izen
06.2013
KMO Magazine
groene opiniemakers:
De toekomst is zonnig:
Jan Hendrickx
De wereld in 2037
Alex Polfliet Kris Peeters
ja, elektrisch rijden is voor morgen 1
IZEN energy systems ontving de prijs Ondernemen 2012 van VOKA - Kamer van Koophandel Kempen. Vakjury Jo Pauels (voorzitter raad van bestuur Groep Infrabo) over IZEN:
“We troffen een zeer dynamisch kader aan en ook het engagement van de medewerkers was treffend. Het bedrijf is innovatief in functie van de toepassing van hun producten. De onderneming laat zich ook niet ontmoedigen door moeilijkheden in de sector. Deze factoren zorgen ervoor dat ze een terechte winnaar zijn.�
2
Welkom
Beste ondernemer Ik begrijp het niet! Ik begrijp het echt niet…
Colofon Verantwoordelijk uitgever: Gie Verbunt Hoeksken 56, 2275 Lille
De laatste maanden hebben we tal van offerten gemaakt voor bedrijven. Aanbiedingen om hun energiefactuur onder controle te krijgen. Door zonneboilers te plaatsen, warmtepompen in te schakelen of zelf elektriciteit op te wekken met zonnepanelen. Stuk voor stuk investeringen die zich op korte termijn terugverdienen en bedrijven een stap dichter brengen bij energieonafhankelijkheid. Toch nemen die bedrijven geen beslissing… en dat is onbegrijpelijk. Het was dus hoog tijd voor actie! Samen met een aantal collega’s hebben we lang nagedacht en denken we te begrijpen waar het schoentje knelt. Het grote probleem van het energievraagstuk is de onzekerheid. En geen angst, u bent niet alleen. Zoals u in het interview met Jan Hendrickx kan lezen, maken veel bedrijven zich zorgen over energie. En u zou voor minder, als u onderstaande vragen leest…
Coördinatie: Jelle Henneman Redactie: Dirk De Wilde, Pieter Callebaut,
Gaat de energieprijs stijgen of dalen? Is energie nog een vrijblijvende keuze? Hoe kan ik mijn factuur onder controle houden? Gaat het licht uit als de kerncentrales sluiten? Is hernieuwbare energie niet de reden van stijgende energieprijzen?
Jolien Lynen, Kris Duchesne. Vormgeving:
We hebben al die vragen naast elkaar gelegd en de conclusies gebundeld in de presentatie ‘Duurzaamheid geeft energie aan uw bedrijf’.
Joke Lammens
En hoewel het soms een sombere boodschap lijkt, schijnt achter de wolken toch de zon. Fotografie: Joke Lammens, Jolien Lynen Maarten Gilis Contact:
De zon die niet enkel gratis energie geeft aan uw bedrijf, maar ook duurzaamheid. Dit is zelfs een extra hefboom: duurzame bedrijven zetten in op innovatie en hebben niet enkel betere financiële resultaten, maar ook trouwere klanten. Daar droomt toch iedereen van, niet?
IZEN, Hoeksken 56, 2275 Lille info@IZEN.eu - www.IZEN.eu 0032 (0)14 55 83 19
Lees ons magazine waarin tal van opiniemakers hun visie geven op het energielandschap en u zal zelf ontdekken dat de zon ook voor u kan schijnen. Kris Duchesne Head of Sales 3
PRESENTATIE Duurzaamheid, geeft energie aan je bedrijf Duur: 30 min Reservatie: info@IZEN.be
Kris Duchesne Head of B2B Department Spreker over duurzaamheid
“Wat kan ik doen om mijn energiefactuur onder controle te houden? Gaat het licht uit als de kerncentrales dicht gaan? Winnen bedrijven die inzetten op duurzaamheid? Gaat de energieprijs stijgen of dalen?” Op die vragen willen we met onze presentatie een antwoord bieden. We hebben heel wat kennis verzameld rond duurzaam ondernemen en zijn tot interessante conclusies gekomen die bedrijven kunnen helpen hun kosten onder controle te houden én aan klantenbinding te doen.
4
inhoud
12
6
10
De wereld in 2037 jan hendrickx
KVC Westerlo
de toekomst ziet er groen uit
voka luidt het energiealarm
milieuvriendelijk stadion
16
18
elektrisch rijden eyeworks
22
lampiris
blue corner en IZEN
groene filmmakers
partners in het pionieren
25
30
33
alex polfliet
zonder kernenergie
kris peeters
vierkant achter de zon
het jaar van de kernuitstap
legt de lat hoog 5
De toekomst ziet er groen uit
6
De wereld in 2037 25 jaar geleden ging IZEN van start als een rariteit in een niet-groene wereld. Vandaag is er veel veranderd. Maar laten we nog eens 25 jaar verder kijken, naar 2037: hoe ziet onze samenleving er op energievlak dan uit? Volgens Geert Palmers, met zijn wereldwijd actieve bedrijf 3E een absoluut expert op het vlak van hernieuwbare energie, kunnen we tegen dan al verder zonder CO2 uit te stoten. Maar dan moet er wel geïnvesteerd worden, en – vooral - moeten politici keuzes durven maken. Het bedrijf 3E geeft grote klanten over de hele wereld advies over de productie en verdeling van hernieuwbare energie, en ontwikkelt software om die processen efficiënt te bewaken en te sturen. Een autoriteit dus, en voor IZEN haalt grote baas Geert Palmers zijn glazen bol boven. Hoe zal de energieverstrekking er in het jaar 2037 uitzien? Niet dat hij dat allemaal op zijn eentje heeft uitgedacht. Er bestaan al diverse grondige toekomstprognoses, waarin het pad wordt uitgestippeld naar een zo goed als koolstofvrije toekomst. Wat daarbij opvalt, is dat onderzoekers meestal uitgaan van een stabiel ver-
bruik: we gaan dus niet minder elektriciteit verbruiken. Hoezo, moesten we dan niet besparen? Jawel, en enerzijds zal de energieefficiëntie inderdaad stijgen, waardoor minder elektriciteit nodig is in een reeks sectoren. Maar anderzijds zal er ook meer elektriciteit nodig zijn om fossiele brandstoffen te vervangen, zeker wat betreft ons transport. Dat laatste is dan een van de drie belangrijke sectoren die de komende decennia grondig zullen moeten veranderen. De bouw en de energiesector zijn de andere twee.
De huid van je huis
In de bouwsector is vandaag al een heel eind van de weg afgelegd. Waar een woning vóór WO II nog zo’n 120.000 joule per jaar verbruikte, is dit nu al meer dan gehalveerd, tot 56.000 joule. De Europese doelstelling is om in het jaar 2020 tot nul te komen. Een groot deel van de technieken om daar te geraken, zijn nu al gekend. Gebouwen moeten allereerst beter geïsoleerd worden. En er moet een overstap komen van passiefhuizen naar actiefhuizen. Dat zijn huizen die actief gebruik maken van wat de natuur aanbiedt. Via warmtepompen
› 7
De wereld in 2037
In Europa zal zo’n vijfduizend vierkante kilometer bedekt zijn met zonnepanelen
en een multifunctionele ‘huid’ over de woning, worden de verwarming, het licht en de ventilatie geregeld. Dat zal maken dat huizen er ook anders zullen gaan uitzien. De kleuters van de toekomst zullen geen huisjes meer tekenen met schoorstenen waaruit rook komt, want schoorstenen zullen verdwijnen. Geert Palmers is ervan overtuigd dat hernieuwbare energietoestellen ‘mooier’ zullen worden. De opbouw-zonnepanelen van vandaag zullen vervangen worden door geïntegreerde systemen. Zonne-energie zal dus niet langer ‘zichtbaar’ aanwezig zijn als technologie, maar een deel van de bouwschil zijn.
er op alle continenten ter wereld grote projecten voor zonne-energie gebouwd, zònder subsidies. Maar het tempo van de veranderingen zal nog stijgen. De belangrijkste vaststelling hier is dat het wel degelijk mogelijk wordt om over te schakelen op hernieuwbare energie.
Bovendien zullen we ook traditionele energie-efficiënte bouwtechnieken uit bijvoorbeeld tropische landen oppikken, zoals natuurlijke ventilatie, gebruik van materialen die warmte vasthouden, en een slimme ruimtelijke ordening. Zulke traditionele technieken vergen niet meer elektriciteit, maar bieden wel comfort.
Internationale prognoses tonen scenario’s waarbij tegen 2050 80 procent van de conventionele bronnen vervangen worden door hernieuwbare energie. Dit kan oplopen tot de volle 100 procent als de innovaties versnellen, wat een waarschijnlijke evolutie is. Vooral windenergie en zonne-energie zullen een dominante rol spelen in die vervanging.
Maar dit alles betekent natuurlijk wel dat het tempo waarmee gebouwen nu gerenoveerd worden, flink omhoog moet - van één procent naar minstens drie procent van de bestaande gebouwen.
Zonne-energie via fotovoltaïsche cellen zal de belangrijkste technologie zijn. Een duizendste van de totale oppervlakte van Europa - of zo’n vijfduizend vierkante kilometer - zal bedekt zijn met een vorm van zonnepanelen. Die panelen zullen mooier zijn, meer gestandaardiseerd, goedkoper en efficiënter.
Zonnevelden en eilanden
Ook in de energiesector is al een eind van de weg afgelegd. Voor Palmers was 2012 zelfs een mijlpaal in de energiegeschiedenis: voor het eerst werden 8
De windenergie zal van almaar grotere molens komen. Tegen 2050 zullen er 100.000 nieuwe windturbines geplaatst
worden in de Europese Unie. De helft op land, de helft offshore. De kostprijs van die molens, net als van andere hernieuwbare energievormen, zal wel volledig verrekend worden in de prijzen voor de consument. Dus zonder de subsidies en inclusief de recyclage op het einde van de levensduur van projecten. De energieprijs zal dus niet meteen dalen. Maar ook hier geldt dat er een flinke technologische evolutie zal plaatsvinden, met meer diversiteit in de toegepaste technologieën. Nu, wanneer de stabiele productie van conventionele energie inderdaad vervangen wordt door een meer variabele productie van hernieuwbare energie, vraagt dit natuurlijk ook aanpassingen aan het elektriciteitsnetwerk. De gespecialiseerde software om het net, de aangesloten verbruikers en de beschikbare hernieuwbare energie te beheren, zal heel belangrijk worden. Pieken en dalen moeten beter begeleid worden. Zo kan men de vraag van energie laten afhangen van het aanbod, zodat een aantal grote energieverbruikers bijvoorbeeld vaker ’s nachts zullen werken, wanneer het aanbod vandaag groter is dan de vraag. Dat zou kunnen werken voor een deel van de industrie. Maar zelfs dan zal het moeilijk worden om bijvoorbeeld de industrie in de Antwerpse haven volledig te voorzien van duurzame energie die lokaal is opgewekt. Ook bij grote steden stelt zich dat probleem. Een deel van hun energie moet dus van verder komen – véél verder soms. Daarom is het nodig
dat er geïnvesteerd wordt in intercontinentale elektriciteitsnetwerken. Helemaal omgekeerd is de situatie van afgelegen gemeenschappen: van kleinere steden en dorpen die niet aan dat grote elektriciteitsnet gekoppeld zijn. ‘Eilanden’ worden zij genoemd. Er zijn diverse innovaties nodig om hen lokaal van energie te voorzien. Dan spreken we over de productie van hernieuwbare energie en over de stockage ervan door batterijen, om zo gemeenschappen lokaal energie-onafhankelijk te maken. Dan moet de opslag van elektriciteit wel veel goedkoper worden. Maar hierin is Palmers gerust als we over een periode van 25 jaar kijken. Betere batterijen zijn zo belangrijk, ook voor de elektrische wagens, dat een doorbraak in de sterren geschreven staat – mede dankzij massaproductie in bijvoorbeeld China. Dat moet de prijs die zulke eilanden voor hun energie betalen beperken. Al zal die prijs wel van eiland tot eiland verschillen, omdat ze onderling zo anders zijn. Dit alles vraagt natuurlijk stevige investeringen in het elektriciteitsnetwerk. Het huidige investeringsritme moet van bijna 30 miljard euro per jaar naar zo’n 70 miljard euro. Dat is veel geld en bovendien moet er publieke weerstand overwonnen worden. Ondergronds en
bovengronds moet gebouwd worden aan een omvangrijker netwerk. Hier vreest Palmers voor een gebrek aan politieke moed en een langdurige gevecht voor de nodige bouwvergunningen. Het NIMBY-syndroom - not in my backyard - wacht nog een mooie toekomst.
