี้ จะนำศำสตร์กำรสอนในส่วนของกำรเรียนกำรสอนโดยใช้ กำรวิจั ย เป็ น ฐำนมำพั ฒ นำรู ป แบบกำรเรี ย นกำรสอน โดยน ำรูป แบบที่ ใช้
การพัฒนาคุณภาพบัณฑิตด้วยการเรียนการสอนที่ใช้วิจัยเป็นฐาน
3
กระบวนกำรวิจัยมำเป็นกระบวนกำรเรียนกำรสอน และให้ผู้เรียนได้ฝึกปฏิบัติ ทำวิจัยขนำดเล็ก เพื่อให้ได้เรียนรู้กระบวนกำรทำวิจัยทุกขั้นตอน และนำวิธี สอนโดยใช้ ก ำรอภิ ป รำยกลุ่ ม ย่ อ ยมำประยุ ก ต์ ใช้ ร่ ว มกั น ซึ่ ง เหมำะสมกั บ ธรรมชำติของรำยวิชำสัมมนำทำงสถิติ และเชื่อว่ำจะส่งผลต่อกำรพัฒนำผู้เรียน ให้เป็นบัณฑิตที่มีคุณภำพตำมมำตรฐำนผลกำรเรียนรู้ที่ได้กำหนดไว้ ซึ่งสรุป • หลักกำรไว้ตำมภำพที่ 1 ดังนี้
:
SS50
RBL
SS51 ภาพที่ 1 หลักกำรและเหตุผล
4
การพัฒนาคุณภาพบัณฑิตด้วยการเรียนการสอนที่ใช้วิจัยเป็นฐาน
นวัตกรรมทางการสอน นวัตกรรมทำงกำรสอนนี้คือรูปแบบกำรเรียนกำรสอนรำยวิชำสัมมนำ ทำงสถิติ ซึ่งถูกพัฒนำขึ้นโดยนำศำสตร์กำรสอนในส่วนของกำรเรียนกำรสอน โดยใช้กำรวิจัยเป็นฐำน หรือ RBL วิธีสอนโดยใช้กำรอภิปรำยกลุ่มย่อย สื่อและ เทคโนโลยีทำงกำรสอน และกรอบมำตรฐำนคุณวุฒิระดับอุดมศึกษำแห่งชำติ • รณำกำรเข้ำด้วยกัน แสดงแนวคิดในกำรพัฒนำดังภำพที่ 2 มำบู
2
RBL
ภาพที่ 2 แนวคิดในกำรพัฒนำ
การพัฒนาคุณภาพบัณฑิตด้วยการเรียนการสอนที่ใช้วิจัยเป็นฐาน
5
จำกแนวคิดดังกล่ำวจึงได้รูปแบบกำรเรียนกำรสอนรำยวิชำสัมมนำทำง สถิติ ดังนี้ ตารางที่ 1 รูปแบบกำรเรียนกำรสอนรำยวิชำสัมมนำทำงสถิติ
การดาเนินการสอน
รายละเอียด
ขั้นที่ 1 ขั้นแนะนำบทเรียน
สัปดาห์ที่ 1 ของการเรียนการสอน 1. ผู้ ส อนแนะน ำหลั ก สู ต รรำยวิ ช ำ ชี้ แ จง วั ต ถุ ป ระสงค์ แ ละวิ ธี ก ำรเรี ย นกำรสอน และให้ผู้เรียนแบ่งกลุ่มทำวิจัยและอภิปรำย กลุ่มละประมำณ 10 คน 2. ผู้สอนบรรยำยให้ควำมรู้ขั้นตอนกำรวิจัย 3.ผู้ ส อนมอบหมำยให้ แ ต่ ล ะกลุ่ ม ส ำรวจ ปัญหำที่จะทำวิจัยจำกชุมชน องค์กรต่ำง ๆ ในขั้น นี้ ผู้ เรีย นต้องไปส ำรวจปั ญ หำมำล่ ว ง หน้ำ ก่อนเรียนในสัปดำห์ที่ 1 4. จำกข้อ 3 แต่ละกลุ่มอภิปรำยเพื่อกำหนด ปัญหำที่จะทำวิจัย และกำหนดหัวข้อกำร วิจัย หลังจำกนั้นแต่ละกลุ่มนำเสนอผลหน้ำ ชั้นเรียน 5. ผู้ ส อนมอบหมำยให้ ผู้ เรียนแต่ ล ะคนไป ค้ น คว้ำหำควำมรู้ 2 เรื่อ งคื อ 1) หลั ก กำร เขียนเรียงควำมพร้อมตัวอย่ำง 2) หลักกำร
