IZEN MAGAZINE 2015

IZEN

2015

Magazine

s i n o z e d t o h r e e w

GROEN EUROPA:

GROEPSAANKOPEN:

9 REDENEN WAAROM HET KAN

ZONNEPANELEN, THE SEQUEL

DE BLAUWE ECONOMIE:

IZEN INTERNATIONAAL:

PORTRET VAN GUNTER PAULI

EEN WOESTIJN VOL PANELEN

“THE SECRET OF CHANGE

is to focus all of your energy, not on fighting the old, but on building the new.” (Socrates)

2

WELKOM Wat was er alweer hip in de jaren ’80? Beenwarmers, flashy kledij, gekleurde armbandjes, vintage, sneakers, …

En wat vinden we nu trendy? Juist, dezelfde spullen. Komt dan alles terug? Wij vinden van wel. Alles is een golfbeweging van ups en downs. Dit geldt voor zowel mode, economie als heersende opvattingen. Vooral de economische realiteit en typische tijdsgeest houden verband met elkaar.

energy systems

COLOFON Verantwoordelijk uitgever: Kris Duchesne Hoeksken 56, 2275 Lille Coördinatie: Jelle Henneman Redactie: Jelle Henneman Pieter Callebaut Jolien Lynen Joke Lammens Vormgeving en fotografie: Joke Lammens Contact: IZEN, Hoeksken 56, 2275 Lille info@IZEN.eu - www.IZEN.eu 0032 (0)14 55 83 19

IZEN werd opgericht in de woelige jaren ’80. We beleefden een economische neergang, veroorzaakt door de oliecrisis. Door die down in de economie groeiden er een aantal ideeën om het ondernemen en het samenleven op een andere manier te organiseren.

Terug dichter bij elkaar, weg van het individualisme.

Om dit vorm te geven werden coöperaties opgericht, IZEN was daar één van. Het doel van de toenmalige oprichters: ‘hernieuwbare energie voor iedereen beschikbaar maken.’ Deze missie sloot perfect aan bij de tijdsgeest. Iedereen, rijk of arm, moet in zijn eigen schone energie kunnen voorzien. Maar eerlijk, het aspect hernieuwbare energie was toen niet zo brandend actueel.

En wat dan vandaag? We dragen opnieuw sneakers en onze kids knutselen aan gekleurde armbandjes. Maar er zijn nog heel wat andere gelijkenissen met de jaren ’80. De economie zit al jaren in een dip en opnieuw groeien er ideeën om het anders aan te pakken.

Mensen verenigen zich bijvoorbeeld via online platformen om samen kwalitatieve producten aan een scherpe prijs te kopen. Als groep hebben ze een enorme impact!

Het succes van de groepsaankoop zonnepanelen, georganiseerd door de provincie Antwerpen, is daar een perfect voorbeeld van. Deze actie beantwoordt niet alleen de behoefte van de duizenden gezinnen, arm of rijk, om een kwalitatieve zonne-installatie te kopen aan een scherpe prijs. Ze beantwoordt ook de goesting van de bevolking om in haar eigen energie te voorzien, om onafhankelijk te zijn van stijgende energieprijzen. En deze onderliggende behoeften vallen perfect samen met de missie die wij sinds 1987 trouw blijven: hernieuwbare energie voor iedereen beschikbaar maken.

We hoeven je dus niet te overtuigen dat we ons in deze tijden als een vis in het water voelen! We hebben even gewacht op de volgende golf opwaarts, overtuigd dat deze zou komen. En dat is ook gebeurd, we kunnen er met hernieuwde energie tegen aan.

Ontdek in dit nieuwe magazine alle avonturen die we samen met onze klanten en partners wereldwijd beleven.

Veel leesplezier!

Pieter Callebaut Head of PR & Marketing 3

4

INHOUD

6

10

12

GROEN EUROPA

BLUE ECONOMY

VERWEN JEZELF

9 REDENEN WAAROM HET KAN

PORTRET VAN GUNTER PAULI

VERBETER DE WERELD

16

20

22

GROEPSAANKOOP

KLIMAATZAAK

EEN HUIS OP 1 DAG

ZONNEPANELEN: THE SEQUEL

WANT ER IS GEEN PLANEET B

MACHIELS EN IZEN

24

28

28

IZEN IN CHILI

OPINIE

ZONNEPANELEN

ZON IN “EL FIN DEL MUNT”

ALEX POLFLIET

EEN VOORDELIG ALL-IN PAKKET

5

EUROPA 95% GROEN

6

JA, EUROPA KAN GROEN DRAAIEN Je moet al een rabiate klimaatontkenner zijn om hernieuwbare energie niet te beschouwen als een noodzakelijke stroombron voor onze toekomst. Maar evengoed lijk je een lichtgelovige hippie als je denkt dat we het met de zon en de wind alleen kunnen doen. En toch: zou het kunnen? Negen redenen waarom wel.

1 // 95% GROENE ENERGIE IS NIET UTOPISCH

Europa ziet groene energie steeds meer als een noodzakelijke stroombron, maar altijd in een bijrol. Daarom valt het ook op dat de meeste specialisten – van Greenpeace over PricewaterhouseCoopers tot de Europese Commissie - het erover eens dat het hele continent tegen 2050 voor 95% op hernieuwbare bronnen kan draaien.

De hoofdrollen zijn in zulke scenario’s voorbehouden voor wind (449 GW in 2050, volgens Greenpeace), zonnepanelen (406 GW) en waterkracht (154 GW). Biomassa, geothermische energie, spaarbekkencentrales en oceaankracht

krijgen de bijrollen.

Des te opvallender is dat het hier niet alleen gaat om de vervanging van ons huidig elektriciteitsverbruik, maar over de omschakeling van al onze energiebronnen op groene stroom – inclusief verwarming en transport. Waarom dan slechts 95 %? ‘Omdat mobiliteit compleet hernieuwbaar maken vandaag nog een echte uitdaging is’, antwoordt Jan Vande Putte, energiespecialist van Greenpeace. ‘En dan reken ik lucht- en scheepvaart mee. Enkel het stroomverbruik van vandaag hernieuwbaar maken, dat is niet eens zo ambitieus.’

› 7

JA, EUROPA KAN GROEN DRAAIEN

2 // EUROPA HEEFT STROOM TE VEEL

Europa heeft stroom genoeg. Meer zelfs, het heeft er te veel. In tal van lidstaten staat wel een perfect werkende stroombron niets te doen, omdat er al elektriciteit van elders wordt ingevoerd.

De belangrijkste reden daarvoor is het onderscheid dat specialisten maken tussen flexibele en inflexibele energiecentrales. Een kerncentrale kan je niet plots op een lager niveau laten werken, want dan speel je letterlijk met vuur. Een kolencentrale afzetten kost meer dan ze te laten draaien en geld te géven om de stroom af te nemen. Daartegenover staan bronnen als zonnepanelen en windmolens, die met een druk op de knop kunnen afgeschakeld worden, zonder dat het iets kost aan grondstof. En flexibele gascentrales, waarvoor het te duur is om gas te betalen als er elders al stroom vandaan komt. Zo komt het dat de gascentrales in Nederland, bijvoorbeeld, af staan omdat het goedkoper is om stroom af te tappen van de Duitse kolencentrales. Of dat hernieuwbare energiebronnen in Spanje en Duitsland regelmatig afgeschakeld worden omdat kolen- en kerncentrales al genoeg stroom produceren. Bevoorradingsonzekerheid is een mythe, wanneer alle centrales zouden draaien.

3 // TIEN PROCENT VAN DE GROENE ENERGIE WORDT VANDAAG NIET GEBRUIKT

Hernieuwbare energiecentrales worden zo vaak afgezet ten voordele van kern- en kolencentrales, dat een tiende van hun potentieel nooit op het elektriciteitsnet geraakt. Dat maakt groene energie minder interessant voor investeerders. Die zien immers tien procent van de potentiële opbrengst verloren gaan.

Punt is: als groene energie de komende jaren belangrijker wordt, maar ook kern- en kolencentrales voluit blijven draaien en vernieuwd worden, dan stijgt dat ongebruikte potentieel alleen maar. Zolang de inflexibele centrales hun constante stroommassa afleveren en hernieuwbare bronnen dus als extra blijven dienen, betekent een stijging van groene energie ook een groter efficiëntieverlies. Heel wat specialisten vinden dan ook dat er moet gekozen worden. Kerncentrales en groene energie, de combinatie die heel wat overheden vandaan voorstaan, gaan niet samen. Zetten we in op groene energie, dan zijn enkel de even flexibele gascentrales een mogelijke aanvulling. Op die manier bereiken groene centrales hun volle potentieel, en past gas tijdelijk bij waar nodig.

