Spis treści
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6
................
7
Dokumenty aplikacyjne – wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Twoja strategia marketingowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8 9
2. CV, czyli curriculum vitae . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17
CV – twoja wizytówka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cele, które chcesz osiągnąć dzięki CV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zdecyduj, jakie CV będzie dla ciebie najlepsze . . . . . . . . . . . . . . . . . CV w układzie chronologicznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CV w układzie celowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CV w układzie funkcjonalnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Niestandardowe CV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18 19 24 25 25 25 30
1. Dokumenty aplikacyjne i ich funkcja
............................
37
LM, czyli kilka słów o sobie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wybierz odpowiedni rodzaj listu motywacyjnego . . . . . . . . . . . . . . Odpowiedź na ogłoszenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Polecenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zapytanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kreatywny list motywacyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Formularz aplikacyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
38 39 40 41 41 43 45
3. LM, czyli list motywacyjny
4. Zanim przystąpisz do pisania
.........................
Kilka praktycznych ćwiczeń pozwalających na odkrycie swoich atutów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Materiały niezbędne do przygotowania dokumentów aplikacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dokumenty, dyplomy, świadectwa pracy itd. . . . . . . . . . . . . . . . Informacje na temat rynku pracy i pracodawców . . . . . . . . . . .
49 50 55 55 57
3
5. Budujemy idealne CV – 11 podstawowych elementów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
65
Dane osobowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cel zawodowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wykształcenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Doświadczenie zawodowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ukończone kursy i szkolenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Umiejętności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Znajomość języków obcych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Osiągnięcia i sukcesy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Publikacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zainteresowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zgoda na przetwarzanie danych osobowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
66 68 69 71 73 74 78 80 81 82 83
...........
89
Nagłówek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rozwinięcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
90 91 93 94
7. Błędy, których należy unikać w dokumentach aplikacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
97
Najpowszechniejsze błędy w curriculum vitae . . . . . . . . . . . . . . . . . Niestosowanie się do informacji zawartych w ogłoszeniu . . . . Nieodpowiednia forma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nieestetyczny i nieczytelny wygląd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Błędy językowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nieformalne i nieaktualne dane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zbyt wiele informacji prywatnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nieumiejętność poprawnego formułowania myśli . . . . . . . . . . . Najczęstsze błędy w listach motywacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . List motywacyjny z internetowego szablonu . . . . . . . . . . . . . . . Niedopasowany list motywacyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Brak podstawowych informacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przepisywanie treści CV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zbyt oryginalny styl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nieodpowiednia długość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Błędy językowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
98 98 98 99 99 100 101 101 106 106 106 107 107 107 108 108
6. List motywacyjny – cztery główne części
4 www.samosedno.com.pl
8. Ostatnie szlify: formatowanie i ozdabianie dokumentów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
111
Czcionka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Papier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Liczba stron . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kolory, ozdobniki, zdjęcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
112 113 114 114
9. Aplikacje okiem pracodawców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
117
Rady podsumowujące . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
128
Dodatek A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wzory dokumentów aplikacyjnych
129
Dodatek B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Czasowniki i przymiotniki przydatne przy pisaniu dokumentów aplikacyjnych
145
Dodatek C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przykłady aktywności pozazawodowej, sposobów spędzania wolnego czasu i zainteresowań
148
Dodatek D . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przykładowy formularz aplikacyjny
150
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
157
5
Rozdział 1 Dokumenty aplikacyjne i ich funkcja
Z tego rozdziału dowiesz się: co to są dokumenty aplikacyjne; w jakim celu są tworzone; w jaki sposób zaplanować własną strategię poszukiwania pracy.
