Mobiliteit 1st Masteryear

NIEUW-GENT Van der hoeven Jana 1MA SRP 2013-2014 KU Leuven msbg23 Mobiliteit & Publieke Ruimte docent: M. Pinte & U. Keppler

school

stadion

NIEUW-GENT

bedrijf

ziekenhuis

school

stadion

bedrijf

ziekenhuis

Inhoudstabel

0. Nieuw-Gent, een inleiding...

4-5

1. Analyse

Situering in verkeerskundige context

4-15

Situering in planologische context

16-18

Demografie

19

Korte geschiedenis

20

SWOT-analyse

21-23

Conclusie analyse

24

2. Ontwerp

Literatuurstudie

25-26

Masterplan

27

Straatprofielen (heden/toekomst)

28-34

Koppeling met bestaand fietsnetwerk en RUP

35

Uitwerking

36-38

Beelden

39-41

Van der hoeven Jana

3

Nieuw-Gent, een inleiding...

Nieuw-Gent is een sociale woonwijk die zich ten zuiden van het historische centrum van Gent bevindt. De wijk heeft een bevolkingsdichtheid en een aandeel bebouwde grondoppervlakte die veel hoger ligt dan gemiddeld in Gent. Bovendien wonen in NieuwGent veel mensen die behoren tot een etnisch culturele minderheid.

Iets minder dan de helft van hen heeft de Belgische nationaliteit.

Met een werkloosheidspercentage van 13.2% (cijfers 2004) bevindt de wijk zich boven het gemiddelde werkloosheidspercentage van Gent (10.1%)

Bron: 1. (foto’s) VAN HECKE, D., ‘Oogstfeest bij moestuiniers Nieuw Gent’, www. nieuwsblad.be, aangepast op 24/09/2012, geraadpleegd op 22/03/2014.

2. (foto’s) Van der hoeven Jana

Van der hoeven Jana

4

Nieuw-Gent, een inleiding...

Werkloosheid in Gent situeert zich voornamelijk in de wijken van de 19-eeuwse gordel en in Nieuw-Gent. De wijk Nieuw-Gent is een wijk die momenteel reeds op verschillende vlakken afgescheiden is van de rest van de stad. Niet enkel de fysische barrières (de autosnelwegen (E17 en A14) en de Ringvaart), maar ook de socio-economische achtergrond van de bevolking tekenen deze verdeeldheid. Wil men verdere verdeelheid tegengaan zullen in de toekomst enkele belangrijke fysische ingrepen moeten plaatsvinden. Welke deze zouden kunnen zijn vindt u terug in deze bundel.

Bron: 1. (foto’s) VAN HECKE, D., ‘Oogstfeest bij moestuiniers Nieuw Gent’, www. nieuwsblad.be, aangepast op 24/09/2012, geraadpleegd op 22/03/2014.

2. (foto’s) Van der hoeven Jana

Van der hoeven Jana

5

1. ANALYSE Situering projectgebied in verkeerskundige context Het projectgebied, ‘Nieuw-Gent’, is gelegen tussen de Zwijnaardsesteenweg, de Oudenaardsesteenweg, de De Pintelaan en de R4-Ringvaart.

De Pintelaan Zwijnaardsesteenweg

Bron: (foto) Google Earth

Oudenaardsesteenweg R4 - Ringvaart

Van der hoeven Jana

6

Naar een evenwichtigere verdeling van de vervoerstypes

MACRO

GEWENSTE VERKEERS - EN VERVOERSSTRUCTUUR

Situering projectgebied in verkeerskundige context

“Gent gaat voor veilig en gezond verkeer”

In de bestaande ruimtelijke structuur bestaat een grote gerichtheid op het autoverkeer. De stad wenst deze gerichtheid sterk om te buigen naar het gebruik van het openbaar vervoer, de fiets en het te voet gaan. Met een autoarme binnenstad wil men ruimte maken voor het voetgangersverkeer. Bij het ontwikkelen van een duurzame ruimtelijke verkeers- en vervoersstructuur wenst de Stad Gent het ruimtelijk profiel en het mobiliteitsprofiel op elkaar af te stemmen. Er wordt een categorisering van types en volumes kantoren, bedrijfsterreinen, kleinhandelszaken en woontypes ingevoerd die afgestemd is op het niveau van het openbaar vervoernet en het wegennet.

Verkeersveiligheid is voor stad Gent een topprioriteit in hun mobiliteitsbeleid. Het verkeer in de stad moet met andere woorden zodanig georganiseerd zijn dat ongevallen tot het absolute minimum beperkt worden. Aandacht gaat daarom vooral naar de zwakke weggebruiker. De bestaande ruimtelijke structuur van Gent is momenteel sterk gericht op het autoverkeer. De stad wenst deze gerichtheid sterk om te buigen naar het gebruik van het openbaar vervoer, de fiets en het te voet gaan. Bij het ontwikkelen van een duurzame ruimtelijke verkeers- en vervoersstructuur wenst de stad zich niet als een geïsoleerd gegeven te beschouwen maar zich in te passen in een ruimere context. De verkeersstructuur dient daarom nauw aan te sluiten bij de gewenste ruimtelijke structuur, om de mobiliteitsvraag van de verschillende gebieden op te vangen enerzijds, maar anderzijds ook om sturend te werken bij de invulling van nieuwe attractiepolen.

Bron: 1. TEMMERMAN, K., “Beleidsnota Mobiliteit 2007-2012”, aangepast op 27/01/2009. 2. TEMMERMAN, K., “Ruimtelijk Structuurplan Gent”.

