Juridisch Magazine
In Casu - jaargang 18, nummer 2, december 2010 - In Casu is een uitgave van de Juridische Faculteitsvereniging Groningen - www.jfvgroningen.nl
In Casu
@ Wie betaalt de prijs voor veiligheid? @ Mogen we even binnenkomen? Kantoorspecials @ Boekel De NerĂŠe @ Trip Advocaten & Notarissen Herbesproken @ Onzijdig door het leven gaan: een nieuwe optie? Juridisch Actueel @ Een krakend kraakverbod
De wet van Van Doorne:
Chronisch overwerken is een teken van zwakte
Bij Van Doorne brandt er ’s nachts ook nog wel eens licht. Natuurlijk. Als de situatie erom vraagt, zetten we graag een tandje bij. Maar even graag houden we de zaak in balans. Als we klaar zijn, zijn we klaar. Kom je bij ons werken, dan verwachten we dat ook jij je eigen grenzen stelt. Dat je niet blijft hangen voor de bühne. Onze praktijk leert dat scherpte blijkt uit resultaat. Kijk op www.werkenbijvandoorne.nl hoe je je talent op scherp kunt zetten. Maak kennis met je nieuwe collega’s, neem een kijkje op je nieuwe werkplek en kies de toekomst die je wilt. Heb je vragen of wil je solliciteren, neem dan contact op met onze recruiter Wendy Arends-Verhoeff, 020 6789 342, humanresources@van-doorne.com
Van Doorne houdt je scherp
Van Doorne N.V. Afdeling Human Resources Postbus 75265 1070 AG Amsterdam
Kwaliteisverhoging Verhoging van de kwaliteit, wat heb ik die woorden vaak gehoord. Verhoging van de kwaliteit van de gezondheidszorg, van het reizen per trein, van de postbezorging en natuurlijk van het onderwijs. In glimmende brochures, in bevlogen redevoeringen, als thema van conferenties en symposia, overal wordt de kwaliteitsverhoging aan
In het leven van alledag zijn de resultaten niet direct
sing van politici – maar in de inhoud van de leerstof.
bespeurbaar: de wachttijden in de ziekenhuizen
Het overleg daarover zal zeker een oorverdovende
worden langer, uit de treinen verdwijnen, zo las ik,
kakofonie opleveren maar daar moeten we dan
de w.c.’s en de postbezorging is dermate in kwali-
maar doorheen. We kunnen in ieder geval een kijkje
teit verhoogd dat de postbode zijn langste tijd heeft
nemen bij die landen die hoog scoren op het lijstje
gehad. In het onderwijs is de tegenstelling tussen
dat de E.U. al vanaf haar oprichting maakt van de
voornemens en werkelijkheid voor de onbevangen
vergelijkende examens en waarop Nederland van de
beschouwer al zoveel jaren zichtbaar dat hij bij het
bovenste naar de onderste regionen is getuimeld.
begin van ieder academisch jaar bij zichzelf denkt: ik hoop niet dat ze de kwaliteit gaan verhogen. De
Tja, zullen sommigen denken, is die Meneer Lokin
woorden zijn hun tegendeel gaan betekenen. Zijn de
niet een beetje oud aan het worden, nu hij alweer
beleidsmakers die ze gebruiken – ook in het regeer-
zijn stokpaard berijdt? Zeker, hij is wel oud aan het
akkoord van ons nieuwe ferme kabinet komen ze
worden, maar hij heeft het onderwerp toch nog
weer te pas en te onpas voor – dan zulke cynici dat
eens aan de orde gesteld omdat hij in de NRC van
ze de burger doelbewust zand in de ogen strooien?
zaterdag 16 oktober jl. precies dit betoog onder ogen kreeg, gehouden door een 24 jarige. Bart
Nee, dat denk ik niet en daarin schuilt nu juist de
Fleuren heeft een jaar in Cambridge rondgekeken en
tragiek. Ik denk dat ze het goed bedoelen, al enige
het niveauverschil tussen de studenten, niet in intel-
decennia lang. Over die goede bedoelingen zou ik
ligentie maar in kennis, was hem opgevallen. Zijn
lang kunnen praten maar daar is nu niet de gele-
betoog is hoopgevend en stelt mij in staat voortaan
genheid voor. Het resultaat ervan is een gestage
mijn mond te houden nu ik weet dat de fakkel door
daling van de inhoudelijke kwaliteit van met name
de jeugd wordt overgenomen.
het middelbaar onderwijs. Dat resultaat is lange tijd op allerlei wijzen, meestal in door het ministerie van onderwijs uitgegeven veelkleurige folders met grafieken en statistieken, ontkend maar dringt nu toch langzamerhand in brede kring door. Door die daling zijn de universitaire faculteiten verplicht allerlei reparaties te verrichten die weer ten koste van het hoger onderwijs gaan. Is remedie mogelijk? Ik denk van wel, indien ze daar gezocht wordt waar de kwaal het ergst is, namelijk bij het middelbaar onderwijs. Toen de oude toegangspoort tot de universiteit, het gymnasium, door de mammoetwet werd neergehaald, zei de communist Marcus Bakker in de Kamer: net nu de arbeiderskinderen toegang hebben tot het gymnasium, wordt het afgeschaft. De remedie moet niet gezocht worden in veranderingen in de organisatie – altijd de makkelijke oplos-
J.H.A. Lokin
3
de orde gesteld.
JFV In Casu - december 2010 -
Voorwoord Voorwoord
Wat neem jij mee?
Wat je elke dag bij je hebt, zegt veel over wie je bent. Over wat je bezighoudt, de dingen die je meemaakt en wat je motiveert. Bij AKD zijn we benieuwd naar wat mensen ‘meenemen’. Naar hun interesses en ambitie. Wat deed jou besluiten rechten te gaan studeren? En wat wil je bereiken? AKD bestaat uit een hecht team van bevlogen advocaten en notarissen. Professionals met een eigen stijl. Vastbesloten alles eruit te halen wat erin zit. We investeren dan ook veel in de ontwikkeling van jong talent. Spreekt onze werkwijze jou aan? Laat het ons weten. We zijn benieuwd naar wat jij meeneemt. Kijk op watneemjijmee.nl.
Hersenspinsels Op vakantie... Wie wil dat nou niet? Een heerlijk weekje aan de Spaanse Costa del Sol. Luxe alom. Even geen colleges, even geen lallende huisgenoten en even geen commissies. Toch betrap ik mezelf op de meest vreemde momenten. Ik kijk uit het raam van het vliegtuig naar beneden. Ik zie kleine speelgoedautootjes die zich een weg door de bergen proberen te banen, ik zie onherbergzaam gebied met wilde natuur en uitgedroogde akkers, ik zie een azuurblauwe oceaan. Met een leeg hoofd prachtig om te zien. Maar een
Ik betrap mezelf dat ik verder begin te denken dan
door het recht niet te zien als een schepsel van de
waar vakantie voor bedoeld is. Ik dwaal af. Als de
mens, maar als natuurverschijnsel kom je soms tot
wereld nou het recht zou zijn, dan zouden de autoo
hele andere inzichten en creatieve oplossingen.
tjes rechtzoekenden zijn op zoek naar het antwoord op hun rechtsvraag. Dan is de wilde natuur het
Zo zweverig zal het in deze In Casu niet zijn. De
gladde ijs waarop advocaten zich soms begeven met
In Casu is over het algemeen een ‘down to earth’
hun zaak. De oceaan is een onbekend rechtsgebied
Juridisch Magazine, waarin veel bijzondere juridi-
waar geen jurist ooit diep in is gedoken. Stoplichten
sche verschijnselen en problemen in het recht aan
zijn de bureaucratische regels, waardoor een proces
de orde worden gesteld. Ik zal niet uitweiden over de
zo lang duurt. Wegen zijn de wetboeken die je het
verschillende thema’s die de revue passeren in deze
juridische pad wijzen. De platgewalste akkers zijn
editie. Dat laat ik de lezer liever zelf ontdekken. Ik
de verrassingloze uitspraken van rechters.
wens je veel leesplezier met deze In Casu. En laat je gedachten eens de vrije loop wanneer je iets ogen-
Zo maalt mijn hoofd verder. Het zijn gedachten die
schijnlijk niet-juridisch aan het bewonderen bent.
je nergens brengen maar die je wel een andere kijk
Wellicht kom je nog tot verrassende inzichten…
geven op iets waarmee je dagelijks in aanraking komt: het recht. Wat is het recht eigenlijk? Hebben
Eveline van Rhijn
wij het recht in de hand? Of heeft het recht ons in
Eindredacteur In Casu
de hand? Het klinkt misschien wat vergezocht, maar
In Casu redactie ‘10-’11: Lydian Baneke, Nine Bennink, Etta Eringa, Leonie Ettema, Marianne Gerdes, Pieter Kruijt, Annerose Muus, Bart Nawijn, Else van Nievelt, Suzanne Oosterhoff, Eveline van Rhijn, Pieter-Paul van Rhijn, Tanja Schasfoort, Bob Siemonsma, Anne Vingerling, Arend Vosmaer.
5
mens heeft geen leeg hoofd.
JFV In Casu - december 2010 -
VanVoorwoord de redactie
Colofon en adverteerders Juridisch Magazine ‘In Casu’ Jaargang 18, nummer 2, december 2010 Hoofdredactie Etta Eringa Eindredactie Pieter Kruijt Eveline van Rhijn Redactie Lydian Baneke Nine Bennink Leonie Ettema Marianne Gerdes Annerose Muus Bart Nawijn Else van Nievelt Suzanne Oosterhoff Pieter-Paul van Rhijn Tanja Schasfoort Bob Siemonsma Anne Vingerling Arend Vosmaer ISSN 3388-8803 Copyright In Casu Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Oplage Volgt nog Uitgever Juridische Faculteitsvereniging Groningen Bezoekadres: Turftorenstraat 17 Postadres: Oude Kijk in ’t Jatstraat 26 9712 EK Groningen Tel: 050-3635783 Fax: 050-3636947 E-mail: jfv@jfvgroningen.nl Websites: www.jfvgroningen.nl www.jfvcarriereboard.nl Vormgeving en druk OCC dehoog media partners, Oosterhout www.occ-dehoog.nl Foto omslag Volgt nog Abonnementen Abonnementenprijs inclusief portokosten per jaar: €25,–. Voor meer informatie kunt u een e-mail sturen naar Emilie Rijken: vicevoorzitter@jfvgroningen.nl Adventeerdersindex AKD 4 Allen & Overy 8 Boekel De Nerée 64 De Brauw Blackstone Westbroek 13 Dirkzwager advocaten & notarissen 17 DLA Piper 24 Freshfields Bruckhaus Deringer LLP 33 Holland Van Gijzen Advocaten en Notarissen LLP 52 JPR Advocaten 42 KienhuisHoving advocaten en notarissen 39 Loyens & Loeff 23 Nysingh advocaten-notarissen 54 Simmons & Simmons LLP 36 Stibbe 63 Trip Advocaten & Notarissen 60 Van Doorne 2 Advertenties Tarieven zijn schriftelijk en/of telefonisch aan te vragen bij Emilie Rijken. Tel: 050-3635783 Fax: 050-3636947 E-mail: vicevoorzitter@jfvgroningen.nl Standpunten zoals weergegeven in het Juridisch Magazine ‘In Casu’ zijn uitingen van de auteurs en daarbij niet eveneens standpunten van de Juridische Faculteitsvereniging Groningen.
Inhoudsopgave Voorwoorden @ Voorwoord
3
@ Van de redactie
5
Redactioneel @ Mogen we even binnenkomen?
10
Het plegen van bijstandsfraude is aan de orde van de dag. Er wordt met ogenschijnlijk veel gemak veelvuldig gefraudeerd, waarbij het soms om grote bedragen gaat. Maar wanneer heeft iemand recht op een uitkering en hoe wordt dit nou precies gecontroleerd? @ ‘When the aliens come, they will eat the fat ones first.’
14
‘When the aliens come, they will eat the fat ones first.’ Met deze tekst probeerde een Amerikaans fitnesscentrum zwaarlijvige mensen naar de sportschool te krijgen. Er zijn vandaag de dag steeds meer mensen die kampen met overgewicht, soms zelfs een ernstige vorm daarvan, zoals obesitas. In dit artikel wordt bekeken welke implicaties overgewicht of obesitas van werknemers arbeidsrechtelijk gezien heeft. @ De notariële doofpot
18
Het hoge woord moet eruit, maar de notaris beroept zich op zijn zwijgplicht. De notaris moet zijn mond houden of open kaart spelen. @ Wie betaalt de prijs voor veiligheid?
20
Moeten organisatoren van commerciële publieksevenementen zoals voetbalwedstrijden meebetalen aan de kosten van politie-inzet? Het wetsvoorstel Bijdrage politiekosten bij publieksevenementen dat in 2008 werd ingetrokken is weer actueel. In deze bijdrage wordt dit voorstel kort uiteengezet en in het licht van de huidige ontwikkelingen overwogen of het weer uit de kast moet worden gehaald. Column @ Hello stranger
25
Ben jij een rasechte Nederlander, tukker, Groninger, student of gewoon Henk? Student and the city @ De ideale studieplek
26
De tentamendrukte is in aantocht! Dat wordt weer hard werken en een overvolle UB. Student and the City wijdt zich dan ook aan het vinden van de ideale studieplek. Herbesproken @ Onzijdig door het leven gaan: een nieuwe optie?
Transseksualiteit wordt steeds meer geaccepteerd in onze maatschappij. Maar wat te doen indien iemand geen man, geen vrouw, maar geslachtsloos wil zijn? In deze bijdrage zal een arrest van de Hoge Raad worden besproken waarin iemand een verzoek doet om zijn geslachtsaanduiding van zijn geboorteakte te laten verwijderen.
28
In Casu Rogat @ Omarming of afkeer van een rechtstreekse Europese belasting
30
Over de positie van Nederland als netto belastingbetaler aan de Europese Unie is zeker vandaag de dag een felle discussie gaande. De Europese Commissie overweegt het plan om een directe Europese belasting in te voeren. Een slimme zet of juist een desastreus plan? Achter de deur van… @ Prof. dr. Pauline Westerman!
33
Een wijsgerig gesprek met deze hoogleraar Rechtsfilosofie! Personae @ Professor Tobias Asser: winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede
36
Juridisch actueel @ Een krakend kraakverbod
39
Sinds 1 oktober 2010 kent Nederland een algeheel verbod op kraken. Ondanks jarenlang getouwtrek om dit onderwerp is er toch een wet op tafel gekomen waaraan zelfs in de ogen van de Raad van State
JFV Katern @ Voorwoord voorzitter JFV Groningen
44
@ Fotopagina
45
@ Activiteitenoverzicht
47
JFV CarrièreBoard Katern @ Voorwoord commissaris JFV CarrièreBoard
50
@ Recruitmentagenda
51
Inhoudelijke bijdragen @ Nysingh advocaten-notarissen
55
Kantoorspecials @ Boekel De Nerée
58
@ Trip Advocaten & Notarissen
61
JFV In Casu - december 2010 -
7
gebreken kleven…
Van online daten een succes maken vraagt om businesswise studenten
BEN JIJ
ISE BUSINESSOW R DE GENOEG VO OLLO GLOBAL AP E EXPERIENC 2011?
Hartstikke leuk, zo’n masterclass of business course van een paar dagen in het buitenland... maar volgens Allen & Overy kom je daar niet echt verder mee. Dus werk je tijdens de Global Apollo Experience gedurende vijf maanden aan een internationale case. Je staat een Italiaanse ondernemer bij, die de wereld met zijn datingsite wil veroveren. Je volgt college van juridische kopstukken en vaardigheidstrainingen. Ten slotte bewijs je in Rome dat jij die businesswise student bent die wij zoeken. Schrijf je in op businesswiseadvocaten.nl
Overzicht
Redactioneel Redactioneel Mogen we even binnenkomen? @ ‘When the aliens come, they will eat the fat ones first.’ @ De notariële doofpot @ Wie betaalt de prijs voor veiligheid? @ Column @ Hello stranger
JFV In Casu - december 2010 -
9
Student and the city @ De ideale studieplek Herbesproken @ Onzijdig door het leven gaan: een nieuwe optie? In Casu Rogat @ Omarming of afkeer van een rechtstreekse Europese belasting Achter de deur van… @ Prof. dr. Pauline Westerman! Personae @ Professor Tobias Asser: winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede Juridisch Actueel @ Een krakend kraakverbod
@
Redactioneel Marianne Gerdes
Mogen we even binnenkomen? Op 21 mei 2010 kopt het dagblad Trouw dat de gemeente Utrecht ruim 2,8 miljoen euro aan bijstandsfraude vordert.1 Op 31 september 2010 komt SpitsNieuws met het bericht dat een familie uit Sittard de Sociale Dienst voor enkele tonnen heeft opgelicht.2 Uit deze en andere berichten blijkt dat het plegen van bijstandsfraude aan de orde van de dag is. Maar wanneer heeft iemand nu eigenlijk recht op een uitkering? En hoe wordt dit gecontroleerd? De Wet werk en bijstand
recht meer heeft op een ander soort uitkering, kan
Op 1 januari 2004 is de Wet werk en bijstand
een beroep worden gedaan op de Wwb. Stel: Jean-
(hierna: Wwb) inwerking getreden. De Wwb is de
Pierre is enige tijd geleden zijn lucratieve managersÂ
opvolger van de Algemene Bijstandswet en moet
baan kwijtgeraakt. Hij heeft geen recht (meer) op
worden gezien als een vangnet. Wanneer iemand
een uitkering krachtens bijvoorbeeld de Werkloos-
op grond van andere wetten geen recht (meer) heeft
heidswet of enige andere wet en heeft feitelijk
op een uitkering, kan een beroep worden gedaan
geen inkomsten. Dit betekend niet dat Jean-Pierre
op deze wet. De wet wordt uitgevoerd door de
meteen recht heeft op een uitkering krachtens de
gemeente en de uitkeringen worden ook door haar
Wwb. Jean-Pierre heeft van zijn jaarlijkse bonussen
betaald. In artikel 11 van de Wwb staat opgesomd
een mooi huis kunnen kopen en een goed appeltje
wie recht hebben op een uitkering krachtens de
voor de dorst kunnen opbouwen. Hij zal eerst op
Wwb. Iedere Nederlander die in dusdanige omstan-
dit vermogen moeten interen. Ook wanneer zijn
digheden verkeert, of dreigt te raken, waardoor
appeltje voor de dorst gereduceerd is tot een klok-
hij niet meer over de middelen beschikt om in de
huis heeft hij nog geen recht op een bijstandsuitke-
noodzakelijke kosten van zijn bestaan te voorzien
ring. Hij zal eerst zijn villa moeten verkopen en van
heeft recht op een bijdrage van overheidswege,
de opbrengst verder moeten leven. Pas wanneer
aldus artikel 11 Wwb. Het bedrag van de uitkering
het klokhuis tot een appelpitje is verworden en het
is het verschil tussen het inkomen en de bijstands-
bedrag dat verkoop van de villa heeft opgeleverd
norm, zo bepaalt artikel 19 lid 2 Wwb.
ook op is, komt Jean-Pierre in aanmerking voor een bijstandsuitkering. Artikel 19 Wwb bepaalt namelijk
Recht op een bijstandsuitkering
dat het noodzakelijk is dat iemands inkomen lager
Uitkeringen die op grond van de Wwb worden
is dan de bijstandsnorm en dat er geen in aanmer-
uitgekeerd hebben een aanvullend karakter. De
king te nemen vermogen meer mag zijn, zoals een
burger is in beginsel zelf verantwoordelijk voor zijn
eigen huis. Naast het inkomen en het vermogen
of haar eigen onderhoud. Iemand dient dan ook
van iemand speelt ook de leeftijd een rol, evenals
eerst zijn of haar eigen middelen aan te spreken.
de vraag of iemand een gezamenlijke huishouding
Pas wanneer die ontoereikend zijn en diegene geen
voert. Wat dit inhoud en wat de consequenties zijn van het voeren van zo’n huishouding, zal hieronder worden besproken.
Gezamenlijke huishouding Voor de hoogte van een uitkering maakt het verschil of iemand alleenstaande is of gehuwd. Iemand is een alleenstaande wanneer hij of zij geen tot zijn of haar last komende kinderen heeft en geen gezamenlijke huishouding voert, tenzij hij of zij een huishouding voert met een bloedverwant van de eerste of tweede graad. De wet zegt in artikel 3 lid 2 sub a Wwb dat, wanneer twee ongehuwde personen een gezamenlijke huishouding voeren, dit gelijk wordt
De gebleken feiten en omstandigheden moeten van objectieve aard zijn.7 Pas wanneer aan alle drie de criteria is voldaan, is sprake van
“De burger is in beginsel
een gezamenlijke huishouding. Naar alle waarschijnlijkheid voeren
zelf verantwoordelijk
Katrien wel een goede bron van inkomsten heeft, heeft dit gevolgen
voor zijn of haar eigen onderhoud.”
Jean-Pierre en Katrien een gezamenlijke huishouding. Aangezien voor de uitkering van Jean-Pierre, die lager zal uitvallen dan wanneer hij de flat alleen zou delen met zijn goudvis.
Controle; huisbezoek Het huisbezoek is één van de middelen om te controleren of iemand (nog) recht heeft op een uitkering krachtens de Wwb. Artikel 17 Wwb en artikel 53a Wwb geven de wettelijke basis voor het afleggen van een huisbezoek. In artikel 17 van de Wwb staat dat iemand verplicht is
gesteld aan het huwelijk. Wanneer er sprake is van een gezamenlijke
om aan het college van Burgemeester en Wethouders de medewerking
huishouding, heeft dit consequenties voor de hoogte van de uitkering.
te verlenen die redelijkerwijs noodzakelijk is voor de uitvoering van
Er moet aan een aantal criteria worden voldaan, wil er sprake zijn van
deze wet. Uit artikel 53a Wwb volgt de bevoegdheid om onderzoek in
een gezamenlijke huishouding. Volgens artikel 3 Wwb is sprake van
te stellen naar de juistheid en volledigheid van de verstrekte gegevens
een gezamenlijke huishouding indien twee personen hun hoofdver-
en zo nodig onderzoek te doen naar andere gegevens die noodzake-
blijf in dezelfde woning hebben en zij blijk geven zorg te dragen voor
lijk zijn voor de verlening dan wel de voortzetting van bijstand. Onder
elkaar door middel van het leveren van een bijdrage in de kosten van
deze onderzoeksbevoegdheden valt ook het afleggen van een huisbe-
de huishouding dan wel anderszins. Op grond van de jurisprudentie is
zoek. Bij een huisbezoek treden ambtenaren van de gemeente echter
het hierbij niet van belang welke omstandigheden hebben geleid tot
binnen in de woning van betrokkene. De vraag of dit zomaar kan en of
het voeren van een gezamenlijke huishouding. Ook de motieven en
de bewoner toe moet laten dat de ambtenaren binnenkomen wordt
de aard van de onderlinge relatie spelen geen rol.3 Gaan we weer even
hieronder besproken.