CV.indb 7
2012-07-14 19:07:01
Skuteczne CV i list motywacyjny
Dokumenty aplikacyjne – wprowadzenie Dokumenty aplikacyjne składa się w odpowiedzi na ofertę pracy. Nazwa „aplikacja” jest spolszczeniem angielskiego słowa application, oznaczającego „prośbę, podanie”. Składając dokumenty aplikacyjne u pracodawcy, przekazuje się tak naprawdę podanie o pracę. Współczesne dokumenty aplikacyjne oczywiście różnią się od tradycyjnego podania, które jeszcze całkiem niedawno było wymagane przez pracodawców. W związku z powszechnym użyciem słowa „aplikacja”, odnoszącym się do oferty składanej w odpowiedzi na ogłoszenie rekrutacyjne, również w tej książce będzie ono wykorzystywane, choć przez niektórych językoznawców uważane jest za pretensjonalne1. Wśród dokumentów aplikacyjnych można wyróżnić życiorys zawodowy, w skrócie nazywany CV, oraz list motywacyjny (LM). Nazwa curriculum vitae pochodzi z łaciny i oznacza „linię” lub „przebieg życia”. List motywacyjny jest odpowiedzią na konkretną ofertę pracy. Prezentuje nasze umiejętności, wiedzę i kwalifikacje w odniesieniu do wymagań stanowiska pracy. Oprócz wyżej wymienionych dokumentów aplikacyjnych pracodawcy korzystają także z formularza aplikacyjnego, który jest rodzajem kwestionariusza, zbierającego informacje potrzebne przy rekrutacji. Proces poszukiwania pracy można porównać do sprzedaży, ponieważ kandydat musi przekonać potencjalnego pracodawcę, że jego oferta jest najlepsza z całej puli zgłoszeń, i skłonić do wyboru właśnie jego kandydatury. Bardzo ważnym elementem marketingowym w tym procesie są dokumenty aplikacyjne, które można porównać do wizytówek i ulotek – jednych z podstawowych form pozyskiwania klientów wykorzystywanych w sprzedaży. CV to wizytówka kandydata, która zawiera najważniejsze informacje na jego temat, podobnie jak wizytówka biznesowa. Życiorys jest formą autoprezentacji osoby ubiegającej się o pracę, dlatego należy w nim umieścić informacje pozwalające na skontaktowanie się z nią. Z kolei list motywacyjny można porównać do ulotki,
1 „Choć byłem redaktorem naczelnym tego słownika [Inny słownik języka polskiego, pod red. Mirosława Bańki, t. 1–2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010 – przyp. red.] i jego współautorem, sam wolę »podanie« od »aplikacji«. Słowo »aplikacja«, tak używane, wydaje mi się pretensjonalne. Rzetelność leksykograficzna kazała je jednak uwzględnić w słowniku” – wypowiedź Mirosława Bańki: http://poradnia.pwn.pl/lista.php?id=1732. Uwaga ogólna do wszystkich przypisów powołujących się na strony internetowe: dostęp na dzień 28 maja 2012 roku.
8 www.samosedno.com.pl
CV.indb 8
2012-07-14 19:07:01
Rozdział 1. Dokumenty aplikacyjne i ich funkcja
która bardziej szczegółowo opisuje działalność firmy (w tym przypadku – profil kandydata). Dobrze przygotowane dokumenty są podstawą sukcesu w poszukiwaniu pracy. Aplikacje, które nie spełniają przyjętych standardów, nie przyniosą oczekiwanych efektów w postaci zaproszenia na rozmowę rekrutacyjną, gdyż już na początku procesu poszukiwania pracy zdyskredytują kandydata.
Twoja strategia marketingowa W zależności od tego, w jaki sposób chcesz się przedstawić pracodawcy, przyświecać ci będą różne cele przy pisaniu życiorysu. Jeżeli jesteś osobą, która dopiero rozpoczyna karierę zawodową i ma niewielkie doświadczenie, twoim celem będzie zapewne zwrócenie uwagi na potencjał, który posiadasz. Jeśli zaś jesteś duszą artystyczną, za pomocą CV będziesz chciał pokazać swoją kreatywność i otwarty umysł. Proces poszukiwania pracy został wcześniej porównany do działań marketingowych. Idąc w tym kierunku, gdy przystępujesz do poszukiwania pracy, spróbuj stworzyć własną „strategię marketingową”, która pomoże ci zrealizować cel. Czym jest owa „strategia”? Krótko mówiąc, jest to plan działania, który pomaga osiągnąć założone cele. Podstawowym zestawem narzędzi marketingowych, z których korzystają firmy przy ustalaniu strategii marketingowych, jest tzw. marketing mix, czyli kompozycja marketingowa. Jedną z najpopularniejszych koncepcji marketing mix jest teoria 4P sformułowana przez E. Jerome’a McCarthy’ego2. Podzielił on narzędzia marketingu na cztery następujące grupy: produkt (product), cena (price), dystrybucja (place) i promocja (promotion). Jeżeli chcesz wyprzedzić konkurencję na rynku pracy, stworzenie własnej strategii marketingowej opartej na tej teorii może okazać się bardzo przydatne. Ćwiczenie
Budowanie własnej strategii marketingowej rozpocznij od określenia następujących elementów: Produkt – twoja osoba, stanowiąca swoistą indywidualną markę poprzez zdobyte wykształcenie, doświadczenie i umiejętności. Swoimi 2
McCarthy E. Jerome, Basic Marketing: A Managerial Approach, wyd. XII, Irwin, Homewood Il 1996, [cyt. za:] Kotler Philip, Marketing, tłum. Robert Bartołd, Maria Sicińska, Mariusz Trojanowski, Anna Zdziemborska, Wydawnictwo Rebis, Poznań 2005.