4 // KABELS ZIJN EVEN BELANGRIJK ALS CENTRALES

Een land als Spanje zit regelmatig met een teveel aan stroom, en dan vooral doordat het veel groene energie opwekt. Dat teveel kan echter nergens naartoe, omdat buurland Frankrijk voor dik 70% op nucleaire energie draait, en dus weinig interconnecties heeft met de Spanjaarden.

Om maar te zeggen: de stroomproductie kan gerust lager, als de distributie maar verbetert.

In een extreem scenario is dat wat de Europese ‘koperen plaat’ genoemd wordt: een veel uitgebreider en internationaal vertakt hoogspanningsnetwerk dat de nadruk van stroomproductie verlegt naar verspreiding. Die koperen plaat is een nogal theoretisch concept, maar volgens Greenpeace bereiken we hetzelfde effect al met 26.000 km nieuwe of versterkte lijnen tegen 2030.

Die redenering legt wel een belangrijke voorwaarde voor een groen energiemodel bloot: enkel als heel Europa dezelfde keuze maakt, is een omschakeling realistisch. Enkel op die manier kan groene energie immers zo efficiënt mogelijk worden ingezet.

8

5 // POLEN, FRANKRIJK EN TSJECHIË KUNNEN NIET HALSSTARRIG BLIJVEN

Niet zozeer een reden dan wel een vraag. Terwijl groene stroom in heel Europa aan een opgang bezig is, blijven vooral deze drie landen vasthouden aan uranium en kolen. Bij onze zuiderburen komt bijna drie vierde van de elektriciteit uit kerncentrales. En in het oosten van Europa wordt nog hardop getwijfeld aan de klimaatopwarming.

Nochtans is het zelfs als deze landen van koers zouden willen veranderen, niet zo gemakkelijk. Landen zijn immers niet vrij van eerder gemaakte keuzes. Nieuw gebouwde centrales hebben snel gevolgen voor een halve eeuw. Niet alleen investeerders hebben decennia nodig om hun geld terug te verdienen, overheden hebben ook vaak afspraken gemaakt om gedurende die tijd een vaste afname te garanderen. ‘Dat probleem staat bekend als het lock-in-syndroom’, zegt Jan Vande Putte van Greenpeace.

Erger is dan ook dat zulke afspraken ook vandaag nog op de beslissingstafel liggen, en niet alleen in deze drie landen.

Finland bouwt al een nieuwe kernreactor, en Groot-Brittannië denkt er sterk aan om er in Hinkley Point één bij te zetten.

6 // DE AUTO WORDT EEN BATTERIJ

De vraag of groene energie genoeg stroom kan opleveren, gaat niet enkel over de productie van elektriciteit, maar ook over het verbruik ervan. En net als er vandaag overproductie bestaat, verbruiken we met z’n allen onnodig veel energie. Het Europese patrimonium is vandaag omzeggens niet geïsoleerd. Grijp je daar in, dan moeten we een stuk minder gasbevoorrading vervangen dan wat er vandaag verstookt wordt.

Bovendien draait bevoorrading niet om gemiddelden, maar om piekmomenten. Als er problemen zijn, dan vallen die grofweg rond de middag of in de vroege avond.

Zorg je er op die tijdstippen voor dat er bijvoorbeeld minder wasmachines of droogkasten werken - en via slimme meters kan dat perfect - dan top je de piek af.

Voor elke piek tenslotte, is er een dal, en ook dat kan je aanwenden. Zo hebben met elektrische mobiliteit velen ’s nachts een geweldige batterij in de garage staan, die het grote teveel aan stroom dat ’s nachts wordt opgewekt, wanneer de meeste verbruikers slapen, opslaat voor overdag.

7 // ONZE STROOMPRIJS GAAT SOWIESO OMHOOG

Dat groene stroom de energiefactuur de hoogte zal injagen, is een graag aangewend argument voor de tegenstanders ervan. Toch hebben ze voor een deel gelijk: elektriciteit wordt de komende jaren duurder. Alleen, dat ligt niet aan de hernieuwbare energiebronnen. Welke weg we ook uitgaan, we zullen altijd meer betalen.

De reden ligt opnieuw bij de overproductie van stroom in Europa. Die zorgt ervoor dat we vandaag eigenlijk veel te weinig betalen voor onze elektriciteit. Zeker steenen bruinkoolcentrales draaien op brandstof die minder waard is dan de kost om de centrale stil te leggen, wat zorgt voor dumpingprijzen van net geen 20 euro per megawattuur (MWh) voor bruinkoolcentrales. Gevolg: op momenten dat het hard waait en de zon schijnt, is er zoveel stroom te krijgen dat de koolcentrales zelfs betalen om hun stroom te mogen afleveren. Ook de oude, afgeschreven kerncentrales (zoals de Belgische) produceren stroom tegen bodemprijzen van 25 euro per MWh. Per definitie is die goedkope stroom echter een aflopend verhaal. Kolencentrales zijn door hun uitstoot verplicht om in een bijrol te verzeilen. En de oude kerncentrales kan je wel nog even openhouden, maar niet tot 2050. Europa staat met andere woorden op een kruispunt qua energie, waarop het moet beslissen waaraan het veel geld zal besteden – niet of het dat überhaupt moet doen.

zonne-energie heeft de afgelopen jaren grote stappen gezet. Dat laatste laat een belangrijk argument zien: het potentieel om groene energie technologisch nog efficiënter te maken, en dus goedkoper, is bijzonder groot. Een afspraak als bij Hinkley Point, waar de prijs enkele decennia bevroren wordt, wordt zo alleen maar duurder, zelfs al boekt nucleaire technologie ook voorsprong.

9 // MILIEUKOSTEN ZULLEN OOIT WORDEN DOORGEREKEND

Discussies over prijzen in de toekomst zijn riskant. Maar één argument tegen zowel CO2-uitstotende stroombronnen als kernenergie zou elk debat prompt beslechten.

En dat zijn de milieukosten. ‘Wat is de atmosfeer waard?’, vraagt Aviel Verbruggen, milieueconoom aan de UA. ‘Studies schatten de emissieprijs van een ton koolstof tussen de 10 en 250 euro. En dat wordt vandaag niet meegerekend in de prijs.’

Hoezo? Bestaat er dan geen Europees emissiehandelssysteem waarin bedrijven en producenten betalen voor emissierechten, als ze meer dan hun quotum uitstoten? En zorgt dat er dan niet voor dat zij investeren in zuiverdere energie?

Wel, neen. De prijs van emissierechten is onderhevig aan vraag en aanbod, en is zo goedkoop geworden dat het niet uitmaakt of je er moet kopen.

Wat nucleaire energie betreft, daar is een berekening niet eens mogelijk. Niemand kan becijferen hoeveel een kernramp kost, of het duizenden jaren opslaan van kernafval. ‘Japan heeft na Fukushima uitgerekend wat het heeft verdiend aan al die kernenergie, met de gevolgen van de ramp inbegrepen’, illustreert Verbruggen. ‘Het resultaat zat onder nul.’# (jh)

8 // GROENE STROOM IS GOEDKOPER DAN NUCLEAIRE

De geplande Britse kerncentrale in Hinkley Point 3 geeft een goed beeld van wat een nieuwe reactor zal kosten, qua aanbouw en stroomprijs. Dat eerste wordt begroot op dik 20 miljard euro. Om dat terug te verdienen, heeft het bedrijf erachter, het Franse EDF, een door de Britse overheid gegarandeerde stroomprijs bedongen van 117 euro per MWh, gedurende 35 jaar. Dat is niet alleen een stevige premie bovenop de marktprijs vandaag, die rond de 50 euro draait. Het is ook duurder dan groene energie. Zeker windenergie op land is goedkoper, maar ook 9

PORTRET VAN EEN PRAATJESMAKER

Blauw is het nieuwe groen

Voor sommigen gaat de groene economie niet ver genoeg. Voor Gunter Pauli bijvoorbeeld, de ecologisch belangrijkste onbekende Belg. Voor hem is de blauwe economie duurzamer dan groen. En winstgevender.

In Porto Torres, op het Italiaanse eiland Sardinië, draait sinds enkele maanden een oude petrochemische fabriek van energiereus ENI op distels.

Op distels?

Jazeker. Van distels kan je blijkbaar plastic maken, smeermiddelen, onkruidverdelgers (ironisch), dierenvoeding en nog veel meer. Dus toen enkele jaren terug ENI de hele boel wilde sluiten, vroegen de huidige eigenaars zich af of ze de installatie niet konden omvormen tot een groene bioraffinaderij. De grondstof was snel gevonden: de EU betaalde boeren al jaren om hun akkers onbewerkt te laten, waardoor er 70.000 hectare aan onkruid voorhanden was. Distels, dus.