Huisbezoek versus artikel 8 EVRM
Ondanks het feit dat Katrien nog een eigen huis heeft brengt ze het
Wanneer ambtenaren van de gemeente een huisbezoek afleggen bij
grootste deel van haar tijd door bij Jean-Pierre, die zijn villa inmid-
Jean-Pierre, wordt er een inbreuk gemaakt op het zijn huisrecht. In
dels heeft verruild voor een gehuurde flat. De vraag of Jean-Pierre en
artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM)
Katrien een gezamenlijke huishouding voeren moet aan de hand van
staat dat een ieder het recht heeft op respect voor zijn privéleven, zijn
concrete feiten en omstandigheden worden beoordeeld. Dit is, zoals
familie- en gezinsleven, zijn woning en zijn correspondentie. Het op
gezegd, van belang voor de hoogte van de uitkering van Jean-Pierre.
de woning betrekking hebbende recht op de persoonlijke levenssfeer
Bij deze beoordeling zijn een drietal criteria van belang.
wordt ook wel het huisrecht genoemd. Het is onder omstandigheden
Het eerste punt is dat alleen sprake kan zijn van een gezamenlijke
mogelijk om inbreuk te maken op dit recht, maar dan moet die inbreuk
huishouding indien het gaat om twee ongehuwde meerderjarige
wel gerechtvaardigd zijn. Wanneer er sprake is van een ongerechtvaar-
personen. Katrien en Jean-Pierre zijn beide over de 40, dus aan dit
digde inbreuk dan is het huisbezoek onrechtmatig. Het gevolg hiervan
criterium is voldaan. Het tweede criterium is het zeer belangrijke
is dat de onderzoeksresultaten van het huisbezoek niet mogen worden
huisvestingscriterium. Katrien beschikt nog over een eigen woning,
meegenomen bij de beoordeling van het recht op bijstand. Uit de juris-
terwijl ze eigenlijk in het knusse flatje van Jean-Pierre woont. Jean-
prudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM)
Pierre zou kunnen aanvoeren dat hij geen gezamenlijke huishouding
blijkt dat pas sprake is van een inbreuk op het huisrecht wanneer een
voert met Katrien, omdat Katrien nog een eigen woning bezit. Voor
woning wordt binnengetreden tegen de wil van degene die zich op
dit argument heeft de wetgever echter een stokje gestoken en wel in
het huisrecht beroept. Wanneer Jean-Pierre dus toestemming aan de
de vorm van artikel 3 lid 4 Wwb. Wanneer twee personen hun hoofd-
ambtenaren geeft om zijn huis binnen te treden, kan er geen sprake
verblijf in dezelfde woning hebben, dan is aan dit criterium voldaan.
meer zijn van een inbreuk op het huisrecht. Wanneer Jean-Pierre geen
Volgens de Memorie van Toelichting hebben Jean-Pierre en Katrien
toestemming heeft gegeven kan het nog steeds zo zijn dat er geen
hun hoofdverblijf in dezelfde woning indien zij feitelijk dezelfde
inbreuk op het huisrecht wordt gepleegd, indien die inbreuk gerecht-
woning bewonen.4 Wanneer beiden een eigen woning bezitten moet
vaardigd is. Een inbreuk is gerechtvaardigd indien er voor het afleggen
volgens de Centrale Raad van Beroep redelijkerwijs duidelijk zijn dat
van een huisbezoek een redelijke grond bestaat.
JFV In Casu - december 2010 -
de liefde voor de wind. Hij heeft al jaren een vaste vriendin, Katrien.
11
terug naar Jean-Pierre. Ondanks de financiële misère gaat het hem in
er desondanks een feitelijke situatie van samenwoning bestaat.5 De jurisprudentie leert ons dat hiervoor geen eenduidige definitie is. Op
Huisbezoek versus de Nederlandse Grondwet
basis van verklaringen van betrokkenen, bevindingen die gedaan zijn
Ook op grond van de Nederlandse Grondwet kan iemand niet zomaar
tijdens een huisbezoek en andere ingewonnen informatie zal moeten
iemand anders zijn huis binnentreden. Het binnentreden in de woning
worden bekeken of er inderdaad sprake is van het feitelijk bewonen
van Jean-Pierre tegen zijn wil is op grond van artikel 12 Grondwet
van dezelfde woning.6 Het derde criterium is het verzorgingscriterium.
alleen geoorloofd in de gevallen bij of krachtens de wet bepaald. We
Jean-Pierre en Katrien moeten volgens artikel 3 lid 3 Wwb blijk geven
hebben net gezien dat het afleggen van een huisbezoek mogelijk is op
zorg te dragen voor elkaar. Dit moeten ze doen door middel van het
grond van artikel 53a jo. artikel 17 van de Wwb. Voor het binnentreden
leveren van een bijdrage in de kosten van de huishouding of anders-
is echter ook voorafgaande legitimatie en mededeling van het doel
zins een bijdrage te leveren. De verzorging moet wederzijds zijn, maar
van het binnentreden vereist tenzij
hoeft elkaar niet in evenwicht te houden. De wederzijdse zorg kan
de wet hierop een uitzondering
blijken uit een bepaalde mate van financiële verstrengeling tussen de
maakt, aldus artikel 12 Grondwet.
betrokkenen die verder gaat dan het uitsluitend delen van woonlasten of hiermee samenhangende lasten. Echter, wanneer van een zodanige
Informed consent
verstrengeling niet of slechts in geringe mate is gebleken, kunnen ook
Bij een huisbezoek moeten ambte-
andere feiten en omstandigheden voldoende zijn om aan te nemen
naren van de gemeente zich dus
dat, in dit geval Jean-Pierre en Katrien, in elkaars verzorging voorzien.
legitimeren en het doel van het
@
konden daar lastig rechtsgevolgen aan worden verbonden, omdat
“Ook vond de regering dat door de jurisprudentie een rechtmatige uitvoering van de WWB in gevaar dreigde te komen.”
daar door de Centrale Raad van Beroep erg strenge voorwaarden aan waren verbonden. Door deze strenge voorwaarden had controle door middel van een huisbezoek weinig zin, indien er geen gerede twijfel over de juistheid van de gegevens bestaat. Wanneer er geen gerede twijfel is konden namelijk geen uitkeringsgevolgen verbonden worden aan het weigeren van toestemming tot binnentreden. Ambtenaren van de gemeente moesten immers mededelen dat het weigeren van toestemming geen consequenties had voor de uitkering. Bovendien kon men zo niet achterhalen of deze weigering te maken had met frauduleus gedrag. Door aan artikel 53a Wwb een tweede en een derde lid te verbinden heeft de regering dit willen ondervangen. In de nieuwe wet biedt de gemeente aan betrokkene aan om een huisbezoek bij hem of haar af te leggen. Betrokkene is verplicht hier aan mee te werken of op een andere manier aan te tonen dat hij alleeneen rechtsgrond voor het lager vaststellen van de basisnorm en weige-
een huisbezoek wordt afgelegd, in dit geval Jean-Pierre, moet deze
ring of beëindiging van de toeslag. Deze situatie wordt door de rege-
toestemming vrijwillig geven. Eventuele toestemming moet gebaseerd
ring gerechtvaardigd door te stellen dat de betrokkene nu niet wordt
zijn op juiste en volledige informatie over de reden en het doel van
gedwongen om te kiezen tussen zijn grondrecht op eerbiediging van
het bezoek. Ook moet het de Jean-Pierre duidelijk zijn gemaakt wat
zijn persoonlijke levenssfeer, meer specifiek het huisrecht, en zijn
de gevolgen zijn voor zijn bijstandsuitkering, indien hij
grondrecht op bijstand. De vraag is of dit alles de toets
12
staand is. Indien de uitkeringsgerechtigde dat niet aantoont, is dat
vragen om zijn of haar huis binnen te mogen treden. Degene bij wie
toestemming weigert. Dit is het vereiste van informed
van artikel 8 EVRM doorstaat. Het huisbezoek moet
JFV In Casu - december 2010 -
bezoek uitleggen. Bovendien moeten ze toestemming aan de bewoner
consent. Voor de beoordeling van het feit aan dit
noodzakelijk en proportioneel zijn voor het doel, het
vereiste is voldaan maakt het niet uit of het huisbe-
controleren van het recht op bijstand. De regering vind
zoek van tevoren is aangekondigd.
van wel. Het middel van een huisbezoek wordt alleen ingezet indien dit noodzakelijk is, dus wanneer men
Wat voor gevolgen het heeft voor de uitkering van Jean-
niet op een andere manier aan de benodigde gegevens
Pierre, wanneer hij geen toestemming geeft, hangt af
kan komen. Bovendien is het wetsvoorstel beperkt tot
van de vraag of er een redelijke grond is voor het afleggen van het
het aantonen van de leefsituatie van een betrokkene en gaat het dus
huisbezoek. Er is sprake van een redelijke grond als er voorafgaand
niet verder dan noodzakelijk, zo betoogt de regering.9
aan het huisbezoek getwijfeld wordt aan de juistheid en volledigheid van de gegevens die Jean-Pierre heeft verstrekt. Deze twijfels moeten
Conclusie
gebaseerd zijn op concrete objectieve feiten en omstandigheden.
Hoe het is afgelopen met Jean-Pierre en Katrien? Geen idee. Wat wel
Bovendien moeten deze gegevens van belang zijn voor het vaststellen
vast staat is dat bij de controle van bijstandsgerechtigden, zeker als er
van (de omvang van) het recht op bijstand en niet op een andere
sprake is van een huisbezoek, heel wat komt kijken. Het nieuwe wets-
manier te achterhalen zijn. De Centrale Raad van Beroep heeft in tal
voorstel zou hier verandering in kunnen brengen, doordat de strenge
van arresten zijn licht laten schijnen op deze problematiek. Wanneer
lijn van de jurisprudentie wordt doorbroken. Wanneer de wet in
er inderdaad sprake is van een redelijke grond voor het afleggen van
werking is getreden is het echter slechts een kwestie van tijd voordat
een huisbezoek en Jean-Pierre weigert hier aan mee te werken, dan
iemand zijn zaak voorlegt aan het Europese Hof. Dan pas zullen we
kunnen hier consequenties aan worden verbonden, bijvoorbeeld
zien of deze nieuwe wet ook daadwerkelijk niet in strijd is met artikel
in de vorm van intrekking of verlaging van de uitkering. Wanneer er
8 EVRM.
@
geen redelijke grond is voor het afleggen van het huisbezoek en JeanPierre geeft geen toestemming om binnen te komen, ligt dit anders. De ambtenaren moeten dan aan hem mededelen dat het weigeren van toestemming juist geen (directe) gevolgen heeft voor zijn bijstands-
1
uitkering.8
<www.trouw.nl/nieuws/nederland/article3082881.ece/ Utrecht_vordert_2_8_miljoen_euro_bijstands%20fraude html>.
De toekomst
2
<www.spitsnieuws.nl>, zoek op ‘familie pleegt
hebben geleid tot een wijziging van de Wwb die lijnrecht tegenover
3
CRvB 6 mei 2008, LJN BD1879.
deze uitspraken staat. De wijziging heeft betrekking op de situatie dat
4
Kamerstukken II 28870, 2002/03, nr. 3, p. 32-33.
een huisbezoek wordt afgelegd, maar betrokkene aan ambtenaren
5
CRvB 9 augustus 2005, LJN AU0936.
geen toestemming geeft voor het binnentreden van zijn of haar woning
6
O.m.: CRvB 21 april 2009 LJN BI1920, CRvB 31 juli 2007,
7
CRvB 3 juli 2007, LJN BA8888.
voor het afleggen van een huisbezoek en de betrokkene geeft geen
8
CRvB 24 november 2009, LJN BK4064.
toestemming tot binnentreden. De regering vond dat door de juris-
9
Kamerstukken II 31 929, 2008-2009, nr. 3, p. 3-4.
De hierboven bedoelde uitspraken van de Centrale Raad van Beroep
bijstandsfraude’.
en er bovendien geen concrete aanwijzingen zijn dat de betrokkene onjuiste gegevens heeft verstrekt. Er is dus geen redelijke grond
prudentie een rechtmatige uitvoering van de Wwb in gevaar dreigde te komen. Wanneer iemand toestemming tot binnentreden weigerde,
LJN BB1172.
Het diepe in. Je kunt wachten tot je geduwd wordt, je kunt ook zelf een duik nemen. Door een studentstage bij De Brauw ervaar je de praktijk als volwaardig lid van het team. En je komt boven als een betere jurist. Studenten in het derde of vierde jaar kijken op werkenbijdebrauw.nl/studentstage.
BRAINS IN BUSINESS
Redactioneel Else van Nievelt
‘When the aliens come, they will eat the fat ones first.’ ‘When the aliens come, they will eat the fat ones first’ luidde de boodschap op een billboard in San Francisco. Het fitnesscentrum dat deze waarschuwing deed uitgaan hoopte hiermee de dikkere medemens naar de sportschool te krijgen. Dat verliep echter niet helemaal volgens plan, want in plaats van te gaan fitnessen, gingen de zwaarlijvigen de straat op om te demonstreren tegen discriminatie op grond van gewicht. Ze hadden succes, want San Francisco voerde wetgeving in die discriminatie op grond van overgewicht verbiedt.1 Zo ver zijn we in Nederland nog niet, maar ook hier
dan gaan om het wettelijk discriminatieverbod dat
speelt het probleem van de dikker wordende mens
is neergelegd in artikel 4 Wet gelijke behandeling
op verschillende terreinen waaronder het juridi-
op grond van handicap of chronische ziekte (hierna:
sche. Dit thema krijgt steeds meer aandacht. In dit
WGBH/CZ).5
artikel wordt bekeken welke implicaties een werknemer met overgewicht of obesitas arbeidsrechte-
Obesitas en de WGBH/CZ
lijk gezien heeft.
De vraag is in dit geval of een ernstige vorm van overgewicht, zoals obesitas, aan te merken is
Een zwaar nadeel voor de werkgever?
als een handicap of een chronische ziekte. In de
Of je te dik bent of niet kun je berekenen aan de
WGBH/CZ en in de Europese richtlijn die daaraan
hand van je Body Mass Index (hierna: BMI). Je dient
ten grondslag ligt, worden de begrippen ‘handicap’
dan je lichaamsgewicht in kilo’s te delen door het
en ‘chronische ziekte’ niet gedefinieerd.6 Uit de
kwadraat van je lengte in meters. Bij een BMI van
parlementaire geschiedenis blijkt echter dat handi-
20 tot 25 heb je een gezond gewicht, bij een BMI
caps en chronische ziekten fysiek, verstandelijk of
van 25 tot 30 is er sprake van overgewicht en bij
psychisch van aard kunnen zijn. Een handicap is in
een BMI van boven de 30 lijd je aan obesitas.2 Een
beginsel onomkeerbaar maar een chronische ziekte
ernstige vorm van overgewicht kan leiden tot een
hoeft dat niet te zijn, hoewel die in elke geval lang-
variëteit aan gezondheidsproblemen en het is dan
durig van aard is.7 Of in een concreet geval sprake
ook niet verwonderlijk dat dat nadelige gevolgen
is van een handicap of een chronische ziekte zal de
kan hebben op de werkvloer. Een werknemer met
rechter moeten bepalen.8
overgewicht verzuimt jaarlijks gemiddeld 2,5 dag meer dan een collega met een gezond gewicht.
In de civiele rechtspraak zijn tot op heden geen
Een werknemer met obesitas heeft per jaar gemid-
uitspraken gedaan over de vraag of een ernstige
deld 11,7 extra verzuimdagen.3 In
vorm
geld uitgedrukt komt dat neer op
handicap of een chronische ziekte
600 miljoen euro per jaar.4 Gelet
is in de zin van de WGBH/CZ.
hierop is het zeker mogelijk dat
Het is echter goed mogelijk dat
werkgevers niet zitten te springen
vormen van overgewicht binnen
om werknemers die te zwaar zijn.
een bepaalde termijn wellicht
Werkgevers lopen dan namelijk
wel zijn te kwalificeren als een
een verhoogd risico op uitval
handicap of een chronische ziekte
door arbeidsongeschiktheid en
van
overgewicht
een
in de zin van artikel 4 WGBH/CZ.
de daaraan verbonden kosten. Hoewel we in Neder-
Verschillende instanties, zoals de Gezondheids-
land geen wetgeving kennen die op de werkvloer
raad, menen dat obesitas moet worden beschouwd
discriminatie op grond van gewicht verbiedt, zou het
als een chronische ziekte. Dat vindt ook de Wereld-
kunnen dat de werkgever toch in strijd handelt met
gezondheidsorganisatie. 9 Daarbij komt nog dat de
een wettelijk discriminatieverbod als hij iemand
Centrale Raad van Beroep in sociale verzekerings-
niet aanneemt omdat diegene te zwaar is. Het zou
zaken in ieder geval ernstige vormen van obesitas
zou hebben, onder andere voor de werkgever die een potentiële werk-
“Verschillende instanties
nemer op grond van zijn gewicht niet aanneemt. Los daarvan heeft de
menen dat obesitas moet
blijkt uit artikel 7:611 BW. Houdt deze algemene zorgplicht ook in dat
worden beschouwd als
ernstige vormen daarvan, tegen te gaan? Ik meen dat dit wel zo is.
een chronische ziekte.”
werkgever de plicht om zich als een goed werkgever te gedragen. Dat op de werkgever de verplichting rust om overgewicht, in ieder geval Werkgevers kunnen vaak met relatief eenvoudige maatregelen zorgen voor een gezondere leefstijl op de werkvloer. Dat blijkt onder andere uit de brochure ‘Dik is duur’ die eind 2008 door ondernemingsorganisatie VNO/NCW werd uitgebracht.16 Een kantine dient bijvoorbeeld zodanige producten aan te bieden, dat de werknemer daar een gezonde
meerdere malen heeft aangemerkt als een ziekte of een gebrek in de
en afgewogen keuze kan maken. Dat staat nergens in de wet, maar
zin van artikel 18 Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering.10
toch kan het een schending van de zorgplicht van de werkgever in de
voor te zorgen dat de werkplek zodanig is ingericht, dat de werknemer
werknemer die wordt afgewezen op grond van zijn gewicht waarschijn-
bij de uitoefening van zijn werkzaamheden geen schade lijdt. Artikel
lijk binnen niet al te lange tijd een beroep kan doen op artikel 4 WGBH/
7:658 BW wordt ruim uitgelegd en een kantine met gezonde producten
CZ. Handelt een werkgever per definitie in strijd met artikel 4 WGBH/
valt dan ook onder de reikwijdte ervan. Daarbij dient de werkgever
CZ wanneer hij iemand met een ernstige vorm van overgewicht om die
er voor te zorgen dat werknemers voldoende tijd overhouden om aan
reden niet aanneemt? Nee, dat is niet zo. Uit de parlementaire geschie-
lichaamsbeweging te kunnen doen.18
denis blijkt dat de werkgever vrij is om de geschiktste kandidaat te
De verplichtingen van de werkgever gaan niet zo ver dat hij werkne-
kiezen of iemand af te wijzen wegens onvoldoende geschiktheid. De
mers dient te waarschuwen om een gezonde keus te maken in de
werkgever is niet verplicht om iemand in dienst te nemen die niet in
kantine en te gaan sporten in hun vrije tijd zodat ze een goede BMI
staat is essentiële taken van de betreffende functie uit te oefenen.11
houden of krijgen. Voor algemeen bekende gevaren, waarmee men
Als de werknemer ondanks zijn chronische ziekte wel geschikt is om
ook in de thuissituatie in aanraking kan komen, hoeft in het algemeen
het werk waarop hij solliciteert te doen en ook in staat is dat werk te
niet te worden gewaarschuwd. Die gevaren zijn namelijk naar hun aard
doen, mag de potentiële werkgever hem echter niet op grond van zijn
ook zonder waarschuwing bekend, of mogen bekend verondersteld
chronische ziekte afwijzen.12
worden. Dat je door overmatig ongezond eten en te weinig lichaams-
Werknemers met een ernstige vorm van overgewicht kunnen hun beroep
beweging het gevaar loopt om obesitas te krijgen, is een gevaar dat je
op artikel 4 WGBH/CZ zien stranden wanneer het overgewicht waaraan
tevens in de thuissituatie tegenkomt en dat algemeen bekend is.19 Er
zij lijden hen ongeschikt maakt voor het uit te oefenen werk. Hierbij
rust op de werkgever dus een zorgplicht, maar geen waarschuwings-
kun je denken aan een rioolwerker die zo’n forse buikomvang heeft dat
plicht op grond van artikel 7:611 BW of 7:658 BW.
JFV In Casu - december 2010 -
BW is namelijk de verplichting voor de werkgever neergelegd om er
Uit de vorige paragraaf kan de conclusie getrokken worden dat een
15
zin van artikel 7:658 BW zijn als hij dat niet faciliteert.17 In artikel 7:658
Afwijzen niet altijd in strijd met de WGBH/CZ
hij niet door de rioolputten past. In artikel 3 WGBH/CZ is een uitzondering neergelegd voor het geval dat iemand vanwege een handicap of
Hoe meer hoe beter?
een chronische ziekte een gevaar vormt voor zichzelf of anderen. Als
Mag een werkgever meer doen dan waartoe hij strikt genomen
dat zo is, dan is er een geldige reden voor het maken van onderscheid.
gehouden is om obesitas van werknemers tegen te gaan? Dat hangt
Een voorbeeld is een stewardess die vanwege haar omvang klem komt
er vanaf. Als een werkgever regels gaat stellen met betrekking tot
te zitten in het gangpad van het vliegtuig en daardoor een veiligheids-
het voedingspatroon van een werknemer, dan is de kans groot dat
risico vormt bij een evacuatie. Bij een beroep op artikel 3 WGBH/CZ zal
hij artikel 8 van het Verdrag tot bescherming van de rechten van de
het vaak om uitzonderingsgevallen gaan.13 Als de werkgever het gevaar
mens en de fundamentele vrijheden (hierna: EVRM) schendt. In dat
kan wegnemen of tot een aanvaardbaar niveau kan terugbrengen, kan
artikel is het recht op privacy neergelegd. De reikwijdte van artikel 8
door hem geen beroep op het artikel worden gedaan.14
EVRM strekt zich ook uit tot bepaalde gedragingen van een werknemer op het werk.20 Het feit dat het stellen van regels door een werkgever
Wat te doen bij afwijzing op grond van gewicht?
aangaande het voedingspatroon van een werknemer een schending is
Als een werkgever discrimineert op
een werkgever dergelijke regels nooit zou mogen stellen. Enige terug-
grond van gewicht en de potentiële
houdendheid is echter wel vereist. Om te bepalen welke regels tegen
werknemer om die reden de baan
obesitas op de werkvloer toelaatbaar zijn, moeten we kijken naar het
niet krijgt, kan laatstgenoemde scha-
Hyatt-arrest.21 Bij de daarin neergelegde toets of een door de werk-
devergoeding vorderen op grond
gever gemaakte inbreuk op het privéleven van de werknemer toelaat-
van de persoonlijke levenssfeer van de werknemer, houdt niet in dat
van artikel 162 van boek 6 van het Burgerlijk Wetboek (hierna: BW) in samenhang met artikel 4 WGBH/CZ. Ook kan gevorderd worden dat de arbeidsovereenkomst dient te worden aangegaan. Voor het slagen van deze vorderingen is causaal verband tussen de discriminatie en de afwijzing vereist. Het is voor een potentiële werknemer meestal niet eenvoudig om dat verband aan te tonen, tenzij de werkgever uitdrukkelijk heeft gezegd dat de afwijzing op het overgewicht is gebaseerd. Lukt het om aannemelijk te maken dat de werkgever heeft gediscrimineerd, dan verschuift de bewijslast voor het tegendeel naar de werkgever op grond van artikel 10 lid 1 WGBH/CZ.15
Zorgplicht voor werkgever om obesitas tegen te gaan In het bovenstaande is bekeken of obesitas een handicap of chronische ziekte is in de zin van artikel 4 WGBH/CZ en welke gevolgen dat
“Werkgever kan in strijd handelen met een wettelijk discriminatieverbod als hij iemand niet aanneemt op grond van gewicht.” @
baar is, dient eerst onderzocht
bezien aan de hand van het Hyatt-arrest. Getoetst moet worden of de
te worden of de inbreukma-
regels een legitiem doel dienen en of er sprake is van een geschikt
kende handeling een legitiem
middel om dat doel te bereiken. Vervolgens moet worden gekeken
doel dient en of zij een geschikt
naar de proportionaliteit en subsidiariteit van de regels.
middel is om dat doel te
Of de ‘aliens’ inderdaad als eerste de dikkere medemens te grazen
bereiken. Daarna moet bekeken
zullen nemen, mochten zij ons bereiken, blijft voorlopig nog maar de
worden of het proportionali-
vraag. Het lijkt me echter beter om dat niet af te wachten en ervoor
teitsvereiste en het subsidiari-
te zorgen dat overgewicht en obesitas niet een nog grotere rol gaan
teitsvereiste zijn vervuld.22 Een
spelen dan zij al doen, niet op de werkvloer maar ook niet daar-
legitiem doel dat een inbreuk-
buiten.