Rookvrije steden
Derde en laatste sector op de onderzoekstafel is de transportsector. Het huidige systeem is er wat Palmers betreft allerminst een om trots op te zijn, met een hoog energieverbruik en een geringe efficiëntie. De auto’s rijden in de steden vandaag even snel als de paarden in de middeleeuwen. De belangrijkste verandering wordt volgens onze expert ongetwijfeld de opgang van de elektrische wagen. Voor biobrandstoffen en waterstof ziet hij een veel kleiner marktaandeel. Hij verwacht ook dat C02-vrije steden waar de klassieke wagen niet meer in mag - een even normale zaak worden als rookvrije cafés. Gecontesteerd eerst, maar onvermijdelijk. Kan dit allemaal echt? ‘Ja’, klinkt het. Geert Palmers is zeer optimistisch over de haalbaarheid van deze toekomst op technologisch vlak. Maar er zijn diverse, zeer stevige uitdagingen. Zo zijn er gigantische investeringen te doen.
CO2-vrije steden, waar niet-elektrische auto’s niet in mogen, worden even gewoon als rookvrije cafés Maar als de technologische innovaties versnellen en als de prijzen voor klassieke energiebronnen blijven stijgen, dan zijn die investeringen rendabel. De pure productie van die investeringen wordt ook een uitdaging. De bedrijven moeten genoeg schaalgrootte hebben om de komende jaren de nodige infrastructuur te kunnen bouwen. Bovendien moet er efficiënt worden omgesprongen met grondstoffen die voor bepaalde technologieën nodig zijn, bijvoorbeeld de batterijen. Maar dé vrees van Palmers ligt op het politiek-maatschappelijke veld. Het beleid moet voldoende snel de nodige keuzes maken. De maatschappij moet bereid zijn tot de investeringen en moet aanvaarden dat de nodige infrastructuur gebouwd wordt. Technologisch kan het, maar willen de mensen? (ddw)
9
Voka luidt het energiealarm
“op zoek naar een energierevolutie� 10
Het energievraagstuk is voor ondernemers geen groene opsmuk, maar bittere ernst. Er is een besef dat we voor een compleet nieuw energietijdperk staan, waarin groene stroom een grote rol speelt. Dat zegt Jan Hendrickx, algemeen directeur van Voka Kempen, in een gesprek met IZEN. ‘De groene economie is geen luchtkasteel.’ ‘In de top drie van hoofdbrekers voor ondernemers vandaag.’ Daar situeert Jan Hendrickx, algemeen directeur van Voka Kempen, het energievraagstuk onder de leden van de werkgeverskoepel. ‘Ondernemers zijn ongetwijfeld bezig met energie, en dan vooral met de kost ervan te beperken. Die volgorde is duidelijk: eerst besparen op het energieverbruik, door te isoleren en processen te optimaliseren. Pas dan wordt er ook gedacht aan het zelf opwekken van energie. Niet dat dat laatste niet gebeurt, integendeel. Maar de laatste maanden zien we daar wel een dip. Het veranderende ondersteuningsmechanisme voor de productie van groene stroom heeft daar zeker iets mee te maken, maar je mag ook niet vergeten dat het ook nog steeds crisis is. Verschillende geplande bedrijfsinvesteringen in groene energie, worden even on hold geplaatst, tot het algemene ondernemersvertrouwen weer aantrekt er voldoende rechtszekerheid is. Men is daarop aan het wachten, merken we. Daarna zullen de investeringen weer aantrekken.’ Waarom denkt u dat? De interesse kan toch ook gewoon weggevallen zijn? ‘Integendeel, de interesse blijft erg groot. Dat zien we bijvoorbeeld aan de populariteit van het Milieucharter van Voka. Bedrijven die dat charter ondertekenen, verbinden zich aan concrete groene doelstellingen op een tweetal jaar, in ruil waarvoor ze ook begeleiding krijgen. Wel, dat aantal charters is de laatste tijd geëxplodeerd.’ Waar komt de interesse vandaan? ‘Opnieuw, het is in de eerste plaats een centenkwestie. Al zien we zeker bij jongere ondernemers ook een uitgesproken ecologische motivatie om groener te gaan werken. Zij zien daar de toekomst van ondernemen in. En met reden. We zijn vandaag met z’n allen op zoek naar een energierevolutie. Een andere manier om met energie om te gaan. Kijk naar de Verenigde Staten, daar heet die revolutie schaliegas, gewonnen uit gesteenten. Het heeft er de
hele economie beïnvloed, en energie goedkoper gemaakt.’
overheid. Zijn zij ook op zoek naar een revolutie?
Kan groene energie zo’n revolutie betekenen voor Europa? ‘Er is hier wellicht ook schaliegas, hier in de Kempen zelfs. Maar we zijn een te dichtbevolkt gebied om dat rendabel te ontginnen en bovendien is de omvang van het aanwezige schaliegas nog onduidelijk. Schaliegas kan voor ons een rol spelen in een duurzame energiemix samen met zonne- en windenergie maar ook andere vormen. Dus ja, groene energie kan dat voor ons zijn. Het Vito experimenteert hier met diepe geothermie, waarbij heet water diep in de grond wordt opgeboord, waarna het gebruikt wordt voor stroomopwekking en warmwatervoorziening. Er is hier ook een reconversiepark, er zijn testen met algen. Iedereen is op zoek.’
‘We zijn kritisch over het overheidsbeleid op vlak van energie, al zijn we de eersten om toe te geven dat het hier om een complexe materie gaat. Ons belangrijkste verwijt is het gebrek aan consequentie. Eerst ging men de kerncentrales sluiten, dan weer niet. Men wil nieuwe gascentrales subsidiëren terwijl er elders stilliggen. Het is dat soort bokkensprongen die bij ondernemers onzekerheid kweekt. Wij Belgen zijn meesters in het blauwblauw laten, in het niet communiceren. Om dan plots een nieuwe maatregel te lanceren. Men geeft geen duidelijke richting aan in het energiebeleid, waarop je je als bedrijf kan richten. Kijk dan naar Duitsland. Zij kondigen die Energiewende aan - de omschakeling van de Duitse economie op hernieuwbare energie tegen 2050 - en je weet dat ze dat ook gaan doen. Al werden ze eerst uitgelachen om hun beslissing om alle kerncentrales te sluiten. Je kan het daarmee eens zijn of niet, maar je weet als ondernemer tenminste wel waar je je aan kan verwachten. Bovendien hebben de Duitsers ervoor gekozen om de kost van de Energiewende niet af te wentelen op de industrie zodat hun concurrentiekracht niet ondergraven wordt. Zo’n visie ontbreekt bij ons.’
‘De groene economie is allesbehalve een luchtkasteel’ En de enige reden waarom ze niet definitief doorbreekt is dan de crisis? ‘Niet alleen dat. Voor Voka zijn drie dingen belangrijk als het om energie gaat: duurzaamheid, bevoorradingszekerheid en competitieve prijzen. Zeker die twee laatste zijn belangrijk voor de Kempen, met onze energie-intensieve bedrijven. Veel mensen weten dat niet, maar dit is de meest geïndustrialiseerde regio van het land, hoor. En dan bestaat er vooral op vlak van competitieve prijzen nog onzekerheid. Energie is hier duurder dan in de buurlanden. En dat komt vooral door de taksen en het ondersteuningssysteem voor hernieuwbare energie dat mee betaald moet worden door de bedrijven, niet zozeer door de productiekost.’ En zo komen we uit bij de rol van de
Verwacht u beterschap? ‘Ik verwacht niet dat het energievraagstuk op Belgisch of Vlaams niveau kan worden opgelost, in elk geval. Er zou een subsidiesysteem moeten komen op Europees vlak, met een interne markt. Is dat naïef? Heel wat bedrijven situeren zich stilaan wel op dat niveau, dus waarom het beleid dan niet? Enkel zo kan een groen energiebeleid werken. En dat kan wel degelijk, voor alle duidelijkheid. Naast bevoorradingszekerheid en competitieve energieprijzen staat voor Voka een duurzame energiemix centraal. Voor ons is de groene economie allesbehalve een luchtkasteel.’ # (jh) 11
We shower on green power!
12
KVC Westerlo
Het meest milieuvriendelijke voetbalstadion van BelgiĂŤ Bij de woorden voetbal en groen denk je spontaan aan gras. Niet zo in de Kempen. Gras genoeg op de voetbalterreinen van KVC Westerlo, daar niet van. Maar het Kuipke wil vooral het meest milieuvriendelijke voetbalstadion van ons land zijn. Groen verwijst hier in de eerste plaats naar de honderden zonnepanelen en zonnecollectoren die IZEN hoog boven de voetbalvelden heeft geĂŻnstalleerd.
13
KVC Westerlo
Sportclubs moeten zich ook maatschappelijk nuttig maken
Je hebt verdomd veel plaats nodig om voetbal op niveau te spelen. Het hoofdterrein met de grote tribunes kennen we, maar het zijn de jeugdvelden, oefenvelden, kantoren en horeca die voetbalclub Westerlo zijn imposante uitgestrektheid geven. En dan heb je het complex nog niet uit de lucht gezien. Er liggen zo’n 500 zonnepanelen - in totaal 800 vierkante meter - bovenop de grootste tribune, goed voor 108 kilowattpiek. Maar het zijn de zonneboilers waar ze hier het meest trots op zijn. Een dikke zestig vierkante meter zonnecollectoren, verspreid over de douches van de jeugdspelers en van de eerste ploeg, verwarmen maar liefst 2250 liter water. De impact is enorm. Wat elektriciteit betreft wordt hier jaarlijks 100.000 kWh opgewekt. Dat is het verbruik van 33 gezinnen. De elektriciteitsrekening van de club wordt overdag gereduceerd tot nul. En op piekmomenten – tijdens de avondmatchen - ligt ze veel lager dan vroeger. De spelers van de eerste ploeg en de beloften douchen dankzij de zonnecollectoren iedere dag zo goed als gratis. En de 19 jeugdploegen die hier zo’n 4 keer per week komen trainen en wedstrijden spelen zouden een pak meer kosten aan energie als hun water met gas verwarmd werd. Vandaag is de sfeer op de club gezapig. Enkele spelers rusten, anderen kaarten. Het cafetaria is op een supporter of drie na leeg. ‘Hoeveel het ons precies opbrengt, kunnen we nog niet zeggen,’ vertelt commercieel manager Jan Caers bij een warme chocolademelk. ‘De panelen liggen hier nog maar enkele maanden. Maar dat het veel zal schelen, is evident.