Een investering van bovendien 540 miljoen euro waarde.

Uit wiens koker was dat briljante idee gekomen? Wel, uit die van velen. De internationale denktank ZERI (Zero Emissions and Research Initiatives) verbindt enkele duizenden wetenschappers rond zulke vergezochte ideeën, die steeds vaker werkelijkheid worden. Maar de spil van dat alles is wel degelijk één man, een Belg zowaar. Gunter Pauli, 58, woont al jaren in Japan, al is hij door zijn constante reizen vooral de spreekwoordelijke wereldburger. Zo onbekend als hij is in België, zo gerespecteerd wordt hij door de internationale gemeenschap omwille van zijn progressieve ideeën. Niet dat 10

Pauli een geitenwollen groene jongen is. Hier spreekt een ondernemer die houdt van bedrijven die geld verdienen - maar dan wel op een duurzame manier, en dat bedoelt hij radicaal.

Voor Pauli zijn bedrijven die hun werking vergroenen niet de oplossing voor onze milieuproblemen. Te weinig verregaand, en te duur om de concurrentie aan te gaan met minder groene sectorgenoten.

Pauli wil het hele spel veranderen: een zakenmodel moet geen groene kant hebben, het moet groen vertrekken en eindigen. Een klassiek bedrijf dat zijn afval laat recycleren gaat niet ver genoeg, hij wil er een dat het afval zelf gebruikt om iets te creëren. Zoals de stilaan talloze bedrijven die koffiegruis gebruiken om paddenstoelen te kweken in plaats van duur hardhout – ook al een ideetje van ZERI. Pauli bedacht zelfs een naam voor zulke bedrijven: de blauwe economie.

Het boek dat hij erover schreef ging wereldwijd al 1,2 miljoen keer over de toonbank.

ECOVER

Pauli kwam naar eigen zeggen tot zijn inzichten toen hij Ecover leidde, de prestatie waarvoor hij in ons land het bekendst is. Ecover was begin jaren ‘90 vooruitstrevend als ecologische

wasmiddelenproducent, en werd dat nog meer toen Pauli aan boord kwam en besliste om een volledig duurzame fabriek te bouwen. Hij vertrok na enkele jaren omdat hij besefte dat de palmolie die Ecover gebruikte voor zijn zepen geoogst werd op plantages…waarvoor hele regenwouden gekapt waren. ‘Wat blijft er dan over van je duurzame model?’, dacht hij, en hij gooide het over een andere boeg. Bedrijven moeten in Pauli’s wereld niet telkens maar goedkoper worden door verder te specialiseren, maar beetje bij beetje geld verdienen aan een resem winstgevende activiteiten, niet in het minst op basis van het afval dat ze zelf produceren.

Maar er bestaat nog een andere versie van de feiten, aangaande Pauli’s doortocht bij Ecover. Beschuldigd van gesjoemel met de resultaten, en vooral: veel te optimistisch over het potentieel van het bedrijf. Pauli vertrok volgens velen niet zelf, maar werd eruit gegooid met een gerechtelijke klacht op de koop toe. Een praatjesmaker werd hij genoemd – inspirerend, maar een te grote dromer om ook echt een bedrijf te leiden.

En misschien is Gunter Pauli dat ook wel: een fantast. Maar dan in de positieve zin. Beter als inspirator voor bedrijfsleiders dan als een rasechte ceo. Iemand die gevestigde denkpatronen op de helling durft te zetten, als een kunstenaar.

Pauli is geen geitenwollen groene jongen. Hier spreekt een ondernemer die houdt van bedrijven die geld verdienen.

Dat is niet vergezocht. Volgens Pauli zelf zal hij nog het meest bereiken met zijn verhalen voor kinderen, die zo mogelijk nog vaker gelezen worden dan zijn ‘The blue economy’. In die kinderverhalen – 190 intussen, en verplicht leesvoer voor Chinese schoolkinderen - heeft Pauli het over de waterhuishouding van de woestijnkever en de walvis, als een manier om onze jongsten voor te bereiden om alles, ook de economie, compleet anders aan te pakken. Wat is er dan mis met een praatjesmaker? # (jh) 11

Het goede groene leven

VERBETER DE WERELD VERWEN JEZELF

NAAMKAARTJES Stempelen Waarom zou je niet gewoon om het even welk stukje papier gebruiken om je gegevens aan iemand door te geven? Laat een stempel maken en kies een stukje papier of karton om je gegevens op te stempelen! Zeker weten dat jouw kaartje snel teruggevonden zal worden tussen alle andere perfect gedrukte naamkaartjes. www.pinterest.com

EKOCENTER Coca-Cola Deze modulair ontworpen kiosk met zonnepaneelluifels heeft binnenin een hele installatie om schoon, veilig drinkwater te maken met behulp van de zon. Ook andere diensten, zoals de toegang tot draadloze communicatie, elektriciteit, vaccinatie-opslag vinden plaats in de container. www.designboom.com

MOSGRAFITTI Wat heb je nodig?

- een handvol mos - 2 koppen yoghurt - 2 koppen bier - 1/2 eetlepel suiker www.een.be/programmas/ groenland/mosgraffiti

12

PISCO SOUR Favoriete drankje van de Chileense IZEN-collega’s 6 cl Pisco 2 cl suikerwater 3 cl limoensap 1 eiwit ijs voor de afwerking: Angostura bitter

T-SHIRT ARMBAND Oude t-shirt krijgt 2e leven Gooi voortaan je oude t-shirt niet meer weg als je ze niet meer kan dragen.

Knip ze in reepjes en vlecht ze tot leuke kleurrijke armbandjes. Met een eenvoudig slotje en klein hangertje heb je snel een heel trendy accessoire in de kleur die je leuk vindt. www.pinterest.com

Hoe mixen?

Meng de Pisco, suikerwater, limoensap en eiwit in een mixglas zonder ijs en schud lang en krachtig.

Open de shaker, voeg ijsblokjes toe en schud nogmaals krachtig. Verwijder het ijs uit het voorgekoelde glas en giet de Pisco Sour via een strainer in een glas.

BADKAMER Water en zeep Een nuttige boodschap op je zeeppompje, doet je er even aan denken om de kraan dicht te zetten. Deze boodschap kan je ook op je tandenpoetsbekertje zetten. www.pinterest.com

LUIE ZONDAG Knutselen met paletten WIELTJES Boys and toys Wat doe je met al dat plastiek afval elke maand? Doe er eens iets leuk mee voor de kids! Of je hebt een leuke knutseltijd, of je maakt iemand blij met een uniek zelfgemaakt kado! www.pinterest.com

Nog een palet in de tuin liggen, dat je eigenlijk al lang kwijt wil? Maak er een schommelbank van om in de boom te hangen. Met enkele kleurrijke kussens heb je zo een uniek plekje om te luieren in de schaduw! www.pinterest.com

IJSKOUDE BALLONNEN Party proof Vul waterballonnen met water en stop ze in de diepvriezer. Ideaal om een dag later je drankjes kleurrijk te koelen en leuk te presenteren! www.pinterest.com 13

›

HET GOEDE GROENE LEVEN

TRENDY ZOMER

Hippe accessoires

De kleurrijke All Wood zonnebrillen en iPhonehoesjes zijn gemaakt van hout van skateboards.

De zonnebrillen zijn uniek, duurzaam en met de hand gemaakt tot in de perfectie met een waterbestendige afdichting. Geen twee paar zonnebrillen of iPhone-hoesjes zijn identiek. Alle zonnebrilmodellen zijn verkrijgbaar voor zowel mannen als vrouwen. www.etsy.be

KEUKENTUINTJE Met zelfreinigende visbak

FRISSE VIS Cevice? Que? Het meest verfrissende visgerechtje uit Chili!

Onze collega’s daar zijn er gek op! Hoe maak je het? Je start met een vers stuk vis. Snijd hem in kleine stukjes en laat hem een half uur marineren in een mengsel van ½ kopje limoen, rode ui, verse korianderblaadjes en zwarte peper. Snijd wat brood en smullen maar. Heerlijk!

