Thesis Poster 2 by Jana Van der hoeven

002

003

BARRIÈRES TUSSEN DORP & HAVEN

MULTEDO

De constructie van nieuwe haveninfrastructuren had voor de omgeving van beide steden een grote impact. Omliggende dorpen, zoals Multedo in Genova en Berendrecht in Antwerpen, verloren hun relatie met het water en kwamen in conflict met de havenactiviteit. Terwijl in Berendrecht een groenbuffer werd gecreëerd tussen havengebied en dorp en men steeds meer op zoek gaat naar een soort symbiose tussen de twee, is in Multedo van dit alles nog geen sprake. De aanwezigheid van de petroleumhaven heeft er een grote invloed op het dorp. De olie-activiteiten snijden het dorp volledig

af van de haven. Daarnaast vormen ook de drukke Via Aurelia en de spoorweg een barrière tussen dorp en water. Deze vierbaansweg verbindt Multedo met onder andere Savona en Genova en wordt ook door bussen bediend. Daarnaast is ze niet aantrekkelijk voor zwakke weggebruikers, wat de drempel voor bewoners verhoogt om zich uit het dorp, richting het water, te begeven. Het informele wonen tenslotte en de slechte staat van het strand maken de kustlijn geen interessante plek voor bewoners om te vertoeven. Mensen trekken ofwel naar hogerop, ofwel naar kust-en havengebieden in de buurt.

HAVENINSTALLATIES

VIA AURELIA

ONAANTREKKELIJKE KUST & INFORMEEL WONEN

HAVENPLANNING SPEELT ZICH AF OP EEN ANDER NIVEAU

De oliehaven bezet vandaag de dag zo’n drie kwart van de kustlijn. Dit is goed voor een ondoordringbare grens van ongeveer één kilometer tussen dorp en water.

Deze vierbaansweg loopt langsheen de kustlijn van Multedo. Langsheen de weg bevinden zich vooral opslagplaatsen en grote detailhandelszaken. Het drukke verkeer, de slechte toestand van de voetpaden, de leegstaande metaalgieterij en een tekort aan groen, maken het tot een onaangename plek om te wandelen. Het contrast met de smalle, historische steegjes in het centrum is groot. Een invulling vinden voor de leegstaande metaalgieterij (en bijhorende renovatie) is in mijn ogen prioritair. De slechte toestand van dergelijk, historisch waardevol, gebouw bepaalt in sterke mate het straatbeeld.

Op verschillende plaatsen aan de kustlijn bevinden zich caravans, tenten en koterijen. De informele bewoners claimen hierdoor grote delen van het strand waardoor er nauwelijks ruimte overblijft voor anderen. Het rondslingerende afval maakt de plek bovendien onaangenaam om te vertoeven.

In Italië bestaat er geen instrument op gewestelijk niveau dat vergelijkbaar is met het Gewestelijk Ruimtelijk UitvoeringsPlan zoals we dat kennen in Vlaanderen. Havenplanning is er de exclusieve bevoegdheid van elke individuele Havenautoriteit en speelt zich af op gemeentelijk niveau.

INFRASTRUCTURELE BARRIÈRE

PUBLIEKE RUIMTE ALS BARRIÈRE

In het havenplan van Genova (Piano Regolatore Portuale van 2015) werd geen definitieve uitspraak gedaan over de toekomst van de oliehaven. Ofwel blijft deze in Multedo (maar krimpt hij wel in), ofwel wordt deze in de toekomst volledig verhuisd naar Sampierdarena (een wijk ten oosten van Multedo). Wat wel zeker is, is het weghalen van de olie-activiteiten uit het centrum.

ARCHITECTURALE BARRIÈRE

VERGELIJKING HAVENPLANNING Volgende onderzoeksvragen masterproef:

+ VILLA ROSTAN

basis

voor

deze

Hoe gebeurt havenplanning in Italië en Vlaanderen? Welke inhoudelijke klemtonen kent havenplanning in Italië en Vlaanderen? Is er sprake van integratie tussen ruimtelijke planning en de planmer en zo ja, hoe werkt dit in Italië en Vlaanderen?