Van der hoeven Jana

De verkeersstructuur dient nauw aanNieuw-Gent te sluiten bij de gewenste ruimtelijke structuur, enerzijds om de mobiliteitsvraag van de verschillende gebieden op te vangen, en anderzijds om vanuit de verkeers- en vervoersstructuur sturend te werken bij de invulling van nieuwe attractiepolen en programma's. De rol die het openbaar vervoer hierbij vervult is die van een sterk ruimtelijk structurerend element met de stations enTEMMERMAN, een hoofdzakelijk radiaalStructuurplan net van tramassen als ruggengraat.

Bron: K., “Ruimtelijk Gent”, kaarten richtinggevend gedeelte.

Ruimtelijke onderdelen van de gewenste verkeers- en vervoersstructuur

Ruimte voor voetgangers

7

MACRO Situering projectgebied in verkeerskundige context

“Gent wil een duurzame ruimtelijke verkeers- en vervoersstructuur”

•

het openbaar vervoer als sterk ruimtelijk structurerend element

•

een fijnmazig, aantrekkelijk fietsroutenet binnen en tussen alle woonbuurten, deelruimten en publiekstrekkende attractiepolen

•

een voetgangersnetwerk dat plaatselijke verplaatsingen te voet vermakkelijkt

•

een krachtige en leesbare mobiliteitsstructuur die een goede selectieve bereikbaarheid garandeert naar de toekomst toe

Bron: 1. TEMMERMAN, K., “Ruimtelijk Structuurplan Gent”.

Van der hoeven Jana

8

MESO Situering projectgebied in verkeerskundige context

Ruimte voor voetgangers •

de trottoirs moeten een voldoende breedte hebben zodat men er met kinderwagens, rolstoelen e.d. langs kan

•

er worden verblijfsgebieden afgebakend om de leefbaarheid en de verkeersveiligheid te verhogen

•

op een hoger niveau moet een globaal gebiedsdekkend voetgangersnetwerk te worden gerealiseerd waardoor de verblijfsgebieden op een veilige en comfortabele manier worden gekoppeld en waardoor ook de activiteiten langs de hoofdassen voor voetgangers bereikbaar worden

Nieuw-Gent •

er loopt geen enkele functionele voetgangersroute door het projectgebied; de dichtsbijzijnde knooppunten zijn campus de Sterre en het UZ

Bron: 1. TEMMERMAN, K., “Ruimtelijk Structuurplan Gent”.

2. “Voetgangerskaart Gent”, www.track.be, geraadpleegd op 18/03/2014.

Van der hoeven Jana

9

MESO Situering projectgebied in verkeerskundige context

Fietsroutenetwerk •

het verkeersveilig aanleggen van veelgebruikte fietsverbindingen naar de stations, scholen en de groenpolen is prioriteit

•

het fietsroutenetwerk bestaat uit het basis fietsnetwerk, in combinatie met de steenwegen, de groenassen, de groene ring (R4) en de stadsboulevard

Nieuw-Gent •

in het projectgebied loopt het fietsnetwerk langs de De Pintelaan, de Zwijnaardsesteenweg en langs de R4.

•

het ‘toeristisch fietsnetwerk’ loopt echter enkel langs de De Pintelaan en de R4

•

de dichtstbijzijnde bewaakte fietsenstallingen en fietsdienstverlening bevindt zich op 1.5 km van Nieuw-Gent

•

het gebied zelf bevat 5 openbare fietsstallingen

Bron: 1. TEMMERMAN, K., “Ruimtelijk Structuurplan Gent”.

2. www.fietsrouteplanner.gentfietst.be, geraadpleegd op 18/03/2014.

Van der hoeven Jana

10

MESO Ontwerpregels fietsroutenetwerk

Bij de uitbouw van een degelijk fietsroutenetwerk moet aandacht besteed worden aan: •

leesbaarheid: de ruimtelijke samenhang en continuïteit

•

snelheid: zo weinig mogelijk onderbrekingen en hindernissen en vlot berijdbare verharding

•

veiligheid: zowel de verkeersveiligheid (afstand houden van auto’s, trams en bussen) als de sociale veiligheid (verlichting voorzien, pad langs bebouwing houden enz.)

•

vervoerswaarde (zinnige verbindingen tussen de belangrijkste bestemmingen voor fietsers (de stations, de kernen van de deelgemeenten, de scholen, concentraties van tewerkstelling enz.)

•

de complementariteit tussen fiets en openbaar vervoer

•

goede ‘instap’mogelijkheid met voldoende en gespreide fietsenstallingen aan alle belangrijke bestemmingen en aan haltes en knooppunten van openbaar vervoer

•

keuzevrijheid: de vrijheid om een route te kiezen

Bron: 1. TEMMERMAN, K., “Ruimtelijk Structuurplan Gent”.

Van der hoeven Jana

11

MICRO Analyse straten

Straatnaam

1

1 Kikvorsstraat

+++

+

2 Rerum-Novarumplein

++

+

3 Zwijnaardsesteenweg

+++

++

4 Salamanderstraat

++++

++

5 Hagedisstraat

++++

++

6 Edelsteenstraat

++

+

7 August KekulĂŠstraat

+++

++

8 August Vermeylenstraat ++

+

9 Jadestraat

+++

+

10 Kornalijnstraat

+++

+

11 Malachietstraat

+++

+

12 Opaalstraat

+++

+

13 Saffierstraat

+++

+

* Voet/fietspad in goede staat? Verkeersdruk? Verkeersveilig?

Kwaliteit openbare ruimte? (groen aanwezig?)

Bron: (foto’s, deels) Google Streetview

Van der hoeven Jana

4

Wandelvriendelijk?* Fietsvriendelijk?*

2

5

7

6

3

13

12

8

N

9 11 10

12

MESO Situering projectgebied in verkeerskundige context

Openbaar vervoer •

Gent beschikt over een uitgebreid openbaarvervoersnetwerk

•

op stedelijk niveau functioneren verschillende stamlijnen van openbaar vervoer, met hoogwaardige trams, trolleys of bussen als ruggengraat voor het personenvervoer.