6
การพัฒนาคุณภาพบัณฑิตด้วยการเรียนการสอนที่ใช้วิจัยเป็นฐาน
ตารางที่ 1 รูปแบบกำรเรียนกำรสอนรำยวิชำสัมมนำทำงสถิติ (ต่อ)
การดาเนินการสอน
รายละเอียด เขียนที่มำและควำมสำคัญของปัญหำในกำร วิจัย ให้ผู้เรียนใช้แบบรวบรวมควำมรู้ เพื่อ บั น ทึ ก ข้ อ มู ล ต่ ำ ง ๆ น ำมำใช้ อ ภิ ป รำยใน สัปดำห์ที่ 2 และส่งผู้สอน
ขั้นที่ 2 ผู้เรียนแต่ละกลุ่ม ดำเนินกำรอภิปรำยใน ประเด็นหัวข้อที่ได้มอบ หมำยไว้ล่วงหน้ำ
สัปดาห์ที่ 2 ของการเรียนการสอน 1. ผู้เรียนแต่ละคนนำควำมรู้ที่ได้มอบหมำย ให้ไปศึกษำค้นคว้ำในเรื่อง “หลักกำรเขียน เรียงควำม” มำอภิปรำย 2. ผู้นำอภิปรำยแต่ละกลุ่มนำเสนอผลสรุป ของกลุ่มหน้ำชั้นเรียน
ขั้นที่ 3 ขั้นสรุปและทดสอบ 3. ผู้ ส อนสรุ ป ทบทวนหลั ก กำร วิ ธี ก ำร ผู้เรียน พร้อมยกตัวอย่ำง 4. ด ำเนิ น กำรข้อ 1-3 อีก ครั้ง โดยเปลี่ ย น เป็ น เรื่อง “กำรเขียนที่ม ำและควำมส ำคั ญ ของปัญหำกำรวิจัย” 5. ผู้สอนทดสอบกำรประยุกต์ใช้ควำมรู้ของ ผู้เรียนแต่ละคน โดยเตรียมหัวข้องำนวิจัย 3 หั ว ข้ อ และให้ นั ก ศึ ก ษำเลื อ กท ำ 1 หั ว ข้ อ โดยให้เวลำ 1 ชั่วโมง ในกำรทดสอบ
การพัฒนาคุณภาพบัณฑิตด้วยการเรียนการสอนที่ใช้วิจัยเป็นฐาน
7
ตารางที่ 1 รูปแบบกำรเรียนกำรสอนรำยวิชำสัมมนำทำงสถิติ (ต่อ)
การดาเนินการสอน
รายละเอียด 6. ผู้ ส อนมอบหมำยให้ ผู้ เรี ย นไปค้ น คว้ ำ ควำมรู้ เรื่ อง 1) กำรเขี ยนวัต ถุ ป ระสงค์ 2) ขอบเขต ของกำรศึกษำ 3) กำรกำหนดตัว แปร 4) วิธีกำรวิเครำะห์ข้อมูล สัปดาห์ที่ 3 ของการเรียนการสอน 1. ผู้ ส อนบรรยำยให้ ค วำมรู้ ในเรื่ องตำมที่ กำหนด พร้ อมยกตั วอย่ำงโดยใช้ผั งมโนทั ศน์ ประกอบ 2. ให้ ผู้ เรี ยนแต่ ละกลุ่ มใช้ หั วข้ องำนวิ จั ยที่ กำหนดไว้ในสัปดำห์ที่ 1 มำอภิปรำย โดยผู้เรียน แต่ละคนฝึกปฏิบัติเขียนและนำเสนอต่อกลุ่ม 3. ผู้ น ำอภิป รำยแต่ล ะกลุ่ มนำสนอผลสรุป ของกลุ่มหน้ำชั้นเรียน 4. ผู้สอนทดสอบกำรประยุกต์ใช้ควำมรู้ของ ผู้ เรี ย นแต่ ล ะคน โดยใช้ หั ว ข้ อ งำนวิ จั ย ที่ ผู้ เรียนได้เลือกไว้ในแบบทดสอบ 5. ผู้สอนมอบหมำยให้ผู้เรียนไปค้นคว้ำควำมรู้ เรื่อง 1) กำรทบทวนวรรณกรรม 2) กำรเขียน กรอบแนวคิด ทฤษฎีที่ใช้ในกำรวิจัย