Verse kruiden kweken in je eigen keuken zoals: basilicum, tijm, oregano, munt, peterselie, spinazie en veel meer. Niks nieuws, maar dit leuk ecosysteem helpt alles in leven te houden. Jouw huisdier de vis kan onder je tuintje zwemmen in een speciaal ontworpen bakje. Dit eenvoudig gesloten ecosysteem maakt gebruik van het visafval om op een natuurlijke manier de planten te bemesten. De vis kan op zijn beurt zwemmen in het gereinigde water dat van de planten weer in het aquarium komt. shop.nordstrom.com

DRAAGBARE TECHNOLOGIE Jas met zonnepanelen Je wil een zomers kiekje maken van je kids, maar oh nee! De batterij van je smartphone is plat. Tommy Hilfiger maakt daar voortaan komaf mee. Hij ontwierp hippe jassen met ingebouwde zonnepanelen en interne opslagcapaciteit. Is de interne accu 100% opgeladen, dan kan je tot vier apparaten opladen. Zalig, die zon! www.cnet.com

14

GEZELLIGE VLAMMETJES Kurkkaarsjes Na het genieten van een lekker wijntje, kan je voortaan best je kurken verzamelen. Je stopt de kurken in een afgesloten potje gevuld met aceatone alcohol. Laat ze een week trekken. En aansteken in een vuurvast potje, makkelijkste kaars ooit!

Happy summer! www.pinterest.com

BLIKJE Goedkoop, leuk en trendy Of hoe maak je van een leeg conserven blikje en wat wasknijpers een trendy theelichthouder of plantenpotje? Proberen volgende vakantie met de kids? www.pinterest.be

WANDKLOK Jouw eigen ontwerp De Zuid-Koreaanse ontwerper Kim Bomi is de saaiheid van een wandklok helemaal beu. Hij ontwierp een nagelvormig mechanisme waarin je bijvoorbeeld twee oude potloden kan stoppen.

Eentje voor de minuten en eentje voor het uur aan te duiden. Geef je creativiteit de vrijheid en maak je eigen tijd.

Een super idee, hopelijk vindt Bomi voldoende middelen via Kickstarter om het idee in productie te brengen. www.pinterest.be

TOILET Natuurlijke materialen Zoek een mooi stuk droog hout dat simelweg als toiletpapierhouder kan gebruiken. Maak de tak vast langs één kant tegen de muur, zo kan je het rolletje papier er nog overschuiven.

Leuk versieren en klaar! www.pinterest.com

RETRO EYECATCHER Is het een fiets, is het een motor? Nee, het is de OtoR! Deze door de jaren ’50 geïnspireerde motor is ontworpen door het Spaanse Oto Cycles en is een echte eyecatcher. Alle modellen worden met de hand gemaakt en kunnen voor je op maat gemaakt worden met een keuze in kleur, banden, zadels, batterij en andere onderdelen. Ook kun je kiezen tussen een 500 watt en 750 watt elektrische motor waarmee je met respectievelijk 42 of 55 kilometer per uur vooruit komt. http://www.otocycles.com/ # (jla) (pc) 15

Zonnepanelen: The Sequel

16

GROEPSAANKOPEN MAKEN ZONNEPANELEN WEER HIP 2014 was het jaar van de Rode Duivels, de Regering Michel én van de terugkeer van zonnepanelen. Zonnepanelen veroverden, na een tijdelijke dip, opnieuw de harten en huizen van Vlamingen. Een nieuwe start, die vaart nam met het opmerkelijke succes van de groepsaankoop in Antwerpen. Zonnepanelen, part two!

De provincie Antwerpen pakte vorig jaar groot uit met een groepsaankoop zonnepanelen. Met verrassend succes. Maar liefst 10.000 gezinnen uit de provincie toonden de ambitie om zelf zonne-energie te produceren, samen een potentieel van zo’n 35 000 000 kWh. Is er meer nodig om aan te tonen dat

zonnepanelen helemaal terug zijn? De provincie Antwerpen kon uiteindelijk ongeveer 3000 installaties verzilveren.

Als één van de drie winnende installateurs neemt IZEN energy systems een kleine duizend daarvan voor haar rekening. Twee jaar geleden zag het er nochtans anders uit. De onzekerheid

over de steunmaatregelen voor zonnepanelen deed mensen aarzelen. Maar door de stijgende stroomprijzen en de lagere investeringskost, is er over de rendabiliteit van zonnepanelen vandaag minder twijfel.

› 17

MONEY, MONEY, MONEY? Waarom kiezen mensen weer voor zonnepanelen? We hoeven de verklaring niet ver te zoeken. ‘Prijs van elektriciteit gaat komende jaren heel snel stijgen’, kopte De Morgen recent nog.

Door de hogere distributienettarieven zal de stroomprijs binnenkort duurder worden, dat kondigde regulator VREG eind 2014 zelf aan. De certificaten voor zonnepanelen zijn slechts verantwoordelijk voor een deel van die stijging.

Een groter aandeel is afkomstig van het doorrekenen van groene stroom uit diverse bronnen door de elektriciteitsleveranciers, van windenergie op zee en van het btw-tarief van 21% op die kostenstijging. Dat besloot Jo Neyens van PV-Vlaanderen op basis van een studie van adviesorgaan SERV. Met zonnepanelen klikt men die variabele stroomprijs als het ware vast voor 25 jaar – een kwarteeuw.

Toch geeft de financiële winst niet voor iedereen de doorslag. Zonnepanelen zijn en blijven ook de eenvoudigste manier om de energienorm voor

nieuwbouwwoningen te halen. Bouwers rekenen die investering vanaf het begin mee in hun budget, als een vanzelfsprekendheid. Een goede zaak voor iedereen, want uit onderzoek van vastgoedmakelaarsnetwerk Era blijkt dat energiezuinige woningen makkelijker verkocht worden. De vraag- en verkoopprijs liggen bij zuinige woningen dichter bij elkaar dan bij energieverslindende panden.

investeren. Hernieuwbare energie is niet meer uitsluitend weggelegd voor groene jongens. Zonnepaneeleigenaars weerspiegelen steeds meer de Vlaamse samenleving. Van rijwoningen tot appartementen. Van jonge bouwers, tot grote gezinnen en 50-plussers. Zij zien zonnepanelen niet langer als een luxeproduct, maar als een eenvoudige manier om hun woning up to date te maken en hun stijgende energiekosten onder controle te houden.

Ten slotte is er de kostprijs van een zonnepaneelinstallatie: die werd de laatste jaren meer dan gehalveerd.

Door de productietoename kon de aankoopprijs van een paneel zakken.

In 2012 was de prijs nog het grootste struikelblok om zonnepanelen aan te schaffen, concludeerde het Nederlandse Zonline toen op basis van een bevraging. Die kost ligt vandaag alleszins een stuk lager.

Compleet normaal, allemaal. Wanneer nieuwe technologieën geïntroduceerd worden, verloopt de verspreiding vaak volgens dezelfde stappen. Eerst toont enkel een kleine innovatieve groep interesse, zij maken de weg vrij voor de tweede golf early adaptors. Pas daarna volgt de meerderheid. Zonnepanelen verschuiven stilaan van de twee eerste fases naar het stadium waarin de doorsneegezinnen het product omarmen.

Zonne-energie laat zijn pubertijd achter zich, en wordt eindelijk volwassen.

Wordt ongetwijfeld vervolgd. # (jly)

‘WAT WORDEN ZE GROOT, MENEER’ Niet enkel de prijs van zonnepanelen is veranderd, ook de mensen die er in

GROEPSAANKOOP ZONNEPANELEN met de steun van Belfius Bank & Verzekeringen

Zijn zonnepanelen interessant voor mij? Ga naar www.groepsaankoop-waasland.be en doe de berekening voor jouw woning.

LIGHTWAY LIGHTWAY SOLAR MODULE P 1640×990 Series SOLAR MODULE

IZEN enery systems organiseert tot en met 13 februari een groepsaankoop zonnepanelen in het Waasland. Dankzij die actie kost een volledige zonnepaneelinstallatie op een standaard woning nu nog zo’n € 5752.09 (incl. 6% BTW en 3,38% korting).

KEY FEATURES P 1640×990 Series KEY FEATURES

16.01% Max. Efficiency 16.01% Max. Efficiency 260W Max Peak Power 260W Max Peak Power 10 YEAR Product Warranty 10 YEAR Product Warranty 25 YEAR Linear Power Warranty 25 YEAR

Positive Tolerance 0-5W Provides our customers with maximum power output Electric Current Classification System output maximized by reducing mismatch losses up to 2% with modules sorted and package by amperage Electric Current Classification System output maximized by reducing mismatch losses up to with modules sorted and package by amperage Excellent weak2% light performance Relative change of module efficiency at 200W/m2 is less than 4% Excellent weak light performance Relative change of module efficiency at 200W/m2 is less than 4% Upto 5400Pa Mechanical load Module certified to withstand extreme wind and snow loads

Rekenvoorbeeld gemiddelde woning Pakket: Kostprijs: Stroomverbruik: Netbeheerder:

Upto 5400Pa Mechanical load Module certified to withstand extreme wind and snow loads Passed Ammonia Gas and Salt Mist Corrosion Resistance Test Tested and approved by TUV Rheinland according IEC 62716 Draft C and FprEN 61701 Ed.2 Passed Ammonia Gas and Salt Mist Corrosion Resistance Test Tested and approved by TUV Rheinland according IEC 62716 C and FprEN 61701 Ed.2 ISO 9001:2008 -Draft ISO 14001:2004 - OHSAS 18001:2007

Linear Power Warranty

Elektriciteitsfactuur

PERFORMANCE AT LOW IRRADIANCE

1

16 zonnepanelen € 5.752,09 (Standaardprijs incl. 6% BTW) 4.500 kWh Intergem (o.a. netbeheerder in Sint-Niklaas)

ISO 9001:2008 - ISO 14001:2004 - OHSAS 18001:2007

PERFORMANCE AT LOW IRRADIANCE 1.05

Gratis infoavond op 11 februari in Hotel Serwir (Sint-Niklaas). Inschrijven via www. groepsaankoop-waasland.be.