•

de stamlijnen zijn gekoppeld aan het treinnet, dat fungeert als ruggengraat op regionaal niveau.

•

ze bedienen kernstad, randstad en voorstadskernen

Nieuw-Gent •

zowel de Kikvors- als de Edelsteenstraat wordt door bussen bediend (lijn 5 en 47)

•

de Zwijnaardsesteenweg wordt bediend door bussen en trams (lijn 4)

Bron: 1. TEMMERMAN, K., “Ruimtelijk Structuurplan Gent”.

2. www.gent.delijn.be, geraadpleegd op 18/03/2014.

Van der hoeven Jana

13

MICRO Situering projectgebied in verkeerskundige context

Lijn

Reisweg

Belangrijkste haltes

Gentbrugge Moscou --> Zuid

--> Korenmarkt --> Muide --> Rabot

--> Gent Sint-Pieters --> Gent Zwijn aardebrug

Gent Zwijnaardebrug --> Gent Sint Pieters --> Rabot --> Muide --> Koren markt --> Zuid --> Gentbrugge Mos cou

Hundelgemsesteenweg Zuid Korenmarkt Muidebrug Rabot Bernard Spaelaan Sint-Pietersstation De Pintelaan

weekdagen: 6 min. zat.: 7.5 tot 10 min. zon- en feestdagen: 10 tot 12 min

Zwijnaarde Hekers --> U.Z. --> Gent Van Beverenplein

Tolpoort Sint-Jacobs Zuid Heuvelpoort Rerum Novarumplein

weekdagen: 15 min. zat.: 10 tot 20 min. zon-en feestdagen: 10 tot 15 min.

Gent Sint-Pieters --> U.Z. --> Merelbeke kerk --> Gavere markt --> Oudenaarde station

Gent Sint-Pieters U.Z. Merelbeke station Oudenaarde Station

weekdagen: 20 min. zat.: 60 tot 120 min. zon- en feestdagen: 120 min.

Frequentie overdag

Bron: 1. www.gent.delijn.be, geraadpleegd op 18/03/2014.

Van der hoeven Jana

14

MESO Situering projectgebied in verkeerskundige context

Autoverkeer “Te voet gaan, fietsen en het gebruik maken van het openbaar vervoer zijn goedkoper, beter voor het milieu, nemen minder ruimte in beslag, en zijn vaak sneller (minder files). Fietsen en te voet gaan zijn bovendien ook gezonder. Het bestuur zal dan ook voorrang geven aan deze vormen van mobiliteit. Daarnaast moet de stad ook bereikbaar blijven met de auto, en willen we het harmonisch en het hoffelijk samenleven van alle verkeersgebruikers bevorderen.” (bestuursakkoord 2007-2012)

Nieuw-Gent •

ten noorden bevindt zich de R40 en de N60

•

ten oostende de E17 en de A14

•

ten zuiden de E40

•

en ten westen de N43 en N60

Bron: 1. TEMMERMAN, K., “Beleidsnota mobiliteit 2007-2012”, 2009.

2. Google Maps, geraadpleegd op 14/03/2014.

Van der hoeven Jana

15

Naar een evenwichtigere verdeling van de vervoerstypes

MACRO

GEWENSTE VERKEERS - EN VERVOERSSTRUCTUUR

Naar een evenwichtigere verdeling van de vervoerstypes

Situering projectgebied in planologische context

•

het projectgebied bevindt zich op de kruising van twee te heropwaarderen hoofdwegen (E17 en E40)

•

de Zwijnaardse steenweg is een hoofdstraat en heeft een ver-

GEWENSTE VERKEERS - EN VERVOERSSTRUCTUUR In de bestaande ruimtelijke structuur bestaat een grote gerichtheid op het autoverkeer. De stad wenst deze gerichtheid sterk om te buigen naar het gebruik van het openbaar vervoer, de fiets en het te voet gaan. Met eenInautoarme binnenstad wil men ruimte voor het voetgangersverkeer.

Bij het de bestaande ruimtelijke structuur bestaat een maken grote gerichtheid op het autoverkeer. De stad wenst deze gerichtheid sterk om te buigen naar het gebruik het openbaar vervoer, de fiets het teGent voet het ontwikkelen van een duurzame ruimtelijke verkeersen van vervoersstructuur wenst deenStad gaan. autoarme binnenstad men ruimte voor hetEr voetgangersverkeer.

Bij het ruimtelijk profiel enMet heteen mobiliteitsprofiel opwil elkaar af temaken stemmen. wordt een categorisering van ontwikkelen van een duurzame ruimtelijke verkeers- en vervoersstructuur wenst de Stad Gent het types en volumes kantoren, bedrijfsterreinen, kleinhandelszaken en woontypes die Gewenste verkeerseningevoerd vervoersstructuur ruimtelijk profiel en het mobiliteitsprofiel op elkaar af te stemmen.

Er wordt een categorisering van afgestemd is op hetenniveau het openbaar vervoernet en het wegennet. types volumesvan kantoren, bedrijfsterreinen, kleinhandelszaken en woontypes ingevoerd die

afgestemd is op het niveau van het openbaar vervoernet en het wegennet.

zamelende functie voor het stedelijk verkeer, hier primeert het verblijfskarakter echter •

de De Pintelaan is een fietsroute/groenas

De verkeersstructuur dient nauw aan te sluiten bij de gewenste ruimtelijke structuur, enerzijds om de mobiliteitsvraag van de verschillende gebieden op te vangen, en anderzijds om vanuit de verkeers- en vervoersstructuur sturend te werken bij de invulling van nieuwe attractiepolen en programma's. De rol die het openbaar vervoer hierbij vervult is die van een sterk ruimtelijk structurerend element met de stations en een hoofdzakelijk radiaal net van tramassen als ruggengraat.