Villa Rostan

DORP

vormden

ZEE

Via Aurelia

Er bestaan drie plannen met betrekking tot de haven: het Piano Regolatore Portuale (PRP), het Piano Operativo Triennale (POT) en het Programma triennale delle opere. Het eerste plan, het PRP, beschrijft de gewenste ruimtelijke structuur van de havengebieden

RUIMTELIJKE PLANNING &MILIEUEFFECTRAPPORTERING

DEVELOPMENT GENOA & ANTWERP

GENOVA in een tijdsperiode van 10-15 jaar. Het tweede plan, het POT, wordt opgesteld in dezelfde periode dat het PRP wordt opgemaakt en kan gezien worden als een soort voorbereiding voor dit PRP. Het onderzoekt onder andere de financiële middelen die beschikbaar zijn en deze die nodig zijn voor het uitvoeren van de interventies beschreven in het PRP. Op basis van deze analyse beschrijft het de ontwikkelingsstrategie van de Genoveense haven voor de komende drie jaar. Het derde plan tenslotte, het Programma triennale delle opere, is het uitvoerende instrument en vertaalt de doelstellingen naar haalbare acties en projecten.

Naast een structuurplan is het PRP ook een uitvoeringsplan. Het PRP beschrijft m.a.w. niet enkel een toekomstvisie, maar het legt ook bestemmingen vast en formuleert uitvoeringsvoorschriften.

ruimtelijke structuur (zoals de Vlaamse Ruimtelijke StructuurPlannen), als uitvoeringsvoorschriften en een bestemmingsplan (zoals de Vlaamse Ruimtelijke UitvoeringsPlannen).

In Vlaanderen zijn het structuurplan en het uitvoeringsplan twee aparte plannen.

op gemeentelijk niveau. Deze algemene plannen bestaan echter uit verschillende sectorplannen en spelen zich af op vier niveaus: gewestelijk, provinciaal, gemeentelijk én sub-gemeentelijk. In Vlaanderen bestaan er geen plannen op sub-gemeentelijk niveau.

Ruimtelijke Planning speelt zich in Vlaanderen met andere woorden af op drie en geen vier niveaus.

wel of niet mogelijk is, wordt er gebruik gemaakt van het ‘griglia di riferimento’, een kit met technische, sociale, economische en milieukundige voorwaarden die aan de basis liggen van het plan. Voor elk subgebied van het PRP stroomt hieruit een aantal planopties waarbinnen later nog een keuze kan worden gemaakt. Deze planopties zijn uiteraard beperkt (anders zouden de keuzes louter willekeurig worden) en volgen enerzijds uit haalbaarheidsstudies die gevoerd worden in het Programma triennale delle opere en anderzijds uit de begrenzing van de betreffende projecten uit het PRP. Bij het aangaan van een overeenkomst en/of na advies van de Raad van Openbare Werken en van de Regionale Raad wordt een keuze gemaakt binnen deze planopties. In uitzonderlijk geval, bij het moeilijk bereiken van een overeenkomst met de gemeente of na advies van het gewest, kunnen deze planopties gedeeltelijk worden

aanpast voor elk subdomein. Dit dient echter wel te gebeuren met bijzondere aandacht voor de ‘griglia di riferimento’.

ANTWERPEN

In Vlaanderen bestaat slechts één plan met betrekking tot de haven, het ‘Tussentijds Strategisch Plan haven van Antwerpen’. De bestemmingen en uitvoeringsvoorschriften worden bepaald in een apart plan, het GRUP.

GEMEENTE

GEEN DUBBELE PLANSTRUCTUUR In tegenstelling tot Vlaanderen kan er in Italië geen onderscheid worden gemaakt tussen structuurplannen en uitvoeringsplannen. Zo bevat het PRP bijvoorbeeld zowel een beschrijving van de gewenste

PORT GEWEST

PRP

STRATEGISCH PLAN

STRUCTUURPLAN UITVOERINGSPLAN

STRUCTUURPLAN

GRUP

UITVOERINGSPLAN

GEEN DRIE, MAAR VIER NIVEAUS Italië kent net als Vlaanderen drie Ruimtelijke StructuurPlannen: het PTCR (Piano Territoriale di Coordinamento Regionale) op gewestelijk niveau, het PTCP (Piano Territoriale di Coordinamento Provinciale) op provinciaal niveau en het PRG (Piano Regolatore Generale) groenbuffer

SUGGESTIE VOOR MULTEDO De metaalgieterij zou deels kunnen gebruikt worden voor stedelijke functies en deels voor (administratieve) havenfuncties. De strategische ligging ervan (tussen dorp en haven) en de verbinding met het nieuwe waterfront wordt hierdoor optimaal uitgebuit. Het gebouw zou symbool kunnen worden van een vernieuwde relatie tussen dorp en haven.