8
การพัฒนาคุณภาพบัณฑิตด้วยการเรียนการสอนที่ใช้วิจัยเป็นฐาน
ตารางที่ 1 รูปแบบกำรเรียนกำรสอนรำยวิชำสัมมนำทำงสถิติ (ต่อ)
การดาเนินการสอน
รายละเอียด สัปดาห์ที่ 4 ของการเรียนการสอน 1. ผู้เรียนแต่ละคนนำควำมรู้ที่ได้มอบหมำย ให้ ไปศึ ก ษำค้ น คว้ ำ ในเรื่ อ ง “กำรทบทวน วรรณกรรม” มำอภิปรำย 2. ผู้นำอภิปรำยแต่ละกลุ่มนำเสนอผลสรุป ของกลุ่มหน้ำชั้นเรียน 3. ผู้ ส อนสรุ ป ทบทวนหลั ก กำร วิ ธี ก ำร พร้อมยกตัวอย่ำง 4. ด ำเนิ น กำรข้อ 1-3 อีก ครั้ง โดยเปลี่ ย น เป็นเรื่อง “กำรเขียนกรอบแนวคิด ทฤษฎีที่ ใช้ในกำรวิจัย” 5. ผู้สอนทดสอบกำรประยุกต์ใช้ควำมรู้ของ ผู้เรียนแต่ละคน โดยใช้ชื่อเรื่องงำนวิจัยของ กลุ่มตนเอง 6. ผู้ ส อนมอบหมำยให้ ผู้ เรี ยนแต่ ล ะคนไป ค้นคว้ำควำมรู้ 3 เรื่อง คือ 1) เครื่องมือวิจัยมี อะไรบ้ำง 2) กำรสร้ำงเครื่องมือวิจัย 3) กำร ทดสอบเครื่องมือวิจัย และฝึกปฏิบัติกับหัวข้อ งำนวิจัยของกลุ่มตนเอง
การพัฒนาคุณภาพบัณฑิตด้วยการเรียนการสอนที่ใช้วิจัยเป็นฐาน
9
ตารางที่ 1 รูปแบบกำรเรียนกำรสอนรำยวิชำสัมมนำทำงสถิติ (ต่อ)
การดาเนินการสอน
รายละเอียด สัปดาห์ที่ 5 ของการเรียนการสอน 1. ผู้เรียนแต่ละคนนำควำมรู้ที่ได้มอบหมำย ให้ ไปศึ ก ษำค้ น คว้ ำ ในเรื่ อ ง “กำรสร้ ำ ง เครื่องมือวิจัย” มำอภิปรำย 2. ผู้ น ำอภิปรำยแต่ละกลุ่ มนำเสนอผลสรุป ของกลุ่มหน้ำชั้นเรียน 3. ผู้สอนสรุปทบทวนหลักกำร วิธีกำร พร้อม ยกตัวอย่ำง 4. ดำเนินกำรข้อ 1-3 อีกครั้ง โดยเปลี่ยนเป็น เรื่อง “กำรทดสอบเครื่องมือ” 5. ผู้ สอนทดสอบกำรประยุกต์ใช้ควำมรู้ของ ผู้เรียนแต่ละคน โดยใช้ชื่อเรื่องงำนวิจัยของ กลุ่มตนเอง 6. ผู้สอนมอบหมำยให้ผู้เรียนแต่ละคนไปค้น คว้ำควำมรู้เรื่องกำรวำงแผนกำรดำเนินกำร วิจั ย และฝึ กปฏิ บั ติเขียนแผนกั บหั วข้องำน วิจัยของกลุ่มตนเอง
10
การพัฒนาคุณภาพบัณฑิตด้วยการเรียนการสอนที่ใช้วิจัยเป็นฐาน
ตารางที่ 1 รูปแบบกำรเรียนกำรสอนรำยวิชำสัมมนำทำงสถิติ (ต่อ)