9
CV.indb 9
2012-07-14 19:07:01
Skuteczne CV i list motywacyjny
kompetencjami zaspokajasz potrzeby pracodawców i rynku pracy. Silna konkurencja zmniejsza liczbę nisz, w które można się wpasować. Umiejętność rywalizacji na rynku pracy, podobnie jak w biznesie, poprzez skuteczne dopasowywanie się do jego potrzeb oraz dostrzeganie nisz jest gwarancją sukcesu. Chcąc właściwie wyznaczyć ten obszar, zadaj sobie pytania: – Kim jestem? – Co jest moim atutem? – Kim są moi konkurenci? – Co ich wyróżnia? – Czy jestem skłonny zdobywać nowe kompetencje potrzebne na rynku pracy? – Czy dostrzegam na rynku pracy dziedziny niszowe, w których mogę się specjalizować? – Czy istnieją nisze wynikające z lokalizacji? – Czy jestem gotów zmienić swoje miejsce zamieszkania? Cena – wartość twojej marki na rynku pracy. Skuteczne zaspokajanie potrzeb rynku i wybieranie nisz pozwoli ci na podnoszenie tej wartości. Jest ona wypadkową kosztów włożonych w naukę, zdobywanie doświadczeń i umiejętności, czyli im więcej wysiłku włożysz w rozwijanie siebie, tym wyższego wynagrodzenia możesz oczekiwać. Określenie tej wartości pomoże ci wyeksponować w dokumentach swoje atuty. Dzięki temu zaczniesz szukać pracy w firmach, które są w stanie zaspokoić twoje oczekiwania finansowe. Odpowiedz na pytania: – Jak wyceniłbym swoje kompetencje? – Ile jestem wart na rynku pracy? – Co mogę zrobić, aby podnieść swoją wartość? – Jakiej stawki oczekuję? – Za jakie minimalne wynagrodzenie mógłbym pracować? Dystrybucja – docieranie do potencjalnych pracodawców. Opiera się to na zbieraniu informacji, do których masz dostęp, i ich analizie. Z jednej strony liczy się umiejętność wykorzystania wszystkich kanałów informacyjnych, a nawet odkrywania nowych. Z drugiej – umiejętność znalezienia miejsca pracy odpowiedniego dla siebie. Bardzo ważna jest inwencja w docieraniu do potencjalnych klientów – pracodawców. Im więcej kanałów wykorzystasz, tym większe prawdopodobieństwo, że zrealizujesz swoje cele. 10 www.samosedno.com.pl
CV.indb 10
2012-07-14 19:07:01
Skuteczne CV i list motywacyjny
Niestandardowe CV Coraz częściej kandydaci, aby wyróżnić swoje CV i przyciągnąć wzrok rekrutera, szukają kreatywnych pomysłów na zaprezentowanie swojej osoby. Aplikacje w nieszablonowej formie świadczą o inwencji, świeżym spojrzeniu, otwartości, zaangażowaniu i wysokiej motywacji kandydata do podjęcia pracy w danej firmie. Decydując się na tego rodzaju aplikację, pamiętaj, że jej forma powinna nawiązywać do stanowiska, o które się ubiegasz. Jeżeli wyślesz CV na pudełku od pizzy, starając się o pracę jako księgowy czy bankowiec, nie licz na poczucie humoru rekrutera. Jeżeli jednak starasz się o pracę pizzero (kucharza w pizzerii) czy dostarczyciela pizzy, pomysł będzie trafiony. Przygotowując taką formę aplikacji, pomyśl również o oryginalności i osobistym charakterze prezentacji. Z pewnością gorzej wypadniesz w oczach rekrutera, gdy wśród napływających ofert znajdzie kilka takich „kreatywnych” powtórzeń. Kreatywne CV są szczególnie mile widziane w zawodach twórczych, wymagających inwencji i nieszablonowego myślenia, ale również obsługi programów graficznych. Pomysłowością i umiejętnościami graficznymi warto wykazać się w branży reklamowej czy medialnej. Często niestandardowa forma aplikacji pozwala w pełni zaprezentować portfolio artysty, architekta, wizażysty czy grafika. Oprócz niej istotna jest także strategia dotarcia do osób odpowiedzialnych za podejmowanie decyzji o zatrudnieniu. Wiele informacji zdobędziesz w internecie; spróbuj również nawiązać bezpośredni kontakt z pracownikami firmy, w której chciałbyś się znaleźć.