Doordat het waterfront verlegd wordt naar het westen, kan deze plek in de toekomst worden ingenomen door havenactiviteit. Omwille van de nabijheid van andere stranden is het wel wenselijk dat dit ‘zachte’ activiteiten zouden zijn zoals havendiensten en/of opslagplaatsen.

KWALITEITSVOLLE GROENBUFFER

RIVIER ALS SNELWEG MET WATERTAXI’S

De manier waarop een buffer een grote meerwaarde kan betekenen voor de omgeving, zou ook kunnen toegepast worden in Multedo. Bufferen betekent niet persee dat elke relatie tussen dorp en haven wordt verbroken. De bufferzone zou net als in Berendrecht een ecologische rol kunnen spelen en gebruikt worden voor zachte recreatie.

De drukke Via Aurelia die in Multedo het dorp van de haven afsnijdt en de leefbaarheid ervan aantast, zou in de toekomst deels ontlast kunnen worden door, net als in Berendrecht, een watertaxi in te voeren. Na het weghalen van de olie-activiteit die zich voor Villa Rostan bevindt, wordt de vrijgekomen ruimte een nieuw park. Dit park zal functioneren als verbindingszone tussen dorp en water, maar doet ook dienst als gecontroleerd overstromingsgebied.

RIVIER

GEWESTELIJK PROVINCIAAL GEMEENTELIJK

UNIEK VORMINGSPROCES & FLEXIBILITEIT

watertaxi

Er wordt een groene buffer gecreëerd tussen dorp en haven (die meteen ook de Via Aurelia veel aantrekkelijker maakt) en de rivier ten westen van het dorp wordt het nieuwe waterfront. Het weghalen van de olie-activiteit uit het stedelijk weefsel is hiervoor cruciaal. Hierdoor zou een nieuwe, open ruimte ontstaan die zou functioneren als verbindingszone tussen het dorp en het water.

GEWESTELIJK PROVINCIAAL GEMEENTELIJK SUB-GEMEENTELIJK

spoorweg

havenactiviteit

van woongebied naar water

groene ruimte bebouwing

Villa Rostan

Metaalgieterij

De opstelling van het PRP (Piano Regolatore Portuale, het havenplan) gebeurde in Genova via een uniek vormingsproces. Hiervoor werd een speciale werkgroep opgericht, ‘Urban Lab’, die bestond uit een groep technici en architecten. Deze werkgroep kwam maandelijks samen met medewerkers van de Havenautoriteit, met Renzo Piano en met de burgemeester van Genova. Het gevolg van deze maandelijkse bijeenkomsten was een naadloze integratie tussen het PRP en het PUC (stadsplan). Daarnaast is het PRP ook een heel flexibel plan. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk een bestemmingswijziging te vragen in een gebied of zijn er kleine veranderingen mogelijk bij de afbakening ervan (indien de algemene structuur ongewijzigd blijft) en dit alles zonder de tijdrovende opmaak van een variant. Om te bepalen of een wijziging

De structuur van het PRP, bestaande uit een kit van voorwaarden en criteria op basis waarvan ‘detailkeuzes’ worden gemaakt, is hierdoor geschikt om te worden geïntegreerd met of te worden aangepast aan technische en milieuvoorschriften die voortvloeien uit de overeenkomst tussen gemeente en Havenautoriteit en tijdens het goedkeuringsproces. In Vlaanderen wordt niet gewerkt met dergelijke innovatieve aanpassingsmethode. Het gevolg is dat het RUP minder flexibel is en soms moet gewijzigd worden.

In Genova was het opstellen van het havenplan sterk verweven met de milieueffectbeoordeling. Net als bij de opstelling van het PUC wordt in Italië de VAS-procedure (de Italiaanse mer) namelijk parallel gestart aan de opmaak van het PRP. Terwijl de algemene doelstellingen van het PRP worden besproken, worden deze onmiddellijk onderworpen aan een duurzaamheidsanalyse. Dit leidt tot het uitsluiten van een aantal mogelijke ontwikkelingen en wordt VOORLOPIG ONTWERP ONDERZOEK

Via Aurelia

STRAND

PLAN

ÉN

MER

HAVENAUTORITEIT URBAN LAB TECHNICI ARCHITECTEN

INTERNE & EXTERNE DESKUNDIGEN

PLENAIRE WERKGROEP LINKEROEVER

PLENAIRE WERKGROEP RECHTEROEVER

BURGEMEESTER VAS STRATEGISCH PLAN & STRATEGISCH PLAN LINKEROEVER RECHTEROEVER

RUIMTELIJKE ORDENING

INTEGRATIEPROCES CENTRALE WERKGROEP

OVEREENKOMST OVER ‘GEBIEDEN VAN OVERLEG’*

PUC

TUSSENTIJDS STRATEGISCH PLAN HAVEN VAN ANTWERPEN (STRUCTUURPLAN)

STERKE VERWEVING TUSSEN HAVENPLAN & MER

PETROLEUMHAVEN

RENZO PIANO

‘screening’ genoemd. Hieruit volgt het Rapporto Preliminare Ambientale (voorlopig milieurapport) en het voorontwerp van het PRP. Later in deze fase worden de verschillende alternatieve ontwikkelingen met mekaar vergeleken qua milieuimpact en komt men uiteindelijk tot de opstelling van het Rapporto Ambientale (milieurapport).

Ook in Antwerpen was er een sterke verweving tussen de opmaak van het havenplan en de mer. De opstelling van het GRUP ‘Afbakening zeehavengebied Antwerpen’ zou men zelfs kunnen zien als een soort voorloper van de integratieprocedure omdat er gewerkt werd met planteams. Vanaf het begin van het planningsproces werd gewerkt met verschillende werkgroepen waar ook de dienst MER deel van uitmaakte.

OPENBAAR

In Genova gaan zowel het ontwerp van het PRP als het Rapporto Preliminare Ambientale (voorlopig milieurapport) in openbaar onderzoek. Dit geeft de mogelijkheid om zowel het plan als de effectbeoordeling aan te passen op basis van de adviezen die werden ingewonnen en de opmerkingen die werden geformuleerd tijdens het openbaar onderzoek.

SECTOR HAVEN

mer VAS

GRUP (UITVOERINGSPLAN)

PRP (STRUCTUURPLAN ÉN UITVOERINGSPLAN)

VOORLOPIG PRP + VOORLOPIG MER In Antwerpen daarentegen werd eerst het plan-MER en daarna het GRUP vastgesteld. Het gevolg is dat er tijdens het openbaar onderzoek over het GRUP geen commentaar meer kon gegeven worden op het MER en er dus geen aanpassingen meer konden gebeuren.

PLAN-MER

OPENBAAR ONDERZOEK GRUP

MILIEUMONITORINGSPLAN In het milieumonitoringsplan van Genova dat wordt opgesteld door ARPAL wordt de monitoring van de uitvoeringsfases en worden de beheersfases van de havenwerken gedetailleerd uitgelegd. Op deze manier kunnen onvoorziene milieueffecten vroegtijdig worden opgespoord en ook bijgestuurd via passende corrigerende maatregelen. De meetresultaten en evaluaties

BERENDRECHT Berendrecht mag zich dan wel vlak naast de Schelde bevinden, toch is er vanuit het dorp nauwelijks een relatie merkbaar met de haven. Het is pas vanaf de Zoutestraat (ten westen) en de Sint-Jan Baptiststraat (ten zuiden) dat duidelijk wordt dat dit een polderdorp is. Vanaf deze eerste straat kan je, langsheen verschillende paden en door de Zouten, het kanaal bereiken. Dit dijklandschap, dat enkele meters hoger is dan het dorp, is een kwalitatieve bufferzone

tussen haven en dorp. De dijk beschermt het dorp zowel tegen stof, lawaai- als tegen geluidshinder afkomstig van de haven. Omwille van de landschappelijke kwaliteit werkt hij eerder uitnodigend dan barrièrevormend en leidt hij wandelaars naar de esplanade op de kanaaloever. Het jaagpad langs het kanaal is momenteel de enige plaats waar nog echt contact is met de haven en wordt het zowel gebruikt door voetgangers, fietsers als door vissers.