Sportclubs hebben een heel hoge energiekost. Voortaan zullen wij enkel nog op de piekmomenten moeten betalen, bijvoorbeeld als er ’s avonds een wedstrijd wordt gespeeld.’ ‘We waren heel blij toen IZEN ons anderhalf jaar geleden contacteerde om over een samenwerking te praten. Zij zouden de installaties plaatsen in ruil voor pr-aandacht en publiciteitsruimte. Aanvankelijk zouden ze alleen zonneboilers installeren, maar later zijn er ook zonnepanelen bijgekomen. Op een week tijd hebben ze hier 490 panelen gelegd. We zijn erg geschrokken van hun snelheid en efficiëntie. En nog proper ook! Je kan je niet voorstellen wat we hier soms aantreffen als er aannemers zijn langs geweest.’ ‘Westerlo is een van de financieel meest gezonde clubs uit de Belgische competitie – wij drijven niet op schulden -, maar alleen, zonder de steun van IZEN, hadden wij die investering nooit kunnen dragen. Ze zou een vijfde of een zesde van ons jaarbudget hebben betekend en dat kunnen we op een seizoen nooit dragen.’
Sympathiek ploegske
Hebben ze bij IZEN dan geld te veel? Waarom investeert een energiespecialist zoveel in een voetbalclub? ‘Omdat het een krachtig voorbeeld is’, antwoordt Pieter Callebaut van IZEN. ‘Het eerste groene voetbalstadion van België – daar wilden wij onze naam aan verbinden. Bovendien voelen we ons gelijkgestemden. Net als IZEN is Westerlo een gezond Kempisch bedrijf. Een sympathiek ploegske, zeker toen ze in eerste klasse tegen al die grote clubs speelden. Dat deed ons denken aan onze eigen positie tegenover de Electrabels van deze wereld (lacht). En het feit dat onze zaakvoerder Westerlo-supporter is, zal ook wel geholpen hebben.’ De deal met Westerlo typeert het bedrijf. Snuister door het klantenbestand van IZEN, en je komt snel een aantal diepgaande samenwerkingen tegen. Dit bedrijf lijkt verhalen te willen schrijven. ‘Ik vind het opvallend dat een buitenstaander dat zo ziet’, zegt Callebaut. ‘Maar het klopt zeker dat wij vaak inzetten op partnerships. We doen dat al jaren met de Gezinsbond, die een korting aanbiedt aan haar leden. Belfius is een gelijkaardig voorbeeld, productiehuis Eyeworks, groene energieleverancier Lampiris, en nu ook met Westerlo. Op hun fandag staan we bijvoorbeeld met een truck waar supporters handtekeningen van de spelers kunnen krijgen, en we verloten zitjes in onze luchtballon.’
14
fandag Westerlo 29/07/2012
‘We gaan zelden voor one shot deals. De markt voor hernieuwbare energie is volop aan het veranderen nu de overheid in snel tempo de groene subsidies opheft. De grote spelers, die om puur financiële redenen investeerden in zonnepanelen, gaan eruit. Dat waren investeringsbedrijven die de groene stroomcertificaten enkel beschouwden als een soort obligatie. Soms ging het zelfs om parken van zonnepanelen die op de grond van iemand anders werden geïnstal-
fandag Westerlo 29/7/2012
leerd, en waarbij de opgewekte elektriciteit meteen werd verkocht aan de energieleveranciers. Die tijd is nu voorbij. Wij doen opnieuw meer zaken met middelgrote bedrijven, wat ons eigenlijk beter ligt. Met zulke spelers kan je makkelijker langdurige relaties aangaan. Bij hen gaat het vaker om de inhoud. Zij willen duurzaam ondernemen, en dat hebben we meer dan ooit nodig. Maar zonder groene subsidies zal het de komende tijd sowieso moeilijk worden voor ons. Wij bestaan 25 jaar, en we willen er graag nog eens 25 bijdoen. Het is dus niet het moment om op zichtbare projecten zoals in Westerlo te gaan besparen.’ Bij IZEN zijn ze ervan overtuigd dat hun aanpak werkt. ‘Veel klanten komen tegenwoordig via mond-aan-mond reclame bij ons terecht, en dat hebben we liever dan dat ze bijvoorbeeld via zo’n koele offerte-website worden doorverwezen. Westerlo past perfect in dat plaatje. Die zonneboilers daar zijn een mooi voorbeeld voor de ouders van al die jeugdspelers. ‘Blijft het water echt de hele tijd warm?’ willen zij weten. Het prikkelt hun nieuwsgierigheid en hopelijk ook hun interesse. Noem het gerust een educatief project. We zijn altijd missionarissen geweest die nieuwe technologieën willen introduceren. Maar je moet ook niet flauw doen. We zijn groene jongens, maar we zijn ook een performant bedrijf. En een investering zoals in Westerlo levert ons heel wat aandacht op. Zeker omdat ze na volgend seizoen weer naar eerste zullen promoveren! (grijnst)’
1ste klasse!
Is dat zo? ‘Dat is toch de bedoeling,’ lacht Jan Caers. De kwestie ligt wat gevoelig. Toen beide partijen onderhandelden over de aandacht die IZEN zou krijgen in ruil voor de energieinstallatie speelde Westerlo nog in eerste klasse. En daar betaal je een stuk meer voor publiciteit dan bij een club uit tweede klasse. ‘Toen het degradatiespook vorig jaar opdook, hebben we voorzichtig gepolst of de overeenkomst zou blijven gelden. Maar Gie Verbunt, ceo van IZEN, was formeel. Het feit dat IZEN ons toen niet heeft laten vallen en zelfs niets heeft willen veranderen aan de overeenkomst vind ik heel mooi.’
Maar ook van de kant van Westerlo speelt er meer dan alleen geld. ‘Bij een puur commerciële adverteerder hadden we hogere bedragen kunnen vragen. Maar we wilden zelf ook graag meestappen in dit project. Sportclubs dragen ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Dat vind ik niet alleen, het is een trend die je de laatste jaren overal ziet, zelfs in de topsportclubs. Van een sportploeg wordt steeds vaker verwacht dat ze zich maatschappelijk nuttig maakt. We krijgen veel van de samenleving, dus moeten we ook iets teruggeven. Tegenwoordig hebben voetbalclubs uit de hogere echelons bijna allemaal een sociale werking. Dat is ooit anders geweest. Barcelona is het meest sprekende voorbeeld. Reclame op hun shirts hebben ze altijd geweigerd, ondanks de hoge opbrengsten. Maar tegenwoordig staat de kinderrechtenorganisatie Unicef op hun truitjes, gratis.’ ‘Bij Westerlo houden we ons bijvoorbeeld bezig met Gvoetbal. We hebben een ploeg van intussen een veertigtal mentaal gehandicapten die hier komen trainen en wedstrijden spelen met andere G-ploegen. We verkopen hier vooral fair trade producten, we stellen onze lokalen open voor de bloedinzameling van het Rode Kruis… Ik vind dat een club een gemeenschap rond zich moet hebben. Ons groene stadion past perfect in dat plaatje. Dat ik als kleine Kempenaar een rol kan spelen in die wereldwijde ecologische trend vind ik ongelooflijk.’ ‘Maar het besef dat je als club een bepaalde verantwoordelijkheid draagt, is niet genoeg. Je moet het ook uitdragen. Daarom pakken we graag uit met ons milieuvriendelijke stadion. Een sportclub als de onze moet lokaal verankerd zijn. Onze inspanningen op vlak van energieduurzaamheid stralen positief af op de supporters van Westerlo. Bovendien is het puur commercieel ook een troef in je B2B-werking. Ons groen imago helpt ons in onze zoektocht naar sponsors en in de verdeling van business seats. Allemaal zaken waarvoor we IZEN ongelooflijk dankbaar zijn.’ # (jh) 15
Ja, elektrisch rijden is voor morgen Blue Corner en IZEN gaan samenwerken Is elektrisch rijden verre toekomstmuziek? Volgens Patrick Maquoi zullen we daar al over een jaar of drie helemaal anders over denken. Met zijn bedrijf Blue Corner strijdt hij mee om een plaats in een markt met een enorm potentieel. ‘Vergelijk het gerust met de opkomst van de telecom.’