@
makende handeling op de privacy van de werknemer rechtvaardigt, zal in ieder geval bestaan wanneer obesitas in de weg staat aan het
1
op een veilige wijze uitoefenen van de arbeid. Ten tweede kan een legitiem doel bestaan wanneer de corporate identity van een onder-
S.F. Sagel, ‘Obesitas: een nieuwe vette kluif voor het arbeidsrecht? (1)’, ArbeidsRecht 2009, 24.
2
<www.who.int>. Zie daar achtereenvolgens ‘Health
neming zich niet met obesitas verdraagt. Een onderneming zoals
topics’, ‘Obesity’, ‘Fact sheet Obesity and overweight’,
Weight Watchers heeft er een gerechtvaardigd belang bij dat haar
‘Global Database on Body Mass Index’. Geraadpleegd op
medewerkers niet aan obesitas lijden. Wat is dan een geschikt middel om het legitieme doel te bereiken? Dat zou het hanteren van de regel
6 oktober 2010. 3
<www.vno-ncw.nl>. Zie daar achtereenvolgens
kunnen zijn dat werknemers onder een bepaalde BMI-waarde moeten
‘Publicaties’, ‘Brochures’, ‘Brochures doorzoeken’,
blijven.23
zoekterm ‘Dik is duur’, ‘Brochure Dik is duur’. Geraadpleegd op 6 oktober 2010.
Veel middelen zullen echter afketsen op het subsidiariteitsvereiste,
4
zoals een verbod van de werkgever op het eten van ongezond en vet
gewicht van overgewicht’, Economisch Statistische
voedsel. Niet iedere consumptie van zulk voedsel zal namelijk tot obesitas leiden, aangezien obesitas vaak afhankelijk is van meerdere
Berichten 2008, p. 228-231. 5
oorzaken.24 De proportionaliteitstoets komt neer op een belangenafweging. Uit het arrest Hyatt blijkt dat daarbij het belang van de werk-
A. Klink, P. Rosenmüller & J.J. Polder, ‘Het economisch
S.F. Sagel, ‘Obesitas: een nieuwe vette kluif voor het arbeidsrecht? (1)’, ArbeidsRecht 2009, 24.
6
gever bij de te maken inbreuk moet worden afgezet tegen de beper-
S.F. Sagel, ‘Obesitas: een nieuwe vette kluif voor het
16
7
Kamerstukken II 2001/02, 28169, nr. 5, p. 16.
JFV In Casu - december 2010 -
arbeidsrecht? (1)’, ArbeidsRecht 2009, 24.
king die die inbreuk meebrengt voor de werknemer en zijn recht op privacy. Het belang van de werknemer wordt concreet ingevuld.25 Dat
8
Bijlage Handelingen II 2001/02, 28169, nr. 5, p. 16.
houdt in dat het belang van de werkgever bij het maken van de inbreuk
9
S.F. Sagel, ‘Obesitas: een nieuwe vette kluif voor het
niet wordt afgewogen tegen het grote belang bij bescherming van de persoonlijke levenssfeer als zodanig, maar tegen het belang dat de werknemer heeft bij de gedragingen waarvoor hij de bescherming
arbeidsrecht? (1)’, ArbeidsRecht 2009, 24. 10 CRvB 4 oktober 2000, LJN AA8327; CRvB 5 december 2006, LJN AZ5059.
van artikel 8 EVRM wenst in te roepen. Is de regel dat werknemers
11 Kamerstukken II 2001/02, 28169, nr. 3, p. 34.
onder een bepaalde BMI-waarde moeten blijven proportioneel? In de
12 S.F. Sagel, ‘Obesitas: een nieuwe vette kluif voor het
gevallen waarin de werkgever kan aantonen dat overschrijding van een bepaalde BMI-waarde de werknemer ongeschikt maakt voor het uitoefenen van de arbeid kan zeker sprake zijn van proportionaliteit.
arbeidsrecht? (1)’, ArbeidsRecht 2009, 24. 13 S.F. Sagel, ‘Obesitas: een nieuwe vette kluif voor het arbeidsrecht? (1)’, ArbeidsRecht 2009, 24.
Als obesitas niets afdoet aan de geschiktheid van de werknemer, is
14 Kamerstukken II 2001/02, 28169, nr. 3, p. 11 en 31.
het dan ook proportioneel wanneer de werkgever zijn gehele perso-
15 S.F. Sagel, ‘Obesitas: een nieuwe vette kluif voor het
neel een maximum BMI-waarde voorschrijft, uitsluitend ter voorko-
arbeidsrecht? (1)’, ArbeidsRecht 2009, 24.
ming van potentieel ziekteverzuim? Nee, het enkele vermijden van
16 <www.vno-ncw.nl>. Zie daar achtereenvolgens
een verhoogd risico op arbeidsongeschiktheid voldoet niet aan het
‘Publicaties’, ‘Brochures’, ‘Brochures doorzoeken’,
proportionaliteitsvereiste.26 De belangen van de werknemer wegen
zoekterm ‘Dik is duur’, ‘Brochure Dik is duur’.
dan zwaarder dan die van de werkgever.
Geraadpleegd op 6 oktober 2010. 17 S.F. Sagel, ‘Obesitas: een nieuwe vette kluif voor het
Conclusie
arbeidsrecht? (2)’, ArbeidsRecht 2010, 2; HR 5 november
Te dikke werknemers verzuimen jaarlijks gemiddeld 2,5 tot 11,7
2004, RAR 2005, 13; HR 9 januari 2009, LJN BG4014.
dagen meer dan werknemers met een gezond gewicht en werkgevers
18 S.F. Sagel, ‘Obesitas: een nieuwe vette kluif voor het
lopen daardoor wellicht een verhoogd risico op uitval door arbeidsongeschiktheid en schadeclaims. Als een werkgever iemand niet aanneemt op grond van gewicht, dan is er kans dat hij in strijd handelt met artikel 4 WGBH/CZ. Het is namelijk niet onwaarschijnlijk dat een ernstige vorm van overgewicht, zoals obesitas, in de toekomst zal
arbeidsrecht? (2)’, ArbeidsRecht 2010, 2. 19 S.F. Sagel, ‘Obesitas: een nieuwe vette kluif voor het arbeidsrecht? (2)’, ArbeidsRecht 2010, 2. 20 EHRM 25 juni 1997, NJ 1998, 506; EHRM 3 april 2007, RAR 2007, 85.
worden aangemerkt als een handicap of chronische ziekte in de zin
21 HR 14 september 2007, NJ 2008, 334, r.o. 3.4.2.
van dat artikel. Een werkgever handelt echter niet altijd in strijd met de
22 S.F. Sagel, ‘Obesitas: een nieuwe vette kluif voor het
WGBH/CZ als hij iemand niet aanneemt omdat diegene te dik is. Een werkgever heeft het recht om de geschiktste kandidaat te kiezen en hij hoeft geen werknemer aan te nemen, wiens overgewicht hem ongeschikt maakt voor de uit te oefenen arbeid of door wiens overgewicht een gevaar wordt gevormd voor zichzelf of anderen.
arbeidsrecht? (2)’, ArbeidsRecht 2010, 2. 23 S.F. Sagel, ‘Obesitas: een nieuwe vette kluif voor het arbeidsrecht? (2)’, ArbeidsRecht 2010, 2. 24 S.F. Sagel, ‘Obesitas: een nieuwe vette kluif voor het arbeidsrecht? (2)’, ArbeidsRecht 2010, 2.
Op grond van artikel 7:611 BW en 7:658 BW rust op de werkgever de
25 HR 14 september 2007, NJ 2008, 334, r.o. 3.4.1.
zorgplicht om obesitas op de werkvloer tegen te gaan. Er rust op hem
26 S.F. Sagel, ‘Obesitas: een nieuwe vette kluif voor het
echter geen waarschuwingsplicht. Hoe ver werkgevers mogen gaan met het stellen van regels om obesitas tegen te gaan, kan worden
arbeidsrecht? (2)’, ArbeidsRecht 2010, 2.
“ dirkzwager begrijpt dat kleine lettertjes voor mij grote gevolgen kunnen hebben.”
Of het nu gaat om een zakelijk contract of een testament, om de overdracht van onroerend goed of conflictbemiddeling… Bij juridische kwesties is altijd sprake van persoonlijke implicaties. De 110 advocaten en (kandidaat-)notarissen van Dirkzwager begrijpen dat. Sterker: ze hebben hun manier van werken erop gebaseerd. Een werkwijze die niet draait om dossiers, maar om mensen van vlees en bloed. En waarbij juridische expertise geen doel is, maar een middel. Een middel voor het bereiken van úw zakelijke en persoonlijke doelstellingen. Meer weten? Bel (026) 353 83 00 (vestiging Arnhem) of (024) 381 31 31 (vestiging Nijmegen).
www.dirkzwager.nl
Dirkzwager advocaten & notarissen
Redactioneel Pieter-Paul van Rhijn
De notariële doofpot In de druilerige nadagen van de kredietcrisis is de zoektocht begonnen naar de schuldige. Er moet een zondebok worden aangewezen voor de talloze slachtoffers en florijnen die liggen begraven onder het puin van de gevallen banken. Niet alleen de veelal gehekelde bankiers, maar ook de advocatuur en het notariaat lijken niet zonder kleerscheuren het strijdtoneel te kunnen verlaten.
Ter inleiding Het financiële stelsel is ook in Nederland niet voldoende solide gebleken. Een aantal vooraanstaande - voorheen schijnbaar - stabiele spelers op de Europese en Nederlandse markt bleek niet
“Het is een goede zaak dat het publiek deze
voldoende solvabel. In het frauduleuze schouwspel van vastgoedmagnaten, bestuurders, slapende toezichthouders en grote investeerders, is ook de notaris niet van onbesproken gedrag.1
zwijgplicht onderwerpt aan een kritische blik.”
Voordat een vonnis kan worden gewezen over de houding van de notaris in de huidige malaise, is het van belang de rol van de notaris goed voor
heid als zodanig kennis neemt tot geheimhouding
ogen te hebben. De interventie van de notaris is in
verplicht is. Nota bene, de notaris zelf kan altijd
bepaalde gevallen, veelal transacties, een wettelijk
de afweging maken of inzage in bepaalde stukken
vereiste. De notaris is in dat kader bestuursorgaan
wordt verleend.
en fungeert als semi-ambtenaar. Deze dienstverlening heeft een wezenlijk ander karakter dan dat van bijvoorbeeld de bankier.
De geheimhoudingsplicht: onontbeerlijk voor het notariaat Het notariaat kan als beroepsgroep alleen functio-
Bij het afleggen van de eed verklaart de notaris dat
neren als het eer en aanzien heeft, dat wil zeggen,
hij geheimhouding zal betrachten ten aanzien van
als het publiek vertrouwen heeft in zijn onafhanke-
alles waarvan hij door zijn ambt kennis neemt.2
lijkheid, onpartijdigheid en integriteit.3 Een gewich-
Artikel 22 Wet op het Notarisambt (hierna: Wna)
tige schakel verbonden aan de bovenstaande drie
bepaalt voorts dat de notaris, voorzover niet bij of
kernbegrippen is de geheimhoudingsplicht van de
krachtens de wet anders is bepaald, ten aanzien van
notaris. De plicht tot zwijgen beperkt zich tot de
al hetgeen waarvan hij uit hoofde van werkzaam-
informatie die vertrouwelijk aan de notaris is medegedeeld of waarvan hij het vertrouwelijke karakter had moeten begrijpen.4 Het ambtsgeheim is voor de notariële ambtsuitoefening onontbeerlijk als voorwaarde om een vertrouwensrelatie tussen notaris en cliënt te creëren..5 De burger moet zijn ziel kunnen blootleggen bij zijn rechtsadviseur. De cliënt moet vrijelijk kunnen spreken over familieverhoudingen, vetes, problemen en ontervingen zonder zich opgejaagd te voelen door de koude kant en andere lastige familie. Interessant is ook de rol van de notaris in de meer commerciële advies- en transactiepraktijk, althans buiten de familiale contreien. In het zakenleven
vastgoedfraude – zag zijn stukken overigens wel verdwijnen.9 Het
“Nu al kan worden geconstateerd dat dit feitelijk nu juist de
maatschappelijke belang bij waarheidsvinding doet heden ten dage veelal onder voor het belang van eenieder zich te kunnen wenden tot een raadgever in het vertrouwen dat deze zal zwijgen over het besprokene. Het Openbaar Ministerie geeft aan het verschoningsrecht van advocaten en notarissen niet langer te respecteren als het de indruk heeft dat dezen en genen zich achter dit recht verschuilen. Dit leidt tot agitatie bij het OM, dat zich tegengehouden voelt bij de opsporing van
vertrouwensbreuk kan
frauduleuze zaken. Het OM bepleit daartoe dan ook de voorrang van
doen ontstaan.”
OM bepleit een zo ingrijpende bevoegdheid, dat dit betoog niet kan
het maatschappelijke belang boven dit individuele belang. Echter het worden volgehouden. Nu de gevolgen van de nog in de Tweede Kamer te passeren bevoegdheid tot inzage van de derdenrekening nog onbekeldert de notaris van gedegen jurist tot eenvoudig bewaarder. Niet
notaris zijn cliënt zo goed mogelijk te wijzen op de gevolgen van de
duidelijk is overigens of het OM voldoende wijs kan worden uit louter
voorgenomen rechtshandeling. Het gevaar bestaat dat de zogeheten
het financiële overzicht dat de derdenrekening biedt. De toelichting
Belehrungsplicht niet langer naar behoren kan worden ingevuld,
van de notaris op een en ander is veelal vereiste voor een goed begrip
ingeval de cliënt niet al zijn kaarten op tafel kan leggen.
van de verrichte financiële gebeurtenissen.
De notaris moet natuurlijk begrijpen – en begrijpt natuurlijk – dat hij
Tot slot
niet kan participeren in frauduleuze handelingen. De in het notariaat
Naar huidige maatstaven is het voor de notaris niet mogelijk zich
19
bekende abc – transactie is toch een veel eenvoudiger verschijnsel dan
lukraak te beroepen op zijn zwijgplicht. Dit is geen slechte zaak, de
de vele onbegrijpelijke buiten de balans geplaatste investeringsvehi-
rol van de notaris is gestoeld op de al aangehaalde kernbegrippen:
JFV In Casu - december 2010 -
kend zijn, voert dit betoog duidelijk te ver. In een dergelijk voorstel is de vertrouwensrol van de notaris van groot belang. Het is aan de
kels in het bankwezen. Louter het meewerken
onafhankelijkheid, onpartijdigheid en integri-
van de notaris aan een verdachte transactie is
teit. Het is een goede zaak dat het publiek deze
echter niet voldoende voor het opvragen van
zwijgplicht onderwerpt aan een kritische blik.
informatie in een strafrechtelijk onderzoek. In
Inzage in alle voor justitie relevante stukken van
het vorige kabinet is onder minister van Justitie
de notaris bij slechts de verdenking van mede-
Hirsch Ballin gewerkt aan een wetsvoorstel dat
werking aan criminele activiteiten, is echter een
het mogelijk maakt voor het Openbaar Minis-
te vergaande bevoegdheid voor het OM. De
terie (hierna: OM) bij verdenking van criminele
rechter zal zonder twijfel nuances plaatsen bij
transacties inzage te krijgen in de derdenreke-
de nog bij wet in werking te treden bevoegdheid
ning van de notaris. De nuances voor deze op
van het OM tot inzage van de derdenrekening.
handen zijnde regelgeving ontbreken nog. Nu
Het recht van de notaris te zwijgen over dat wat
al kan worden geconstateerd dat dit feitelijk
ter tafel komt, is een groot goed en een belang-
juist de vertrouwensbreuk kan doen ontstaan.
rijke waarborg voor een ieder die zich wendt tot
Het is een gegeven van maatschappelijke orde
rechtsbijstand. Een uitermate kritisch oog over
en fatsoen dat een ieder zich tot een raadgever
een van de scharnierpunten van onze rechts-
kan wenden met het vertrouwen dat deze zal
staat is hier geboden. @
zwijgen over het besprokene. De mogelijkheid tot het inroepen van gedegen rechtshulp, waar in alle openheid kan worden gesproken, is een cruciaal onderdeel van de rechtsstaat. Doch dat betekent absoluut niet dat de notaris
1
Zie voor een schitterende optekening van dit schouwspel:
een veilige haven is voor criminelen of een sluis richting de Zwitserse
V. van der Boon, De Vastgoedfraude, Amsterdam: Nieuw
bankrekening.6
Amsterdam 2009. 2
Artikel 3 lid 2 Wna.
3
Artikel 1 van de Verordening Beroeps- en Gedragdsregels
houdingsplicht. Laatstelijk stuit het OM vooral aangaande de vastgoed-
4
MvT II, 23 706, nr. 3, p. 26.
fraude op de doofpot van de notaris. Het OM bepleit de mogelijkheid
5
J.C.H. Melis / B.C.M. Waaijer (bew.), De Notariswet,
voor waarheidsvinding te kunnen opvragen. Enige tijd geleden werd
6
<www.notaris.nl>.
het OM teruggeroepen vanwege het zich onrechtmatig toe-eigenen
7
Rb. Utrecht 30 juli 2010, LJN BN8673.
van een aantal verzegelde enveloppen.7 De rechtbank van Utrecht gaf
8
G. van der Marel, ‘Inval OM bij notaris onwettig’, Het
9
<blogs.fd.nl/vastgoedfraude/2010/10/onrechtmatige-
De inperking van de geheimhoudingsplicht Het OM bepleit vervolgens een verdergaande inperking van de geheim-
van de notaris.
via de rechter alle mogelijke documenten die van belang kunnen zijn
Deventer: Kluwer 2003.
aan dat alleen het vermoeden van een strafbaar feit ‘niet toereikend is om doorbreking van het verschoningsrecht te rechtvaardigen’.8 Ook de inval bij Jan van V. uit het chique Heemstede werd buiten proportie en onrechtmatig bevonden. Notaris Jan Carel K. – ook figurant in de
Financieel Dagblad 11 oktober 2010, p. 1. doorzoekingen.html>.
Redactioneel Lydian Baneke
Wie betaalt de prijs voor veiligheid? Afgelopen augustus zijn in Alkmaar dertig gewelddadige Rotterdamse hooligans opgepakt. De groep verplaatste zich door de binnenstad en het duurde een tijd voordat er genoeg agenten aanwezig waren om ze in te rekenen. Er werd onder meer een ME-peloton teruggeroepen van het dancefestival Mystery Land om de relschoppers in te rekenen. Tegen die tijd waren er vijf gewonden gevallen.
Het wetsvoorstel Het voorstel uit 2006 is gebaseerd op een rapport van de werkgroep Mans, met de titel ‘Geld speelt (g)een rol’. De werkgroep stelde dat de doorberekening van politiekosten in uitzonderlijke situaties wenselijk en gerechtvaardigd is.3 In het wetsvoorstel wordt hier verder op geborduurd. Het doel is het meer in balans brengen van de publieke lasten die gepaard gaan met de inzet van politie bij bepaalde publieksevenementen ten opzichte van de baten van deze evenementen voor een beperkte groep Na de strandrellen bij Hoek van Holland van een jaar
particulieren.4 Het gaat dan om een onevenredig
geleden en de mislukte aanslag op Koninginnedag
grote politie-inzet waarvan slechts een of enkele
in mei 2009 gingen er al geluiden op dat er strenger moet worden beveiligd bij evenementen en dat er te weinig politiecapaciteit is om de handhaving van de openbare orde op de politie te laten aankomen. Uit bovengenoemd incident in Alkmaar blijkt dat er nog steeds tijdens grote evenementen minder reguliere politie-inzet beschikbaar is. De ME moest immers van het festival terug naar het centrum van Alkmaar om daar de hooligans in te rekenen. Volgens de politievakbond moeten gemeenten nu echt maatregelen nemen rond de inzet van politie bij evenementen.1
“Er moet evenredigheid zijn tussen de lusten en de lasten.”