Video CV To krótka filmowa prezentacja, w której kandydat opowiada o sobie. Czas nagrania nie powinien przekroczyć trzech minut. Podstawą dobrze przygotowanego video CV jest pomysł i interesujący scenariusz. Przy jego tworzeniu najlepiej oprzeć się na papierowej wersji życiorysu. Wybierz elementy, które powinny się znaleźć w materiale filmowym, i pomyśl, jak w innowacyjny sposób możesz je zaprezentować. Zadbaj o to, aby tekst, który wypowiesz, podkreślał twoje atuty. Następnie poszukaj odpowiednich rekwizytów, zdjęć i stroju. Video CV powinno być dynamiczne, z odpowiednio dobraną muzyką i oprawą graficzną. Zadbaj także o właściwe oświetlenie przestrzeni, w której odbędzie się nagranie. Jeżeli nie masz doświadczenia w tworzeniu filmów, warto skorzystać z pomocy innych osób. Być może wśród twoich znajomych jest ktoś, kto się tym pasjonuje. Poproś go o odpowiednie ustawienie kamery i światła oraz wskazówki przy montażu nagranego ma-
30 www.samosedno.com.pl
CV.indb 30
2012-07-14 19:07:02
Rozdział 2. CV, czyli curriculum vitae
teriału. Zanim wyślesz film do potencjalnych pracodawców, poproś zaufane osoby o obejrzenie go i udzielenie informacji zwrotnych. W sieci funkcjonuje kilka portali pozwalających na przygotowanie i udostępnienie takiego filmu. Wideoprezentację możesz również zamieścić na stronach internetowych z ofertami pracy. Organizowane są nawet konkursy na najlepsze filmy. Ponadto warto zaglądać na serwisy lokalnych urzędów pracy. Usługę prezentacji filmowych profili kandydatów i pracodawców udostępniły m.in. Powiatowe Urzędy Pracy w Warszawie, Gdańsku, Tarnowie i Krakowie. Video CV pozwala osobie rekrutującej na dokładniejsze poznanie cech i umiejętności kandydata, które niekoniecznie można dostrzec, czytając jedynie papierową wersję życiorysu. Za pomocą tego rodzaju aplikacji kandydat w bezpośredni i interaktywny sposób ma możliwość zaprezentowania swoich cech charakteru, takich jak komunikatywność czy otwartość na innowacje. Ponadto prezentacja filmowa zwiększa szanse, że zostaniesz zauważony, ponieważ człowiek ma większą tendencję do zapamiętywania osób, które zobaczył, niż tych, o których przeczytał. Przykładowe video CV znajdziesz na stronie internetowej http://video-cv.prv.pl, http://www.supremecv.com/, http://www.vcvsys.com/video-cv. Ciekawe filmy tego typu z całego świata możesz obejrzeć także na portalu www.youtube.com.
Prezentacja w PowerPoincie Korzystając z programu Microsoft PowerPoint, możesz przygotować własną prezentację zbudowaną ze slajdów (zwykle w liczbie od kilku do kilkunastu). Pozwala ona przedstawić siebie w bardziej atrakcyjny sposób niż w tradycyjnym CV. Do prezentacji możesz wstawić zdjęcia, wykresy i inne grafiki, które wyróżnią twoją aplikację spośród innych. Nadmiar wzorów i kolorów, tak jak w przypadku papierowego życiorysu, nie jest wskazany. Dopasuj kolorystykę i ekspresję prezentacji do stanowiska, o które się starasz. Podobnie jak w przypadku video CV, przed wysłaniem poproś znajomych o obejrzenie aplikacji i jej ocenę. Sprawdź, czy przekazuje wszystkie informacje, które zamierzałeś przedstawić, oraz zapytaj, czy nie jest zbyt długa i nużąca. Korzystając z funkcji slideshow (pokaz slajdów), możesz umieścić prezentację w internecie, np. na portalach rekrutacyjnych, na własnej stronie czy też blogu, który prowadzisz.
31
CV.indb 31
2012-07-14 19:07:02
Skuteczne CV i list motywacyjny
CV jako ulotka reklamowa CV w formie ulotki z pewnością wyróżni się spośród innych aplikacji, zwłaszcza gdy zadbasz o jego wysoką jakość estetyczną i wizualną. Ulotkę możesz przygotować samodzielnie w programie graficznym lub w edytorze tekstu. Jeżeli jednak przerasta to twoje umiejętności, skorzystaj z pomocy profesjonalnego studia graficznego, które opracuje ulotkę oraz zadba o odpowiednią jakość wydruku. Zastanów się nad wyborem papieru o odpowiedniej jakości. Zbyt cienki łatwo się gniecie, natomiast zbyt gruby może być sztywny. Papier powinien być przyjemny w dotyku. Obecnie koszt druku dla potrzeb własnych nie jest wysoki i z pewnością znajdziesz atrakcyjną ofertę, która zbytnio nie obciąży twojego budżetu. Innym rodzajem CV w ciekawej oprawie wizualnej jest życiorys zawierający kolorowe grafiki. Możesz go stworzyć w programie graficznym, dzięki czemu z jednej strony zaprezentujesz znajomość danego programu oraz wyczucie estetyczne, a z drugiej wyróżnisz swoje atuty przy pomocy ciekawej grafiki. Taka forma CV jest mile widziana we wszystkich zawodach wymagających kreatywności oraz umiejętności graficznych. Ciekawe przykłady kreatywnych CV znajdziesz w internecie, np. na następujących stronach: http://bootstrap.pk/inspiration/22-inspirational-creative-resumecv-designs/ oraz http://psdcollector.blogspot.com/2010/04/200-beautiful-creative-resume-examples.html.