In Berendrecht gaat men steeds meer op zoek naar een soort symbiose tussen havenactiviteit en dorp. Zo wil men in de toekomst de energieoverschotten van de industriële havenactiviteiten gebruiken om het dorp van energie te voorzien.

HAVENINSTALLATIES

AFWEZIGHEID INFRASTRUCTUUR

KWALITEITSLOZE BUFFER

Ten gevolge van het ‘Tienjarenplan’ (1957-1966) werd de bestaande haveninfrastructuur uitgebreid tot aan de Nederlandse grens. Voor deze noorderlijke havenuitbreiding werden grote delen van het polderlandschap onteigend en werd het dorp van de Schelde afgesneden. Het dorp verloor abrupt zijn relatie met het water. De haveninstallaties bevinden zich nog steeds op dezelfde plaats en snijden nog steeds het dorp af van de Schelde. Er werd echter een waardevolle groenbuffer gecreëerd die eerder uitnodigend dan barrièrewerkend functioneert. De renovatie van het jaagpad en de aanleg van een loopparcours versterkt de link tussen dorp en Schelde. De uitbouw van uitzichtpunten draagt hier bij toe. In de toekomst zou de relatie tussen haven en dorp nog meer versterken door de uitwisseling van energieoverschotten.

Het Kanaaldok snijdt het dorp volledig af van de Schelde én van de havenactiviteit. Het havengebied is slechts bereikbaar via één brug die zich in de aangrenzende gemeente bevindt: de Noordlandbrug.

Bij de aanleg van het kanaal werden de polders opgespoten met een zandlaag van drie meter dik. Het dorp verloor het zicht op het water en keek uit op een kale zandvlakte.

In de toekomst wil men het dorp beter ontsluiten door het kanaal te gebruiken als een ‘snelweg naar stad en haven’ (Structuurschets Berendrecht-Zandvliet 2015). Pendelaars, toeristen en werknemers zouden vanaf dan een watertaxi kunnen nemen naar de stad en van de haven. Berendrecht zou een stopplaats zijn binnen dit nieuwe transportnetwerk. Het kanaal wordt hierdoor een meerwaarde voor de dorpen.

De afstandsbuffer heeft vandaag hoge landschappelijke kwaliteiten en een ecologische rol. Hij sluit aan op het Opstalvalleigebied en bestaat uit graslanden, wilgenbos en duinrietvelden en levert hierdoor een bijdrage aan bepaalde soorten die verbonden zijn aan dergelijke biotopen. Daarnaast heeft het ook een recreatieve functie; verschillende wandelpaadjes doorkruisen het gebied en een klein gedeelte wordt ook gebruikt voor paardensport. De groenbuffer is hierdoor niet enkel een filter, maar vormt ook een echte meerwaarde voor de omgeving.

ARCHITECTURALE BARRIÈRE

INFRASTRUCTURELE BARRIÈRE

KANAAL

PUBLIEKE RUIMTE ALS BARRIÈRE

Tekort aan infrastructuur

Groenbuffer

SUGGESTIE VOOR MULTEDO

fig.1&3: PORT OF ANTWERP, “Luchtfoto”, 07 juli 1971. (eigen bewerking) fig.2: GOOGLE MAPS, https://www.google.be/maps, 2015. (eigen bewerking) fig.4&6: INSTITUUT VOOR NATUURBEHOUD, “Ecologisch belang van de Zouten: mogelijke implicaties voor de inrichting van het buffergebied Zandvliet-Berendrecht”, 2003. (eigen bewerking) fig.5: STUDIEBUREAUS 1010, AA & BOOM, “Structuurschets Berendrecht-Zandvliet, polderdorpen tussen haven en stad”, 04 februari 2015. (eigen bewerking)

Deze manier van buffering zou ook kunnnen toegepast worden in Multedo. Bufferen betekent niet persee dat elke relatie tussen dorp en haven wordt afgebroken. De bufferzone zou net als in Berendrecht een ecologische rol kunnen spelen en gebruikt worden voor zachte recreatie. Zichten vanuit de buffer naar de haven, versterken de relatie tussen havenactiviteit en dorp.