Het is niet voor het eerst dat zulke problemen zich voordoen. Op 13 april 2006 is door de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken Remkes een
private partijen profijt hebben. Als er sprake is
voorstel van wet ingediend, houdende regels met
van situaties waarbij deze balans regelmatig wordt
betrekking tot een bijdrage in de politiekosten bij
verstoord, kan een uitzondering worden gemaakt
publieksevenementen.2 Het moest ertoe leiden
op het beginsel dat de kosten voor de handha-
dat de politie-inzet zou dalen en organisatoren van
ving van de openbare orde uit algemene middelen
evenementen zelf de veiligheid zouden verbeteren.
worden betaald. Er moet evenredigheid zijn tussen
Dit voorstel was vooral gericht op de doorberekening
de lusten en de lasten. Erkend wordt dat aan de
van politie-inzet bij voetbalwedstrijden, die toen
publieksevenementen ook een algemeen belang
ook al voor veel overlast zorgden. Naast het betaald
verbonden is. Daarom zou het onredelijk zijn alle
voetbal kunnen ook andere commerciële publiek-
kosten op organisatoren te verhalen. Een drempel
sevenementen onder de reikwijdte vallen. Het
moet worden vastgesteld die meebrengt dat eerst
voorstel van Remkes is in 2008 door zijn opvolger
boven een bepaalde politie-inzet, de helft van de
minister Ter Horst weer ingetrokken. Toch is het een
kosten in rekening wordt gebracht bij de organi-
bespreking waard.
sator. Blijft de politie-inzet onder deze drempel, dan
De reden dat het voorstel weer werd ingetrokken, was wellicht voorbarig. Uit het jaarverslag van het CIV blijkt namelijk dat de inzet van
“De bijdrage zal
politie bij voetbalwedstrijden sinds 2008 opnieuw is gestegen.6 In
toekomen aan de politie
wordt er ook op gewezen dat deze niet alle problemen oplost. Het is
en kan worden gebruikt
nodig zal zijn bij voetbalwedstrijden. Toen er geruchten gingen over
voor de inzet van extra agenten.”
dat rapport wordt de nieuwe Voetbalwet wel positief ervaren maar niet te voorspellen hoeveel politie-inzet er in een bepaalde periode een fusie tussen Roda JC en Fortuna Sittard moesten ineens vier keer zoveel politieagenten worden ingezet bij de wedstrijden.7 De supporters van deze clubs waren gewelddadiger dan ooit. Uit het jaarverslag van het CIV van 2008-2009 blijkt van nog meer grote incidenten bij verschillende clubs. Het gaat dan bijvoorbeeld om inbeslagnames van messen, het gooien van vuurwerk, stenen en meubelen en grote confrontaties tussen supporters. Er vallen ook regelmatig gewonden
nodig en het valt niet te verwachten dat deze problemen binnenkort
verstoring van de openbare orde. Organisatoren krijgen niet achteraf
zullen verminderen. Eind 2009 heeft de regeringspartij ChristenUnie
een onverwachte rekening voor extra politieoptreden dat noodzake-
tijdens een debat over de politie er al voor gepleit het wetsvoorstel
lijk bleek. Verder wordt in het voorstel overwogen dat politiecapaciteit
nog eens te bezien. Er moest immers weer fors worden bezuinigd en
schaars is. De bijdrage komt toe aan de politie en kan worden gebruikt
geen van de beleidsterreinen wordt daarbij uitgesloten.8 Recenter
voor de inzet van extra agenten.
is een bericht van de vakorga-
Voor wie zich nu afvraagt of de
nisatie ACP. Zij willen dat in de
politie dan ‘te koop’ wordt aange-
toekomst organisaties mee gaan
boden: geen zorgen. Voorop staat
betalen aan de inzet van agenten
namelijk dat de burgemeester de
bij grootschalige publieksevene-
vrijheid behoudt om een evene-
menten zoals voetbalwedstrijden
ment uit oogpunt van openbare
en muziekfestivals.9 De voor-
orde te verbieden. Hij kan het aan
zitter van de politievakbond ACP,
regels binden en beslissen over
Gerrit van de Kamp, zegt dat
het aantal politieambtenaren dat
de politiekorpsen grote moeite
nodig is voor de handhaving van
hebben bij deze evenementen
de openbare orde. De organisa-
de orde te handhaven. Dit komt
toren krijgen geen zeggenschap
vooral door de toename van het
over de politie. En er wordt, om te
aantal hiervan. Verder zijn door
voorkomen dat organisatoren op
JFV In Casu - december 2010 -
voorbijgangers. Voor dit soort incidenten is vaak extra politiecapaciteit
de vooraf ingeschatte kosten die worden gemaakt ter voorkoming van
21
aan de kant van agenten, veiligheidsmedewerkers en willekeurige wordt geen bijdrage verlangd. De bijdrage heeft alleen betrekking op
strengere beveiligingseisen meer
zoek gaan naar gemeenten waar de laagste bijdrage wordt gevraagd,
agenten nodig en de politie moet ook fors gaan bezuinigen.10 Het is
niet onderhandeld over politie-inzet en prijs. Om ‘shopgedrag’ te voor-
tijd dat er kritisch wordt gekeken naar het aantal evenementen waarop
komen moeten landelijk uniforme regels en bedragen worden vast-
agenten wordt ingezet. Van de Kamp: “Zet je een grote groep collega’s
gesteld.
in tijdens een evenement, dan heeft dit consequenties voor het aantal collega’s dat beschikbaar is voor het reguliere politiewerk.” Dit heeft
Ontwikkelingen sinds de intrekking van het voorstel
minder blauw op straat tot gevolg en de veiligheid van burgers mag
Het in 2006 ingediende voorstel is in 2008 weer ingetrokken om de volgende reden. Het wetsvoorstel had als doel de politie-inzet, in het bijzonder bij het betaald voetbal, omlaag te brengen. Na de indiening bleek uit jaarverslagen van het Centraal Informatiepunt Voetbalvandalisme (hierna: CIV) dat de politie-inzet in de jaren 2006 en 2007 weer was gedaald. Bovendien werd in mei 2008 ook het Wetsvoorstel maatregelen bestrijding voetbalvandalisme en ernstige overlast5 (Voetbalwet) ingediend. Deze wet, die op 1 september 2010 in werking is getreden, geeft de burgemeester en officier van justitie extra bevoegdheden om voetbalvandalisme en andere vormen van ernstige overlast
“Men moet zich realiseren dat veiligheid een prijs heeft.”
aan te pakken. Deze twee ontwikkelingen maakten de Wet bijdrage politiekosten publieksevenementen volgens Ter Horst overbodig.
@
De noodkreten van de politie zijn de aandacht van de politieke partijen niet ontgaan. In het Regeerakkoord VVD-CDA van 30 september 2010 is met betrekking tot de organisatie van de politie de volgende passage opgenomen: ‘Het kabinet komt met een voorstel inzake doorberekening van veiligheidskosten voor vergunningplichtige commerciële
“In andere Europese landen zoals Frankrijk,
evenementen van incidentele aard’. Dit zou erop kunnen duiden dat het wetsvoorstel van Remkes toch weer uit kast wordt gehaald.
Conclusie De redenen voor intrekking van het wetsvoorstel lijken vandaag de dag niet helemaal juist meer te zijn. De politie-inzet rondom het
België, Italië, Duitsland
betaald voetbal is sinds 2008-2009 weer gestegen en er heeft een grote toename plaatsgevonden van het aantal grootschalige evene-
JFV In Casu - december 2010 -
en Engeland wordt al
noodzakelijke politie-inzet ook toe. De doorberekening van onevenredige politie-inzet bij commerciële evenementen blijkt geen gemakkelijke kwestie te zijn. Toch lijkt het na verdieping in het wetsvoorstel een goed instrument om excessieve politie-inzet bij evenementen terug te
gebruik gemaakt van het
dringen. Het is afwachten of het nieuwe kabinet het voorstel eindelijk wel ‘inkopt’.
@
22
menten zoals muziekfestivals. Bij dit soort evenementen neemt de
doorberekenen van de kosten van politie-inzet.”
1
‘Politiebond: snel actie gemeenten rond evenementen’,
2
Wetsvoorstel Bijdrage politiekosten bij
13 september 2010, <www.dossiers.nieuws.nl>. publieksevenementen, Kamerstuken II 2005-2006, nr. 30526. 3
‘Geld speelt (g)een rol’, Rapport Werkgroep Mans,
4
Wetsvoorstel bijdrage politiekosten bij
kenmerk EA99/U96524, 24 november 1999.
hierbij niet in gevaar komen. Men moet zich realiseren dat veiligheid een prijs heeft.11 Er moet dus iets veranderen en volgens het ACP is
publieksevenementen, Kamerstuken II 2005-2006,
doorberekening van de kosten van politie-inzet een oplossing.
nr. 30526. 5
Wetsvoorstel maatregelen bestrijding voetbalvandalisme
Heroverweging
en ernstige overlast, Kamerstuken II 2008-2009, nr. 31
Waarom voeren we de doorberekening in Nederland niet in? In 2000
467.
werden vooral principiële bezwaren op het rapport van de werkgroep
6
Centraal Informatiepunt Voetbalvandalisme, jaarverslag
7
Centraal Informatiepunt Voetbalvandalisme, jaarverslag
8
‘Kosten politie bij evenementen toch doorberekenen’,
9
‘ACP: alternatieve voorstellen voor bezuinigen’, 30 mei
Mans geuit. De handhaving van de openbare orde is een kerntaak van de overheid. De kosten hiervan moeten uit algemene middelen worden
2008-2009, p. 10.
betaald en het werd principieel onjuist geacht om de politiekosten door te berekenen aan particulieren. Later ontstond de opvatting dat
2008-2009, p. 36.
de kosten voor de uitvoering van de kerntaken van de overheid niet als vanzelfsprekend geheel uit de algemene middelen dienen te worden betaald.12 Er is dus ruimte voor uitzonderingen. In andere Europese landen zoals Frankrijk, België, Italië, Duitsland en Engeland wordt al gebruik gemaakt van het doorberekenen van de kosten van politieinzet. Engeland is hierin het verst gevorderd. Daar geldt een vergoeding per politieambtenaar die wordt ingezet op het evenemententerrein. De politie-inzet bij voetbalwedstrijden is hierdoor de afgelopen
16 november 2009, <www.depers.nl>. 2010, <www.acp.nl>. 10 ‘Politie: meebetalen aan inzet van agenten’, 11 mei 2010, <www. ad.nl>. 11 ‘ACP: alternatieve voorstellen voor bezuinigen’, 30 mei 2010, <www. acp.nl>. 12 Wetsvoorstel bijdrage politiekosten bij
jaren sterk afgenomen. De manier van doorberekenen is in Engeland
publieksevenementen, Kamerstuken II 2005-2006,
feitelijk niet hetzelfde vormgegeven als in het wetsvoorstel, maar het
nr. 30526, p. 4.
idee komt wel op hetzelfde neer.
WIL JE BIJ EEN KANTOOR WERKEN WAAR DE CULTUUR AL BEPAALD IS OF CREËER JE ER LIEVER ZELF EEN? YOU MATTER
YOUMATTER.NU
Met de ter discussie staande vervreemding worden de gemoederen in Nederland nogal los geschud. De gemiddelde Nederlander zou geen echte Nederlandse identiteit meer hebben en zich vervreemd voelen door de globalisering en multiculturalisering. Maar vraag jezelf eens af: ben jij een rasechte Nederlander, tukker, Groninger,
Het is 28 ˚C, hartje zomer anno 2010. Bij de halte
bevolkingsgroepen wél op. Nederlanders vragen zich
Zeilstraat te Amsterdam stap ik in tram 2, check ik
namelijk af, of ze met de toelating van een nieuwe
in met mijn OV-chipkaart en ga bij een raam zitten.
horde vreemdelingen, nog wel weten waar ze zelf
Recht voor me zitten twee mannen heftig te discus-
staan. Want gaat hun Nederlandse identiteit niet
siëren in een taal die ik niet ken, een Afrikaanse taal
verloren door het versterken van de globalisering
25
student of gewoon Henk?
of een taal uit het Midden-Oosten? Geen idee. De
en de daarmee te paar gaande multiculturalisering?
tram rijdt het Van Gogh Museum voorbij, waar een
Maar wat is dan het eigene van de Nederlander of
ontzettend lange, onbewogen rij mensen (allemaal
de Groninger? En wie is de vreemdeling voor wie: de
toeristen?) staat te wachten om de schilderijen van
student voor de stadjer en de smokende hangende
de depressieve Van Gogh te zien. Vervolgens zie ik
veertiger van de Hoekstraat voor de student? En
ter hoogte van het Spui een groep Japanners druk
bestaat Amsterdam dan louter uit een bont palet
in de weer met hun fototoestel en gids, om zo snel
van vreemdelingen, omdat op straat geen peil is te
mogelijk Amsterdam te ‘leren kennen’. Al halte
trekken op een specifieke bevolkingsgroep?
JFV In Casu - december 2010 -
Annerose Muus
Hello stranger
Amsterdam Centraal naderende, hoor ik achter me een Amerikaans meisje overdreven hard zeggen
Ik vind het helemaal niet raar dat Nederlanders zich
tegen een jongen die ze net kent: “So funny, do you
verloren voelen in een samenleving met verschil-
see all that strange crooked buildings...that people
lende bevolkingsgroepen. Als bewoners van het
actually live there!”
westerse wereldje is het voor ons namelijk gebruikelijker te kolonialiseren en te emigreren dan dat
Als vijfdejaars Groningse studente kwam ik er na
bevolkingsgroepen van andere continenten ons
een dagje Amsterdam achter dat ik mijn studenten-
land binnen vallen. Met de komst van vreemde-
jaren op een eiland heb doorgebracht. Groningen
lingen van andere continenten komen we opeens in
heeft slechts twee centrale markten en is onder te
aanraking met allerlei andere culturele gebruiken,
verdelen in een paar duidelijke bevolkingsgroepen:
religies en denkwijzen over bijvoorbeeld de verhou-
studenten, stadjers met hun gezinnen en een groep
ding tussen mannen en vrouwen, besnijdenis,
mannen die niet weg te slaan is bij de snackbar
abortus, seks en homo´s. Ik kan uiteraard als zoge-
van de Hoekstraat. Een man of vrouw in pak in de
naamde beschaafde westerling schelden op deze
binnenstad is een bijzonder verschijnsel. Mocht je
denkwijzen. Ik kan ook accepteren dat vreemde
er toch een tegenkomen, dan zal dat vermoedelijk
volken nu eenmaal raar en anders zijn, maar níet
een bestuurslid van een één of andere studenten-
ongelijkwaardig. Ik hoop dat ze zo ook maar over
vereniging zijn of -als je geluk hebt- een advocaat
ons denken. Want wat moeten zij wel niet denken
die net uit de rechtbank komt.
van Nederlanders zoals in ´Big Brother´, ´Take me out!´, ´Hollands Next Top Model´, ´Bij ons in de PC´
De Groningse stadjers houden eigenlijk niet zo van
en last but not least ‘Oh oh Cherso’? Hoe leuk Barbie
studenten. Door deze nachtbrakers verloederen
ook is, ik wil liever niet met haar onder de noemer
de mooie huizen in de binnenstad en wordt veel
Nederlander geschaard worden als ik een keertje
fiets- en geluidsoverlast veroorzaakt. Anderzijds
op vakantie ga. Geef mij maar gewoon Henk... eh
drijft Groningen op de inkomsten die gegenereerd
Rose!
worden dankzij de consumerende studenten, de reden waarom ergernis van de stadjers binnen de perken blijft en niet oplaait. Op grotere schaal laait de discussie over het samenleven met verschillende
@
Column
Student and the city Arend Vosmaer
De ideale studieplek Om goed te presteren voor je studie is veel zelfdiscipline onont beerlijk. De boeken induiken dus! Maar waar kun je dat het beste doen?
Als rechtenstudent word je geacht veel zelfstandig te studeren. Voor een jaar college staat officieel 1680 uur, zo zegt artikel 7.4 van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek. Met aftrek van vakantie- en tentamenperiodes kom je dan op 40 uur per week. Maar zeg nou zelf: wie studeert er van 9 tot 5? Als je dagelijks in- en uitklokt op je kantoor is dat goed te doen, maar van een student wordt enige discipline verwacht. De tentamenperiode vormt de climax van deze zelfwerkzaamheid. Meestal kom je er dan achter dat er nog aardig wat in te halen valt. Waar ga je al die zelfstandige studietijd besteden?
in de vorm van een gezellig kopje koffie op de vierde
Deze vraag is niet zo simpel te beantwoorden.
helpt menig student de tentamenweek door. Maar
Iedereen heeft immers zijn eigen voorkeur. Dit
wat is nou de ideale studieplek?
neemt echter niet weg dat er wel voor- en nadelen aan elke studieplek kleven. Nu deze maanden de
Thuis (en daarmee bedoel ik op je kamer en niet bij
Universiteitsbibliotheek (UB) weer uit haar voegen
je ouders) studeren ligt voor de hand. Alles is altijd
barst door ijverige bollebozen is het daarom een
onder handbereik en je hebt geen last van het gehijg
goed idee om alle alternatieven op een rijtje te
van degene die in de UB naast je zit. Wat alleen wel
zetten.
stoort is die stapel was die daar in de hoek ligt. Misschien even een wasje doen? En nu je toch bezig
Voordat we beginnen is belangrijk om te bedenken
bent: de vorige stofzuigbeurt was ook drie maanden
wat je zoekt in een studieplek. De één kan zich overal
geleden. Je begrijpt het wel: soms kan rustig thuis
concentreren, terwijl een ander zich moet isoleren
zitten enorm afleiden. Als je minstens drie keer de
van elke impuls die hem of haar kan afleiden.
herhaling van het journaal hebt gezien en je huisge-
Niemand kan zich concentreren als de smsjes met
noten hebben een Playstation 3 klaar staan, dan is
‘pauze!’ onophoudelijk je telefoon binnenstromen.
het tijd om de biezen te pakken!
Een zekere rust is dus een vereiste voor een acceptabel studierendement. Een klein beetje verstrooiing
Als je een echte koffie-fetisjist bent, wordt je niet
kan echter ook heel goed zijn. Een praatje maken
vrolijk van de UB-kantine. Wil je in dat geval toch
onder het genot van een kopje gevriesdroogde-en-
buiten de deur studeren? Probeer dan eens een
weer-aangelengde koffie stimuleert de creativiteit
koffiezaak zoals die er op elke straathoek van het
en geeft frisse moed. Mensen zijn sociale wezens en
centrum te vinden is. Voor een journalistiek verant-
hebben daardoor behoefte aan contact met andere
woorde verslaglegging heb ik ze bijna allemaal
mensen. In drukke tijden, waarin het onmogelijk
geprobeerd en ik moet zeggen: studeren is lang
lijkt de schier eindeloze stapels arresten, artikels
zo gek nog niet met een Large-Double-Shot-Whole-
en handboeken te bezweren, kan dit leiden tot een
Milk-Cappuccino of een gezondere Decaf-Skimmed-
eenzaam gevoel. Je boeken praten nou eenmaal
Latte-Machiato. Jammer alleen dat je het nergens
niet terug en als ze dat wel beginnen te doen is het
kunt declareren. Want dat is het probleem van
tijd om op te houden met de Ritalin van je broertje.
studeren in zo’n koffietent: het is veel te duur om er
Het blijft een persoonlijke afweging, maar afleiding
de hele dag te zitten. Meestal kun je er maar een uur
papieren de trap oploopt, mag je plaatsnemen in de menigte om daar eens rustig aan de studie te gaan. Het credo is dus: kom op tijd of kom niet! Er is geen plek meer voor je jas en concentratie is ver te zoeken met een onophoudelijke stroom bellers die ‘fluisterend’ langsrent. die de hele dag in zichzelf pratend de zalen doorstruinen. Als je trou-
27
wens van plan was om videocolleges te bekijken ben je om negen uur
JFV In Casu - december 2010 -
Om maar niet te beginnen over de zonderlinge bibliotheekbezoekers
’s ochtends echt aan de late kant, want de computers zijn allemaal ‘bezet’. Dit houdt in dat de helft van de computers gebruikt wordt en de andere helft een boek op de spatiebalk heeft liggen, maar waag het niet om daar aan te komen. Het is natuurlijk niet eerlijk om zo af te geven op de UB. Er worden talloze faciliteiten geboden en het is bijna allemaal gratis. Nou ja, je hebt er collegegeld voor betaald maar reken er maar niet op dat het daaruit betaald kan worden. Ook aan het capaciteitstekort wordt op internet met je laptop voordat je opnieuw moet bestellen, dus als
gewerkt: in drukke periodes worden zalen in het Academiegebouw
je veel te doen hebt gaat zo’n dagje in de papieren lopen. Bovendien
ingezet als studiezalen. Zo lang niemand daar van weet, heb je daar
is een koffiezaak onrustig: mensen lopen in en uit, praten soms te
dus een rustig plekje. Dankzij Wi-Fi kun je overal in de UB internetten.
hard en het snerpende geluid van het melkschuimapparaat gaat door
En met al die gezelligheid tussendoor is de UB lang zo gek nog niet!
merg en been.
Ligt afleiding toch weer op de loer..
Natuurlijk zijn er nog meer alternatieven te verzinnen voor je studieplek.
Het is ook nooit goed. De perfecte studieplek bestaat niet. Effectief
Als je een iPod hebt, kun je je goed afsluiten van de omgeving. Als je
studeren ligt vooral aan jezelf. Als het je alleen lukt op een bepaalde
regelmatig in de trein zit, moet je die tijd nuttig besteden. Zolang de
plek dan moet je daar maar gebruik van maken. Als jij de UB nodig
NS het presteert om de reis zonder problemen te laten verlopen kan
hebt om te blokken, neem dan de drukte maar voor lief en denk: hoe
dat heel ontspannen zijn. Zo gauw echter wordt omgeroepen dat ‘de
meer zielen hoe meer vreugd!
of je moet simpelweg opletten omdat je niet weet wanneer je station komt, dan wordt werken in de trein toch een opgave. Sommigen zweren ook bij studeren bij pa en/of ma thuis. Of en hoe dat werkt verschilt te sterk van persoon tot persoon om daar iets over te kunnen zeggen. Als je op kamers woont is naar je ouders gaan om te studeren echter wel een behoorlijke stap, dus geen goede oplossing om dagelijks te gebruiken. De Juridische bibliotheek (JB) is uiteraard ook geschikt, maar juist in het weekend is de studeerdrukte het grootst en dan is deze gesloten. Om niet weg te kwijnen van eenzaamheid maar wel genoeg focus te houden dan toch maar naar de UB. Als dat zou passen, tenminste. Als je de beschuldigende posters (“DAAROM zijn de mandjes weg!”) voorbij bent, raak je soms verstrikt in een zoektocht naar dat ene lege kluisje. Als je die hebt gevonden en met een wankele stapel (wetboeken en
@
mensen uit de achterste bakken toch echt effe moeten overstappen’
Herbesproken
Onzijdig door het leven gaan: een nieuwe optie?
Suzanne Oosterhoff
Transseksualiteit wordt steeds meer geaccepteerd in onze maatschappij. Maar wat te doen indien iemand geen man, geen vrouw, maar geslachtsloos wil zijn? In deze bijdrage zal een arrest van de Hoge Raad worden besproken waarin iemand een verzoek doet om zijn geslachtsaanduiding van zijn geboorteakte te laten verwijderen.1 king komt. Zowel de rechtbank te Almelo als het
“Hij heeft de keuze gemaakt geslachtsloos door het leven te gaan.”
gerechtshof te Arnhem hebben het verzoek van Paul afgewezen. Het cassatieberoep wordt ingesteld tegen de gemeente Enschede die weigert de gevraagde wijziging door te voeren. Ten aanzien van de primaire grondslag wordt door de Hoge Raad overwogen dat een misslag, gestoeld op artikel 1:24 BW, geen juiste rechtsgrondslag is voor het verzoek. Voor de gevallen dat een persoon een geslachtswijziging ondergaat en hiertoe zijn geboorteakte wil aanpassen aan de huidige situatie zijn namelijk de artikelen 1:28 BW tot en met 1:28c BW ontworpen.3
De feiten In 1947 is ‘Paul’ als man ter wereld gekomen.2 Op
Het subsidiaire beroep
26-jarige leeftijd besluit Paul een geslachtswijzi-
Subsidiair beroept Paul zich op artikel 8 EVRM. Hij
ging te ondergaan. Tevens wordt bij de rechter een
stelt dat nu hij zijn interseksualiteit niet kan door-
verzoek ingediend om zijn namen te wijzigen. Na
voeren in zijn geboorteakte het recht op zijn privé-
een aantal jaar heeft Paul echter het gevoel noch
leven wordt geschonden. De Hoge Raad stelt dat,
een man, noch een vrouw te zijn. Vervolgens vindt
gezien de medische erkenning van transseksualiteit
opnieuw een geslachts- en naamswijziging plaats.
en interseksualiteit, er een positieve benadering
Paul bezit hierna lichamelijke kenmerken van beide
moet worden gehanteerd door de Nederlandse over-
geslachten. Nu hij beseft dat hij zich bij geen van
heden. Voor de Nederlandse overheden is echter
de geslachten ‘prettig’ voelt, heeft hij de keuze
een zekere mate van vrijheid overgelaten inzake
gemaakt geslachtsloos door het leven te gaan.
de regeling van het vermelden van het geslacht
Het verzoek aan de rechter is om deze keuze voor
van een persoon in een geboorteakte. De vraag die
geslachtsloosheid ook aan te passen
dient te worden beantwoord is of het
op de geboorteakte van Paul. De
positieve benaderen ertoe kan leiden
primaire grondslag van het verzoek is
dat de overheid een dergelijke rege-
gebaseerd op artikel 1:24 Burgerlijk
ling moet treffen die het verzoek van
Wetboek (hierna: BW). Dit artikel ziet
Paul toestaat. Hierbij dient rekening
op het verbeteren van een in de regis-
te worden gehouden met zowel het
ters van de burgerlijke stand voorko-
algemeen als het individueel belang.
mende akte die een misslag bevat. De
Aan de ene kant het algemeen belang
secundaire grondslag van het verzoek
waar het gaat om het feit dat de
wordt gebaseerd op schending van artikel 8 Euro-
burgerlijke stand akten van bewijskracht moet voor-
pees Verdrag voor de Rechten van de Mens (hierna:
zien. Er kunnen dan ook geen andere zaken worden
EVRM); het recht op een privéleven.
opgenomen dan welke zijn vermeld in hoofdstuk 2 van het Besluit Burgerlijke Bestand 1994 (hierna:
Het primaire beroep
bbs 1994). Interseksualiteit valt niet onder hoofd-
In het primaire beroep wordt gesteld dat sprake is
stuk 2 van het bbs 1994. Aan de andere kant de
van een misslag in de geboorteakte, die op grond
belangen van een individu om zich te kunnen uiten
van artikel 1:24 BW voor verbetering in aanmer-
zoals hij is. Met betrekking tot deze keuze heeft de
Hoge Raad het volgende overwogen: “In het onderhavige geval weegt
personen vermeld dat het geslacht niet vastgesteld kan worden. Na
het algemeen belang (…) zwaarder dan het belang van Paul bij juridi-
drie maanden volgt een nieuwe geboorteakte waarin alsnog het later
sche erkenning - door het achterwege laten van een geslachtsaandui-
vastgestelde geslacht wordt vermeld. Is dit nog steeds niet mogelijk
ding in de geboorteakte - van de overtuiging noch tot het ene noch
dan wordt vermeld dat deze alsnog niet kan worden vastgesteld.8 9 Deze
tot het andere geslacht te behoren.”4 Het subsidiaire verzoek wordt
personen kunnen echter wel middels artikel 1:24 BW het geslacht op
derhalve om die reden afgewezen.
de geboorteakte laten wijzigen indien deze bij de geboorte verkeerd is toebedeeld. In casu is geen sprake van inter-
Intermezzo
seksualiteit volgens de definitie van de wetgever. Paul
De artikelen 1:28 tot en met 1:28c BW zijn in het leven
had immers bij geboorte de uiterlijke geslachtskenmerken
geroepen met betrekking tot de ontwikkeling in de maat-
van een man. Gesteld wordt dan ook dat hij niet als een
schappij op het gebied van transseksualiteit. Deze artikelen
interseksueel gezien kan worden, maar als een transsek-
zijn op 1 augustus 1985 in werking getreden. Het doel dat de wetgever
sueel persoon. Dat hij zelf van mening is dat hij interseksueel is, doet
voor ogen had met deze artikelen is dat mensen die een geslachtswij-
daar niets aan af. De Hoge Raad hanteert het begrip van de wetgever.
ziging hebben ondergaan, deze wijziging ook kunnen doorvoeren in
Het verzoek op grond van artikel 1:24 BW is dan ook om de hierboven
hun geboorteakte. Voordat deze wetgeving tot stand kwam is al een
genoemde reden afgewezen. Het lijkt mij persoonlijk toch erg onhan-
aantal keren een verzoek bij de rechter ingediend om het geslacht op
delbaar als we straks begrippen als geslachtsloos gaan hanteren in
de geboorteakte te wijzigen. Uit deze uitspraken van de Hoge Raad
akten. Mensen worden immers (in de meest voorkomende gevallen)
uit 1973 en 1975 blijkt dat ruimte bestond voor interpretatie van het
als man of vrouw geboren. Dat personen die zich meer aangetrokken
begrip transseksualiteit.5 Door onder andere deze uitspraken werd
voelen tot het andere geslacht, dit na hun geslachtsverandering willen
het duidelijk dat er een leemte in de wetgeving was met betrekking
vermelden op de geboorteakte, kan ik begrijpen. Maar dat mensen geslachtsloos door het leven willen gaan, vind ik toch wat moeilijker te begrijpen. Misschien dat het gewoon een kwestie van wennen is.