‘Het netwerk van laadpalen voor elektrische wagens kan je vandaag vergelijken met het zetten van zendmasten voor mobiele telefonie vroeger. De operatoren waren die al aan het plaatsen voor mensen massaal gsm’s zijn gaan kopen. Nu is de gsm gemeengoed, net als mobiel internet, of internet en digitale televisie in je huis. En zo zal het ook zijn met elektrische wagens. Maar daarom moeten we eerst een goede dekking hebben van laadpalen over heel Vlaanderen, waar je met abonnementen je wagen, fiets of scooter kan opladen. Dat is wat Blue Corner doet. Een gigantische klus, net 16
als pakweg het leggen van de internetkabel – al is ook dat niet eens zo lang geleden.’ U spreekt erover als iets heel concreets, terwijl elektrisch rijden bij de meeste mensen hoogst verre toekomstmuziek is. ‘Voor de hele sector is 2020 een scharnierjaar, dat is geen verre toekomst. Dan moet elektro-mobiliteit dicht bij de doorbraak zitten. Dat is inderdaad snel, gezien we nu echt nog in de proeffase zitten. We zijn met Blue Corner nog maar drie jaar bezig, en zitten in één van de Vlaamse proeftuinen of innovatieplatformen van minister Ingrid
Lieten. Maar je kan zelfs in deze fase al spreken van concurrentie. Er zijn al een aantal spelers op de markt, en allemaal willen we in pole position staan wanneer elektrisch rijden doorbreekt.’ Wat staat er nog in de weg van die doorbraak? ‘Er zijn drie zogenaamde road blocks. De aankoopprijs van een elektrische wagen, de autonomie van de batterij, en het aantal laadpunten. Wat de batterij betreft, dat gaat heel erg snel. Opslag van elektriciteit is een heel complexe zaak, maar de grote jongens zijn er zich nu al een aantal jaren mee gaan bemoeien, en dat scheelt heel
Toyota Grand Prius+
EcoCompany op maat van ondernemers
2020 wordt een scharnierjaar voor elektrisch rijden wat. Er wordt vandaag een berg geld geïnvesteerd in batterij-onderzoek. Niet alleen door de grote autoconstructeurs, maar ook bijvoorbeeld door gsm-producenten – opnieuw een gelijkenis tussen de twee sectoren. Je ziet twee evoluties op dat vlak: de ene zorgt ervoor dat betere batterijen langer doen rijden, de andere dat een batterij op steeds kortere tijd opgeladen wordt. Zo komt er nu een Renault op de markt die je in 1,5 uur helemaal oplaadt. Een jaar geleden was dat nog acht uur. Zo snel gaat het dus.’ En hoe lang doe je daar dan mee? ‘Vandaag is een gemiddelde autonomie 140 kilometer, maar een Tesla bijvoorbeeld doet al 300 kilometer. Nu, de meeste mensen doen heus geen 140 kilometer op een dag. En als laadpalen overal zijn ingeburgerd, kan je gerust even bijladen tijdens de lunch. Dat zal werken met abonnementen van verschillende laaddienst-aanbieders, zoals Blue Corner. Van wie de laadpaal zelf ook is, ook als je met je gsm op een ander netwerk zit, krijg je toch de factuur van je eigen aanbieder. Zo kan
je nu al met het Blue Corner abonnement bijvoorbeeld perfect in Nederland, Duitsland en andere Europese landen terecht.’ Doet onze overheid genoeg om elektromobiliteit te stimuleren? ‘Er zijn wel beperkte stimuli, maar in de buurlanden gaat men toch verder. In Nederland zorgt de gemeente ervoor dat er een laadpaal komt, als een inwoner een elektrische wagen heeft gekocht - ‘Paal Volgt Auto’, heet dat daar. In Frankrijk krijg je een subsidie tot 7000 euro.’ ‘Nu, auto’s zijn een ding, maar een heel aantrekkelijke markt voor ons wordt ongetwijfeld die van de scooters. De abonnementsformules om met een elektrische scooter te rijden ligt echt heel laag. En bovendien trekt zo’n ding – scooter of wagen – veel sneller op dan hun tegenhangers met een klassieke motor. Het is ook de reden waarom de nieuwste elektrische wagens er uitzien als dure bolides. De tijd van de koekendozen is finaal voorbij.’# (jh)
Samen met IZEN werkt 4IS, een zusterbedrijf van Blue Corner, aan een partnership op maat van bedrijven. Onder de noemer EcoCompany kunnen ondernemers binnenkort vragen om hun bedrijf te vergroenen. Na een doorgedreven energie-audit, stelt 4IS een energierapport op. Daar wordt door IZEN een stappenplan aan toegevoegd, waarbij ondernemers kunnen kiezen welke doelen ze zich stellen. ‘Vandaag gaan we beginnen aan een pilootproject’ aldus Patrick Maquoi. ‘We gaan een bedrijf helemaal vergroenen volgens dat stappenplan, waardoor we het concept van EcoCompany op punt kunnen stellen.’ ‘De link tussen elektromobiliteit en groene energie is dan ook evident. Als je geen groene energie gebruikt voor je motor, dan haalt het niets uit, natuurlijk. Dan kan je het evengoed niet doen. En ook andersom kunnen de twee elkaar van dienst zijn. Zo kan het opladen van je wagen een perfecte oplossing zijn om de overtollige stroom van je zonnepanelen efficiënt te gebruiken. Wie weet fungeert je auto ooit als een soort energieopslag voor je hele huis. Toekomstmuziek, dat zeker. Maar je ziet dat het snel kan gaan.’#
›
17
(jh)
Het ongewone huwelijk van IZEN en Eyeworks
De missionarissen van de groene film 18
Waarom produceert iemand een CO2-neutrale film? En maakt dat wat uit? Absoluut, klinkt het bij de drie partners die van ‘Tot Altijd’ een groene wereldprimeur maakten. Een vrijmoedig gesprek over het gedachtegoed waaruit ook IZEN ooit ontstaan is. ‘Ja, ik ben een missionaris.’ ‘Geestesgenoten’ is een woord dat vaak valt in gesprekken met partners of klanten van IZEN. ‘Gedrevenheid’ is er nog zo een. En ‘boosheid’ wellicht ook. Dat laatste wordt niet uitgesproken, maar de goede verstaander hoort de verontwaardiging over de ecologische neergang overduidelijk. Dat is zeker zo bij televisie- en filmmaker Nic Balthazar, een oude geestesgenoot van IZEN. En na evenementen als ‘The Big Ask’ en ‘Dance for the Climate’ ook een
Vlaamse milieugoeroe. Balthazar sprak enkele bedrijfsfilmpjes van IZEN in, zij steunden zijn film ‘Tot Altijd’ met tax shelter-geld en sponsoren zijn klimaatevenement ‘Sing for the Climate’ dat eind september plaatsvindt. Balthazar is een echte vriend van het bedrijf. ‘Uit het hart: ik geloof in visionaire bedrijfsleiders, en Gie Verbunt van IZEN is dat absoluut. Gie zit daar niet omdat er toevallig geld te verdienen is met zonne-energie – toen hij 25 jaar geleden begon was dat zeker niet zo. Maar hij doet dat omdat hij een geloofwaardig verhaal heeft en daar volledig achter staat. Hij doet dat op een heel andere manier dan ik. Hij is een technicus, ik krijg amper de regel van drie uitgelegd aan mijn zoon.’ Waar komt uw engagement vandaan? ‘Ik kom uit een sociaal bewogen nest, en dan is het groene thema een evidente volgende stap. Het is een soort bewustwordingsproces geweest waar ik steeds verder in ben gegaan. Deels omdat de catastrofale situatie van het
milieu almaar erger wordt. En deels ook omdat er zoveel hoopvolle alternatieven klaarstaan om die catastrofe tegen te gaan. Ik ben een believer, ik geloof dat het wel degelijk anders kàn. De uitdagingen zijn gigantisch, dus moeten de oplossingen dat ook zijn. Maar dan moeten mensen wel beseffen waar we voor staan. En daar probeer ik een rol in te spelen. Klinkt dat als een missionaris? Tja, mijn vrienden noemen mij al jaren de ecologische pastoor, dus dat zal dan wel. (lacht)’ U wil uw overtuiging ook per se uitdragen? ‘Het milieu kan je vandaag vergelijken met een kleine badkamer waarin we allemaal zitten te roken. Ik kan stoppen met roken, maar dat betekent niet dat ik er geen last meer van heb. Ik maak me zorgen om de wereld waar mijn kinderen in groot worden. John Schellnhuber van het Potsdam Institute for Climate Impact Research heeft dat ooit mooi gezegd. ‘We doen ons uiterste best om onze kinderen een mooie
19
›
De missionarissen van de groene film
Ik ben degene die de groene boodschap met een dansje komt verkopen toekomst te geven. We laten ze Latijn leren, zorgen dat ze niets tekort komen, brengen ze waarden en een goede opvoeding bij. Maar als je dan zegt dat hun toekomst er een zal zijn van bosbranden, oorlog en honger omwille van de klimaatcatastrofe, dan ben je aan het zeuren.’ Als ik een film maak of een evenement opzet, dan steek ik daar zoveel tijd en energie in dat het best wel een hoger doel mag dienen. Ik hou ook van een goede komedie, maar ik zou er nooit een draaien.’ Een toekomst van oorlogen en honger? Gelooft u dat echt? ‘Als we zo doorgaan wel. Kijk, dat vind ik nu typisch. De groene beweging krijgt altijd de kritiek dat ze te catastrofaal klinkt, teveel met het vingertje zwaait, dat ze haar boodschap wat leuker moet verpakken. Dat is als vragen dat de brandweer niet met sirenes aan komt rijden, maar met een dansje. En ja, ik weet het: ik ben dan degene die de groene boodschap met dat dansje komt verkopen. We moeten toch een middel vinden om duidelijk te maken hoe erg het met onze planeet is gesteld. Zelfs de mensen die het zouden moeten weten – politici, journalisten – beseffen de ernst van de situatie nog niet.’ Als Nic Balthazar een groene missionaris is, dan wel een van het aan-
‘Marina’
20
stekelijke soort. Hij beweert dat hij nog geregeld door het slijk wordt gehaald vanwege zijn groene boodschap, maar bij productiehuis Eyeworks kreeg hij wel iedereen over de streep. Balthazar stelde IZEN voor aan een nieuwe partner en een nieuwe geestesgenoot: Eyeworksproducent Peter Bouckaert. ‘Het groene gedachtegoed heeft altijd wel geleefd binnen het bedrijf, maar het was toch Nic Balthazar die ons aanporde er echt iets mee te doen. Hij kwam met een uniek idee: laten we met ‘Tot Altijd’ de eerste CO2-neutrale film maken. Ik kan je verzekeren: dat is niet evident.’
sieke grote vuilnisbak op de set werd vervangen door drie recyclagebakken. Er werd veel meer vegetarisch gegeten, en er werd gekookt met ingrediënten die niet van het andere eind van de wereld werden ingevlogen. Decorstukken werden gerecycleerd of gewoon bijgehouden. En we hebben de locaties allemaal rond Gent gehouden, in plaats van ver te reizen om een bepaald beeld te vinden. Die ervaring heeft ons geleerd dat het helemaal niet zoveel moeite kost om duurzamer te werk te gaan. Veel zaken blijven we toepassen in andere producties.’