Positive Tolerance 0-5W Provides our customers with maximum power output

0.95 1.05 0.9 1 0.85

2016 zonder panelen

2016 MET panelen

kWh verbruik (min opwekking)

4.500

936

Leverkosten elektriciteit

€ 441,28

€ 91,79

Abbonnementskosten/jaar (+/-)

€ 35,00

€ 35,00

Netwerkkosten (incl. heffingen)

€ 665,25

€ 411,03

Meterhuur/jaar (vast, +/-)

€ 5,75

€ 5,75

Totaal incl. BTW

€ 1.147,28

€ 543,57

0.95 0.8 200

300

0.9 400 0.85

500

600

700

800

900

1000

Irradiance [W/m2]

0.8in module efficiency at an irradiance of 200W/m2 in The typical relative change relation to 1000W/m2 (both at200 25℃ and300 AM 1.5400 spectrum) than 4%.700 500is less 600

800

900

1000

Irradiance [W/m2]

The typical relative change in module efficiency at an irradiance of 200W/m2 in relation to 1000W/m2 (both at 25℃ and AM 1.5 spectrum) is less than 4%.

LINEAR WARRANTY •10-year warranty on materials and workmanship •25-year warranty > 80% power output LINEAR WARRANTY •3% degradation rate thewarranty first yearon materials and workmanship •10-year •0.68% yearly linear degradation •25-year warranty > 80% power output •3% degradation rate the first year •0.68% yearly linear degradation

Je opbrengst in 2016 met zonnepanelen (incl. 21% BTW): Je netto opbrengst op 20 jaar:

€ 603,71 € 10.638,3

Jaarlijkse stijging elektriciteitsprijs: 3,5%

Schrijf je nu in via: www.groepsaankoop-waasland.be energy systems

Een initiatief van IZEN energy systems / www.izen.eu

18

WAT IS DE OPBRENGST VAN ZONNEPANELEN?

energy systems

Rekenvoorbeeld woning ouder dan 5 jaar

Pakket:

14 zonnepanelen

Kostprijs:

€ 5.979 (Standaardprijs incl. 6% BTW)

Stroomverbruik:

3250 kWh

Netbeheerder:

Infrax West

Jaarlijkse stijging elektriciteitsprijs: 3,5%

Elektriciteitsrekening

2016 zonder panelen

2016 MET panelen

kWh verbruik (min opwekking) 3.250 115 Leverkosten elektriciteit € 318,70 € 11,27 Abbonnementskosten/jaar (+/-)

€ 35,00

€ 35,00

Netwerkkosten (incl. heffingen)

€ 572,54

€ 300,97

Meterhuur/jaar (vast, +/-) € 5,75 € 5,75

Totaal incl. BTW € 931,99 € 352,98

Je opbrengst in 2016 met zonnepanelen (incl. 21% BTW):

€ 579,01

Je netto opbrengst op 20 jaar:

€ 10.740,60

19

KLIMAAT VOOR DE RECHTER Elf mensen hebben de Belgische overheden voor de rechtbank gedaagd om hen te dwingen tot een beter klimaatbeleid. Met veel bombarie is de Klimaatzaak van start gegaan. Maar ook jij kan je aansluiten als mede-eiser.

Dat asbest levensgevaarlijk is, weet vandaag iedereen. Wie het bij een verbouwing tegenkomt in een gebouw moet aan tal van wettelijke voorwaarden voldoen om het af te laten breken door specialisten - en dat vindt niemand overdreven. Dat wettelijk verbod op asbest is er echter niet altijd geweest, ook niet toen al jaren duidelijk was hoe ongezond het was.

Toen eind jaren ‘60 wetenschappelijk onomstotelijk aangetoond werd dat asbest mesothelioom kon veroorzaken – een zeldzame maar zeer kwaadaardige vorm van lonkanker – waren het niet de overheden die als eerste in gang schoten. Het waren de rechters.

Tal van asbestslachtoffers hadden zich burgerlijke partij gesteld, en al snel waren er over de hele wereld juridische precedenten die werkgevers aansprakelijk stelden als hun personeel ziek werd door blootstelling aan asbest op het werk.

‘Waarom zou je die logica vandaag niet kunnen toepassen op de klimaatverandering?’, redeneerde de Nederlandse advocaat Roger Cox vorig jaar. Juridisch mag niemand immers bewust schade berokkenen aan iemand anders. Dat die schade toch berokkend wordt, daarover is, net 20

als bij asbest, de wetenschappelijke consensus vandaag compleet. CO2 is wetenschappelijk duidelijk ongezond.

En dik 90% van de milieuwetenschappers is ervan overtuigd dat de klimaatverandering door de CO2-uitstoot geen natuurfenomeen is, maar veroorzaakt wordt door de mens. Iemand is met andere woorden schuldig. Cox nam dan ook de koe bij de horens en stapte naar de rechter. Niet om, zoals bij asbest, de werkgevers voor hun verantwoordelijkheid te stellen, maar wel de Nederlandse overheid. Die doet volgens Cox te weinig om de burgers voor wie ze verantwoordelijk is te beschermen tegen de schade door de klimaatopwarming. Dus wil hij haar via de rechter daartoe dwingen.

Dat vonden elf mensen in België zo’n geweldig idee dat ze het zelf gingen doen. Eind vorig jaar werden vier overheden in ons land, de federale regering en de drie gewestregeringen, officieel in gebreke gesteld door de elf initiatiefnemers van de Klimaatzaak.

En dat zijn niet de minsten. De twee Belgische Al Gore-klimaatambassadeurs Serge Degheldere en Ignace Schops, tv-gezichten Nic Balthazar, Tom Lenaerts en Francesca Vanthielen, zanger Stijn Meuris, bioloog Jo-

han Van Den Bosch, AB-directeur Dirk De Clippeleir, landschapdeskundige Lambert Schoenmaekers, kunstenaar Koen Vanmechelen en tenslotte Tom Brookes, directeur van de European Climate Foundation.

Maar het is niet de bedoeling dat het bij deze elf blijft. Ze nodigen namelijk iedereen uit om mede-eiser te worden in deze Klimaatzaak. ‘Een heel Sportpaleis vol, naast ons in de rechtzaal.

Daar gaan we voor’, zegt Francesca Vanthielen. De teller staat al op dik 6.000 burgers die zich bij het initiatief hebben aangesloten, maar kan nog fel aandikken. Iedereen die ook medeeiser wil worden, kan terecht op de site www.klimaatzaak.eu. Daar kan je een formulier downloaden en insturen. Belangrijk om op te merken is dat je als mede-eiser niet het risico loopt ooit zelf voor eventuele gerechtskosten op te draaien. Het is het symbool dat telt, om de overheid te dwingen de CO2-uitstoot met zo’n 5% per jaar te verminderen. Even symbolisch: je kan ook je kinderen als mede-eiser inschrijven. Uiteindelijk zijn zij het die de gevolgen van het huidige beleid aan de lijve zullen ondervinden.

COLUMN Jolien Lynen IZEN PR & Marketing

DUURZAAM WERK 3 VRAGEN AAN FRANCESCA VANTHIELEN Waarom hebben jullie dit gedaan?

‘Wij vinden dat de tijd van de ludieke acties voor het milieu intussen wel voorbijgestreefd is. Het is ons dus menens met deze rechtszaak. Wij vragen dat de overheid meer inspanningen doet om de opwarming van het klimaat tegen te gaan, iets waar ze zich overigens via internationale verdragen toe verbonden heeft. Die zijn echter niet juridisch afdwingbaar, vandaar deze zaak.

Er moet nu iets gebeuren.’

Zelfs als jullie verliezen is de mediaaandacht door jullie bekende koppen groot voor de klimaatverandering.