Ruimtelijke onderdelen van de gewenste verkeers- en vervoersstructuur

Bron: 1. TEMMERMAN, K., “Ruimtelijk Structuurplan Gent”.

Van der hoeven Jana

De verkeersstructuur dient nauw aanNieuw-Gent te sluiten bij de gewenste ruimtelijke structuur, enerzijds om de mobiliteitsvraag van voor de verschillende Ruimte voetgangers gebieden op te vangen, en anderzijds om vanuit de verkeers- en vervoersstructuur sturend te werken bij de invulling van nieuwe attractiepolen en programma's. De rol Verblijfsgebieden worden afgebakend om de leefbaarheid en de verkeersveiligheid te verhogen. In de die het openbaar vervoer hierbij vervult is die van een sterk ruimtelijk structurerend element met de verblijfsgebieden moet het verblijfskarakter primeren: hier wonen mensen, hier gaan ze winkelen, hier stations en een hoofdzakelijk radiaal net van tramassen als ruggengraat. gaan kinderen naar school...

Ruimtelijke onderdelen van de gewenste verkeers- en vervoersstructuur

Ruimte voor voetgangers

16

MACRO Situering projectgebied in planologische context

•

het projectgebied bevindt zich in de zone ‘te structureren periGewenste landschappelijke structuur

feer stadslandschap’ en in de zone ‘randstad’

Nieuw-Gent

Nieuw-Gent

Bron: 1. TEMMERMAN, K., “Ruimtelijk Structuurplan Gent”.

Van der hoeven Jana

17

MESO Situering projectgebied in planologische context

•

op nevenstaande kaart wordt duidelijk dat Nieuw-Gent als het ware ‘geklemd’ zit tussen een ‘hoofdstamlijn’ (de Oudenaardse steenweg) en een ‘stamlijn met openbaar vervoer’ (de Zwijnaardse steenweg)

•

er zijn geen ‘zachte verbindingen’ tussen de buurten aanwezig

Structuurschets voor de zuidelijke mozaïek

Nieuw-Gent

Bron: 1. TEMMERMAN, K., “Ruimtelijk Structuurplan Gent”.

Van der hoeven Jana

18

Demografie

Uit nevenstaande tabel kunnen we afleiden dat in Nieuw-Gent veel mensen op een beperkte oppervlakte leven: de bevolkingsdichtheid is veel groter dan gemiddeld in Gent. Daarbovenop is er ook een groter deel van de grondoppervlakte bebouwd dan in Gent. De bevolking van de wijk is de laatste jaren nog aangegroeid. In NieuwGent wonen er in vergelijking met Gent veel mensen die behoren tot een etnisch culturele minderheid. Iets minder dan de helft van hen heeft de Belgische nationaliteit. Kansarmoede is in deze wijk

Bron: “Samen werken aan Nieuw-Gent - Steenakker”, nota juni 2005.

voor een relatief groot aantal mensen een probleem. De bevolking van Nieuw-Gent verjongde de laatste jaren: er zijn nu meer kinderen en jongeren dan voorheen en minder 65-plussers. In de wijk is het aandeel 0-19-jarigen groter dan in Gent.

Bron: 1. “Samen werken aan Nieuw-Gent - Steenakker”, nota juni 2005.

Van der hoeven Jana

Bron: “Buurtfeest in Nieuw-Gent- Steenakker”, www.gentblogt.be, geraadpleegd op 18/03/2014.

19

Korte geschiedenis

Nieuw-Gent bleef landelijk gebied tot in de 20e eeuw. Het gebied bestond tot dan uit erg verspreide bebouwing en een kleine arbeiderswijk uit de 19e eeuw die zich bevond aan de Gestichtstraat.

Op het einde van de 18e eeuw werd het kerkhof van Sint-Pieters naar de Noendries (ten noord-oosten van het huidige Nieuw-gent) verplaatst. De tracés van de Noendries, de Ottergemsesteenweg en allicht ook de Zwijnaardsesteenweg, gaan terug op een oude landweg. De De Pintelaan loopt waar voorheen de eerste spoorlijn Gent-Kortrijk liep. Wanneer in het begin van de 20e eeuw het

Bron: “Ferrariskaart”, www.kbr.be, Bron: ‘De Noendries’, www.beeldbankgeraadpleegd op 26/03/2014. gent.be, geraadpleegd op 23/03/2014.

Sint-Pietersstation werd aangelegd begon het omliggend gebied ook langzaam aan te verstedelijken. Ten oosten van de Zwijnaardse steenweg (rond de Steenakker) werd een sociale tuinwijk gebouwd.

Vanaf de jaren 30 begon men met de bouw van het UZ. Twintig jaar later werd de Ringvaart aangelegd waardoor het gebied afgesneden werd van Zwijnaarde. In de jaren 70 begon men ten slotte met de bouw van een nieuwe sociale woonwijk ten westen van de Zwijnaardse steenweg: Nieuw-Gent.

Bron: “Geschiedenis van Nieuw-Gent”, http://www.gent.be, geraadpleegd op 18/03/2014.

Van der hoeven Jana

Bron: ‘Raadgevend college bij maquette van het Academisch Ziekenhuis in 1968’, www.ugentmemorie.be, geraadpleegd op 23/03/2014.

