Udmir publikacja 74 www2

UCZELNIA DLA MIASTA I REGIONU

U CZ E L N I A DLA MIASTA I REGIONU Krosno 2017

4

Uczelnia na miejscu

Rok 2017 jest dla Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Stanisława Pigonia w Krośnie datą szczególną – uczelnia istnieje na Podkarpaciu już całe osiemnaście lat. Powołana do życia 5 czerwca 1999 roku uzyskała najpierw prawo kształcenia w pięciu specjalnościach. Dziś prowadzimy osiemnaście kierunków inżynierskich i licencjackich z blisko pięćdziesięcioma specjalnościami praktycznymi. Młodzież z południa Podkarpacia, ale i z innych pobliskich okolic, kształci się w Krośnie w zakresie informatyki, budownictwa, mechaniki i budowy maszyn, pielęgniarstwa, kultury fizycznej, turystyki, zielarstwa, pedagogiki, zarządzania, rolnictwa, produkcji i bezpieczeństwa żywności, energetyki, górnictwa i geologii, inżynierii środowiska, nowoczesnej humanistyki z nauką języka i kultury ojczystej oraz języków obcych – angielskiego, rosyjskiego, niemieckiego i hiszpańskiego.

Z dumą nawiązujemy do patrona Uczelni – profesora Stanisława Pigonia, patrioty i uczonego, który z podkrośnieńskiej Komborni wyruszył w świat po to, żeby go zmieniać. To w jego imieniu tworzymy dziś dla młodych ludzi z Podkarpacia przestrzeń do kształcenia na tej ziemi, gdzie sami wyrośli. Młodzież zdobywa tu solidne wykształcenie, nawiązuje pierwsze kontakty z pracodawcami, otrzymuje niepowtarzalną szansę wyjazdu na zagraniczne staże i praktyki. Uczestnictwo naszych studentów w bogatej wymianie ze szkołami wyższymi Europy – od Atlantyku po Ural – oraz Stanów Zjednoczonych stwarza okazję do doskonalenia języków obcych i spotkań z rówieśnikami z całego świata.

Wznosimy od fundamentów i modernizujemy nasze budynki, rozbudowujemy infrastrukturę dydaktyczną. W ostatnich dziesięciu latach wnioskowaliśmy skutecznie o środki finansowe

z Europejskiego Funduszu Społecznego – Rozwój Polski Wschodniej, Nowoczesna Gospodarka, Infrastruktura Publiczna, Infrastruktura Edukacyjna. Umożliwiło to uczelni zarówno modernizację i przebudowę obiektów dydaktycznych, jak i zakup nowoczesnej aparatury dydaktyczno-badawczej oraz wspieranie studentów i pracowników Rektor PWSZ w Krośnie prof. dr hab. Grzegorz Przebinda poprzez fundusze stypendialne. Podczas realizacji międzynarodowych projektów europejskich nawiązujemy współpracę transgraniczną ze Słowacją i Ukrainą, obejmującą promocję programów społecznych i profilaktykę zdrowotną.

Przeciwdziałając trudnościom, z jakimi borykają się mieszkańcy małych miast i wsi regionu, powołaliśmy do życia własny fundusz stypendialny imienia naszego patrona. Gromadzone tu środki pozwalają wesprzeć rozwój najzdolniejszych studentów i młodych uczonych. Zatrudniamy najwyższej klasy profesorów z zaprzyjaźnionych uczelni akademickich – Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Rzeszowskiego, Akademii Górniczo-Hutniczej, Politechniki Rzeszowskiej. Wychowaliśmy rzeszę własnych doktorów, prowadzących z sukcesem – i to niekiedy na skalę europejską – działalność naukową, a potem przekazujących swą wiedzę i umiejętności studentom. Odbywają się u nas zajęcia Aka-

5

6

demii Młodych, podczas których uczniowie szkół podstawowych i ponadpodstawowych zdobywają pierwsze akademickie ostrogi.

Krośnieński rynek wypełniają studenci i profesorowie, a raz do roku, podczas Międzynarodowego Festiwalu Młodzieży, w Krośnie nad Wisłokiem rozbrzmiewają języki wielu narodów. W drugiej połowie maja tego roku usłyszymy po raz pierwszy – obok polskiej, angielskiej, rosyjskiej, ukraińskiej, hiszpańskiej, portugalskiej, niemieckiej – także mowę chińską.

Szkoła pełni w regionie z sukcesem misję kulturotwórczą.

Odbywają się u nas wykłady Forum Krośnieńskiego, organizujemy translatologiczne Spotkania im. Pika Mirandoli, a na cykl Polska i Jej Sąsiedzi przyjeżdżają prelegenci z kraju i zagranicy. Co roku

jesteśmy współorganizatorami Dni Jana Pawła II, przygotowując w naszych murach kolejne sympozja. Organizujemy regionalne i międzynarodowe konferencje naukowe z uwzględnieniem strony praktycznej – z zakresu nauk przyrodniczych i humanistycznych.

Oby i następne lata były czasem naszego wspólnego doskonalenia i rozwoju. prof. dr hab. Grzegorz Przebinda Rektor Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Stanisława Pigonia w Krośnie

7

8

Marszałek Województwa Podkarpackiego

Reforma szkolnictwa wyższego jest wielkim wyzwaniem.

Wszyscy mamy jednak świadomość, że zmiany są konieczne, a wręcz niezbędne. Musimy je zainicjować po to, aby nasz system kształcenia wyższego nie odbiegał jakością od światowych i europejskich standardów. Szkolnictwo wyższe musi się przekształcić, aby oferta ośrodków akademickich w jak największym stopniu była adekwatna do potrzeb rynku pracy i stanowiła realne wsparcie dla kierunków rozwoju kraju oraz nadrzędnego celu, jakim jest wdrażanie innowacyjnych rozwiązań w różnych sferach życia.

Aby skutecznie kreować zrównoważony rozwój kraju, należy w sposób spójny i odpowiedzialny tworzyć podstawy, którymi są m.in. systemy oświaty i szkolnictwa wyższego. Reforma systemu edukacji już jest wprowadzana w życie, zaś reforma systemu szkolnictwa wyższego, realizowana zgodnie z potrzebami nowoczesnej gospodarki, gwarantującej długotrwały rozwój polskich przedsiębiorstw, jest wyzwaniem, któremu dopiero należy sprostać. Szkolnictwo wyższe czeka szereg zmian, które nie mogą skupiać się jedynie na przemodelowaniu organizacyjnym i finansowanym, ale doprowadzą do zmiany sposobu myślenia o nauce i kształceniu kolejnych pokoleń Polaków.

Przygotowane przez środowisko naukowe propozycje przewidują m.in. wyodrębnienie trzech typów uczelni: badawczych, prowadzących badania naukowe o znaczeniu międzynarodowym, dostarczających nauce i gospodarce wysokiej klasy specjalistów oraz prowadzących studia wyższe na wysokim poziomie, co umożliwi włączenie studentów od początku kształcenia w projekty naukowe, badawczo-dydaktycznych, prowadzących kształcenie specjalistów oraz badania naukowe, uwzględniające

przede wszystkim potrzeby regionu, i zawodowych, skupionych na działalności dydaktycznej, włączających praktyków w proces kształcenia, ukierunkowanych na dostarczanie lokalnemu i regionalnemu rynkowi pracy specjalistów w obszarach deficytowych.

Zatem państwowe wyższe szkoły zawodowe będą mieć swoje stałe miejsce na mapie naukowej kraju. Dlatego przed Państwem stoją wyzwania organizacyjne, kadrowe ale też, co najważniejsze, jakościowe. Aby skutecznie wypełniać rolę, jaką przydzielono państwowym wyższym szkołom zawodowym, należy stale dostosowywać ofertę kształcenia do potrzeb pracodawców i zapewniać kształcenie studentów na poziomie odpowiadającym wymaganiom ich przyszłej pracy zawodowej.

Dostrzegając, iż szczególnie istotnym dla utrzymania wysokiej jakości kształcenia w uczelniach zawodowych, jest doskonalenie infrastruktury dydaktycznej poprzez rozwój pracowni i laboratoriów, w tym wyposażenia uczelni w niezbędny sprzęt oraz nowoczesne oprogramowanie, władze regionu zadecydowały o wydzieleniu w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Podkarpackiego 2014 – 2020 poddziałania dedykowanego wyłączenie państwowym wyższym szkołom zawodowym, które otrzymają wsparcie w trybie projektu pozakonkursowego.

Liczę, że przy zaangażowaniu środowiska naukowego i władz regionu, państwowe wyższe szkoły zawodowe spełnią oczekiwania gospodarcze, wyposażając absolwentów w odpowiednie kwalifikacje, dostarczając lokalnemu i regionalnemu rynkowi pracy specjalistów w obszarach ważnych dla jego rozwoju.

Władysław Ortyl Marszałek Województwa Podkarpackiego

9

Prezydent Miasta Krosna

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Krośnie pełni niezwykle istotną rolę w procesie kreowania tożsamości środowiska lokalnego. Z wielkim uznaniem odnoszę się do wszelkich działań na rzecz tworzenia dobrej, twórczej atmosfery sprzyjającej wszechstronnemu rozwojowi studentów. Bezpośrednie, namacalne efekty tych działań odnajdujemy w osiągnięciach absolwentów krośnieńskiej uczelni.

Trudny rynek pracy wymusza permanentne zmiany w systemie kształcenia – przede wszystkim dostosowania jakości nauczania do potrzeb i oczekiwań gospodarki oraz środowiska zewnętrznego a także skuteczną, realną współpracę nauki z gospodarką, a co za tym idzie rozwijanie kształcenia dualnego.

W przypadku krośnieńskiej PWSZ, niezwykle istotna wydaje się także współpraca z samorządem. Na bazie nowoczesnej infrastruktury dydaktycznej, pozwalającej kształcić kadry w innowacyjnych branżach, wspólnie podejmujemy starania, by stworzyć konkurencyjną ofertę dla potencjalnych inwestorów i pracodawców także tych, którzy inwestują w Specjalnej Strefie Ekonomicznej.

Cieszę się z bardzo dobrego porozumienia w tym zakresie owocującego projektami takimi jak, m.in. Regionalne Centrum Edukacji Zawodowej i Nowoczesnych Technologii - nowoczesnej bazy ćwi-

czeniowej i dydaktycznej, wspierającej studentów w uzyskiwaniu dodatkowych, ważnych kompetencji kwalifikacyjnych i zawodowych oraz w odważnym realizowaniu kariery zawodowej.

Nie bez znaczenia jest również prospołeczna i kulturotwórcza rola Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Krośnie.

Licznie podejmowane inicjatywy zarówno w obszarze szeroko rozumianej kultury, sztuki, rozrywki czy sportu wzbogacają ofertę miasta, będąc jednocześnie odpowiedzią na zapotrzebowanie mieszkańców w tych dziedzinach. Pragnę docenić również aktywną i niezwykle cenną działalność charytatywną oraz wyjątkowe przedsięwzięcia takie, jak: Forum Krośnieńskie, Akademię Młodych, Międzynarodowy Festiwal Młodzieży czy Krośnieńską Wampiriadę Studentów.

Podkreślając wagę współpracy miasta z uczelnią i wynikające z niej obopólne korzyści, pragnę wyrazić przekonanie o nierozerwalnej zależności pomiędzy poziomem i jakością kształcenia, a zrównoważonym rozwojem Krosna. Mam tu na myśli nie tylko przygotowanie edukacyjne, ale również świeże, nowatorskie i kreatywne spojrzenie młodych ludzi osadzone na realiach i potrzebach naszego miasta.

Piotr Przytocki Prezydent Miasta Krosna

11

Prof. Stanisław Pigoń (1885-1968)

12

Dlaczego Pigoń?

Senat Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Krośnie obrał za patrona uczelni osobę uczonego wielkiej klasy, humanistę i gorącego patriotę, człowieka wyjątkowej miary – prof. Stanisława Pigonia. By oddać jego zasługi dla polskiej nauki i historii literatury, trzeba by osobnego, obszernego studium (blisko 1500 publikacji, najwyższe godności w nauce, liczne grono uczniów, bogaty dorobek intelektualny). U podstaw tej decyzji młodego środowiska akademickiego Krosna legło jednak coś więcej niż tylko uznanie dla tytanicznej pracy Uczonego i dzieła jego życia.

Stanisław Pigoń jest bowiem wzorem szlachetnej i odpowiedzialnej postawy życiowej, człowiekiem niezłomnych zasad i wartości, które wyniósł z rodzinnego, chłopskiego domu i dochował im wierności mimo najtrudniejszych doświadczeń życiowych. Jest wśród nich żołnierski trud oficera czasu I wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej, tragiczny los więźnia hitlerowskiego obozu koncentracyjnego Sachsenhausen, gdzie trafił wespół z innymi profesorami i pracownikami naukowymi Uniwersytetu Jagiellońskiego i Akademii Górniczo-Hutniczej podstępnie aresztowanymi przez gestapo w czasie Sonderaktion Krakau, jest i niewzruszona postawa niezgody na niszczenie polskiej kultury przez komunistyczne władze PRL.

Jest także profesor Pigoń wiernym synem podkarpackiej małej ojczyzny. Zawsze podkreślał, że zawdzięczał rodzinnej wsi, chłopskiej kulturze, moralny kręgosłup, system wartości opierający się na pracowitości i obowiązku wobec rodziny i innych, tę aksjologiczną pewność, odwagę i siłę do mierzenia się z życiem, jaką daje ojcowizna. Dzięki niemu o Komborni wie cała Polska, a nazwa ta ma znaczenie symboliczne dla każdego wykształconego Polaka, zwłaszcza tego zachowującego świadomość wiej-

skiego pochodzenia. I tu upatrywać należy sprawy najważniejszej z punktu widzenia obowiązków szkoły wyższej wobec potrzeb kulturalnych własnego regionu i studentów.

Jak pokazuje życie i twórczość profesora Pigonia wyjście Z Komborni w świat nie oznacza zerwania więzi z małą ojczyzną; można być równocześnie i tu i tam, pozostając wrażliwym na jej sprawy i problemy. Mało tego – jest się do takiej troski o rozwój kulturalny własnego środowiska wręcz zobowiązanym jako osoba wykształcona i etyczna. Przeżycie chłopskiej etniczności i wierność prostym zasadom wiejskiego etosu uczyniły Pigonia wyjątkowym rzecznikiem oświaty i kształcenia nowej wiejskiej inteligencji, która, osiągając społeczny awans, nie odwracałaby się od swego środowiska, za to umiała docenić jego wartości. Nie trzeba wielkiej wyobraźni, by dostrzec, że w żadnym razie przeszkodą w takim zadaniu nie może być wynoszona z domu pracowitość, miłość do stron rodzinnych, szacunek dla przyrody, głęboko przyswojone przeświadczenie o stałości norm etycznych w życiu człowieka, poczucie obowiązku wobec rodziny i lokalnej wspólnoty.

Tych wartości, stale obecnych w kulturze regionu, nie można się wstydzić.

Diagnozy Profesora niewiele straciły na swej aktualności: to od tych ludzi, dobrze wykształconych, odważnych, samorządnych i przedsiębiorczych będzie zależała przyszłość podkarpackiego regionu. Trzeba uczynić, co w naszej mocy, by realnie do nich należała. W takim myśleniu o zadaniach PWSZ w Krośnie w osobie naszego patrona znajdujemy wiernego sojusznika, jak też wzór godny naśladowania. prof. nadzw. dr hab. Kazimierz Sikora

13

Uczelnia w Krośnie

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Krośnie została utworzona w 1999 roku na mocy ustawy o Wyższych szkołach zawodowych z dnia 26 czerwca 1997 r. na bazie Kolegium Nauczycielskiego w Krośnie i Nauczycielskich Kolegiów Języków Obcych w Jaśle i Krośnie. W proces rozwoju uczelni włączyły się funkcjonujące w Krośnie i w regionie przedsiębiorstwa, deklarując pomoc w tworzeniu bazy dydaktycznej, udostępnianie uczelni laboratoriów oraz przyjmowanie studentów na praktyki zawodowe. Te solidne podstawy oraz aktywna współpraca z uczelniami akademickimi (Uniwersytet Jagielloński, Akademia Górniczo-Hutnicza, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, a następnie Uniwersytet Rzeszowski, Politechnika Rzeszowska, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie) zapewniły uczelni realizację planów dalszego rozwoju oraz zapewnienie wysokiej jakości kształcenia.

Kształtowanie środowiska (Inżynieria środowiska) 2000/2001

Dynamikę rozwoju uczelni obrazuje oferta kształcenia:

Międzynarodowa komunikacja językowa 2016/2017

Język polski (Filologia polska) 1999/2000 Edukacja wczesnoszkolna (Pedagogika) 1999/2000 Wychowanie fizyczne z turystyką (Wychowanie Fizyczne) 1999/2000 Język angielski 1999/2000 Język niemiecki 1999/2000 Eksploatacja i konstrukcja maszyn (Mechanika i budowa maszyn) 2000/2001

Sieciowe systemy informatyczne (Informatyka) 2000/2001 Gospodarka regionalna z agroturystyką (Rolnictwo) 2001/2002 Obsługa ruchu turystycznego i rekreacji (Turystyka i rekreacja) 2001/2002 Pielęgniarstwo 2003/2004 Budownictwo 2007/2008 Towaroznawstwo 2010/2011 Energetyka 2012/2013 Zarządzanie 2013/2014 Produkcja i bezpieczeństwo żywności 2015/2016 Górnictwo i geologia 2015/2016 Zielarstwo 2016/2017

Powyższy wykaz ilustruje strategię i skuteczność polityki władz uczelni, które już w pierwszym roku jej działalności, planując jej rozwój, uwzględniły systematyczne powoływanie nowych kierunków kształcenia wychodząc z założenia, że modernizujące się przedsiębiorstwa Podkarpacia, wdrażające zaawansowane technologie, informatyzacja wszystkich dziedzin życia, dynamiczny rozwój ruchu turystycznego oraz modernizująca się podkarpacka wieś zmienią rynek pracy.

15

Senat uczelni w 2012 roku podjął decyzję o realizacji na wszystkich kierunkach studiów praktycznego profilu kształcenia.