Hoe hebben jullie het aangepakt? ‘Het project stoelde op drie fundamenten. We probeerden tijdens het draaien van de film onze ecologische voetafdruk zo laag mogelijk te houden. Vervolgens hebben we die uiteindelijke voetafdruk op professionele wijze laten berekenen door de specialisten van Futureproofed. Zij berekenden ook hoeveel een normale filmproductie zou hebben uitgestoten. We bleken 20 procent lager uit te komen. Tenslotte zijn we de resterende uitstoot van de opnames gaan compenseren met een geleende zonne-energie installatie van IZEN. De zonnepanelen van IZEN blijven op ons dak liggen tot we de uitstoot hebben herleid tot 0. Dat zal minstens tien jaar duren. Ondertussen profiteren ook andere producties van die groene stroom. Zo is de band met IZEN organisch gegroeid. Intussen investeren ze ook via het tax sheltersysteem in nieuwe projecten. ’
Is zo’n project een stunt? Of trekt u zich de groene problematiek echt aan? ‘Ik maak me daar zeker zorgen over. We kunnen niet blijven negeren dat we te ver gaan. Maar het lijkt niet door te dringen. Onlangs was er het nieuws dat een groep prominente wetenschappers van mening is dat we het zogenaamde ecologische kantelpunt voorbij zijn, waarna er een spiraal ontstaat van smelten en opwarming die niet meer te stoppen is. Wel, dat is zeg maar het vijfde item in het Journaal. Alsof het een fait divers is; het passeert gewoon. Er is een collectieve schuld. De media zijn zeker niet de grote vervuilende industrie. Maar we hebben met dit project willen aantonen dat iedereen voor zijn eigen deur moet vegen. Ook intern trouwens. In het begin reageerden sommige medewerkers sceptisch op de plannen. Maar dat is volledig omgeslagen, omdat zij merkten dat het werk niet werd bemoeilijkt terwijl ze toch met iets positiefs bezig waren. Zowel extern als intern hebben we met deze film een geslaagd signaal gegeven.’ # (jh)
Hoe krijg je de uitstoot van een filmset naar beneden? ‘Door heel banale dingen. De klas-
De opnames van Stijn Coninx’ film op basis van het leven van Rocco Granata gaan dit najaar van start. ‘Marina’ wordt geen biografie van de inmiddels 73-jarige zanger. De film is enkel geïnspireerd op het leven van Rocco en volgt het leven van een Italiaans jongetje dat op zijn tien naar België komt tot hij
twintig wordt. Centraal staat de botsing van het harde milieu van de mijnwerkers in een vreemde cultuur en het jonge hoofdpersonage dat het wil maken in de muziekwereld. ‘Marina’ gaat dus zowel over een generatieconflict als over migratie. Matteo Simoni vertolkt in de film de jonge Rocco. Evelien Bosmans zal
de rol van Marina vertolken, het meisje wier naam in 1959 de wereld rond ging toen Rocco Granata over haar zong. Eyeworks zal de productie op zich nemen, in samenwerking met productiehuis Les films du Fleuve van de vermaarde regisseursbroers Luc en Jean-Pierre Dardenne. # (jh)
opinie Pieter Callebaut Head of PR & Marketing
Een bangelijk bedrijf!! Benny baalde, hij trapte keihard op de bal maar miste doel. Vijftien jaar woonde hij naast André in een rustige buurt in Zonnegem, samen voetballen ze bij FC Baldadig Zonnegem. Een bende brave papa’s met liefde voor ballen en Brugse witte. “Ik heb het voor mekaar”, had Benny altijd gedacht, hij had Zulma aan zich kunnen binden en had een prachtige baan. Een job bij een grote bank, een bureau met vol eiken blad, een BlackBerry en een blinkend BMW. André zijn jeugdvriend, buur én lid van FC Baldadig Zonnegem had minder geluk wist Benny. Die had bewust gekozen voor een klein bedrijf, een rare bende met een onbegrijpelijk business model. Aan de BBQ hadden ze daar al uren over gebabbeld, Benny begreep het niet. ‘Bucks are the base of business’, was zijn waarheid. Hij slurpte aan zijn Bordeaux en sneed in zijn biefstuk. De avond viel en de omvormer van André’s zonne-installatie op zolder
stopte met zoemen. Het leven na die dag zou nooit meer hetzelfde zijn. André vertrok ’s morgens met zijn Toyota Hybrid richting onderneming, een vrolijk productiebedrijf van biologische sappen. Smoothies met 100% fruit en 100% natuurlijk! Hun duurzame aanpak hadden ze door hun volledige bedrijfsvoering doorgetrokken. Niet altijd de eenvoudigste weg. Vandaag hadden ze afspraak met een marktonderzoekbureau. Hun business model werd bevestigd, hun succes en internationale groei hadden ze aan hun visie te danken. Duurzame bedrijven zijn innovatiever en hebben trouwere klanten. Bangelijke bedrijven! Toen hij die avond laat thuis kwam, stond de blauwe BMW van Benny nog niet te blinken in de avondzon. Vreemd! In de tuin zag hij Benny zitten, de tranen bolden van zijn wangen. André nam twee smoothies uit de frigo, met 100% natuurlijke bosbessen, want die lust Benny het liefst. Hij ging zitten en gaf zijn maatje een schouderklop. Benny begreep het. #
Als de zon water geeft IZEN’s waterpompen in Afrika’ Tijdens het feest rond 25 jaar IZEN vorig jaar was het verboden om cadeaus mee te nemen. Maar wie wel wat wilde geven kon een bedrag storten voor Ninafri, een vzw die al 24 jaar actief is in Niger. Met dat geld steunt IZEN nu de installatie van twee waterputten die volledig op zonneenergie draaien. En dat valt letterlijk te nemen: elektriciteit is er niet, dus moeten de batterijen volledig zelfstandig kunnen werken. ‘Het dichtstbijzijnde elektriciteitsnet bevindt zich zo’n 75 kilometer verderop’, vertelt Guy Mariën van Ninafri. ‘En dat valt dan nog eens meerdere keren per dag uit… Het belangrijkste gevolg daarvan is een gebrek aan zuiver water. Dat is het grootste probleem in Niger. De twee nieuwe waterpompen worden dan ook gebouwd in twee dorpjes in de Sahel. Met uitzondering van hier en daar een boom is er nauwelijks begroeiing.’ ‘De lokale bevolking wordt nauw betrokken bij het project. We richten een beheerscomité op van een vijftal mensen, die zich zullen engageren voor de dagelijkse werking en het onderhoud. Dergelijke initiatieven geven ook een enorme impuls aan een dorp. Na de bouw van een waterput groeit de populatie vaak explosief. Nu wonen er in Weila Sabongari en Inizdan telkens slechts 2000 mensen, maar het is best mogelijk dat het er binnen een paar jaar 5 à 6000 zijn.’# (jh) 21
Partners in het pionieren 22
Lampiris en IZEN zijn geestesgenoten
Vanuit het niets kwamen ze een aantal jaren geleden. Rasechte pioniers, net als IZEN. Maar vandaag is Lampiris een gevestigde waarde, zeker wat de levering van groene stroom betreft. Hoewel, levering? ‘We worden stilaan een breder energiedienstenbedrijf ’, klinkt het bij het geesteskind van de twee Bruno’s. Want stilstaan is geen optie in de hernieuwbare energiewereld.
In de eerste plaats is Lampiris gekend als de leverancier van 100 procent groene stroom. Maar onder insiders wordt er gesproken over ‘het bedrijf van de twee Bruno’s’. Bruno Vanderschueren en Bruno Venanzi, een Vlaming en een Waal, leerden elkaar eind vorige eeuw kennen - uitgerekend in de telecomsector. Even later gingen ze elk hun kant op - Vanderschueren nog een tijdlang bij Electrabel - maar ze hielden wel contact. En geleidelijk groeide het idee om samen iets te ondernemen. Eerst dachten ze aan het opzetten van een verkooporganisatie of aan consultancy voor derde partijen. Maar dan beslisten ze om er zelf voor te gaan, en een eigen leveringsvergunning aan te vragen. In 2004 was het zover. Een hoofdkwartier in Luik, een Nederlandse partner voor de financiële middelen, én een duidelijke lijn: vanaf dag één gingen ze qua elektriciteit voor de verkoop van groene stroom. ‘Historisch betaalden de grote spelers weinig voor groene stroom, afkomstig van windmolens of van andere hernieuwbare energiebronnen’, legt Bruno Vanderschueren uit. ‘Hun overschotten werden verkocht aan slechte voorwaarden. Daarom specialiseerden wij ons in het verkopen van kleine hoeveelheden groene stroom aan particulieren. Daar komt bij dat de markt in Wallonië eerst werd geliberaliseerd voor groene stroom, pas in 2007 was er de echte liberalisering, met ook de gasmarkt erbij. Door die sterke focus zijn we nu een van de grote partijen in België wat betreft groene stroom.’
Huzarenstukje
Is België dan massaal gevallen voor groene energie? Voor een deel wel, klinkt het, maar
het succes van Lampiris komt volgens deze medestichter toch in de eerste plaats van hun prijspolitiek. ‘Groen is een plus’, aldus Vanderschueren, ‘maar de prijs weegt meestal het zwaarst door. Voor gas betekent dit dat Lampiris als eerste op de consumentenmarkt de link tussen de gasprijs en de prijs van aardolie doorknipte. En voor elektriciteit hanteert het bedrijf een ‘agressieve prijszetting’. Zo hanteren wij maar één tarief voor gas en één tarief voor elektriciteit, terwijl concurrenten vier tot zeven tarieven hanteren. Op de website wordt er dan een goedkoop tarief getoond, maar een ander tarief verkocht. Of er wordt gewerkt wordt met duurdere verlengingstarieven.’ Zulke verlengingstarieven duiken bijvoorbeeld op bij de groepsaankopen, waarbij potentiële klanten zich in grote groepen aanbieden aan een energieleverancier, om zo een aantrekkelijke prijs te krijgen. Maar Lampiris biedt nog nauwelijks mee bij zo’n aankopen. ‘Die groepsaankopen hebben zeker bijgedragen tot een vlottere marktwerking. Anderzijds moeten die initiatieven ook betaald worden, ze worden opgezet door commerciële ondernemingen. Wat vooral kostelijk is voor Lampiris, is de grote volatiliteit. Zo’n groepsaankoop doet veel klanten toekomen, maar nadien gaan er ook veel terug weg. Dat brengt veel administratieve kosten mee.’ Daarom kiest Lampiris voor een enkel tarief, voor nieuwe en vaste klanten, in de hoop zo de klanten te kunnen behouden. En die aanpak werkt. Van een newbee groeide Lampiris uit tot een flinke kmo met zo’n honderd werknemers. Ook in Frankrijk zijn ze nu actief. Maar van op de lauweren rusten, is geen sprake. Niet alleen omdat pioniers daar nu een 23
›
lAMPIRIS EN IZEN
maal niet voor gemaakt zijn, maar ook omdat de energiemarkt de komende jaren nog danig zal veranderen.
de warmte gebruikt hij zelf onmiddellijk of hij slaat ze nog even op om later te gebruiken. Een blik in de toekomst.
Uitdaging één voor Lampiris: zijn energieproductie beheren. Dat is moeilijker dan het klinkt. Elektriciteit opgewekt uit hernieuwbare bronnen is immers onderhevig aan schommelingen. Niet iedere dag is er evenveel wind of zon. Daarom moeten de leveranciers aan netbeheerder Elia voorspellen hoeveel ze op het net zullen plaatsen. Wanneer die voorspellingen fout zijn, worden ze beboet. Vanderschueren beklemtoont dat Lampiris veel tijd en werk heeft gestopt in goede voorspellingen. De elektriciteit die Lampiris verkoopt, komt uit allerlei projecten. Eigen projecten, maar ook van installaties van durfkapitaalfondsen of van zelfstandige uitbaters van windmolens. De productie is dus sterk gedecentraliseerd. Het is dan ook een huzarenstukje om die variabele, gedecentraliseerde productie uit hernieuwbare bronnen te integreren in het elektriciteitsnetwerk – en een dat er in de toekomst niet eenvoudiger op zal worden.