Aanmeerplaats watertaxi 4

MILIEUMONITORING

In Antwerpen werden beheercommissies opgericht voor de milieumonitoring. De monitoring werd uitgevoerd door Natuurpunt en het Eigen Vermogen van het INBO.

003

GENOVA

ANTWERPEN

STERKTE 1: NETWERK OP NIVEAU VAN DE STAD Havenplanning is in Italië de exclusieve bevoegdheid van elke individuele Havenautoriteit en speelt zich af op gemeentelijk niveau. Specifiek voor Genova vonden bij de opstelling van het PUC en PRP maandelijkse bijeenkomsten plaats waar onder andere de burgemeester en mensen van de Genoveense Universiteit op aanwezig waren. De lokale betrokkenheid (en het verantwoordelijkheidsgevoel dat ermee gepaard gaat) is hierdoor groot. Men kan hier spreken over een netwerk dat zich sterk afspeelt op niveau van de stad.

STERKTE 1: MILIEU & NATUUR ALS BASIS In tegenstelling tot andere havens, waarbij compensaties worden gezocht voor de havenuitbreidingen tijdens het proces, werd bij de planning van de Antwerpse haven een volwaardige natuurontwikkeling als basisvoorwaarde genomen. Door ‘robuuste natuur’ te realiseren, is het makkelijker de natuurwaarden beter in stand in te houden en kunnen bovendien de instandhoudingsdoelstellingen op een kleinere oppervlakte worden bereikt. De natuurontwikkeling gebeurt hier proactief.

STERKTE 2: FLEXIBILITEIT VIA REFERENTIEGRID Via het referentiegrid en de eruit voorstromende planopties kan men later nog verschillende richtingen uit. Door de flexibiliteit van het havenplan kan men relatief makkelijk inspelen op de snel veranderende omstandigheden van het havengebied.

STERKTE 2: (VOORLOPER) INTEGRATIEPROCEDURE De opstelling van het GRUP ‘Afbakening zeehavengebied Antwerpen’ zou men kunnen zien als een soort voorloper van de integratieprocedure. Vanaf het begin van het planningsproces werd gewerkt met verschillende werkgroepen waar ook de dienst MER deel van uitmaakte.

STERKTE 3: PROGRAMMATIE In Italië worden acties vastgelegd in het Piano di Opere Triennale (POT) en het programma triennale delle opere. Deze twee documenten zijn controle-instrumenten die helpen om de ruimtelijke visie uit het PRP in goede banen te sturen. In de documenten worden acties rechtzeker vastgelegd. Elke drie jaar wordt de huidige situatie geëvalueerd en worden beide documenten vernieuwd. Hierdoor is het mogelijk om snel in te spelen op veranderingen.

STERKTE 3: INHOUDELIJKE REALISATIES De realisaties op het terrein lopen, in vergelijking met Genova, voorop. Het MAS functioneert als belangrijk scharnierpunt tussen de haven en de binnenstad en brengt opnieuw een relatie tot stand tussen de twee. Het aanleggen van een groene buffer tussen haven en dorp, waar bovendien plaats is voor zachte recreatie, zorgt voor een goede inbedding van de havenactiviteiten in hun omgeving. De leefbaarheid van de woonkernen wordt hierdoor gegarandeerd. Het gebruiken van het kanaal als transportmiddel en het creëren van meer zichten naar de haven zal de relatie tussen de twee nog versterken.

Jaagpad

Net als in Berendrecht zou Multedo kunnen samenleven in harmonie met haar haven. Het dorp zou in de toekomst ook kunnen gebruik maken van de energieoverschotten van de chemische bedrijven.

maatregelen voor op te stellen.

STERKTES & ZWAKTES HAVENPLANNING

DORP

Noordlandbrug

KANAAL

worden periodiek vastgelegd in een ‘rapporto di monitoraggio’ (milieumonitoringsverslag). Dit verslag heeft een dubbele functie: enerzijds informeert het belanghebbenden en het grote publiek over de milieueffecten die worden gegenereerd door de werken. Anderzijds is het ook een instrument dat in staat stelt om onvoorziene negatieve effecten tijdig te identificeren en er passende corrigerende

STERKTE 4: INTEGRATIEPROCEDURE In Genova werd reeds in een vroeg stadium van het voorbereidend proces rekening gehouden met de milieueffecten. De verschillende fases van de planmer (VAS-procedure in Italië) werden verweven met het planningsproces van het havenplan. Deze integratieprocedure heeft een gerichte milieubeoordeling tot gevolg.

ZWAKTE 1: INHOUDELIJKE REALISATIES Gedurende dit onderzoek kwamen geen zwaktes naar boven van het huidige planningsproces te Genova. Dit heeft uiteraard te maken met de tijdslimiet die vasthing aan het onderzoek, maar ook met het feit dat zowel het stadsplan als het havenplan van Genova zeer recent uitkwamen en er nog geen procesevaluaties beschikbaar zijn. Uit de vergelijking van het oude havengebied en de havenuitbreiding met Antwerpen blijkt wel dat de inhoudelijke realisaties op zich laten wachten. In tegenstelling tot Antwerpen is de relatie tussen binnenstad en haven nog zwak. Daarnaast wordt de leefbaarheid van omliggende dorpen aangetast door het ontbreken van een buffering.

BELOFTEVOLLE INGREDIËNTEN Uit de analyse van sterke en zwakke punten van de Genoveense en Antwerpse havenplanning volgt de onderstaande samenstelling van beloftevolle ingrediënten.

+ netwerk op niveau van de stad

1. GROTE LOKALE VERANTWOORDELIJKHEID/BETROKKENHEID BIJ BESLUITVORMING

flexibiliteit via referentiegrid programmatie milieu & natuur als basis integratieprocedure realisatie

netwerk op niveau van de overheid lage flexibiliteit trage realisatie

2. HAVENPLAN MET EEN STRATEGISCH & DYNAMISCH KARAKTER DAT ZIJN FLEXIBILITEIT VERKRIJGT VIA EEN REFERENTIEGRID & PLANOPTIES

3. MONITORING & EVENTUELE BIJSTURING M.B.V. ACTIEPROGRAMMA’S

ZWAKTE 1: NETWERK OP NIVEAU VAN DE VLAAMSE OVERHEID Havenplanning speelt zich in Vlaanderen af op gewestelijk niveau. Zowel voor de opmaak van het plan-MER als voor het principieel programma was er een ambtelijke werkgroep actief. Men kan hier spreken over een netwerk dat zich sterk afspeelt op niveau van de Vlaamse Overheid en dan vooral op ambtelijk niveau. De lokale betrokkenheid (en het verantwoordelijkheidsgevoel dat ermee gepaard gaat) is hierdoor minder groot. ZWAKTE 2: LAGE FLEXIBILITEIT Het spanningsveld tussen de flexibiliteit en rechtszekerheid van het RUP dat vandaag de dag heerst in Vlaanderen kwam ook naar boven bij het GRUP voor de haven van Antwerpen. Zo werd het GRUP geschorst door de Raad van State wegens onvoldoende bewijs dat de natuurontwikkeling zou vooraf gaan aan de havenontwikkeling. Het GRUP werd vervolgens ingetrokken, opnieuw vastgesteld en er werd een natuurfasering aangebracht. De flexibiliteit die er was door het bestaan van de Faseringsnota natuur werd hierdoor teruggeschroefd doordat deze fasering ook moest worden vastgelegd op het bijhorend plan van het GRUP om op die manier meer rechtszekerheid te creëren.

4. PROACTIEVE NATUURONTWIKKELING HAND IN HAND MET HAVENONTWIKKELING

5. INTEGRATIE VAN PLAN-MILIEUEFFECTRAPPORTERING IN HAVENPLAN

020

MILIEU FACULTEIT ARCHITECTUUR CAMPUS GENT

JANA VAN DER HOEVEN

.BE .IT PROMOTOR: HANS LEINFELDER

020