Oznaczało to zwiększenie liczby zajęć o charakterze praktycznym laboratoriów, projektów i praktyk, konieczność zakupienia pomocy dydaktycznych, urządzeń i sprzętu do ćwiczeń w celu lepszego przygotowania studenta do pracy zawodowej. Aczkolwiek proces wprowadzania praktycznego profilu kształcenia jest realizowany już piąty rok, to należy się spodziewać, że osiągnięcie zakładanych rezultatów, tj. optymalizacja praktyk zawodowych, zatrudnienie do realizacji części zajęć specjalistów o doświadczeniu pozauczelnianym i wprowadzenie pełnych studiów dualnych, nastąpi za kilka lat.

Studenci

Od początku działalności uczelni około 90% studentów PWSZ w Krośnie pochodziło z terenu województwa podkarpackiego, w tym niemal 80% z Krosna i powiatów sąsiadujących z Kro-

snem. Przyjmując, że ta tendencja się utrzyma, należy precyzyjnie wiązać ofertę dydaktyczną z potrzebami regionu i preferencjami kandydatów.

W roku akademickim 2016/2017 w PWSZ w Krośnie studiuje 2247 studentów na 18 kierunkach, w ramach których realizowane są 42 specjalności/moduły kształcenia w formach studiów stacjonarnych i niestacjonarnych.

Istotnym czynnikiem ułatwiającym dostęp do studiów jest pomoc materialna zapewniana studentów z rodzin o niskich dochodach. System stypendialny zorganizowany w uczelni, zgodnie z ustawowymi wymogami, umożliwia udzielanie pomocy materialnej w formie stypendiów socjalnych, stypendiów za wyniki w nauce i osiągnięcia sportowe, dopłat do zakwaterowania oraz zapomóg przyznawanych w losowych wypadkach. Często środki przyznane w ramach pomocy materialnej stanowią istotną część budżetu studentów. Dzięki nim, a także dofinansowaniu z innych źródeł, np. programów finansowanych ze środków europejskich, wielu studentów może podjąć studia i ukończyć je z powodzeniem.

Władze uczelni – kadencja 2016-2020

16

Rektor prof. dr hab. Grzegorz Przebinda

Prorektor ds. Rozwoju prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Barabasz

Prorektor ds. Studiów dr Dominik Wróbel

Kanclerz mgr Franciszek Tereszkiewicz

17

W grudniu 2016 roku, poszerzając ofertę pomocy stypendialnej dla studentów osiągających najlepsze wyniki w studiowaniu i nauce Senat uczelni, na wniosek Rektora prof. Grzegorza Przebindy, ustanowił Fundusz Stypendialny im. Stanisława Pigonia. Poparcie tej inicjatywy przez Konwent uczelni stwarza szanse na pozyskiwanie darowizn na rzecz Funduszu od podmiotów zewnętrznych. Władze uczelni są przekonane, że ta inicjatywa, nawiązująca do znanych fundacji akademickich, przyniesie wiele korzyści nie tylko finansowych.

Studia podyplomowe i kursy

Studia podyplomowe i kursy stanowią ofertę w zakresie aktualizowania wiedzy i zdobywania dodatkowych kwalifikacji i uprawnień zawodowych: • W latach 2000-2002 w trzech edycjach studiów podyplomowych (Nauczanie zintegrowane w wychowaniu przedszkolnym, Nauczanie zintegrowane w praktyce szkolnej, Polonistyczne studia podyplomowe).

• W roku akademickim 2008/2009 dla inżynierów zorganizowano studia podyplomowe Audyt energetyczny na potrzeby termomodernizacji i certyfikacji energetycznej w budownictwie.

• Od roku akademickiego 2012/2013 w uczelni są prowadzone studia podyplomowe z zakresu przygotowania pedagogicznego dla kandydatów do zawodu nauczyciela.

• Dużym zainteresowaniem lekarzy, fitoterapeutów i producentów ziół cieszą się organizowane systematycznie od roku 2013/2014 studia podyplomowe w zakresie Towaroznawstwa zielarskiego, kosmetycznego i żywności funkcjonalnej.

Należy wnioskować, że w przyszłości studia podyplomowe będą miały większy udział w ofercie dydaktycznej uczelni w związku z koniecznością zdobywania nowych kwalifikacji, wymaganych przez pracodawców, poszukiwaniem pracy w nowych zawodach lub przygotowaniem do podejmowania własnej działalności gospodarczej.

Dużym zainteresowaniem cieszą się kursy kwalifikacyjne dla instruktorów sportu. Ukończyło je, zdobywając uprawnienia instruktorskie, ponad 400 osób. Te formy zdobywania kwalifikacji zawodowych stały się popularne w związku z ofertami pracy dla ratowników wodnych, instruktorów pływania, żeglarstwa i narciarstwa. Można sądzić, że są one związane z większą zamożno-

ścią społeczeństwa, skutkującą wzrostem aktywności w zakresie rekreacji, sportu amatorskiego i turystyki kwalifikowanej.

Znaczącym osiągnięciem, potwierdzającym wysoką jakość kształcenia w zakresie języków obcych, było uzyskanie przez uczelnię certyfikatu na prowadzenie Centrum Egzaminacyjnego Uniwersytetu Cambridge i British Council. Uczelnia uczestniczy w programie Addvantage, w ramach którego dwukrotnie znalazła się w prestiżowej kategorii GOLD i figuruje w ogólnopolskim spisie ośrodków egzaminacyjnych rekomendowanych przez British Council. W 2017 roku uczelnia otrzymała certyfikat British Council „Addvantage Partner Institution” za osiągnięcia w zakresie nauki języka angielskiego.

Kadra dydaktyczna

W uczelni jest zatrudnionych 209 pracowników dydaktycznych, w tym 46 profesorów i doktorów habilitowanych, 86 doktorów i 77 magistrów. Samodzielni pracownicy, poza 6 osobami, są zatrudnieni w uczelni jako w drugim miejscu pracy. Władze uczelni realizują program wspierania młodych pracowników w rozwoju naukowym. Senat ustanowił fundusz rozwoju młodej kadry. Beneficjantami funduszu są osoby zatrudnione na pierwszym miejscu pracy w uczelni, a refundacja obejmuje koszty udziału w konferencjach i części badań naukowych oraz refundację kosztów przewodów doktorskich realizowanych w uczelniach akademickich. Aktywność naukowa młodej kadry pozwala mieć nadzieję, że systematycznie będzie się zwiększać liczba pracowników ze stopniami naukowymi. Dotychczas 50 magistrów zatrudnionych w uczelni uzyskało stopień naukowy doktora, a 12 osób ma otwarte przewody doktorskie. Dobre efekty naukowe przyniósł udział asystentów PWSZ w programach badawczych realizowanych przez promotorów w uczelniach akademickich. Część pracowników uczelni uzyskało stypendia doktoranckie finansowane ze środków EFS Województwa Podkarpackiego.

Do 2017 r. 190 nauczycieli skorzystało z możliwości współpracy z uczelniami zagranicznymi i zrealizowało staże naukowo-dydaktyczne lub wizyty monitorujące w ramach programu Socrates-Erasmus i Erasmus+. Z możliwości poznawania systemów zarządzania uczelniami wyższymi w Europie korzystają również pracownicy administracji uczelni.

Czynnikiem pozytywnie stymulującym proces dydak-

19

tyczny jest prowadzona systematycznie ewaluacja, obejmująca wszystkich nauczycieli, kursy i administrację uczelni. Dokonywana jest przez studentów w anonimowych ankietach, a jej wyniki, po wnikliwej analizie przez władze uczelni, są wykorzystywane do oceny pracowników i mierzenia jakości pracy dydaktycznej.

Nauczyciele podlegają również okresowej ocenie wg procedury i kryteriów ustalonych przez Senat uczelni.

Współpraca z innymi uczelniami

Prowadzenie szerokiej, jak na lokalną uczelnię, działalności dydaktycznej wymaga dobrej współpracy z uczelniami akademickimi, zarówno w procesie dydaktycznym, jak i rozwoju naukowym miejscowej kadry. Współpraca z: • Uniwersytetem Jagiellońskim • Akademią Górniczo-Hutniczą • Uniwersytetem Rzeszowskim • Politechniką Rzeszowską • Uniwersytetami Medycznymi w Lublinie i Warszawie • Uniwersytetem Przyrodniczym we Wrocławiu • Szkołą Główną Gospodarstwa Wiejskiego umożliwiła utworzenie nowych kierunków kształcenia, podjęcie wspólnych badań i organizację konferencji naukowych, zapewnienie wysokiej jakości kształcenia, a także nawiązywanie do tradycji, etosu i kultury akademickiej.

Równie ważne, choć zawierane w innych celach, były porozumienia z uczelniami zagranicznymi z Węgier, Słowacji, Ukrainy i Rosji - Sarospatak, Miskolc, Piliscaba, Koszyce, Preszów, Lwów, Domodiedowo, Petersburg, Jekaterynburg to miejsca, a w nich uczelnie ważne dla krośnieńskiej PWSZ nie tylko z racji współpracy dydaktycznej, ale i dla realizacji poważnych przedsięwzięć naukowych i inwestycyjnych finansowanych ze środków europejskich, np. Krosno, Preszów, Koszyce – Ponad granicami, Krosno, Preszów – Wielkie granie, Krosno, Lwów – Geokarpaty – Polsko-Ukraiński szlak geologiczny, to tylko wybrane przykłady.

Znaczącym osiągnięciem współpracy międzynarodowej jest partnerstwo z uczelniami w USA: • University of Northern Iowa • Westfield State College

20

Rektorat i Biblioteka, Rynek 1

Zespół obiektów, ul. Kazimierza Wielkiego

Kampus politechniczny, ul. Dmochowskiego

Kampus, ul. Stanisława Wyspiańskiego

21

• Simpson College • East Carolina University w ramach, którego jest realizowana wieloletnia wymiana studentów oferująca bezpłatne semestralne studia w Polsce i USA.

Osobnym rozdziałem współpracy z uczelniami europejskimi (64 umowy) jest, organizowana od początku działalności uczelni, wymiana studentów i pracowników w ramach Programu Erasmus. Rokrocznie około 40 studentów wyjeżdża z Krosna na semestralne studia w uczelniach europejskich, a ponad 60 studentów z uczelni europejskich co roku studiuje w Krośnie, co sprawia, że PWSZ w Krośnie jest niekwestionowanym krajowym liderem tej współpracy. Studenci wszystkich kierunków mogą znaleźć w ofercie wymiany uczelnię prowadzącą odpowiednie dla nich kierunki. Do tej pory z tych możliwości skorzystało ponad 270 polskich studentów oraz podobna liczba studentów zagranicznych. Krosno najczęściej wybierają studenci z Turcji, Hiszpanii, ale też z Grecji, Portugalii, Węgier i Włoch.

Umiędzynarodowienie to także regularne spotkania z młodzieżą z całego świata. Międzynarodowe Festiwale Młodzieży są organizowane od 2010 roku, a od 2016 zostały objęte patronatem honorowym przez Wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Jarosława Gowina. W uroczystym świętowaniu uczestniczyło ponad 50 studentów z uczelni partnerskich z Węgier, Ukrainy, Hiszpanii, Rosji, Stanów Zjednoczonych i Polski.

Baza dydaktyczna

Istotnym warunkiem zapewnienia jakości kształcenia jest odpowiednia baza lokalowa. Obiekty, którymi dysponuje uczelnia, zostały jej przekazane przez władze samorządowe Miasta Krosna i Województwa Podkarpackiego. Po koniecznych modernizacjach i odpowiednim wyposażeniu w pełni odpowiadają potrzebom dydaktycznym szkoły wyższej, a także, co niebagatelne, posiadają walory architektoniczne, dzięki czemu upiększają miasto, stając się jego wizytówką. Proces inwestycyjny, zwłaszcza w zakresie wyposażania laboratoriów w sprzęt do celów dydaktycznych i badań naukowych jeszcze nie został zakończony, czego dowodem są projekty dla Budownictwa, Energetyki, Informatyki, Mechaniki i budowy maszyn, Produkcji i bezpieczeństwa żywności oraz Zielarstwa.

22

23

24

Studencki ruch naukowy

Inspirowanie studentów do rozwijania zainteresowań wykraczających poza obowiązujące programy dydaktyczne jest ważną częścią działalności władz i pracowników uczelni. Twórczo realizowane przekonanie, że młodzi ludzie potrafią łączyć wyobraźnię z pasją poznawczą, zaowocowało w Krośnie szczególnie bogato. W uczelni funkcjonują 23 koła naukowe, w których studenci pod opieką pracowników dydaktycznych podejmują badania naukowe, rozwiązują problemy dydaktyczne i metodyczne. Warto podkreślić, że najbardziej ambitni uczestnicy kół naukowych, osiągający interesujące wyniki badań, prezentują je podczas konferencji naukowych w formie posterów lub referatów, m. in.: • SKN Dosug w roku 2015 zorganizowało trzecią edycję Europejskiego Dnia Języków w PWSZ w Krośnie, • SKN Organizacji i zarządzania w roku 2015 wzięło udział w XIII Ogólnopolskim Sympozjum Kół Naukowych Polskie miasta i regiony, • SKN Towaroznawców w roku 2016 uczestniczyło w III Międzynarodowej Konferencji Pasterskiej Krajobraz Kulturowy Karpat – wspólne dziedzictwo człowieka i przyrody oraz w XIV Seminarium Studenckich Kół Naukowych, • SKN Twórczych pedagogów w roku 2016 wzięło udział w II Ogólnopolskiej Konferencji Kół Naukowych, Doktorantów i Studentów na temat Pedagogika i praca w cyklu życia. Człowiek. Rodzina. Społeczeństwo, • SKN Filologii angielskiej w roku 2016 uczestniczyło w II Europejskim Kongresie Języków Obcych PASE, • SKN Finanse w 2016 roku wzięło udział w konferencji naukowej Capital Market Days, • SKN Tłumaczy przekładnia w roku 2016 zorganizowało wyjazd naukowy do Brukseli celem zapoznania się z pracą tłumacza w instytucjach europejskich, • SKN Zabytkoznawców i krajoznawców zorganizowało kilka ciekawych wyjazdów naukowo dydaktycznych w kraju i zagranicą, • SKN Odnowy biologicznej zorganizowało wyjazdy naukowe w celu zapoznania się z praktyczną nauką metody Kinesio Taping.

25

26

Senat uczelni, uważnie obserwując i wspierając aktywność uczelnianych kół naukowych, jest przekonany, że stwarza niepowtarzalne szanse na intelektualny rozwój młodych ludzi, na interesujące wyniki badań, studenckie publikacje i gromadzenie, najważniejszego w zglobalizowanym świecie, kapitału wiedzy i przedsiębiorczości. Wspierając w rozwoju naukowym i kulturalnym studentów uczelnia wdraża ich do partycypowania w zarządzaniu uczelnią.

Wyzwania na przyszłość

Niekorzystna sytuacja demograficzna i emigracja młodego pokolenia z Podkarpacia do większych ośrodków miejskich lub za granice Polski, to zagrożenia powodujące, że w najbliższej przyszłości lokalne uczelnie, także krośnieńska, będą funkcjonować w nowych, trudniejszych warunkach, oznaczających zmniejszanie się liczby kandydatów na studia, rywalizację z innymi ośrodkami akademickimi i poszukiwanie pozabudżetowych środków finansowania. W związku ze zmniejszaniem się liczby kandydatów na studia, konieczne będzie zwiększenie oferty dydaktycznej w zakresie ustawicznego kształcenia i dokształcania, w formie studiów podyplomowych i kursów dla czynnych zawodowo pracowników chcących zdobywać nową wiedzę i umiejętności poszukiwane na rynku pracy. Mała liczba wysoko wykwalifikowanych pracowników już stanowi najpoważniejszą barierę rozwoju podkarpackich firm, a należy przewidywać, że to zagrożenie wzrośnie w przyszłości.

Bardzo ważne, już realizowane w uczelni, jest przygotowanie studentów do prowadzenia własnej działalności gospodarczej zwłaszcza w zakresie usług elektronicznych, kultury fizycznej, turystyki i zdrowia, a także w zakresie produkcji i przetwórstwa produktów rolnych, czy produkcji i przetwarzania roślin leczniczych. Aby pomyślnie realizować te plany przeprowadzono modernizację bazy dydaktycznej, obejmującą wyposażenie laboratoriów w aparaturę do prowadzenia zajęć i badań naukowych.

Absolwenci muszą posiadać umiejętności posługiwania się urządzeniami i programami co najmniej takimi, jakie spotkają na rynku pracy. Dla kandydatów na studia równie ważna będzie dostępność obiektów socjalnych i sportowych. Inwestycje w tym zakresie powinny być finansowane z wielu źródeł (budżetu państwa i samorządów różnych szczebli, dochodów własnych i projektów Unii Europejskiej).

27

Oprócz podnoszenia kwalifikacji, zdobywania stopni naukowych, kształtowania etosu nauczyciela akademickiego, ważne będą umiejętności prowadzenia badań naukowych, znajdujących praktyczne zastosowania i współpraca z przedsiębiorcami w zakresie wdrażania innowacji.

Warunkiem, sine qua non, jest poszerzenie zakresu współpracy z podmiotami gospodarczymi, jednostkami administracji państwowej i samorządowej oraz organizacjami pozarządowymi. Władze uczelni mają nadzieję, że nowa formuła organizacyjna Konwentu uczelni, pozwoliła podjąć efektywną współpracę umożliwiającą: • dostosowywanie programów kształcenia do rzeczywistych potrzeb pracodawców, • uzyskiwania niełatwej równowagi między teoretycznym a praktycznym profilem kształcenia, • wspólne określanie obecnych i przewidywalnych potrzeb re-

28

gionalnego rynku pracy, • ukazywanie studentom możliwości rynku pracy, a także oczekiwań pracodawców, • włączanie pracodawców do realizacji części procesu dydaktycznego, • realizację praktyk zawodowych przez studentów w rzeczywistych warunkach i procesach produkcyjnych, • staże nauczycieli i studentów w tych firmach, • wymianę rozwiązań technologicznych i usług.

Naukowo i popularnonaukowo

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie, podejmując działania wpisujące się w rozwój społeczno-ekonomiczny regionu, stała się trwałym elementem kulturalnego krajobrazu Ziemi Krośnieńskiej. Wśród licznych przedsięwzięć, jakie uczelnia wniosła w życie mieszkańców południowego Podkarpacia, znalazły się konferencje i sympozja naukowe, często o zasięgu międzynarodowym, liczne wydarzenia popularyzujące naukę i wykształcenie wyższe wśród dzieci i młodzieży oraz spotkania z ludźmi kultury i nauki z całego świata.

Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym nie nakłada na uczelnie zawodowe obowiązku prowadzenia działalności naukowej, jednak potrzeba podejmowania pracy badawczej nie budzi żadnych wątpliwości. Nie sposób jednak wyobrazić sobie środowiska akademickiego, w którym nie dba się o rozwój kadry dydaktycznej, nie prowadzi badań regionalnych bądź nie inspiruje studentów do podejmowania krytycznej analizy rzeczywistości.

Konferencje naukowe organizowane w uczelni są dobrym przykładem aktywności naukowej władz i pracowników, najważniejsze z nich to: • Problemy ekologiczne Euroregionu Karpackiego (2004), • Kultura, język i literatura pogranicza (2006), • Turystyka wiejska a rozwój i współpraca regionów (2005), • Rolnictwo Ekologiczne na Podkarpaciu (2006), • Obejmując sercem tę ziemię... (2005), • Pamięć – Historia –Tożsamość – Solidarność 1980-2005 (2005),

• Miejsce i rola wychowania fizycznego w szkole po reformie systemu edukacji (2007), • Aktywność na całe życie – zdrowie i sprawność studentów pod kontrolą (2010), • Across Borders (5 edycji), • Dni Jana Pawła II (corocznie od 2012), • Rośliny zielarskie, kosmetyki naturalne i żywność funkcjonalna (corocznie od 2013).

Uczelnia podejmuje wiele ważnych, zarówno dla społeczności lokalnych jak i dla całego kraju, tematów społecznych i gospodarczych, włączając swój głos w debatę toczącą się na różnych płaszczyznach. Jednym z takich tematów jest kwestia odpowiedzialnego gospodarowania środowiskiem, podjęta w ramach sympozjum Gospodarka odpadami z udziałem przedstawicieli przemysłu naftowego, branży zajmującej się odzyskiem i wykorzystaniem olejów przepracowanych, samorządowców i parlamentarzystów oraz naukowców podejmujących badania nad unieszkodliwianiem odpadów przemysłowych i komunalnych. W trakcie dwóch kolejnych edycji konferencji w obradach uczestniczyli przedstawiciele ponad 50 przedsiębiorstw prowadzących tego rodzaju działalność.

Inicjatywą bardzo dobrze przyjętą przez mieszkańców Krosna są popularnonaukowe wykłady organizowane w cyklach Forum krośnieńskie oraz Polska i jej sąsiedzi, stanowią one istotny wkład w życie kulturalne miasta. W ich ramach gościli w uczelni: prof. Andrzej Chwalba, prof. István Kovács, prof. Andrzej Nowak, prof. Paweł Januszewicz, dr Stanisław Bortnowski, Kazimierz W. Czaplicki, Grzegorz Łubczyk.

Pochodną badań naukowych i wykorzystywania ich wyników dla celów dydaktycznych jest działalność wydawnicza uczelni realizowana w formie serii Prace naukowo dydaktyczne; dotychczas wydano 68 tomów, w tym opublikowano 61 monografii.

29

Członek Zarządu ZUS dr Marcin Wojewódka i Rektor PWSZ w Krośnie prof. dr hab. Grzegorz Przebinda

30

Współpraca z otoczeniem

W misję uczelni wpisano rozwijanie współpracy z otoczeniem społeczno-gospodarczym. W myśl idei „uniwersytetu obywatelskiego” uczelnia dąży do realizacji zadań zmierzających do ścisłej integracji społeczności akademickiej z szeroko pojętym środowiskiem edukacyjnym, kulturalnym, społecznym i przemysłowym regionu.

Ważną rolę w realizacji tego celu pełni Konwent, w skład którego wchodzą przedstawiciele organów samorządu terytorialnego i zewnętrznego, przedstawiciele pracodawców w regionie, instytucje i stowarzyszenia naukowe, a także organizacje pracodawców i samorządu gospodarczego. Jest organem doradczym w zakresie rozwoju uczelni, tworzenia nowej oferty kształcenia oraz działalności inwestycyjnej uczelni. Cenne uwagi zgłaszane przez gremium Konwentu pozwalają na ukierunkowanie rozwoju uczelni zgodnie z oczekiwaniami otoczenia społeczno-gospodarczego regionu.

Działanie na rzecz społeczności lokalnych i regionalnych to również jedno z podstawowych zadań wyznaczonych uczelniom przez ustawodawcę, a zalecenia Polskiej Komisji Akredytacyjnej odnoszące się do doskonalenia jakości kształcenia określa-

ją współpracę z otoczeniem społeczno-gospodarczym jako ważny i niezbędny element procesu kształcenia.

Wśród licznych porozumień i umów o współpracy zawartych z instytucjami samorządowymi, kulturalnymi, oświatowymi i przedsiębiorstwami regionu na szczególną uwagę zasługuje współpraca z Grupą Nowy Styl i IBS Poland. W jej wyniku od roku ak. 2016/2017 opracowano plan kształcenia i utworzono nową specjalność studiów Projektowanie i wytwarzanie w środowisku wirtualnym. W ramach umowy partnerskiej Grupa Nowy Styl zobowiązała się do uczestnictwa w tworzeniu programu ww. studiów, negocjowania z podmiotami zewnętrznymi warunków zakupu specjalistycznego oprogramowania, wspólnego prowadzenia szkoleń nauczycieli, udostępnienia bazy produkcyjnej do prowadzenia określonych w programie kształcenia praktyk zawodowych, zaangażowania wykwalifikowanej kadry technicznej do prowadzenia zajęć oraz przyjęcia na staż najzdolniejszych studentów specjalności.

Przyjęcie przez uczelnię praktycznego profilu kształcenia pozwoliło również na uczestnictwo w procesie kształcenia doświadczonych praktyków bezpośrednio związanych z danym obszarem działalności. Połączenie wiedzy z praktyką umożliwiło uczelni wdrożenie procesu kształcenia pozwalającego na przygotowanie absolwentów do swobodnego poruszania się po rynku

31

pracy, a także doskonalenia ich umiejętności zawodowych pod opieką specjalistów z doświadczeniem zawodowym.

Korzystając z bazy laboratoryjnej uczelnia podejmuje prace badawcze i wdrożeniowe przy współpracy z otoczeniem społeczno-gospodarczym. Z myślą o pracodawcach organizowane są studia podyplomowe i kursy pozwalające na podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników firm.

W uczelni działa Biuro Karier PWSZ w Krośnie, które zajmuje się organizacją cyklicznych warsztatów Między nauką a praktyką oraz spotkań informacyjno-rekrutacyjnych dla studentów i absolwentów. Biuro organizuje również indywidualne oraz grupowe spotkania z doradcami zawodowymi, pomagające młodzieży w przygotowaniu się do rozmowy kwalifikacyjnej, opracowaniu dokumentów aplikacyjnych oraz określeniu predyspozycji zawodowych. Prowadzone działania pozwalają na przygotowanie studentów i młodzieży do uczestnictwa w procesie rekrutacji, a także ułatwiają kontakt pracodawców z potencjalnymi kandydatami do pracy. Studenci pierwszych roczników w ramach zajęć obligatoryjnych, prowadzonych przez prezydentów Miasta Krosna, mają możliwość zapoznania się z zasadami przedsiębiorczości, a także mechanizmami sterującymi lokalnym rynkiem pracy, co uświadamia im konieczność ciągłego rozwoju oraz podnoszenia kwalifikacji i kompetencji.

W celu zacieśnienia relacji pomiędzy środowiskiem pracodawców a uczelnią od trzech lat organizowane są Targi Zatrudnienia i Edukacji. Oferta Targów pozwala uczniom szkół ponadgimnazjalnych, studentom i absolwentom na zapoznanie się z propozycjami pracy, praktyk i staży.

Społeczność uczelni aktywnie uczestniczy także w kreowaniu podkarpackiej przestrzeni edukacyjnej i kulturowej poprzez współpracę z placówkami edukacyjnymi regionu, a zwłaszcza ze szkołami ponadgimnazjalnych. Nauczyciele i uczniowie ww. szkół byli w latach ubiegłych beneficjentami projektu społeczno-badawczego finansowanego ze środków Unii Europejskiej Kształtowanie postaw prozdrowotnych wśród młodzieży na obszarze polsko-ukraińskiego pogranicza, realizowanego na terenie Krosna i Lwowa, dotyczącego diagnozy i oceny zachowań zdrowotnych i aktywności fizycznej młodzieży z tego terenu. Od lutego 2017 r. uczelnia rozpoczęła realizację projektu Akademia kreatywnego ucznia w PWSZ w Krośnie, finansowanego w ramach konkursu Ścieżki Kopernika 2.0 ogłoszonego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Projekt adresowany jest do uczniów

32

krośnieńskich szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, obejmuje zajęcia z zakresu zdrowia, automatyki samochodowej, geologii i żywienia.

Od pięciu lat przy uczelni działa Akademia Młodych, której głównym zadaniem jest podnoszenie poziomu wiedzy, aktywności kulturalnej, sportowej i turystycznej oraz rozbudzenie zainteresowań naukowych dzieci i młodzieży Krosna i okolic.

W ramach Akademii organizowane są bezpłatne wykłady, zajęcia warsztatowe i laboratoryjne z różnych dziedzin nauki. Młodzi adepci pod okiem doświadczonych pracowników akademickich mają możliwość rozwijania swoich pasji. Od 2012 r. w zajęciach Akademii Młodych wzięło udział ponad 500 uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych z powiatu krośnieńskiego.

Dużym zainteresowaniem cieszy się także cykl zajęć Przygotuj się do matury. Zajęcia z języka polskiego, matematyki i wiedzy o społeczeństwie pozwalają uczniom szkół ponadgimnazjalnych na skorzystanie z pozastandardowej propozycji dydaktycznej.

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie jest również organizatorem licznych wydarzeń i imprez skierowanych do społeczności miasta i okolic. Z myślą o młodzieży szkół ponadgimnazjalnych organizowane są wykłady, warsztaty i laboratoria, które pozwalają na wzbogacenie wiedzy i umiejętności uczniów, poznanie uczelni i jej pracowników, ale także zachęcenie do skorzystania z oferty edukacyjnej w przyszłości. Najlepiej sprawdziły się Akademickie Dni Nauki, cykl wykładów Dobre kierunki na przyszłość, Dni Otwarte - Chcę wiedzieć i umieć więcej.

Uczelnia jest również organizatorem imprez i wydarzeń ogólnopolskich, m.in.: Międzynarodowego Dnia Języków Obcych, Światowego Maratonu Pisania Listów w Obronie Praw Człowieka, Dni Funduszy Europejskich, Dni Jana Pawła II, Światowego Dnia Zdrowia.

Ważną rolę przywiązuje się także do udziału studentów i pracowników uczelni w akcjach charytatywnych i wolontariacie, wspieraniu działań ośrodków edukacyjno-wychowawczych, domów dziecka, domów opieki dla osób starszych, szpitali i placówek oświatowych.

Działające w uczelni Biuro Osób Niepełnosprawnych realizując program „uczelnia bez barier”, wspiera osoby niepełnoprawne w studiowaniu, integruje ze środowiskiem uczelni oraz umożliwia zdobycie kwalifikacji niezbędnych do swobodnego poruszania się na rynku pracy.

Rektor AGH prof. dr hab. inż. Tadeusz Słomka i Rektor PWSZ w Krośnie prof. dr hab. Grzegorz Przebinda

33

34

Sport – rekreacyjnie i wyczynowo

Akademicki Związek Sportowy Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Krośnie, to Klub który ma już ponad 20 letnią tradycję. Jego działalność rozpoczęta w Kolegium Nauczycielskim w Krośnie jest kontynuowana w uczelni. Działalność Klubu związana jest ze sportem wyczynowym, sportem amatorskim i rekreacją. Działa w nim 13 sekcji sportowo-rekreacyjnych. Każdy może znaleźć coś dla siebie, aby miło i aktywnie spędzić wolny czas poza zajęciami dydaktycznymi.

Są to między innymi: • Turniej Piłki Siatkowej Mieszanej „O Wielkanocne Jajo” • Otwarte Mistrzostwa Krosna w Pływaniu z okazji Narodowego Święta Niepodległości • Mistrzostwa Szkół w Narciarstwie Alpejskim • Marszobieg „Z kijami lub bez” • Bieg Sokoła pamięci dra Stanisława Rabiasza • Finał Wojewódzki Sztafetowych Biegów Przełajowych w ramach rywalizacji SZS • Akademicka Liga PWSZ Krosno w unihokeju, piłce nożnej halowej, koszykówce, siatkówce, tenisie stołowym, narciarstwie alpejskim, tenisie ziemnym, siatkówce plażowej czy streetbaskecie.

Klub zajmuje się również organizacją obozów wakacyjnych (rajdy piesze, obozy żeglarskie i rowerowe) oraz zimowych.

Działalność Klubu to także międzyuczelniana rywalizacja sportowa. Corocznie startujemy w cyklu imprez Akademickich Mistrzostw Województwa Podkarpackiego, gdzie możemy pochwa-

lić się dużymi sukcesami. W tej rywalizacji zdobywamy już od kilku lat wysokie III miejsce w województwie, tuż za Uniwersytetem Rzeszowskim i Politechniką Rzeszowską.

Na arenie krajowej – największym sukcesem jest czterokrotny tytuł Akademickich Mistrzyń Polski w piłce siatkowej kobiet w latach 2011/2012, 2012/2013, 2013/2014, 2014/2015, a w roku akademickim 2015/16 zdobycie III miejsca.

Studiowali w Krośnie: Tomasz Demkowicz – reprezentant Polski w Hokeju na lodzie, obecnie trener Ciarko PBS Bank KH Sanok, Henryk Szost – reprezentant Polski w maratonie, najlepszy Europejczyk na Olimpiadzie w Pekinie 2008, Londynie 2012, Rio 2016, Łukasz Szczurek – reprezentant Polski w biathlonie, uczestnik olimpiady zimowej w Vancouver 2010, Soczi 2014, Bartosz Pociech – reprezentant Polski w Hokeju na lodzie i zawodnik Ciarko PBS Bank KH Sanok. Hubert Demkowicz – zawodnik Ciarko PBS Bank KH Sanok, Dominika Bril – reprezentantka Polski w biegach narciarskich.

35

36

Projekty europejskie

Przystąpienie Polski do wspólnoty europejskiej pozwoliło na udział w konkursach na realizację projektów ogłaszanych przez Ministra Rozwoju Regionalnego, Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego i Marszałka Województwa Podkarpackiego. Uczelnia skorzystała z tych możliwości, skutecznie aplikując o środki w ramach programów operacyjnych: Rozwój Polski Wschodniej, Nowoczesna Gospodarka, Infrastruktura publiczna, Infrastruktura edukacyjna oraz z Europejskiego Funduszu Społecznego.

Władze uczelni koncentrowały się na osiąganiu czterech najważniejszych celów: • modernizacji i przebudowie obiektów dydaktycznych, • zakupu nowoczesnej aparatury dydaktycznej i badawczej, • wspieraniu studentów i interesariuszy uczelni poprzez fundusze stypendialne i dodatkowe, nieodpłatne zajęcia dydaktyczne, • nawiązaniu współpracy transgranicznej, obejmującej uczelnie i pozauczelnianych partnerów na Słowacji i Ukrainie.

Poza osiągnięciem efektów rzeczowych pozwoliło to na nawiązanie wielu kontaktów, poszerzenie przestrzeni oddziaływania i pozyskaniu partnerów i przyjaciół współpracujących z PWSZ w Krośnie.

Zestawienie projektów dofinansowanych ze środków UE lub środków budżetu państwa realizowanych przez PWSZ w Krośnie:

1. Rozbudowa, przebudowa i wyposażenie obiektów PWSZ w Krośnie Projekt obejmował budowę nowoczesnej biblioteki naukowej, utworzenie Kampusu Technicznego – adaptacja budynków dydaktyczno-laboratoryjnych przeznaczonych dla inżynierskich kierunków studiów, a także przebudowę i odnowienie zabytkowych kamienic przeznaczonych na siedzibę Rektoratu.

2. Poprawa dostępu do szkolnictwa wyższego oraz podniesienie jakości kształcenia w regionie w wyniku rozbudowy i wyposażenia obiektów PWSZ w Krośnie Projekt obejmował rozbudowę, przebudowę i wyposażenie obiektów dydaktycznych Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Krośnie zlokalizowanych przy ul. S. Wyspiańskiego 20 oraz zabytkowego zespołu obiektu przy ul. Kazimierza Wielkiego 6 3. Rozwój bazy laboratoryjnej dla kierunków inżynierskich w ramach Kampusu Technicznego PWSZ w Krośnie Wyposażenie laboratoriów: oceny jakości surowców i produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, opakowalnictwa, towaro-

37

znawstwa przemysłowego, gleboznawstwa, inżynierii środowiska i geotechniki w aparaturę do badań naukowych i zajęć dydaktycznych.

4. Kurs na gospodarkę! – Program rozwoju Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Krośnie W ramach projektu zrealizowano następujące zadania: targi pracy, spotkania panelowe z pracodawcami, zajęcia wyrównawcze dla studentów pierwszego roku, szkolenia z zakresu asertywnego poruszania się na rynku pracy, opiekę i mentoring w trakcie praktyk studenckich, kształcenie w systemie e-learningu i inne działania związane ze zwiększeniem atrakcyjności kształcenia, a także rozwojem kadry dydaktycznej. W projekcie uczestniczyło ok.

2 tysięcy studentów.

5. Silna kadra inżynierska – wsparcie studentów kierunków zamawianych Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Krośnie Projekt obejmował studentów z kierunków: Budownictwo, Informatyka, Inżynieria środowiska oraz Mechanika i budowy maszyn.

Projekt zakładał: utworzenie programów stypendialnych dla studentów, zwiększenie współpracy uczelni z pracodawcami w zakresie wzmocnienia praktycznych elementów nauczania i podniesienie atrakcyjności kształcenia poprzez realizację zajęć dodatkowych. W projekcie uczestniczyło ok. 300 studentów.

6. Studia inżynierskie na kierunkach zamawianych w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Krośnie Projekt dla studentów studiów stacjonarnych rozpoczynających kształcenie w 2012 roku na kierunkach zamawianych, tj. Budownictwo, Energetyka, Informatyka, Inżynieria środowiska oraz Mechanika i budowa maszyn.