Strona WWW Własna strona internetowa lub blog umożliwiają szczegółowe zaprezentowanie portfolio. Doskonale sprawdza się to w zawodach artystycznych i kreatywnych, takich jak grafik, programista, copywriter, marketingowiec, muzyk, architekt, projektant, wizażysta czy stylista. Przygotowując stronę internetową, zadbaj o jej przejrzystość i intuicyjność nawigacji. Osoba, która znajdzie się na niej po raz pierwszy, powinna z łatwością znaleźć wszystkie potrzebne informacje. Zanim umieścisz stronę w internecie, sprawdź, czy działa poprawnie w różnych przeglądarkach. Innym sposobem na internetową prezentację jest stworzenie profilu w specjalistycznym lub branżowym serwisie społecznościowym, np. www.profeo.pl, www.goldenline.pl czy www.linkedin.com. Potencjalnemu pracodawcy można wówczas wysłać e-mail zawierający link do strony z profilem.
32 www.samosedno.com.pl
CV.indb 32
2012-07-14 19:07:02
Rozdział 2. CV, czyli curriculum vitae
Inne formy niestandardowych CV Powyżej przedstawiono najbardziej powszechne lub zdobywające dziś popularność niestandardowe formy CV. W internecie znajdziesz wiele innych pomysłów na nieszablonowe zaprezentowanie swojej osoby. Postaraj się jednak nie kopiować tych rozwiązań. Kreatywna aplikacja innej osoby, która przykuła uwagę rekrutera, niekoniecznie musi sprawdzić się w twoim przypadku. Potraktuj pomysły, z których czerpiesz, jako inspirację do stworzenia własnego, oryginalnego CV. Jednym z pomysłów, który może stanowić punkt wyjścia do stworzenia własnego życiorysu, jest CV w postaci mapy myśli, przygotowane według techniki mind mappingu. Pozwala ona kompleksowo, a zarazem szczegółowo spojrzeć na dany problem. Jest często wykorzystywana w zarządzaniu projektami, ponieważ pomaga zaplanować poszczególne etapy realizacji celu. Pierwszym krokiem do przygotowania mapy jest określenie jej centralnego punktu. W tym przypadku będzie to twoja osoba. Następnie wyznacz najistotniejsze ścieżki, jak: dane osobowe, wykształcenie, doświadczenie zawodowe i umiejętności. Od głównych pól poprowadź mniejsze kreski i opisz poszczególne elementy w każdej kategorii, np. miejsca pracy. Jeżeli zdecydujesz się na taki rodzaj CV, zadbaj o czytelność mapy. Wówczas rekruter w intuicyjny sposób będzie podążał za informacjami. Istnieją specjalne programy komputerowe do przygotowywania takich map, ale równie dobrym pomysłem może być jej ręczne narysowanie na arkuszu papieru z wykorzystaniem kolorowych markerów i kredek. Mapę możesz następnie zeskanować lub sfotografować i zapisać jako plik, np. w formacie JPG. Korzystając z możliwości drukarni i domowych drukarek, możesz spróbować przygotować bardziej przestrzenną formę prezentacji swoich umiejętności. Przykładowo, jeżeli jesteś architektem, pomyśl o przygotowaniu makiety projektu, z którego jesteś najbardziej dumny. Jeżeli zajmujesz się projektowaniem graficznym, przygotuj miniaturowe wersje najlepszych prac. Starając się o zatrudnienie w agencji reklamowej, wymyśl zaskakujące gadżety (wcale nie muszą być drogie!) i sprezentuj je członkom zespołu, w którym chciałbyś pracować. To, w jaki sposób się zaprezentujesz, zależy tylko od ciebie i twojej inicjatywy. Ciekawym pomysłem na prezentację portfolio jest drukowany album prezentujący dotychczasowe prace. Można go zamówić przez internet lub w punktach z usługami fotograficznymi. Atutem takiego albumu jest możliwość dodawania komentarzy do poszczególnych zdjęć. Przy fotografiach warto np. zamieścić informację, co przedstawiają, w jakim celu dana praca czy projekt zostały wykonane, gdzie
33
CV.indb 33
2012-07-14 19:07:02
Skuteczne CV i list motywacyjny
i kiedy zostały zrobione, a w przypadku gdy jest to portfolio fotografa, to na jakim sprzęcie. Takie portfolio pozwoli ci zaprezentować rozwój twórczości i wachlarz twoich umiejętności. Portfolio w formie albumu świetnie się sprawdzi w przypadku fotografa (zdjęcia), architekta (zaprojektowane budynki), grafika, projektanta, a nawet cukiernika czy kucharza (przygotowane ciasta i potrawy). Przykłady niestandardowego CV można mnożyć, często wykorzystywane pomysły to plakaty i billboardy oraz aplikacje w formie wierszy, piosenek, komiksów i animacji. Możesz także nagrać wypowiedzi osób, które dobrze cię znają, z którymi pracowałeś, i w formie pliku audio lub audiowizualnego dostarczyć pracodawcy.
Nietypowe CV w biznesie Większość form kreatywnego życiorysu ma zastosowanie w przypadku zawodów o typowo twórczym charakterze. W innych profesjach pracodawcy preferują raczej typową formę dokumentu. Jeżeli starasz się o pracę w branży biznesowej, szkoleniowej bądź związanej z działaniami innowacyjnymi, przygotuj życiorys na podstawie modelu Roberta Diltsa, który obejmuje następujące kategorie7: Moje środowisko (odpowiedz sobie na pytania: Gdzie żyję, pracuję, działam? Z kim?). Moje umiejętności i zachowania (Co konkretnie robię? Co konkretnie umiem? Co potrafię? Czego jeszcze chcę się nauczyć?). Moje przekonania (Co myślę o sobie? Co myślę o ludziach? Co myślę o relacjach, które mnie z tymi ludźmi łączą?). Moje wartości (W co wierzę? Co jest ważne w tym, co robię?). Moja tożsamość (Kim jestem, jaką osobą?). Moja misja (Jaki jest cel tego, co robię? Jakie mam najważniejsze cele? Co ważnego łączy mnie z ludźmi?).
Ciekawostka Robert Dilts stworzył model poziomów logicznych8, w którym założył, że każdy proces uczenia się ma na celu osiągnięcie pożądanych zmian. Nie wprowadza się ich fragmentarycznie, lecz całościowo, ponieważ zmiana jednego elementu w określonej całości pociąga za sobą zmianę wszystkich pozosta7
O’Connor Joseph, Seymour John, dz.cyt., s. 103–105. Dilts Robert, Visionary Leadership Skills: Creating a World to Which People Want to Belong, Meta Publications, California 1996, s. 22.
8
34 www.samosedno.com.pl
CV.indb 34
2012-07-14 19:07:03
Rozdział 2. CV, czyli curriculum vitae
łych elementów wewnątrz niej. Model Diltsa jest doskonałym narzędziem do prowadzenia procesów rozwojowych, ponieważ pozwala na porównanie stanu obecnego i oczekiwanego. Model wygląda następująco:
Misja Po co? Tożsamość Kim jesteśmy? Wartości Co jest dla nas najważniejsze? Przekonania Dlaczego? Umiejętności, stany, strategie Jak? Zachowania Co konkretnie robimy? Środowisko Gdzie? Z kim?
Rys. 2. Model poziomów logicznych wg Roberta Diltsa.
Zapamiętaj Kreatywna forma CV sprawdza się tylko w wybranych zawodach. Dopasuj formę aplikacji do branży, w której chciałbyś pracować. Zadbaj o estetykę wykonania – ciekawa forma CV straci swą wartość, jeżeli na papierze znajdą się np. plamy kleju.
35
CV.indb 35
2012-07-14 19:07:03
Skuteczne CV i list motywacyjny
Czcionka Czcionka, ktĂłrÄ… wybierzesz, musi być jednolita we wszystkich dokumentach aplikacyjnych. UĹźywaj jej konsekwentnie zarĂłwno w şyciorysie, jak i w liĹ›cie motywacyjnym. Postaraj siÄ™ wybrać elegancki i czytelny krĂłj, odpowiedni do stanowiska, o ktĂłre siÄ™ starasz. PoniĹźej znajdziesz przykĹ‚ady czcionek, ktĂłre nie pasujÄ… do formalnego charakteru dokumentĂłw aplikacyjnych: 6]DQRZQL 3DÄšVWZR MHVWHP ]DLQWHUHVRZDQ\ SRGMÄ?FLHP SUDF\ QD VWDQRZLVNX ,QÄ°\QLHUD SURGXNFML Z 3DÄšVWZD Ă€UPLHÂŤ Szanowni PaĹ„stwo, Jestem zainteresowany podjÄ™ciem pracy na stanowisku lnĹźyniera produkcji w PaĹ„stwa firmie‌ . PrzykĹ‚adem dopasowania kroju pisma do charakteru stanowiska moĹźe być uĹźycie twardej, technicznej czcionki Tahoma w dokumentach kandydata ubiegajÄ…cego siÄ™ o pracÄ™ inĹźyniera: 6]DQRZQL 3DÄ”VWZR MHVWHP ]DLQWHUHVRZDQ\ SRGMÄŠFLHP SUDF\ QD VWDQRZLVNX ,QÄŞ\QLHUD SURGXNFML Z 3DÄ”VWZD ÂżUPLHÂŤ W dokumentach aplikacyjnych krojami pisma wskazywanymi jako najbardziej poşądane sÄ… Times New Roman, Tahoma, Arial oraz Calibri. Warto mieć na uwadze, Ĺźe wymienione czcionki, np. w standardowej wielkoĹ›ci 12 punktĂłw mimo wszystko róşniÄ… siÄ™ wielkoĹ›ciÄ…, co wynika ze specyfiki kaĹźdego kroju. PosĹ‚ugujÄ…c siÄ™ TahomÄ… czy Arialem, powinieneĹ› zatem uĹźyć liter o mniejszej wielkoĹ›ci.