20

SWOT-analyse (algemeen)

Strength

Weakness

Opportunity

•

•

•

•

gunstige ligging (snel in cen-

wijk beter verbinden met omge- •

verdere verdichting (indruk van groot aandeel publieke ruimte)

trum, maar toch veel open ruimte

aantrekkingspolen voor mensen

ving door meer en veiligere

beschikbaar)

buiten de wijk)

oversteekplaatsen te voorzien + de

er bestaat een negatief beeld over

wandel- en fietsroutes onderling te

de wijk

verbinden

nabijheid Maaltebruggepark en

•

Liedermeerspark •

grote sociale mix

•

welzijnsdiensten aanwezig

•

de Zwijnaardse steenweg als winkelas

•

geïsoleerde ligging (+ geen

•

goede verbinding met OV

•

voldoende parkeerruimte

•

voldoende scholen aanwezig

renovatie van de hoogbouw en sociale woningen met alle positieve •

•

lage kwaliteit van huisvestiging

gevolgen vandien (betere isolatie =

in de bouwblokken + mogelijke

•

‘oversteek’ van Zwijnaardse steen-

minder geluidsoverlast, betere leef-

gentrificatie?

weg is vrij gevaarlijk

omgeving = minder criminaliteit, •

aantal winkel op Zwijnaardse steen-

weinig buurtwinkels aanwezig in

burenruzies...)

weg daalt

•

•

•

(vooral in de hoogbouw)

aanwezigheid volkstuintjes, sportterein en speelplein

er is een grote verhuisbeweging

Threat

de deelbuurten •

beperkte verbinding met OV binnen de wijk

•

•

hoge werkloosheid én veel men-

blijvend isolement van bewoners

meer buurtwinkels creëren = meer jobs + aantrekkingspool

•

OV-netwerk doortrekken tot in de wijk

sen met problemen Bron: SWOT Nieuw-Gent/UZ - Stedelijke vernieuwing en gebiedsgerichte werking, stad Gent, versie juli 2011.

Van der hoeven Jana

21

SWOT-analyse (publiek domein)

Strength

Weakness

Opportunity

•

•

•

meer diverse groenaanleg

•

nieuwe (deels overdekte) ontmoe- •

hangjongeren

tingsruimte creëren

onveiligheidsgevoel, nachtlawaai

voldoende groen aanwezig

te veel onbestemde en saaie

Threat

ruimte (gras overheerst) •

weinig functionele, open ruimte

•

voetpaden staan soms onder

•

water

•

water afvoersysteem aanleggen

verouderde inrichting

•

heraanleg van voetpaden, plaatsen

slechte verlichting

van nieuwe (en meer) verlichting,

voetpaden in slechte staat

nieuwe verbindingspaden aanleg-

onbestemde voortuinstroken

gen in de voortuinstroken?

•

autoboxen (vaak in slechte staat)

•

•

te weinig, verouderde en moeilijk •

nieuw speelplein of bestaande

toegankelijke speelruimte

uitbreiden •

(half) ondergrondse parkeerplaats? •

•

veel zwerfvuil en sluikstort

meer

afvalcontainers

•

lawaai door autosnelweg

‘sorteerstraat’

•

voetgangers- en fietserscircuit niet •

circuits onderling verbinden

en/of •

-->

vandalisme,

opnieuw kans op hangjongeren

vandalisme?

onderling verbonden Bron: SWOT Nieuw-Gent/UZ - Stedelijke vernieuwing en gebiedsgerichte werking, stad Gent, versie juli 2011.

Van der hoeven Jana

22

Eisen van de bewoners Schepen Annelies Storms (zie afb. 1) sprak met de kinderen van de wijk. Zij vertelden haar hun eisen voor de wijk:

•

meer en veiligere fietspaden

•

meer speelruimte/ een speeltuin die aangepast is voor kinderen van elke leeftijd

•

‘een plek voor meisjes’ (babbelhoek?)

•

meer buurtwinkels Bron: Mevrouw Storms aan het woord, w w w.wijk vandemaand.gent.be, geraadpleegd op 23/03/2014.

Bron: Bewoners van Nieuw-gent aan het woord, www.wijkvandemaand.gent. be, geraadpleegd op 23/03/2014.

Bron: www.wijkvandemaand.gent.be, geraadpleegd op 23/03/2014.

Van der hoeven Jana

23

Conclusie analyse Om een oplossing te bieden aan de fysische, maar ook socio-economische verdeeldheid van projectgebied Nieuw-Gent is het noodzakelijk vlotte en aantrekkelijke verbindingen te creëren met haar omgeving. In het kader van de duurzame ruimtelijke vervoers-en verkeersinfrastructuur die stad Gent voor ogen heeft wordt het bestaande fiets-en wandelnetwerk tussen de wijk en omgevende groenstructuren versterkt. Een betere verbinding met deze

Bestaande ruimtelijke structuur Nieuw-Gent, geklemd tussen water en autowegen

groenstructuren zal voor de bewoners de drempel om zich buiten de wijk te begeven verlagen. Het tekort aan speelruimte voor de vele kinderen die wonen in de wijk kan hierdoor ook grotendeels worden opgevangen.

Verbinden van de groenstructuren: ‘intern’ groen, Storyplein en Liedermeerspark.

Van der hoeven Jana

24

2. ONTWERP Literatuurstudie De nieuwe fiets-en wandelroute die Nieuw-Gent verbindt met de omliggende groenstructuren zal bestaan uit 2 delen. Enerzijds een snelle, functionele route en anderzijds een trage, recreatieve route.

Voor het ontwerp maak ik gebruik van het boek ‘Fietsinfrastructuur’ van Stefan Bendiks en Aglaée Degros. Zij spreken niet over een snelle route, maar over een ‘Velostrada’.