‘interseksualiteit’.”
deze mensen hun geboorteakte moesten kunnen veranderen. Over een aantal jaren weten we waarschijnlijk niet beter en is het normaal
29
ook wel aangeduid als
Bij de eerste transseksuele mensen is waarschijnlijk ook getwijfeld of
dat Jan een papa heeft, Piet een mama en Klaas een ‘geslachtsloze’
JFV In Casu - december 2010 -
“Geslachtsloosheid wordt
moeder/vader. Er zou dan alleen een wat leukere term voor deze personen bedacht mogen worden. Wie voelt zich geroepen?
Conclusie In het hierboven besproken arrest heeft de Hoge Raad laten zien dat tot het nieuwe fenomeen transseksualiteit. In het arrest uit 1975 heeft
er wel degelijk mogelijkheden bestaan voor transseksuele en inter-
de Hoge Raad besloten dat, indien werd gesproken van een misslag
seksuele mensen om hun geboorteakte te laten aanpassen aan hun
als genoemd in art 1:24 BW, er niet voldoende rechtszekerheid meer
huidige situatie. Gezien de ontwikkelingen in de Nederlandse maat-
zou zijn. Slechts de wetgever kon dit ‘probleem’ voor transseksuelen
schappij is het ook nodig dat de wetgeving zich steeds aanpast aan
oplossen. Daarom heeft de wetgever uiteindelijk de artikelen 1:28 e.v.
deze ontwikkelingen. Naar mijn mening zal echter wel wat meer tijd
BW opgesteld.6
moeten verstrijken eer de wetgever zover is dat er een derde ‘categorie’ geslacht wordt toegevoegd aan de wetgeving. Tot nu toe houdt
Dat een persoon van geslacht is veranderd wil niet zeggen dat men
de Hoge Raad vast aan de keuze tussen man en vrouw. Maar inmid-
direct een beroep op artikel 1:28 BW kan doen. Om er zeker van te
dels heeft Paul zijn zaak bij het Europese Hof in Straatsburg aanhangig
zijn dat iemand niet op zijn verzoek zal terugkomen heeft de wetgever
gemaakt. Dit Hof zal zich over de vraag moeten buigen of Europa
enkele eisen gesteld aan een beroep op artikel 1:28 BW. Deze eisen
straks ook een geslachtsloos persoon moet erkennen of dat we mogen
houden in dat iemand niet alleen zeer sterk overtuigd moet zijn van
blijven vasthouden aan het conventionele man- en vrouwprincipe. Dus
het feit dat hij of zij tot het andere geslacht behoort. Ook moet medisch
wie weet wat de toekomst ons gaat brengen?
@
en psychologisch worden vastgesteld dat deze wijziging noodzakelijk is. In artikel 1:28 BW staat dan ook vermeld dat indien iemand zijn geslacht kan laten wijzigen dit alleen kan indien: “men in de geboorteakte als man staat vermeld, nimmer meer een kind zal kunnen
1
verwekken en indien men als vrouw in de geboorteakte staat vermeld,
Voor de leesbaarheid wordt in dit artikel gerefereerd naar verzoeker in mannelijk enkelvoud.
nimmer meer een kind zal kunnen baren”.7 Er moet dus een definitieve
2
Paul is slechts een fictieve naam.
geslachtswijziging hebben plaatsgevonden eer men als transseksueel
3
HR 30 maart 2007, LJN AZ5686, r.o. 3.3.
zijn geslacht in zijn geboorteakte kan laten wijzigen.
4
HR 30 maart 2007, LJN AZ5686, r.o. 3.5.3.
5
HR 13 december 1973, NJ 1975, 130 en HR 3 januari 1975,
In deze casus gaat het om een persoon die verklaart geslachtsloos te zijn. Door de Advocaat-Generaal wordt in diens advies gekeken wat nu
NJ 1975, 187. 6
precies onder het begrip geslachtsloosheid valt. Naar zijn mening kan
HR 30 maart 2007, LJN AZ5686, r.o. 2.6, 2.7, 2.17, 2.21, 2.23.
iemand die geslachtsloos is ook wel worden aangeduid als een ‘inter-
7
Artikel 1:28 BW.
seksueel’. Zo’n persoon kan geslachtskenmerken van beide seksen
8
Artikel 1:19d lid 2 en 3 BW.
bezitten, waardoor er geen duidelijkheid bestaat over wat het geslacht
9
A. Nuytinck, ‘Volledige sekseneutraliteit in het personen
van deze persoon is. De wetgever heeft deze definitie van de Advo-
en familierecht: over erkennende vrouwen en barende
caat-Generaal overgenomen. Nu in artikel 1:19d BW is bepaald dat
mannen’, Ars Aequi 2010-1, p. 8-10.
een geslacht moet worden vermeld in de geboorteakte, wordt bij deze
In Casu Rogat Tanja Schasfoort
Omarming of afkeer van een rechtstreekse Europese belasting Over de positie van Nederland als netto belastingbetaler aan de Europese Unie is zeker vandaag de dag een felle discussie gaande. Momenteel wordt deze belasting indirect via een nationale bijdrage geheven, maar de Europese Commissie overweegt het plan om een directe Europese belasting in te voeren. Een slimme zet of juist een desastreus plan?
ting, Janusz Lewandowski, met een voor-
Een stevige omarming – door Gerben Jan Gerbrandy
stel tot invoering van een rechtstreekse
Het financieel jaarverslag van de Euro-
Europese belastingheffing.
Overal in
pese Commissie over het jaar 2009
Europa lieten voor- en tegenstanders
had een vermakelijk haasje-over van
zich horen. Het plan heeft in ieder geval
Nederlandse politici tot gevolg. Van
genoeg stof doen opwaaien en leidt dan
links tot rechts buitelde men over
ook tot de volgende interessante stel-
elkaar heen om te roepen dat het
Onlangs kwam Eurocommissaris Begro-
ling:
zo toch echt niet langer kon en dat de Nederlandse bijdrage aan de Europese Unie
“Het invoeren van een rechtstreekse Europese belas-
(hierna: EU) fors omlaag moest. Alsof dat geld in
ting is het meest eerlijke en inzichtelijke systeem van
een diep zwart gat zou verdwijnen waar nooit meer
financiering en dient dan ook omarmd te worden.”
iemand iets van terug zou zien. Niets is minder waar. De investeringen die vanuit de Europese
En wie kun je dan beter om een reactie vragen dan
begroting gedaan worden zijn zeer lucratief voor
twee Europarlementariërs? Als eerste geeft Europarlementariër Gerben Jan Gerbrandy van D66 zijn visie. Gerben Jan Gerbrandy is onder andere lid van de commissie begrotingscontrole en plaatsvervan-
“Een Europese
gend lid van de begrotingscommissie. Genoeg ervaring en kennis voor een weloverwogen mening dus! Vervolgens komt Daniël van der Stoep, lid van het Europees Parlement voor de PVV, met een compleet andere visie op de stelling. Daniël van der Stoep was ook lid van de begrotingscommissie, maar zit sinds juni 2010 in de commissies Binnenlandse Zaken, Justitie en Grondrechten. Hij heeft een juridische achtergrond; hij heeft namelijk in Leiden Inter-
belasting zou dus juist door Nederland stevig omarmd moeten worden.”
nationaal en Europees Recht gestudeerd. Nederland. Iedere Nederlander betaalt jaarlijks zo´n 230 euro aan de EU. Alleen al de interne markt levert diezelfde Nederlander jaarlijks ruim 2000 euro op. Geen verkeerde investering dus! De enorme opbrengsten die de EU ons brengt, hebben direct te maken met het open karakter van onze economie. Al eeuwen verdienen wij meer dan wie dan ook aan internationale handel. Dat heeft Nederland groot gemaakt. Zeventig procent van onze totale inkomsten komt uit het buitenland, Gerben Jan Gerbrandy
waarvan het grootste deel uit Europa. Investeringen
“In essentie is het voorstel om de Europese Unie een eigen belasting te geven te idioot voor woorden.” in een sterkere Europese markt verdienen zich dus vooral voor Nederland dubbel en dwars terug. Dat neemt niet weg dat D66 ook kritisch is over Europa en zijn begroting. Deze begroting loopt namelijk niet parallel met de prioriteiten van de EU, namelijk: innovatie, duurzaamheid, energie, interne markt, democratie en grensoverschrijdende samenwerking. Het meeste geld gaat echter nog altijd naar landbouw en cohesiebeleid. Dat is de belangrijkste hervormingsagenda voor de EU. En als Nederland daar voluit en met succes op inzet, profiteert Nederland nog meer van de
Maar ook de inkomsten van de EU moeten onder de loep genomen worden. Het huidige systeem met douane-afdrachten, gedeeltelijke BTW-bijdragen en vooral een op het BNP gebaseerde afdracht werkt Daniël van der Stoep
niet meer. Het is uitermate ingewikkeld en politiek veel te kwetsbaar. Zo krijgen meerdere landen, waaronder Nederland, speciale kortingen op hun afdrachten. Dit is het resultaat van eindeloze koehandel
oplevert dan wat ze nu te besteden hebben. Als zo´n belasting het
tussen de lidstaten. Zeker nu willen lidstaten maar twee dingen: hun
budget zou halveren, dan bergen ze het fluitend weer in de kast op. De
eigen bijdrage minimaliseren en zoveel mogelijk geld uit Brussel naar
begroting van de Europese Unie is gestoeld op een meerjarenbegro-
hun eigen land terugharken in de vorm van subsidies. Of die subsidies
ting die in grote lijnen regelt hoe de Unie gefinancierd moet worden.
nodig zijn of een meerwaarde hebben, is in dit cynische politieke spel
Binnenkort worden de onderhandelingen opgestart over de periode
niet relevant.
2014-2019. Over die meerjarenbegroting hebben de lidstaten nog een vetorecht en het is duidelijk dat de lidstaten niet zitten te wachten
Het invoeren van een simpele Europese belasting in ruil voor het
op een verhoging van hun bijdragen (die de Unie grotendeels finan-
huidige systeem, zou enerzijds de afdrachten veel eerlijker kunnen
cieren).
maken en anderzijds de perverse ´terughark´-prikkel beperken. Twee vliegen in één klap. Dat die Europese belasting nog wel eens dichter
Wat moet er dan gebeuren? Dat is eigenlijk vrij simpel: we moeten
bij zou kunnen zijn dan menigeen denkt, bleek afgelopen september
terug naar een Europese Unie zoals deze ooit is bedoeld, namelijk een
in het Europees Parlement: Lewandowski zei toen dat de publieke,
Europese Unie die zich enkel met de interne markt bezighoudt. Dat er
afkeurende reacties van veel lidstaten binnenskamers niet te horen
in de Europese Unie een welvaartstijging plaatsvindt namens die Euro-
waren. Een Europese belasting zou dus juist door Nederland stevig
pese Unie, is een feit. Dat deze welvaartstijging grosso modo enkel
omarmd moeten worden. Dat vraagt alleen wel een iets verder vooruit-
en alleen door de interne markt wordt veroorzaakt is duidelijk. Het
ziende blik dan het huishoudboekje van vandaag.
rondpompen van geld binnen de Europese Unie helpt wellicht landen als Bulgarije en Roemenie, maar het is Nederlands belastinggeld - en
Een kille afkeer – door Daniël van der Stoep
dat van de andere netto-betalers - dat niet in Nederland kan worden
In essentie is het voorstel om voor de Europese Unie een eigen belas-
besteed. Die bedragen, die niet de interne markt regelen, zorgen dus
ting te heffen te idioot voor woorden. Een bestuurslaag vindt zichzelf
niet voor welvaartstijging in de Unie. Het is herverdeling van gelden.
te impopulair, dus verzint het dat het dan maar een belasting moet hebben en denkt zichzelf daarmee populairder te maken.
De interne markt is iets anders dan de Europese Unie. Het bedrag dat binnen de Europese Unie aan de interne markt wordt besteed, wordt
De Europese Unie wil geld, heel veel geld, want het heeft allemaal
geschat op zo´n 10% van de Europese begroting die zo´n 140 miljard
leuke plannetjes en hobby´s die betaald moeten worden. Die leuke
euro bedraagt. Voor 14 miljard euro hebben we dus een functione-
plannetjes en hobby´s worden betaald door die vervelende lidstaten
rende interne markt die verder de soevereiniteit van lidstaten niet
die allemaal zeggen dat ze minder willen betalen. Als jankende
aanpakt. Voor 14 miljard euro hebben we een Europese Unie zoals
kinderen pleiten het Europees Parlement en de Europese Commissie
deze ooit bedoeld is. Dat is nog geen half miljard euro per lidstaat en
voor een belasting om maar meer geld te hebben, want vergis je niet,
voor dat bedrag is echt geen belasting nodig.
@
het is zeker niet de bedoeling dat zo´n nieuwe belasting minder geld
JFV In Casu - december 2010 -
31
eigen bijdragen aan de EU.
Dare to take a ride
Building The Future – The Corporate Notary Law Course Donderdag 3 maart 2011
Ben jij benieuwd naar hoe je een bank met 500 miljard balanstotaal, miljoenen klanten en honderdduizenden werknemers splitst? Ben je nieuwsgierig naar de rol van Freshfields in deze transacties en waarom jouw bijdrage als kandidaat-notaris hierbij essentieel is? Tijdens onze Corporate Notary Law Course geven wij antwoord op bovenstaande vragen en bieden wij talentvolle en ambitieuze notariële rechtenstudenten de kans om intensief en interactief kennis te maken met ons Amsterdamse kantoor en de ondernemingsrechtelijke praktijk van ons notariaat. Ben jij ‘excellent, and not too serious’? Meld je dan voor 18 februari 2011 aan via www.werkenbijfreshfields.com.
Freshfields Bruckhaus Deringer LLP Strawinskylaan 10 • 1077 XZ Amsterdam Voor vragen of meer informatie: Amsterdam Recruitment T: 020 485 7574 • E: amsterdam.recruitment@freshfields.com • W: www.werkenbijfreshfields.com
“Sterft de democratie, dan kwijnt Justitia.” Mooi? Mee eens? En, wat wordt er eigenlijk precies mee bedoeld? Het is een uitspraak van professor doctor Pauline Westerman, als hoogleraar Rechtsfilosofie verbonden aan de Juridische Faculteit van de universiteit. Deze wijs gerige woorden behoeven uitleg: tijd voor een interessant gesprek!
Loopbaan Westerman studeerde af in de wetenschapsfilosofie. Na haar doctoraal begon zij zich te interesseren voor het natuurrecht. Die interesse mondde uit in een proefschrift waarop zij cum laude promo-
“Wie wil er nou niet over filosofie praten?”
33
Anne Vingerling
veerde. Bovendien ontving zij hiervoor de studie-
JFV In Casu - december 2010 -
Achter de deur van
Prof. dr. Pauline Westerman!
prijs van de Premium Erasmianum. Op een dag verscheen er een advertentie in de Universiteits-
de prestatie. Bovendien zorgen de vaak ontstane
krant: “Gevraagd: promovendus op het gebied van
discussies tijdens de colleges voor nieuwe inzichten
Rechtsfilosofie”. Haar vriend attendeerde haar op
of roepen nieuwe vragen op. ‘En wie wil er nou niet
dit bericht: “Rechtsfilosofie? Ben jij niet met net
praten over filosofie, toch een stuk interessanter dan
zoiets bezig?”.
een belastingstelsel!’ voegt Westerman nog toe.
En dat was Westerman inderdaad. Het was het begin
Naast haar functie aan de universiteit is mevrouw
van haar loopbaan aan de rechtenfaculteit van de
Westerman ook staflid van de Academie voor Wetge-
RUG: van promovendus naar universitair docent,
ving in Den Haag. Deze academie is bedoeld voor
daaropvolgend een benoeming tot universitair
toekomstige wetgevingsjuristen en is een post-
hoofddocent en toen kwam de vacature voor hoog-
doctorale opleiding.
leraar vrij. De deur stond voor haar open! Westerman doceert ook aan deze academie, op het Als kind wilde ze al schooljuffrouw worden. Liefde
gebied van wetgevingsfilosofie. Een door haar zelf
voor het onderwijs is haar dus niet vreemd. Volgens
vormgegeven vakgebied dat uitgaat van de vraag
haar leent de rechtsfilosofie, en de filosofie in het
waar het recht begint en de politiek eindigt, en vice
algemeen, zich ook uitstekend voor onderwijs. Het
versa. Daarnaast moedigt ze het onderzoek ook hier
levert discussies op en maakt het vak levendig. Daar-
sterk aan. Dit wordt met enthousiasme ontvangen
naast verbetert het haar prestaties op het gebied van
en er bestaat dan ook een onderzoeksgroep van
onderzoek, wat zij naast haar werk als hoogleraar
ruim twintig man, waarvan er zes bezig zijn met
veelvuldig verricht. Een voor veel studenten niet
promoveren.
onbekend fenomeen: presteren onder druk verhoogt
Wetgevingsvraagstukken Binnen de rechtsfilosofie ligt de specialiteit van Westerman in het bijzonder in de theorievorming
Prof. dr. Pauline Westerman Studie: wetenschapsfilosofie Functie: Hoogleraar Rechtsfilosofie Nevenfunctie: Staflid Academie voor Wetgeving Expertise: de theorievorming over wetgevingsvraagstukken en stijlen van regulering @
bestaat. Terwijl het recht er juist is om gelijke posities te creëren en
“Wetgeving is het
minderheden te beschermen. Veelal zijn mensen de mening toege-
ondergeschoven kindje bij
om te beschermen tegen onveilige situaties, tegen ongelijkheid en
rechten.”
te denken.” “Doordat het recht minderheden beschermt maakt het
daan dat regels beperkend en vervelend zijn. Maar regels zijn er juist noem maar op. Men profiteert meer van regels dan men geneigd is het ook mogelijk dat mensen van geheel verschillende pluimage toch kunnen samenleven. In die zin is recht dus noodzakelijk verbonden met democratie. Het recht accommodeert verschillende perspectieven
over wetgevingsvraagstukken en stijlen van regulering. “Dit is zo inte-
en is niet de uitdrukking van één leidende gedachte. Immers, als er
ressant omdat wetgeving het ondergeschoven kindje is bij rechten”,
maar één gedachte was, zouden regels overbodig zijn. In geval van
stelt Westerman. “Dit terwijl wetgeving juist zo belangrijk is, het bevat
harmonie hoeven er geen afspraken gemaakt te worden”.
de spanning tussen recht en politieke eisen en bewegingen. Het belang en proces van wetgeving wordt echter vaak niet verder onder-
“Daarom is het zo van belang zoveel mogelijk kanten van een zaak
zocht. Al snel wordt aangenomen dat, nu het recht al lange tijd op een
te belichten. Én mag het recht dus nooit meer zijn dan slechts een
bepaalde manier functioneert, verandering niet nodig is. Wetgeving
middeltje om naar Appelscha te komen. Sterft de democratie, dan
wordt veelal beschouwd als het smoezelige compromis van recht en
kwijnt Justitia.”
politiek.”
Deformalisering en deregulering? Dit smoezelige compromis van recht
“Sterft de democratie, dan
en politiek blijkt volgens Westerman
kwijnt Justitia.”
34
wetgeving: de tendens tot deforma-
JFV In Casu - december 2010 -
ook uit twee huidige tendensen in de lisering en de tendens tot deregulering. De deformalisering van het recht blijkt bijvoorbeeld uit de grote opkomst van de redelijkheid en billijkheid als maatstaf. Westerman bepleit echter juist de formalisering. Volgens haar wordt er tegenwoordig te veel geredeneerd vanuit het doel. “Dit terwijl de werking van het recht er juist in gelegen is regels te stellen die niet direct verbonden zijn aan een bepaald doel. Doelstellingen veranderen in de tijd en inherent aan de maatschappij zijn verschillende doeleinden. Daarom is het van belang om een stabiele regeling te hebben. Een regeling die kan blijven bestaan ondanks de verandering van bepaalde doeleinden, of de verschillen van meningen hieromtrent. Het recht stemt gedragingen van mensen op elkaar af en voorkomt conflicten, ongeacht de verschillende perspectieven van elk individu. Je holt het recht uit door het slechts te waarderen als een instrument. Het verliest dan een belangrijk deel van haar functie. Recht dient altijd te gelden, ook als het even niet uitkomt met het oog op het doel dat we willen bereiken. Een goede regel helpt uiteindelijk het juiste te bereiken.”