การดาเนินการสอน
รายละเอียด สัปดาห์ที่ 6 ของการเรียนการสอน 1. ผู้เรียนแต่ละคนนำควำมรู้ที่ได้มอบหมำย ให้ ไปศึ ก ษำค้ น คว้ ำในเรื่อ ง “กำรวำงแผน กำรดำเนินกำรวิจัย” มำอภิปรำย 2. ผู้นำอภิปรำยแต่ละกลุ่มนำเสนอผลสรุป ของกลุ่มหน้ำชั้นเรียน 3. ผู้ ส อนสรุ ป ทบทวนหลั ก กำร วิ ธี ก ำร พร้อมยกตัวอย่ำง 4. ให้ ผู้ เรี ย นแต่ ล ะกลุ่ ม อภิ ป รำยประเด็ น ปั ญ หำที่ อำจจะเกิ ดขึ้ นระหว่ ำงกำรปฏิ บั ติ งำนภำคสนำม พร้อมเสนอแนวทำงแก้ไข 5. ผู้นำอภิปรำยแต่ละกลุ่มนำเสนอผลสรุป ของกลุ่มหน้ำชั้นเรียน 6. ผู้ สอนทดสอบกำรประยุกต์ใช้ควำมรู้ของ ผู้เรียนแต่ละคน โดยใช้หัวข้องำนวิจัยที่ผู้เรียน ได้เลือกไว้ ในแบบทดสอบของสัปดำห์ที่ 2
การพัฒนาคุณภาพบัณฑิตด้วยการเรียนการสอนที่ใช้วิจัยเป็นฐาน
11
ตารางที่ 1 รูปแบบกำรเรียนกำรสอนรำยวิชำสัมมนำทำงสถิติ (ต่อ)
การดาเนินการสอน
รายละเอียด สัปดาห์ที่ 7 และ 8 ของการเรียนการสอน (กำรเรียนรู้นอกห้องเรียน) 1. ผู้ ส อนทบทวนแผนกำรปฏิ บั ติ งำนภำค สนำม 2. ผู้ ส อนมอบหมำยให้ ผู้ เรี ย นปฏิ บั ติ งำน ภำคสนำมตำมแผนที่วำงไว้ 3. ผู้เรียนสรุปกำรเก็บรวบรวมข้อมูลในแต่ ละครั้ง ตำมแบบสรุปกำรเก็บรวบรวมข้อมูล ภำคสนำม และให้นำส่งผู้สอนหลังเสร็จสิ้น กำรปฏิบัติงำน สัปดาห์ที่ 9 และ10 ของการเรียนการสอน 1. ผู้ เรียนแต่ล ะกลุ่ มนำข้อมูล ที่รวบรวมได้ จำกกำรปฏิบัติงำนภำคสนำมมำประมวลผล โดยโปรแกรมสำเร็จรูปทำกำรวิเครำะห์ ข้อ มูลและสรุปผล โดยที่ผู้เรียนต้องประมวลผล ตำมที่วำงแผนไว้ในขั้นที่ 3 (สัปดำห์ที่ 3) มี กำรแบ่งงำนกันรับผิดชอบในส่วนต่ำง ๆ 2. ผู้เรียนอภิปรำยกระบวนกำรทำงำนจนได้ ข้อสรุป
12
การพัฒนาคุณภาพบัณฑิตด้วยการเรียนการสอนที่ใช้วิจัยเป็นฐาน
ตารางที่ 1 รูปแบบกำรเรียนกำรสอนรำยวิชำสัมมนำทำงสถิติ (ต่อ)
การดาเนินการสอน