“Een Velostrada is een soort geïntegreerde en gelaagde infrastructuur; een soort fietsvariant van de Franse route nationale- een type weg waar goede doorstroming samengaat met ruimtelijke integratie en beleving, en die een sociale en economische meerwaarde heeft voor de directe omgeving.”

Fietsinfrastructuur moet m.a.w. een breed positief effect hebben op de ruimtelijke ordening en de ruimtelijke kwaliteit van haar omgeving. In het boek maken ze voor het ontwerp van deze Velostrada gebruik van de 5 verkeerskundige eisen waar men zich in Nederland steeds op baseert. Hierbij voegen ze echter ter aanvulling nog 3 Bron: ‘Relatie tussen functioneel en recreatief fietsroutenetwerk’, Vademecum Fietsvoorzieningen, p.5.

eisen aan toe.

Bron: BENDIKS, S., DEGROS, A., ‘Fietsinfrastructuur - cycle infrastructure’, 2013.

Van der hoeven Jana

25

SAMENHANG

RUIMTELIJKE INTEGRATIE

- De fietsinfrastructuur vormt een aaneengesloten, verbindend

- De fietsinfrastructuur is zorgvuldig geïntegreerd in de ruimtelijke

geheel dat logisch aansluit op de plaats van herkomst en bestem-

context zodat een geheel ontstaat tussen de fietsroute in zowel de

ming van de fietser.

stedelijke als de landelijke omgeving.

DIRECTHEID

BELEVING

- De fietsinfrastructuur biedt fietsers een zo kort mogelijke route

- De fietsinfrastructuur biedt de fietsers (en ook anderen) een posi-

tussen herkomst en bestemming, rekening houdend met alle fac-

tieve beleving. Dit betreft niet alleen de inrichting en de esthetiek

toren die de reistijd beïnvloeden.

AANTREKKELIJKHEID

+

van de fietsroute zelf, maar ook de perceptie van de omgeving.

SOCIAAL-ECONOMISCHE WAARDE

- De fietsinfrastructuur is zodanig vormgegeven, ingericht, verlicht

- De fietsinfrastructuur creëert een meerwaarde voor haar omge-

en beschut dat fietsen aantrekkelijk en sociaal veilig is.

ving op sociaal en economisch vlak. De route houdt rekening met

VERKEERSVEILIGHEID

voorzieningen en (commerciële) ontwikkelingen.

- De fietsinfrastructuur waarborgt de verkeersveiligheid van fietsers en overige weggebruikers, bijvoorbeeld door scheiding tussen auto-en fietsverkeer.

COMFORT - De fietsinfrastructuur maakt een vlotte en comfortabele doorstroming van het fietsverkeer mogelijk, bijvoorbeeld door een vlak en stroef wegdek en minimale hellingen.

Van der hoeven Jana

26

Masterplan

recreatief functioneel

Van der hoeven Jana

1/10.000

27

Straatprofielen (heden/toekomst) ZWIJNAARDSE STEENWEG

GESTICHTSTRAAT

HEDEN De Zwijnaardse Steenweg is een straat met tweerichtingsverkeer en openbaar vervoer (zowel bus als tram). De maximum toegelaten snelheid is er 50 km/uur. Het oversteken van de straat is er vrij gevaarlijk.

Het gevolg is dat de wijk Nieuw-Gent in stukken wordt gesneden. De straat functioneert m.a.w. als een soort psychologische drempel die het geĂŻsolereerde karakter van de wijk versterkt. Daarbovenop heeft de straat ook een lage belevingswaarde, wat ze niet aantrekkelijk maakt voor de zwakke weggebruiker.

HEDEN De Gestichtstraat is een straat met tweerichtingsverkeer. De maximum toegelaten snelheid is er 50 km/ uur. In vergelijking met de Zwijnaardse Steenweg is dit een rustige straat. Enkel op het einde van de straat (t.h.v. de Binnenring-Zwijnaarde) bevindt zich een fietspad. Dit fietspad stopt echter opeens na enkele meters. Het voetpad in de straat variĂŤert tussen 2.80 en 6 meter.

TOEKOMST Door de bestaande trambedding te vergroenen en enkele parkeerplaatsen op te offeren voor de aanplanting van enkele bomen verhoogt de belevingswaarde van de straat. Indien de winkeliers dat wensen kunnen zij de parkeerplaats voor hun winkel bovendien veranderen naar een terras. De fietsroute kan hier werken als katalysator voor economische ontwikkeling. De bestaande fietspaden (met klinkers)

TOEKOMST Doordat het voetpad langs de ene zijde van de straat heel breed is, is het mogelijk hiervan een gedeelte af te staan voor de creatie van een fietspad. Volgens dezelfde redenering als op de Zwijnaardse Steenweg worden opnieuw enkele parkeerplaatsen opgeofferd voor de aanplanting van bomen.

worden vervangen door een fietspad in cementbeton, wat een hoger comfort biedt.

Van der hoeven Jana

28

SLUISWEG 1

SLUISWEG 2

HEDEN De Sluisweg (R4) is een ringweg rond Gent. Het fietspad is vrijliggend en wordt gescheiden van de weg door een groenstrook. Aan de andere zijde van het fietspad bevinden zich bomen en enkele struiken.

Er is redelijk wat geluidshinder door de voorbijrazende wagens.

HEDEN Deel 2 van de Sluisweg (R4) is ook een vrijliggend fietspad. Naast het fietspad bevindt zich een waterloop en een (niet kwalitatieve) groenvlakte.

