... you are a designer. Ready? Elke Dolfen Van der hoeven Jana 2014
1
MOLENBEEK
A KIDS GUIDE TO URBAN DESIGN
Elke Dolfen Van der hoeven Jana 2014
2
3
inhoud
Deze handleiding kwam tot stand in het kader van het vak msbg 24 Ontwerpen onder begeleiding van Tine Van Herck en Karel Vermeersch.
Inleiding 7 Eerste druk 2014
1. Beoordeling van de plaats beleefbaarheid
8
bespeelbaarheid verkeersveiligheid
2. Tijdelijk gebruik voorbeelden
13
3.Blijvend gebruik voorbeelden
23
aan de slag!
aan de slag!
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieĂŤn, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteurs. Voor zover het maken van kopieĂŤn uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16 Auteurswet 1912, juncto het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB, Hoofddorp). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken dient men zich tot de auteurs te wenden.
4
5
inleiding Sint-Jans-Molenbeek, 1 van de 19 deelgemeenten van Brussel, is met zijn 27.85% aandeel jongeren de gemeente in Brussel met de jongste bevolking.1 Deze jonge demografische samenstelling brengt uiteraard bepaalde noden met zich mee. Niet enkel kwalitatieve, groene speelruimte is een must, ook de verbindingen zijn voor ons uiterst belangrijk. Met de creatie van een speelnetwerk, dat niet enkel de kindvriendelijke functies2 op een veilige manier verbindt, maar ook gericht is op de beleving ervan, proberen wij een oplossing te bieden aan deze noden. Met behulp van dit boekje kunnen Molenbeekse kinderen mee helpen met het inrichten van dit speelnetwerk.
1 2
Bron: www.wijkmonitoring.irisnet.be, cijfers uit 2011.
Met kindvriendelijke functies bedoelen we bijvoorbeeld scholen, speel-en sportterreinen of crèches.
6
7
Beleefbaarheid*
BEOORDELING*
Valt er veel te ontdekken op het plein/in de straat/...? Word je soms verrast?
Zijn er veel dingen die je kan verplaatsen, verschuiven, verdraaien of vervormen?
Zijn er veel verschillende vormen, kleuren, dingen die bewegen, lekker ruiken of muziek maken?
Is er soms een winkel in de buurt? Of een school, sporthal, moskee of kerk?
JA
JA
JA
JA
NEE
NEE
NEE
NEE
* Voor je kan overgaan naar het ontwerpen van je eigen droomplein, straat,... is het belangrijk dat je even een aantal vragen beantwoordt. Zo kom je te weten of de plaats wel veilig, speels, divers of kindvriendelijk genoeg is. Deze kennis heb je nodig om vervolgens te starten met het ontwerp!
OMCIRKEL:
Heb je veel nee’tjes en weinig ja’tjes dan is de plaats niet beleefbaar. Om de beleefbaarheid van de plaats te verhogen, ga naar pagina 14 of naar pagina 24.
*Met beleefbaarheid bedoelt men ‘of er iets te beleven valt in de ruimte’. Word je door de ruimte geprikkeld? Heb je zin om er te blijven ‘hangen’, er te bewegen, of juist stil te genieten?
8
9
Bespeelbaarheid*
Hoe ziet de grond er uit?
Hoe ziet de plaats er uit?
- Kan je er makkelijk met je fiets of met je step rijden? - Kan je er makkelijk met krijt op tekenen? -Bestaat hij soms uit een speels patroon?
- Staan er ergens speeltoestellen? - Is er speels groen* (struiken, bomen...) aanwezig? - Is het meubilair multifunctioneel*?
Verkeersveiligheid*
OMCIRKEL:
Wordt er geparkeerd op/naast het plein/de straat/...?
Rijden de auto’s er snel?
OMCIRKEL: JA
JA
JA
JA
NEE
NEE
NEE
NEE
Heb je veel nee’tjes en weinig ja’tjes dan is de plaats niet bespeelbaar. Om de bespeelbaarheid van de plaats te verhogen, ga naar pagina 15 of naar pagina 29.
Heb je veel nee’tjes en weinig ja’tjes dan is de plaats niet verkeersveilig. Om de verkeersveiligheid van de plaats te verhogen, ga naar pagina 32.
*Met multifunctioneel bedoelt men dat je er veel verschillende dingen mee kan doen. Het heeft met andere woorden meerdere functies. Multifunctioneel meubilair is bijvoorbeeld een zitbank die je ook kan gebruiken als tafel, of waar je bijvoorbeeld niet enkel kan aan zitten, maar ook kan afglijden. *Met speels groen bedoelt men dat je het groen kan gebruiken voor een spelletje. Bijvoorbeeld om verstoppertje te spelen.
*Met verkeersveiligheid bedoelt men hoe veilig het op het plein is voor voetgangers, fietsers, ... enzovoort. Een verkeersveilig plein is een plein dat heel toegankelijk is en waar je geen risico loopt dat er iemand je bijvoorbeeld omverrijdt.
10
11
Tijdelijk of blijvend?*
Kan je de plaats maar eventjes gebruiken? (Bijvoorbeeld enkele uren , een paar dagen of misschien zelfs enkele weken of maanden.)
TIJDELIJK GEBRUIK*
Kan je de plaats blijvend gebruiken? (Voor héél lang)
* Met tijdelijk gebruik bedoelt men dat je de plaats maar eventjes gebruikt. Dat kan voor enkele uren zijn, een paar dagen of misschien zelfs voor enkele weken of maanden. OMCIRKEL:
TIJDELIJK
BLIJVEND
Indien je voor tijdelijk hebt gekozen, ga dan naar pagina 13. Indien je voor blijvend hebt gekozen, ga dan naar pagina 23.
12
13
Tijdelijk de beleefbaarheid vergroten
Tijdelijk de bespeelbaarheid vergroten
Hieronder vind je een voorbeeld van een manier om de beleefbaarheid van een plek tijdelijk te vergroten.
Hieronder vind je een voorbeeld van een manier om de bespeelbaarheid van een plek tijdelijk te vergroten.
Er zijn uiteraard nog héél wat andere manieren.
Er zijn uiteraard nog héél wat andere manieren.
VOOR...
VOOR...
NA...
tekening Elke
tekening Elke
WAT?
reizende tuinen
WAT?
Reizende tuinen zijn tuinen die telkens van braakliggend naar braakliggend terrein verhuizen. Je kan er spelen, genieten van het groen, even uitrusten...
WANNEER?
WANNEER? zaterdag/zondag
FEB
MRT
APR
MEI
JUN
JUL
AUG
SEP
HOELANG? OKT
NOV
De SPEELMOBIEL! is elke dag open. maandag/dinsdag/woensdag/donderdag/vrijdag zaterdag/zondag
De reizende tuin blijft enkele maanden op dezelfde plek. JAN
de reizende SPEELMOBIEL! De reizende SPEELMOBIEL! is een mini-speeltuin die door Molenbeek reist. Elke week kan je hem op een andere plek vinden. De SPEELMOBIEL! houdt telkens halt op een parkeerplaats. Hou de parkeerplaatsen in jouw straat dus goed in de gaten; wie weet staat morgen de SPEELMOBIEL! wel in jouw straat!
De reizende tuinen zijn elke dag open. maandag/dinsdag/woensdag/donderdag/vrijdag
HOELANG?
NA...
DEC
De reizende SPEELMOBIEL! blijft 1 week op dezelfde plek. JAN
14
FEB
MRT
APR
MEI
JUN
JUL
AUG
SEP
OKT
NOV
DEC
15
Tijdelijk de bespeelbaarheid vergroten Hieronder vind je een voorbeeld van een manier om de bespeelbaarheid van een plek tijdelijk te vergroten. Er zijn uiteraard nog hĂŠĂŠl wat andere manieren.
VOOR...
AAN DE SLAG!
NA...
tijdelijk gebruik tekening Elke
tekening Elke
polyvalente* parkings
WAT?
*Met polyvalent bedoelt men dat je het voor verschillende doelen kan gebruiken. Op de parkeerplaatsen kan je bijvoorbeeld voetballen, maar ook hinkelen of een ander spelletje spelen.
De parkeerpleinen van grootwarenhuizen en kantoren worden opengesteld buiten de werkuren. Door enkele lijnen op de parkeerplaatsen te schilderen kunnen ze gebruikt worden om te voetballen, hinkelen, of een ander spelletje te spelen!
De polyvalente parkings zijn open na de werkuren.
WANNEER?
maandag/dinsdag/woensdag/donderdag/vrijdag
9
9
HOELANG?
zaterdag/zondag
7 7 De polyvalente parkings zijn elke dag van elke maand open. JAN
FEB
MRT
APR
MEI
JUN
JUL
AUG
SEP
OKT
NOV
DEC
16
17
Wat wil je allemaal?
meubilair
groen
MEUBILAIR
speeltuigen
tijdelijk gebruik
GA NAAR... pagina 19
pagina 20
pagina 21
18
19
GROEN
SPEELTUIGEN
tijdelijk gebruik
tijdelijk gebruik
20
21
Eigen ontwerp... Maak hier met behulp van de stickertjes die je vond op de vorige pagina’s je eigen ontwerp. Natuurlijk mag je ook nog zelf dingen uitvinden en er bij tekenen!
BLIJVEND GEBRUIK* * Met blijvend gebruik bedoelt men dat je de plaats voor héél lang gebruikt. (jàààrenlang)
22
23
Blijvend de beleefbaarheid vergroten
Blijvend de beleefbaarheid vergroten
Hieronder vind je een voorbeeld van een manier om de beleefbaarheid van een plek blijvend te vergroten.
Hieronder vind je een voorbeeld van een manier om de beleefbaarheid van een plek blijvend te vergroten.
Er zijn uiteraard nog héél wat andere manieren.
Er zijn uiteraard nog héél wat andere manieren.
VOOR...
WAT?
NA...
VOOR...
assymetrische voetpaden
WAT?
NA...
muziek/lichttegels
*Met assymetrisch bedoelt men dat de voetpaden niet gelijk zijn. Het linkse voetpad kan bijvoorbeeld veel breder zijn dan het rechtse.
Bij assymetrische voetpaden heb je langs de ene kant een ‘snel voetpad’ voor snelle passage en langs de andere kant een ‘traag voetpad’ voor trage, speelse passage. Het ‘trage voetpad’ is veel breder dan het snelle, waardoor je lekker veel ruimte hebt om te spelen of even te rusten én ook op een veilige afstand kan blijven van auto’s.
24
Muziektegels zijn tegels die muziek maken wanneer je er op gaat staan. Ze worden ingebouwd in het voetpad. Hierdoor kan je als je bijvoorbeeld naar school stapt een liedje maken! Lichttegels lijken op muziektegels maar ze veranderen van kleur als je er op stapt.
25
Blijvend de beleefbaarheid vergroten
Blijvend de beleefbaarheid vergroten
Hieronder vind je een voorbeeld van een manier om de beleefbaarheid van een plek blijvend te vergroten.
Hieronder vind je een voorbeeld van een manier om de beleefbaarheid van een plek blijvend te vergroten.
Er zijn uiteraard nog héél wat andere manieren.
Er zijn uiteraard nog héél wat andere manieren.
VOOR...
WAT?
NA...
VOOR...
groene gevels
WAT?
Men spreekt over een groene gevel wanneer er planten aan de gevel van een gebouw groeien. Het groen zorgt er voor dat het leuker is om door de straat te wandelen. Bovendien zullen beestjes (zoals insecten of vogels) ook heel blij zijn met het extra groen in de stad.
26
NA...
blije gevels Blije gevels zijn gevels die er vrolijk uit zien. Er kan bijvoorbeeld een kleurrijke tekening op getekend zijn of er kunnen kleurrijke foto’s op hangen.
27
Blijvend de beleefbaarheid vergroten
Blijvend de bespeelbaarheid vergroten
Hieronder vind je een voorbeeld van een manier om de beleefbaarheid van een plek blijvend te vergroten.
Hieronder vind je een voorbeeld van een manier om de beleefbaarheid van een plek blijvend te vergroten.
Er zijn uiteraard nog héél wat andere manieren.
Er zijn uiteraard nog héél wat andere manieren.
VOOR...
WAT?
NA...
VOOR...
WAT?
voelmuur Een voelmuur is een muur die bestaat uit verschillende materialen. Deze materialen voelen, ruiken en zien er telkens anders uit.
28
NA...
krijtmuur Een krijtmuur is een muur die verdeeld is in verschillende vakjes. In elk vakje mag 1 kind een tekening maken met krijt. Wanneer de muur volledig vol getekend is en er geen enkel vakje meer vrij is, mag je 1 tekening weg vegen en zelf een nieuwe tekening maken.
29
Blijvend de bespeelbaarheid vergroten
Blijvend de bespeelbaarheid vergroten
Hieronder vind je een voorbeeld van een manier om de bespeelbaarheid van een plek blijvend te vergroten.
Hieronder vind je een voorbeeld van een manier om de bespeelbaarheid van een plek blijvend te vergroten.
Er zijn uiteraard nog héél wat andere manieren.
Er zijn uiteraard nog héél wat andere manieren.
VOOR...
WAT?
NA...
VOOR...
multifunctioneel straatmeubilair
WAT?
*Met multifunctioneel bedoelt men dat je er veel verschillende dingen mee kan doen. Het heeft met andere woorden meerdere functies. Multifunctioneel meubilair is bijvoorbeeld een zitbank die je ook kan gebruiken als tafel, of waar je bijvoorbeeld niet enkel kan aan zitten, maar ook kan afglijden.
30
NA...
speelse bushaltes Speelse bushaltes zijn bushaltes waar je niet gewoon wacht op de bus maar waar je ook kan spelen. Zo kan het bankje in het bushok ook bijvoorbeeld een glijbaan zijn of kunnen er spelletjes aan de wanden hangen.
31
Blijvend de verkeersveiligheid vergroten
Blijvend de verkeersveiligheid vergroten
Hieronder vind je een voorbeeld van een manier om de verkeersveiligheid van een plek blijvend te vergroten.
Hieronder vind je een voorbeeld van een manier om de verkeersveiligheid van een plek blijvend te vergroten.
Er zijn uiteraard nog héél wat andere manieren.
Er zijn uiteraard nog héél wat andere manieren.
VOOR...
WAT?
NA...
VOOR...
herkenbare kinderroutes
WAT?
Door het hangen van kleurrijke vlaggetjes tussen de gevels aan het speelnetwerk wordt het duidelijk voor de auto’s dat ze moeten oppassen voor de kinderen en trager moeten rijden.
32
NA...
herkenbare oversteekplaatsen
Door het hangen van kleurrijke mannetjes tussen de gevels bij oversteekplaatsen wordt het duidelijk voor de auto’s dat ze moeten oppassen en voorrang verlenen.
33
Wat wil je allemaal?
AAN DE SLAG!
meubilair
groen
speeltuigen
een ander materiaal
blijvend gebruik GA NAAR...
pagina 19
34
pagina
pagina
pagina
35
MEUBILAIR
GROEN
blijvend gebruik
blijvend gebruik
36
37
SPEELTUIGEN
MATERIALEN
blijvend gebruik
blijvend gebruik*
* Met blijvend gebruik bedoelt men dat je de plaats voor heel lange tijd gebruikt.
38
39
Eigen ontwerp... Maak hier met behulp van de stickertjes die je vond op de vorige pagina’s je eigen ontwerp. Natuurlijk mag je ook nog zelf dingen uitvinden en er bij tekenen!
Elke Dolfen / Jana Van der hoeven 1MA Stedenbouw & Ruimtelijke Planning KU Leuven-LUCA 2013-2014
40
MOLENBEEK
A KIDS GUIDE TO URBAN DESIGN