Wijze raad Waarom is kennis op het gebied van rechtsfilosofie nu zo van belang
“Recht mag nooit slechts
voor een jurist? Westerman bepleit dat een jurist niet alleen vanuit zijn
een middeltje zijn om naar
van een buitenstaander. En juist bij dat inzicht kan de rechtsfilosofie
Appelscha te komen.”
positie als jurist naar het recht moet kijken, maar ook vanuit de positie helpen. “Waar ben je mee bezig als je juridisch gezien een oplossing probeert te bereiken? Is het moreel juist of niet? Ben je slechts juridisch bezig, of ook politiek? De oplossing die juridisch gezien het beste is, hoeft niet altijd maatschappelijk gezien de juiste te zijn. Bovendien helpt rechtsfilosofie ook om drogredenen te doorzien en te voorkomen”.
Tevens bestrijdt Westerman het nut van de tendens van deregulering. In het bestuursrecht is deze tendens goed te merken, gelet op
Maar naast alle bovenstaande pleidooien, benadrukt mevrouw
aspecten als beleids- en beoordelingsvrijheid. Westerman stelt echter
Westerman voor elke student vooral het belang je hart te volgen. Doe
dat het “onmogelijk is om te verlangen dat er allerlei nobele doel-
niet dat wat je hoort te doen, maar dat wat jou het meest boeit. In wat
einden worden bereikt en tegelijkertijd te denken dat dat kan zonder
je leuk vindt ben je vaak goed, datgene waar je goed in bent én leuk
veel regels. Als je regels te veel loslaat en instellingen de mogelijkheid
vindt, blink je in uit, en als je uitblinkt val je op.
geeft zelf alles te regelen, is er grote kans dat er machtsongelijkheid
Dus volg je interesse!
@
VRAAGT ZICH AF
WANNEER JIJ ONZE WANNEER JIJ ONZE WERELD KOMT ONTDEKKEN. WERELD KOMT ONTDEKKEN. Elke reis levert nieuwe ervaringen op. Simmons & Simmons kan putten uit ervaring op drie continenten, en wil die graag delen. Elke reisons levert nieuwe ervaringen & Simmons kan Vanuit splinternieuwe kantoor op. aanSimmons de Amsterdamse Zuidas putten uit ervaring op drie continenten, en wil die graag delen. – het nationale centrum voor het internationale zakendoen – Vanuit ons kantoor openen wesplinternieuwe onze wereld voor jou. aan de Amsterdamse Zuidas – het nationale centrum voor het internationale zakendoen – openen wereld voor jou.mogelijkheden voor toptalent Simmonswe& onze Simmons heeft legio met nationale en internationale ambities. Ben je benieuwd hoe Simmons & Simmons het heeft legiovan mogelijkheden toptalent combineert? beste twee wereldenvoor met nationale en internationale ambities. Ben je benieuwd hoe Van december 2010 tot en met april 2011 organiseert Simmons werelden combineert? Simmons & Simmons het beste van twee & Simmons Around the world in 100 days: een serie kennismaVan december 2010 tot en met april 2011 organiseert Simmons & Simmons Around the world in 100 days: een serie kennisma-
kingsborrels in ons nieuwe kantoor waarbij telkens één regio binnen het Simmons & Simmons netwerk centraal staat. Hier kingsborrels ons nieuwe kantoor waarbij telkens één regio kun je op eenin informele manier ontdekken wat onze wereld jou binnen het Simmons & Simmons netwerk centraal staat. Hier te bieden heeft. Kijk voor het complete programma op kun je op een informele manier ontdekken watof onze wereld jou www.werkenbijsimmons.nl>studenten>agenda, neem contact te met bieden KijkWillemijn voor hetvancomplete op onzeheeft. recruiter, Bekkum (Tprogramma 06 22 9111 65op of of )neem contact Ewww.werkenbijsimmons.nl>studenten>agenda, willemijn.vanbekkum@simmons-simmons.com op met onze recruiter, Willemijn van Bekkum (T 06 22 9111 65 of E willemijn.vanbekkum@simmons-simmons.com ) ADVOCATEN � NOTARISSEN � FISCALISTEN
ADVOCATEN � NOTARISSEN � FISCALISTEN
Professor Tobias Asser:
Personae Bob Siemonsma1
Winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede Velen zullen hun schouders ophalen bij het horen van de naam Tobias Asser. Daarom is het tijd voor een ode aan de man die door sommigen wordt gezien als een van de meest respectabele juristen die de Nederlandse geschiedenis rijk is. Diplomaat, buitengewoon hoogleraar en winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede: een kleine selectie uit het indrukwekkende curriculum vitae van deze buitengewoon intrigerende man. Tobias Asser was een bijzonder en veel zijdig persoon voor zijn tijd, maar ook in onze moderne samenleving heeft deze duizendpoot zijn sporen zichtbaar achtergelaten. zijn neef Carel Asser: ook wel bekend van de Asser bundels.3 Tobias Asser heeft zich in de loop der tijd echter ook bewezen als een man met juridische kwaliteiten, een eigen visie en het vermogen verandering te bewerkstelligen op zowel nationaal als internationaal niveau.
Waar het begon In 1856 begon Asser zijn studie rechten aan de Universiteit Leiden en binnen vier jaar tijd studeerde hij zonder problemen af in de richting Romeins en hedendaags Recht. Een paar jaar later promoveerde Asser aan dezelfde universiteit op het proefschrift ‘Het bestuur der Buitenlandsche betrekkingen
Een juristenfamilie
volgens het Nederlandsche Staatsregt’.4 Voordat
Tobias Michael Carel Asser zag op 28 april 1838
Asser promoveerde, ontving hij al een keer een
het levenslicht als Joodse Amsterdammer.2 Hij
gouden medaille voor zijn essay genaamd ‘Verhan-
werd geboren in een hardwerkende familie met
deling over het staathuishoudkundig begrip der
vooraanstaande juristen. Neem bijvoorbeeld zijn
waarde’. Los van deze bekroning, is het essay niet
vader Mozes Salomon Asser: mede-auteur van het
van verdere betekenis geweest voor Assers latere
Ontwerp-Wetboek van Koophandel van 1809, of
carrière als jurist, omdat de inhoud van het essay grotendeels economisch is. Toch getuigt het van een groot talent in het verrichten van onderzoek, iets wat Asser blijkbaar in een vroeg stadium van zijn
“Vooral binnen de privaatrechtelijke sfeer verwierf Asser al snel een leidende positie.”
carrière al bezat en waarvan hij gedurende zijn hele verdere carrière gebruik heeft gemaakt.
Zijn carrière in een notendop Vrijwel direct na het behalen van de meesterstitel op tweeëntwintig jarige leeftijd, werd Asser door de Nederlandse regering benoemd tot lid van een internationaal comité dat onderhandelingen voerde over het afschaffen van belastingen op de rivier de Rijn.5 Na gepromoveerd te zijn, kwam de carrière van Asser in een ware stroomversnelling terecht. Zo werd Asser in 1862 benoemd tot hoogleraar in
het handelsrecht, zeerecht en het internatio-
oorkonde in ontvangst heeft mogen nemen. Wetenswaardig is ook,
naal privaatrecht aan het Atheneum Illustre te
dat het vandaag de dag bekende en in Den Haag gevestigde T.M.C.
Amsterdam, nu bekend als de Universiteit van
Asser instituut, zijn naam ontleent aan deze zelfde Tobias Asser. Naast
Amsterdam (UvA).6 In 1877 werd Asser tevens
de hiervoor genoemde conferenties was Asser ook nog eens voorzitter
benoemd tot buitengewoon hoogleraar in het
van de conferenties in 1910 en 1912 over het wissel- en chequerecht,
handelsrecht en het internationaal privaatrecht.
nu beter bekend als de Wisselconferenties.14
7
In Nederland is een buitengewoon hoogleraar
teit wordt betaald, maar die is aangesteld buiten de vaste, reguliere
Tot het einde toe gestreden voor een werkbare samenleving
aanstellingsplaatsen om, omdat er waarde aan wordt gehecht dat
Na de tweede wissel- en chequeconferentie van 1912 was Asser,
binnen een bepaald vak onderzoek wordt gedaan en onderwijs wordt
inmiddels vijfenzeventig jaar, volledig uitgeput. In het voorjaar van
gegeven op academisch niveau. Asser werkte tot 1893 als hoogleraar
1913 overleed hij in zijn woonplaats Den Haag.15 Asser heeft de samen-
en was daarnaast vanaf 1870 actief lid van de Staatscommissie voor
leving tot hij zijn laatste adem uitblies veel positiefs gebracht, in het
internationaal privaatrecht.8 Deze Staatscommissie was ingesteld om
bijzonder binnen het recht. Daarom mag met zekerheid worden gezegd
maatregelen voor te bereiden ter bevordering van de codificatie van
dat Tobias Asser de boeken in kan gaan als een groot man, die een bron
het Internationaal Privaatrecht. Zij deed de regering daartoe de nodige
van inspiratie voor menig jurist kan zijn.
@
iemand die niet uit het normale onderwijsbudget van een universi-
voorstellen en diende de regering van advies over onderwerpen van 1
Met dank aan D. van Zoonen.
2
J. Charité, Biografisch Woordenboek van Nederland 2,
3
J.C.H. Blom, Een brandpunt van geleerdheid in de
Waarmee Asser misschien nog het meest
Den Haag: Nijhoff 1985, p. 25.
ding en diplomatieke aanpak ten aanzien
hoofdstad: de universiteit van Amsterdam rond 1900 in
van de juridische problemen in internatio-
vijftien portretten, Amsterdam: Uitgeverij Verloren 1992,
naal verband. Vooral binnen de privaatrechtelijke sfeer verwierf Asser al snel een leidende
p. 54. 4
positie. Zo organiseerde hij een aantal conferenties om de verschil-
Tobias Michel Karel (1838-1913)’, in Biografisch
lende naties met al hun conflicten tot een oplossing te brengen.9 Ook haalde Asser de Nederlandse regering in 1893 over tot het organiseren
Woordenboek van Nederland. 5
van een Europese conferentie, waar codificatie van internationaal
Woordenboek van Nederland. 6
al snel tot meerdere conferenties over het internationaal privaatrecht.
Woordenboek van Nederland. 7
voor een zeer belangrijk internationaal verdrag, dat uiteindelijk werd
<www.inghist.nl>, bijdrage van C.G. Roelofsen, ‘Asser, Tobias Michel Karel (1838-1913)’, in Biografisch
geëffectueerd op de Haagse Vredesconferentie van 1899.11 Dit verdrag regelt een uniforme procedure voor de beslechting van internationale
<www.inghist.nl>, bijdrage van C.G. Roelofsen, ‘Asser, Tobias Michel Karel (1838-1913)’, in Biografisch
Al deze conferenties vonden plaats onder Assers voorzitterschap. In een aantal van deze conferenties werd onder meer de basis gelegd
<www.inghist.nl>, bijdrage van C.G. Roelofsen, ‘Asser, Tobias Michel Karel (1838-1913)’, in Biografisch
privaatrecht centraal staat.10 Deze internationale conferentie die in Den Haag werd gehouden, bleek een groot succes te zijn en leidde
<www.inghist.nl>, bijdrage van C.G. Roelofsen, ‘Asser,
Woordenboek van Nederland. 8
geschillen en roept ‘Het Permanent Hof van Arbitrage’ in het leven, wat
<www.inghist.nl>, bijdrage van C.G. Roelofsen, ‘Asser, Tobias Michel Karel (1838-1913)’, in Biografisch
dient om het onmiddellijke beroep tot arbitrage van internationale
Woordenboek van Nederland; <www.jhm.nl> link naar
meningsverschillen te vereenvoudigen.
‘Cultuur en geschiedenis’, dan naar ‘Personen’, dan naar ‘Asser’.
Geprezen en bekroond
9
In 1904 werd Asser door de Nederlandse regering geprezen om zijn
10 <www.inghist.nl>, bijdrage van C.G. Roelofsen, ‘Asser,
grote, internationale diplomatieke verdiensten en in ere benoemd tot minister van staat: een eretitel die in uitzonderlijke gevallen
<www.nobelprize.org>, link naar Tobias Asser. Tobias Michel Karel (1838-1913)’, in Biografisch Woordenboek van Nederland.
wordt toegekend door de koningin, op voordracht van de minister-
11 <www.nobelprize.org>, link naar Tobias Asser.
raad.12 In 1911 ontving Asser als klap op de vuurpijl, samen met de
12 <www.inghist.nl>, bijdrage van C.G. Roelofsen, ‘Asser,
Oostenrijkse Alfred Fried, de Nobelprijs voor de Vrede voor zijn rol bij het tot stand komen van het Permanent Hof van Arbitrage.13 Asser is de eerste en tot op heden de enige Nederlander die een dergelijke
Tobias Michel Karel (1838-1913)’, in Biografisch Woordenboek van Nederland. 13 J.C.H. Blom, Een brandpunt van geleerdheid in de hoofdstad: de universiteit van Amsterdam rond 1900 in vijftien portretten, Amsterdam: Uitgeverij Verloren 1992,
“Asser heeft de samenleving tot hij zijn laatste adem uitblies veel positiefs gebracht, in het
p. 73. 14 J.C.H. Blom, Een brandpunt van geleerdheid in de hoofdstad: de universiteit van Amsterdam rond 1900 in vijftien portretten, Amsterdam: Uitgeverij Verloren 1992, p. 74. 15 J.C.H. Blom, Een brandpunt van geleerdheid in de hoofdstad: de universiteit van Amsterdam rond 1900 in
bijzonder binnen het recht.”
vijftien portretten, Amsterdam: Uitgeverij Verloren 1992, p. 74-75.
37
zijn sporen heeft verdiend, zijn de toewij-
JFV In Casu - december 2010 -
internationaal privaatrecht.
www.kienhuishoving.nl www.kienhuishoving.nl
Ooit glimlachend naar de Ooit glimlachend naar de filemeldingen geluisterd? filemeldingen geluisterd?
Op weg naar kantoor - Arjan ter Mors (advocaat bij KienhuisHoving) Op weg naar kantoor - Arjan ter Mors (advocaat bij KienhuisHoving)
BIJ ONS KRIJGT TALENT ALLE RUIMTE BIJ ONS KRIJGT TALENT ALLE RUIMTE
ENSCHEDE - OLDENZAAL ENSCHEDE - OLDENZAAL
PANTHEON 25 POSTBUS 109 7500 AC ENSCHEDE TEL. (053) 480 42 00 PANTHEON 25 POSTBUS 109 7500 AC ENSCHEDE TEL. (053) 480 42 00
Juridisch actueel
Een krakend kraakverbod Wat weegt zwaarder: het recht op vrijheid van meningsuiting of de vrijheid van religie? Wat is belangrijker: de onaantastbaarheid van het menselijk lichaam of de eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer? Welk recht verdient meer bescherming: het eigendomsrecht of het recht op wonen? Tussen al deze rechten is geen keuze te maken, want ze horen allemaal evenveel waard te zijn. Toch lijkt de overheid met de Wet Kraken en Leegstand een keuze te maken. Is er wel
Sinds de jaren â&#x20AC;&#x2122;60 van de vorige eeuw is er in het
aandacht voor het fenomeen gehad, maar uiteinde-
39
Âvoldoende over deze wet nagedacht?
parlement veel mot geweest over het al dan niet
lijk is het in 1993 gekomen tot het vaststellen van
aanpakken van kraken. Naar aanleiding van de
een overtreding. Deze werd neergelegd in artikel
woningnood werden toen vele leegstaande panden
429sexies Wetboek van Strafrecht. Op grond van
door krakers in gebruik genomen met de bedoeling
dit artikel was een persoon strafbaar wanneer aan
deze problematiek aan de kaak te stellen. Ontrui-
twee vereisten was voldaan. Allereerst moet er zijn
ming van die panden ging vaak gepaard met verzet,
gekraakt voordat een pand een jaar of langer leeg-
waartegen door de politie hard werd opgetreden.
stond. Daarnaast moest de rechthebbende hebben
Desondanks ging het kraken door. Doordat de
gevorderd dat de kraker het pand zou verlaten,
JFV In Casu - december 2010 -
Leonie Ettema
woningnood niet werd opgelost en de kraakbewe-
waaraan hij geen gehoor moest hebben gegeven.
ging daarom landelijk actief bleef, is de aanpak van
Artikel 429sexies Wetboek van Strafrecht hield dus
kraken vaak op de politieke agenda komen te staan.
geen algeheel verbod in. Daartoe is het ook nooit
De volksvertegenwoordiging heeft niet steeds veel
gekomen, ondanks herhaalde pogingen.
Hoendiepskade Groningen, 30 september 2010 @
vermijden. Op deze manier bezien is het weglaten van de termijn in het nieuwe artikel 138a Wetboek van Strafrecht juist niet ten gunste van de eigenaren, terwijl de wetgever dit wel heeft beoogd.
“Dit leidt ertoe dat ook
Het tweede verschil tussen het voormalige artikel 429sexies en de nieuwe bepaling, is dat er voor het vaststellen van strafbaarheid geen vordering tot verwijdering van de rechthebbende meer nodig is. Met
degene die even over de
het weglaten van deze eis wil de wetgever af van het oude signaal dat kraken alleen bij het weigeren van vertrekken strafbaar zou zijn.1 Een gevolg is dat artikel 138a Wetboek van Strafrecht nu slechts vermeldt
drempel van het pand
‘wederrechtelijk vertoeft’. Dit leidt ertoe dat ook degene die even over de drempel van het pand stapt, bijvoorbeeld de oma van een kraker die op de thee komt, strafbaar is.
stapt, bijvoorbeeld de oma
… met gebreken?
JFV In Casu - december 2010 -
40
Op het punt van de termijn van leegstand blijkt al dat nieuwe wetge-
van een kraker die op de
ving een ander effect tot gevolg kan hebben dan door de makers is beoogd. Laat dit zien dat er op alle fronten niet even goed is nagedacht over de nu geldende wet? Zijn er nog meer verborgen gebreken? Vóór
thee komt, strafbaar is.”
de inwerkingtreding van de Wet Kraken en Leegstand heeft de Raad van State een pittig advies uitgebracht.2 Allereerst verwijt de Raad de initiatiefnemers dat zij zijn uitgegaan van een aantal ongefundeerde veronderstellingen. Ze weten namelijk geen valide gegevens aan hun beweringen ten grondslag te leggen. Hierdoor blijft de omvang van het probleem van kraken onduidelijk, om nog maar te zwijgen over de oorzaken. Tengevolge hiervan blijft het redelijk vraagtekens te plaatsen bij de wenselijkheid van de wet. Er bestaat bovendien nog
Een algeheel verbod…
een argument om te twijfelen aan de noodzaak ervan. De Wet Kraken
Tot op 1 oktober 2010. Op die datum is de Wet Kraken en Leegstand in
en Leegstand roept namelijk nieuwe bevoegdheden in het leven
werking getreden. Daarmee is niet alleen de leegstandswet gewijzigd,
om zowel kraken als leegstand tegen te gaan, terwijl van de reeds
ook artikel 429sexies Wetboek van Strafrecht is komen te vervallen.
bestaande nauwelijks gebruik is gemaakt.3 Volgens de Raad van State
In de plaats van dat artikel is een geheel nieuwe bepaling gekomen,
is een uitgewerkte analyse van deze tegenstrijdigheid noodzakelijk.
te weten artikel 138a. Het eerste lid hiervan luidt als volgt: hij die in een woning of gebouw, waarvan het gebruik door de rechthebbende
Eén van deze nieuwe bevoegdheden is dat de gemeente een leeg-
is beëindigd, wederrechtelijk binnendringt of wederrechtelijk aldaar
standverordening mag opstellen waarin is neergelegd dat een eige-
vertoeft, wordt, als schuldig aan kraken, gestraft met gevangenisstraf
naar een meldingsplicht heeft bij leegstand van zijn pand. Wanneer
van ten hoogste vier maanden of geldboete van de derde categorie.
de leegstand lang genoeg duurt, mag de gemeente een of meer gebruikers aan de eigenaar voorstellen. Uit deze vrijblijvend geformu-
In vergelijking met de overtreding die voor de komst van deze bepaling
leerde bevoegdheden blijkt reeds dat het succes ervan valt of staat
gold, vallen twee dingen op. Ten eerste dat er met geen woord meer
met de houding van gemeenten.4 Daarom kan met recht de vraag
wordt gerept over de termijn gedurende welke de leegstand moest
worden gesteld hoe effectief de nieuwe bevoegdheden zullen zijn. Het
bestaan. Dit betekent dat kraken te allen tijde strafbaar is en niet
grootste gebrek is bovenal dat met de Wet Kraken en Leegstand niet
meer slechts binnen het jaar nadat een pand leeg is komen te staan.
het hoofd wordt geboden aan de problematiek van de woningnood.
Is dit wenselijk? Met het wegvallen van de termijn wordt beoogd dat
De voornaamste doelstelling van de wet is echter wel om kraken en
eigenaren direct over kunnen gaan tot ontruiming van hun pand dat
leegstand terug te dringen gelet op de krapte van de woningmarkt en
is gekraakt. Op het eerste gezicht lijkt dit redelijk en een gerechtvaar-
het tegengaan van verpaupering van de steden. Door de initiatiefne-
digde bescherming van het eigendomsrecht. Aan de andere kant valt
mers wordt uitdrukkelijk stelling genomen tegen het idee dat kraken
echter te verwachten dat krakers in het vervolg niet meer de ‘wacht-
ook ‘een welkom instrument’ tegen leegstand kan zijn.5 Bovendien
tijd’ van een jaar in acht zullen nemen, omdat ze hoe dan ook een
bevat de nieuwe wet geen enkele vorm van een overgangsregeling
strafbaar feit plegen. De volgende bizarre situatie kan dan ontstaan.
voor de krakers die op straat worden gezet. Wanneer hen geen vervan-
Een eigenaar beëindigt het gebruik van zijn pand, zodat hij het kan
gende woonruimte wordt aangeboden, leidt dit er niet alleen toe dat
gaan opknappen of verbouwen, of tot verkoop ervan kan overgaan.
er meer mensen van een eerste levensbehoefte zijn verstoken, maar
Nog vóór hij uitvoering aan zijn plannen kan geven, gaat een groep
ook dat kraken aantrekkelijk zal blijven. Ook in omringende landen
krakers over tot bezetting van het pand. Voor hen bestaat namelijk niet
lijkt het erop dat een algeheel verbod niet voorkomt dat het fenomeen
meer de prikkel om een jaar te wachten en daarmee strafbaarheid te
ophoudt te bestaan.
nemen. Bij het zwaarder laten wegen van het eigendomsrecht dan het recht op huisvesting, zoals de wetgever dat hier heeft gedaan, kan daarom vraagtekens worden geplaatst. Om die reden en gelet op de genoemde gebreken die aan de wet kleven, kan men van mening zijn dat er na jarenlang geruzie toch nog een ongelukkig stuk wetgeving tot
“Na jarenlang geruzie toch nog een ongelukkig stuk wetgeving.”
Eigendomsrecht versus woonrecht In de ogen van de initiatiefnemers vormt kraken een ernstige inbreuk op het eigendomsrecht. Hier staat tegenover dat kraken voor veel krakers een manier is om in hun eigen levensbehoeften te voorzien. Een dak boven het hoofd hebben is één van de primaire levensbehoeften en een ieder heeft recht op de bevrediging hiervan. “Het eigendomsrecht kan en mag niet zo absoluut worden opgevat dat dit zonder nadere afweging zwaarder zou wegen dan het recht op huisvesting,” voert de kraakbeweging daarom aan.6 Zoals al eerder is aangegeven, kunnen veel krakers door het verbod op straat komen te staan wanneer er geen andere woonruimte wordt aangeboden. Er kan derhalve worden betoogd dat de wetgever door een onvoldoende belangenafweging het eigendomsrecht zwaarder heeft laten wegen dat het recht op huisvesting.
Conclusie Mede naar aanleiding van het advies van de Raad van State kan worden geconcludeerd dat de nieuwe Wet Kraken en Leegstand niet in zijn huidige vorm het licht had mogen zien. Er kleven namelijk verschillende gebreken aan, zoals ongefundeerde veronderstellingen en het
1
Kamerstukken II 2007/08, 31 560, nr. 6, p. 6 (MvT).
toekennen van overbodige bevoegdheden aan gemeenten. Bovendien
2
Kamerstukken II 2007/08, 31 560, nr. 4.
wordt de huidige woningnood er niet mee opgelost, terwijl de nieuwe
3
Kamerstukken II 2007/08, 31 560, nr. 4, p. 5.
maatregelen wel met het oog hierop in het leven zijn geroepen. Zelfs
4
Kamerstukken II 2007/08, 31 560, nr. 6, p. 12 (MvT).
het idee dat pandeigenaren baat zouden kunnen hebben bij een alge-
5
Kamerstukken II 2007/08, 31 560, nr. 4, p. 3.
heel verbod van kraken gaat niet altijd op, omdat de formulering ervan
6
<http://kraakpetitie.nl>, Pfd-bestand ‘Brief CDA, CU, SGP’.
ertoe kan leiden dat krakers geen wachttijd van een jaar meer in acht
JFV In Casu - december 2010 -
41
@
stand is gekomen.
de ideale werkplek in oost nederland voor een advocaatstagiaire of een studentstage Kijk op www.jpr.nl
voor eigenzinnige professionals met ambitie
Overzicht
JFV Katern @ Voorwoord voorzitter JFV Groningen @ Fotopagina @ Activiteitenoverzicht
43
JFV In Casu - december 2010 -
Juridische Faculteitsvereniging Groningen
@
JFV Katern
Glühwein en Hollandse stamppot Zoals de barbecue het begin van de zomer inluidt, zo begint hier de winter met de open haard. Als je deze In Casu openslaat, hebben wij reeds afscheid genomen van de goedheiligman en heeft Koning Winter zijn intrede gedaan. De roffelende regen en harde wind zullen spoedig plaats maken voor sneeuw en ijzige kou. Misschien dat Groningen zelfs al bedekt is onder een witte deken. Nu wij de herfst definitief achter ons gelaten hebben, begint ook weer de tijd van warme glühwein en Hollandse stampot bij de kachel. Ook voor de komende koude maanden heeft de JFV weer genoeg activiteiten op het programma staan om je op te warmen. Geef de thermostaat nog maar eens een draai en ga er goed voor zitten dan lopen we het programma door. Eerst een stapje terug in de tijd. Begin oktober is de
op de gang van zaken aan de hand van haar halfjaar-
excursiecommissie, tezamen met een groep enthou-
lijkse verslagen. De maand november werd afgesloten
siaste studenten, afgereisd naar het politieke hart
met de debatdag welke plaatsvond in Het Kasteel. De
van Nederland;
oh oh Den Haag. Het goedgevulde
deelnemers konden zich op deze dag de nobele kunst
programma van deze driedaagse excursie vormt altijd
van het debatteren eigen maken. Door middel van een
een mix tussen studiegerelateerde activiteiten en een
interessante lezing van Frans Weisglas, oud-voorzitter
hoop gezelligheid. Heb je om wat voor reden deze acti-
van de Tweede Kamer, enkele workshops en het Hof van
viteit gemist? Geen nood, van 6 t/m 8 april neemt de
Groningen kregen de studenten hier alle kans toe. De JFV
excursiecommissie je mee naar Brussel en Leuven!
hecht veel waarde aan tradities. Daarom heb je, net als voorgaande jaren, op donderdag 9 december tezamen
Ook in november heeft de JFV niet stil gezeten. De maand
met 800 andere studenten kunnen genieten van een
werd afgetrapt met de bekendmaking van het Internati-
gigantisch feest in Huize Maas. Het EBF/JFV Kerstgala
onaal Studieproject op de algemene ledenborrel in Café
was een feit en wederom een daverend succes!
De Keyzer. Op deze eerste maandag van de maand werd met behulp van een spetterend filmpje bekend dat de
Na de kerstvakantie, de tentamens en de boeken-
deelnemers van het Internationaal Studieproject zich
markten staan je weer een aantal interessante activi-
dit jaar zullen buigen over de problematiek van de
teiten te wachten. Zo organiseert de debatcommissie
concurrentievervalsing. Na zeven kantoorbezoeken in
voor het eerst de Juridische Pubquiz op 7 februari. Op
Nederland zal het project worden afgesloten met een
18 februari zal vervolgens de Bedrijven- en Instellin-
achtdaagse reis in de meest bruisende metropool van
gendag plaatsvinden, gevolgd door de almanakuitrei-
Europa; Londen!
king op 22 februari. Kortom; ook in februari heb je met de JFV geen reden om je te vervelen!
Op 9 november vond de Sollicitatietrainingendag plaats in Het Kasteel. De gehele dag stond in het teken van het
Rest mij niets anders dan je veel succes te wensen
sollicitatieproces. Met het thema ‘Heb jij de S-factor?
met de komende tentamens. Vergeet niet optimaal te
Een goede sollicitatie in elke situatie’ werden de aanwe-
genieten van je welverdiende kerstvakantie en doe voor-
zigen op hun wenken bediend. Nieuwsgierig geworden?
zichtig met dat vuurwerk!
Neem eens een kijkje op www.jfvgroningen.nl voor alle foto’s. Een dag later stond de Propedeuse-uitreiking in
Met vriendelijke groet,
het Academiegebouw op het programma. Studenten die in hun eerste jaar in één keer al hun punten wisten
Namens het bestuur,
binnen te halen, konden op deze feestelijke avond hun propedeusebul ophalen. Op 15 november was het
Wiecher van Lingen
alweer tijd voor de halfjaarlijkse Algemene Ledenverga-
Voorzitter
dering van de JFV. Hier gaf het bestuur een toelichting
Openingsfeest
Algemene ledenborrel oktober
Rechten Introductiekamp Algemene ledenborrel oktober
Algemene ledenborrel oktober
Rechten Introductiekamp
Algemene ledenborrel september
Algemene ledenborrel september
Openingsfeest
Rechten Introductiekamp
JFV In Casu - december 2010 -
45
Algemene ledenborrel oktober
Den Haag-reis
Den Haag-reis
Rechten Introductiekamp
JFV In Casu - december 2010 -
46
Facultaire introductiedag
Den Haag-reis
Facultaire introductiedag Algemene ledenborrel september
Schierweekend
Schierweekend
JFV Katern
Activiteitenoverzicht Den Haag-reis In de vroege ochtend van 6 oktober vertrok een groep enthousiaste studenten vanuit Groningen richting het hart van politiek Nederland, de stad achter de duinen; Den Haag. Tijdens deze driedaagse excursie werd onder andere een bezoek gebracht aan de IND, het Binnenhof en het kantoor van Pels Rijcken. Uiteraard was er ook genoeg tijd voor ontspanning. Met een bezoek aan de Crazy Pianoâ&#x20AC;&#x2122;s en vele andere kroegen werd het Haagse nachtleven wakker geschud door onze Groningse studenten.
JFV In Casu - december 2010 -
47
ISP-bekendmakingsborrel Elke eerste maandag van de maand vindt de algemene ledenborrel van de JFV plaats in CafĂŠ De Keyzer. Zo stond er op 1 november ook weer een borrel op het programma. Op deze borrel werden alle geruchten en vragen omtrent de bestemming en het thema van het Internationaal Studieproject weggenomen. Met een spectaculair filmpje werd het allemaal duidelijk: de deelnemers aan het ISP mogen zich gaan buigen over het interessante vraagstuk van de valse concurrentie. Na afloop van zeven kantoorbezoeken in Nederland zullen de deelnemers het project voortzetten in het bruisende Londen!
Kantoorbezoek Trip Advocaten & Notarissen Omdat de JFV het belangrijk vindt dat eerstejaars studenten in een vroeg stadium in aanraking komen met de praktijk van hun studie, organiseerde de eerstejaarscommissie op 2 november een kantoorbezoek bij Trip Advocaten & Notarissen. Na een rondleiding en een lezing van twee advocaten werd de dag afgesloten met een borrel.
Excursie Kamp Westerbork Ooit een vlucht genomen naar de geschiedenis van 1942 tot 1945? Op 5 november kreeg een groep internationale studenten deze kans door met de JFV een bezoek te brengen aan Kamp Westerbork. Voorafgaand aan het bezoek kregen de studenten een lezing over international human rights om vervolgens tijdens een rondleiding op Kamp Westerbork over de verschrikkingen van de Tweede Wereld oorlog te leren.
@
Sollicitatietrainingendag Als jij dinsdag 9 november in het Kasteel aanwezig was dan heb jij je alle fijne kneepjes van het solliciteren eigen kunnen maken. Op deze dag vond namelijk de Sollicitatietrainingendag plaats, georganiseerd door de commissie JFV CarrièreBoard. Het thema was: ‘The S-factor, een goede sollicitatie in elke situatie’. Doormiddel van enkele interessante lezingen tijdens het plenair gedeelte, een interactief forum en de nodige workshops, kon iedereen aan het eind van deze geslaagde dag over zijn S-factor beschikken!
Debatdag Ondanks het feit dat de heer Weisglas, na het beëindigen van zijn voorzitterschap van de Tweede Kamer, nog steeds te kampen heeft met een overvolle agenda, heeft hij de tijd gevonden om Groningen op 30 november met een bezoek te vereren. Op deze dag verzorgde hij namelijk een lezing tijdens het plenair gedeelte van de Debatdag. Na het ochtendprogramma werd door middel van professionele workshops verder ingegaan op het thema klokkenluiden. Op de Debatdag kregen de deelnemers de kans om aan hun spreekvaardigheid- en presentatietechnieken te werken. De opgedane technieken konden hierna bij het Hof van Groningen in de praktijk worden
JFV In Casu - december 2010 -
48
gebracht.
EBF/JFV Kerstgala In de koude decembermaanden slaan de EBF en de JFV traditiegetrouw hun handen ineen om een geweldig Kerstgala neer te zetten. Ook dit jaar heeft deze samenwerking haar vruchten afgeworpen want Huize Maas stond weer helemaal vol! Dankzij de galacommissie kan het gala een snowsation genoemd worden!
Overzicht
JFV CarrièreBoard Katern @ Voorwoord commissaris JFV CarrièreBoard
JFV In Casu - december 2010 -
49
@ Recruitmentagenda
@
JFV CarrièreBoard Katern
Wil jij een spannend trio zien? Een trio is een combinatie van drie elementen of drie personen die op enigerleiwijze samenwerken. Het begrip trio kan betrekking hebben op muziek, seksualiteit, een indianenstam én De Grote Drie. Deze term wordt gebruikt voor diverse toonaangevende trio’s. Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk gelden als de Grote Drie in de Europese politiek. De playstation 3, de Wii en de Xbox 360 vormen de Grote Drie onder de spelcomputers. En last but not least is er de Grote Drie van de Bedrijven- en Instellingdag 2011! Deze bestaat uit: Arthur Docters van Leeuwen, Theo Hiddema en Jaap de Hoop Scheffer. Zij zullen een presentatie verzorgen waarin zij vertellen hoe hun carrière zich heeft ontwikkeld vanaf het moment dat zij zelf student waren.
Op 18 februari 2011 kun je in contact komen met een
verloot. Door een MyCarrièreBoard-profiel aan te
keur aan bedrijven en instellingen op de Bedrijven-
maken wordt je op de hoogte gehouden van recruit-
en Instellingendag. Zoals gezegd zullen drie inte-
mentactiviteiten die specifiek op jouw voorkeuren
ressante sprekers hun sprankelende loopbaan
zijn afgestemd. Bovendien heb je voorrang bij acti-
toelichten. Aansluitend vinden, onderbroken door
viteiten van JFV CarrièreBoard! Een profiel aanmaken
een lunch, verschillende workshoprondes plaats
kan via www.jfvcarriereboard.nl.
waarin de aanwezige bedrijven en instellingen zichzelf presenteren. Vervolgens kun je bij de stands op
Je hebt al voordeel van je MyCarrièreBoard-profiel
de banenmarkt een drankje drinken en een praatje
bij de inschrijving voor de CarrièreTour. MyCarrière-
maken bij de circa veertig aanwezige bedrijven en
Board-leden genieten voorrang bij deze nieuwe acti-
instellingen. Bovendien is het mogelijk om gedu-
viteit waarbij je in twee dagen langs ten minste vier
rende de dag individuele gesprekken te voeren met
kantoren in het Westen van het land wordt geleid.
recruiters. Voor de personen die graag een vorkje
In de tussenliggende avond van deze twee dagen
prikken met hun toekomstige werkgever is het roule-
zal een ontspannen programma worden afgewerkt
rende diner aan het einde van de dag een must. Na
en ’s nachts wordt overnacht met de hele deelne-
elke gang van dit diner wissel je van plek waardoor
mersgroep. Het grote voordeel van deze activiteit is
je in de gelegenheid wordt gesteld om met zoveel
dat je in hele korte tijd een goede indruk krijgt van
mogelijk advocaten en recruiters te praten. Op 18
verschillende werkgevers. Houd voor deze activiteit
december 2010 gaan de inschrijvingen voor de twin-
www.jfvcarriereboard.nl in de gaten.
tigste Bedrijven- en Instellingendag open. Vanaf dan is het mogelijk om je inschrijven via www.jfvcarrie-
Ik wil je graag succes wensen met de komende
reboard.nl.
tentamens en hoop je na deze drukke periode terug te zien op een van de vele activiteiten. Informatie
In november vond de Sollicitatietrainingendag
hierover kun je vergaren via de Grote Drie in de
plaats. Tijdens deze geslaagde dag werden de
informatievoorziening, namelijk: de studiewinkel,
deelnemers ingewijd in alle facetten van het solli-
de publicatieborden in de Turftorenstraat en de
citatieproces. De dag ving aan met presentaties
website van JFV CarrièreBoard.
die gevolgd werden door een forum waarin vragen konden worden gesteld aan recruiters. Door middel
Met vriendelijke groet,
van workshops werden de aanwezigen vervolgens voorbereid op een sollicitatieproces. Om MyCarriè-
Georg-Pieter Andela
reBoard te promoten werd een aantal iPod shuffles
Commissaris JFV CarrièreBoard
Recruitmentagenda
Semester 2 2010/2011 Datum
Deadline inschrijven
Meer informatie
Februari Simmons & Simmons Around the world in 100 days
10.02.2011
04.02.2011
www.werkenbijsimmons.nl
Loyens & Loeff Loyens & Loeff CASE FONDUE 2011
16.02.2011 – 18.02.2011
01.01.2011
www.loyensloeffacademy.nl
JFV CarrièreBoard Bedrijven- en Instellingendag 2011
18.02.2011
15.02.2011
www.jfvgroningen.nl/bid
Maart Freshfields Bruckhaus Deringer The Corporate Notary Law Course 2011
03.03.2011
18.02.2011
www.werkenbijfreshfields.nl
Allen & Overy Global Apollo Experience 2011
07.03.2011 – 31.07.2011
31.01.2011
www.werkenbijallenovery.nl
April Simmons & Simmons Around the world in 100 days
07.04.2011
zie website
www.werkenbijsimmons.nl
JFV CarrièreBoard Golflinic i.s.m. PlasBossinade
15.04.2011
zie website
www.jfvcarriereboard.nl
Mei Clifford Chance Select Class
10.05.2011 – 13.05.2011
zie website
www.ontdekcliffordchance.nl
Freshfields Bruckhaus Deringer The Corporate Law Course 12.05.2011 – 13.05.2011 zie website
www.werkenbijfreshfields.nl
Baker & McKenzie Baker & McKenzie Tax Course
12.05.2011 – 13.05.2011
01.04.2011
www.eenwereldbaanbijbaker.nl
Clifford Chance Clifford Chance Select Class 2011
10.05.2011
zie website
www.ontdekcliffordchance.nl
JFV In Casu - december 2010 -
51
Instantie / Activiteit
Masterclass New York Welcome to the city that never sleeps Ga jij mee naar New York? Van donderdag 5 tot maandag 9 mei 2011 organiseert Holland Van Gijzen een bruisende masterclass naar the city that never sleeps: New York. Deze dagen werk je met een team aan diverse interessante cases op onze Dutch Desk. Hierbij wordt je begeleid door ervaren advocaten uit de praktijk. Daarnaast maak je kennis met ons kantoor en halen we natuurlijk alles uit New York wat er in zit. Ben je derdejaars of masterstudent Nederlands recht of Notarieel recht en durf jij je tanden te zetten in deze pittige masterclass? Kijk dan voor meer informatie op www.hollandlaw.nl/masterclass en schrijf je in voor 25 februari 2011.
Overzicht
Inhoudelijke bijdragen
JFV In Casu - december 2010 -
53
@ Nysingh advocaten-notarissen
@
Gevonden: Martijn van de Mortel (m/ )
Specialist Arbeidsrecht. Type: mijnenveger. Onze collega kende hem van vroeger. Martijn was het type dat we zochten. Ondernemend, sociaal vaardig en niet vies van stevig procederen. Het eerste contact leerde echter dat Martijn nog midden in een postdoctorale opleiding zat om vervolgens voor zijn werkgever een grote klus in New York te gaan doen. Dán is Apeldoorn pas ver weg. Eenmaal terug op Hollandse bodem vonden we elkaar alsnog. En Martijn vond de ruimte voor het ondernemerschap, dat hij in Amsterdam miste. “Hier is alle ruimte om het op je eigen manier te doen. Het niveau is top, maar het klantencontact is intensiever en to-the-point. Heb je een probleem? Kom maar hier. Dit is je mijnenveld en daar ga ik je doorheen loodsen.” Martijn houdt zijn eigen kantoor graag een spiegel voor: “Nysingh kent één nadeel. Veel mensen zijn te bescheiden hier. En dat is onterecht.” Nysingh is een bedrijf van karaktervolle specialisten. Alleen de wet is bij ons standaard. Voor de rest krijg je alle ruimte om buitengewoon te zijn. Klinkt dit goed en kennen wij elkaar nog niet? Laat je dan vinden via werkenbijnysingh.nl
Nysingh. De juiste jurist op de juiste plek.
Nysingh advocaten en notarissen
In deze bijdrage bespreek ik het arrest van de Hoge Raad van 21 mei 2010, NJ 275/2010 (KTDC/Impro). Voor velen zal het arrest weinig nieuws onder de zon hebben gebracht. Toch viel het arrest mij op, omdat het indruist tegen mijn rechtsgevoel.
Inleiding
betaalde koopprijzen. Volgens Impro beantwoorden
Uit het arrest leid ik af dat het ging om de volgende
de Fuel Savers niet aan de koopovereenkomst nu zij
zaak. Korea Trade and Distribution Centre (KTDC)
niet de eigenschappen bezitten die Impro op basis
heeft op 14 maart 1994 met Impro Hergiswil A.G.
van de koopovereenkomst mocht verwachten.1
(Impro) een distributieovereenkomst gesloten,
Impro stelt zich daarbij op het standpunt dat KTDC
waarin zij aan Impro de exclusieve distributie-
haar informatie heeft verstrekt op basis waarvan zij
rechten voor de Fuel Saver heeft toegekend. De Fuel
ervan mocht uitgaan dat het product zou werken.
Saver is een product dat is bestemd om de uitstoot
KTDC voert verweer en vordert in reconventie scha-
55
Paul Dalhuisen Advocaat Special contracts,
van uitlaatgassen van auto’s te verminderen en het
devergoeding uit hoofde van wanprestatie. Volgens
brandstofverbruik te verlagen. Impro heeft vervol-
KTDC beantwoorden de Fuel Savers aan de overeen-
gens in maart 1994 tweemaal een partij Fuel Savers
komst en was Impro daarom verplicht om maande-
gekocht van KTDC.
lijks een partij af te nemen.
In de periode maart tot en met april 1994, dus na
De rechtbank wijst de vorderingen in conventie en
het sluiten van de distributieovereenkomst en de
in reconventie toe. In hoger beroep laat het hof
twee koopovereenkomsten, heeft Impro de Fuel
de beslissing van de rechtbank op de vordering in
JFV In Casu - december 2010 -
Inhoudelijke bijdrage
Bespiegeling bij het arrest KTDC/Impro
Savers uit marketingoverwegingen laten onder-
conventie in stand en wijst de vordering in recon-
zoeken door TNO. Volgens TNO kon niet gecon-
ventie van KTDC alsnog af.
cludeerd worden dat de Fuel Saver daadwerkelijk brandstofbesparend werkte.
De Hoge Raad vernietigt met een uiterst summiere motivering het arrest van het hof. Onder verwijzing
Op 24 mei 1994 hebben partijen een tweede distri-
naar zijn beslissing inzake Ploum/Smeets, over-
butieovereenkomst ondertekend, waarin de territo-
weegt de Hoge Raad dat alle omstandigheden van
riale exclusiviteit is uitgebreid. Daarnaast is in de
het geval moeten worden betrokken bij de beoor-
overeenkomst een specifiek omschreven afname-
deling of er sprake is van nonconformiteit.2 Tot die
verplichting voor Impro opgenomen.
omstandigheden behoort ook het feit dat Impro wist of had moeten weten dat het gebruik van de Fuel
Impro heeft de Fuel Saver vervolgens nog eens laten
Saver geen brandstofbesparend effect sorteerde.
testen, ditmaal door de ANWB. In mei 1994 stelde
De Hoge Raad verwerpt het incidentele cassatiebe-
de ANWB vast dat de Fuel Saver niet brandstofbe-
roep van Impro onder verwijzing naar art. 81 RO.
sparend werkte. Diezelfde maand heeft Impro van KTDC de eerste partij Fuel Savers gekocht op basis
Bespreking van het arrest
van de tweede distributieovereenkomst. Het aantal
In deze procedure staat vast dat partijen distributie-
koopovereenkomsten kwam daarmee op drie.
en koopovereenkomsten hebben gesloten met betrekking tot een product dat niet functioneerde.
Impro heeft de Fuel Saver nog een paar maal laten
Impro was zonder enig voorbehoud op grote schaal
onderzoeken. Geen van de onderzoekers kwam tot
nieuwe verplichtingen jegens KTDC aangegaan,
de conclusie dat het product daadwerkelijk brand-
terwijl uit het net daarvoor verschenen TNO onder-
stofbesparend werkte.
zoek bleek dat de Fuel Saver - anders dan zijn naam veronderstelt - geen brandstof bespaarde.