TOEKOMST O.w.v. plaatstekort en veiligheidsvoorzieningen is het niet mogelijk een groenscherm aan te leggen om geluid tegen te houden. Een geluidsisolerend paneel is dan weer vanuit esthetisch standpunt niet wenselijk. Door het bijplanten van streekeigen beplanting (Purperwilg/Salix Purpurea en Spaanse Aak/ Acer Campestre) wordt er een ecologisch waardevolle, diverse groenberm gecreĂŤerd.

TOEKOMST Net als bij deel 1 van de Sluisweg wordt er streekeigen beplanting bijgeplant. Het plaatsen van enkele tafels en bankjes maakt van de plek een aangename rustplek aan de fietsroute.

Van der hoeven Jana

29

SLUISWEG 3

HAMERLANDTRAGEL 1

HEDEN Het derde deel van de Sluisweg (R4) is uiteraard ook een vrijliggend fietspad. Naast het fietspad zijn enkele nieuwe boompjes aangeplant.

HEDEN Hamerlandtragel is een fiets-en wandelpad aan het water. Momenteel moet je omrijden langs de ‘Sluis van Merelbeke’ om met je fiets aan de overkant van het water te geraken.

TOEKOMST Net als bij deel 1 en 2 van de Sluisweg wordt er streekeigen beplanting bijgeplant.

TOEKOMST Aangezien een vlotte bereiking van het Liedermeerspark heel belangrijk is voor de verbinding met Nieuw-Gent wordt er een fietsersbrug aangelegd. Deze brug wordt bevestigd aan de bestaande brug voor autoverkeer.

Van der hoeven Jana

30

HAMERLANDTRAGEL 2

HAMERLANDTRAGEL 3

HEDEN Het ontbreken van een gescheiden fiets-en wandelpad zorgt soms voor gevaarlijke situaties. Bovendien is de ondergrond niet optimaal voor de vele lopers.

HEDEN Ook aan de overkant van het water is er geen scheiding tussen het fiets-en wandelpad. Opnieuw zorgt dit voor conflicten. De ondergrond is echter wel in beton, wat het fietsen aangenamer maakt. (Dit is echter niet zo comfortabel om op te lopen.)

TOEKOMST Het aanleggen van een Finse piste en een fietspad lossen de conflicten tussen fietsers en wandelaars op en maakt de route voor beide gebruikers veel comfortabeler.

TOEKOMST Het aanleggen van een Finse piste en een fietspad lossen de conflicten tussen fietsers en wandelaars op en maakt de route voor lopers comfortabeler.

Van der hoeven Jana

31

PROEFTUINSTRAAT

CORNEEL HEYMANSLAAN

HEDEN De Proeftuinstraat is een straat die door een industriegebied loopt. De straat is momenteel doodlopend t.h.v. het bedrijf WFRGent. Er is geen fietspad aanwezig.

HEDEN De Corneel Heymanslaan is een drievaksbaan waar men 70 km/uur mag rijden. Vanwege de hoge toegelaten snelheid is het fietspad afgescheiden van de rijbaan met een vangrail. De materialisering is er eentonig; zowel het voetpad, fietspad als de rijbaan zijn geasfalteerd.

TOEKOMST Aangezien er een doorsteek wordt gecreëerd naar Hamerlandtragel is het noodzakelijk dat deze straat fietsvriendelijker wordt. Er wordt een fietspad aangelegd met ‘veiligheidsbobbels’ aan de straatzijde.

Dit moet de fietser beschermen tegen verkeer, maar belemmert het vrachtverkeer niet wanneer zij

TOEKOMST Het bestaand fietspad wordt verbreed en aangelegd in een ander materiaal: cementbeton. De symbolen op het pad maken duidelijk dat het een tweerichtingsfietspad is. Het verbreden is mogelijk aangezien kan geknipt worden in de wegbreedte (van 10.30 naar 10.05).

uitzonderlijk moeten manoeuvreren. De ballustrade wordt vergroend.

Van der hoeven Jana

32

E17

HAARDSTEDESTRAAT

HEDEN De strook ten westen van de E17 (Primaire weg met toegelaten snelheid 120 km/uur) is momenteel een groenstrook met enkele kruidachtigen. Het terrein is niet toegankelijk voor publiek en bevat dus ook nog geen wandel-of fietspad.

HEDEN De Haardstedestraat is een straat met een maximum toegelaten snelheid van 30 km/uur. Er is geen fietspad aanwezig.

TOEKOMST Gezien de breedte van de strook is het mogelijk een tweerichtingsfietsweg aan te leggen. Ter bescherming tegen het drukke verkeer wordt een gemengde groenbuffer aangelegd. Deze bestaat uit lage beplanting (symphoricarpos) en middelhoge beplanting (corylus).

TOEKOMST Gezien de ligging (cruciale verbindingsas tussen Nieuw-Gent en het Henri Storypark) is het noodzakelijk dat deze straat een veilige ĂŠn aantrekkelijke straat wordt voor de zwakke weggebruiker. Autoverkeer kan beperkt aanwezig zijn maar is duidelijk ondergeschikt aan het fietsverkeer. Openbaar vervoer (met

Van der hoeven Jana

lage frequentie) en langsparkeren is toegelaten.

33

ONTWERP

RECREATIEVE ROUTE WARMOESHOEK

HEDEN

brug overgroeid met brandnetels in bos aan Nucleair Instituut

In het bos nabij het Instituut voor Nucleaire Wetenschappen bevindt zich momenteel een brug die overgroeid is met brandnetels. Er bevindt zich reeds een informele verbindingsweg met Hamerlandtragel, maar dit is niet befietsbaar.