Projekt zakładał utworzenie programów stypendialnych, podniesienie atrakcyjności kształcenia poprzez realizację zajęć dodatkowych i zwiększenie współpracy uczelni z pracodawcami poprzez organizację staży krajowych i zagranicznych.

W projekcie uczestniczyło ponad 200 studentów.

38

7. Rzetelnie i profesjonalnie obsługuję nowoczesne maszyny – organizacja szkoleń z zakresu programowania i obsługi obrabiarek sterowanych numerycznie z elementami informatyki Projekt miał na celu podniesienie kwalifikacji zawodowych dorosłych osób zamieszkałych w województwie podkarpackim z zakresu programowania i obsługi obrabiarek sterowanych numerycznie, po uprzednim wprowadzeniu w technikę obsługi komputera.

W projekcie wzięło udział ok. 100 uczestników.

8. Podnoszę swoje kwalifikacje i wpływam na wzrost poziomu turystyki na Podkarpaciu – organizacja szkoleń zawodowych z zakresu sektora turystyki, sportu i rekreacji Projekt umożliwił podniesienie kwalifikacji i umiejętności zawodowych pracujących osób dorosłych, mieszkańców województwa podkarpackiego, do potrzeb sektora sportu, turystyki i rekreacji w naszym regionie. W projekcie wzięło udział ok. 150 uczestników.

9. Współpraca sfery nauki i instytucji rynkowych w zakresie rozwoju obszarów wiejskich oraz lokalnego przemysłu – staże dla pracowników PWSZ w Krośnie Projekt umożliwił rozwój współpracy oraz zwiększenie transferu wiedzy i wzmocnienie powiązań pomiędzy PWSZ w Krośnie a instytucjami rynkowymi związanymi z rozwojem obszarów wiejskich i lokalnego przemysłu.

10. Kształcenie zawodowe pielęgniarek i położnych w ramach studiów pomostowych Kształcenie w celu podniesienia kwalifikacji zawodowych i uzyskania tytułu licencjata pielęgniarstwa. Dofinansowanie obejmowało cały cykl kształcenia, tj. od dwóch do trzech semestrów w zależności od typu ukończonej średniej szkoły medycznej.

W projekcie wzięło udział ok. 250 studentów.

11. Dobry czas na rozwój – szkolenia dla osób po 45 roku życia z zakresu programowania i obsługi obrabiarek sterowanych numerycznie z elementami informatyki Projekt umożliwił podniesienie kwalifikacji zawodowych osób dorosłych zamieszkałych w województwie podkarpackim z zakresu programowania i obsługi obrabiarek sterowanych numerycznie, po uprzednim wprowadzeniu w techniki obsługi komputera.

12. Aktywność na całe życie. Polsko-słowacka platforma kultury fizycznej i promocji zdrowia studentów Działania skierowane były do polsko-słowackiej społeczności studenckiej polegające na: stworzeniu systemu dbałości o zdrowie

opartego o edukację zdrowotną studentów, monitoring wybranych modyfikowalnych czynników ryzyka choroby układu sercowo-naczyniowego, utworzenie platformy internetowej służącej ocenie i analizie sprawności fizycznej oraz stylu życia studentów.

W projekcie przebadano ok. 4 tysiące studentów z Polski i Słowacji.

13. Wielkie granie. Polsko-słowacka wymiana doświadczeń w dziedzinie sportu akademickiego oraz promocji aktywności fizycznej Stworzenie platformy współpracy na płaszczyźnie sportu akademickiego poprzez organizację wspólnych przedsięwzięć w postaci turniejów sportowych oraz obozu sportowo-turystycznego.

W projekcie wzięło udział ok. 300 uczestników.

39

14. Diagnostyka w sporcie kluczem do sukcesów polskich i słowackich klubów akademickich Projekt obejmował badania diagnostyczne sportowców i studentów Wychowania fizycznego (3 cykle badawcze, każdy obejmował wyselekcjonowaną grupę 200 osób), organizację obozów sportowych i konferencji międzynarodowej.

15. Geo-Karpaty utworzenie polsko-ukraińskiego szlaku turystycznego Projekt obejmował utworzenie i rozwój międzynarodowego szlaku geoturystycznego w Polsce i na Ukrainie: • Wyznaczenie, opisanie i oznakowanie 30 obiektów geoturystycznych • Konferencje naukowe, seminaria we Lwowie i Krośnie • Budowa ośrodka dydaktycznego w Krośnie i Synowódzku Wyżnym • Wydawnictwa • Wymiana studentów 16. Promocja manufaktury szklanej jako dziedzictwa regionu podkarpackiego Realizacja projektu miała na celu zapoznanie uczniów szkół ponadgimnazjalnych i studentów z tradycją produkcji manufaktury szklanej na terenie Krosna, a także podniesienie świadomości młodych ludzi o wartości produktów szklanych jako wyrobów regionalnych. Dodatkowym aspektem projektu było zwiększenie konkurencyjności Krosna i jego okolic w stosunku do innych regionów Polski.

17. Kształtowanie postaw prozdrowotnych wśród młodzieży na obszarze polsko-ukraińskiego pogranicza Projekt realizowany był w partnerstwie z Lwowskim Regionalnym Instytutem Doskonalenia Nauczycieli we Lwowie. Celem projektu było przeprowadzenie testów wytrzymałościowych i badań dotyczących zachowań prozdrowotnych wśród polskiej i ukraińskiej młodzieży.

40

W roku akademickim 2016/2017 uczelnia z powodzeniem uczestniczyła w postępowaniach konkursowych, w wyniku których rozpoczęto realizację nowych projektów edukacyjnych dla studentów i uczniów.

1. Program rozwoju kierunku pielęgniarstwo w PWSZ w Krośnie.

2. Program praktyk zawodowych w Państwowych Wyższych Szkołach Zawodowych.

3. Akademia kreatywnego ucznia w PWSZ w Krośnie.

41

Oferta kształcenia FILOLOGIA Dwujęzykowe studia dla tłumaczy Filologia angielska – Specjalizacje: nauczycielska, językowo-kulturowa, język angielski z językiem hiszpańskim Język niemiecki w biznesie – Specjalizacje: kulturowo-tłumaczeniowa, język niemiecki z językiem hiszpańskim Język rosyjski dla biznesu – Specjalizacje: tłumaczeniowa, komunikacja międzykulturowa FILOLOGIA POLSKA Moduł wydawniczo-dziennikarski z grafiką komputerową Informacja i komunikacja społeczna Edukacja polonistyczna z nauczaniem języka polskiego jako obcego MIĘDZYNARODOWA KOMUNIKACJA JĘZYKOWA Komunikacja w biznesie z tłumaczeniem Komunikacja medialna Komunikacja w turystyce PEDAGOGIKA specjalności nauczycielskie:

Edukacja wczesnoszkolna z wychowaniem przedszkolnym Edukacja wczesnoszkolna z językiem angielskim specjalności nienauczycielskie:

Pedagogika społeczno-opiekuńcza z terapią pedagogiczną Opieka nad osobami starszymi z organizacją czasu wolnego PIELĘGNIARSTWO TURYSTYKA I REKREACJA Obsługa ruchu turystycznego i rekreacji Turystyka aktywna z agroturystyką Turystyka uzdrowiskowa, Wellness i Spa WYCHOWANIE FIZYCZNE Odnowa biologiczna z gimnastyką korekcyjną Sportowo-instruktorska Trener osobisty ZARZĄDZANIE Zarządzanie instytucjami publicznymi Zarządzanie finansami Zarządzanie w przedsiębiorstwie

BUDOWNICTWO ENERGETYKA Odnawialne źródła energii Elektroenergetyka GÓRNICTWO I GEOLOGIA Górnictwo odkrywkowe Górnictwo otworowe INFORMATYKA Bezpieczeństwo systemów informatycznych Technologie internetowe i bazy danych Sieciowe systemy informatyczne Informatyka praktyczna INŻYNIERIA ŚRODOWISKA Geotechnika i geologia inżynierska Instalacje sanitarne i technologiczne Instalacje gazowe MECHANIKA I BUDOWA MASZYN Obrabiarki sterowane numerycznie Mechatronika i diagnostyka samochodowa Mechanika lotnicza Projektowanie i wytwarzanie w środowisku wirtualnym PRODUKCJA I BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI ROLNICTWO Agroekonomia Ochrona i kształtowanie krajobrazu TOWAROZNAWSTWO Towaroznawstwo żywności Kształtowanie i ocena jakości towarów Towaroznawstwo handlowo-celne Menedżer produktu kosmetycznego ZIELARSTWO Produkcja surowców zielarskich Rośliny zielarskie w produkcji kosmetyków, suplementów diety i żywności funkcjonalnej

43

44

Krośnieńskie fascynacje historyków sztuki Przegląd najważniejszych zabytków miasta

Słynęłoś długo z malarzy, I z rozmaitych szturarzy!

Sławne z rzemiosł doskonałych, Rozmaitych okazałych!

Byłoś pierwsze po Krakowie!

(M.B.Z. Stęczyński, Krosno.

Opowiadanie podróżnika, Kraków 1862)

Krosno lokowane przed połową wieku XIV w widłach rzek Wisłoka i Lubatówki należy do miast o niezwykle bogatej przeszłości. Przed wiekami było bowiem nie tylko ważnym ośrodkiem życia gospodarczego ale i wyjątkowo znaczącym ośrodkiem artystycznym, w którym w szerokiej skali realizowany był mecenat artystyczny zamożnych mieszczan, duchowieństwa i okolicznej szlachty. Prowincjonalizm miasta pogranicznego stanowił właśnie o jego sile, bowiem tutaj byli obecni – lokowali swe kapitały, załatwiali interesy, nabywali nieruchomości – przybysze w liczbie większej niż gdzie indziej. W mieście którego fortyfikacje zaczęto budować jeszcze za życia Kazimierza Wielkiego, a kontynuowano w stuleciach następnych, powstawały wybitne pomniki architektury, a ich wnętrza zapełniano wykonanymi na miejscu – bądź sprowadzonymi z zewnątrz – dziełami rzeźby, malarstwa i rzemiosła artystycznego. O wyjątkowym znaczeniu miasta, zaliczanego w wieku XVI do elitarnej kategorii miast secundi ordinis i określanego niegdyś mianem parva Cracovia, świadczyć może fakt, iż rycina z jego panoramą – wraz z kilkunastoma innymi widokami najważniejszych miast Rzeczypospolitej – zamieszczona została VI tomie słynnego dzieła Georga Brauna i Franza Hogenberga Civitates orbis terrarum, wydanym w Kolonii w r. 1618.

Gdy przyjrzeć się bliżej artystycznej spuściźnie zachowanej w mieście, nie sposób nie odnieść wrażenia, iż mamy tu do czynienia ze swoistym fenomenem. Przeważająca część dziedzictwa artystycznego dawnego Krosna, zwłaszcza gdy analizie poddamy zespół dzieł najwyższej klasy, posiada krakowską proweniencję: została zamówiona w Krakowie i zrealizowana na miejscu przez krakowskich artystów lub wykonana przez artystów miejscowych,

45

ale wykształconych w Krakowie. Powyższa konstatacja uprawnia do stwierdzenia, iż artystyczne dziedzictwo miasta nad Wisłokiem rozwijało się od najdawniejszych czasów, czyli co najmniej od połowy XIV stulecia, w orbicie artystycznej ekspansji Krakowa. Stan taki, mimo przecież znacznego oddalenia Krosna od stolicy Małopolski oraz braku silniejszych powiązań gospodarczych miasta nad Wisłokiem z dawną stolicą państwa, uznać należy istotnie za wyjątkowy fenomen. W zakresie tym nie mogą konkurować z Krosnem nawet – położone przecież bliżej Krakowa i powiązane z nim silniejszymi więzami gospodarczymi – takie ośrodki miejskie, jak Olkusz, Tarnów, Nowy Sącz, czy choćby Biecz.

Skala artystycznych powiązań Krosna z Krakowem znajduje paralelę tylko w jednym zakresie – liczbie studentów z Krosna studiujących w okresie staropolskim w Akademii Krakowskiej.

W latach 1401-1630 w Album Studiosorum zapisanych zostało 197 studentów z Krosna. W porównaniu z innymi, nawet większymi od Krosna, miastami województwa ruskiego, są to wielkości imponujące. W wymienionym okresie z Przemyśla immatrykulowano 91, z Przeworska 77, a ze stolicy ziemi sanockiej zaledwie 37 studentów. W samym tylko stuleciu XV do Akademii Krakowskiej zapisano 83 chłopców z Krosna, wśród nich był również – przyszły poeta humanistyczny – Paweł z Krosna, wywodzący się z miejscowej, patrycjuszowskiej rodziny Proczlerów. Liczba ta jest wciąż wysoka w następnym przedziale czasowym 1501-1570 i wynosi odpowiednio 51, zaś w latach 1571-1630 kolejnych 63 studentów. Świadczy to z jednej strony o wysokim poziomie szkolnictwa krośnieńskiego, i to już w okresie późnego średniowiecza, z drugiej o ponadprzeciętnej zamożności mieszkańców miasta nad Wisłokiem.

nakrywało pięć przęseł sklepienia, o elementach trójpodporowych, wspartego na czterech umieszczonych osiowo filarach międzynawowych. Sklepienia tego typu były bardzo popularne w Małopolsce w czasach Kazimierza Wielkiego. Zbliżone realizacje – związane bezpośrednio z patronatem artystycznym tego monarchy – powstawały równocześnie w Wiślicy, Niepołomicach, Stopnicy, Szydłowie, czy Nowym Sączu. Efektem znacznego rozwoju i wzbogacenia się miasta w XV w. były ustawiczne rozbudowy głównej świątyni miasta. W pierwszej połowie tego stulecia od północy zostają dobudowane kaplice Św. Anny (przed 1402) i Św.

Wojciecha (przed 1448), zaś od strony południowej Bractwa Najświętszej Marii Panny (przed 1446) i ŚŚ. Piotra i Pawła (przed 1512).

U schyłku XV w. nadbudowano prezbiterium i zasklepiono go nowym – zachowanym do dzisiaj – późnogotyckim sklepieniem sieciowym. Przełom w. XV i XVI przyniósł za sobą powiększenie zakrystii w kierunku wschodnim i północnym oraz jej nadbudowę o pomieszczenie skarbca umieszczonego na piętrze. W r. 1638 miał miejsce w Krośnie groźny pożar, który strawił znaczną część

Kościół parafialny Świętej Trójcy

Początki kościoła parafialnego w Krośnie związane są ściśle z lokacją miasta na prawie magdeburskim, która nastąpiła przed połową w. XIV. Za rok założenia parafii w mieście przyjmuje się r. 1342. Zapewne w tym też czasie powstał pierwszy ceglano-kamienny kościół parafialny, którego pełny obwód ścian odnaleźć można w prezbiterialnej i nawowej części dzisiejszej świątyni. Pierwotne prezbiterium było niższe od obecnego i nakryte sklepieniem krzyżowo-żebrowym wspartym na kamiennych wspornikach. Dwunawowy, halowy korpus świątyni

47

miasta. Do niedawna przypuszczano, iż ogień poważnie zniszczył wówczas także główną świątynię miasta. W świetle nowszych badań twierdzenia takie wydają się jednak mocno przesadzone.

Nowożytną przebudowę kościoła rozpoczęto od kaplicy św. Anny już w r. 1637, na wiele miesięcy przed pożarem. Obecny kształt architektoniczny korpusu nawowego i kaplic wiele zawdzięcza rajcy krośnieńskiemu szkockiego pochodzenia – Robertowi Wojciechowi Portiusowi, który na ten cel przeznaczył znaczną część swoich dochodów. Zasadnicze prace budowlane zrealizowane w latach 1640-1646, prowadzone najpewniej pod kierunkiem włoskiego muratora Wincentego Petroniego, przeobraziły wnętrze świątyni z gotyckiego na manierystyczne i wczesnobarokowe. Z tego czasu pochodzi zachowane w nawie kościoła sklepienie kolebkowe z lunetami, wsparte na wprowadzonych do wnętrza świątyni wewnętrznych filarach, jak też kolebkowo-krzyżowe sklepienia kaplic bocznych. W tym także czasie, na polecenie Portiusa, Petroni przebudował kaplicę ŚŚ. Piotra i Pawła (przylegającą od południa do nawy kościoła) na kopułowe mauzoleum rodziny Portiusów.

W takiej formie z niewielkimi już tylko zmianami, krośnieński kościół farny przetrwał do początków XX w., kiedy to przeprowadzona jego gruntowną restaurację i odsłonięto wiele zatartych wcześniej elementów stylowych.

Kluczowe elementy wyposażenia wnętrza kościoła parafialnego

Fara krośnieńska uchodzi powszechnie za jedno z najbogatszych i najlepiej zachowanych sakralnych wnętrz w tej części kraju. Nagromadzone w nim dzieła sztuki dawnej, są z jednej strony materialnym świadectwem patronatu artystycznego krośnieńskiego mieszczaństwa, duchowieństwa oraz okolicznej szlachty, z drugiej zaś potencjału artystycznego miejscowego środowiska, przez stulecia pozostającego w orbicie artystycznej ekspansji Krakowa.

Późnomanierystyczny ołtarz główny wykonany został przez snycerza krośnieńskiego Teodora Dygmana na przełomie lat 20-tych i 30-tych XVII w. W jego polu głównym znajduje się obraz Adoracja Trójcy Świętej i Matki Boskiej przez Wszystkich Świętych – dzieło Tomasza Dolabelli, weneckiego malarza działającego w Polsce. Wczesnobarokowe tabernakulum, w kształcie ośmiobocznej, centralnej kaplicy kopułowej, jest najpewniej również dziełem Dygmana. W prezbiterium, po stronie lewej, wmurowana

48

jest późnogotycka tablica epitafijna biskupa przemyskiego Stanisława Tarły (zmarłego w Krośnie w r. 1544), ufundowana przez krośnieńskiego patrycjusza Hieronima Stano. Po prawej znajduje się architektoniczny, marmurowy nagrobek kasztelana połanieckiego Jan Skotnickiego (zm. 1621) i jego żony Zofii z Ligęzów Skotnickiej (zm.1652), utrzymany w kształcie dwukondygnacyjnej nastawy ołtarzowej, z rzeźbami zmarłych klęczących w arkadowej wnęce. To wybitne dzieło sztuki sepulkralnej, wykonali najpewniej artyści włoscy pracujący dla Zygmunta III Wazy. Po obu stronach prezbiterium ustawione są renesansowo-manierystyczne stalle, wykonane u schyłku XVI w. przez miejscowych snycerzy i malarzy dla krośnieńskiego kolegium duchownych (tzw. mansjonarzy).