Maar niet alleen de omgeving dicteert Lampiris wat het moet doen. Het bedrijf heeft ook nog enkele eigen toekomstprojecten in de mouw zitten. Een eerste is net opgestart, onder de naam Lampiris Isol. Hierbij worden klanten geholpen bij de betere isolatie van hun huis. Lampiris beschikt over informatie over het verbruik van zijn klanten. Het kan dat verbruik dus vergelijken met het verbruik van gelijkaardige klanten. Op die manier kan samen met de klant bekeken worden wat nuttig zou zijn. Lampiris helpt bij de energie-audit en bij het aanvragen van subsidies. Samen met mensen uit de bouwsector is een joint-venture gestart om de isolatiewerken uit te voeren. De bedoeling is om naderhand te kijken hoeveel het verbruik gedaald is. ‘We doen dus meer dan alleen de pure levering van energie’, aldus Vanderschueren. ‘We worden een ‘energiedienstenbedrijf’.’ # (ddw)
Met Lampiris Isol profileert de leverancier zich als een raadgever in slim omgaan met energie. De stroomproductie zal namelijk nog gedecentraliseerder worden, met steeds meer particulieren en andere spelers die hun eigen energie opwekken en de overschot ‘verkopen’ aan anderen. Bovendien zullen zij dat doen wanneer de prijs het best is. Kopers én verkopers van elektriciteit zullen hun ‘moment van de dag’ kiezen. Een tuinbouwer die zijn serres verwarmt met een installatie voor warmtekrachtkoppeling, bijvoorbeeld, zal de overtollige elektriciteit het net opsturen wanneer de vraag en dus de prijs het hoogst is. Voor Vanderschueren staat het daarom vast dat netbeheerder Elia het netwerk flexibeler moet maken, en die flexibiliteit moet beheren. Voer voor toptechnologie.
Kmo’s lopen achter Met IZEN werkt Lampiris samen in een partnerschap. Beide bedrijven merken dat de kmo's nog een vrij onontgonnen gebied zijn wat betreft een toekomstgerichte energievoorziening. De ironie is dat de meeste gezinnen intussen de voordelen van de geliberaliseerde markt wel kennen en vlot van leverancier wisselen. Ook de grote bedrijven hebben hun energievoorziening aangepast zodat ze de kosten op langere termijn in de hand kunnen houden. Maar bij de kleinere bedrijven is er nog veel sensibiliseringswerk, de kmo’s lopen achter. Izen en Lampiris pogen een deel van dat werk samen te doen.
Iedereen leverancier
Lampiris neemt alvast de handschoen op. Zeker op het vlak van gedecentraliseerde warmtekrachtkoppeling (WKK) heeft het een aantal pilootprojecten lopen, waar de inspiratie uit het buitenland komt. Lampiris wil het gebruik van warmtekrachtkoppeling op kleine sites (denk aan een flatgebouw, een rusthuis, …) promoten. WKK is als het ware een verwarmingsketel die ook elektriciteit produceert. De eigenaar van zo’n installatie kan dan aanschakelen wanneer de elektriciteitsprijs hoog is. De elektriciteit verkoopt hij – bijvoorbeeld aan Lampiris -, 24
Bruno Ven anzi en Bruno Van derschue ren
Alex Polfliet staat vierkant achter de zon
25
“Iedereen gelijk voor de wet, ook Electrabel” Alex Polfliet is een man met vele petjes op. Groene rebel in zijn jeugdjaren, later kabinetsmedewerker van groene ministers. Daarbij CEO van Zero Emission Solutions, dat bedrijven en overheden begeleidt in het optimaliseren van hun energieverbruik. Fervent wielrenner ook, en bovendien de voorzitter van PV-Vlaanderen, de sectororganisatie van de bedrijven die zonnepanelen installeren. En net als zijn vele activiteiten, bekijkt hij ook groene energie van heel verschillende kanten. Alleen zijn geloof erin is zonder voorbehoud.
U werkt regelmatig met ondernemers en bedrijven. Wat zijn hun redenen om in te zetten op groene energie en duurzaamheid? Alex Polfliet: ‘Toen ik als groene jongen voor Agalev, Ecolo en Greenpeace werkte was onze leuze ‘Planet, People, Profit’. Die volgorde kan je bij wat ik vandaag doe gerust omdraaien. De meeste klanten komen hier toch in de eerste plaats om financiële redenen aankloppen. En dan is het in de tweede plaats ook nog eens aangenaam dat het goed is voor de mensen en voor het milieu. Dat is ook geen probleem, vind ik. Zolang de doorbraak van groene energie maar gebeurt.’ ‘Het is ook niet zo dat centen bij alle klanten doorslaggevend zijn. Er zijn bedrijven die met ons samenwerken, en waarbij hun groene maatregelen hen netto alleen maar geld kosten. Colruyt is zo’n voorbeeld, maar ook Nike. Dat laatste heeft wereldwijd beslist dat al hun activiteiten CO2-neutraal moeten zijn. Dat gaat veel verder dan alleen inzetten op het 26
produceren van groene energie. Elke uitstoot van CO2 die zij veroorzaken, moeten ze compenseren. Dat krijg je nooit terugverdiend, en dat vinden ze ook niet nodig.’ Er is tegenwoordig veel te doen over hernieuwbare energie. Ze zou te duur zijn. Het licht zou uitgaan als je de kerncentrales stillegt. ‘Wat dat laatste betreft is de invloed van Electrabel niet te onderschatten. Zij lobbyen echt om die boodschap erdoor te jagen. Dat is ook logisch. Dat klanten overstappen naar een andere energieleverancier is een ding. Vaak komt de stroom toch nog van de centrales van Electrabel, en is gewoon de tussenpersoon veranderd. Maar de klanten die zonnepanelen aanschaffen, zijn ze voor twintig jaar kwijt. Dat is veel gevaarlijker.’ ‘Verder wordt de sector van de zonnepanelen verweten dat ze door de overheidssubsidies en groene stroomcertificaten de kosten voor iedereen hebben doen stijgen. Dat
klopt, maar het komt wel slechts neer op een twintig euro per gezin, per jaar. Zo’n grote prijs om over te schakelen op een groene energieproductie is dat niet, vind ik. Weet u, het is nog maar eens een voorbeeld van een oneerlijke vergelijking. We betalen in dit land subsidies voor zoveel maatschappelijk belangrijke zaken, die we samen dragen. Waarom zou groene energie dan anders zijn? Mensen met zonnepanelen zullen voortaan een injectietarief moeten betalen, voor wanneer ze hun overtollige stroom weer op het elektriciteitsnet zetten. Op zich geen probleem, maar Electrabel – toch een speler die bijzonder veel elektriciteit op het net zet – betaalt dat amper. Net zoals je een verzekering moet aanschaffen, voor als je paneel van het dak waait en schade veroorzaakt. Terwijl Electrabel kerncentrales opereert met massale veiligheidsrisico’s, die niet eens te verzekeren zijn! Ik vind: iedereen gelijk voor de wet, en dan zal je zien dat groene energie veel goedkoper uitvalt.’ U voelt zich benadeeld door de overheid, met de nieuwe regels. ‘Het is een vertrouwensbreuk. Jarenlang zijn er subsidies betaald om tot dit punt te komen: de doorbraak van zonneenergie en een bloeiende sector. En net dan schaffen ze niet alleen de subsidies af, maar voeren ze ook een injectietarief in dat veel te duur is. Zo is het berekend op het gebruik van het hele elektriciteitsnet. Maar naast mijn huis staat er een kantoor met een joekel van een airco. Op warme dagen, wanneer mijn zonnepanelen te veel energie produceren, gaat die welgeteld twintig meter over het net om die bak aan te drijven’. ‘Het resultaat van die regels is overigens niet dat zonneenergie duurder zou geworden zijn dan reguliere energie. Er is nog steeds grid parity. Maar het maakt niet meer uit, en zo haal je de incentive weg om te investeren in hernieuwbare energie. Ach, onlangs zagen we nog maar eens een staaltje van de kortzichtigheid van de Vlaamse overheid. Kondigde energieminister Freya Van den Bossche aan dat ze volgend jaar subsidies zou invoeren voor warmtepompen. En hop, er koopt een jaar lang niemand meer een warmtepomp. Ik verdenk er de overheid van om bewust zonne-energie te willen afremmen. Wat idioot is. In een dichtbevolkt land als het onze zijn zonnepanelen de ideale manier om groene energie op te wekken.’ Bent u dan pessimistisch over het lot van zonne-energie? ‘Integendeel, de toekomst ziet er geweldig uit. De performantie van de panelen zal alleen maar toenemen. En vergeet niet, we zijn wel degelijk concurrentieel hé. Het is niet omdat het zonder de subsidies wat langer duurt om je investering terug te verdienen, dat er geen terugverdieneffect meer is. En het
Het is niet omdat het zonder de subsidies wat langer duurt om je investering terug te verdienen, dat er geen terugverdieneffect meer is. hangt van je specifieke situatie af hoeveel je terugverdient. Bovendien zorgt het zelf produceren van je energie voor controle op langere termijn. Je weet wat de stroom je zal kosten, en dat is veel waard. Zonne-energie maakt deel uit van de toekomst, daar twijfel ik geen moment aan. Alleen zijn de bokkensprongen vandaag slecht nieuws voor de sector van de zonnepanelen, daar maak ik me zorgen om.’ Controle, zegt u. Zal de energieprijs nog zo fors stijgen, zoals men beweert? ‘Dat is een moeilijke vraag. De energieprijs bestaat immers uit een resem factoren, die allemaal anders zullen evolueren. Wat de commodity betreft, de elektriciteitsopwekking zelf, is het al onduidelijk. Er zijn er die zeggen dat de olie bijna op is, maar dat betwijfel ik. Als ze onder de poolkap gaan boren kan het wel eens andersom zijn, bijvoorbeeld. Hetzelfde met gas. Als het schaliegas doorbreekt, is er meteen weer genoeg voor lange tijd. Bovendien, als een van de fossiele brandstoffen duurder wordt, dan worden de andere relatief goedkoper. Uranium zou bijvoorbeeld wel degelijk als een van de eerste brandstoffen uitgeput raken, en daarmee het lot van kernenergie bezegelen. Maar dan wordt steenkool weer aantrekkelijker natuurlijk. Aan de andere kant, een belangrijk deel van de energieprijs bestaat uit taksen, en die gaan de CO2uitstoot van steenkoolverbranding dan weer duurder maken. Het enige wat zeker lijkt, is dat de kosten voor het elektriciteitsnet de prijs tijdelijk gaan opdrijven. Er zal op termijn een Europees netwerk komen, en de investeringen daarvoor zullen enorm zijn. Maar de prijs van de stroom wordt nadien wel weer lager. Een voorbeeld: in Scandinavië zitten ze met een enorm overschot aan goedkope stroom uit waterkracht. Het enige probleem is dat ze die stroom niet naar Duitsland en andere landen krijgen, omdat er geen kabel ligt. Die kabel zal duur zijn, maar de stroom goedkoop. Wat zal dat samen geven? Dat zal blijken. Maar het verandert niets aan het feit dat hernieuwbare energie wel degelijk de toekomst uitmaakt.’ # (jh) 27
IZEn & De klimaatmakers
28
Zelf een stad van energie voorzien? Je eigen weerbericht presenteren en delen met al je vrienden? Bij Technopolis weten ze hoe ze jongeren moeten prikkelen! In samenwerking met IZEN energy systems lanceerde Technopolis drie nieuwe spelopstellingen rond De Klimaatmaker. De Klimaatmaker maakt deel uit de nieuwe zone Xplora waar jongeren de beroepen van de toekomst kunnen ontdekken. Ecologisch verantwoord entertainment met een educatief kantje!