HEDEN

1/200

TOEKOMST

brandnetels vervangen door streekeigen beplanting bv. rimpelroos of kruisbes De bestaande brug wordt gerestaureerd en kan hierdoor herbruikt worden als doorsteek doorheen het bos. Glazen ballustrades zorgen voor een mooi uitzicht vanop de brug over het bos en naar de spoorwegbrug. De informele verbinding is nu een volwaardige fietsweg. De materialisatie is opnieuw cementbeton.

aanleg fietsweg op brug

TOEKOMST

Van der hoeven Jana

1/200

34

Koppeling met bestaand fietsnetwerk en RUP “Groenas 4-Bovenschelde”

bestaande hoofd fietsroute

bestaande lokale verbindingsroute

nieuwe recreatieve fietsroute

nieuwe functionele fietsroute

Bron: ‘Grafisch plan Groenas 4’, www.gent.be, geraadpleegd op 17/06/2014.

aantakking aan bestaand fietsnetwerk

De nieuwe functionele en recreatieve fietsroutes takken op verschillende punten aan bij het bestaande netwerk. Een samenhangend geheel is dan ook 1 van de 8 verkeerskundige eisen voor een succesvolle fietsroute. Daarnaast is er ook een koppeling met de bestaande doelstellingen uit het RUP ‘Groenas 4-Bovenschelde’. Momenteel komt de bestaande inrichting en beeldwaarde langs de Schelde niet overal overeen met de doelstellingen die men stelt in het RUP: “Een zachte verbinding voor fietsers en wandelaars in een groene natuurverbindende slinger.” De aanleg van 2 nieuwe fietsroutes én het heropwaarderen van de bestaande (met oog voor de 8 verkeerskundige eisen op pagina 26) past binnen de visie van het RUP.

Van der hoeven Jana

35

Uitwerking - Materialisatie

Voor de materialisatie van de fietspaden gelegen in natuurgebied is gekozen voor het gebruik van cementbeton. Cementbeton biedt het voordeel dat een baanbed en wegverharding kunnen gerealiseerd worden die weerstand bieden aan tal van belastingen, zoals occasioneel zwaar verkeer of landbouwvoertuigen,opstuwing van boomwortels, vorst, wateroverlast ... Cementbeton heeft een gladde en eenvoudige afwerking waardoor het zich goed aanpast aan verschillende omgevingen. In vergelijking met asfalt vraagt het minder

cementbeton (grijs)

signalisatie fietspad

cementbeton (rood)

signalisatie tweerichtingsverkeer

onderhoud en is het bovendien duurzamer. Een nadeel is de hogere prijs in aanleg, maar dit weegt naar mijn mening niet op tegen de vele voordelen. In woongebied wordt gebruik gemaakt van roodkleurig cementbeton. Fietslogo’s op het wegdek bij het begin en op regelmatige afstanden van de route benadrukken de aanwezigheid van fietsers en geeft bovendien de continuïteit van de fietsroute aan. Een fietspad met tweerichtingsverkeer wordt aangegeven door witte stippen in het midden. Dit gebeurt overal op dezelfde wijze wat voor eenheid zorgt in de route.

Bron: 1. ‘Vademecum fietsvoorzieningen’, 2014.

2. ‘Fietspaden in beton’, Infrastructuur, 2008.

Van der hoeven Jana

36

Uitwerking - Belevingswaarde

Fietsinfrastructuur biedt de fietser (en ook anderen, zoals omwonenden en voetgangers) een positieve beleving. Dit betreft niet alleen de inrichting en de esthetiek van de fietsroute zelf, maar ook de perceptie van de omgeving. Vaak kan slechts met kleine ingrepen het belevingsaspect verhoogd worden.

Van der hoeven Jana

Graffiti maakt van saaie betonwanden een kunstwerk langs de route.

PoĂŤzie op de fietsroute versterkt de beleving.

Het vervangen van enkele parkeerplaatsen door groen maakt de straat onmiddellijk veel aangenamer.

Het vergroenen van een omheining maakt de route op slag aantrekkelijker. Uiteraard biedt dit ook ecologische voordelen.

37

Uitwerking - Fietsstallingen/Servicepunten/Picknickplaatsen

Fietsstallingen worden op strategische plaatsen opgericht, o.a. op knooppunten waar overgestapt kan worden op het openbaar vervoer. Een mogelijke plaats voor het plaatsen van een fietsstalling kan bijvoorbeeld de kruising zijn tussen de Zwijnaardse Steenweg en de Haardstedestraat. Deze straat wordt een fietsstraat, is een zeer belangrijke verbindingsstraat tussen Nieuw-Gent en het HenriStorypark en bevindt zich rechtover een bushalte. Een andere cruciale plek is het Henri Storypark zelf. Daarom wordt bij het betreden van het park (vanaf de nieuwe fietsroute aan de E17) ook een

PotentiĂŤle plek voor plaatsing fietsstalling t.h.v. Zwijnaardse Steenweg en Haardstedestraat.

Picknickplaats aan Sluisweg.

fietsstalling voorzien. Op die manier kan men rechtstreeks de fietsenstalling inrijden.

Langs de route bevinden zich op bepaalde locaties servicepunten voor kleine reparaties, uitgerust met o.a. een fietspomp. Daarnaast zijn op attractieve locaties picknickplaatsen ingericht. Deze bevinden zich uiteraard op enige afstand zodat langskomende fietsers niet worden gehinderd.

Fietsstalling in het Henri Storypark.

Van der hoeven Jana

38

Beelden - Snelle/Functionele route

Proeftuinstraat

Van der hoeven Jana

Hamerlandtragel 2

39

Beelden - Trage/Recreatieve route

Haardstedestraat

Van der hoeven Jana

Henri Storyplein

40

Beelden - Trage/Recreatieve route

Henri Storyplein

Van der hoeven Jana

Warmoeshoek

41

DUURZAME INFRASTRUCTUUR IN SYNERGIE MET HET TERRITORIUM