Nad stallami na ścianie północnej zachowały się trzy znacznych rozmiarów obrazy z 1. poł. XVII w., fundacji ks. Kaspra Rożyńskiego: Zaśnięcie i Wniebowzięcie Matki Boskiej, Pokłon Trzech Króli autorstwa Dalabelli oraz Ukrzyżowanie i Zmartwychwstanie. Ściany prezbiterium pokrywa ornamentalna, wczesnosecesyjna polichromia, wykonana w r. 1899 przez malarza krośnieńskiego Franciszka Daniszewskiego.

Na wewnętrznej arkadzie łuku tęczowego wmurowane jest wczesnobarokowe epitafium Zofii z Kiellarów Kanafolskiej (zm. 1640). W jego zwieńczeniu znajduje się owalny portret zmarłej mal. na blasze. Naprzeciw zawieszony jest gotycki obraz Koronacji Marii przez Trójcę Świętą, zapewne środkowa część dawnego tryptyku z ok. 1480 r., będąca dziełem Jana Wielkiego, wybitnego malarza krakowskiego epoki późnego gotyku. W obrazie tym, będącym jednym z ważniejszych dzieł średniowiecznego malarstwa tablicowego na terenie kraju, uwagę zwracają draperie szat zdobione rzadką techniką żywicznych aplikacji. Powyżej na belce tęczowej w arkadzie łuku – oddzielającego prezbiterium od nawy kościoła – zachowała się Grupa Pasji, z figurą Chrystusa Ukrzyżowanego utrzymaną w ponadnaturalnej wielkości i nieco mniejszymi postaciami Matki Boskiej i św. Jana. To wybitne dzieło plastyki gotyckiej, wykonane przez snycerzy krakowskich u schyłku XIV w., jest dziś najstarszym zachowanym elementem wyposażenia wnętrza.

Nastawy ołtarzy bocznych przy tęczy to dzieła późnomanierystyczne, wykonane – podobnie jak ołtarz główny – przez snycerzy krośnieńskich na przełomie lat 30-tych i 40-tych XVII stulecia. W polu głównym nastawy po stronie lewej zachował się obraz Matki Boskiej Śnieżnej, współczesny ołtarzowi, mal. wg ryciny

rzymskiego rytownika Antonia Caranzani. W polu głównym nastawy po stronie prawej mieści się obraz Adoracja Najświętszego Sakramentu, mal. przed r. 1632 wg grafiki rytownika antwerpskiego Antoniego Wierixa. Pośród postaci adorujących rozpoznać można m.in. (od lewej) podobizny ks. Kaspra Rożyńskiego, bpa Adama Nowodworskiego, papieża Urbana VIII, króla polskiego Zygmunta III Wazy, cesarza Ferdynanda II Habsburga, (po prawej zaś) samego Wojciecha Roberta Portiusa – fundatora zarówno retabulum ołtarzowego, obrazu, jak i uwiecznionej na nim złotej monstrancji.

Barokowe nastawy ołtarzowe przy drugiej parze filarów nawy wykonane w latach 90-tych XVII w., zostały przeniesione z krośnieńskiego kościoła jezuitów, który zburzono w r. 1807.

W nastawie ołtarza z lewej zachowała się wysokiej klasy późnogotycka rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem (ok. 1520). Przy trzeciej parze filarów ustawione są dwie późnobarokowe nastawy ołtarzowe, utrzymane są w formie owalnych ażurowych glorii zdobionych wicią roślinną. Wykonali je z fundacji ks. Kazimierza Żywickiego snycerze krośnieńscy ok. 1713 r. Z przełomu XVII i XVIII w. pochodzi komplet dziesięciu snycerskich antependiów ołtarzowych.

Chór muzyczny z połowy XVII w., z zachowanym prospektem organowym fundowanym przez Zofię z Ligęzów Skotnicką, został uzupełniony i częściowo zrekonstruowany w początkach XX w. W nawie, na jednym z północnych filarów przyściennych, zawieszona jest okazała manierystyczna ambona, fundowana przez Annę z Hesnerów Portiusową (żonę Wojciecha Roberta Portiusa), ok. 1640 r. W głębi nawy ustawione są manierystyczne ławki rajców miejskich, fundowane przed połową XVII w. W płycinach ich przedpiersi namalowano personifikacje cnót kardynalnych: Wstrzemięźliwości, Męstwa i Roztropności oraz teologicznych: Miłości, Nadziei i Wiary. Przy ostrołukowej arkadzie do kaplicy Matki Boskiej Szkaplerznej (dawnej kaplicy Brackiej) ustawiona została stalla kolatorska Roberta Wojciecha Portiusa i jego żony Anny. Baldachim stalli wieńczy kartusz z gmerkiem fundatora, a przedpiersie ozdobione zostało malowaną personifikację Sprawiedliwości.

Na ścianach i filarach nawy zawieszono dwadzieścia kilka obrazów olejnych na płótnie, wykonanych w pierwszej połowie XVII w. przez malarzy krośnieńskich wykształconych może w warsztacie samego Tomasza Dolabelli. Reprezentują one dwa zasadnicze cykle ikonograficzne: ewangeliczno-hagiograficzny, na który składają się sceny z życia Chrystusa i świętych chrześcijańskich oraz dydaktyczno-moralizatorski – akcentujący aktualne

50

zagadnienia inspirowane ideologią czasów kontrreformacji. Na ścianie tęczowej, od strony nawy, zawieszony jest monumentalnych rozmiarów obraz Sądu Ostatecznego malowany być może przez samego Dalabellę wg ryciny flamandczyka Jana Sadelera.

Nad wejściami do kaplic uwagę zwracają cztery obrazy na modłę wenecką dostosowane swym kształtem do ścian: Św. Jerzy, Zabójstwo św. Stanisława, Niewiasta potępiona za grzechy zatajone oraz Dzwon śmierci. Na filarach wewnętrznych nawy wyeksponowano cykl płócien z życia Chrystusa: Gody w Kanie Galilejskiej, Cudowny połów ryb, Uczta u Szymona, Chrystus i Jawnogrzesznica, Chrystus i Samarytanka, Kuszenie Chrystusa, Chrystus w drodze do Emaus, malowane przeważnie wg rycin Martena de Vos z cyklu Vita et pasio et resurrectio Jesu Christi wyd. w Antwerpii w końcu XVI w. Ten ze wszech miar unikatowy zespół sakralnego malarstwa sztalugowego tworzy dziś zwartą, silnie związaną z wnętrzem świątyni całość i jest doskonałym odzwierciedleniem kultury kontrreformacji. Przepojony duchem sarmackim, oddziaływuje na patrzącego – tak jak przed wiekami – dekoracyjnością oraz sugestywnością przekazywanych treści i wątków dydaktycznych.

W grobowej kaplicy kopułowej ŚŚ Piotra i Pawła, zwanej inaczej Portiusów, nakrytej ośmiodzielną kopułą z dekoracją sztukatorską, ustawiono wczesnobarokową nastawę ołtarza ufundowaną przez Portiusa. To wybitne dzieło sztuki sakralnej wykonali przed r. 1646 snycerze i malarze krośnieńscy. W jego polu środkowym obraz na desce Przekazanie kluczy św. Piotrowi, w predelli – Nawrócenie św. Pawła, natomiast w zwieńczeniu – Pożegnanie śś. Piotra i Pawła. Na ścianach kaplicy zawieszono malowane na blasze portrety osób, których doczesne szczątki spoczywają w niedostępnej krypcie grobowej pod posadzką kaplicy: Anny z Hesnerów Portiusowej (zm. 1648), Roberta Wojciecha Portiusa (zm. 1661) i Tomasza Portiusa – brata Roberta Wojciecha (zm.

1676). Na ścianie zachodniej kruchty południowej, którą nakrywa analogiczna kopuła jak kaplicę Portiusów, zawieszony jest znacznych rozmiarów obraz z poł. XVII w. – Cztery Rzeczy Ostateczne, mal. wg miedziorytu Hieronima Wierixa, w sąsiedztwie zaś dwa mniejsze płótna: Św. Roch oraz Chrzest Chrystusa w Jordanie.

W kaplicy Matki Boskiej Szkaplerznej (dawniej Bractwa Najświętszej Marii Panny) otwartej do nawy kościoła ostrołukową gotycką arkadą, zachowały się fragmenty wczesnorenesansowych malowideł figuralnych z 1541 r. W ścianie południowej kaplicy eksponowane są odsłonięte w r. 2001 relikty dawnego gotyckie-

51

go okna oraz wtórnie wmurowanych żeber gotyckiego sklepienia kaplicy. W ołtarzu stanowiącym XIX-wieczną kopię retabulum z XVII w., znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w typie Hodegetrii małopolskiej (z ok. 1500), powiększony i w początkach XVII stulecia. Na ścianie zachodniej kaplicy zawieszono znacznych rozmiarów obraz Memento Mori, olejny na płótnie z poł. XVII w., fundacji ks. Kaspra Rożyńskiego.

W kaplicy Św. Wojciecha, połączonej arkadą z kaplicą Św. Jana Nepomucena, zachowała się cynowa chrzcielnica ufundowana w r. 1634 przez Portiusa. Obok na ścianie obraz tej samej fundacji – Wykupienie zwłok św. Wojciecha. Na ścianach kaplicy Jana Nepomucena (dawnej kruchty północnej) zachowały się fragmenty regencyjnej polichromii z lat 20-tych XVIII w. W kaplicy Św. Anny, dostawionej do nawy od strony północnej, przetrwała rokokowa nastawa ołtarzowa z 1761 r., ze starszym obrazem Św. Anny Samotrzeć namalowanym w r. 1656, wg ryciny Martena de Vos.

Dzwonnica kościoła parafialnego

nej na Rusi, prowadzonej przez biskupów lubuskich. Pierwotnie osiedlili się przy niewielkiej, jednoprzestrzennej, kamiennej kaplicy p.w. Przemieniana Pańskiego, zlokalizowanej w przedlokacyjnej osadzie krośnieńskiej. Relikty tamtej najstarszej w Krośnie budowli sakralnej, odnaleźć można w dolnych kamiennych partiach prezbiterium dzisiejszego kościoła. Na przełomie XIV i XV franciszkanie podjęli rozbudowę swej świątyni. Wpierw nadbudowali ją

W bliskim sąsiedztwie kościoła, na południowy wschód od jego prezbiterium wznosi się wczesnobarokowa dzwonnica, wzniesiona w latach 1637-1651 z fundacji Roberta Wojciecha Portiusa. Trójkondygnacyjną wieżę, zwieńczoną wydatnym gzymsem wspartym na profilowanych kroksztynach, nakrywa monumentalny hełmem z kolumnową latarnią zakończoną wiatrowskazem w kształcie monstrancji. Obecny kształt hełmu jest wynikiem restauracji przeprowadzonej u schyłku XIX w. wg proj. arch. Tadeusza Stryjeńskiego. Wewnątrz zachowały się trzy dzwony: Urban, Jan i Marian, odlane nakładem Roberta Wojciecha Portiusa przez ludwisarzy Stefana Meutela i Jerzego Oliviera. Największy z dzwonów – Urban, mierzący w dolnym obwodzie 490 cm, jest jednym z największych dzwonów w Polsce.

Kościół i klasztor franciszkanów

O ile kościół farny jest niewątpliwie najwspanialszym i najbogatszym kościołem miasta, to kościół franciszkański jest budowlą bezsprzecznie najstarszą. Franciszkanie pojawili się w Krośnie już w drugiej połowie XIII stulecia w ramach akcji misyj-

53

54

cegłą i nakryli gotyckim sklepieniem, a następnie rozbudowali o ceglany pseudohalowy korpus nawowy, ze sklepieniem gwiaździstym wspartym na czterech kamiennych filarach międzynawowych. Tak zakomponowana bryła zewnętrzna kościoła przetrwała bez większych zmian do początków XVII w. W r. 1615 w narożniku między prezbiterium a nawą południową kościoła wzniesiono zachowaną do dzisiaj kopułową kaplicę Matki Boskiej Różańcowej, natomiast w 1618 wzdłuż nawy południowej wybudowano – rozebraną w XIX w. – kaplicę Męki Pańskiej.

W latach 1647-48 Stanisław Oświęcim – dworzanin króla Władysława IV, po śmierci swojej przyrodniej siostry Anny, wzniósł przy kościele franciszkańskim rodzinną kaplicę grobową p.w. N.P. Marii i Św. Stanisława, zwaną powszechnie kaplicą Oświęcimów.

Na przełomie XVII i XVIII w. wzdłuż zachodniej fasady kościoła wzniesiono kruchtę, dzwonnicę oraz kaplicę dla otoczonego kultem obrazu tzw. Matki Boskiej Murkowej (dzisiaj w neogotyckiej nastawie ołtarza głównego). Budowla w tym stanie przetrwała do r. 1872, kiedy to mocno zniszczył ją groźny pożar, który wybuchł wtedy w mieście. W jego wyniku spłonęło niemal całe wyposażenie wnętrza świątyni (ocalało jedynie wyposażenie kaplic oraz kamienne nagrobki). Krosno utraciło w ten sposób jeden z najwspanialszych zespołów sakralnej sztuki dawnej o wyjątkowej wartości historycznej i artystycznej. Konsekwencją pożaru było zawalenie się gotyckiego sklepienia prezbiterium i zniszczenie konstrukcji dachu. Dzisiejszy wygląd świątyni jest wynikiem restauracji budowli przeprowadzonej w l. 1899-1904 pod kierunkiem arch.

Tadeusza Stryjeńskiego i inż. Wiktora Sikorskiego. Efektem tych prac była regotycyzacja bryły poprzez zlikwidowanie większości jego elementów architektonicznych powstałych zwłaszcza w XVIII i XIX stuleciu. Z okresu tamtej restauracji pochodzi wykonana prze Jana Tabińskiego polichromia prezbiterium i neogotyckie wyposażenie wnętrza; ołtarze, stalle, konfesjonały wykonane przez krośnieńskiego stolarza Stanisława Janika. W r. 1993 w toku prac związanych z wymianą pokrycia dachowego, przywrócono ostatecznie pierwotny kształt i wysokość dachu.

W przeciwieństwie do kościoła farnego, którego dzieje i fundacje artystyczne związane są z działalnością bogatego krośnieńskiego mieszczaństwa i duchowieństwa, dobrodziejami kościoła franciszkańskiego było przede wszystkim okoliczne rycerstwo i szlachta, które świątynię tę upodobało sobie jako miejsce wiecznego spoczynku. Od początku XV w. silne związki łączyły

franciszkanów krośnieńskich z właścicielami zamku Odrzykońskiego Kamienieckimi herbu Pilawa. Wyrazem tych powiązań jest legenda o tunelu łączącym zamek i klasztor. Z przekazów historycznych wiemy, że już w XV w. Kamienieccy posiadali grobowiec rodzinny w prezbiterium kościoła. Za pośrednictwem Barbary z Kamienieckich Mniszchowej, franciszkanie weszli w kontakt z możną rodziną Mniszchów, którzy stali się protektorami sztuki i dobroczyńcami klasztoru.

Nagrobki kamienne we wnętrzu kościoła

Kościół franciszkański w Krośnie szczyci się posiadaniem czterech wybitnych dzieł rzeźby nagrobnej, które – choć mocno uszkodzone – przetrwały pożar wnętrza świątyni w 1872 r. Nagro-

55

bek Jana Kamienieckiego wojewody podolskiego (zm. 1560), przy północnej ścianie prezbiterium, w sąsiedztwie ołtarza głównego, ufundowany przez Annę z Kościeleckich Kamieniecką, jest dziełem włoskiego rzeźbiarza Jana Marii Padovano. W wysokiej niszy, ujętej po bokach kompozytowymi kolumnami, mieści się marmurowa płyta z postacią leżącego rycerza. Twarz Kamienieckiego okolona długą brodą została wymodelowana bardzo starannie, o wyraźnych znamionach portretowości. Zbroja, miecz u boku, hełm u stóp i buzdygan w ręku, dopełniają rycerskich treści monumentu. Na fryzie wykuty napis: IOHANNES MARIA ITALUS DE PADVA. Nagrobek krośnieński jest najstarszym sygnowanym dziełem tego wybitnego artysty. Inne pomniki nagrobne jego dłuta zdobią wnętrza katedr w Krakowie, Gnieźnie, Kielcach, czy Tarnowie.

W bezpośrednim sąsiedztwie pomnika Kamienieckiego znajduje się nagrobek Jadwigi z Włodków Firlejowej, wykonany w 1611 r. przez włoskiego rzeźbiarza Jana Lukiana Reitino da Lugano. Fundowany przez Piotra Firleja kasztelana zawichojskiego, wzniesiony został z kilku rodzajów marmuru. Postać zmarłej, leżąca na sarkofagu, ujęta jest parą gładkich kolumn wspierających przerwany przyczółek z kartuszem herbowym. W dolnej strefie cokołu nagrobka ryta sygnatura: LVCANO REITINO DE LVGANO ITALIANO FECIT A. D. 1611 CRACOVIAE. To doskonałe dzieło rzeźbiarskie, zdradzające elementy stylowe wczesnego baroku rzymskiego, jest jedną z dwóch zachowanych w Polsce prac tego artysty, będącego współpracownikiem Giovanniego Trevano – nadwornego architekta króla Zygmunta III Wazy .

Po prawej stronie prezbiterium wznosi się monumentalny nagrobek Barbary z Kamienieckich Mniszchowej (zm. 1569).

Jego twórcą, jak głosiła zatarta w XIX w. sygnatura, był rzeźbiarz lwowski Jakub Trwały, natomiast fundatorem syn Barbary, wojewoda sandomierski Jerzy Mniszech – ojciec carycy Maryny Mniszchówny. Ten pomnik nagrobny najbardziej ucierpiał podczas pożaru kościoła w r. 1872. W l. 1994-1997 przeprowadzono konserwację nagrobka, dzięki której pierwotne walory plastyczne tego dzieła rzeźbiarskiego, przesyconego w warstwie ornamentalno-architektonicznej elementami manieryzmu niderlandzkiego, zostały odsłonięte i właściwie wyeksponowane.