Voor de nieuwe opstelling De Klimaatmaker klopte Technopolis aan bij IZEN energy systems. Dat is geen verrassing. “We zetten al meer dan een kwarteeuw in op hernieuwbare energie. Zo willen we bijdragen aan een schoner klimaat,” zegt Gie Verbunt, CEO van IZEN. “In het begin keken mensen ons raar aan met onze hernieuwbare energie, gelukkig is dat nu helemaal anders. Toen Technopolis ons vroeg mee te werken aan een nieuwe opstelling rond het klimaat, konden we niet anders dan meteen ja zeggen.” Klimaatbewustzijn zit er bij IZEN ingebakken. In 2012 sponsorde de firma ook al Sing for the Climate, de zangactie van Nic Balthazar. Al 26 jaar klimaatmakers 26 jaar geleden stampte een bende jonge klimaatma(k)kers IZEN energy systems uit de grond. Uitgerust met idealen en een sterke vastberadenheid, besloten de medewerkers resoluut enkel hernieuwbare energieoplossingen
te installeren. Ondertussen is IZEN uitgegroeid tot een flinke KMO en een belangrijke speler in de hernieuwbare energiesector. Toch is het bedrijf altijd groen achter de oren gebleven. De missie is na al die jaren nog dezelfde: hernieuwbare energie beschikbaar maken voor iedereen. Want bij IZEN is men er van overtuigd dat groene energie de toekomst is en blijft. Technopolis IZEN is zeker niet de enige die er zo over denkt. Technopolis besliste enkele jaren geleden over te schakelen naar de energie van de zon. Op het dak plaatste IZEN 1.300 zonnepanelen die één derde van de elektriciteit voor Technopolis produceren. Een weerbericht opnemen? Energiebronnen zoeken voor een digitale stad? Je eigen CO2-uitstoot berekenen? In Technopolis kan het allemaal op zonne-energie! De zonnepanelen zijn het hoogtepunt van de duurzaamheidsactie die in 2007 in Technopolis is opgestart. “We hebben geïnvesteerd in
vuilnisbakken voor gescheiden afval, bewegingssensoren in plaats van lichtschakelaars, LED-verlichting …,’ vertelt gedelegeerd bestuurder van Technopolis Erik Jacquemyn. Meer wetenschap “We hopen dat de nieuwe opstellingen jongeren meer inzicht kunnen geven in het klimaat. Wie weet kunnen we hen aanmoedigen te kiezen voor een wetenschappelijke studierichting waarmee ze zelf een bijdrage kunnen leveren,” vertelt Gie Verbunt. “Onze medewerkers hechten veel belang aan hoe zij in hun job mee het verschil kunnen maken. Onze ingenieurs zorgen er voor dat zonnepanelen zo veel mogelijk opbrengen. Onze energieexperts helpen gezinnen om energie te besparen. Enzovoort. Misschien komt één van de jonge klimaatmakers, later wel bij ons terecht!” #JL
29
Het Jaar van de Wat Kernals? uitstap De overstap naar een volledig hernieuwbare energiewereld is moeilijk, maar wel mogelijk. Maar dan moeten we wel van onze verslaving aan kernenergie af. Laten we daar nu eens over fantaseren, in een jaar van fictieve krantenartikels. Alles wat u hier leest is verzonnen, maar wel gebaseerd op wat specialisten zelf verwachten. En besluit dan met ons dat we best niet wachten op het noodscenario van dit verhaal.
22 februari 2014 17 januari 2014
Ook Britten vallen voor Fessenheim-beweging
BREAKING NEWS
N
H
et weekblad Le Nouvel Observateur heeft onthuld dat Europa eind vorig jaar ontsnapt is aan een kernramp. In de Franse centrale van Fessenheim, tegen de Duitse grens, vond in de nacht van 17 op 18 november een incident plaats, waarbij de koelsystemen een oververhitte reactor niet meer de baas konden. Enkel de snel opgezette aanvoer van bluswater uit de Rijn heeft het smelten van de reactorkern kunnen verhinderen. De kernwaakhond ASN zou geweten hebben van het incident in Frankrijks oudste van 58 kernreactoren, maar medewerkers werd verboden om het verhaal naar buiten te brengen.
adat de Fessenheim-beweging, zo genoemd naar het nucleaire incident, op enkele weken tijd drie massale anti-kernenergiebetogingen in Frankrijk, Duitsland en België op de been bracht, loopt nu ook Groot-Brittannië storm tegen kerncentrales. In Londen stroomden gisteren honderdduizend betogers samen om een onmiddellijke kernuitstap te eisen. Daarmee stijgt de druk op de Europese politici om Europa kernvrij te maken tot ongekende hoogten. In Frankrijk blijft het doofpotschandaal rond Fessenheim koppen eisen tot op het hoogste niveau. Nadat minister van Energie Delphine Batho al aftrad, deed de CEO van Fessenheim-uitbater Electricité de France (EDF) Henri Proglio gisteren hetzelfde. De beurskoers van EDF bleef in vrije val.
12 maart 2014 Europa stapt uit kernenergie
T
ijdens een historische Europese top hebben de Europese regeringsleiders beslist om vanaf 1 mei alle kerncentrales binnen de EU te sluiten. Enkel Frankrijk bleef zich tot op het laatste moment verweren, al stond ook voor premier Hollande het principe van de uitstap niet ter discussie. Zijn argument, dat er jaren van voorbereiding nodig waren, haalde het echter niet van de gigantische druk die de Fessenheim-beweging op de Europese politieke klasse legt. De organisatie telt op twee maanden tijd 73 miljoen leden. 30
5 april 2014 3 mei 2014
Fessenheim wordt SHIFT
D
e populaire anti-nucleaire Fessenheim-beweging heeft haar naam veranderd in SHIFT, om een bredere groene boodschap voor te staan dan enkel het protest tegen kernenergie. ‘Uiteraard ging het ons in de eerste plaats om de veiligheid van de mensen’, legt voorzitter Klaus Mängel uit. ‘Maar op een dieper niveau zijn wij ontegensprekelijk een groene beweging, die wil dat mensen de energie die ze verbruiken controleren, in plaats van er de speelbal van te zijn. Je ziet het vandaag al aankomen dat we weer massaal voor steenkool en gascentrales gaan kiezen, om het nucleaire verlies op te vangen. Maar dan kiezen we er opnieuw voor om afhankelijk te zijn van fossiele brandstoffen, en een slachtoffer van een veranderend klimaat. Daarom noemen wij ons nu SHIFT: we willen een radicale omslag naar hernieuwbare energie maken. Gas en steenkool kunnen een rol spelen in het proces daarnaartoe, maar het zijn geen doelen op zich. Het is nu of nooit!’
Stroompannes blijven beperkt
D
e door tegenstanders van de kernuitstap voorspelde stroompannes in Europa blijken mee te vallen. Drie dagen nadat de kerncentrales zijn stilgezet, zijn er kleine onderbrekingen geweest in België en Groot-Brittannië, maar dit wordt gewijt aan onervarenheid van de netwerkautoriteiten. Enkel Frankrijk heeft, zoals voorspeld door de grote afhankelijkheid van kernenergie in het land, grotere problemen. ‘De interconnectiviteit tussen de Europese landen heeft haar rol tot dusver goed gespeeld’, zegt Daniel Dobbeni, CEO van de Belgische beheerder van het stroomnet Elia. ‘Spanje, Portugal en Zwitserland doen wat ze kunnen om de tekorten in Frankrijk aan te vullen, maar hun aanbod is niet altijd groot genoeg voor de Franse vraag. Het wordt dan ook verwacht dat de strengere efficiëntie-eisen die de Europese Commissie aan Frankrijk oplegt, nog worden verstrengd.’
22 april 2014
‘Dit is een groen Marshallplan voor Europa’
E
en week voor de nucleaire uitstap heeft de Europese Commissie met haar Energieplan een verzameling revolutionaire maatregelen voorgesteld.
Wat de bevoorrading betreft, moet het gat dat het wegvallen van de kernenergie slaat, dichtgereden worden door een veel groter gebruik van de bestaande steenkool- en vooral gascentrales. Er zijn afspraken gemaakt met Rusland en Colombia, voor een betrouwbare aanvoer van respectievelijk gas en steenkool. Maar hét doel wordt om zo snel mogelijk volledig te kunnen vertrouwen op hernieuwbare energie. Daarvoor wordt een investeringsproces op poten gezet, op Europese schaal. Bedoeling is om binnen een jaar de fabrieken klaar te hebben om zelf alle nodige zonnepanelen te kunnen produceren. Wat windmolens betreft, wordt er op drie jaar gerekend. Verwacht wordt dat deze investeringen tienduizenden jobs zullen opleveren. Peak Shaving Los van de bevoorradingszekerheid, is een bijzonder groot deel van het Europese Energieplan voorbehouden aan efficiëntie. Het zijn deze maatregelen die de Europese bevolking het sterkst zal voelen, zo wordt voorspeld. Onder de noemer ‘Peak Shaving’ zal het voor een heel aantal activiteiten gunstig worden om vroeger of later op de dag door te gaan. Voor sommige wordt dat zelfs verplicht. Concreet zullen werkuren tussen vijf en zeven uur ’s avonds extra belast worden, en zal het in die periode afgeraden worden om energie-intensieve huishoudapparaten als wasmachines en droogkasten te gebruiken. Binnen een jaar zal dat laatste zelfs automatisch gebeuren, en kiest een slim stroomnetwerk het ideale moment om een afwasmachine te laten draaien. Ook heel wat openbare voorzieningen zullen tijdens de avondlijke piekperiode op een lager pitje draaien. De airconditioning in openbare gebouwen in Zuid-Europa wordt drie graden hoger gezet, en roltrappen zullen tijdens de piek worden stilgezet. ‘Het is enkel op deze manier dat we onze ambitieuze doelstellingen kunnen behalen’, riep Commissievoorzitter Manuel Barroso op. ‘Dit is Europa’s groene Marshallplan, en net zoals na WO II is het ook nu de bedoeling om ons continent weer op te bouwen vanop nieuwe grondvesten.’ 31
›
het jaar van de kernuitstap
18 juni 2014
No more NIMBY
D
e Belgische overheid maakt het inwoners voortaan erg moeilijk om bezwaar aan te tekenen tegen de installatie van een windmolen in de omgeving. Dat maakt tal van vergunningen mogelijk, die nu worden tegengehouden door buurtbewoners. Luc Desender, CEO van Electrawinds, looft de beslissing. ‘Het Not In My Back Yardprincipe maakt in een dichtbevolkt gebied als België heel wat van onze projecten onmogelijk, omdat er telkens bezwaar wordt aangetekend. Maar in een groene toekomst zal iedereen met windmolens moeten leren leven. Wij doen er intussen alles aan om de overlast te beperken.’
3 juli 2014
2 november 2014
Ook Audi Brussels sluit de deuren
D
Nieuwe studierichting: ecologisch netwerkmanagement
laus Mängel, hoofd van SHIFT, sprak gisteren de kritiek op de kernuitstap sterk tegen. Volgens hem is de sterkere uitstoot van CO2 van de afgelopen maanden een noodzakelijk kwaad om tot een hernieuwbare energiewereld te komen. ‘We wisten natuurlijk dat het aanwenden van gas- en kolencentrales de uitstoot zou vergroten. Maar de bewering van sommigen dat kernenergie zo slecht niet was, klopt daarmee niet. We waren verslaafd aan nucleaire energie, en die verslaving maakte ons kwetsbaar. Dat heeft Fessenheim toch laten zien? Vandaag zijn we nog niet in staat om heel Europa op hernieuwbare energie te laten draaien, maar het is ongelooflijk hoe snel het gaat. Omdat er nu eindelijk veel geld gestoken wordt in de productiecapaciteit van zonnepanelen en windmolens, én in de kennis over het efficiënt aanwenden van ons stroomnet, komt de groene toekomst binnen handbereik. Dat zou nooit waar geweest zijn als we de gemakkelijke weg van de kernenergie waren blijven bewandelen. We verwachten dat we tegen 2030 voor 70 procent, en tegen 2040 volledig op wind- en zonne-energie draaien. Milieudeskundigen zijn het erover eens dat dat opweegt tegen de tijdelijk hogere CO2-uitstoot. De crash was nodig.’
e Europese industrie blijft klappen incasseren. Nu ook de gevierde fabriek Audi Brussels moet de deuren sluiten. Daarmee komen nog eens 3000 mensen op straat te staan, nadat eerdere fabriekssluitingen al tienduizenden jobs hebben geëist, zowel in België als in Europa. ‘De auto-industrie is gewoon niet opgewassen tegen de hoge elektriciteitsprijzen van vandaag’, zegt FrançoisXavier Dubois, secretaris-generaal van automobielfederatie Febiac. ‘Ook voor de kernuitstap waren we namelijk al erg bezig met energie-efficiëntie. En de maatregelen van de afgelopen maanden – meer weekend- en nachtwerk, productiepauzes in de vooravond, … - waren niet voldoende om ons voortbestaan te rechtvaardigen. De delokalisering van de Europese industrie heeft daarmee in een finaal stadium bereikt. Nadat eerder werd uitgeweken naar de lageloonlanden, zijn deze bedrijven nu op zoek naar goedkope-energielanden. Enkel de groene industrie overleeft, omdat de hogere elektriciteitsprijs hun investeringen verantwoordt. Europa wordt nu een echte diensteneconomie. Productie van consumptie-artikelen is voor elders.’
alleen maar ondergaan. ‘Zeker omdat ze wonen in huurwoningen en in appartementen van sociale huisvestingsmaatschappijen, die traditioneel veel minder geïsoleerd zijn als woningen waarin de eigenaars wonen’, klinkt het bij Netwerk Tegen Armoede, een federatie van armenverenigingen. ‘De beslissing in de jaren 90 van heel wat sociale huisvestingsmaatschappijen om te gaan verwarmen op elektriciteit is daar een goed voorbeeld van. De overheid moet hier dringend bijspringen.’Het heeft er alles van weg dat de Europese overheden dit
begrepen hebben. In de wandelgangen is te horen dat men werkt aan een radicaal anders belastingsysteem, waarbij de lasten op de lonen verschuiven naar kapitaal en energieverbruik. Dat zou armen niet alleen aan meer jobs helpen, maar ook het geld vrijmaken voor energiesubsidies. In België is te horen dat men het voor huurders zo goed als gratis wil maken om een hernieuwbare energie-installatie te plaatsen. Premier Di Rupo is formeel: ‘Deze nieuwe maatschappelijk kloof moet kost wat kost gedicht worden.’ # (jh)
D
e Karel De Grote Hogeschool (KDG) organiseert komend academiejaar een nieuwe studierichting. Studenten van de professionele bachelor Ecologisch Netwerkmanagement zullen leren om stroomnetwerken van overheden en bedrijven zo efficiënt mogelijk op te zetten. KDG volgt met deze opleiding een Europese trend. Algemeen directeur van KDG Dirk Broos voorspelt een zekere toekomst voor deze nieuwe bachelors. ‘Het zal almaar belangrijker worden om elektriciteit efficiënt te gebruiken, en een slim stroomnet speelt daarbij een cruciale rol.’
15 september 2014
‘CO2-piek is noodzakelijk kwaad’
K
19 december 2014
O
p het einde van ‘Het Jaar van de Kernuitstap’ mag een voorlopige conclusie worden gemaakt. De grote verrassing van dit jaar is dat niet het milieu of de energiebevoorrading de grote slachtoffers zijn van de kernuitstap, maar wel de armen. Sociologen spreken zelfs van een nieuwe sociale kloof. Waar de Europese middenklasse en rijken de verdubbelde elektriciteitsrekeningen aan hebben gegrepen om te investeren in eigen zonnepanelen, zonneboilers en warmtepompen – en op die manier zo goed als energie-onafhankelijk werden – konden de armen de hogere rekeningen
32
Een nieuwe sociale kloof
Kris Peeters legt de lat hoog
“Vlaanderen moet groene voortrekker worden” Van het belang van hernieuwbare energie moeten we Vlaams minister-president Kris Peeters niet overtuigen. De energietransitie is voor hem geen interessante toekomstpiste, het is een evidentie. ‘Voor de niet-duurzame economie zal er geen plaats meer zijn. Wat zijn de ambities van Vlaanderen op vlak van hernieuwbare energie? ‘Het energievraagstuk is wereldwijd één van de grootste maatschappelijke en economische uitdagingen. Vlaanderen wil daarin een voortrekkersrol spelen. Een energietransitie is noodzakelijk. We streven ernaar om op termijn maximaal onze energiebehoefte uit hernieuwbare energie te halen en een slim elektriciteitsnetwerk uit te bouwen. De energie zelf willen we zo veel mogelijk in Vlaanderen opwekken.’ Waarom knagen de energiekosten aan de concurrentiekracht van onze KMO’s? ‘Loon- en energiekosten bepalen de concurrentiepositie van onze Vlaamse economie. De eerste prioriteit voor de transitie naar een nieuw energiesysteem, is dan ook een drastische vermindering van de energievraag. Het
is absoluut noodzakelijk dat de globale vraag naar primaire energie tegen 2050 met de helft vermindert. Alle sectoren - gezinnen, industrie, energiesector, mobiliteit, … - zullen hiertoe moeten bijdragen. Een efficiënter gebruik van grondstoffen en energie zal een internationaal kostenvoordeel geven aan onze ondernemingen. Een andere optie is er niet, want dan prijst men zich uit de markt.’ Hoe ziet u het aandeel van hernieuwbare energie in Vlaamse bedrijven evolueren? ‘Verschillende industriële sectoren hebben de voorbije periode al inspanningen geleverd voor het opvoeren van de decentrale energieproductie. Dat gebeurt vaak met lokale producties van energie die rechtstreeks wordt benut en daardoor dikwijls ook goedkoper is. Op 20 jaar werd het aandeel her-
nieuwbare energie in de papiersector bijvoorbeeld meer dan verdubbeld. Sowieso zullen de jobs van de toekomst allemaal wat groener worden, omdat de niet-duurzame economie geen plaats meer zal krijgen. De fabriek van de toekomst is een groene fabriek.’ Welke rol kan de hernieuwbare energiesector betekenen in de economie van toekomst? ‘In de zogenaamde ‘backcastingstudie 2050’ hebben we berekend dat de omschakeling van het Belgisch energiesysteem naar 100% hernieuwbare energie tegen 2050 een kostprijs heeft van 300 à 400 miljard euro, en een jaarlijkse opbrengst door vermeden kosten kan hebben van 10 miljard euro per jaar. Bovendien zouden er volgens deze studie tegen 2030 20.000 à 60.000 extra voltijdse banen bijkomen.’ # (jh) 33
Zonneboilerproject 2013 aardbeienkwekerij ELMI - Meerle 60 m² zonnecollectoren 2 x 1.500 liter buffervat 2 externe warmtewisselaars welke respectievelijk sanitair warm water en centrale verwarming aansturen.
IZEN
Verwachte jaaropbrengst 22.692 kWh
projecten ELMI Meerle 22.692 kWh
Wijngaard Natie Antwerpen 1200 kWp
Sibelco 279,36kWp
Project 2012 Wijngaard Natie Location Antwerpen Customer Wijngaardnatie NV Installation size 4 x 312 kWp Modules ReneSola 240 Wp - 1300p Inverters REFUsol 20k - 13p Frames VME - aluminium
Project 2012 Sibelco Location Dessel Customer SCR-Sibelco NV Installation size 279,36kWp Modules ReneSola 240 Wp - 608p ReneSola 245 Wp - 576p Inverters REFUsol 20k - 13p Frames VME - aluminium
34
Machiels Opglabbeek 1.3 MW Project 2010 Machiels Opglabbeek Location Machiels - Opglabbeek Belgium Customer Machiels nv Hasselt Installation size 1.3 MW
Project 2011 Zonnecentrale Tongeren Location Hรถdlmayr International Tongeren
Zonnecentrale
Customer Machiels nv Hasselt
Heusden Zolder
4704 kWp
Hรถdlmayr International
Installation size 4536 kWp Modules Upsolar 210 wp - 21 600 p Inverters REFUsol 10 K - 152 p Frames VME - aluminium
Tongeren
4536 kWp
Project 2008 Zonnecentrale Heusden-Zolder Location Machiels - LRM Heusden Heusden-Zolder Customer Machiels nv Hasselt Installation size 4704 kWp Modules Upsolar 200 wp - 23 520 p Inverters REFUsol 15 K - 245 p Frames VME - aluminium
Project 2011 Siponto Location Siponto - SAS Di Tinasol SRL Manfredonia (IT) Customer Siponto - SAS Di Tinasol SRL Installation size 956.8 kWp Modules Renesola 230 wp - 4160 p Inverters REFUsol 20 K - 52 p Frames VME - aluminium
Siponto Manfredonia Italy
956.8 kWp
http://www.youtube.com/ user/IZENGROUP
35
ONAFHANKELIJK VAN STIJGENDE ENERGIEKOSTEN Heel wat zorginstellingen deden al een beroep op IZEN zonneboilers en PV zonnepanelen om energiekosten te besparen. En u?
Foto: Woonzorgcentrum Biezenheem | Bissegem
“Ondanks uitbreidingen en extra activiteiten is het totale elektriciteitsverbruik in onze zorginstellingen sinds 2007 gestabiliseerd. Al onze woonzorgcentra zijn voorzien van een zonneboilersysteem. Zo kunnen we besparen op het vele warme water dat nodig is. Omwille van dat hoge verbruik zouden zonneboilers volgens ons zelfs verplicht moeten worden in woonzorgcentra.”
Wil u ook nagaan hoe u energie kan besparen in uw organisatie? Onze energie-experts zoeken een oplossing voor uw specifieke energievraagstuk! www.IZEN.eu | info@IZEN.be Zonneboiler | Zonnepanelen | Warmtepomp
“Ook liggen er zonnepanelen op het dak van woonzorgcentrum Biezenheem (sinds 2010) en van De Weister (sinds juni 2012). Dat leverde ons in 2012 zo’n 45.100 kWh gratis elektriciteit op.”
Rik Lambert, directeur OCMW Kortrijk 36
energy systems