รายละเอียด 3. ผู้นำอภิปรำยแต่ละกลุ่มนำเสนอผลสรุป ของกลุ่มหน้ำชั้นเรียน 4. ผู้ ส อนเตรี ย มกรณี ศึ ก ษำเพื่ อ ทดสอบผู้ เรียนในเรื่องกำรประมวลผล วิเครำะห์ข้อมูล และสรุปผลโดยกำรทดสอบฝึกปฏิบัติ 5. ผู้สอนมอบหมำยงำนให้ผู้เรียนแต่ละคน ไปค้นคว้ำหำควำมรู้เรื่อง กำรเขียนรำยงำน กำรวิจั ย ให้ ผู้ เรียนใช้แบบรวบรวมควำมรู้ เพื่ อ บั น ทึ ก ข้ อ มู ล ต่ ำ ง ๆ และน ำมำใช้ ใ น สัปดำห์ที่ 11 และส่งผู้สอน สัปดาห์ที่ 11 ของการเรียนการสอน 1. ผู้เรียนแต่ละคนนำควำมรู้ที่ได้มอบหมำย ให้ ไปศึกษำค้น คว้ำในเรื่อง “กำรเขียนรำย งำนกำรวิจัย” มำอภิปรำย 2. ผู้นำอภิปรำยแต่ละกลุ่มนำเสนอผลสรุป ของกลุ่มหน้ำชั้นเรียน 3. ผู้ ส อนสรุ ป ทบทวนหลั ก กำร วิ ธี ก ำร พร้อมยกตัวอย่ำง
การพัฒนาคุณภาพบัณฑิตด้วยการเรียนการสอนที่ใช้วิจัยเป็นฐาน
13
ตารางที่ 1 รูปแบบกำรเรียนกำรสอนรำยวิชำสัมมนำทำงสถิติ (ต่อ)
การดาเนินการสอน
รายละเอียด 4. ผู้ สอนทดสอบกำรประยุกต์ใช้ควำมรู้ของ ผู้เรียนแต่ละคน โดยใช้หัวข้องำนวิจัยที่ผู้เรียน ได้เลือกไว้ในแบบทดสอบของสัปดำห์ที่ 2 5. ผู้สอนมอบหมำยงำนให้ผู้เรียนแต่ละคน ไปค้ น คว้ ำ หำควำมรู้ เ รื่ อ ง 1) กำรเขี ย น บรรณำนุ ก รม 2) กำรเขี ย นบทดคั ด ย่ อ ให้ ผู้เรียนใช้แบบรวบรวมควำมรู้ สัปดาห์ที่ 12 และ 13 ของการเรียนการสอน
1. ผู้เรียนแต่ละคนนำควำมรู้ที่ได้มอบหมำย ให้ ไปศึ ก ษำค้ น คว้ ำ ในเรื่ อ ง “กำรเขี ย น บรรณำนุกรม” มำอภิปรำย 2. ผู้ น ำอภิปรำยแต่ละกลุ่ มนำเสนอผลสรุป ของกลุ่มหน้ำชั้นเรียน 3. ผู้สอนสรุปทบทวนหลักกำร วิธีกำร พร้อม ยกตัวอย่ำง 4. ผู้เรียนแต่ละคนนำควำมรู้ที่ได้มอบหมำย ให้ ไปศึ ก ษำค้ น คว้ ำ ในเรื่ อ ง “กำรเขี ย น บทคัดย่อ” มำอภิปรำย 5. ผู้สอนมอบหมำยงำนให้ผู้เรียนแต่ละคนไป ค้นคว้ำหำควำมรู้เรื่อง กำรนำเสนอผลงำน
14
การพัฒนาคุณภาพบัณฑิตด้วยการเรียนการสอนที่ใช้วิจัยเป็นฐาน
ตารางที่ 1 รูปแบบกำรเรียนกำรสอนรำยวิชำสัมมนำทำงสถิติ (ต่อ)
การดาเนินการสอน
รายละเอียด สัปดาห์ที่ 14 ของการเรียนการสอน 1. ผู้เรียนแต่ละคนนำควำมรู้ที่ได้มอบหมำย ให้ไปศึกษำค้นคว้ำในเรื่อง “กำรนำเสนอ ผลงำนวิจัย” มำอภิปรำย 2. ผู้นำอภิปรำยแต่ละกลุ่มนำเสนอผลสรุป ของกลุ่มหน้ำชั้นเรียน 3. ผู้สอนสรุปทบทวนหลักกำร วิธีกำร พร้อมยกตัวอย่ำง สัปดาห์ที่ 15 ของการเรียนการสอน ผู้เรียนทดสอบฝึกปฏิบัติกำรนำเสนอ ผลงำนวิจัยเป็นรำยบุคคล สัปดาห์ที่ 16 สอบปลายภาคการทาวิจัย ขนาดเล็กรายคน