Het geschil en het procesverloop Impro vordert van KTDC primair ontbinding en
De geobjectiveerde wetenschap bij Impro omtrent
subsidiair vernietiging van de twee distributieover-
de Fuel Saver leidt er volgens het hof toe dat Impro
eenkomsten en de drie koopovereenkomsten, en
geen ontbinding kan vorderen van de distributie-
vergoeding van schade en terugbetaling van de
overeenkomst en de daarop gebaseerde koopover- @
eenkomst. Het hof verwijst daarbij naar art. 7:17 lid 5 BW. Dit artikel
aanmerking moeten worden genomen, waaronder ook mededelingen
bepaalt dat de koper zich er niet op kan beroepen dat de zaak niet
die de verkoper over de zaak heeft gedaan.
aan de overeenkomst beantwoordt wanneer hem dit ten tijde van het sluiten van de overeenkomst bekend was of redelijkerwijs bekend
Onbevredigend gevoel
kon zijn. Impro kan dus volgens het hof geen geld terug krijgen voor
Met het hof wil het er moeilijk bij mij in dat de bekendheid van Impro
zaken waarvan zij wist (of behoorde te weten) dat zij ondeugdelijk
met het TNO-onderzoek (waarmee de wetenschap bij Impro wordt
waren.
geobjectiveerd) leidt tot conformiteit van een volstrekt waardeloos product. Dit klemt te meer nu vast staat dat Impro een dergelijk
Op dezelfde gronden lijkt het hof ook het beroep van Impro op
product niet heeft willen kopen.
dwaling af te wijzen. Het hof oordeelt dat Impro ten minste in zodanige twijfel handelde bij het sluiten van de overeenkomst dat, ook de
Impro was niet overtuigd van de testresultaten van TNO; zij heeft de
overige omstandigheden in aanmerking nemende, niet kan worden
Fuel Saver nadien nog aan drie tests onderworpen. Ook KTDC was
aangenomen dat Impro gedwaald heeft.3 Volgens het hof staat niet
niet overtuigd. KTDC heeft zich zelfs nog tijdens de procedure op het
vast dat Impro niet wist dat de Fuel Saver niet werkte, maar zij had dit
standpunt gesteld dat de Fuel Saver functioneerde. Dit neemt natuur-
moeten weten. Kennelijk dwaalde Impro dus (aanvankelijk) wel, maar
lijk niet weg dat TNO het al die tijd (klaarblijkelijk) bij het rechte eind
had zij zichzelf door het TNO-onderzoek uit de droom moeten helpen.
had. Dat Impro daarom als onvoorzichtig koper op de blaren moet
De (wederzijdse?) dwaling blijft daarmee volgens art. 6:228 lid 2 BW
zitten voor wat betreft de reeds gesloten derde overeenkomst is
voor rekening van Impro.
wat mij betreft misschien nog wel te billijken, maar niet dat Impro
56
economisch en technisch opzicht waardeloos product af te nemen
JFV In Casu - december 2010 -
voortaan gehouden kan worden maandelijks 15.000 stuks van een Op het eerste gezicht zou men denken dat de afwijzing van de vorderingen van Impro zou leiden tot toewijzing van de vorderingen van
van KTDC, die daar ongetwijfeld flink op zal verdienen.
KTDC. Immers, als Impro zich niet kan beroepen op nonconformiteit had zij de distributieovereenkomst gewoon moeten nakomen.
Juist omdat het hier om een duurovereenkomst gaat, kan ik me
Echter, als het hof had beslist dat Impro de tweede distributieover-
gevoelsmatig wel wat voorstellen bij de beslissing van het hof om
eenkomst nog steeds zou moeten nakomen, zou dat betekenen dat
de vordering van KTDC af te wijzen. Impro zou als onvoorzichtig
KTDC daarmee recht zou hebben op nakoming en/of vergoeding van
koper moeten betalen voor wat zij heeft gekocht, maar zou van haar
schade, feitelijk veroorzaakt door een door haar verkocht product dat
toekomstige verplichtingen zijn bevrijd. Zoals gezegd heeft de Hoge
technisch en economisch waardeloos is.4 Uit het arrest blijkt dat het
Raad - geheel in lijn met de wet en jurisprudentie - anders beslist.
hof die gevolgtrekking onaanvaardbaar vond. Volgens het hof was de Fuel Saver wel degelijk non-conform. De derogerende werking van
Ons Burgerlijk Wetboek maakt ten aanzien van non-conformiteit geen
de redelijkheid en billijkheid zou daarom in de weg staan aan een
onderscheid tussen “gewone” (incidentele) koop en die op basis
beroep op nakoming door KTDC.
van een duurovereenkomst. Zou daarin mijn onbevredigend gevoel liggen? Wellicht.
In haar conclusie vóór het arrest van de Hoge Raad betoogt de A-G dat het gerechtvaardigd verwachtingspatroon bepalend is voor de beant-
Ik ben benieuwd of ik alleen sta in mijn opvatting. Laat het me weten.
woording van de vraag of de geleverde zaak aan de overeenkomst
Mail mij: p.dalhuisen@nysingh.nl
@
beantwoordt.5 Waar Impro op basis van het TNO-onderzoek niet kon verwachten dat de Fuel Saver brandstof zou besparen, leidt de afwezigheid van die eigenschap daarom niet tot nonconformiteit. Dat is
1
dus een andere benadering dan die het hof had gevolgd. Volgens
eigenschap van de Fuel Saver de brandstofbesparende
het hof leidde de (geobjectiveerde) wetenschap bij Impro hooguit tot ontzegging van het beroep op nonconformiteit (krachtens de redelijk-
Partijen lijken het erover eens te zijn dat de belangrijkste werking zou moeten zijn.
2
HR 23 november 2007, NJ 2008/552.
heid en billijkheid en/of art. 7:17 lid 5 BW), waarmee het hof de deur
3
R.o. 19 van het arrest van het hof.
dacht open te houden voor honorering van het verweer tegen de op
4
Zie de bewoordingen van het hof in r.o. 23.
nakoming gebaseerde vordering van KTDC. Op basis van de mede aan
5
Dat leidt geen twijfel. Zie bijvoorbeeld Asser-Hijma
art. 7:17 BW ten grondslag liggende Richtlijn Consumentenkoop6, de
5-I, 2007, nr. 337 en 364a; Bijzondere overeenkomsten
totstandkoming daarvan7 en de parlementaire geschiedenis van art.
(losbl.) Van Rossum, Boek 7, art. 17, aant. 2.; HR 20 maart
7:178 komt de A-G evenwel tot een andere conclusie. Wetenschap bij de koper past onmiddellijk diens gerechtvaardigd verwachtingspa-
2009, RVDW 2009/448 (Rebel/Resim), r.o. 4.2.3. 6
Richtlijn 1999/44/EG van het Europees Parlement
troon aan en doet de zaak conform zijn, aldus de A-G.
en de Raad van 25 mei 1999 betreffende bepaalde
Mij lijkt dat er in die redenering geen speld tussen te krijgen is. Bete-
consumptiegoederen, PbEG L 171/12.
aspecten van de verkoop van en de garanties voor
kent dit dat er geen (zelfstandige) rol meer is weggelegd voor art. 7:17
7
Zie daarvoor P. Klik, Conformiteit bij koop, 2008, nr. 159
8
Kamerstukken II 2000-2001, 27809, nr. 3, p. 18, zoals
lid 5 BW? Het lijkt er wel op. De Hoge Raad rept er met geen woord over, maar verwijst slechts naar het arrest inzake Ploum/Smeets.9 Daarin heeft de Hoge Raad overwogen dat bij de beoordeling van het conformiteitsvraagstuk alle van belang zijnde omstandigheden in
e.v. door de A-G geciteerd in r.o. 4.8.
Overzicht
Kantoorspecials @ Boekel De NerĂŠe
JFV In Casu - december 2010 -
57
@ Trip Advocaten & Notarissen
@
Kantoorspecial
Boekel De Nerée De eerste werkweek van Bart Beekman
Bart Beekman is op 1 oktober 2010 begonnen als advocaat-stagiair op de sectie Commercial Contracts & Litigation van het advocatenkantoor Boekel De Nerée, waar men zich voornamelijk bezighoudt met het adviseren en procederen over (internationale) commerciële handelsgeschillen.
Bart heeft rechten gestudeerd in Groningen, waar hij de master privaatrecht heeft afgerond. Tijdens zijn studie is hij actief geweest bij de JFV, waar hij in de commissie JFV CarrièreBoard heeft gezeten. Daarnaast is hij medewerker geweest bij Het Juridisch Spreekuur en was hij actief lid van studentenvereniging Albertus Magnus. Tijdens zijn studie heeft hij een studentstage gelopen bij een groot advocatenkantoor in Amsterdam. Na deze stage wist hij dat zijn toekomst in de advocatuur lag. Door middel van verschillende workshops en een recruitmentdiner, waarna hij met een aantal advocaten de stad in is gegaan, heeft hij kennis gemaakt met Boekel De Nerée. Het recruitmentdiner was erg gezellig en het viel hem op dat tussen de collega’s onderling een erg leuke sfeer heerste. Bart heeft voor Boekel gekozen omdat het een groot kantoor is met een open en informele werksfeer, waar op hoog niveau gewerkt wordt. Daarnaast vindt hij dat er bij Boekel ruime aandacht is voor opleiding en persoonlijke ontwikkeling.
Dinsdag De zitting vond ’s ochtends plaats in de rechtbank Dordrecht, dus ik
Om een indruk te geven van de zaken waar Bart zich bij Boekel De Nerée
moest vroeg vanuit amsterdam met de trein naar Dordrecht. Wij treden
zoal mee bezighoudt, heeft hij tijdens zijn eerste week zijn agenda voor
op voor een Engelse onderneming en de zitting was in het Nederlands.
ons bijgehouden.
De partner, voor wie ik werk, deed de zaak en ik moest zoals gezegd voor een verslag van de zitting zorgen, zodat hun Engelse legal counsel
Maandag
een goed beeld had van wat zich had voorgedaan en wat de rechter
Op vrijdag 1 oktober ben ik begonnen met werken. Samen met de
allemaal had gezegd. Na afloop van de comparitie zijn we samen met
andere nieuwe werknemers doorliepen we een introductieprogramma
de cliënt gaan lunchen om de zaak na te bespreken.
dat verder ging op deze maandag. ’s Ochtends kreeg ik een computer
Even later op kantoor kon ik aan de slag met het uitwerken van mijn
ursus om te leren werken met bijvoorbeeld Outlook en de opgeslagen
verslag en nadat de partner het had goedgekeurd kon ik het opsturen
dossiers. Later kreeg ik een cursus in een ander belangrijk onderdeel
naar de cliënt.
van de werkzaamheden als advocaat: tijdschrijven. Daarna was het tijd voor de lunch met mijn collega’s van de sectie. Na de lunch drinken we
Woensdag
koffie in de koffiebar van kantoor. Terug op mijn werkplek kon ik echt aan
Op woensdag kreeg ik een vraag van een cliënt. De cliënt zou een
de slag. De volgende dag stond in een grote zaak een comparitiezitting
overeenkomst tot levering van goederen met een andere onderneming
op het programma. Ik mocht al gelijk mee naar de rechtbank om een
aangaan, maar wilde zichzelf wel voldoende zekerheid verschaffen. De
verslag van de zitting te schrijven. Ik moest dus aan de gang met het
andere onderneming had een ingewikkelde constructie voorgesteld en
bestuderen van het dossier, om goed voorbereid op de zitting aan te
de cliënt wilde nu graag weten of hier geen haken en ogen aan zaten. Ik
komen.
ben toen de wetgeving, jurisprudentie en literatuur door gaan nemen,
bekritiseerde. Gelukkig was de partner het met me eens en kon ik na enkele aanmerkingen het stuk uitsturen.
Vrijdag In de zaak waarvoor ik dinsdag naar de rechtbank Dordrecht was ik het dossier van de zaak al goed bestudeerd had, leek het mijn partner
59
een goede zaak dat ik hier mee aan de gang zou gaan. Omdat ik hier
JFV In Casu - december 2010 -
geweest moest een conclusie van dupliek geschreven worden. Omdat
nog geen ervaring mee had, heb ik daarom eerst een aantal andere conclusies doorgelezen om te bezien waar deze zoal aan moet voldoen. Na de lunch ben ik gestart met een opzet voor het stuk en nadat dit was nagekeken, kon ik aan de slag met het daadwerkelijke schrijven. Voor ik het wist was het alweer vrijdagmiddag en ging ik naar de borrel om gezellig met mijn collega’s het weekend in te luiden! Bart Beekman Kortom, een eerste week bij Boekel De Nerée betekent veel schrijven om de vragen van de cliënt goed te kunnen beantwoorden. Tussen de
om direct een bijdrage te kunnen leveren aan de diensten die het
middag ben ik met mijn sectie sushi gaan eten, waarna ik mijn advies
kantoor levert. Zo kan gevraagd worden of je een conclusie van dupliek
ben gaan schrijven. Na overleg met mijn partner kon ik het aanpassen
wilt schrijven zonder dat je daar enige ervaring in hebt. Dit brengt al
en naar de cliënt versturen. Die dag werd ook een collega beëdigd, dus
snel een grote verantwoordelijkheid met zich mee, maar door goede
ben ik aan het eind van de middag naar de beëdigingborrel gegaan om
persoonlijke begeleiding word je nooit aan je lot overgelaten en dat is
dit samen met haar en mijn andere collega’s te vieren.
wel zo fijn. Tussen de werkuren door vindt er ook de nodige ontspanning plaats. Zo wordt er sushi gegeten, laadt men zich op aan de koffiebar en
Donderdag
wordt er geluncht met cliënten. Daarnaast wordt er op de vrijdagmiddag
Op donderdagochtend had ik voor een zaak waarin we bezig zijn met
veelal geborreld met collega’s, zodat men met een portie gezelligheid
schikkingsonderhandelingen een e-mail van de tegenpartij binnen
(en een aantal ervaringen rijker) het weekend in gaat. @
kregen, met daarin een specificatie van de geleden schade. Ik heb de schadeposten kritisch bekeken en een overzicht gemaakt voor onze cliënt. Nadat ik deze had opgestuurd, was het alweer tijd om met mijn sectiegenoten te gaan lunchen in het bedrijfsrestaurant. Na afloop van deze lunch zijn we even een kop koffie gaan drinken in de koffiebar om wat energie bij te tanken en kon ik weer verder met de volgende mooie opdracht. Een cliënt van ons wil samen met een andere partij een nieuwe vennootschap oprichten. De advocaat van de andere partij had een advies geschreven over hoe ze deze nieuwe vennootschap het beste vorm kunnen geven. Omdat de partner dit advies niet vertrouwde, vroeg ze aan mij of ik wilde kijken of de methode die de advocaat van de andere partij voorstelde wel juridisch in orde was. Ook hier ben ik weer goed gaan kijken naar de wet, jurisprudentie en literatuur. Ik kwam tot de conclusie dat de methode van de andere advocaat waarschijnlijk niet juist was. Dat was wel spannend, omdat ik in mijn eerste week het advies van een ervaren advocaat van een ander kantoor
Boekel De Nerée is door onderzoeksbureau CRF uitgeroepen tot Top Employer 2010.
”En masse naar de Zuidas? Of heb jij het kaliber voor de Noordas?”
De Zuidas, magisch centrum voor afgestudeerden in de rechten. Alle kantoren van naam bij elkaar. Daar wil je bij horen. Geen wonder dat elk jaar alle Groninger rechtenstudenten kudde-gewijs naar het westen trekken. Alle? Bijna alle. Gelukkig zijn er een paar die beter weten, die slimmer zijn, die beseffen waarom ze in het Noorden zijn gaan studeren. Zij kiezen voor de Noordas, die loopt van Leeuwarden via Drachten naar Assen en Groningen. Ook daar is het werk uitdagend. Ook daar krijg je gerenommeerde bedrijven als klant. Maar het grote verschil is dat jouw talent bij ons eerder opvalt en je sneller met beslissers aan tafel zit. Ben jij zo’n talent, dan ben je dus welkom bij Trip Advocaten & Notarissen.
www.triplaw.nl
Groningen | Assen | Drachten | Leeuwarden
OVERTUIGEND
Kantoorspecial
Een dagtrip naar Trip Advocaten & Notarissen Ondanks dat het een grauwe, regenachtige donderdagmorgen was, reden wij vanuit Groningen vol goede moed naar het westen. Niet naar de Randstad, maar naar Leeuwarden. De trip zou ons brengen naar mr. Kees Huizinga, advocaat bij Trip Advocaten & Notarissen. Bij een kantoorbezoek meen je altijd te weten wat je te wachten staat, maar deze keer werden we aangenaam verrast door hetgeen we die ochtend meemaakten. ’s Morgens om half negen werden wij, de studenten, verwacht op het kantoor te Leeuwarden. Na een voorspoedige reis kwamen we een kwartier te vroeg aan. Een gebeurtenis dat menig stereotypering doet smelten als sneeuw voor de zon. Door Aly van de balie – ongetwijfeld JFV In Casu - december 2010 -
61
verbaasd dat we op tijd waren – werden we opgewekt en zeer gastvrij ontvangen. Na een kopje koffie vertrokken we linea recta naar de Rechtbank te Leeuwarden. Nine Bennink en Pieter Kruijt
De zaak… …was er eentje van emotionele aard. De heer Huizinga vertegenwoor digt de gedaagde. Deze heeft enige tijd geleden een overeenkomst betreffende de koop van onroerend goed gesloten met de eiser. Door enkele omstandigheden, die het leven van de gedaagde drastisch op zijn kop hebben gezet, is hij niet meer in staat de overeenkomst na te komen. Zodoende heeft de gedaagde zich er gedwongen bij neer moeten leggen om van de koop af te zien. De eiser heeft echter vergoeding van de geleden schade en nakoming van de boete gevorderd, welke de gedaagde onredelijk en inhumaan vindt. Hij is van mening dat door overmacht zijn financiële situatie dusdanig is veranderd, hij niet gehouden kan zijn de boete te betalen en de geleden schade te vergoeden. Voor ons is het een zeer spannende, uitdagende en interessante belevenis gebleken. Een ieder weet dat in geval je een overeenkomst sluit, deze juridisch tot stand komt door onder andere aanbod en aanvaarding, wil en overeenstemming, een
Het kantoor…
geldige titel etcetera. Maar zo simpel is het niet wanneer een persoon
…wordt gehouden op vier verschillende vestigingen, te weten
er van af ziet om een overeenkomst na te komen, om welke reden
Groningen, Leeuwarden, Drachten en Assen. Trip Advocaten & Nota
dan ook.
rissen is het grootste advocaten- en notarissenkantoor van NoordNederland en heeft circa tachtig juristen en bedrijfsadviseurs. De juristen zijn gespecialiseerd op vele gebieden, alleen geen strafrecht.
“Door Aly van de balie – ongetwijfeld verbaasd dat we op tijd waren – werden we opgewekt en zeer gastvrij ontvangen.”
Voorbeelden van specialisaties van Trip Advocaten & Notarissen zijn: milieurecht, ondernemingsrecht, aansprakelijkheids- en verzeke ringsrecht, arbeidsrecht, fiscaal strafrecht, informaticarecht en nog vele andere. De bezigheden de juristen zijn voornamelijk gericht op Nederlands recht. Ook wat betreft Duits recht kunnen de juristen de clientèle ten dienste staan. Om cliënten beter te helpen in die kwesties waar Duits recht van toepassing is of waar met Duits recht rekening moet worden gehouden, is Trip een strategische samenwerking aangegaan met ‘Esche Schümann Commichau’, uit Hamburg.
@
“Trip is een gezellig, middelgroot kantoor. Trip is het grootste van het noorden,” aldus de van oorsprong Friese Huizinga. Kees woont nu in
“Je loopt letterlijk overal naar binnen en de sfeer is, ondanks dat er hard
Groningen en reist elke dag op en neer naar Leeuwarden. We zullen ongetwijfeld meer horen van deze talentvolle, ambitieuze advocaat.
Werken en stage bij Trip… …is leuk en interessant. Al heel gauw krijg je dus bij Trip als advocaatstagiair te maken met ‘eigen zaken’ en heb je direct contact met de cliënt. Derde- en vierdejaars studenten Nederlands recht en
wordt gewerkt, heel
notarieel recht kunnen twee maanden, tegen een stagevergoeding, stage lopen op vestigingen in Groningen, Leeuwarden of Assen. Als
gemoedelijk.”
stagiair woon je gesprekken bij met cliënten, ga je mee naar een zitting of ben je aanwezig bij het passeren van een akte. Je wordt actief betrokken bij de werkzaamheden. Zo doe je onderzoek naar wetgeving of jurisprudentie en stel je adviezen of concepten op voor
JFV In Casu - december 2010 -
62
cliënten. Uiteraard kun je daarvoor de betreffende dossiers inzien. Je Al snel blijkt dat Trip Advocaten & Notarissen een transparant kantoor
krijgt te maken met opdrachten in uiteenlopende rechtsgebieden en
is. Je loopt letterlijk overal naar binnen en de sfeer is, ondanks
dossiers van verschillende soorten klanten. Zo kun je ontdekken welk
dat er hard wordt gewerkt, heel gemoedelijk. Verwacht geen grote
rechtsgebied of welke praktijk je het beste ligt. Je wordt begeleid door
gebaren, moeilijke woorden of juridische tovenarij. Het is een groot
een advocaat of kandidaat-notaris met een aantal jaren ervaring en je
kantoor, met uitgekiende, specialistische dienstverlening binnen
werkt samen met verschillende stagiairs en medewerkers. Zodoende
een gestroomlijnde organisatie met korte lijnen. Het is dus ook niet
zal je niet alléén bezig zijn met het uitvoeren van taken en opdrachten.
voor niets dat Trip Advocaten & Notarissen geëindigd is op de vijfde
Dat betekent ook dat je aanwezig bent bij lunchbijeenkomsten
plaats in de sector advocatuur & notariaat in het jaarlijks onderzoek
en kantooruitjes. Het is natuurlijk wel zo leuk om je (toekomstige)
naar klanttevredenheid over dienstverleners van het zakenblad
collega’s van een andere kant te leren kennen.
‘Incompany’. Als zakelijke dienstverlener kwam Trip in het noorden van Nederland als beste uit de bus. Het onderzoek is gedaan uit de
Zie je geen tijd om direct stage te lopen of ben je al klaar voor een
resultaten van ruim 4.700 respondenten.
uitdaging? Meld je dan aan voor de Trip Talentendag. Dit is dé kans om kennis te maken met de mensen van Trip en om een kijkje te nemen
Kees Huizinga…
in de keuken van het grootste kantoor van Noord-Nederland. Tijdens
…is, naast een algemene prak
deze intensieve dag treed je met een team studenten op als adviseur
tijk, werkzaam op gebied van het
van een klant met een complex probleem. Deze casus is gebaseerd
ondernemingsrecht..
heeft
op een zaak uit de eigen praktijk van een van de juristen van Trip.
van 2002 tot 2008 zowel geschie
Een uitstekende mogelijkheid dus om te ontdekken wat werken als
denis als Nederlands recht aan
advocaat of notaris bij Trip inhoudt. Inschrijven kan op de website van
de
Trip Advocaten & Notarissen. Geef je ambitie de ruimte! @
Rijksuniversiteit
Hij
Groningen
gestudeerd. Kees is in 2008 beëdigd als advocaat en is nu werkzaam
bij
Trip
Kees Huizinga
Advocaten
& Notarissen, te Leeuwarden. Kees is een jonge, getalenteerde advocaat. Dit blijkt onder andere uit het feit dat Kees in juli 2010 de landelijke pleitwedstrijd heeft gewonnen. Bij deze contest streden acht jonge advocaten om de eer. De jury stemde unaniem voor. Kees heeft tijdens zijn studie nooit echt een carrièreplanning gemaakt. Tegen het einde van zijn studie heeft hij meegedaan aan de Trip Talentendag. Naar aanleiding van deze dag is hij bij Trip ‘naar binnen gerold’. Daarna volgde een studentstage en vrij snel na de stage heeft hij naar de vacature advocaat-stagiair gesolliciteerd, welke hem ook werd toebedeeld. Kees is van mening dat je als stagiair bij een ‘kleiner’ advocatenkantoor meer kansen hebt dan bij de grotere kantoren in het westen. Zodra je hier op kantoor binnenkomt, word je zeer goed begeleid en krijg je spoedig eigen zaken. Voor je er erg in hebt, sta je te pleiten. Je kent de zaak van A tot en met Z. Niet alleen voor de kleinere particuliere zaken, ook voor de grotere bedrijven. Trip Advocaten & Notarissen is het grootste kantoor van het noorden en om die reden kiezen veel cliënten voor hun expertise.
“Je krijgt te maken met opdrachten in uiteenlopende rechtsgebieden en dossiers van verschillende soorten klanten”
“EEN KANTOOR WAAR JE ALS JURIST EN ALS PERSOON GROEIT?”
www.boekeldeneree.com/werkenbij