3.3.2. Analitycy Kremla

2011 roku, w której wykazywał rzekome zwycięstwo komunistów320, stracił stanowisko. W wyniku tego zaproponował zjednoczenie niezależnych ekspertów wokół nowej inicjatywy, która od adresu internetowego zwana jest niekiedy Rusrand.ru. Co zrozumiałe, wpływ Centrum Naukowej Myśli Politycznej i Ideologii na kierunek rosyjskiej polityki zagranicznej miał charakter wyłącznie potencjalny.

Z kolei Centrum Opracowań Strategicznych (Центр стратегических разработок) to ośrodek, podobnie jak w przypadku wielu innych think tanków, oparty na fundacji. Jego przewodniczącym został Władimir Kniaginin. Jako organizacja niekomercyjna dostarczał wiedzy i rozwiązań z zakresu wypracowania strategicznych dokumentów dotyczących rozwoju państwa, jego podmiotów i gałęzi gospodarki. Szczególnym punktem zainteresowania Centrum była współpraca podmiotów dalekowschodnich FR z zagranicą321 .

W przypadku niektórych z wymienionych ośrodków badawczo-analitycznych trudno o jednoznaczne stwierdzenie ich niezależności, wiele z nich bowiem jest jedynie de iure pozarządowymi organizacjami, które w rzeczywistości zakładały podmioty publiczne lub przynajmniej osoby blisko związane z polityką. Istnieją jednak i takie, które także w sensie prawnym stanowią instytucje państwa.

3.3.2. Analitycy Kremla Ośrodkiem badawczym będącym nie tylko oficjalną emanacją Kremla i wyrazicielem jego stanowiska, lecz przede wszystkim instytucją przeznaczoną do badań sytuacji politycznej na świecie dla jego bezpośrednich potrzeb jest Rosyjski Instytut Badań Strategicznych (Российский институт стратегичеcких исследований, РИСИ/RISI). Powstał w 2012 roku na mocy dekretu prezydenta Miedwiediewa, ustalającego jego statut322. Jego głównym i oficjalnym przeznaczeniem jest zapewnienie stosownej bazy informacyjnej dla administracji prezydenta, obu izb Zgromadzenia Narodowego, Rady Bezpieczeństwa, aparatu rządowego i poszczególnych ministerstw. Dla wyżej wymienionych instytucji sporządza materiały informacyjne, analizy, ekspertyzy etc.

320 Сулакшин С.С., Избирательная система и успешность государства, Центр научной политической мысли и идеологии, 5.09.2013, http://rusrand.ru/docconf/izbiratelnaja-sistema-i-uspeshnost-gosudarstva (dostęp: 6.09.2015). 321 О Фонде, Центр стратегических разработок, http://www.csr.ru/istoriya-fonda.html (dostęp: 14.08.2015). 322 Указ Президента Российской Федерации Д.А. Медведева № 23 от 4 января 2012 года Oб утверждении устава федерального государственного научного бюджетного учреждения «Российский институт стратегических исследований», http://riss.ru/images/ pdf/ustav _ docs/ukaz-2012.pdf (dostęp: 5.06.2015).

W kompetencjach RISI leżą analityczne i prognostyczne prace nad:

– kwestiami bezpieczeństwa i stosunkami FR z innymi państwami; – kierunkami przewidywanych procesów politycznych i społeczno-gospodarczych na szczeblu globalnym i regionalnym; – możliwościami zachowania „strategicznej stabilności” i unikania ryzyka we współczesnych warunkach geopolitycznych; – sposobami regulowania sytuacji kryzysowych i walki z terroryzmem; – przeciwdziałaniem fałszowaniu historii na obszarze postradzieckim.

Prace RISI w praktyce wykonywane są przez jego subjednostki w postaci Centrum Badań Problemów Krajów Bliskiej Zagranicy (Центр исследования проблем стран ближнего зарубежья), Centrum Badań Humanistycznych (Центр гуманитарных исследований), Centrum Azji i Bliskiego Wschodu (Центр Азии и Ближнего Востока), Centrum Badań nad Gospodarką (Центр экономических исследований), Centrum Badań Euroatlantyckich (Центр евроатлантических исследований), Centrum Projektów Informacyjno-Analitycznych (Центр информационно-аналитических проектов), Centrum Badań Obronnych (Центр оборонных исследований). Oprócz centralnej placówki w Moskwie Centrum posiada oddziały w kilku miastach Rosji, a ponadto przedstawicielstwa we Francji, Finlandii, Serbii, Naddniestrzu i Polsce.

W ramach prac niemających charakteru tajnego lub poufnego wydawane są przez Instytut serie książek, materiały konferencyjne, wydawnictwa periodyczne: „Rossijskij Wiektor” oraz „Analiticzeskije obzory RISI”, czasopismo „Problemy Nacionalnoj Strategii”323. Ton tych publikacji, jak w przypadku większości państwowych centrów analitycznych na świecie, reprezentuje oficjalną linię ustalonej na dany czas retoryki administracji i rządu. Podczas trzeciej kadencji Władimira Putina można ją określić jako konfrontacyjną wobec Zachodu, podkreślającą niebezpieczeństwo ze strony państw NATO. Nietrudno spostrzec narastającą tendencję do uwypuklania polityki informacyjnej. Nie da się bez wewnętrznego wglądu w dokumentację RISI stwierdzić, na ile podobny ton pojawia się w przypadku prac, których treść poznali tylko przedstawiciele władz, czyli na ile zarówno kierownictwo RISI, jak i jego mocodawcy kierują się samospełniającą się przepowiednią.

Innym, obok RISI, ważnym państwowym centrum badawczym był Instytut Współczesnego Rozwoju (Институт Современного Развития, ИНСОР/ INSOR), wyodrębniony w 2008 roku z Centrum RIO (РИО-Центр). Od początku był związany z modernizacyjnym projektem Dmitrija Miedwiediewa, który zresztą został honorowym przewodniczącym Rady Programowej, zaś

323 Об институте, Российский институт стратегичеcких исследований, http://riss. ru/about/ (dostęp: 5.06.2015).

przewodniczącym zarządu był Igor Jurgens324. Instytut został podzielony na pięć dyrekcji, z których jedna zajmowała się kwestiami międzynarodowymi (Дирекция по проблемам международного развития) pod przewodnictwem Siergieja Kulika325. Co zrozumiałe, ośrodek ten stał się ważnym źródłem analizy w świetle konieczności modernizacji relacji współczesnej Rosji z zagranicą najpierw dla administracji, później zaś, po przeprowadzce Miedwiediewa do moskiewskiego Białego Domu, dla rządu.

Inne centrum badawcze, Rosyjska Rada ds. Międzynarodowych (Российский совет по международным делам), zostało utworzone na podstawie rozporządzenia prezydenta Miedwiediewa z 2 lutego 2010 roku326. Jego głównym zadaniem było opracowywanie rozwiązań na rzecz pomyślnego wejścia Rosji do struktur zglobalizowanego świata. Z drugiej strony w kręgu jej zadań znajdowały się prace na rzecz przeciwdziałania konfliktom327 .

Z kolei Centrum Międzynarodowej Współpracy na rzecz Rozwoju Oświaty (Центр международного сотрудничества по развитию образования, CICED) powstało na podstawie rozporządzenia rządowego z 14 lipca 2008 roku328. Głównym zadaniem Centrum było opracowywanie inicjatyw w zakresie wspierania rozwoju oświaty na szczeblu międzynarodowym. Najważniejszym partnerem Centrum jest Bank Światowy.

Wymienione centra, z wyjątkiem RISI, mają charakter bardziej fasadowy. Jest to istotne o tyle, że ten pierwszy opanowany został przede wszystkim przez ekipę zbliżoną do kremlowskich „siłowików”, którzy w połowie drugiej dekady, ze względu na ich dominację w administracji, mieli przewagę nad Miedwiediewowskim środowiskiem zmierzającym do koncyliacji i modernizacji.

324 Об Институте. История, Центр Современного Развития, http://www.insor-russia.ru/ru/about_us/history (dostęp: 13.08.2015). 325 Дирекции, Центр Современного Развития, http://www.insor-russia.ru/ru/depart ments (dostęp: 13.08.2015). 326 Распоряжение Президента Российской Федерации от 2.02.2010 г. № 59-рп О создании некоммерческого партнерства «Российский совет по международным делам», http://kremlin.ru/acts/bank/30576 (dostęp: 13.08.2015). 327 Общая информация, Российский совет по международным делам, http:// russiancouncil.ru/about-us/rsmd/ (dostęp: 13.08.2015). 328 Распоряжение Правительства РФ от 14 июля 2008 г. N 1000-р О выделении бюджетных ассигнований Всемирному банку на реализацию международной программы повышения качества базового образования в странах СНГ, Азии и Африки и Управлению делами Президента РФ для создания Центра международного сотрудничества по развитию образования на базе ГОУВПО «Академия народного хозяйства при Правительстве Российской Федерации», Система ГАРАНТ, http://base.garant.ru/6390397/#ixzz3jdJB4cH7 (dostęp: 14.08.2015).