Let’s talk about sex

Ziek-zijn heeft vaak een effect op de intimiteit. Toch ligt praten over seksuele en intieme behoeften niet voor de hand. Het team van de 'Muziekkliniek’ (dat ook de activiteiten tijdens de nationale dag tegen kanker organiseert) wil dit taboe doorbreken en zamelde er geld voor in. Samen met seksuologe Kristel Mulders werkten ze een traject uit om - als eerste ziekenhuis in Vlaanderen - referentiepersonen seksualiteit op te leiden. Kristel vertelt er meer over.

Waarom referentiepersonen seksualiteit? Kristel: We weten dat seksualiteit kan beïnvloed worden door een acute of chronische ziekte maar dat het ook een belangrijk onderdeel is van de kwaliteit van leven. Toch komt dat aspect weinig aan bod omdat zorgverleners vaak nog niet beschikken over de tools om zo’n intiem onderwerp bespreekbaar te maken. Bovendien weten ze soms ook niet welke impact een behandeling heeft op seksualiteit. Door referentiepersonen op te leiden willen we net dié kennis en vaardigheden op de afdeling brengen.

Komen er referentiepersonen seksualiteit op elke afdeling? We starten met twee referentieverpleegkundigen op iedere afdeling waar oncologische patiënten verblijven. Zij krijgen drie dagen opleiding in de periode maart-mei. Later hoop ik dat naar alle afdelingen uit te bouwen. De brede interesse is er alleszins in huis!

Wat houdt de opleiding in? We willen kennis en vaardigheden aanleren rond volgende thema’s: > Wat is seksualiteit in de brede zin (intimiteit, relaties)? > Welke impact kan de behandeling hebben op het seksueel functioneren en de beleving (fysiek en gevoelsmatig)? > Hoe kan je het thema voorzichtig bespreekbaar maken?

We oefenen dit via casussen. > Concrete tips die patiënt en partner kunnen helpen.

Hoe zie je de rol van de referentiepersonen seksualiteit? Die rol situeert zich op meerdere vlakken: > De patiënt en partner op voorhand informeren over de mogelijke gevolgen van de behandeling op de seksualiteit: vaginale droogte, minder zin in seks, erectiestoornissen, je lichaam dat anders reageert,… Door goed te informeren, kan je de communicatie tussen partners stimuleren want soms zwijgen ze om elkaar te sparen. Je toont bovendien dat je als zorgverlener kennis van zaken hebt en open staat voor een gesprek. Dat verlaagt de drempel om hulp te vragen. > Concrete tips meegeven aan patiënt en partner: welke hulpmiddelen zijn er bij vaginale droogte, bespreek erectie- stoornissen met je arts, enz. > Het thema seksualiteit op de afdeling uit de taboesfeer halen, collega’s meenemen in het verhaal en aanspreekpunt zijn voor hen. > Koppels die vastzitten of het relationeel moeilijk hebben, doorverwijzen naar mij.

Welke misvattingen leven er zoal? Denken dat we andere of minder informatie moeten geven aan 80-jarigen dan aan twintigers. Op seksualiteit staat geen leeftijd. Mijn advies: reik iedereen dezelfde informatie aan en voel aan of patiënt en partner open staan voor een gesprek.

Weet ook dat er niet altijd pasklare oplossingen zijn voor problemen rond seksualiteit. Ga samen met de patiënt op zoek naar oplossingen op maat. Een setje standaard tips bestaat niet.

“Zelf voorzichtig gesprek openen.”

Silke Seneca, verpleeg- kundige B3 (VIR) is referentie- persoon seksualiteit-in-spe. “Op onze afdeling verzorgen we veel oncologische patiënten, bijvoorbeeld na een hysterectomie of mastectomie. Ik zie welk een grote impact zo’n ingreep op die vrouwen heeft. Ze zitten met heel wat vragen, ook over seksualiteit. Toch praten ze er niet gemakkelijk over. Nochtans heeft de diagnose of ingreep vaak wel een grote impact op de relatie met hun partner. Door erover te praten, kunnen patiënten veel eerder en beter geholpen worden.

Als referentiepersoon wil ik zo’n aanspreekpunt zijn. Een vertrouwd gezicht bij wie ze hun bezorgdheden rond seksualiteit kwijt kunnen. Nu heb ik nog te weinig kennis om de drempel weg te nemen. Na de opleiding verwacht ik wél een degelijke basisondersteuning te kunnen geven. Ik wil dan zelf het gesprek voorzichtig kunnen openen om te zien of er op vlak van seksualiteit vragen of noden zijn. Als verpleegkundigen kunnen we hierin een belangrijke rol spelen. En voor complexe problemen kunnen we blijven doorverwijzen naar de seksuologe.”

Kristel Mulders