W trakcie prac konserwatorskich nagrobka – w maju 1994 – za strukturą rzeźbiarsko-architektoniczną jego zwieńczenia odsłonięto relikty średniowiecznych malowideł ściennych, które przebywały za nagrobkiem ponad czterysta lat. W wyniku skom-

plikowanych prac konserwatorskich wykonano transfer równoczesny dwóch warstw malowidła, czyli zdjęto je wraz z tynkiem ze ściany i przełożono na nowe, przenośne podobrazie, umożliwiając tym samym ekspozycję tych cennych kompozycji w innym miejscu kościoła. Badania odkrytych malowideł dowodzą, iż starsza warstwa malowideł ze sceną Męczeństwa św. Sebastiana, malowana techniką all secco, powstała ok. r. 1402, natomiast młodsza, z kompozycją przedstawiającą Św. Anną Samotrzeć adorowaną przez postać rycerza, będąca najpewniej ściennym epitafium starosty buskiego Jana Kamienickiego (zm. 1513), ufundowanym przez jego żonę Annę z Buczackich Kamieniecką, namalowana została techniką kazeiny wapiennej w r. 1513. Konsekwencją badań i konserwacji malowideł była decyzja o ich transferze. Obecnie eksponowane są one we wnętrzu kaplicy Przemienienia Pańskiego, zlokalizowanej na przedłużeniu nawy północnej kościoła. Odkrycie krośnieńskie jest wydarzeniem dużej wagi, gdyż odsłonięte i zakonserwowane fragmenty średniowiecznej dekoracji malarskiej kościoła są bez wątpienia najstarszymi malowidłami znanymi dziś z terenu Polski południowo-wschodniej. Scena ze św.

Sebastianem jest zarazem najstarszym znanym przedstawieniem tego świętego w sztuce polskiej.

Przechodząc do północnej nawy kościoła dostrzegamy dwukondygnacyjny nagrobek Jana Jędrzejowskiego herbu Jastrzębiec (zm. ok. 1597) i jego żony Elżbiety. Monument ufundowany najpewniej za życia Jędrzejowskiego (w inskrypcji epitafijnej pozostawiono wolne pole do wpisania daty śmierci) powstał w kręgu Santi Gucciego – włoskiego rzeźbiarza działającego w Krakowie, twórcy m.in. nagrobków Stefana Batorego i Anny Jagiellonki w katedrze na Wawelu.

Kaplica Oświęcimów

Kaplica grobowa Oświęcimów, ufundowana w latach 1647-1648 przez najwybitniejszego przedstawiciela rodu Stanisława Oświęcima, została wzniesiona wg projektu mediolańczyka Wincentego Petroniego. Dekorację stiukową jej wnętrza wykonał najwybitniejszy sztukator działający w tym czasie w Polsce – Włoch Jan Chrzciel Falconi. Budowla – z którą związana jest romantyczna legenda o miłości Stanisława Oświęcima do swej przyrodniej siostry Anny – należy do najdoskonalszych osiągnięć plastycznych epoki wczesnego baroku. Reprezentuje typ grobo-

57

wej kaplicy kopułowej, wzniesionej na planie kwadratu i nakrytej z kopułą na pendentywach zwieńczoną kamienną latarnią. Do wnętrza budowli prowadzi marmurowy portal z półkolistą arkadą ujętą rozszerzającymi się ku górze pilastrami. Dekoracja sztukatorska – skoncentrowana przede wszystkim na wewnętrznej powierzchni czaszy, w pendentywach kopuły oraz na fryzie pod gzymsem belkowania – składa się z bogatych sekwencji ornamentów kartuszowo-małżowinowych, wzbogaconych niemal pełnoplastycznymi postaciami skrzydlatych putt. Osobne miejsce w dekoracji zajmują elementy militarne, panoplia oraz kartusze, stanowiące dopełnienie programu heraldyczno-genealogicznego.

Głównym elementem wyposażenia kaplicy jest nastawa ołtarzowa z 1890 r. (kopia pierwotnej z poł. XVII w.) z ornamentami snycerskimi z czasów fundacji. W polu głównym zachował się znakomity obraz Św. Stanisława wskrzeszającego Piotrowina. W tle kompozycji pojawiają się – tak popularne w malarstwie polskim poł. XVII w. elementy aktualizmu i aktualizacji, a wątek gloryfikacji rodu Oświęcimów jest w obrazie ołtarzowym niemal równorzędny ze sceną Wskrzeszenia Piotrowina. Integralnym elementem wyposażenia kaplicy są portrety członków rodziny Oświęcimów: Stanisława i Anny (całopostaciowe) oraz (ujęte w 2/3 postaci) Jana – brata Stanisława, Floriana i Reginy – rodziców Stanisława oraz Barbary – drugiej żony Floriana Oświęcima (matki Anny). W czarnych tablicach umieszczonych pod portretami epitafia zastąpiono fragmentami z Dies irae, utworu łacińskiego śpiewanego od czasu reformy trydenckiej w mszach żałobnych. Ewenement artystycznej oprawy kaplicy Oświęcimów polega na tym, iż przeważająca część malarskiej i rzeźbiarskiej dekoracji wnętrza w istocie swej nie należy do sztuki religijnej, związana jest z osobą fundatora i można rozpatrywać ją wyłącznie w aspekcie gloryfikacji jego rodu. Pod posadzką kaplicy znajduje się, dostępna z nawy bocznej kościoła, sklepiona krypta z trumnami Stanisława i Anny.

W refektarzu klasztornym zachował się drewniany belkowy strop z tego czasu, z napisem łacińskim wyrytym na tragarzu środkowym.

Klasztor franciszkanów

Drewniany kościół Świętego Wojciecha

Obecny gmach klasztoru franciszkańskiego wzniesiony na przełomie XV i XVI w., oparty o południowo-wschodni narożnik wewnętrznego muru obronnego, w 1591 r. został nadbudowany o piętro przez Jerzego Mniszcha – wojewodę sandomierskiego. W wyniku tej przebudowy klasztor uzyskał monumentalną bryłę zwieńczoną późnorensansową attyką (zburzoną w XIX w.).

Wzniesiony został około połowy XV w. za Wisłokiem, na tzw. Przedmieściu Wyższym – w miejscu gdzie wg legendy, podczas swej podróży z Pragi do Gniezna, miał odpoczywać św. Wojciech. Kościół konsekrowany w r. 1460, remontowany w l. 1855-56, w r. 1903 został gruntownie przebudowany wg proj. arch. Tadeusza Stryjeńskiego. Na skutek tej restauracji utracił charakter i ce-

58

Kościół i klasztor kapucynów

Zakon kapucynów sprowadzono do Krosna w 1753 roku i osadzono przy średniowiecznym kościele drewnianym Św. Jakuba położonym na Przedmieściu Wyższym, tzw. Węgierskim.

W roku 1771 na placu obok kościoła Św. Jakuba, według projektu Innocentego Bartha zaczęto wznosić zachowany do dzisiaj kościół i klasztor kapucynów. Założenie powstało dzięki ofiarności Jana Klemensa Branickiego – starosty krośnieńskiego, wojewody krakowskiego i hetmana wielkiego koronnego, Aleksandra Jaworskiego – rejenta sanockiego oraz biskupa przemyskiego Wacława Hieronima Sierakowskiego . Kościół bez sklepienia stanął do 1781 r., w tym czasie zbudowano już również część skrzydeł klasztornych. Sklepienie świątyni wykonano ostatecznie dopiero w 1809 r., wykorzystując cegłę z rozebranego wówczas kościoła jezuitów.

W tym samym czasie przystąpiono do wykonania iluzjonistycznych malowideł wnętrza, autorstwa Smuglewicza i Kucharskiego, do dziś dobrze zachowanych w chórze zakonnym. Konsekracja świątyni nastąpiła we wrześniu 1811 r. W 1879 r. we wnętrzu prezbiterium ustawiono neobarokową nastawę ołtarza głównego, będącą dziełem Romana Łapczyńskiego i Stanisława Janika, w której umieszczono rokokowy krucyfiks drewniany. Dwadzieścia lat później, w architektonicznych niszach korpusu nawowego umieszczono nastawy ołtarzy bocznych z obrazami mal. przez Jana Tabińskiego. Zespół kościoła i klasztoru kapucynów, zbudowany z piaskowca odrzykońskiego, jest obecnie jedynym założeniem architektury późnobarokowej zachowanym na terenie miasta.

chy stylowe – tak popularnego na Podkarpaciu – średniowiecznego kościoła drewnianego.

Manierystyczny ołtarz główny pochodzący z początku XVII stulecia – utrzymany w formie malowanego tryptyku – został gruntownie uzupełniony na początku XX w. Dwie barokowe nastawy ołtarzy bocznych, w kształcie owalnych akantowych glorii podtrzymywanych przez pary aniołów, przeniesiono tu z krośnieńskiej fary w r. 1785. Lewy nosi wezwanie św. Wojciecha, natomiast prawy dedykowany jest św. Rozalii. Na ścianach umieszczono kilka godnych uwagi obrazów z XVIII w. i trzy rzeźby: Św. Zofii z córkami – o cechach późnogotyckich z poł. XVI w., późnorenesansowa – Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej z końca w. XVI oraz Św. Biskupa (Wojciecha?), która jak dowiodły przeprowadzone ostatnio badania – jest silnie uzupełnioną rzeźbą gotycką z 1 poł. XV w.

Dawne kolegium jezuickie

Pierwotne kolegium drewniane zostało wzniesione w l. 1630-34, wzdłuż dawnej ulicy Sukienniczej, spłonęło w r. 1638.

Kolejne, murowane zbudowano dopiero w l. 1660-67 z fundacji Stanisława Zaremby, sędziego ziemskiego sandomierskiego.

Skrzydło wschodnie – zachowane do dzisiaj – zostało wzniesione w międzymurzu fortyfikacji krośnieńskich, skrzydło południowe – którego dolne fragmenty zostały wchłonięte w XIX w. przez budynek dawnej Szkoły Tkackiej – oparto na wewnętrznym murze obronnym. W części północno-wschodniej założenia, w miejscu dzisiejszego dziedzińca, wg projektu włoskiego architekta Jakuba Solariego, wzniesiono kościół jezuicki p.w. Niepokalanego Poczęcia N.P. Marii. Świątynia ta była fundacją dziękczynną za ocalenie króla Jana Kazimierza z zawieruchy potopu szwedzkiego. W 1773 r. po kasacie zakonu jezuitów, gmach kolegium mieścił przez kilkadziesiąt lat szkołę a następnie szpital wojskowy. W r. 1807 kościół jezuicki został zburzony, a w 1849 pożar strawił częściowo gmach dawnego kolegium. Najbardziej zniszczone skrzydło południowe zostało odbudowane w dopiero końcu XIX w., z wykorzystaniem dobrze zachowanych sklepionych piwnic.

Budynek dawnego kolegium jezuickiego – dominanta architektoniczna w panoramie miasta od strony południowo-wschodniej – stanowi ważny element historycznego założenia urbanistycznego. Przez wiele lat był ośrodkiem kształtowania postępowych myśli, uczelnią jezuicką o statusie Studium Generalis,

60

odznaczającą się w kraju wyjątkowo wysokim poziomem nauczania. Od 1999 r. gamach dawnego kolegium jest siedzibą Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Krośnie. W październiku 2006 jego najstarszą część, mieszczącą Instytut Humanistyczny – dla uczczenia Prof. Stanisława Pigonia – nazwano Collegium Pigonianum.

Założenie i zabudowa krośnieńskiego Rynku

Rynek krośnieński stanowiący rozległy plac o formie nieregularnego, wydłużonego czworoboku, rozmierzony został najpóźniej w trakcie lokacji miasta, jednak trwała, murowana zabudowa w jego otoczeniu pojawiła się dopiero w początkach XV w. Z tego czasu pochodzą najstarsze fragmenty przyrynkowych kamienic, głównie ich piwnic i kondygnacji parteru.

Elementem nadającym swoistą atmosferę i niepowtarzalny klimat są podcienia kamienic przyrynkowych. Z wieków XVI i XVII zachowały się dość dobrze dwa ich odcinki. W pierzei południowej między ulicami Franciszkańską i Sienkiewicza i w północnej między ulicami Słowackiego i Piłsudskiego. Podcienia kamienic pierzei wschodniej między ulicami Sienkiewicza i Kazimierza Wielkiego są już tylko próbą rekonstrukcji założenia zrealizowaną na przełomie XIX i XX w. Pierwotnie w podcienia wyposażone były również pierzeja wschodnia i zachodnia, zostały one jednak wyburzone lub zamurowane w tok prac budowlanych prowadzonych po pożarach miasta w r. 1872 i 1893.

Wśród kamienic przyrynkowych uwagę zwraca kamienica nr 7, zwana Wójtowską. W jej podcieniu zachowały się – odsłonięte przed laty – cztery kamienne kolumny jońskie z poł. w. XVI i niezwykle bogaty renesansowy portal, złożony z półkolistej arkady, wspartej na filarach zdobionych konchowymi niszami, wolutami i ornamentem groteskowym. W zwieńczeniu portalu znajduje się tarcza z orłem polskim i monogramem S (Sigismundus) Zygmunta Starego. W kluczu arkady tarcza z gmerkiem i monogramem IS odnoszącym się do rajcy krośnieńskiego Hieronima (Ieronima) Stano – nobilitowanego w 1545 r. – jednego z najznamienitszych właścicieli tej nieruchomości.

Wśród pozostałych kamienic przyrynkowych należy zwrócić uwagę przynajmniej jeszcze na dwie. Kamienica narożna nr 5, u zbiegu Rynku i ulicy Franciszkańskiej, to tzw. curia praetoriana – mieszcząca w l. 1513-1534 siedzibę rady miejskiej. Kamie-

nica nr 27, wzniesiona w XVI w., w pierzei północnej, gruntownie przebudowana w r. 1908, była w połowie w. XVII własnością Szkota Roberta Wojciecha Portiusa – kupca i faktora królewskiego, komendanta obrony miasta w czasie potopu szwedzkiego, inicjatora i fundatora wielu przedsięwzięć architektonicznych i artystycznych. Z czasów Portiusa zachował się kamienny portal z arkadą o późnorenesansowym podłuczu zdobionym kasetonowymi płycinami z rozetami. W kluczu portalu data 1640 i monogramy: RP (Robert Portius) i AP (Anna Portiusowa).

Badania archeologiczne krośnieńskiego Rynku

W latach 1999-2001 Muzeum Podkarpackie w Krośnie przeprowadziło kompleksowe badania archeologiczne krośnieńskiego placu rynkowego, które w diametralny sposób zmieniły obraz Krosna w okresie średniowiecznym. Z całą pewnością możemy dziś stwierdzić, iż dzisiejszy Rynek pełnił funkcję placu targowego na długo przed poł. XIV w. U schyłku stulecia XIII posiadał już pierwszą dobrze utwardzoną nawierzchnię, na której ustawione były drewniane kramy kupieckie. Na uwagę zasługuje fakt posiadania w owym czasie przez Krosno instalacji kanalizacyjnych – drewnianych, zakrytych kanałów ściekowych, którymi odprowadzano wodę opadową i nieczystości zgromadzone na powierzchni samego placu i wybiegających z niego ulic. U schyłku XIV w. miasto wyposażone zostało w wodociąg, który drewnianymi rurami doprowadzał wodę do jego najważniejszych punktów. Brak jakichkolwiek źródeł historycznych z tego czasu nie pozwala na głębszą analizę pozycji miasta w okresie przed poł. XIV w. Dziś przypuszczać jednak można, iż niezachowany dokument lokacyjny na prawie magdeburskim wydany przez Kazimierza Wielkiego około połowy tego stulecia, mógł być odnowieniem starszego przywileju lokacyjnego (na prawie polskim?), które miasto mogło uzyskać jeszcze schyłku stulecia XIII. W kontekście odnalezionych na placu rynkowym zabytków materialnych odrzucić należy ostatecznie tezę, iż Krosno w okresie bezpośrednio poprzedzającym lokację na prawie magdeburskim było jedynie osadą o charakterze rolniczym. Podstawy formalno-prawne zawarte w niezachowanym dokumencie lokacyjnym, budowa murowanych fortyfikacji oraz innych ważnych urządzeń miejskich, stworzyły dobry fundament dla dogodnego rozwoju miasta w XV i XVI w. Zapewne już niedłu-

go po lokacji miasto doszło do większego znaczenia i musiało być dobrze znane, skoro w 1374 r. o pobliskim o Frysztaku pisano – Fryenstat prope Crosnam.

Krośnieńskie budowle ratuszowe

Do r. 1999 nasza wiedza o krośnieńskim ratuszu była niezwykle skromna. Stąd też olbrzymim zaskoczeniem sezonu archeologicznego r. 2000 było ujawnienie w zachodniej części placu rynkowego budowli o pierwotnej funkcji wieżowego domu wójtowskiego, następnie zaś (od poł. XV w.) ratusza miejskiego.

Badania architektoniczne pozwalają sądzić, iż był to budynek dwutraktowy, murowany w kondygnacji przyziemia i drewniany w kondygnacjach wyższych. Czas jego powstania odnieść można do 1. poł. XIV w. Fakt posiadania przez Krosno, już w drugiej połowie XIV stulecia, murowanej siedziby rady miejskiej stawia ten ośrodek w rzędzie najznaczniejszych miast w Polsce południowo-wschodniej. Kres funkcjonowania pierwszego ratusza przyniósł r. 1512. Wówczas to uległ on spaleniu w wyniku groźnego pożaru. W r. 1513 siedzibę władz miejskich przeniesiono tymczasowo do narożnej kamienicy w rynku (dzisiejsza kamienica nr 5, w narożniku Rynku i ul. Franciszkańskiej), zwanej stąd curia praetoriana. Równolegle miasto rozpoczęło budowę nowego ratusza we wschodniej części placu rynkowego. Podczas budowy wykorzystano częściowo materiał (kamień i cegłę) z rozbiórki starszego, gotyckiego ratusza, a miejsce po nim zostało starannie zniwelowane. W wyniku prac realizowanych do ok. 1530 r. powstał okazały trójtraktowy gamach ratusza wczesnorenesansowego. Budowla pełniła tą funkcję do końca okresu staropolskiego. Po I rozbiorze Polski Austriacy umieścili w jej wnętrzu szkołę trywialną. Po pożarze, który miał miejsce w r. 1818, ratusz został zburzony, a teren we wschodniej części Rynku starannie zniwelowano. Dobrze zachowane pozostałości tego budynku: piętrowego, podpiwniczonego, sklepionego w kondygnacji piwnic i parteru, zostały odkryte w toku badań archeologicznych prowadzonych w l. 1999-2000.