‘We gaan er absoluut niet van uit dat we gaan verliezen, integendeel. Dit is geen vrijblijvende stunt van enkele BV’s. Ten eerste is het merendeel van de elf helemaal geen bekende kop. Ten tweede kan ik als tv-figuur toch ook oprecht verontwaardigd zijn over de staat van ons milieubeleid? Als dit lukt en we krijgen gelijk van de rechter, dan kan het effect internationaal enorm zijn. Dan gaat de bal echt aan het rollen.’

Heeft de overheid al gereageerd?

‘Geen enkele overheid in ons land wil zich alvast engageren voor de 5% jaarlijke vermindering van CO2-uistoot die wij eisen.

En enkel de Brusselse regering geeft toe dat ze niet genoeg doet. Tekenend was de reactie van Vlaams natuurminister Joke Schauvliege, die zei dat zulke energiebesparingen in de eerste plaats een individuele verantwoordelijkheid zijn. Natuurlijk is dat ook zo. Maar het beleid moet haar verantwoordelijkheid opnemen. # (jh)

Hoe werken we vandaag? En morgen? Twee verhalen zeggen soms meer over onze wereld dan reële cijfers. Maak kennis met Bart en Karin.

Bart is een geluksvogel. Enkele jaren geleden strikte hij een job in een hoogtechnologisch bedrijf: MicroCrack ontwikkelt en produceert reactorvaten voor nucleaire energiecentrales.

Een bloeiende en innovatieve markt in de hippe jaren ’90.

Barts werkgever investeerde in automatisatie en tomatensoep tijdens de lunch, dingen die het werk duidelijk aangenamer maken. Toch zijn winst en groei dé succesmeters van het bedrijf.

Het doel? Een toename met 10% van de verkochte reactorvaten in 2016. Bart houdt van zijn job, hij is verantwoordelijk voor een belangrijk computergestuurd proces. Al heeft hij af en toe het gevoel dat er iets ontbreekt, benoemen wat blijkt moeilijk.

Gaat het soms anders? Een retorische vraag voor Karin, zij werkt voor een bedrijf dat duurzame smartphones samenstelt.

Verantwoord geproduceerde materialen, lange levensduur, recyclebaar, transparante software. Een kantoor dat draait op schone zonne-energie. De manager is in de eerste plaats coach en creëert ruimte voor duurzame ontwikkeling van het gezamenlijk project. In Karins bedrijf heeft winst een totaal andere betekenis gekregen. Het betekent ook duurzaamheid op

lange termijn en een nieuwe golf die de sector overspoelt.

Het doel van het bedrijf? Naast streefcijfers voor volgend jaar, ook de leefbaarheid in 2030.

Dat Karins bedrijf geen utopie is, blijkt uit vele initiatieven die over onze hele aardbol opduiken.

Belangrijker dan wat Bart en Karin vandaag maken of doen, is hoe hun toekomst er uitziet.

Wie is binnen 15 jaar de geluksvogel? Zal Barts werkgever nog bestaan? Dat de productie van zijn reactorvaten onder druk zal staan, zelfs los van het doel van het product, is voorspelbaar. De hoge productiekosten door, toeval of niet, stijgende energieprijzen, zullen het nietduurzame bedrijven moeilijk maken. Komen daar nog eens bij: strengere milieunormen, kritischere medewerkers en klanten, stijgende concurrentie waarin je je moeilijk kan onderscheiden.

Verbetering is meer dan hogere winsten, kleine veranderingen aan je product of een nieuwe pot verf tegen de muur. Iedereen duurzaam werk en een beetje meer Karin. Een mooie wens voor 2015. We zijn er nog niet, maar we werken volop aan de bedrijven van 2030. Ik verwacht hetzelfde van u. Dat moet.

Jolien is 25 en ontdekt volop en met verwondering wat werken en het bedrijfsleven inhouden.

21

MACHIELS EN IZEN

EEN HUIS OP ÉÉN DAG IZEN en Machiels bouwen samen zonnepanelenparken van Limburg tot Chili. Dit Limburgse, toekomstgerichte familiebedrijf is niet bang om zaken radicaal om te keren. Een groene speler in een voormalige mijnstreek, en een bouwbedrijf zonder stenen.

22

Het beeld is treffend, voor wie bij Machiels Building Solutions langsgaat. De burelen van het bedrijf zijn volledig opgetrokken uit roodbruine, stalen zeecontainers.

Grote windmolens en zonnepanelen op het dak voorzien de hele CO2-neutrale site van stroom, een rietvijver zuivert het afvalwater.

Toen voorzitter Louis Machiels, de derde generatie in dit Limburgs familiebedrijf, enkele jaren terug besloot om de duurzame richting die was ingeslagen letterlijk rond te maken, overdreef hij dan ook geenszins. ‘Closing the Circle’ noemen ze dat bij Machiels Group, en daar rekenen ze duidelijk hun burelen en werking bij.

‘Duurzaamheid is ons leidend principe geworden, voor alle bedrijven in de Machiels-groep’, bevestigt manager Filip Vercauteren.

‘We zijn om te beginnen een grote groene investeerder in hernieuwbare energieparken, waarvoor we vaak samenwerken met IZEN, tot in Chili toe (zie p. 24-26). Maar we doen ook veel meer dan dat. Met ‘de cirkel sluiten’ bedoelen we ook dat we bijvoorbeeld stortplaatsen gaan ontginnen, op zoek naar materialen die we kunnen hergebruiken. Zo ligt er op de REMO-site in Houthalen-Helchteren 15 miljoen ton afval opgeborgen. Een groot deel daarvan gaan we recupereren. Een stortplaats wordt op die manier eerder een vorm van stockage dan een plek om te vergeten wat we met z’n allen weggooien. En met wat echt niet meer bruikbaar is, produceren we via plasmatechnologie groene energie – voor 200.000 gezinnen, en dat gedurende 20 jaar.’

HOOPJE HUIS

Het is een toekomstgerichtheid die hier ook kan worden opgevat als een radicale breuk met het verleden, zo blijkt wanneer we de fabrieksruimte instappen. In de grote hal liggen een heel aantal nieuwe huizen opgestapeld, in blokken van enkele meters hoog.

Daken en muren, compleet geïsoleerd, met ramen, deuren en zelfs nutsvoorzieningen erin verwerkt. ‘De bouw is zowat de minst geëvolueerde sector in de economie’, verklaart Vercauteren. ‘Mijn

ouders bouwden hun huizen al net zoals vandaag nog gedaan wordt: een betonnen plaat, en dan maar stenen stapelen. Wij gaan anders te werk. Onze ingenieurs maken een 3D-tekening met alle details die je kan bedenken, en die wordt vervolgens gecomputeriseerd in hout gezaagd. Op die manier zetten we een volledig geïsoleerd, nieuw huis op één dag, tot drie verdiepingen. Alles wat nog nodig is, is een sierafwerking aan de gevel en binnenin.’

Het wordt hier zo eenvoudig voorgesteld, dat je je afvraagt waarom we met z’n allen nog steeds maanden wachten op een stenen huis met manke isolatie. Zonnepanelen en –boilers kunnen binnenkort perfect in de constructie worden geïnstalleerd, in plaats van er later op en in gemonteerd.

Oude gebouwen die niet berekend zijn op een extra stenen verdieping, kunnen perfect uitgebreid worden met een houten skelet – zoals bij Gasthuisberg, het UZ van Leuven, nu wordt uitgevoerd.

En brandgevaar? ‘De brandweerkazerne van Berendrecht hebben wij gezet.’

economie rangschikt, de groene of om het even welke kleur. ‘Het is ondernemen met zin voor de toekomst, op de lange termijn. Dat is wat duurzaam wil zeggen.’# (jh)

Wij zetten een volledig geïsoleerd, nieuw huis op één dag

GROEN OF BLAUW

Kan dit ook een oplossing zijn voor de grote nood aan isolatie van onze talloze oude huizen? In Nederland bewees Machiels alvast van wel. In Kerkrade besliste een hele wijk om hun huizen afdoende te isoleren, tot Bijna Energie Neutrale woningen (BEN). Omdat huizen in Nederland anders gebouwd worden, was het mogelijk om de gevels los te maken van de constructie. Kortom: bewoners konden zelfs in hun huizen blijven wonen tijdens de werken, als ze maar een meter van de gevel af vrijmaakten. Vier dagen later had Machiels nieuwe gevels geplaatst, na tien dagen woonden de mensen in een nieuw, duurzaam huis.

Kan zulke renovatiebouw in België ook? Niet op precies dezelfde manier. Maar het zijn wel zulke manieren van denken die betere oplossingen zullen aanbrengen, in de bouw of in tal van andere domeinen. Voor Vercauteren maakt het weinig uit of je zo’n manier van werken nu onder de blauwe

Filip Vercauteren General Manager Machiels Building Solutions 23

IZEN’s internationale reuzensprong

24

ZON IN EL FIN DEL MUNDO Zonnepanelen hebben hun eigen hemel, en die heet Chili.

In snel tempo verandert de Atacamawoestijn in een constante energiebron. Natuurlijk is IZEN daarbij, en wel meteen met zijn grootste internationale project tot dusver. Welkom aan het einde van de wereld.

In Quillagua, een Chileens dorpje van zo’n 80 zielen, is voorlopig weinig te beleven. Om niet te zeggen niets. De Atacama-woestijn, de droogste van de planeet, strekt zich honderden kilometers rondom uit. Een leraar geeft les aan alle kinderen, vanaf het middelbaar moeten ze naar de stad. Geen wonder dat alle jeugd er wegtrekt, zeker sinds het water dat het dorp ooit zijn naam en landbouwwelvaart gaf, verontreinigd raakte door de vele mijnreuzen in de regio.

Maar niet Maurizio. Die is gebleven.

Vanuit een professionele ambitie dan nog – en terecht. Want na het water lijkt Quillagua opnieuw te gaan aanknopen met betere tijden. Het dorp waar de elektriciteitsgeneratoren maar beginnen te werken tussen 6 uur ’s avonds en 2 uur ’s nachts, wordt binnenkort omgeven door zonnepanelen. 80.000 zonnepanelen, in een eerste fase – geplaatst door Izen. Op termijn kan er alleen hier al sprake zijn van 400.000 panelen.

Maurizio - de eerste, maar ongetwijfeld niet de laatste local die Izen inschakelde – weet niet waar eerst te kijken.

De keuze voor Quillagua is minder vergezocht dan ze op het eerste zicht lijkt.

De Atacama is een van de helderste plekken ter wereld, met bovendien erg hoge niveaus van zoninstraling (de intensiteit van de zonnestralen). Chili zelf is een van de best draaiende economieën van Zuid-Amerika, met veel energievretende mijnbouw. Die combinatie van veel zon en een elektriciteitsprijs die hoog genoeg is om investeringen te doen – zoals in de meeste moderne economieën – trok de laatste jaren sowieso de aandacht van de zonne-energiesector. En het stabiele Chili was op dat vlak eerste keus. De kans bestaat dat een heel stuk van de Atacama binnen enkele decennia volgebouwd staat met zonnepanelen. Elke paar maanden gaat er wel ergens een park open. De overheid heeft 7 gigawatt aan projecten goedgekeurd, waarvan slechts 1 GW al gebouwd is. Dat is een evolutie waarover Duitsland, het grootste zonneenergieland ter wereld, vele jaren heeft gedaan. Met bovendien een heel areaal aan waterkrachtcentrales in het woeste zuiden van Chili, en windmolenparken

langs de eindeloze kust, heeft dit land een ongelooflijk potentieel wat betreft hernieuwbare energie.

STOFFIG

Maar daar valt, alvast in Quillagua, vandaag nog maar weinig van te merken. De enige zonnepanelen die er te bespeuren zijn, nauwgezet in het oog gehouden door Maurizio, maken deel uit van een kleine testinstallatie van 12. Die doet de hele tijd metingen om de efficiëntie van de tienduizenden toekomstige panelen zo hoog mogelijk te krijgen – niet in het minst door het enige nadeel van de Atacama: een bijzonder fijne vorm van stof. Het ziet er naar uit dat elk paneel enkele keren per jaar zal moeten afgestoft worden, met de hand. Het is maar een van de uitdagingen waar een gespecialiseerd bedrijf als Izen mee geconfronteerd wordt in den vreemde.

Of beter, waar IZEN-expats Marijn Janssens en Louis Hubert mee geconfronteerd worden. 1800 kilometer verder, in de hoofdstad Santiago de Chile.

‘Als je in dit land wil werken, moet je nu eenmaal in de hoofdstad zitten’, legt 25

›

Een heel stuk van de Atacama staat binnen enkele decennia vol zonnepanelen

Marijn Janssens uit. ‘Zowat het hele land woont er dan ook, in vergelijking is de rest van Chili erg dunbevolkt. En iedereen die er woont, werkt hard. Een 9 to 5 job lijkt daar niet te bestaan. Dat is bovendien niet het enige cliché, van luie Latino’s, dat ik hier heb moeten ontkrachten. Op de hoofdzetel van IZEN in het Kempische Lille, denken ze ook altijd dat ik weer naar het land van salsa en plezier vertrek. Maar Chilenen maken geen geweldige muziek, ze hebben geen culinaire traditie en al helemaal geen ritmegevoel (lacht). Chili is dan ook vooral een heel Europees land, het meest ontwikkeld van het continent. Ze noemen het zelf el fin del mundo, het einde van de wereld. Een geïsoleerde hoek van Zuid-Amerika, verscholen achter het Andes-gebergte. Dat zie je ook: het is een erg homogene bevolking, met maar weinig niet-blanken.’

‘Nu, het is niet omdat het niet beantwoordt aan de clichés dat het er niet leuk is. Zeker in de weekends is de keuze van activiteiten enorm. Op een uur 26

afstand kan je gaan skiën, raften, naar de kust gaan of een wijngaard bezoeken. Chilenen zijn echte outdoor-mensen, zodat er overal een groot gamma aan sportinfrastructuur te vinden is. Ik probeer tegenwoordig wat te golfsurfen – met de nadruk op ‘probeer’. In de ijskoude Stille Oceaan, trouwens. Alweer een zonnig cliché dat onwaar bleek.’

KWANTUMSPRONG

Dit is een verhaal van avonturen. Voor Marijn en Louis, elke dag in een overvolle metro op een vreemd continent.

Voor Chili zelf, dat een droge woestenij in een van de groenste hubs van de wereld omvormt. Maar zeker ook voor IZEN zelf. Met activiteiten in Nederland, Groot-Brittannië, Denemarken en andere landen, kan het bedrijf al een flinke hap internationale ervaring voorleggen. Maar qua grootorde is Chili toch van een ander niveau. De internationale doorbraak is zowaar een kwantumsprong voor de kmo uit Lille.

‘Het is behoorlijk paradoxaal dat die er komt op een moment dat de Belgische markt in elkaar is gezakt’, vindt Marijn.

‘Thuis wordt alles over zonnepanelen zo negatief gemediatiseerd, het gaat alleen nog over subsidies. Terwijl hier, en in heel wat andere, ook Europese landen, komt de markt onder stoom zonder subsidies. Je hebt die gewoon niet meer nodig om te kiezen voor zonne-energie.’

‘Nu, ik geloof wel dat onze thuismarkt belangrijk zal blijven. We zijn leverancier voor de groepsaankoop in Antwerpen, zonne-energie zal een grotere rol spelen in nieuwbouw – het Belgische verhaal is niet ten einde. Maar het internationale zal alleen maar aan belang winnen. Als je hier ziet wat het potentieel is, terwijl ze zeker niet de ervaring hebben die nodig is om dat eruit te halen. In dat opzicht kwam de crisis in Europa misschien wel goed uit. Bedrijven zoals wij zijn het wel elders moeten gaan zoeken, en nu merken we dat het het begin is van een wellicht nog veel groter verhaal.’# (jh)

Zonnepanelen

+ 43% Stijging van de elektriciteitsfactuur tussen 2007 en 2013 voor Vlaamse gezinnen.

Infofiche zonnepanelen Waarom kiezen voor zonnepanelen?

energy systems

HOE DUURZAAM IS UW WONING? online energie quickscan // bereken uw besparing

27 1 | IZEN energy systems nv | kantoor Lille: 014 55 83 19 | kantoor Eke: 09 221 41 79 | www.IZEN.eu | info@IZEN.be

OPINIE

Uit goed in gelichte bronnen vernam ik dat bij de verdeling van de ministerportefeuilles binnen de Vlaamse regering niemand stond te springen om “energie” voor zijn of haar rekening te nemen. Zowel op Belgisch als op Vlaams niveau is de energiesituatie precair - om niet te zeggen een zootje - en valt er op dit domein weinig eer te behalen. Gaat het federaal over bevoorradingszekerheid (hoe houden we het licht brandend), in Vlaanderen buigt men zich over hernieuwbare energie en energie-efficiëntie en hoe de energiefactuur betaalbaar te houden.

Geen cadeau Finaal kreeg kersvers Vlaams minister Annemie Turtelboom dit netelige dossier in de maag gesplitst, naast de voor haar en haar partij meer voor de hand liggende bevoegdheden als “financiën en begroting”. Voorwaar geen cadeau, want je zit constant tussen hamer en aambeeld: de Europese doelstellingen zijn bindend en vereisen van België/ Vlaanderen dat het zijn fors opgelopen achterstand inzake reductie van de CO2-uitstoot, hernieuwbare energie en energie-efficiëntie inhaalt.

Maar anderzijds morren volk en industrie dat de elektriciteitsfactuur reeds te hoog is opgelopen en moet steun voor groene stroom en isolatie dus worden afgebouwd. Bovendien kreeg mevrouw Turtelboom amper respijt en studietijd: de beleidsbrief diende te worden voorgelegd, een begroting te worden opgemaakt en nieuwe distributienetta28

HET DILEMMA VAN MINISTER TURTELBOOM rieven voor 2015 te worden voorbereid.

Je zou voor minder een energiereep achter de kiezen steken.

De schuld van zonnepanelen In aanloop naar de presentatie van haar beleidsbrief vereffende blauw nog even een openstaande rekening met rood: uit de kast viel het lijk van de achterstallige schulden van de distributienetbeheerders. Dat zit zo: de netbeheerders hadden op last van de federale energieregulator CREG in 2010 een distributienettarief vastgelegd dat voor 4 jaar zou gelden. Helaas misrekenden die netbeheerders (Eandis en Infrax) zich schromelijk. Zij hadden een aantal evoluties compleet fout ingeschat. Zo hadden zij te weinig rekening gehouden met een dalend elektriciteitsverbruik door de economische crisis of door het steeds zuiniger omgaan met energie (zo werden in die periode nagenoeg alle gloeilampen door spaarlampen vervangen).

Ook het aantal bedrijven en gezinnen die zélf elektriciteit begonnen te produceren en die dus niet meer van het net afnamen, steeg. Bovendien stegen de kosten jaar na jaar. Lonen en pensioenen van medewerkers (de grootste kosten) worden geïndexeerd.

Steeds meer mensen slagen er niet in om hun factuur te betalen en vallen terug op sociale tarieven bekostigd door de netbeheerder en bovendien dienden zij steeds meer groenestroomcertificaten aan te kopen van bedrijven en particulieren die stroom maken met wkk’s, biomassacentrales, windmolens en zonnepanelen. Netkosten worden

betaald in € per kWh. Doordat de kosten stegen en het aantal kWh verbruik daalde, werd de kostprijs per kWh groter. De netbeheerders, gebonden aan hun vierjarentarief, konden niet meer corrigeren en presenteren nu de rekening.

Om het verhaal bevattelijk te houden stelden de netbeheerders, hierin gevolgd door de media en dus ook de publieke opinie en de politici, dat mensen met zonnepanelen verantwoordelijk waren voor die stijgende kosten. De realiteit is echter dat de jaarlijkse steun voor 230.000 gezinnen die zonnepanelen hebben, slechts 250 miljoen kost.

Dat is slechts 5,7 €/MWh op een totale elektriciteitsfactuur van 220 €/MWh voor een Vlaams gezin. Dat is 2,6 %...

Maar goed, dat verhaal was te complex en te genuanceerd om te brengen: “U betaalt voor de panelen van uw buur!” gaat er bij de verkavelingsvlaming en zijn politici makkelijker in.

En aangezien voormalig Vlaams energieminister Freya Van den Bossche (SP.A) verantwoordelijk was voor het failliete groenestroombeleid en federaal consumentenminister Johan Van de Lanotte (SP.A) verantwoordelijk was voor de bevriezing van de (net)tarieven, was het voor Turtelboom niet lang zoeken naar de politieke schuldige… En dus zullen de nettarieven fors stijgen en zullen eigenaars van zonnepanelen een extra bijdrage betalen. Vlaanderen wordt daarmee de eerste regio waar de vergroener betaalt in plaats van de vervuiler…

Alex Polfliet Energie-expert // zaakvoerder van Zero Emission Solutions

Een nieuw steunmechanisme voor hernieuwbare energie Turtelboom kondigt in haar beleidsbrief aan dat zij het groenestroomcertificatenmechanisme grondig zal hervormen vanwege veel te complex. Het klopt dat dat certificatenmechanisme een draak van complexiteit was en vooral gunstig voor consultants als ondergetekende die tegen betaling het systeem aan potentiële investeerders konden uitleggen.

Maar het mechanisme na anderhalf jaar werking opnieuw in vraag stellen, helpt niet voor het investeringsvertrouwen. Turtelboom stelt voor om eerder met een investeringssteun te werken: wie investeert in groene stroom zou bij de bouw van de windturbine of biomassacentrale een subsidie krijgen maar niet langer per geproduceerde kilo- of megawattuur.

Voor zonnepanelen lijkt dat dé voor de hand liggende keuze want veel onderhoud of opvolging behoeven deze niet.

Maar installaties zoals een biovergister vergen veel onderhoud en hebben een hoge operationele kostprijs. Door enkel een investeringssteun te geven, dreigt zo’n installatie te worden stilgelegd als na verloop van tijd de operationele kosten beginnen te stijgen… Een voordeel van dit mechanisme is wel dat de kosten perfect beheerst kunnen worden: elk jaar kan men de steun bijstellen. Maar of het de doelstelling van 13 % hernieuwbare energie helpt te behalen, valt om voorgaande reden te betwijfelen… En dus zit de minister met een dilemma: steun afbouwen omwille van een lagere elektriciteitsfactuur, maar hoe de groenestroomdoelstelling halen?

Neem dan een voorbeeld aan – godbetert – Wallonië! Daar werkt men met een enveloppesysteem waarin per technologie (zon, wind of biomassa) is bepaald hoeveel installaties er elk jaar bij mogen komen. Deze krijgen dan een steun voor 10 jaar. En elk jaar wordt die enveloppe geëvalueerd en bijgestuurd.

Dat vermijdt financiële debacles.

Schrappen van isolatiepremie, geen geïsoleerd geval In een poging om de elektriciteitsfactuur te verminderen moeten ook enkele andere premies en voordelen eraan geloven. Zo wordt de 100 kWh gratis afgeschaft. Gratis bestaat namelijk niet: de 100 kWh gratis per gezin en per gezinslid wordt onder de netkosten verrekend. Waardoor gezinnen zonder kinderen meer betalen dan gezinnen met kinderen. Maar vooral: het geeft mensen het valse idee dat die eerste paar honderd kilowattuur verspild mogen worden omdat ze toch gratis zijn.

Ik was dus geen fan, blij dat we daarvan af zijn…

Ook van premies voor dubbel glas en dakisolatie was ik geen fan: zonder premie betaalt een investering in dakisolatie zich terug in 2 jaar, mét premie op minder dan een jaar. Dat lijkt me toch van het goede te veel. Idem dito voor een energiescan: dat is ook zonder steun een interessante oefening.

Maar stilaan zit de modale Vlaming met een mentaliteitsprobleem: “Als er geen subsidie voor wordt gegeven, zal het wel niet interessant zijn”, lijken velen te denken. En dus zit de minister opnieuw met hetzelfde dilemma: steun afbouwen omwille van een lagere elektriciteitsfactuur, maar hoe de doelstelling

‘U betaalt voor de panelen van uw buur!’, dat klopt niet. inzake energie-efficiëntie halen?

Het voordeel van de twijfel versus het nadeel van twijfelen Een nieuwe minister met een nieuw kabinet moet je bij de start het voordeel van de twijfel geven. Ik lees in de beleidsbrief diverse verstandige en veelbelovende dingen: het blijvend ondersteunen van wkk, energie-efficiëntieprogramma’s voor kmo’s, ‘unbundling’ van de netbeheerders, ...

Maar ik lees ook tegenstrijdigheden en elementen die zorg baren: een nieuwe netvergoeding voor zonnepanelen zal het laatste greintje vertrouwen in deze meest kostenefficiënte technologie wegnemen. Ik lees ook weinig visie over hoe we een echte transitie naar efficiënter en schoner energiegebruik moeten inzetten en hoe dit moet worden gefinancierd. Maar vooral: een twijfelend beleid, waarbij de regelgeving om de haverklap verandert, is absoluut ongunstig voor het creëren van een duurzaam investeringsklimaat.

Laat ons dus een allerlaatste keer, samen met de sector, zeer goed nadenken over een allerlaatste wijziging van de steunregeling en dit dan betonneren in een Vlaams energiepact.

29

30

Bron: ZAK 31

IZEN ZONNEBOILER SINDS 1987 Het enige uit de jaren 80 dat nog hot is!

27 jaar geleden werd de eerste IZEN zonneboiler ge誰nstalleerd. Vandaag produceert die nog altijd zalig, warm water. Dat bespaart heel wat energie.

Van duurzaamheid gesproken!

32

energy systems