การพัฒนาคุณภาพบัณฑิตด้วยการเรียนการสอนที่ใช้วิจัยเป็นฐาน
15
ผลการใช้นวัตกรรม รูปแบบกำรเรียนกำรสอนรำยวิชำสัมมนำทำงสถิติที่พัฒนำขึ้นนี้ ได้นำไป ประยุกต์ใช้ในกำรจัดกำรเรียนกำรสอน ซึ่งส่งผลต่อกำรพัฒนำผู้เรียนครบทุกด้ำน ตำมกรอบมำตรฐำนคุณวุฒิระดับอุดมศึกษำแห่งชำติ ดังนี้ ในด้ำนคุณ ธรรมจริยธรรมสะท้อนจำกข้อคำถำมที่ว่ำ “อำจำรย์มีกำร สอดแทรกคุณ ธรรมและจริย ธรรม พร้ อมทั้ งปลู กฝังกำรมีระเบี ยบวินัยและ ควำมรับผิดชอบ” จำนวนนักศึกษำที่ได้รับ RBL ได้ให้ค่ำคะแนนควำมคิดเห็น ของข้อนี้ที่ระดับมำกที่สุดมีจำนวนมำกที่สุด ซึ่งมำกกว่ำจำนวนนักศึกษำที่ไม่ได้ รับ RBL สิ่ งนี้ ส ะท้ อ นให้ เห็ น ว่ ำผลกำรใช้ RBLในกำรจั ด กำรเรีย นกำรสอน ส่งผลต่อควำมรู้สึกในด้ำนคุณธรรมจริยธรรมของนักศึกษำมำกขึ้น จำกกำรตรวจรำยงำนกำรวิจัยฉบับเล็ก พบว่ำ สัดส่วนของนักศึกษำที่ เขียนข้อควำมเหมือนกัน แสดงถึงกำรคัดลอกงำนกัน มี ไม่มำก สิ่งนี้สะท้อนให้ เห็นถึงควำมซื่อสัตย์ ในด้ำนควำมรู้ และด้ำนทักษะทำงปัญญำสะท้อนจำกกำรตรวจรำยงำน กำรวิ จั ย ฉบั บ เล็ ก ของนั ก ศึ ก ษำแต่ ล ะคนที่ เป็ น กำรสอบปลำยภำคนั้ น พบ ข้อบกพร่องของกำรทำงำนวิจัย ที่เป็ น ปั ญ หำมำกที่สุ ดคือ นักศึกษำไม่เขียน กรอบแนวคิด ปัญหำรองลงมำคือ กำรตั้งชื่อเรื่องไม่ถูกต้อง และกำรใช้สถิติไม่ สอดคล้องกับตัวแปร ในด้ำนทักษะควำมสัมพันธ์ระหว่ำงบุคคลและควำมรับผิดชอบสะท้อน จำกข้อคำถำมที่ว่ำ “วิธีสอนในห้องส่งเสริมให้ท่ำนวิเครำะห์ วิจำรณ์ และแสดง ควำมคิดเห็น” จำนวนนักศึกษำที่ได้รับ RBL ได้ให้ค่ำคะแนนควำมคิดเห็นของ
16
การพัฒนาคุณภาพบัณฑิตด้วยการเรียนการสอนที่ใช้วิจัยเป็นฐาน
ข้อนี้ที่ระดับมำกที่สุดมีจำนวนมำกที่สุด ซึ่งมำกกว่ำจำนวนนักศึกษำที่ ไม่ได้รับ RBL สิ่งนี้สะท้อนให้เห็นว่ำกำรใช้ RBL มำบูรณำกำรร่วมกับวิธีสอนโดยใช้กำร อภิปรำยกลุ่มย่อยทำให้นักศึกษำได้ฝึกรับฟังควำมคิดเห็นของผู้อื่น แสดงควำม คิดเห็น เป็นผู้นำอภิปรำยตำมหัวข้อที่ได้รับมอบหมำย สิ่งเหล่ำนี้ส่งเสริมให้เกิด ทักษะควำมสัมพันธ์ระหว่ำงบุคคลและควำมรับผิดชอบที่สูงขึ้น ในด้ำนทักษะกำรวิเครำะห์เชิงตัวเลข พบว่ำ มีนักศึกษำที่ใช้สถิติยังไม่ สอดคล้องกับตัวแปร และยังมีนักศึกษำอยู่จำนวนหนึ่งมีปัญหำกำรสื่อสำรใน ด้ำนกำรใช้ภ ำษำเขียนยั งไม่ถูกต้อง ส่วนทักษะกำรใช้เทคโนโลยีสำรสนเทศ นักศึกษำใช้อินเตอร์เน็ตในกำรแสวงหำควำมรู้ในหัวข้อ “กำรสร้ำงเครื่องมือ วิจัยและกำรทดสอบเครื่องมือ” และหัวข้อ “กำรเขียนวัตถุประสงค์” มีสัดส่วน ที่ ม ำก แสดงถึ ง พฤติ ก รรมกำรเรี ย นรู้ โ ดยกำรแสวงหำควำมรู้ จ ำกกำรใช้ เทคโนโลยีสำรสนเทศมีมำก ดังนั้น รูปแบบกำรเรียนกำรสอนรำยวิชำสัมมนำทำงสถิติ ที่พัฒ นำขึ้น ส่งผลต่อ 1) ควำมรู้สึกในด้ำนคุณธรรมจริยธรรมของนักศึกษำมำกขึ้น 2) ใน ด้ำนควำมรู้และด้ำนทักษะทำงปัญญำ พบข้อบกพร่องของกำรทำงำนวิจัยที่ เป็ นปั ญหำมำกที่สุ ดคือ นั กศึกษำไม่เขียนกรอบแนวคิด ปัญ หำรองลงมำคือ กำรตั้งชื่อเรื่องไม่ถูกต้อง และกำรใช้สถิติไม่สอดคล้องกับตัวแปร 3) ในด้ำน ทักษะควำมสัมพันธ์ระหว่ำงบุคคลและควำมรับผิดชอบ ส่งเสริมให้เกิดทักษะ ควำมสัมพันธ์ระหว่ำงบุคคลและควำมรับผิดชอบที่สูงขึ้น 4) ในด้ำนทักษะกำร วิเครำะห์เชิงตัวเลข พบว่ำนักศึกษำใช้สถิติยังไม่สอดคล้องกับตัวแปร และยังมี นักศึกษำอยู่ จ ำนวนหนึ่ งมีปั ญ หำกำรสื่ อสำรในด้ำนกำรใช้ภ ำษำเขี ยนยังไม่
การพัฒนาคุณภาพบัณฑิตด้วยการเรียนการสอนที่ใช้วิจัยเป็นฐาน
17
ถูกต้อง ส่วนทักษะกำรใช้เทคโนโลยี สำรสนเทศ พบว่ำนักศึกษำส่วนใหญ่ มี พฤติกรรมกำรเรียนรู้โดยกำรแสวงหำควำมรู้จำกกำรใช้อินเตอร์เน็ต ดังนั้นรูปแบบกำรเรียนกำรสอนรำยวิชำสัมมนำทำงสถิติ ที่พัฒนำขึ้นนี้มี ควำมเหมำะสมที่ จะน ำไปประยุ กต์ใช้ในรำยวิช ำสั มมนำ ซึ่งจะส่ งผลต่ อกำร พัฒนำผู้เรียนครบทุกด้ำนตำมกรอบมำตรฐำนคุณวุฒิ ระดับอุดมศึกษำแห่งชำติ และในกำรพัฒนำหลักสูตรควรบรรจุรูปแบบนี้ไว้ใน มคอ. 2 และ มคอ. 3 ต่อไป
18
การพัฒนาคุณภาพบัณฑิตด้วยการเรียนการสอนที่ใช้วิจัยเป็นฐาน
บรรณานุกรม ทิศนำ แขมมณี. 2556 . ศาสตร์การสอน. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: จุฬำลงกรณ์มหำวิทยำลัย. เสำวภำ วิชำดี. 2554 . กำรศึกษำในกระบวนทัศน์ใหม่ : กำรเรียนโดยใช้กำร วิจัยเป็นฐำน. Executive Journal , 26-30.
การพัฒนาคุณภาพบัณฑิตด้วยการเรียนการสอนที่ใช้วิจัยเป็นฐาน
ประวัติผู้เขียน ชื่อ-นามสกุล นำงสำวยุรีย์ วรวิชัยยันต์ ตาแหน่งปัจจุบัน ผู้ช่วยศำสตรำจำรย์ ที่ทางาน สำขำวิชำสถิติประยุกต์ คณะวิทยำศำสตร์และเทคโนโลยี มหำวิทยำลัยเทคโนโลยีรำชมงคลธัญบุรี 39 หมู่ 1 ถนนรังสิต-นครนำยก ตำบลคลองหก อำเภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธำนี 12110 ประวัติการศึกษา พบ.ม. (สถิติประยุกต์) สถำบันบัณฑิตพัฒนบริหำรศำสตร์ ศบ. (เศรษฐศำสตร์) มหำวิทยำลัยธรรมศำสตร์ สาขาวิชาการที่มีความชานาญพิเศษ สำขำวิชำสถิติประยุกต์
19
คณะกรรมการวิชาการพิจารณาเอกสารเผยแพร่ความรู้ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี รองศาสตราจารย์ ดร. อัญชลี สงวนพงษ์ นายประชุม คาพุฒ รองศาสตราจารย์ ดร. คารณ สิระธนกุล นางบรรเลง สระมูล ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. อัญชลี สวาสดิ์ธรรม ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. สมจิตร ถนอมวงศ์วัฒนะ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. อ้อยทิพย์ ผู้พัฒน์ ดร. เฉลียว หมัดอิ๊ว รองศาสตราจารย์วสันต์ กันอา ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. วันชัย ประเสริฐศรี ผู้ช่วยศาสตราจารย์สุภา ทองคง รองศาสตราจารย์ ดร. อุษาพร เสวกวิ รองศาสตราจารย์ ดร. สุวรินทร์ ปัทมวรคุณ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. ณัฐวรรณ คุปพิทยานันท์ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. จตุพร เผ่าพงษ์ไทย รองศาสตราจารย์มานพ ตันตระบัณฑิตย์ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. จักรี ศรีนนท์ฉัตร ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. วารุณี อริยวิริยะนันท์ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. บุญเรือง สมประจบ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. นิศากร สิงหเสนี ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. พนิดา สมประจบ นายเกษียร ธรานนท์
ผู้อานวยการสถาบันวิจัยและพัฒนา รองผู้อานวยการสถาบันวิจัยและพัฒนา คณะครุศาสตร์อตุ สาหกรรม คณะครุศาสตร์อตุ สาหกรรม คณะเทคโนโลยีการเกษตร คณะเทคโนโลยีการเกษตร คณะเทคโนโลยีคหกรรมศาสตร์ คณะเทคโนโลยีคหกรรมศาสตร์ คณะบริหารธุรกิจ คณะบริหารธุรกิจ คณะบริหารธุรกิจ คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คณะวิศวกรรมศาสตร์ คณะวิศวกรรมศาสตร์ คณะวิศวกรรมศาสตร์ คณะศิปกรรมศาสตร์ คณะศิลปศาสตร์ คณะศิลปศาสตร์ คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์
คณะผู้จัดทา ที่ปรึกษา รองศาสตราจารย์ ดร. ประเสริฐ ปิ่นปฐมรัฐ
อธิการบดี
คณะทางาน ฝ่ายอานวยการ รองศาสตราจารย์ ดร. อัญชลี สงวนพงษ์ นายประชุม คาพุฒ
ผู้อานวยการสถาบันวิจัยและพัฒนา รองผู้อานวยการสถาบันวิจัยและพัฒนา
ฝ่ายเนื้อหา ผู้ช่วยศาสตราจารย์ยรุ ีย์ วรวิชัยยันต์
คณะศิลปกรรมศาสตร์
ฝ่ายศิลป์ และจัดพิมพ์ นางสุทธิศรี ม่วงสวย นางสาวศศิวรรณ อินทรวงศ์ นางสาวนิธิมา อินทรสอาด นางสาวพรทรัพย์ ถนัดไร่ จัดพิมพ์โดย สถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี เลขที 39 หมู่ 1 ถนนรังสิต-นครนายก ตาบลคลองหก อาเภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี 12110 โทรศัพท์ : 0 2549 4683 โทรสาร : 0 2577 5038 website : http://www.ird.rmutt.ac.th E-mail : ird@rmutt.ac.th พิมพ์ที : บริษัท ยูโอเพ่น จากัด โทรศัพท์/โทรสาร : 0 2617 6834