Zarys budowli ratuszowych, ujawnionych na krośnieńskim placu rynkowym, został utrwalony poprzez zróżnicowanie materiału jego nawierzchni. Liczne zabytki, odkryte w toku badań archeologicznych na Rynku, oglądać możemy w zbiorach Muzeum Podkarpackiego w Krośnie.

61

Relikty murów obronnych

Krosno należy do grupy dwudziestu dwóch miast polskich, których fortyfikacje zaczęto wznosić z inicjatywy Kazimierza Wielkiego. Od lat 60-tych do końca XIV stulecia powstał pierwszy murowany obwód warowny, wzmocniony prostokątnymi basztami i dwoma bramami (Krakowską i Węgierską). W ciągu w. XV umocnienia te były rozbudowywane i naprawiane, wzmocnione fosą i wałami ziemnymi. W latach 1531-1565 od strony południowej i zachodniej miasto zostało wzmocnione drugą murowaną linią fortyfikacji – powstał zewnętrzny mur miejski. Fakt to niezmiernie istotny – świadczący o wyjątkowej pozycji miasta w poł. XVI w. – bowiem zewnętrzne obwody warowne posiadały tylko najznaczniejsze miasta dawnej Rzeczypospolitej. Wiek XVIII przyniósł ostateczny kres funkcjonowania fortyfikacji murowanych typu średniowiecznego. Od końca tegoż stulecia krośnieńskie mury były stopniowo burzone a umocnienia ziemne niwelowane. Z potężnego niegdyś obwodu fortyfikacyjnego pozostały do dzisiaj jedynie skromne resztki – wchłonięte na ogół przez późniejszą zabudowę – odkrywane sukcesywnie podczas prac archeologicznych.

Wielokrotnie podnoszona inicjatywa choćby częściowej rekonstrukcji umocnień, jak na razie nie doczekała się realizacji. W tym kontekście doniosłe znaczenie ma odsłonięcie i konserwacja odcinka XIV-wiecznego muru obronnego i fragmentu baszty prostokątnej, zachowanych na dziedzińcu dawnego Pałacu Biskupiego.

Bezprecedensowe prace wykonano pod kierunkiem naukowców z Pracowni Archeologiczno-Konserwatorskiej Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu. Podobna – choć mniej udana, próba miała także miejsce w przypadku muru zewnętrznego przy ul. Podwale.

Historyczna linia przebiegu umocnień została również uczytelniona w murze oporowym skarpy staromiejskiej przez zastosowanie odmiennego wątku kamiennego.

Pałac biskupi

Początki dworu biskupiego w Krośnie związane są z powołaniem w r. 1375 biskupstwa obrządku łacińskiego w Przemyślu. Pierwszy biskup przemyski Eryk z Winsen był franciszkaninem, w młodości przebywającym w klasztorze krośnieńskim. Od r. 1391 Krosno stało się parafią i ośrodkiem miejskim wysuniętym najdalej na południowo-zachodni kraniec diecezji przemyskiej.

62

Zapewnienie bezpieczeństwa dla dworu biskupiego legło u podstaw decyzji biskupa Eryka o zakupieniu, w dostatnim i dobrze ufortyfikowanym Krośnie, drewnianego domu, który – zwłaszcza na wypadek zagrożenia zewnętrznego – mógł z powodzeniem spełniać funkcję rezydencji biskupiej. Z domu tego do dziś nic nie pozostało, możemy jedynie przypuszczać, iż stał on na miejscu dzisiejszego pałacu, ściślej zaś jego skrzydła południowo-wschodniego. Ustawiony przy niewielkim placu u zbiegu dawnych ulic: Piekarskiej i Szewskiej, stanowił zapewne jeden z bardziej reprezentacyjnych elementów drewnianej, zapewne szczytowo-frontowej, zabudowy ówczesnego Krosna. Ze źródeł pisanych wiemy, iż w r. 1524 schronił się w nim przed najazdem tureckim biskup przemyski Andrzej Krzycki, a w roku następnym do dworu biskupiego w Krośnie przewieziono najcenniejsze ruchomości i dokumenty kurii przemyskiej. Znamienna może być w tym przypadku pisemna relacja Krzyckiego, który w lipcu 1524 w obliczu zagrożenia tureckiego, pisze z Krosna do Tomickiego biskupa krakowskiego Piotra: W tym także mieście Krośnie, przybywszy doń z wieloma szlachty, znalazłem je w takim usposobieniu, jakby panował największy pokój. Możemy przypuszczać, iż związany i mieszkający przez kilka lat w Krośnie biskup przemyski Stanisław Tarło, przeprowadził poważniejsze prace budowlane, być może za sprawą Tarły dwór zamieniony został na budowlę murowaną. Reliktów rezydencji biskupa Tarły dopatrywać można się w dolnych partiach skrzydła południowo-wschodniego dzisiejszego pałacu, zwłaszcza jego piwnic i fragmentów parteru. Dwór ten był z krótkimi przerwami czasową rezydencję biskupów przemyskich aż do r. 1626, kiedy to biskup Achacy Grochowski darował go przemyskiej kapitule, do której należało również probostwo krośnieńskie. Jednak już w 1630 r. kapituła sprzedała dwór kasztelanowej połanieckiej Zofii z Ligęzów Skotnickiej, która w l. 1638-46 rozbudowała go o piętrowe skrzydło zachodnie, przytykające od strony północnej do bramy Krakowskiej i murów miejskich. Ten fragment pałacu zachował do dziś pierwotne sklepienia w kondygnacjach piwnic, parteru i piętra oraz amfiladowy układ komunikacji poziomej. Z czasów Skotnickiej pochodzi również przesklepiona sień przejazdowa prowadząca na dziedziniec i portal bramny. Jego przyczółek flankują po bokach dwa kute w piaskowcu kartusze: lewy z herbami Grzymała II, Junosza, Gozdawa i Poraj – kasztelana połanieckiego Jana Skotnickiego, prawy z herbami Półkozic, Trąby i dwukrotnie powtórzoną Leliwą – Zofii z Ligęzów Skotnickiej. Po tej przebudo-

wie dawny dwór zyskał istotnie formy miejskiego pałacu, przestał jednak już być w tym czasie rezydencją biskupią. Nazwa jednak tak dalece przylgnęła do budowli, że do dziś nazywana jest pałacem biskupim. Od połowy w. XVII pałac kilkakrotnie zmieniał właścicieli. Ofiarowany kolegium rorantystów, przeszedł w ręce krośnieńskiego kolegium wikariuszy. W 1841 r. został sprzedany mieszczaninowi Józefowi Dembowskiemu a od 1873 stał się własnością miasta.

Pisząc o przemianach architektonicznych tej budowli nie sposób pominąć faktu, iż w przeszłości włączona była ona bezpośrednio w system fortyfikacji miasta. Dziedziniec pałacowy w formie nieregularnego czworoboku zamykała od wschodu i północy kurtyna średniowiecznego muru obronnego, wzmocniona od wschodu basztą prostokątną – otwartą od strony miasta i okrągłą, zlokalizowaną w narożniku północno-wschodnim, wzniesioną

w XVI w. dla obrony pobliskiej bramy Krakowskiej. Fragmenty tych fortyfikacji, za wyjątkiem rozpoznanej jedynie fragmentarycznie baszty okrągłej, zostały w ostatnich latach odkryte i zakonserwowane. Obecnie oglądać je można w specjalnie w tym celu wybudowanej przewiązce Muzeum Podkarpackiego – obecnego gospodarza budowli. Muzeum posiadające liczne zbiory archeologiczne, historyczne i artystyczne, słynie z największej w kraju kolekcji lamp naftowych.

dr Piotr Łopatkiewicz

63

Szkoły Partnerskie

Uczelnia od 2014 roku realizuje program współpracy ze szkołami ponadgimnazjalnymi, w ramach którego oferuje Szkołom Partnerskim opiekę merytoryczną, organizacyjną oraz możliwość udziału uczniów i nauczycieli w specjalnie organizowanych wykładach, warsztatach czy spotkaniach naukowych.

Na tę formę współpracy zdecydowało się 27 szkół z terenu miasta Krosna, a także z powiatów: krośnieńskiego, jasielskiego, dębickiego, sanockiego i strzyżowskiego.

Zespół Szkół im. Jana Pawła II w Brzostku Zespół Szkół w Czudcu Zespół Szkół nr 2 w Dukli Zespół Szkół w Iwoniczu Zespół Szkół Gastronomiczno–Hotelarskich w Iwoniczu Zdroju Zespół Szkół nr 3 im. Stanisława Pawłowskiego w Jaśle Zespół Szkół nr 4 im. Jana Pawła II w Jaśle Zespół Szkół Budowlanych im. Króla Kazimierza Wielkiego w Jaśle Zespół Szkół Usługowych i Spożywczych w Jaśle Liceum Ogólnokształcące im. Marii Konopnickiej w Jedliczu Zespół Szkół im. Armii Krajowej w Jedliczu Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej–Curie w Kołaczycach I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Krośnie

64

II Liceum Ogólnokształcące im. Konstytucji 3 Maja w Krośnie Katolickie Liceum Ogólnokształcące im. ks. Bronisława Markiewicza w Krośnie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im. Jana Szczepanika w Krośnie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. ks. Stanisława Szpetnara w Krośnie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3 im. Stanisława Staszica w Krośnie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4 im. Ignacego Łukasiewicza w Krośnie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 5 im. II Armii Wojska Polskiego w Krośnie Technikum nr 6 w Miejskim Zespole Szkół nr 5 w Krośnie Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Nowym Żmigrodzie Zespół Szkół Zawodowych im. Marii Skłodowskiej-Curie w Pustkowie Osiedlu Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Wyspiańskiego w Rymanowie Zespół Szkół nr 4 im. Króla Kazimierza Wielkiego w Sanoku Zespół Szkół nr 5 im. Ignacego Łukasiewicza w Sanoku Zespół Szkół im. prof. Teodora Marchlewskiego w Trzcinicy

Przedsiębiorcy, Instytucje – Partnerzy Uczelni

British Council Poland jest instytucją reprezentującą Wielką Brytanię w zakresie współpracy kulturalnej i edukacyjnej.

W Polsce jest dystrybutorem egzaminów Cambridge English, które są rzetelnym i wiarygodnym potwierdzeniem umiejętności językowych kandydatów. Dyplomy University of Cambridge uznawane są przez najlepsze uniwersytety oraz największych pracodawców na całym świecie, i stanowią atut w każdym portolio.

British Council to także lider w zakresie nauczania języka angielskiego, zrzeszający najlepszych metodyków z całego świata, autorów podręczników oraz lektorów. Jest organizatorem innowacyjnych szkoleń i warsztatów metodycznych, zarówno dla nauczycieli, jak i uczniów.

Od 2007 r. PWSZ im. St. Pigonia w Krośnie jest ośrodkiem egzaminacyjnym British Council, gdzie ze 100% skutecznością przygotowuje się kandydatów do międzynarodowych testów Cambridge English. Współpraca obejmuje wiele aspektów działania – kursy, warsztaty, egzaminy, ciekawe projekty. Obecnie ośrodek posiada status Złotej Szkoły British Council, co jest gwarancją najwyższej jakości usług dydaktycznych oraz poziomu zadowolenia naszych klientów.

Academia Rynek 5, 38-400 Krosno tel. +48 13 43 755 15 e-mail: academia@pwsz.krosno.pl www.pwsz.krosno.pl/kontakt-academia

65

Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie to miejsce niezwykłe na mapie miasta, bo poświęcone prawie 100-letniej historii hutnictwa w Krośnie i okolicy. Działające od blisko 5 lat CDS pozwala nie tylko mieszkańcom, ale też turystom z Polski i całego świata odkryć magię tworzenia szkła i poznać tajniki tego rzemiosła. Zwiedzających przyciąga jak magnes, co potwierdza liczba przeszło 210 000 osób, które już odwiedziły krośnieńskie Centrum.

Najważniejszymi atrakcjami Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie są interaktywne pokazy produkcji i zdobienia szkła, w których turyści mogą brać czynny udział. W piwnicach przedprożnych oraz w sali wystaw czasowych zapoznać się można z ekspozycjami prezentującymi zarówno szkło artystyczne, wykonane przez najlepszych polskich twórców, jak i szkło użytkowe – wspaniałe przykłady najwyższego kunsztu wzornictwa użytkowego. Na turystów czekają także rozwijające kreatywność zajęcia z edukacji plastycznej, bogata oferta wydarzeń kulturalno-rozrywkowych oraz sklep z ręcznie wykonanymi pamiątkami.

CDS KROSNO ul. Blich 2, 38-400 Krosno tel. +48 13 44 400 31 www.miastoszkla.pl

66

Regionalne Centrum Kultur Pogranicza to jedna z najnowocześniejszych placówek kultury Podkarpacia. Tworzymy dynamiczną i stale rozwijającą się, świadomą potencjału kulturowego i geograficznego położenia, płaszczyznę dialogu kultur, która pozwala na wzmocnienie przynależności do wyjątkowego regionu i wielkiej społeczności współtwórców kultury i sztuki.

Będąc instytucją samorządową, której organizatorem jest Gmina Krosno, prowadzimy szeroko zakrojoną działalność środowiskową organizując i współorganizując najważniejsze imprezy i wydarzenia kulturalne i społeczne w mieście.

Istotnym elementem naszej pracy jest systematyczna edukacja kulturalna ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży, a w chwili obecnej także seniorów. Prowadzimy zespoły artystyczne, organizujemy warsztaty twórcze i różnorodne zajęcia artystyczne. Opiekujemy się klubami i stowarzyszeniami twórczymi.

Stanowimy chętnie odwiedzane miejsce spotkań i prezentacji kultury narodów pogranicza. Organizujemy duże i kameralne przedsięwzięcia artystyczne, koncerty i wystawy, plenery i warsztaty twórcze.

Codzienna praca na polu upowszechniania kultury jest dodatkowo nasycona działaniami skierowanymi na formowanie społecznych nawyków związanych z aktywnością kulturalną i stworzenie warunków do nadania jej wysokiej wartości społecznej.

Wykorzystujemy najnowocześniejsze rozwiązania i z nadzieją patrzymy w przyszłość, ale jednocześnie kultywujemy tradycję i nie zapominany o dorobku naszych przodków.

Do żadnego przedsięwzięcia nie podchodzimy więc szablonowo, wciąż udoskonalając nasze możliwości i podnosząc jakość świadczonych usług.

Prawie 70 lat wcześniejszej działalności i wyzwania dnia codziennego zobowiązują…

Regionalne Centrum Kultur Pogranicza ul. Kolejowa 1, 38-400 Krosno tel. +48 13 43 218 98, fax 13 43 215 71 e-mail rckp@rckp.krosno.pl www.rckp.krosno.pl

67

„PRACUJEMY DLA MIESZKAŃCÓW I ŚRODOWISKA”

Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej – Krośnieński Holding Komunalny Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest Spółką Gminy Krosno, realizuje zadania z zakresu gospodarki komunalnej, mające na celu zaspakajanie zbiorowych potrzeb mieszkańców Krosna i okolic. Jest przedsiębiorstwem wielozakładowym, prowadzącym działalność podstawową przez Zakład Wodociągów i Kanalizacji, Zakład Unieszkodliwiania Odpadów i Oddział Energetyki Cieplnej.

Zakład Wodociągów i Kanalizacji jest największym i najstarszym z zakładów. Pełni rolę dostawcy wody dla miasta, czuwa nad jej jakością i zapewnia ciągłość dostaw, a także odbiera ścieki i oczyszcza je zapewniając jednocześnie spełnienie wysokich standardów związanych z ochroną środowiska.

Oddział Energetyki Cieplnej – prowadzi działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu, przesyle oraz dystrybucji energii cieplnej dla mieszkańców Krosna, szkół, zakładów i instytucji użyteczności publicznej, a także począwszy od 2013 roku wytwarza energię elektryczną w procesie wysokosprawnej kogeneracji.

Zakład Unieszkodliwiania Odpadów – prowadzi działalność w zakresie przyjmowania, składowania i utylizacji odpadów komunalnych oraz segregacji odpadów. Zakład został wybudowany w ramach projektu „Poprawa atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej poprzez rozwiązanie problemów zagospodarowania odpadów w regionie Krosna”.

MPGK Krosno Sp. z o.o. ul. Fredry 12, 38-400 Krosno e-mail: poczta@mpgk.krosno.pl tel. +48 13 47 48 400, fax. +48 13 47 48 343 www.ekrosno.pl, facebook.com/mpgk.krosno

68

Grupa Nowy Styl – Łączy nas pasja do tworzenia inspirujących wnętrz biurowych.

Grupa Nowy Styl to europejski lider w zakresie kompleksowych rozwiązań meblowych dla przestrzeni biurowych oraz miejsc użyteczności publicznej.

Codziennie wyposażamy nowe biurowce, centra konferencyjne, kina, stadiony, obiekty muzyczne, sportowe i wielofunkcyjne. Zapewniamy kompleksową obsługę w oparciu o dogłębną analizę specyfiki i potrzeb klienta, efektywności, organizacji pracy, ergonomii i akustyki.

Inwestujemy w nowe technologie produkcyjne, które zapewniają nam efektywność, najwyższą jakość wykonania i są przyjazne dla środowiska. Od 2015 r. rozbudowujemy własne centrum badawczo-rozwojowe w Jaśle.

Jesteśmy organizacją międzynarodową. Mamy oddziały w 17 krajach Europy i Bliskiego Wschodu, produkujemy w 15 nowoczesnych fabrykach, głównie w Polsce, ale też Niemczech, Szwajcarii czy na Ukrainie.

Nie jesteśmy korporacją, ale firmą o rodzinnych tradycjach, która dba o równowagę między życiem prywatnym i zawodowym, a jednocześnie daje ogromne możliwości rozwoju i kariery.