Zapamiętaj Niektóre czcionki nie posiadają polskich znaków, w związku z tym są automatycznie zastępowane przez program komputerowy literami o innym kroju. Wygląda to nieestetycznie, dlatego lepiej zrezygnować z takiego fontu na rzecz innego dysponującego polskimi znakami.
112 www.samosedno.com.pl
CV.indb 112
2012-07-14 19:07:08
Rozdział 8. Ostatnie szlify: formatowanie i ozdabianie dokumentów
Wielkość czcionki jest istotną kwestią wpływającą na estetykę, przejrzystość i czytelność dokumentów. Zbyt duży font spowoduje, że na stronie zmieści się niewiele treści. Zbyt mały z kolei sprawi, że osoba, która weźmie do ręki CV, nie będzie w stanie przeczytać tekstu bez silnego zmrużenia oczu. Idealny rozmiar czcionki waha się w przedziale między 12 a 10 punktów. Chcąc sprawdzić, czy litery będą czytelne, wydrukuj dokument i odsuń go od siebie na wyciągnięcie ręki. Jeśli masz trudności z odczytaniem poszczególnych słów, to znak, że rozmiar czcionki jest za mały. Jedynym elementem dokumentu, który może być napisany mniejszą czcionką, jest formuła zawierająca zgodę na przetwarzanie danych osobowych. Rozmiar nie powinien być jednak mniejszy niż 8 punktów, ponieważ wówczas tekst przestaje być czytelny. Zapamiętaj Niedopuszczalne jest umieszczenie w dokumentach aplikacyjnych tekstu zbudowanego jedynie z wielkich liter. Wskazuje to na brak podstawowych umiejętności posługiwania się edytorem tekstu.
Warto wyróżniać najważniejsze elementy tekstu, ale stosuj tę zasadę z umiarem. Na pierwszy rzut oka powinno być widoczne twoje imię i nazwisko, kierunek wykształcenia lub uzyskany tytuł, nazwy zajmowanych stanowisk oraz kluczowych kompetencji zawodowych. Te elementy możesz zaznaczyć pogrubionym drukiem, kursywy i podkreśleń raczej nie używaj. Po ustaleniu treści nie zapomnij o poprawnej edycji tekstu. Zwróć uwagę na odstępy między wierszami, wyjustowanie i kolumny. Chaotyczne formatowanie zasugeruje rekruterowi, że nie potrafisz tego robić lub nie przywiązujesz wagi do porządku, dokładności i jakości swojej pracy.
Papier Wybór odpowiedniego papieru musisz rozważyć, składając aplikację osobiście lub wysyłając ją pocztą tradycyjną. Potraktuj zakup odpowiedniego papieru jako inwestycję w swoją przyszłość. Najtańszy papier często nie jest biały, tylko ma szarawy odcień. Jeżeli zależy ci na zrobieniu szczególnie dobrego wrażenia i wyróżnieniu się spośród innych, wybierz papier ozdobny, grubszy od zwykłego. Rozważając dobór
113
CV.indb 113
2012-07-14 19:07:08
Skuteczne CV i list motywacyjny
jego koloru, pamiętaj, że najbardziej elegancka w tym przypadku jest czysta biel. Dopuszczalny jest też kolor kremowy. Innych barw raczej nie wybieraj, chyba że zdecydowałeś się na stworzenie niestandardowych dokumentów i kolor papieru będzie jednym z elementów strategii. Zadbaj również o jakość wydruku. Jeżeli nie dysponujesz własną drukarką, skorzystaj z punktów ksero – większość z nich oferuje również usługi drukowania. Możesz poszukać takiego miejsca w pobliżu uczelni, gdyż często korzystają z nich studenci. Staraj się unikać kserowania dokumentów, ponieważ tracą na tym zwłaszcza zdjęcia i inne grafiki, które mogą się rozmazać.
Liczba stron Liczba stron jest kwestią sporną. Jedni uważają, że CV powinno zajmować dokładnie stronę w formacie A4 i niedopuszczalne jest przekroczenie tej objętości. Według innej teorii w CV należy umieścić maksymalną ilość konkretnych informacji, które mogą rozszerzyć się na dwie–trzy strony. Objętość CV zależy tak naprawdę od historii doświadczenia zawodowego. Jeżeli jest ono niewielkie, np. odbyłeś praktyki szkolne i pracowałeś tylko w jednej firmie, napisanie CV zajmującego trzy strony byłoby wyczynem i groziłoby wodolejstwem. Przy niewielkim doświadczeniu zawodowym jedna strona CV jest rozwiązaniem optymalnym. W miarę wzbogacania kariery o kolejne elementy życiorys będzie się stopniowo wydłużał. Nie wolno jednak zapominać, że trzy strony są maksymalną dopuszczalną objętością. W przypadku listu motywacyjnego musisz zmieścić jego treść na jednej stronie w formacie A4. Rekruterzy podkreślają, że dobry list motywacyjny jest krótki i zajmuje nie więcej niż 1/3 strony. Sztuką jest przekonać do siebie rekrutera w trzech zdaniach, a nie nadmiernie wydłużyć tekst, powtarzając kilkakrotnie to samo.
Kolory, ozdobniki, zdjęcia Im mniej kolorów użyjesz w dokumentach aplikacyjnych, tym bardziej zyskają na estetyce i elegancji. Przygotowując aplikację, warto poszukać inspiracji we współczesnym designie najwyższej jakości, który proponuje proste, czyste formy. Często oparte są one na białym kolorze z domieszką elementów w odcieniach pomarańczu, limonki, amarantu, turkusu, które wnoszą do projektu powiew świeżości.
114 www.samosedno.com.pl
CV.indb 114
2012-07-14 19:07:08
Rozdział 8. Ostatnie szlify: formatowanie i ozdabianie dokumentów
Zasada „im mniej, tym lepiej” odnosi się również do wszelkiego rodzaju ozdobników. Należą do nich wszystkie elementy niezwiązane z tekstem. Mogą to być np. linie oddzielające poszczególne sekcje, punktory czy dodatkowe kształty. Zastosowane z umiarem hierarchizują materiał, jednak w nadmiarze rozpraszają uwagę osoby czytającej dokument, dlatego staraj się ich nie nadużywać. To samo dotyczy stylów czcionki. Umieszczenie zdjęcia w CV nie jest konieczne. Rekruterzy zostawiają tę kwestię do samodzielnej decyzji. Zamieszczenie fotografii jest jednak obowiązkowe, gdy pracodawca wyraził taką prośbę. Najodpowiedniejsze wymiary i format mają tradycyjne zdjęcia en face, przedstawiające twarz z lewego półprofilu z widocznym lewym uchem, przy zachowaniu równomiernego oświetlenia. Nie są wskazane nakrycia głowy ani okulary z ciemnymi szkłami. Jeżeli korzystasz ze zdjęcia w wersji cyfrowej, zadbaj o jego odpowiednią obróbkę, aby na wydruku było czytelne i wyraźne. Jeżeli zdjęcie nie jest umieszczone bezpośrednio w dokumencie, ale dostarczasz je osobno, warto je podpisać. Z takiego rozwiązania korzysta obecnie coraz mniej osób, ponieważ jest bardziej czasochłonne i kosztowne niż dołączenie zdjęcia cyfrowego bezpośrednio w formie komputerowego pliku.
115
CV.indb 115
2012-07-14 19:07:08
Podsumowanie
Stosuj jednolitą, elegancką czcionkę we wszystkich dokumentach, aby uzyskać Wielkość
wizualną spójność.
czcionki dobierz odpowiednio do kroju. Nie przekraczaj rozmiaru 10–12 punktów.
Nie umieszczaj tekstu złoşonego wyłącznie z wielkich liter – zwłaszcza gdy
Wyróşnienia w tekście stosuj z umiarem. Czystszy dokument zyskuje na czytelw kompetencjach wpisujesz umiejętność obsługi komputera.
Zadbaj o edycję tekstu – niech obraz będzie harmonijny i przyjemny dla oka. Do wydruku dokumentów wybierz papier dobrej jakości. Jakość wydruku jest waşna, unikaj więc kserowania. Zarówno w przypadku CV, jak i listu motywacyjnego nie przekraczaj objętości ności.
jednej strony w formacie A4. W przypadku bogatego doświadczenia zawodowego şyciorys moşesz rozbudować, ale nie więcej niş do trzech stron.
Unikaj nadmiaru ozdobników i obrazów, nie powinny one dominować nad tre Do CV dołącz zdjęcie, na którym wyglądasz korzystnie. Niedopuszczalne są ścią dokumentu.
zdjęcia nieformalne czy rozneglişowane.
CV.indb 116
2012-07-14 19:07:08