Relacje z naszymi pracownikami opieramy na szacunku i partnerstwie. Tworzymy otwarte środowisko pracy, które zachęca do innowacyjnego myślenia. rekrutacja@nowystylgroup.com

Grupa Nowy Styl ul. Pużaka 49, 38-400 Krosno tel. +48 13 43 76 100 e-mail: info@nowystylgroup.com www.nowystylgroup.com

69

Budujemy pozytywne oblicze naszego regionu

Krośnieńskie Przedsiębiorstwo Budowlane w Krośnie S.A. ul. Lewakowskiego 25, 38-400 Krosno tel. +48 13 43 627 11, fax +48 13 43 248 50 e-mail: biuro@kpb.com.pl www.kpb.com.pl

70

Krośnieńskie Przedsiębiorstwo Budowlane S.A. powszechnie znane pod skróconą nazwą KPB, jest nie tylko jednym z wielu podmiotów gospodarczych mających swoją siedzibę na terenie miasta Krosna.

Firma KPB to już uznana marka regionu podkarpackiego, której budowy pozytywnie zmieniają oblicze nie tylko Podkarpacia już od 47 lat.

Od początku istnienia firmy, główną usługą stanowiącą jej specjalizację jest generalne wykonawstwo od podstaw kompletnych obiektów budowlanych, szczególnie wielorodzinnych budynków mieszkalnych.

Od 1969 roku Przedsiębiorstwo oddało do użytku na terenie samego miasta Krosna ponad 10 tys. mieszkań. Wzbogaciło także zasoby mieszkaniowe w innych częściach regionu: w Rzeszowie, Jaśle, Sanoku, Dukli, Jedliczu, Iwoniczu Zdroju, Rymanowie, Rymanowie Zdroju, Solinie.

Dzisiaj to praktycznie KPB jest głównym wykonawcą największych inwestycji deweloperskich w Krośnie („Osiedle Parkowe”, „Osiedle Generalskie”, bloki TBSu), czy jak dotąd jedynej zrealizowanej inwestycji deweloperskiej w Jaśle pod nazwą „Słoneczna Kotlina”.

Można powiedzieć, że budowlańcy z KPB o budowaniu „wiedzą wszystko”. Przez lata zmieniały się normy, standardy i technologie budowania. Dzisiejsze inwestycje mieszkaniowe projektowane są według najnowszych trendów, co przedkłada się na wyższy stopień trudności i jakości ich wybudowania.

KPB w Krośnie S.A. jako generalny wykonawca obiektów budowlanych stosuje nowoczesne technologie produkcyjne m.in. w zakresie szalunków wielkowymiarowych, robót wykończeniowych, elewacyjnych. Firma wykonuje nowoczesne instalacje grzewcze, w tym solarne, klimatyzacyjne, instalacje alarmowe i sygnalizacyjne.

Potencjał KPB uzupełnia nowoczesny park maszynowo-sprzętowy, który sukcesywnie jest unowocześniany. Ponadto firma wdrożyła nowoczesne oprogramowanie informatyczne: Zintegrowany System Wspomagający Zarządzanie w skład którego wchodzą następujące podsystemy: Finanse i Księgowość, Logistyka, Klienci, Ewidencja Majątku Trwałego i Wyposażenia, Kadry i Płace, Obieg Dokumentów.

Ofertę Krośnieńskiego Przedsiębiorstwa Budowlanego uzupełnia KPB-Budownictwo Sp. z o.o. oferując zoptymalizowane i indywidualne rozwiązania. Powstanie spółki KPB-Budownictwo jest przejawem ciągłego zwiększania naszej konkurencyjności i elastyczności na rynku.

Doświadczenie i wysoka jakość

Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego „PZL – KROSNO” SA to firma z wieloletnim doświadczeniem, która znana jest na polskim rynku przetwórstwa rolno-spożywczego z produkcji urządzeń dla mleczarstwa.

Czołową pozycję rynkową firma osiągnęła dzięki produkcji schładzalników mleka i cystern do transportu płynnych produktów spożywczych (mleko, woda pitna, soki itp.), które są montowane na różnych typach podwozi samochodowych, przyczepach i naczepach.

W ofercie firmy znajdują się również autocysterny z systemem odbioru mleka oraz stacjonarne systemy odbioru mleka, które są instalowane w mleczarniach i pozwalają na szybki i sterylny rozładunek mleka z autocystern.

WSK PZL-Krosno zajmuje się także produkcją: • zbiorników ze stali nierdzewnej • dysz wylotu spalin • rur żarowych, kolan • konstrukcji ze stali nierdzewnej (ramy, podesty, pomosty, platformy, rurociągi) • oprzyrządowania (przyrządy wiertnicze, tokarskie, frezarskie, itd.)

Wykonujemy także usługi w zakresie spawania i obróbki stali nierdzewnej na podstawie własnej lub powierzonej dokumentacji technicznej, izolacje cystern oraz naprawy bieżące i remonty powypadkowe cystern.

WYTWÓRNIA SPRZĘTU KOMUNIKACYJNEGO „PZL – KROSNO” S.A. ul. Żwirki i Wigury 6, 38-400 Krosno tel. +48 13 43 74 301, fax +48 13 43 68 861 e-mail: wsk@wsk-krosno.pl, marketing@wsk-krosno.pl www.wsk-krosno.pl

71

Krosno Glass Sp. z o. o. jest producentem sodowego szkła gospodarczego. Wizytówką Krosno Glass jest szkło formowane tradycyjną metodą ręczną w bardzo szerokiej gamie produktowej – od finezyjnych kieliszków po duże wazony. Znaczącą pozycję w ofercie handlowej firmy stanowi również szkło stołowe formowane mechanicznie.

Szkło z Krosno Glass łączy w sobie oryginalne wzornictwo, kunszt wykonania i najnowsze osiągnięcia technologiczne.

Bardzo wysoka jakość wyrobów i nieskazitelna bezbarwność masy szklanej osiągana jest dzięki wypracowanej przez lata metodzie produkcji oraz recepturze używanych składników. Krosno Glass oferuje pełną gamę usług - od projektu do finalnego produktu.

Krosno Glass Sp. z o.o. ul. Tysiąclecia 13, 38-400 Krosno tel. +48 13 432 80 03, fax +48 13 436 31 11 krosno@krosno.com.pl www.krosno.com.pl

72

Ty masz potencjał, my oferujemy przestrzeń, w której możesz ją rozwijać!

Jesteśmy firmą serwisową wyspecjalizowaną w świadczeniu usług – napraw, obsługi reklamacji i pomocy technicznej dla produktów IT oraz elektroniki użytkowej. Działamy w obszarze Centralno-Wschodniej Europy. Nasze działania prowadzimy na zlecenie i w imieniu producentów wspieranych przez nas rozwiązań. Dla wszystkich tych rozwiązań posiadamy autoryzacje producentów.

Posiadasz techniczne wykształcenie? A może jesteś pasjonatem elektroniki? Lubisz ustawiać sobie ambitne cele i uważasz, że nie ma problemów nierozwiązywalnych? Jesteś otwarty i kontaktowy?

Niezależnie od tego czy dopiero zaczynasz podążać swoją ścieżką kariery czy jesteś już doświadczonym specjalistą, możesz u nas znaleźć swoje miejsce dla siebie.

Uczeń? Student? Absolwent?

Szukasz doświadczenia? W zamian za zaangażowanie i energię powierzymy Ci pomoc w codziennych obowiązkach oraz realizacji projektów. Nasze praktyki i staże pomogą Ci zetknąć się z zadaniami w rzeczywistych sytuacjach. Dzięki temu możesz obserwować funkcjonowanie firmy, odkryć swoją samodzielność oraz nabrać nowych umiejętności.

Doświadczony specjalista?

Docenimy Twoje umiejętności i doświadczenie, które pozwolą wzbogacić naszą firmę. Kierujemy się zasadą wspierania pracowników, biorąc pod uwagę ich umiejętności, osiągnięcia i potencjał.

FIXIT S.A. Oddział Krosno ul. Kazimierza Pużaka 37 e-mail: rekrutacja@fixit.pl www.fixit.pl

73

Jesteśmy polską spółką z ponad 12-letnim doświadczeniem w branży teleinformatycznej. W sposób wyspecjalizowany: • Budujemy infrastrukturę, • Integrujemy systemy, • Łączymy z Internetem, • Wspieramy i serwisujemy, • Dostarczamy sprzęt i oprogramowanie.

Do grona naszych Klientów należą przedstawiciele instytucji, administracji publicznej, edukacji, małych i średnich firm oraz korporacji z terenu całego kraju i spoza jego granic. Ich pozytywne opinie i rekomendacje stanowią nie tylko miarę wartości naszego biznesu, ale potwierdzają zaufanie jakim nas obdarzyli. Wiarygodność STIMO budujemy na podstawowych wartościach takich jak uczciwość, odpowiedzialność, szacunek czy zwykła codzienna uprzejmość. To sposób w jaki komunikujemy się nie tylko z naszymi partnerami w biznesie, ale i ze sobą nawzajem.

STIMO ul. Sikorskiego 11a, 38-400 Krosno tel. +48 13 420 10 30, fax +48 13 420 02 41 e-mail: biuro@stimo.net www.stimo.pl

74

Co nas wyróżnia?

• Kompleksowość i samodzielność – zdolność do całościowej realizacji projektów teleinformatycznych „pod klucz” – zasobami własnymi • Elastyczność i konkurencyjność cenowa – nie krępują nas zbędne procedury, narzuty korporacyjne i skomplikowany proces decyzyjny • Strategiczne partnerstwo – doskonała współpraca z producentami - liderami branży IT, potwierdzona najwyższymi statusami partnerskimi • Wiedza i doświadczenie – zespół ponad 50 profesjonalistów sprawdzonych w realizacji zaawansowanych projektów teleinformatycznych • Bogate zaplecze techniczne – pełny zestaw narzędzi, urządzeń diagnostycznych elektronicznych i informatycznych, oraz kompletny park maszynowy • Mobilność i logistyka – działamy na terenie całej Polski i krajów sąsiednich

Jeśli wiążesz swoją przyszłość z internetem i nowoczesnymi technologiami - dołącz do nas i rozwijaj z nami platformę Wirtualizer EMS!

W naszym zespole poszerzysz swoją wiedzę z zakresu programowania – frontend i backend, poznasz bliżej popularne frameworki oraz narzędzia - dla programistów, do zarządzania projektami i efektywnej komunikacji, dzięki którym nauczysz się wydajnie pracować i realizować ambitne cele.

Jeśli interesuje Cię obszar e-marketingu u nas poznasz bliżej sposoby efektywnej komunikacji z klientami poprzez nowoczesne kanały jak AdWords i Facebook. U nas poszerzysz swoją wiedzę na temat pozycjonowania oraz optymalizowania serwisów na potrzeby wyszukiwarek. Poznasz bliżej czym jest content marketing i jak tworzyć angażujące treści na strony i kampanie marketingowe.

Heuristic ul. Kazimierza Pużaka 51B, 38-400 Krosno tel. +48 13 420 02 28, +48 13 420 02 29 e-mail: info@heuristic.pl

75

Wojewódzki Szpital Podkarpacki im. Jana Pawła II w Krośnie ul. Korczyńska 57, 38-400 Krosno tel. 13 43 78 000, fax 13 43 78 204 e-mail: szpital@krosno.med.pl www.krosno.med.pl

76

Wojewódzki Szpital Podkarpacki im. Jana Pawła II w Krośnie jest jednym z pięciu wielospecjalistycznych szpitali wojewódzkich na Podkarpaciu. Zatrudnia obecnie około 1300 pracowników i jest jednym z największych pracodawców w południowej części Podkarpacia.

Jest to nowoczesny, wieloprofilowy, z pełną diagnostyką i rehabilitacją szpital, z zespołem przychodni specjalistycznych oraz zakładami i laboratoriami.

Placówka posiada certyfikat akredytacyjny, przyznawany przez Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia oraz certyfikat Systemu Zarządzania Jakością według normy ISO 9001:2008.

W Szpitalu funkcjonuje 21 oddziałów, 32 poradnie specjalistyczne, 7 pracowni diagnostycznych oraz 2 zakłady udzielające świadczeń rehabilitacyjnych. Oferuje usługi medyczne m.in. dla mieszkańców miasta Krosna, powiatów ościennych i województwa podkarpackiego.

Krośnieński szpital to także m.in.: najnowocześniejszy Blok Operacyjny na Podkarpaciu, Szkoła Rodzenia, Laboratoria, Zespół Domowego Leczenia Tlenem, Transport Neonatologiczny, Nowoczesna Centralna Sterylizatornia, Nocna i Świąteczna Opieka Zdrowotna, Stołówka, Pralnia, itd.

Chcemy być coraz doskonalsi dążąc do realizowania wizji szpitala: „Profesjonalny i przyjazny pacjentowi Szpital – jeden z najważniejszych i najbardziej renomowanych ośrodków służby zdrowia w województwie podkarpackim – z wysoko wykwalifikowaną oraz stabilną kadrą pracowniczą, świadczący usługi na najwyższym poziomie”.

Nowoczesny szpital wysokospecjalistyczny, stosujący najwyższe standardy jakości opieki medycznej.

Pełno profilowy Ośrodek Onkologiczny, w skład którego wchodzą: • Oddział Onkologii Klinicznej z pododziałem Ginekologii Onkologicznej • Oddział Dziennej Chemioterapii i Hematologii Onkologicznej • Oddział Hematologii Onkologicznej • Oddział i Zakład Radioterapii Onkologicznej • Zakład Fizyki Medycznej • Zakład Brachyterapii Onkologicznej • Apteka i Pracownia Leków Cytostatycznych • Zakład i Pracownia RTG • Zakład Patomorfologii • Oddział Chirurgii Onkologicznej • Oddział Ortopedii Onkologicznej • Oddział Medycyny Paliatywnej

Szpital dynamicznie rozwijający się, z bogatym zapleczem naukowym - sprzęt medyczny najwyższej jakości. Inwestujący w nowe technologie i ceniący innowacyjność. Przyjazny dla pracownika - możliwość rozwoju poprzez podnoszenie kwalifikacji zawodowych, specjalizacja w szerokim spektrum medycyny zarówno dla personelu lekarskiego jak i pielęgniarskiego.

Pozostałe oddziały otaczające opieką pacjentów m.in.: Dziecięcy, Kardiologiczny, Chorób Wewnętrznych z poddziałem Reumatologii, Neurologii, Ginekologiczno-Połozniczy, Noworodkowy, Chirurgii Ogólnej, OIOM, Blok Operacyjny z nowoczesnym zapleczem Sal Operacyjnych.

Szpital Specjalistyczny w Brzozowie Podkarpacki Ośrodek Onkologiczny ul. Ks. J. Bielawskiego 18, 36-200 Brzozów tel./fax +48 13 43 41 420, +48 13 43 09 552 e-mail: onkologia@szpital-brzozow.pl www.szpital-brzozow.pl

77

Firma Max Stone powstała w 2004 roku i od tej pory oferuje klientom najwyższą jakość płytek i kamieni dekoracyjnych.

Przez te lata zdobyliśmy doświadczenie, które dziś owocuje zarówno w zakresie współpracy z podwykonawcami, jak i możliwością dostarczania naszym odbiorcom produktów opartych o nowoczesną technologię, design oraz materiał.

Nieprzerwanie staramy się poszerzać nasz asortyment, wzbogacać ofertę o nowe płytki oraz kamienie, które są zgodne ze światowymi trendami wzornictwa. Dzięki temu możemy Państwu zagwarantować całe bogactwo stylów i takie propozycje aranżacji wnętrz lub elewacji, jakie kreuje najśmielsza wyobraźnia. Z roku na rok stajemy się ekspertami w dziedzinie, która wymaga wyjątkowej dbałości o detal. Jesteśmy dumni, że wyposażamy wnętrza i tworzymy oryginalną przestrzeń tym, którzy oczekują wyjątkowych rozwiązań, liczą na sprostanie wymagającym gustom przy zachowaniu atrakcyjnych cen produktów.

Nasze produkty trafiają do dużych sieci handlowych takich jak Leroy Merlin, Bricoman, Majster S.A., jak również do wielu mniejszych marketów budowlanych w Polsce i Europie.

F.P.H.U. MAXSTONE s.c.

Bratkówka 130 A, 38-406 Odrzykoń tel. +48 609 565 626 www.max-stone.pl

78

FA Krosno S.A. rozpoczęła produkcję w 2006 roku, odkupując od firmy Delphi linie produkcyjne do produkcji sprężyn gazowych, drążków kierowniczych i przegubów kulowych ze wszystkimi prawami do własności intelektualnej. Z czasem działalność firmy wzbogaciła się o regenerację sprzęgieł oraz produkcję komponentów do amortyzatorów, a kolejne inwestycje pozwoliły na uruchomienie malarni oraz wyposażenie laboratorium w nowoczesny sprzęt pomiarowy, komorę klimatyczną i solną. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom jakościowym klientów , stawiając na własną markę oraz otwierając firmę na nowe rynki, spółka w ciągu kilku lat zyskała pozycję znaczącego gracza na rynku części motoryzacyjnych.

FA Krosno jest firmą, w której wyjątkowy zespół ludzi buduje swoją karierę i przyszłość projektując i tworząc produkty, jakich potrzebują nasi Klienci.

• • • • • • •

Inwestujemy w badania i rozwój.

Stawiamy na jakość.

Proponujemy indywidualne rozwiązania.

Podstawą naszego sukcesu są ludzie.

Systematycznie rozwijamy park maszynowy.

Dbamy o środowisko.

Spełniamy standardy ISO.

FA Krosno S.A. Zakład Produkcyjny ul. Gen. L. Okulickiego 9, 38-400 Krosno tel. +48 13 437 10 00, +48 13 437 10 07 www.fakrosno.pl

79

80

81

Redakcja Franciszek Tereszkiewicz Koncepcja graficzna Halina Zaforemska Fotografie Jacek Wnuk, archiwum PWSZ w Krośnie Skład i przygotowanie do druku Jacek Wnuk Wydawca Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie 38-400 Krosno, Rynek 1 tel. +48 13 43 755 00, fax +48 13 43 755 11 e-mail: pwsz@pwsz.krosno.pl www.pwsz.krosno.pl Krosno 2017 ISBN 978-83-64457-26-5 © Copyright by Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie