Round and round 11 by Joanna Papapetrou

Round & Round ∆ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

MAGAZINE DECEMBER 2016

ISSN 2301 - 2730

Round&Round magazine

ΤΕΥΧΟΣ 13

www.roundandroundmag.com

Η εταιρεία Little Pete Foods δραστηριοποιείται εδώ και χρόνια στη Λεμεσό. Ο διευθυντής της, κ. Peter Theo Vasiliou, κατάγεται από τα χωριά Άγιος Ιωάννης και Αγρός και είναι ένας άνθρωπος που χαρακτηρίζεται για τη βαθιά αγάπη του στην κυπριακή παράδοση και το ζήλο που επιδεικνύει στην προώθηση των προϊόντων της πλούσιας γης της Κύπρου στο εξωτερικό, σε μια προσπάθεια να διατηρηθεί η παράδοσή μας στους αποδήμους Κύπριους του εξωτερικού αλλά και να γνωρίσει και ο υπόλοιπος κόσμος τα κυπριακά προϊόντα. Ο κύριος Peter γεννήθηκε στο εξωτερικό αλλά μεγάλωσε σε μια οικογένεια που διατήρησε τη σχέση της με την Κύπρο, μαθαίνοντας στα παιδιά της να αγαπούν καθετί αφορούσε το όμορφο αυτό νησί. Η εταιρεία του ξεκίνησε από την αγάπη και το σεβασμό στην πλούσια παράδοση, τις αγνές παραδοσιακές γεύσεις. Ανάμεσα στα προϊόντα της εταιρείας είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα, χαλλούμι, αναρή, κυπριακά αλλαντικά (λούντζα, χοιρομέρι, λουκάνικα κλπ.), κυπριακά και μεσογειακά κατεψυγμένα προϊόντα (λαχματζούν, κούπες, τα παραδοσιακά δάκτυλα κ.ά.), παρθένο ελαιόλαδο, παραδοσιακό κυπριακό ξίδι, ξηροί καρποί και αποξηραμένα φρούτα, γλυκά του κουταλιού, παραδοσιακά λουκούμια, χούμους, ταραμοσαλάτα, ταχίνι, χαλβάς. Τα προϊόντα εμπλουτίζονται συνεχώς με νέες γεύσεις διατηρώντας την αυθεντική τους νοστιμιά. Ο κύριος Peter Vasiliou, ένας πολύ χαρισματικός άνθρωπος και αξιόλογος επιχειρηματίας, νοιάζεται για την πατρίδα του διατηρώντας την επιχείρησή του στο νησί μας. Βρίσκεται κοντά στους Κύπριους παραγωγούς των οποίων στηρίζει την προσπάθεια να παράγουν και να προωθούν τα προϊόντα τους. Προσπάθειες όπως αυτές του κύριου Peter αξίζουν επαίνου καθώς προέρχονται από καθαρή αγάπη για την Κύπρο.

Little Pete Foods has been operating for a number of years now in Limassol. Its director, Mr. Peter Theo Vasiliou, a native of the villages of Agios Ioannis Agrou and Agros, is a man characterised by his deep love of Cypriot tradition and has a passion for promoting the unique and naturally made products, that Cyprus has to offer, abroad in an effort to maintain the values and culture of Cypriots living in other countries and at the same time introducing new tastes and flavours to many other nationalities. Mr. Peter was born abroad but raised in a family that has maintained its relationship with Cyprus, teaching his children to love everything related to the beautiful island. The company promotes dairy products such as Halloumi and Anari, Cypriot meats (lountza, ham, sausages, etc.), Cyprus and Mediterranean frozen products (lahmacun, koupes, traditional ladies fingers etc.), virgin olive oil, traditional Cypriot vinegar, nuts and dried fruits, sweets, traditional delights, hummus, fish roe salad, tahini and halvah. The products are constantly enriched with new aromas while retaining their original flavour. Mr. Peter Vasiliou, a very charismatic man and remarkable businessman, cares for his country by keeping his business on the island. He works closely with Cypriot producers, supporting their efforts to produce and promote their products. All his tireless efforts arise from a pure love for Cyprus and the Cypriot people. 19-21 Thessalonikis Street, 3025 Limassol, Cyprus. Tel.: +357 25363838, Fax.: +357 25212710. Email: sales@littlepetefoods.com

Round & Round MAGAZINE

Ηρακλείου 22, Τ.Κ. 3027, Λεμεσός, Κύπρος, Τηλ. 99 674 891 • 96 888 417 • Φαξ. 25 352 220 Email: roundmag1@hotmail.com • Web: www.roundandroundmag.com

Ταυτότητα

Περιεχόμενα

Εκδότρια:

Αναρίτα (επ. Πάφου)

Τηλ. 96 888 417

Νικόκλεια (επ. Πάφου)

Αρχισυντάκτρια:

Στατός-Άγιος Φώτιος (επ. Πάφου)

Παναγιώτα Μίτα

Κάτω Ακουρδάλια (επ. Πάφου)

Μεταφράσεις:

Ιωάννα Παπαπέτρου

Τάλα (επ. Πάφου)

Θεοδώρα Αντωνίου

Αγία Μαρίνα Κελοκεδάρων (επ. Πάφου)

Layout / Σελίδωση:

Φασούλα (επ. Λεμεσού)

Πρόδρομος (επ. Λεμεσού)

Συκόπετρα (επ. Λεμεσού)

Πλατανίσκια (επ. Λεμεσού)

Ευρύχου (επ. Λευκωσίας)

Σκαρίνου (επ. Λάρνακας)

Steve James Εκτύπωση:

Lithostar Ltd

Το περιοδικό Round & Round μπορείτε να το βρείτε στα εξής σημεία: ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ ΣΥΚΑΜΙΕΣ - ΑΡΓΑΚΑ ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ - ΠΑΓΩΤΑΡΙΑ ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΟΥΚΑ - ΜΟΥΤΑΓΙΑΚΑ ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ ΤΟ ΡΟΔΟΝ - ΔΡΟΜΟΣ ΨΙΜΟΛΟΦΟΥ - ΚΑΠΕΔΕΣ ΠΕΡΑ ΟΡΕΙΝΗΣ ΑΡΤΟΠΟΙΕΙΟ ΣΤΕ - ΜΑ ΑΣΤΡΟΜΕΡΙΤΗ ΚΑΦΕΝΕΙΟΝ - SUPERMARKET ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ - ΚΑΤΩ ΠΛΑΤΡΕΣ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ ΤΡΟΟΔΟΣ - ΤΡΟΟΔΟΣ ΚΩΣΤΑΣ SUPERMARKET - ΤΡΙΜΙΚΛΙΝΗ ΣΤΕΑΣΑ ΦΡΟΥΤΑΡΙΑ - ΑΘΗΑΙΝΙΤΗΣ Το Round & Round μπορείτε να το βρείτε και σε άλλα περίπτερα, τα οποία δεν αναφέρονται εδώ.

Μετά από παράκληση αρκετών αναγνωστών, όσοι φίλοι του περιοδικού Round&Round magazine επιθυμούν, μπορούν να εγγραφούν συνδρομητές έναντι μικρής χρέωσης, ώστε να λαμβάνουν τα τεύχη μας. Για πληροφορίες και εγγραφές παρακαλώ επικοινωνείτε με την κ. Ιωάννα Παπαπέτρου, τηλ. επικοινωνίας: 96888417, e-mail: roundmag1@hotmail.com, για να δώσετε τα στοιχεία επικοινωνίας σας. Σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων. Η διεύθυνση του Round&Round Magazine - 1 -

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΕΠΑΡΧΙΑΚΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΝ Οι Επαρχιακές Διοικήσεις αποτελούν το κύριο Συντονιστικό Όργανο όλων των Κυβερνητικών Υπηρεσιών για την προώθηση και υλοποίηση με επιτυχία της Κυβερνητικής Πολιτικής για την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της υπαίθρου. Όραμα κάθε Επαρχιακής Διοίκησης είναι η γρήγορη, αποτελεσματική και αντικειμενική εξυπηρέτηση και επίλυση των διαφόρων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν καθημερινά οι πολίτες, καθώς και η εκτέλεση των κατάλληλων αναπτυξιακών έργων και άλλων προγραμμάτων που στόχο έχουν την βελτίωση και αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της υπαίθρου και δημιουργία συνθηκών αναβίωσης των κοινοτήτων. Η Επαρχιακή Διοίκηση στηρίζει την αξιέπαινη προσπάθεια του Round&Round Magazine, το οποίο συμβάλλει τα μέγιστα στην ανάπτυξη και την προβολή των Κοινοτήτων μας και στην ανάδειξη της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου μας. Θα θέλαμε να δώσουμε τα συγχαρητήριά μας στην εκδότρια, κα Ιωάννα Παπαπέτρου, και στη συντακτική ομάδα του περιοδικού και να τους ευχηθούμε ό, τι καλύτερο στο έργο τους. Μάριος Παναγίδης Έπαρχος Λευκωσίας

Σε μια εποχή που η κυπριακή ύπαιθρος ταλανίζεται από την αστυφιλία, το περιοδικό Round&Round, το μοναδικό περιοδικό στο είδος του παγκύπρια, είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για να γνωρίσει κανείς την κυπριακή ύπαιθρο, τα χωριά και τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε αυτήν. Αυτό που αντιλαμβάνεται όποιος ανατρέξει στις σελίδες του είναι ότι πρόκειται για προϊόν επίπονης και σοβαρής εργασίας, η οποία πηγάζει αναμφίβολα από την αγάπη για την πλούσια κυπριακή παράδοση. Στις σελίδες του, ο αναγνώστης μαθαίνει για τα όμορφα χωριά μας, την ιστορία, τους μύθους και τους θρύλους τους και επιθυμεί να τα επισκεφτεί και να τα γνωρίσει. Ταυτόχρονα, σε μια εποχή επιδεικτικής ξενομανίας, δίδεται η ευκαιρία στον Κύπριο καταναλωτή να γνωρίσει τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στα χωριά, να μάθει τα προϊόντα που παράγονται από αυτές, να τα δοκιμάσει και να τα προμηθευτεί, δίνοντας ανάσα ζωής στην κυπριακή οικονομία και την ύπαιθρο. Η Ένωση Κοινοτήτων Κύπρου, η οποία έχει ως στόχο της την προβολή και την ανάδειξη των δραστηριοτήτων των Κοινοτήτων και το σημαντικό έργο που αυτές επιτελούν, δε θα μπορούσε να μην στηρίζει την προσπάθεια του προσωπικού του Round&Round, το οποίο με τον άρτιο επαγγελματισμό που το χαρακτηρίζει συμβάλλει στην προβολή και ανάδειξη των κοινοτήτων και των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε αυτά. Θα θέλαμε ιδιαιτέρως να δώσουμε τα συγχαρητήριά μας στην εκδότρια του περιοδικού, κα Ιωάννα Παπαπέτρου, της οποίας η συμβολή σ’ αυτό το έργο είναι τεράστια και να της ευχηθούμε καλή συνέχεια στο πολύτιμο αυτό έργο της. Παναγιώτης Δαμιανού Εκτελεστικός Γραμματέας Ένωσης Κοινοτήτων Κύπρου

- 2 -

Iωάννα Παπαπέτρου Εκδότρια (96888417) roundmag1@hotmail.com

Φίλες και φίλοι, Με μεγάλη χαρά σας παρουσιάζω το τρέχον τεύχος του περιοδικού μας το οποίο φιλοξενεί πολλά πανέμορφα χωριά από όλη την Κύπρο. Σε κάθε σελίδα του περιοδικού θα βρείτε πολλές και ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τις κοινότητές μας, για την πλούσια παράδοσή τους, την ιστορία, τα αξιοθέατά τους, την εκκλησιαστική τους παράδοση αλλά και τα μονοπάτια της φύσης που υπάρχουν σ’ αυτά. Όπως και σε κάθε τεύχος μας, έτσι και στο παρόν τεύχος, προβάλλουμε χωριά που διατηρούν με ζήλο και αγάπη την παράδοσή μας, κοινότητες που παλεύουν με την αστυφιλία, η οποία οδηγεί πολλούς από εμάς στις μεγαλουπόλεις. Δε θα μπορούσαμε, φυσικά, να παραλείψουμε και τις κυπριακές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στα χωριά μας κρατώντας τα ζωντανά σε περιόδους κρίσης, ξενομανίας και μιμητισμού. Θα ήθελα να ευχαριστήσω το κανάλι ΡΙΚ που φιλοξενεί το περιοδικό μας κατά τη φετινή

τηλεοπτική σεζόν στην πρωινή εκπομπή «Καλή σας μέρα» με τον Λουκά Χάματσο, Αγγέλα Νικηφόρου και Θεόδουλο Κουλλαπή. Σε κάθε εκπομπή παρουσιάζουμε με τη βοήθεια του Κοινοτάρχη και κατοίκων του χωριού το χωριό και φέρνουμε στα σπίτια σας την πλούσια κυπριακή παράδοση της οποίας κύριο χαρακτηριστικό είναι η φιλοξενία και η ζεστασιά στις ψυχές των ανθρώπων. Δεν θα μπορούσα, επίσης, να παραλείψω και την παροικία μας, και συγκεκριμένα την εφημερίδα «Παροικιακό Βήμα» της Νοτίου Αυστραλίας με την οποία συνεργαζόμαστε εδώ και ένα χρόνο με απόλυτη επιτυχία σε μια προσπάθειά μας να κρατήσουμε ζωντανή τη μνήμη του τόπου μας στους αποδήμους μας. Η προσπάθειά μας αυτή έχει κερδίσει την αγάπη των αποδήμων μας. Τέλος, θα ήθελα να σας ενημερώσω ότι η ομάδα του Round&Round Magazine επεκτείνει περαιτέρω το έργο της και παρουσιάζει στο κοινό την καινούρια ιστοσελίδα-εφημερίδα της στην οποία ευελπιστούμε να παρουσιάζουμε διαδικτυακά τα χωριά μας, τις εκδηλώσεις και ανακοινώσεις που τα αφορούν. Η σελίδα μας θα ενημερώνεται συνεχώς με νέες πληροφορίες για την καλύτερη και έγκυρη πληροφόρησή σας. Μπορείτε να την βρείτε στο http://www.cyprusvillagelife.com Ελπίζω να βρείτε ενδιαφέρουσα την περιήγηση στις σελίδες του περιοδικού μας.

Το περιοδικό Round&Round αποτελεί ένα αξιόλογο ενημερωτικό έντυπο για τα χωριά της Κυπριακής υπαίθρου. Πέραν του γεγονότος ότι προβάλλονται μέσω του, διάφορα παραδοσιακά προϊόντα αλλά και στοιχεία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και παράδοσης, αποτελεί και ένα μέσο γνωριμίας άγνωστων για τους πιο πολλούς Κυπρίους αλλά σημαντικών χωριών της ορεινής κυρίως υπαίθρου τα οποία λόγω της αστυφιλίας έχουν σχεδόν εγκαταλειφθεί και ερημωθεί. Η προβολή των χωριών και τοποθεσιών της κυπριακής υπαίθρου συμβάλλει και στην ανάπτυξη του εσωτερικού τουρισμού, ένα σημαντικό στοιχείο για την οικονομική και κοινωνική αναβάθμιση της υπαίθρου κάτι που όλοι θέλουμε, για να αναπτυχθεί και να ξαναζωντανεύσει η ύπαιθρος και ο πρωτογενής τομέας της παραγωγής, ένας ουσιαστικός παράγοντας οικονομικής αναβάθμισης ιδιαίτερα μετά την οικονομική κρίση που περνά η πατρίδα μας. Η πρωτότυπη προσπάθεια και πρωτοβουλία της εκδότριας κ. Ιωάννας Παπαπέτρου αποτελεί μια συνειδητή ιστορική προσπάθεια διαφύλαξης της παράδοσης, της ιστορίας αλλά και του ρόλου της υπαίθρου στην διαμόρφωση της κοινωνικοοικονομικής ζωής του τόπου μας, γιαυτό την συγχαίρουμε και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία στο έργο της. Μιχάλης Λύτρας, Γ.Γ. ΠΕΚ - 3 -

το πρώτο παραδοσιακό βοτανικό & ψυχαγωγικό πάρκο στην Κύπρο the ﬁrst traditional, botanical & entertainment park in cyprus

Βοτανικοί Κήποι • Παραδοσιακό Μουσείο • Αυθεντικό αγροτόσπιτο Ένα ταξίδι στα χνάρια της πλούσιας κυπριακής παράδοσης και της κυπριακής κουλτούρας προσφέρει μια επίσκεψη στο Παραδοσιακό και Βοτανικό Πάρκο Ελιούθκια στην Αναρίτα της Πάφου. Μια επίσκεψη στο πάρκο προσφέρει διασκέδαση συνδυασμένη με την εκπαίδευση. Πρόκειται για θεματικό πάρκο σε μια κατάφυτη περιοχή με ελαιόδεντρα, εξού και το όνομα «Ελιούθκια», που παραπέμπει στα μικρά ελαιόδεντρα. Το πάρκο ήταν ιδέα του κ. Τρύφωνα Τρύφωνος, γεωπόνου, ο οποίος ανέλαβε το σχεδιασμό και τη δημιουργία των θεματικών κήπων. Η δημιουργία του εν λόγω πάρκου έχει ως στόχο την παρουσίαση της κυπριακής φύσης, της αρχιτεκτονικής, της κυπριακής κουλτούρας, των ηθών και των εθίμων της Κύπρου. Υπάρχει σ’ αυτό Μουσείο Λαϊκής Τέχνης στο οποίο παρέχονται πλούσιες πληροφορίες για την παράδοση της Κύπρου, εργαστήριο αναπαράστασης παραδοσιακών επαγγελμάτων, αγροτόσπιτο που αναπαριστά όλες τις ασχολίες των κατοίκων, ελιόμυλος, αλευρόμυλος, σιταρόμυλος, ανεμόμυλος, πατήστρα που χρησιμοποιούνταν για το πάτημα των σταφυλιών για την παραγωγή κρασιού, καζάνι ζιβανίας καθώς και παραδοσιακός φούρνος. Στο πάρκο γίνεται, εκτός των άλλων, και προσπάθεια διατήρησης της κυπριακής διαλέκτου και η εξεύρεση τρόπων εκμάθησής της από τους επισκέπτες.

Παιδικό Πάρκο • Νόστιμο Κυπριακό Φαγητό • Γάμοι

- 4 -

• Βαφτίσεις • Γενέθλια

ΑΝΟΙΚΤΟ 6 ΜΕΡΕΣ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΓΙΑ ΚΑΦΕ & ΓΕΥΜΑ • OPEN 6 DAYS A WEEK FOR COFFEE & LUNCH

Το πάρκο λειτουργεί σήμερα υπό νέα διεύθυνση του Φώτη και του Πάμπου, οι οποίοι ανέλαβαν να συνεχίσουν το έργο της παρουσίασης της παράδοσης και της κυπριακής κουλτούρας. Το πάρκο είναι ένας ιδανικός τόπος για διάφορες εκδηλώσεις και διοργανώσεις που θα σας μείνουν πραγματικά αξέχαστες! Προσφέρει φιλοξενία για γάμους, βαφτίσεις, πάρτι, ενώ είναι ιδανικό για εκπαιδευτικές εκδρομές σχολείων, για τη διεξαγωγή συνεδρίων και σεμιναρίων. Διαθέτει άνετο χώρο στάθμευσης για αυτοκίνητα και λεωφορεία. Διαθέτει, επίσης, και παραδοσιακή ταβέρνα στην οποία διοργανώνονται συχνά παραδοσιακές κυπριακές βραδιές με πλούσιο κυπριακό φαγητό και ποτό και στις οποίες οι επισκέπτες μπορούν να διασκεδάσουν με την ψυχή τους. Λειτουργεί και καθ’ όλη τη διάρκεια της μέρας προσφέροντας γαστρονομικές απολαύσεις, υπέροχα παραδοσιακά φαγητά αλλά και σνακ και καφέ. Είναι ένας χώρος που βρίσκεται πολύ κοντά στο αεροδρόμιο της Πάφου, απέχει 10 λεπτά από την πόλη της Πάφου, μισή ώρα από τη Λεμεσό και μια ώρα από την έξοδο της Λευκωσίας. Στο βοτανικό κήπο και πάρκο «Ελιούθκια» απολαύστε τη μαγεία της φύσης και την πλούσια κυπριακή πολιτιστική κληρονομιά! Eleouthkia Traditional, Botanical and Entertainment Park in Anarita, Paphos, a journey in the footsteps of the rich tradition Cyprus and Cypriot culture offers. A visit to the park offers entertainment combined with education. This theme park is situated in a wooded area with surrounded by olive trees, hence the name "Eliouthkia” which refers to the small olive trees. The park was the idea of Mr. Tryphona Tryphonos, agronomist, who undertook the design and creation of the thematic gardens. The creation of this park is aimed at the presentation of nature, architecture, culture, morals and the customs of Cyprus. You will be able to visit the Folk Art Museum which provides rich information on traditional Cyprus. A workshop has been installed depicting old cultural professions and pavilions representing the occupations of the inhabitants, which include an olive mill, a flour mill, a corn mill, a windmill, a wine press, a zivania cauldron and a traditional oven. Among other things, the old Cypriot dialect is maintained at the park with a view to help visitors learn how the language developed.

Botanical Gardens • Traditional Folkloric Museum • Authentic Farm House

Children’s Play Area • Delicious Local Cuisine • Weddings • Christenings • Birthdays The park now operates under the new management of Fotis and Pambos who undertook to continue the work of presenting the tradition and culture of Cyprus. The park is an ideal place for various events and competitions that will truly be unforgettable! It offers hospitality for weddings, christenings, parties, and is ideal for educational school trips, for conferences and seminars. It has ample parking for cars and buses. It also features a traditional tavern often organized traditional Cypriot nights with rich Cypriot food and drink and where guests can have fun with their soul. It operates throughout the daytime offering culinary delights, wonderful traditional food and snacks and coffee. It is a place that is very close to Paphos airport, 10 minutes from Paphos town, half an hour from Limassol and one hour from the exit of Nicosia. Enjoy the magic of nature and the rich cultural heritage of Cyprus at the botanical garden and park "Eleouthkia"!

Eleouthkia Park / Limassol - Paphos highway, - 5 - Anarita-Airport exit, Anarita, Paphos 70005650 / 26423250, E-mail: info@eleouthkia.com.cy

Επαρχία Πάφου

Φράγμα του Ασπρόκρεμμου

ναρίτα

Εκκλησία Αγίου Επιφανίου

Η Αναρίτα είναι χωριό της επαρχίας Πάφου. Απέχει από το κέντρο της πόλης μόλις 12 χιλιόμετρα. Βρίσκεται σε μια καταπράσινη πεδιάδα με θέα το απέραντο γαλάζιο της θάλασσας που απλώνεται μπροστά στα μάτια του επισκέπτη.

ια την ετυμολογία του ονόματος του χωριού προτάθηκαν διάφορες εκδοχές. Κάποιοι συνδέουν το όνομα με την αναρή, το άσπρο αυτό κυπριακό είδος τυριού, για το οποίο φαίνεται πως ήταν ξακουστό το χωριό, αν λάβουμε υπόψη αναφορές κυρίως Άγγλων περιηγητών της περιόδου της Αγγλοκρατίας. Επιστημονικά αποδεκτή θεωρείται η άποψη ότι το όνομα Αναρίτα προέκυψε από τη λέξη «Ενορίτης» που παραπέμπει στην «ενορία». «Ενορία» κατά την βυζαντινή περίοδο ήταν η εκκλησιαστική περιφέρεια. Η λέξη απέκτησε πιο ευρεία έννοια κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, περίοδο κατά την οποία πήρε την σημασία της διοικητικής περιφέρειας. Κατά την περίοδο αυτή μάλιστα τοποθετείται και η αλλοίωση της λέξης «ενορία» σε «ανορία» ως επακόλουθο της συχνής αντικατάστασης του -ε- με το -α-, συχνού φαινομένου κατά την περίοδο εκείνη. Η πρόθεση Ανα- φαίνεται πως προήλθε με αφομοίωση. Όταν κατοικήθηκε το χωριό, έλεγαν «θα πάω εις τον αναρίτη» και με την πάροδο του χρόνου αντικαταστάθηκε με το θηλυκό Αναρίτα κατά αναλογία με τη λέξη «κώμη» (=χωριό). Ο Αντώνης Πα-

Μνημείο Ηρώων της Κοινότητας

παγεωργίου στο βιβλίο του «Ετυμολογικά Περί Κύπρου» βρίσκει ότι το όνομα προήλθε από τον πρώτο οικιστή, κάποιον Αναρίτη. Προτάθηκε και η εκδοχή ότι το χωριό ονομαζόταν παλιά «Αναβρύτα» από το ρ. αναβλύζω, καθώς ανάβλυζε από παντού νερό και ο τύπος Αναρίτα προήλθε από αλλοίωση. Για το χωριό κάνει λόγο και ο Μας Λατρί, ο οποίος διασώζει τις γραφές Anarista και Anarrida. Σύμφωνα με το μελετητή το χωριό ήταν ένα από τα μεσαιωνικά φέουδα, ενώ το 1468 δωρήθηκε στο βασιλιά Ιάκωβο Β’, σύζυγο της Αικατερίνης Κορνάρο. Το χωριό σε παλαιούς χάρτες σημειώνεται ως Anarit. Κεντρική εκκλησία του χωριού είναι η εκκλησία της Αγίας Μαρίνας, η οποία δεσπόζει στο κέντρο της κοινότητας. Είναι βυζαντινού ρυθμού, κτίσμα του 19ου αιώνα. Εσωτερικά η εκκλησία είναι απλή, ενώ πάνω από το ιερό βρίσκεται η μοναδική αγιογραφία με την παράσταση του Χριστού. Εξωτερικά είναι κτισμένη με πέτρα. Η εκκλησία έχει συντηρηθεί τα τελευταία χρόνια. Νότια του χωριού βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Ονησιφόρου, ο οποίος σύμφωνα με την παράδοση έζησε, ασκήτεψε και αγίασε στην περιοχή σε ένα σπήλαιο. Η εκκλησία αυτή είναι κτισμένη σε χώρο που παλαιότερα υπήρχε ομώνυμη εκκλησία, η οποία κατέρρευσε από σεισμό. Βρίσκεται δίπλα από το κοιμητήριο του χωριού. Η εκκλησία λειτουργείται μόνο δύο φορές το χρόνο, ανήμερα της γιορτής του Αγίου Ονησιφόρου, στις 18 Ιουλίου, και τη Δευτέρα της Λαμπρής. Στα ανατολικά του χωριού βρίσκουμε τη μικρή εκκλησία του Αγίου Επιφανίου, η οποία κτίστηκε το 2008 στο χώρο που ήταν τα ερείπια παλιού ομώνυμου ναού. Λειτουργείται μόνο τη 12η Μαΐου, ημέρα γιορτής του Αγίου.

- 6 -

Δίπλα από την εκκλησία της Αγίας Μαρίνας υπάρχει μνημείο αφιερωμένο στους πέντε ήρωες της Αναρίτας που θυσίασαν τη ζωή τους στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα του 1955-59, στις διακοινοτικές ταραχές του 1963-64 και στο πραξικόπημα του 1974. Πρόκειται για το μνημείο των ηρώων: Λαμπριανού Χριστοφή, Αντρέα Γεωργίου, Αντρέα Λουκά, Γεωργίου Στόκκου και Ροδοσθένη Αλεξάνδρου. Το μνημείο κατασκευάστηκε από το Κοινοτικό Συμβούλιο ως ελάχιστος φόρος τιμής στους ήρωες της κοινότητας. Αξίζει χωρίς αμφιβολία να επισκεφτείτε τον

σει όμορφες, ξεκούραστες, οικογενειακές στιγμές χαλάρωσης. Ο εκδρομικός χώρος χρησιμοποιείται και για την διεξαγωγή διάφορων εκδηλώσεων από πλευράς κατοίκων του χωριού την Καθαρά Δευτέρα. Ανατολικά της κοινότητας βρίσκεται το φράγμα του Ασπρόκρεμμου, το οποίο αποτελεί το δεύτερο σε χωρητικότητα φράγμα στην Κύπρο. Στο χωριό θα συναντήσει κανείς παλιά σπίτια παλαιότερων κατοίκων της κοινότητας αλλά και νέα σύγχρονα σπίτια που κατοικούνται είτε περιστασιακά είτε μόνιμα από κατοίκους, ντόπιους και ξένους. Η κοντινή του απόσταση από την πόλη της Πάφου «Καππαρόβουνος»

εκδρομικό χώρο της Αναρίτας, τον «Καππαρόβουνο», ο οποίος δημιουργήθηκε το 2003 από το Τμήμα Αναδασμού σε συνεργασία με το Κοινοτικό Συμβούλιο Αναρίτας. Πρόκειται για έναν αληθινά όμορφο τόπο στον οποίο μπορεί κανείς να συναντήσει διάφορα είδη θάμνων, αρωματικών φυτών και δέντρων. Μια πετρόκτιστη βρύση μάς ταξιδεύει στα μονοπάτια της παράδοσης, ενώ μια παιδική χαρά με ξύλινες κατασκευές υπόσχεται να χαρίσει στα παιδιά όμορφες στιγμές παιχνιδιού και ανεμελιάς μέσα στον καθαρό αέρα του χωριού. Στον Εκδρομικό Χώρο μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει τα ξύλινα παγκάκια και τραπέζια, τη ψησταριά, το πόσιμο νερό και τους χώρους υγιεινής για να περά-

το καθιστά ιδανικό και για μόνιμη κατοίκηση. Διαθέτει ολοήμερο δημοτικό σχολείο και νηπιαγωγείο. Πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου Αναρίτας είναι ο κ. Μιχάλης Νικάνδρου. Το Κοινοτικό Συμβούλιο Αναρίτας, έχοντας επίγνωση του σοβαρού έργου που ανέλαβε από τη στιγμή της εκλογής του, προσπαθεί με κάθε δυνατό τρόπο να συμβάλει στην ανάπτυξη του όμορφου χωριού. Στην Αναρίτα το γαλάζιο της απέραντης θάλασσας «παντρεύεται» με την ομορφιά του φυσικού τοπίου. Η κοντινή απόσταση του από την πόλη της Πάφου, το φυσικό του περιβάλλον, η ηρεμία και η ομορφιά του αποτελούν παράγοντες επίσκεψης αλλά και μόνιμης κατοίκησης σε αυτό.

Εκκλησία Αγίας Μαρίνας

- 7 -

Εκκλησία Αγίου Ονησιφόρου

Επαρχία Πάφου

Νερόμυλος

Η Νικόκλεια είναι χωριό της επαρχίας Πάφου. Απέχει από το κέντρο της πόλης περίπου 17 χιλιόμετρα. Είναι κτισμένη κοντά στη δυτική όχθη του ποταμού Διαρίζου σε ένα όμορφο τοπίο. Σύμφωνα με μια εκδοχή, το όνομα του χωριού προέρχεται από το Νικοκλή, τον τελευταίο βασιλιά του αρχαίου βασιλείου της Πάφου. Υπάρχουν ωστόσο και κάποιοι που συνδέουν την ονομασία του χωριού με κάποιον άλλο Νικοκλή, ο οποίος υπήρξε κτηματίας, ή με κάποια Νικόκλεια.

Νικόκλεια δεν βρίσκεται σημειωμένη σε μεσαιωνικούς χάρτες και δεν μνημονεύεται σε καμιά μεσαιωνική πηγή. Όσα γνωρίζουμε γι’ αυτήν αποτελούν εικασίες. Ίσως υπήρξε κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας τμήμα του μεγάλου φέουδου των Κουκλιών, το οποίο ήταν τότε υπό την κυριότητα της βασιλικής οικογένειας και στις εκτάσεις του καλλιεργούνταν το ζαχαροκάλαμο. Οι αρχαιολογικές έρευνες σε μια περιοχή που εκτείνεται από τα Κούκλια μέχρι τη Νικόκλεια και το γειτονικό χωριό Σουσκιού αποδεικνύουν ότι το χωριό υπαγόταν στο αρχαίο βασίλειο της Παλαιπάφου. Σύμφωνα με τη Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, από το χώρο της Παλαιπάφου χρησιμοποιήθηκαν πέτρες και ερείπια από οικοδομήματα για το κτίσιμο οικιών ή άλλων κτηρίων στη Νικόκλεια. Αξίζει να αναφερθεί ότι σε μερικά σημεία της εκκλησίας βρέθηκαν αρ-

Εκκλησία του Αγίου Δημητρίου

χαίες επιγραφές, κάτι που φαίνεται να επιβεβαιώνει αυτή την άποψη. Στη γειτονική Σουσκιού ανακαλύφθηκε νεολιθικό νεκροταφείο με φιαλόσχημους λακκοειδείς τάφους και κτερίσματα. Κύρια εκκλησία του χωριού είναι η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου. Κτίστηκε το 1768 επί Αρχιεπισκόπου Χρυσάνθου. Είναι κτισμένη με πέτρα της περιοχής, ενώ όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, αρχαίες επιγραφές, που βρέθηκαν σε διάφορα σημεία της, αποδεικνύουν ότι πιθανόν χρησιμοποιήθηκαν για την ανέγερσή της αρχιτεκτονικά μέλη από την πόλη της αρχαίας Παλαιπάφου. Μάλιστα, ο Γκάννις, που επισκέφτηκε την εκκλησία τον 19ο αιώνα, κάνει λόγο για ένα αρχαίο κιονόκρανο και έναν κίονα που είδε έξω από την εκκλησία που πιθανόν προέρχονταν από το αρχαίο βασίλειο της Παλαιπάφου. Στο εσωτερικό της εκκλησίας αξιόλογο είναι το ξύλινο σκαλιστό της τέμπλο. Η Νικόκλεια είναι ένα μικρό γραφικότατο χωριό στο οποίο θαυμάζει κανείς την ομορφιά των σπιτιών με τους ολάνθιστους κήπους. Στο χωριό δεσπόζει ένα μεγάλο πετρόκτιστο κτήριο που διατηρεί ακόμα την παλιά του αρχιτεκτονική. Το κτήριο αυτό αποτελούσε παλαιότερα το μοναδικό ξενώνα που λειτουργούσε στο χωριό. Σήμερα έχει μετατραπεί σε μικρή ξενοδοχειακή μονάδα, διατηρώντας την αρχιτεκτονική του. Στην πλατεία του χωριού υπάρχουν τρία παραδοσιακά καφενεία που προσφέρουν απλόχερα τη φιλοξενία τους στον επισκέπτη που ανακαλύπτει την πλούσια ιστορία, την παράδοση και τις φυσικές ομορφιές του χωριού.

- 8 -

Η Νικόκλεια βρίσκεται πολύ κοντά στο φράγμα του Ασπρόκρεμμου, χωρητικότητας περίπου 51.000.000 m3. Στο κέντρο του χωριού, κοντά στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, υπάρχει ο νερόμυλος της Νικόκλειας, ο οποίος λειτουργούσε παλαιότερα και άλεθε τα δημητριακά των κατοίκων της κοινότητας καθώς και άλλων χωριών. Ο νερόμυλος λειτουργούσε με την κίνηση του νερού που αντλούνταν από τον ποταμό Διαρίζο. Στην έκταση του χωριού καλλιεργούνται αμπέλια οινοποιήσιμων ποικιλιών, εσπεριδοειδή, σιτηρά, νομευτικά φυτά και λαχανικά. Το χωριό προσφέρεται ιδιαίτερα για περιπά-

πετά καθώς και τις αιωνόβιες ελιές της Νικόκλειας. Πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου της Νικόκλειας είναι η κ. Βασιλική Κανάρη, η οποία πλαισιώνεται από μια σειρά αξιόλογων και δραστήριων συνεργατών. Το Κοινοτικό Συμβούλιο Νικόκλειας, στο μέτρο του δυνατού, εργάζεται για την ανάπτυξη του πανέμορφου αυτού χωριού και τη διατήρηση της πλούσιας ιστορίας και της πλούσιας φυσικής ομορφιάς του. Η Νικόκλεια είναι ένα χωριό που βρίσκεται σε κεντρικό σημείο. Βρίσκεται πολύ κοντά στον Διεθνή Αερολιμένα Πάφου, στην πόλη της Πάφου, στο Τρόοδος καθώς και στη Λεμεσό. Η φυσική της

Πλατεία τους κοντά στις όχθες του ποταμού Διαρίζου. Εκεί ο επισκέπτης θα γνωρίσει μια περιοχή τεράστιας φυσικής αξίας και θα απολαύσει τη μοναδική κυπριακή φύση, την ηρεμία, τη γαλήνη και τον καθαρό αέρα του τοπίου. Γύρω από την όχθη του ποταμού τα καταπράσινα δέντρα δίνουν μια όμορφη εικόνα που δένει αρμονικά με τα δέντρα που στολίζουν την ευρύτερη περιοχή γύρω από το χωριό. Στην περιοχή του Διαρίζου συναντά κανείς πουλιά, ερ-

ομορφιά, το δροσερό της κλίμα, η πλούσια παράδοση, που είναι παρούσα σε κάθε γωνιά της, σε κάθε δρομάκι της, η πλούσια ιστορία της, που μάς μεταφέρει αιώνες πίσω, καθώς και η αυθεντική κυπριακή φιλοξενία που βρίσκει κανείς στα πρόσωπα των κατοίκων της είναι αναμφισβήτητα πολύ σημαντικοί λόγοι για να την επιλέξετε στην επόμενη περιήγησή σας στα όμορφα χωριά του νησιού μας.

Ξενοδοχείο Βασιλιάς Νικοκλής Ιν

Φράγμα Ασπροκρεμμου

- 9 -

Επαρχία Πάφου

Σ Α τατός-

γιος Φώτιος

Εκκλησία Αγίων Ζηνοβίου και Ζηνοβίας

Ο Στατός-Άγιος Φώτιος είναι ένα χωριό της επαρχίας Πάφου. Ανήκει στη γεωγραφική περιφέρεια των αμπελοχωριών Λεμεσού-Πάφου. Δημιουργήθηκε από τη συνένωση των δύο γειτονικών χωριών Στατός και Άγιος Φώτιος οι αρχικοί οικισμοί των οποίων εγκαταλείφθηκαν μετά από ραγδαίες και πολύμηνες βροχοπτώσεις που παρατηρήθηκαν στην περιοχή κατά τα έτη 1966-1969 προκαλώντας ανεπανόρθωτες καταστροφές, κατολισθήσεις και καθίζηση του εδάφους. Με κυβερνητική απόφαση τότε δημιουργήθηκε ένας νέος οικισμός σε πιο ψηλό σημείο, στο οροπέδιο με την ονομασία Αμπελίτης, στον οποίο κατοίκησαν οι κάτοικοι και των δύο χωριών.

πάρχουν διάφορες εκδοχές σχετικά με την ονομασία του Στατού. Σύμφωνα με το Νέαρχο Κληρίδη, η ονομασία Στατός συνδέεται με την αρχαιότητα και συγκεκριμένα με την περίοδο της ρωμαϊκής κυριαρχίας στο νησί. Στην περιοχή του Στατού είχε ιδρυθεί κατά την περίοδο αυτή ένας

Εκκλησία Σωτήρος Χριστού

στρατιωτικός σταθμός που ονομαζόταν «στατός». Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, το όνομα «Στατός» ετυμολογείται από το επίθετο «στατός» που έχει τη σημασία του στάσιμου, του αλύγιστου και προέρχεται από το ρήμα «ίστημι» που σημαίνει «στήνω». Αυτή η εκδοχή συνδέει το όνομα του χωριού με έναν πελώριο λίθο που είναι στημένος σε τοποθεσία του χωριού. Είναι άγνωστο πότε κατοικήθηκε το παλιό χωριό του Στατού. Από διάφορες μαρτυρίες όμως, όπως οι εικόνες του ναού του Αγίου Ζηνοβίου και της Αγίας Ζηνοβίας, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι μάλλον το χωριό κατοικήθηκε πριν από 400 περίπου χρόνια. Κατά την περίοδο του 1821 ο Στατός γνώρισε μεγάλη πληθυσμιακή αύξηση, αφού κατέφυγαν σε αυτόν πολλοί κάτοικοι των γύρω μικτών χωριών, φοβούμενοι τους συγχωριανούς τους Τούρκους. Το χωριό ήταν καταφύγιό τους, αφού ήταν πάντοτε αμιγώς ελληνικό. Σύμφωνα με τον Φλώριο Βουστρώνιο, κατά την εποχή των Λουζινιανών στην Κύπρο υπήρχε ένα χωριό με την ονομασία San Photi που παραχωρήθηκε, μαζί με το χωριό γειτονικό χωριό Βάλια, ως δωρεά από το βασιλιά Ιάκωβο Β’ σε κάποιον ευγενή με το όνομα Μπατίν Σαλάκχα. Πρόκειται για το χωριό Άγιος Φώτιος, το οποίο τότε ονομαζόταν San Photi από τους Φράγκους. Ο οικισμός του Αγίου Φωτίου ήταν αρχικά κτισμένος στο ση-

- 10 -

μερινό τουρκικό χωριό Φάλια ή Βάλια που έχει τη σημασία της επίπεδης κοιλάδας. Σ’ αυτό υπήρχαν τρεις εκκλησίες, η εκκλησία του Αγίου Ερμολάου, του Αγίου Μάμα και της Αγίας Μαρίνας, ερείπια των οποίων υπάρχουν μέχρι σήμερα. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας (1571-1878) οι Τούρκοι κατέλαβαν τον Άγιο Φώτιο και έδιωξαν τους κατοίκους του, οι οποίοι κατέφυγαν σε μια δασωμένη από βαλανιδιές περιοχή βορειότερα του αρχικού οικισμού, κτίζοντας το χωριό τους γύρω από τα ερείπια ενός μοναστηριού με άγνωστο όνομα. Με την εγκατάστασή τους γύρω από το μοναστήρι, δημιουργήθηκε ένα νέο χωριό με την ίδια ονομασία Άγιος Φώτιος. Εκεί έκτισαν την εκκλησία τους και την αφιέρωσαν στον Άγιο Φώτιο. Κοντά στο όνομα του Αγίου Φωτίου προστέθηκε και το επίθετο «Ανίκητος», πιθανόν για να δείξουν οι κάτοικοι ότι δε νικήθηκαν από τους Τούρκους. Σημαντικό στοιχείο λαϊκής αρχιτεκτονικής στο παλιό χωριό του Αγίου Φωτίου ήταν ο ληνός, ο οποίος χρησιμοποιούνταν για το κρασί. Υπήρχαν, επίσης, και τρεις ελιόμυλοι και ένας αλευρόμυλος που λειτουργούσε ως τη δεκαετία του ’50. Άξιο λόγου

ται πως ήταν η πρώτη εκκλησία του χωριού. Η εκκλησία του παλιού χωριού του Αγίου Φωτίου είναι αφιερωμένη στους Άγιους Φώτιο και Ανίκητο και αποτελούσε την κεντρική εκκλησία του χωριού. Στο χώρο του παλιού δημοτικού σχολείου υπάρχει και ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο. Στα διοικητικά όρια της Κοινότητας Στατός-Άγιος Φώτιος εντάσσεται και η Μονή των Ιερέων ή η Αγία Μονή, η οποία κτίστηκε τον 4ο αι. μ.Χ., σύμφωνα με την παράδοση, στα θεμέλια ενός ναού αφιερωμένου στη θεά Ήρα, ο οποίος ανάγεται στην αρχαιότητα. Μια περιδιάβαση στο χωριό θα σας μείνει αξέχαστη. Επισκεφτείτε το Κοινοτικό Πάρκο που περιλαμβάνει παιδότοπο και ένα αμφιθέατρο όπου πραγματοποιούνται διάφορες εκδηλώσεις. Στο προαύλιο της κεντρικής εκκλησίας θα αντικρίσετε το Μνημείο Ηρώων με τις χάλκινες προτομές των Κωστάκη Σαββίδη και Φίλιππου Ι. Κρητιώτη, τέκνων του χωριού, οι οποίοι το καλοκαίρι του 1974 εκτελούσαν τη στρατιωτική τους θητεία. Ο Φίλιππος Κρητιώτης δολοφονήθηκε στις 16 Ιουλίου 1974 κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος και

Μνημείο Στέλιου Κυριακίδη

Κοινοτικό Κέντρο

είναι και το φαράγγι του Άβακα που βρίσκεται κοντά στο παλιό χωριό, το οποίο συνδέθηκε με πολλούς θρύλους της περιοχής. Στο δρόμο προς το φαράγγι βρίσκεται μια μεγάλη πλάκα στην οποία υπάρχουν χαραγμένοι αριθμοί τεμαχίων γης από τη γύρω περιοχή, η οποία πιθανόν ανάγεται στα χρόνια των Φράγκων. Κοντά από την πέτρα υπάρχει μια άλλη μεγάλη πέτρα με χαραγμένο σταυρό ενώ δίπλα υπήρχε μια κολώνα. Η κεντρική εκκλησία της κοινότητας ΣτατούΑγίου Φωτίου είναι η εκκλησία του Σωτήρα Χριστού, κτισμένη με πέτρα της εποχής. Το πάτωμά της είναι από πεντελικό μάρμαρο και είναι εσωτερικά ολόκληρη αγιογραφημένη. Το εικονοστάσι της είναι ξύλινο σκαλιστού τύπου. Η εκκλησία στο παλιό χωριό του Στατού είναι αφιερωμένη στους Άγιους Ζηνόβιο και Ζηνοβία. Είναι κτίσμα του 19ου αιώνα. Στα ανατολικά του παλιού οικισμού του Στατού, πάνω στη βουνοπλαγιά βρίσκεται το ξωκλήσι της Αγίας Βαρβάρας, το οποίο θεωρεί-

Εκκλησία Αγίου Φωτίου και Ανικήτου

ο Κωστάκης Σαββίδης έπεσε μαχόμενος κατά τη διάρκεια της δεύτερης εισβολής. Ο Στατός-Άγιος Φώτιος ήταν, επίσης, η γενέτειρα του Μαραθωνοδρόμου Στέλιου Κυριακίδη, ο οποίος τίμησε την Κύπρο και την Ελλάδα με τη μεγάλη νίκη του στο μαραθώνιο της Βοστώνης το 1946. Η Κοινότητα για να τιμήσει τον Στέλιο Κυριακίδη ίδρυσε τον Αναπτυξιακό και Πολιτιστικό Σύνδεσμο «Στέλιος Κυριακίδης». Από το Στατό καταγόταν και ο αείμνηστος Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος Α’. Κοινοτάρχης του Στατού-Αγίου Φωτίου είναι ο κ. Ιωάννης Καμπούρης. Το Κοινοτικό Συμβούλιο του χωριού έχει ως απώτερο στόχο να αναπτύξει το χωριό και να το κρατήσει ζωντανό στη δύσκολη περίοδο την οποία και διανύουμε. Ο Στατός-Άγιος Φώτιος είναι ένα πραγματικά ενδιαφέρον χωριό με πλούσια ιστορία και παράδοση καθώς και φιλόξενους κατοίκους που υποδέχονται τον επισκέπτη με χαμόγελο.

- 11 -

Επαρχία Πάφου

Η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής

ΚάτωΑκουρδάλια

Η Κάτω Ακουρδάλια (ή Ακουρτάλια) είναι χωριό της επαρχίας Πάφου. Βρίσκεται κτισμένο αριστερά της κοιλάδας της Χρυσοχούς, σε απόσταση περίπου 9 χιλιομέτρων από την Πόλη Χρυσοχούς. Ο οικισμός Ακουρδάλια φαίνεται πως ιδρύθηκε κατά τα Βυζαντινά χρόνια, καθώς η περιοχή είναι μέχρι σήμερα στενά συνδεδεμένη με τους θρύλους του Διγενή Ακρίτα. Σε παλιά μεσαιωνικά χειρόγραφα της περιόδου της Βενετοκρατίας βρίσκουμε αναφορά στον οικισμό, ο οποίος ήταν ενιαίος. Σήμερα, ο οικισμός Ακουρδάλια είναι χωρισμένος σε Κάτω και Πάνω Ακουρδάλια.

ύμφωνα με μια εκδοχή, η ονομασία Ακουρδάλια προήλθε από τον πρώτο οικιστή του χωριού, κάποιον Κούρδαλη. Άλλη εκδοχή συνδέει το χωριό με την εποχή της Φραγκοκρατίας και βρίσκει στο όνομά του φράγκικη προέλευση. Ειδικότερα, υποστηρίζει ότι η ονομασία του χωριού προήλθε από το γαλλικό ‘a cour de l’eau’ που σημαίνει «στη ροή του νερού». Άλλη εκδοχή υποστηρίζει ότι το όνομα προέρχεται από την κυπριακή διάλεκτο και την λέξη «κόρδα» που επιδέχεται δύο ερμηνείες: «κόρ-

Μουσείο Λαϊκής Τέχνης

δα» είναι το μακρύ χοντρό σκοινί ή τα άγρια σκόρδα που φύτρωναν σε αφθονία γύρω από το χωριό. Σύμφωνα με το Νέαρχο Κληρίδη, η ονομασία του χωριού προέρχεται από τη λέξη «κόρδα» που ήταν μια ειδική ζώνη που οι χωριανοί ή τα μέλη του τάγματος των Λουζινιανών φορούσαν γύρω από τη μέση τους. Σε παλιούς βενετικούς χάρτες το χωριό βρίσκεται σημειωμένο με το όνομα Quardia. Ο Άγγλος περιηγητής Γκάννις κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα κάνει αναφορά σε μια ερειπωμένη εκκλησία αφιερωμένη στην Παναγία. Κεντρικός ναός του χωριού είναι ο ναός του Αγίου Παντελεήμονα. Δύο χιλιόμετρα περίπου βορειοδυτικά της Κάτω Ακουρδάλιας, σε μια απομονωμένη περιοχή ανάμεσα στο πράσινο της άγριας βλάστησης, βρίσκεται η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής. Πρόκειται για μονόκλιτο ναό με τρούλλο, κτίσμα του 15ου αιώνα. Έχει ανάγλυφα παράθυρα και ορισμένα χαρακτηριστικά του παραπέμπουν στην αρμενική αρχιτεκτονική. Η εκκλησία, όπως φαίνεται, παλαιότερα ήταν αγιογραφημένη. Πολλές από τις αγιογραφίες της όμως σήμερα δεν σώζονται ή είναι αχνές. Κοντά στην εκκλησία υπάρχουν παλιοί νερόμυλοι και το σπίτι του μυλωνά

- 12 -

που αναπαλαιώθηκαν από το Τμήμα Αρχαιοτήτων. Το χωριό διατηρεί ακόμα και σήμερα με απόλυτο σεβασμό την παράδοσή του. Στα στενά του βρίσκουμε αυθεντικά ασβεστωμένα παραδοσιακά σπίτια που μάς παρασύρουν στα χνάρια της παράδοσης. Στην πλαγιά ενός λόφου, στο χώρο του παλιού σχολείου βρίσκεται το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης της Κάτω Ακουρδάλιας. Το μουσείο αυτό προσφέρει ένα νοερό ταξίδι στο παρελθόν, δίνοντάς μας αρκετές και ενδιαφέρουσες πληροφορίες σχετικά με την καθημερινή ζωή των κατοίκων κατά το παρελθόν. Ανάμεσα στα εκθέματά του βρίσκουμε άροτρα χειρός, μεταλλικά κόσκινα που χρησιμοποιούνταν για το κοσκίνισμα του χώματος, παραδοσιακές φορεσιές, παλιές φωτογραφίες με χωριανούς, δερμάτινες μπότες και άλλα αντικείμενα που χρησιμοποιούσαν στην καθημερινή τους ζωή. Έξω από το μουσείο βρίσκεται ένας παραδοσιακός φούρνος και δίπλα από αυτόν ένα αποστακτήριο ζιβανίας. Στο χωριό διατηρείται μια ενδιαφέρουσα παράδοση της Ρήγαινας και του Διγενή. Στο χώρο του χωριού είχαν κτισμένες τις επαύλεις τους η Ρήγαινα της Κύπρου και ο Διγενής, ο αρχηγός των Ακριτών. Η Ρήγαινα είχε κτισμένη την έπαυλή της συγκεκριμένα στην περιοχή «τσουφλίτζιν της Ρήγαινας» (=τσιφλίκι της Ρήγαινας) και ο Διγενής στην περιοχή Διγενήες. Ο Διγενής ζήτησε σε γάμο τη Ρήγαινα, αλλά εκείνη δεν φαινόταν να ανταποκρίνεται. Τελικά δέχτηκε θέτοντας μια δοκιμασία στο Διγενή που δεν περίμενε να την πραγματοποιήσει: του ζήτησε να μεταφέρει νερό από τη δική του έπαυλη στην δική της, καθώς στην περιοχή που ήταν κτισμένη η έπαυλή της το νερό ήταν λιγοστό έως ελάχιστο. Θεωρούσε ότι αυτό το εγχείρημα ήταν ακατόρθωτο εφόσον ούτε το νερό του Διγενή ήταν αρκετό για να καλύψει τις ανάγκες των δύο επαύλεων, ούτε όμως και η διάνοιξη αυλακιού ήταν εύκολη, λόγω του ότι το έδαφος ήταν πετρώδες. Ο Διγενής όμως κατάφερε και άνοιξε ένα αυλάκι σε πολύ σύντομο διάστημα. Η Ρήγαινα, βλέποντας ότι το σχέδιό της ναυάγησε, εγκατέλειψε το σπίτι της και κατευθύνθηκε προς το μικρό λιμανάκι, το Λατσί, στον Κόλπο της Χρυσοχούς, προκειμένου να πάρει ένα καράβι και να φύγει από το νησί, αποφεύγοντας έτσι τον γάμο με το Διγενή. Όταν έφτασε εκεί, όμως, δεν βρήκε καράβι. Άπλωσε τότε το μαντό της στη θάλασσα και

κάθισε πάνω. Ο Διγενής είδε τη Ρήγαινα που βρισκόταν στη θάλασσα και έριξε μία πέτρα που ξεκόλλησε από μια πλαγιά, προκειμένου να τη φέρει ξανά πίσω στην ακτή. Τα δυνατά δάκτυλα του Διγενή αποτυπώθηκαν σε εκείνη την πλαγιά. Η Ρήγαινα άρχισε να κολυμπά προσπαθώντας να αποφύγει το Διγενή. Τότε εκείνος έριξε ακόμα έναν βράχο χωρίς όμως αποτέλεσμα. Οι δύο αυτοί βράχοι βρίσκονται μέχρι σήμερα στη θάλασσα και είναι γνωστοί ως «πέτρες του Διγενή» κοντά στα Λουτρά της Αφροδίτης. Κοινοτάρχης της Κάτω Ακουρδάλιας είναι ο κ. Βλαδίμηρος Θεοδοσίου, ο οποίος μαζί με τους συνεργάτες του έχουν αναλάβει και φέρει σε πέρας πολλά έργα με στόχο την ευημερία της κοινότητας, τη βελτίωση της εικόνας της και την προβολή της. Η Κάτω Ακουρδάλια είναι μια όμορφη κοινότητα στην οποία το παρελθόν συναντά το παρόν. Είναι μια περιοχή συνδεδεμένη με το θρύλο, η οποία προσφέρει στον επισκέπτη μια όμορφη επιλογή για να γνωρίσει την πλούσια παράδοση του τόπου.

- 13 -

Αγροτικό Φεστιβάλ Στατού-Αγίου Φωτίου Το Αγροτικό Φεστιβάλ Στατού-Αγίου Φωτίου έγινε πλέον θεσμός για το χωριό και αποτελεί ένα ταξίδι στα χνάρια της παράδοσης και της κυπριακής κουλτούρας. Διοργανώνεται εδώ και επτά συνεχόμενα έτη και κάθε χρόνο προσελκύει κόσμο από όλη την Κύπρο, οι οποίοι επισκέπτονται το χωριό για να ταξιδέψουν στην παράδοση και να την γνωρίσουν. Σ’ αυτό το φεστιβάλ το κοινό έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει από κοντά την παρασκευή παραδοσιακών προϊόντων, όπως τραχανά, σιουσιούκο, αναρή, χαλλούμι, ψωμί χωριάτικο, καττημέρια, λουκουμάδες κλπ., να δοκιμάσει τις τοπικές νοστιμιές και να τις προμηθευτεί. Όλα αυτά βέβαια πλαισιώνονται πάντοτε με πλούσιο καλλιτεχνικό πρόγραμμα που περιλαμβάνει παραδοσιακούς χορούς και μουσική. Το Αγροτικό Φεστιβάλ διοργανώνεται κάθε χρόνο από το Κοινοτικό Συμβούλιο Στατού-Αγίου Φωτίου και από τον Αναπτυξιακό και Πολιτιστικό Σύνδεσμο ΣτατούΑγίου Φωτίου και στοχεύει στο να έρθει κοντά το κοινό με την κυπριακή παράδοση, να την γνωρίσει και να την διατηρήσει.

- 14 -

Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε το τηλεοπτικό κανάλι ΡΙΚ το οποίο μάς φιλοξενεί κάθε βδομάδα στο πρόγραμμά του μέσα από την πρωινή εκπομπή «Καλή σας μέρα» με τους Λουκά Χάματσο, Αγγέλα Νικηφόρου και Θεόδουλο Κουλλαπή. Κάθε βδομάδα το περιοδικό μας φιλοξενείται στο πλατό της εκπομπής και με τη βοήθεια του Κοινοτάρχη και κατοίκων του χωριού παρουσιάζει μια κοινότητα της Κύπρου μας. Κάθε βδομάδα φέρνουμε στο σπίτι σας την παράδοσή μας σε όλες της τις εκφάνσεις: πολιτισμός, κυπριακή παράδοση, κυπριακή φιλοξενία, κυπριακή κουζίνα κλπ. Ιδιαίτερες ευχαριστίες στους παρουσιαστές της εκπομπής, Λουκά Χάματσο, Αγγέλα Νικηφόρου και Θεόδουλο Κουλλαπή οι οποίοι αγκαλιάζουν την προσπάθεια αυτή και με τον επαγγελματισμό που τους χαρακτηρίζει συμβάλλουν στην αξιοπρεπή παρουσίαση των χωριών μας. Ευχαριστίες και στους Κοινοτάρχες και τους κατοίκους των χωριών για το ζήλο και την αγάπη που επιδεικνύουν σε κάθε παρουσίασή μας. Τέλος, ένα μεγάλο ευχαριστώ και στους τηλεθεατές που στηρίζουν την προσπάθειά μας και δείχνουν την αγάπη και την υποστήριξή τους. Κλείνουμε με την υπόσχεση ότι θα συνεχίσουμε το έργο μας με τον ίδιο ζήλο ώστε να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεότεροι.

- 15 -

Επαρχία Πάφου

άλα

Εκκλησία Αγίας Αικατερίνης

Η Τάλα είναι ένα χωριό της επαρχίας Πάφου. Απέχει γύρω στα 8 χιλιόμετρα από την πόλη της Πάφου και είναι κτισμένη σε υψόμετρο 280 μέτρων. Πρόκειται για ένα όμορφο χωριό που προσφέρει πανοραμική θέα η οποία και συνδυάζει βουνό και θάλασσα.

εν υπάρχουν μεσαιωνικές αναφορές στο χωριό ωστόσο η ονομασία του φαίνεται πως παραπέμπει στην εποχή της Φραγκοκρατίας. Η πρώτη και επικρατέστερη εκδοχή υποστηρίζει ότι το όνομα είναι παραφθορά του επωνύμου «Ντ’ Αβίλα» που ανήκε σε ξακουστή οικογένεια της Φραγκοκρατίας. Αν και δεν υπάρχουν πηγές ότι το χωριό ανήκε σ’ αυτή την οικογένεια, είναι πολύ πιθανόν η Τάλα να ανήκε στην οικογένεια αυτή, αφού ήταν αρκετά πλούσια και είχε υπό την κυριότητά της μεγάλες εκτάσεις της περιοχής. Οι Κύπριοι χρονογράφοι της Φραγκοκρατίας πρόφεραν το επώνυμο της οικογένειας ως «Ταβίλα» και θεωρείται ότι η ονομασία του

Πάρκο

χωριού προήλθε από αυτή την προφορά. Έτσι, η Τάλα προέκυψε από την παραφθορά του επωνύμου «Ταβίλα». Οι άλλες εκδοχές που υπάρχουν σχετικά με το όνομα του χωριού είναι λιγότερο πιθανές: σύμφωνα με μια από αυτές, η Τάλα πήρε το όνομά της από κάποια γυναίκα με το όνομα Χρυστάλλα, ενώ άλλη εκδοχή θέλει να προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό επίθετο «τάλας» που έχει τη σημασία του δυστυχούς ανθρώπου. Τέλος, άλλη εκδοχή υποστηρίζει ότι το όνομα Τάλα αποτελεί παραφθορά της ονομασίας Αττάλεια. Η Εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης είναι κτίσμα του 15ου-16ου αιώνα και είναι κτισμένη στον τύπο μονόκλιτης με τρούλο. Η σημερινή εκκλησία είναι ουσιαστικά επέκταση και μετασκευή μιας παλαιότερης εκκλησίας, η οποία ήταν διακοσμημένη από τοιχογραφίες. Ακόμα διακρίνονται κάποιες τοιχογραφίες στη νέα εκκλησία κάτω από το ασβεστόχρισμα του δυτικού τοίχου. Περίφημη είναι η μεγάλη παράσταση της Δευτέρας παρουσίας. Στον κεντρικό πυρήνα του χωριού δεσπόζει ο επιβλητικός Ναός της Γεννήσεως του Σωτήρος, ο οποίος ανεγέρθηκε με δαπάνες της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου, της Α. Μ. του Αρχιεπισκόπου Νέας Ιουστινιανής και πάσης Κύπρου κ.κ. Χρυσόστομου Β’ και του εκ Ρωσίας Κ. Vladimir Potanin. Πέραν του ναού, το έργο περιλαμβάνει μεγάλη αίθουσα εκδηλώσεων, Μουσείο πλούσιο σε εκθέματα με δώρα που πήρε ο Αρχιεπίσκοπος σε όλη την ιερατική του πορεία μέχρι σήμερα, βιβλιοθήκη με θρησκευτικά και άλλα βιβλία και υπόγειο χώρο στάθμευσης. Κοντά στο χωριό βρίσκεται το

- 16 -

ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου, το οποίο αναστηλώθηκε το 1990 στη θέση ενός παλιού ξωκλησιού που ήταν ερειπωμένο. Στα ερείπια του παλιού ξωκλησιού υπήρχε παλαιότερα μια άλλη εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Στέφανο. Στο χωριό υπάρχει επίσης και ένα ξωκλήσι αφιερωμένο στους Αγίους Σαράντα. Το ξωκλήσι ήταν ερειπωμένο μέχρι το 1994 οπότε και αναστηλώθηκε με έξοδα της Ιεράς Μονής Πάφου. Τέλος, στο χωριό βρίσκεται και το ξωκλήσι της Αγίας Μαρίνας, το οποίο κτίστηκε με δωρεά της Ζήνας Κάνθερ, η οποία καταγόταν από την Τάλα. Πολύ κοντά στο χωριό και προς τα βορειοανατολικά του βρίσκεται η Εγκλείστρα και το Μοναστήρι του Αγίου Νεοφύτου. Το καθολικό του Μοναστηριού κτίστηκε πιθανότατα στις αρχές του 16ου αιώνα. Ανήκει στον τύπο της καμαροσκέπαστης τρίκλιτης βασιλικής με τρούλο. Η αρχική εκκλησία ήταν ολόκληρη καλυμμένη με τοιχογραφίες, μεγάλο μέρος των οποίων καταστράφηκαν κατά τα έτη

το κελλί του Αγίου με τον τάφο του και η τράπεζα. Πιο ψηλά στο λόφο σώζεται το νεότερο κελλί του Αγίου και το παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Το Μοναστήρι του Αγίου Νεοφύτου διαδραμάτισε ιδιαίτερο ρόλο στη ζωή και τη δραστηριότητα του χωριού. Μια συστάδα από δεκαπέντε περίπου δέντρα, γνωστά με την ονομασία «το ξύλον του Αφέντη» βρίσκονται λίγο πιο κάτω από το ασκητήριο του Αγίου Νεοφύτου στην περιοχή Στεφάνη κοντά στο χωριό. Τα δέντρα αυτά βρίσκονται σε περιοχή που παλαιότερα υπήρχαν δέντρα του ίδιου είδους τα οποία φύτεψε ο Άγιος Νεόφυτος αλλά καταστράφηκαν. Τέτοιου είδους δέντρα βρίσκονται και στον Αντιφωνητή στην Κερύνεια και είναι τα μοναδικά που σώζονται σε ολόκληρη την Κύπρο. Οι κάτοικοι παλαιότερα χάραζαν τον φλοιό του δέντρου και έπαιρναν την πίσσα για να καπνίζουν. Στην Τάλα βρίσκεται το Μνημείο των Ηρώων Μιλτιάδη Στυλιανού από την Τάλα και του Χρίστου Κκέλη από την Κισσόνεργα, οι οποίοι έπεσαν ηρωικά

Εκκλησιαστικό Μουσείο & Θέκλειος Βιβλιοθήκη 1585-1611. Η Εγκλείστρα του Αγίου Νεοφύτου ήταν αρχικά μια μικρή φυσική σπηλιά στην πλευρά ενός λόφου. Εκεί έζησε και ασκήτεψε ο Άγιος Νεόφυτος, ο οποίος ήταν μία από τις σημαντικότερες μορφές της Εκκλησίας της Κύπρου. Κατά την παράδοση, ο Άγιος Νεόφυτος είχε αρχικά λαξεύσει μιαν άλλη εγκλείστρα ανατολικά της Πάφου, κοντά στο χωριό Σουσκιού, η οποία είναι γνωστή ως «Παλιά Εγκλείστρα». Η αρχική εγκλείστρα του Αγίου χωρίζονταν σε δύο τμήματα: σε μια εκκλησία του Τιμίου Σταυρού και στο κελί του Αγίου στο οποίο ο ίδιος λάξευσε τον τάφο του. Ασκήτεψε σε εκείνο το σπήλαιο μέχρι το 1170 οπότε και χειροτονήθηκε ιερέας. Τότε πολλοί μοναχοί συγκεντρώθηκαν γύρω του και αποτέλεσαν μια μοναστική κοινότητα. Γι’ αυτήν την κοινότητα ο Άγιος συνέταξε την «Τυπική Διαθήκη» του, δηλαδή μια σειρά από κανονισμούς για τη λειτουργία του Μοναστηριού. Στη συνέχεια λάξευσε μιαν άλλη Εγκλείστρα, πιο ψηλά στο βράχο, πάνω από το παλιό παρεκκλήσι. Από το πρώτο Μοναστήρι σώζονται η μικρή εκκλησία της Εγκλείστρας με το νάρθηκα και το σκευοφυλάκιο γύρω από αυτήν,

Εκκλησία της «Γεννήσεως του Σωτήρος» μεταξύ των χωριών Τάλα και Κισσόνεργα κατά την διάρκεια του Εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ. Από το χωριό της Τάλας κατάγεται και ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος Β’. Στο χωριό γεννήθηκε, επίσης, και η Ζήνα Κάνθερ, η οποία και προχώρησε σε δωρεές και βοήθησε αρκετά το χωριό της φέρνοντας στα σπίτια της Κοινότητας νερό. Πρόεδρος της Κοινότητας της Τάλας είναι η κυρία Αρετή Πιερίδου, μια γυναίκα με όραμα και πίστη η οποία μαζί με τους συνεργάτες της παλεύει να βελτιώσει τους όρους ζωής των κατοίκων του χωριού της. Η Τάλα βρίσκεται πολύ κοντά από την Πάφο. Πρόκειται για ένα πανέμορφο χωριό με δροσερό κλίμα. Τα τελευταία χρόνια εξαιτίας του κλίματός της παρατηρείται τουριστική ανάπτυξη με την ανέγερση εξοχικών κατοικιών και επαύλεων. Η Τάλα διαθέτει σημαντική ιστορία και παράδοση και αξίζει να την επισκεφτεί κανείς για να την γνωρίσει και να έρθει σε επαφή με τους φιλόξενους κατοίκους της.

- 17 -

Tαβέρνα Βρασίδας Τάλα, Πάφος, τηλ. 99745258 / 99039525

Μια ανεπανάληπτη γαστρονομική εμπειρία περιμένει όσους επισκεφτούν το όμορφο χωριό της Τάλας και επιλέξουν να απολαύσουν το γεύμα ή το δείπνο τους στην Ταβέρνα Βρασίδας.

Ο χώρος της ταβέρνας είναι πραγματικά πολύ όμορφος, διακοσμημένος με γούστο, φροντίδα και αγάπη για την παράδοση με έναν μοναδικό χαρακτήρα τον οποίο δημιούργησε ο ξυλογλύπτης Βρασίδας. Σήμερα, την ταβέρνα διαχειρίζονται οι γιοι του κύριου Βρασίδα, οι οποίοι με σεβασμό στην παράδοση και την ποιότητα συνεχίζουν το έργο του πατέρα τους σε ένα ανανεωμένο περιβάλλον με πλούσιο και βελτιωμένο μενού. Απολαύστε πλούσιους παραδοσιακούς μεζέδες αλλά και πιάτα κυπριακής κουζίνας με σύγχρονες γαστρονομικές πινελιές. Κάθε Κυριακή σερβίρεται μπουφές που ικανοποιεί ακόμα και τους πιο απαιτητικούς, ενώ κάθε Τρίτη και Παρασκευή απολαύστε νόστιμο κλέφτικο σε φούρνο που είναι κτισμένος σε βουνό στο χώρο της ταβέρνας. Καθημερινά σερβίρονται φαγητά της σχάρας και μαγειρευτά ενώ πρέπει οπωσδήποτε να δοκιμάσετε τα κουλουράκια με χαρουπόμελο που φτιάχνει η ταβέρνα από το 1993! Η ταβέρνα διαθέτει και λαογραφικό μουσείο, έναν μικρό καταρράκτη με εσωτερική πηγή και ένα τραπέζι για έξι άτομα σε ένα δέντρο στο οποίο ανεβαίνεις από μια σπειροειδή σκάλα! Η απόλυτη γευστική εμπειρία συνοδεύεται φυσικά από μουσικό πρόγραμμα με ποιοτική ελληνική μουσική. Διοργανώνονται, επίσης, και κρητικές βραδιές αλλά και βραδιές τζαζ.

- 18 -

Μονή των Αγίων Αναργύρων Φοινί (Λεμεσός)

Το Μοναστήρι των Αγίων Αναργύρων βρίσκεται δύο χιλιόμετρα περίπου έξω από το χωριό Φοινί της επαρχίας Λεμεσού. Σύμφωνα με πηγές που διαθέτουμε, η Μονή αυτή ίσως πρέπει να τοποθετηθεί στα βυζαντινά χρόνια. Ήταν στενά συνδεδεμένη με το ξακουστό Μοναστήρι της Παναγίας της Τροοδίτισσας, το οποίο ιδρύθηκε γύρω στον 11ο-12ο αι. μ.Χ. Μοναδικό κατάλοιπο της Μονής σήμερα αποτελεί η εκκλησία των Αγίων Αναργύρων, η οποία κτίστηκε στα θεμέλια μιας παλαιότερης εκκλησίας. Είναι δίκλιτη και ξυλόστεγη. Όπως φανερώνει όμως η αρχιτεκτονική της κατασκευή, παλαιότερα η εκκλησία ήταν μονόκλιτη. Κατά το 18ο αιώνα κατεδαφίστηκε ο νότιος τοίχος και η εκκλησία επεκτάθηκε παίρνοντας τη σημερινή της μορφή.

Παλαιότερες φωτογραφίες του Μοναστηριού (Τμήμα Αρχαιοτήτων) - 19 -

Επαρχία Πάφου Ξωκλήσι Αγίου Γεωργίου

Αγία ΜαρίναΚελοκεδάρων

Η εκκλησία της Αγίας Μαρίνας

Είκοσι έξι χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πόλης της Πάφου, σε μια όμορφη, ειδυλλιακή και καταπράσινη τοποθεσία βρίσκουμε το χωριό της Αγίας Μαρίνας Κελοκεδάρων. Το χωριό βρίσκεται σε ύψωμα και προσφέρει θέα προς την κοιλάδα του Ξεροπόταμου. Πρόκειται για ένα μικρό και γραφικό χωριό με πλούσια φυσική ομορφιά και παράδοση.

ο όνομα του παραπέμπει, όπως είναι φυσικό, στην Αγία Μαρίνα. Το όνομα Αγία Μαρίνα Κελοκεδάρων χρησιμοποιείται για να ξεχωρίσει το χωριό από τα άλλα τέσσερα χωριά που φέρουν το ίδιο όνομα. Η γενική «Κελοκεδάρων» συνδέει το χωριό με το γειτονικό του χωριό, τα Κελοκέδαρα. Δεν γνωρίζουμε ακριβώς πότε ιδρύθηκε. Ένα έγγραφο πάντως του 16ου πιθανόν αιώνα, το οποίο βρέθηκε πρόσφατα, κάνει αναφορά σε ένα μικρό χωριό (prastio) με το όνομα Αγία Μαρίνα που γειτνιάζει με τα Μαμώνια και είναι πολύ πιθανόν να πρόκειται για την Αγία Μαρίνα Κελοκεδάρων. Το έγγραφο κάνει ουσιαστικά αναφορά σε μια δικαστική υπόθεση ημερομηνίας 29 Μαρτίου 1568

στην οποία ενεπλάκησαν μέλη της φεουδαρχικής οικογένειας de Elmis, οι οποίοι ήταν κάτοχοι του χωριού. Οι πληροφορίες που παίρνουμε από το έγγραφο αυτό είναι και οι μόνες που έχουμε για την εν λόγω οικογένεια. Σύμφωνα με το έγγραφο αυτό, η οικογένεια de Elmis και συγκεκριμένα η χήρα του Λαυρεντίου de Elmis, Μανταλένα, κάνει έφεση στη δικαστική απόφαση του Βενετού συνδίκου της Ανατολής Φιλίππου Tron με την οποία και δήμευε ένα μεγάλο μέρος των γαιών του εν λόγω χωριού και κατόπιν τις πωλούσε στον Andrea Audet. Η Μανταλένα επικαλείται ότι αυτές οι γαίες αποτελούν την προίκα της και έτσι ασκεί έφεση. Τα έγγραφα της εν λόγω δικαστικής υπόθεσης στάλθηκαν στη Βενετία και δεν γνωρίζουμε την έκβασή της. Πάντως η σημασία του εγγράφου είναι αρκετά μεγάλη για την ιστορία του χωριού. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, σύμφωνα με τοπική παράδοση, το χωριό ήταν κτισμένο σε μια άλλη περιοχή, στην τοποθεσία «Κυρά Ελεούσα», κοντά στον Ξεροπόταμο. Μετά από τις σφαγές και τις λεηλασίες στις οποίες προχώρησαν οι Τούρκοι, οι εναπομείναντες κάτοικοι του οικισμού κατέφυγαν σε μια άλλη τοποθεσία, στον Άγιο Γεώργιο και εκεί έκτισαν τα σπίτια τους και μια εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο, η οποία σήμερα είναι ερειπωμένη. Ο σημερινός οικισμός βρίσκεται βορειότερα του παλαιότερου. Κεντρική εκκλησία της Αγίας Μαρίνας Κελοκεδάρων είναι η εκκλησία της Αγίας Μαρίνας, η

- 20 -

οποία βρίσκεται στην καρδιά του σημερινού οικισμού. Είναι μια εκκλησία άνω των 200 χρόνων, αν και τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας γι’ αυτήν είναι ελάχιστα και μη ακριβή. Το σημερινό οικοδόμημα κτίστηκε πάντως πάνω στα θεμέλια μιας άλλης ομώνυμης εκκλησίας. Πρόκειται για πετρόκτιστο κτίσμα με πέτρα της περιοχής. Παρουσιάζει κοινά αρχιτεκτονικά στοιχεία με το Μοναστήρι της Παναγίας του Σίντη που βρίσκεται κοντά στο χωριό. Εσωτερικά κοσμείται από ξυλόγλυπτο τέμπλο κορυφαίας αρχιτεκτονικής. Στην αυλή της εκκλησίας βρίσκεται το Δημοτικό Σχολείο Αρρένων που μετά από την ανακαίνισή του προβλέπεται να γίνει μουσείο λαϊκής τέχνης. Στα νοτιοανατολικά της κοινότητας βρίσκεται το ερειπωμένο ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου, το οποίο ανάγεται στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Κοντά στο χωριό, στην ανατολική όχθη του ποταμού Ξερού βρίσκεται και το Μοναστήρι της Παναγίας του Σίντη. Ελάχιστες είναι οι πηγές που διαθέτουμε γι’ αυτό το μοναστήρι. Σύμφωνα με αυτές, κτίστηκε μάλλον το πρώτο μισό του 16ου αιώνα. Αναφορές γίνονται γι’ αυτό σε χειρόγραφα της Βενετοκρατίας. Κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας, οι Τούρκοι προσπάθησαν ανεπιτυχώς να μετατρέψουν την εκκλησία του σε τζαμί. Σήμερα το μοναστήρι είναι εγκαταλελειμμένο ενώ σώζεται μόνο το καθολικό του, η εκκλησία της Παναγίας του Σίντη. Το Μοναστήρι αναπαλαιώθηκε το 1997 και την ίδια χρονιά απέσπασε το Διεθνές Βραβείο Europa Nostra. Οι κάτοικοι της Αγίας Μαρίνας Κελοκεδάρων, εργατικοί και δραστήριοι άνθρωποι, ασχολούνταν παλαιότερα με τη γεωργία και τη κτηνοτροφία. Το χωριό παρήγαγε πολλά προϊόντα και στα πιο παλιά χρόνια είχε εξασφαλίσει σε μεγάλο βαθμό την αυτάρκειά του σε διάφορα τρόφιμα. Οι κάτοικοί του αντάλλασσαν τα προϊόντα τους και το περίσσευμα από τα γεννήματά τους πωλούνταν σε γειτονικά χωριά. Κατά τη δεκαετία του 1950 παρατηρήθηκε μείωση στον πληθυσμό του χωριού, αφού εξαιτίας της αστυφιλίας πολλοί κάτοικοι κατέφυγαν στις πόλεις της Κύπρου ή μετανάστευσαν στο εξωτερικό, κυρίως στην Αυστραλία και τη Μ. Βρετανία. Σήμερα, οι λιγοστοί κάτοικοι του παλεύουν να το κρατήσουν ζωντανό. Το χωριό επισκέπτονται τα Σαββατοκύριακα και τις γιορτές πολλοί κάτοικοι που ζουν στην Πάφο ή σε άλλες πόλεις. Τότε τα στενά του χωριού αντιλαλούν από τα γέλια των παιδιών που παίζουν ανέμελα στις λιτές και γραφικές γειτονιές του. Η μικρή απόσταση από την Πάφο πάντως το καθιστά ιδανικό και για μόνιμη κατοίκηση.

Το χωριό διατηρεί σε μεγάλο βαθμό την αρχιτεκτονική και παραδοσιακή δομή του. Πολλά από τα σπίτια του χαρακτηρίζονται ως δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Κοντά στα παραδοσιακά σπίτια σήμερα κτίζονται και άλλα σύγχρονα σπίτια που χρησιμοποιούνται από τους κατοίκους ως εξοχικά. Προμηθευτείτε οπωσδήποτε παραδοσιακά προϊόντα που παράγονται στο χωριό, όπως χαλλούμι, τραχανάς, σουσιούκος, ππαλουζές, κιοφτέρκα, φτιαγμένα όλα από αγνά τοπικά υλικά. Πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου Αγίας Μαρίνας Κελοκεδάρων είναι ο κ. Μάριος Στυλιανού. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά δραστήριο Κοινοτικό Συμβούλιο που προχώρησε σε πολλά έργα που βελτίωσαν την όψη του χωριού αλλά και τους όρους ζωής των κατοίκων. Κάποια έργα που ήδη έχουν υλοποιηθεί ήταν η δημιουργία υδραγωγείου, η υδροδότηση και η βελτίωση του δρόμου που οδηγεί στο χωριό. Ένας από τους κυριότερους στόχους του Κοινοτικού Συμβουλίου είναι να δημιουργήσει κίνητρα σε νεαρά ζευγάρια να έρθουν να κατοικήσουν μόνιμα στο χωριό κρατώντας το ζωντανό. Η Αγία Μαρίνα Κελοκεδάρων είναι ένα πραγματικά ειδυλλιακό χωριό που εντυπωσιάζει για την άγρια βλάστησή του και τις δασώδεις πλαγιές του. Οι γραφικές γειτονιές του με τα πανέμορφα παραδοσιακά σπίτια ταξιδεύουν τον επισκέπτη στα μονοπάτια του παρελθόντος.

- 21 -

- 22 -

Η εταιρεία Little Pete Foods δραστηριοποιείται στη Λεμεσό με διευθυντή τον κ. Peter Theo Vasiliou, ο οποίος κατάγεται από την Πιτσιλιά. Εδώ και χρόνια δραστηριοποιείται στην προμήθεια προϊόντων από την περιοχή της Πιτσιλιάς και από όλη την Κύπρο και την εξαγωγή τους στο εξωτερικό, όπου υπάρχουν Κύπριοι, σε μια προσπάθεια να διατηρηθεί η παράδοση της Κύπρου και να γνωρίσει ο υπόλοιπος κόσμος τους θησαυρούς που παράγει η γη μας. Στο σημείο αυτό σας παρουσιάζουμε τα νέα προϊόντα της εταιρείας Little Pete Foods: Eλιές και πάστα ελιάς από την Καλαμάτα, τη Χαλκιδική και την Άμφισσα της Ελλάδας, εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο κυπριακής παραγωγής, ηλιέλαιο και υπέροχα παραδοσιακά λουκούμια σε έξι γεύσεις: πορτοκάλι και λεμόνι, τριαντάφυλλο και βανίλια, τριαντάφυλλο και σοκολάτα, αμύγδαλο, με διάφορα αρώματα φρούτων, χρυσόμηλο και φορμόζα. Στην εταιρεία Little Pete Foods απώτερος στόχος είναι η ποιότητα και η αυθεντικότητα των προϊόντων που εξάγονται. Η εταιρεία βρίσκεται κοντά στον Κύπριο παραγωγό και προσφέρει εδώ και χρόνια στην προώθηση των προϊόντων που παράγονται από την πλούσια μάνα γη, την Κύπρο μας. Little Pete Foods, is a company based in Limassol, which has an extensive network of clients both locally and abroad. Mr. Peter Theo Vasiliou, the Company Director, originally from the villages Agios Ioannis Agrou and Agros, is a man who deeply loves tradition and all the treasures that the local Cypriot cuisine has to offer. We would like to take this opportunity to proudly present some of our newest products: Superior quality olives and olive paste from Kalamata, Chalkidiki and Amfissa in Greece, as well as locally produced Cypriot extra virgin olive oil, sunflower oil and delicious traditional delights in six flavours: orange and lemon, rose and vanilla, rose and chocolate, almond, mixed fruits & apple and plum. Little Pete Foods’ ultimate goal is the quality and authenticity of its products. The company helps and supports local producers, promoting the traditional methods of production which are famous and unique to our beautiful island of Cyprus. Little Pete Foods Ltd. 19-21 Thessalonikis Street, 3025 Limassol, Cyprus. Tel.: +357 25363838, Fax.: +357 25212710. Email: sales@littlepetefoods.com

- 23 -

Επαρχία Λεμεσού

Γεωργικό Μουσείο

Φασούλα

Κεντρικός Ναός Γέννηση της Θεοτόκου

Η Φασούλα είναι χωριό της επαρχίας Λεμεσού. Απέχει από την πόλη της Λεμεσού περίπου 7 χιλιόμετρα και βρίσκεται σε υψόμετρο 400 μέτρων. Ήταν μικτό χωριό στο οποίο κατοικούσαν Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι κάτοικοι. Οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοί του το εγκατέλειψαν το 1964 ως αποτέλεσμα των ενδοκοινοτικών ταραχών του 1963. Το όνομα Φασούλα επιδέχεται διάφορες εκδοχές. Κατά κάποιους προέρχεται από τα φασόλια που καλλιεργούνταν κατά τα παλαιότερα χρόνια στην περιοχή, ενώ άλλοι βρίσκουν ότι ονομάστηκε έτσι από τον πρώτο οικιστή που μάλλον ονομάζονταν Φασουλάς ή Φασούλας. Πάντως στην κυπριακή διάλεκτο υπάρχει η λέξη «φασούλα» που παραπέμπει στο δρεπάνι για το θέρισμα.

ο χωριό φαίνεται πως υφίστατο κατά τα μεσαιωνικά χρόνια ενώ σε παλαιότερους χάρτες βρίσκεται σημειωμένο με τις γραφές Fasula και Pasula. Σύμφωνα με μαρτυρίες η περιοχή στην οποία βρίσκεται το χωριό κατοικήθηκε από τα αρ-

Βυζαντινός ελιόμυλος

χαιότατα χρόνια. Πάνω στην κορυφή με την ονομασία «Κάστρος», η οποία μέχρι πρόσφατα ήταν γνωστή και ως «Μούττη του Δκιά», υπήρχε ναός αφιερωμένος στον Δία. Στον ίδιο χώρο βρέθηκαν περίπου δέκα επιγραφές χαραγμένες σε βάσεις αγαλμάτων και όλες μαρτυρούν τη λατρεία του Διός Λαβρανίου. Οι επιγραφές αυτές ανάγονται στον 2ο αι. μ.Χ., δηλαδή κατά τη ρωμαϊκή κυριαρχία στην Κύπρο και σε μια περίοδο όπου στο νησί επιβλήθηκε ο Χριστιανισμός. Η ύπαρξη τόσο του ναού όσο και των επιγραφών μαρτυρεί ότι ίσως την περίοδο που στο νησί διαδόθηκε ο Χριστιανισμός, η Φασούλα υπήρξε μια από τις τελευταίες ειδωλολατρικές περιοχές. Η γειτνίαση του χωριού με την αρχαία Αμαθούντα δείχνει ότι ίσως ανήκε διοικητικά στο βασίλειο της Αμαθούντας. Αρκετοί μελετητές υποστήριξαν ότι κατά την Αρχαιότητα στη Φασούλα υφίστατο οικισμός η ακρόπολη του οποίου βρισκόταν στην «Μούττη του Δκιά». Ο κεντρικός ναός του χωριού είναι αφιερωμένος στη Γέννηση της Θεοτόκου. Η εκκλησία ανακαινίστηκε το 1859 και 1884. Το εσωτερικό της

- 24 -

ήταν κάποτε ζωγραφισμένο. Στα νοτιοδυτικά του χωριού βρίσκεται το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου, κτίσμα του 15ου αιώνα. Το ξωκλήσι έχει συντηρηθεί από το Τμήμα Αρχαιοτήτων. Στην νότια πλευρά του χωριού, στην είσοδό του, βρίσκεται ένα ξωκλήσι αφιερωμένο στους Αγίους Ρηγίνο και Ορέστη. Όπως μάς πληροφορεί ο Άγγλος περιηγητής Gunnis, στο χωριό υπήρχε μια παλιά ερειπωμένη εκκλησία αφιερωμένη στους δύο Αγίους, πάνω στο σπήλαιο στο οποίο βρέθηκε μια σαρκοφάγος. Οι δύο Άγιοι έφτασαν στην Κύπρο για να διαδώσουν τον Χριστιανισμό, συνελήφθησαν όμως από τους ειδωλολάτρες, οι οποίοι τους βασάνισαν και τους αποκεφάλισαν. Μέσα στο σπήλαιο βρέθηκε μια σαρκοφάγος, η οποία αρχικά θεωρήθηκε ως αρχαίος βασιλικός τάφος. Η σαρκοφάγος ήταν διακοσμημένη με σκηνή κυνηγίου και έφερε Χριστιανικά σύμβολα, όπως αμπέλια και τη λέξη «ΙΧΘΥΣ», σύμβολο των πρώτων Χριστιανών. Σύμφωνα με το Νέαρχο Κληρίδη, ο οποίος μεταφέρει μια ντόπια παράδοση, αυτή η σαρκοφάγος αποτελούσε τον τάφο των Αγίων Ρηγίνου και Ορέστη, οι οποίοι και έτυχαν ταφής από τους μαθητές τους τον 3ο αι. μ.Χ. Κατά τον Gunnis, η σαρκοφάγος πρέπει να τοποθετηθεί στον 5ο αι. μ.Χ. και δεν πρέπει να συνδεθεί με τον Άγιο Ρηγίνο αλλά με τον Αρχιεπίσκοπο της Κύπρου Ρηγίνο, ο οποίος και έλαβε μέρος στην Οικουμενική Σύνοδο της Εφέσου. Στα βόρεια του χωριού υπάρχει ένα ξωκλήσι αφιερωμένο στην Αγία Μαρίνα κτισμένο από πέτρα της περιοχής και με κεραμιδένια στέγη. Σ’ αυτή την εκκλησία φιλοξενήθηκε το πρώτο σχολείο του χωριού από τη δεκαετία του 1940 μέχρι και τη δεκαετία του 1960. Το ξωκλήσι του Αγίου Δημητρίου είναι πρόσφατο, κτίσμα του 20ού αιώνα. Στη Φασούλα υπάρχουν μουσεία που δίνουν αρκετές πληροφορίες για τη ζωή και τις ασχολίες των κατοίκων του χωριού κατά τα πιο παλιά χρόνια. Στο Γεωργικό Μουσείο εκτίθενται εργαλεία που χρησιμοποιούνταν παλαιότερα από τους κατοίκους για το θερισμό, το μάζεμα των ελιών

Λαογραφικό Μουσείο

και το όργωμα των χωραφιών. Εκτίθενται, επίσης, και παλιές φωτογραφίες χωρικών. Στον ίδιο χώρο υπάρχει και το λαογραφικό μουσείο στο οποίο μπορεί κανείς να δει αντικείμενα της καθημερινής ζωής των κατοίκων, όπως κρεβάτια, αργαλειό και διάφορα σκεύη, καθώς και ένας βυζαντινός ελιόμυλος που ανάγεται στον 7ο-8ο αι. μ.Χ. Τέλος, υπάρχει και μουσείο Χαρουπιών στο οποίο εκτίθενται αντικείμενα και εργαλεία που χρησιμοποιούνταν για την συλλογή του «μαύρου χρυσού». Το χωριό της Φασούλας διατηρεί την παραδοσιακή του αρχιτεκτονική με σεβασμό. Στους αγρούς της κοινότητας μπορείτε να θαυμάσετε την πλούσια φυσική ομορφιά. Αξίζει να αναφερθεί ότι η Κοινότητα διαθέτει ιδανικά δρομάκια και μονοπάτια για τους ποδηλάτες. Στο χωριό βρίσκουμε και δύο ορειχάλκινες προτομές δύο αστυνομικών, του Γιαννάκη Αεροπόρου, ο οποίος έπεσε στην Ομορφίτα το 1963 και του Βάνιου Σπανιά, ο οποίος έπεσε στο Γερόλακκο το 1974. Πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου Φασούλας είναι ο κ. Γιώργος Χαραλάμπους, άνθρωπος με όραμα, ο οποίος μαζί με τους συνεργάτες του συμβάλλουν τα μέγιστα για την ευημερία των κατοίκων και την προβολή του χωριού τους. Η Φασούλα είναι ένα χωριό κοντά στην πόλη της Λεμεσού και διαθέτει πολύ καλό κλίμα. Αποτελεί χώρο ξεκούρασης αλλά και μόνιμης κατοίκησης. Πρόκειται για χωριό που συνδυάζει την παράδοση με την πλούσια ιστορία.

Ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου

- 25 -

Πλατεία

Επαρχία Λεμεσού

Πρόδρομος

Φράγμα του Προδρόμου

Ο Πρόδρομος είναι χωριό της επαρχίας Λεμεσού και ανήκει στην περιοχή της Μαραθάσας. Αποτελεί το υψηλότερο χωριό της Κύπρου (περίπου 1400 μέτρα). Βρίσκεται σε μια απαράμιλλης ομορφιάς τοποθεσία περιστοιχισμένη από πράσινο. Το δροσερό και ξηρό κλίμα του τα καλοκαίρια το καθιστά έναν προσφιλή προορισμό για όσους επιθυμούν να ξεφύγουν από τη ζέστη της πόλης. Το χειμώνα το χωριό «ντύνεται» στα άσπρα του αφού το χιόνι καλύπτει την έκτασή του για πολλές εβδομάδες.

Πρόδρομος οφείλει την ονομασία του στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο στον οποίο είναι αφιερωμένη και η κεντρική εκκλησία του χωριού. Το χωριό υφίστατο κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια με την ίδια ονομασία, ενώ σε παλαιούς χάρτες το βρίσκουμε με την ονομασία Prodromo. Κατά τη Φραγκοκρατία αποτελούσε κατά πάσα πιθανότητα βασιλικό φέουδο που υπαγόταν σε μια από τις δύο Μαραθάσες. Κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα έγιναν εντεταμένες προσπάθειες ώστε ο Πρόδρομος να καταστεί τουριστικό θέρετρο. Όμως η με-

Δασικό Κολλέγιο

γάλη απόσταση από τα αστικά κέντρα και ο δύσκολος -τότε- δρόμος για να τον προσεγγίσει κανείς δεν έκαναν εφικτό αυτό το εγχείρημα. Κατά την περίοδο εκείνη κτίστηκαν δύο μεγάλα ξενοδοχεία, το «Βερεγγάρια» σε περίοπτο λόφο του οικισμού και το “Pine Wood” ανάμεσα στον Πρόδρομο και τον Πεδουλά, τα οποία προσέλκυσαν εξέχουσες προσωπικότητες που σημάδεψαν τα χρόνια εκείνα. Το επιβλητικό ξενοδοχείο «Βερεγγάρια», εγκαινιάστηκε το 1931 και λειτουργούσε μέχρι το 1984. Το όνομά του το πήρε πιθανόν από την ομώνυμη Πριγκίπισσα της Ναβάρας, και αργότερα βασίλισσα της Αγγλίας, Βερεγγάρια, σύζυγο του Ριχάρδου Λεοντόκαρδου. Η προσοχή στη λεπτομέρεια, η πολυτέλεια και οι ανέσεις που πρόσφερε το ξενοδοχείο το έκαναν ιδιαίτερα αγαπητό σε βασιλιάδες, προέδρους, επιχειρηματίες και άλλες προσωπικότητες. Το ξενοδοχείο εδώ και χρόνια βρίσκεται εγκαταλελειμμένο. Κατά καιρούς έγιναν προσπάθειες επαναλειτουργίας του. Ο Πρόδρομος στην ουσία αποτελείται από δύο οικισμούς, τον Κάτω Πρόδρομο, ο οποίος αποτελεί και τον αρχικό πυρήνα του οικισμού, και τον Πάνω Πρόδρομο. Στο κέντρο του παραδοσιακού πυρήνα βρίσκουμε την κεντρική εκκλησία που είναι αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Πρόκειται για εκκλησία που

- 26 -

κτίστηκε το 1935 στο χώρο που παλαιότερα βρισκόταν η παλιά εκκλησία του Αγίου, κτίσμα του 13ου αιώνα, η οποία και κατεδαφίστηκε. Είναι κτισμένη σε ρυθμό βασιλικής μετά τρούλου, εξωτερικά πετρόκτιστη και εσωτερικά αγιογραφημένη με εξαίρετης τεχνοτροπίας αγιογραφίες, κατασκευασμένες αρχικά σε κανναβίτσα (σακούλα) και τοποθετημένες με απόλυτη προσοχή στον τοίχο, ώστε να αποφευχθούν οποιεσδήποτε φθορές από υγρασία. Η παλιά εικόνα του Ιωάννου Προδρόμου βρίσκεται σε ειδικό προσκυνητάρι στο κέντρο του ναού, ενώ στη δυτική είσοδο της εκκλησίας βρίσκεται ένα μικρό μουσείο στο οποίο φυλάγονται το εικονοστάσι της παλιάς εκκλησίας, εκκλησιαστικά βιβλία, ιερά άμφια και λειτουργικά σκεύη. Στη δυτική πλευρά του χωριού υπήρχε παλαιότερα το ξωκλήσι του Αγίου Ονουφρίου. Το ξωκλήσι κάηκε και στη θέση του κτίστηκε το Δημοτικό Σχολείο στην αυλή του οποίου σήμερα υπάρχει ειδικό προσκυνητάρι με εικόνα του Αγίου. Η παλιά εικόνα του Αγίου, που βρισκόταν στο ξωκλήσι του Αγίου Ονουφρίου που κατεδαφίστηκε, βρίσκεται σήμερα σε ειδικό σκευο-

Μονοπάτια της Φύσης

τσια, ενώ άλλη εκδοχή αποδίδει το όνομα στο δέντρο Κοκκονιά. Η άγρια βλάστηση που οργιάζει σε κάθε γωνιά κάνει τον Πρόδρομο ιδιαίτερα ελκυστικό και όμορφο χωριό. Ένα μεγάλο μέρος του κρατικού δάσους του Τροόδους εντάσσεται στα διοικητικά του όρια. Στο χωριό, επίσης, καλλιεργούνται και διάφορα είδη φυλλοβόλων οπωροφόρων δέντρων καθώς και λίγα αμπέλια οινοποιήσιμων ποικιλιών. Ο Πρόδρομος είναι γνωστός κυρίως για τα γευστικότατα μήλα του. Στο χωριό βρίσκεται το Δασικό Κολλέγιο, ενώ λειτουργούν κατασκηνωτικοί χώροι. Ο εκδρομικός χώρος του Προδρόμου βρίσκεται σε υψόμετρο 1570 μέτρων, ανάμεσα στη Χιονίστρα και τον Πρόδρομο, και αποτελεί αναμφισβήτητα μια όμορφη επιλογή για όσους επιλέξουν να εντάξουν στο πρόγραμμά τους τον Πρόδρομο. Κοντά στον κύριο δρόμο Προδρόμου- Τρόοδους βρίσκουμε το φράγμα του Προδρόμου σε υψόμετρο 1570 μέτρων. Από το χωριό μπορεί κανείς να ακολουθήσει τα μονοπάτια της Φύσης, το μονοπάτι ΠρόδρομοςΖούμι και τα μονοπάτια της φύσης του Δασι-

Εκκλησία Αγίου Ιωάννη Προδρόμου, κτίσμα του 130 αιώνα

φυλάκιο στο μικρό μουσείο στην εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Λίγο έξω από τον Πρόδρομο προς το χωριό Παλιόμυλος, σε δασώδη περιοχή, βρίσκεται το ξωκλήσι της Αγίας Τριάδας, κτίσμα του 1931. Είναι μονόκλιτο, ξυλόστεγο και κεραμιδοσκέπαστο και περιλαμβάνεται στο χώρο του κοιμητηρίου. Λειτουργείται μία φορά το χρόνο, τη Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος. Στα νοτιοδυτικά του χωριού υπάρχει μοναστήρι που ανάγεται στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, το μοναστήρι της Παναγίας Τρικουκκιάς. Σήμερα λειτουργεί και είναι γυναικείο μοναστήρι. Το όνομα Τρικουκκιά προέρχεται πιθανότατα από τις τρικουκκιές, δηλαδή τις μοσφιλιές που είχαν τρία κουκού-

Ο κοινοτάρχης κ. Ανδρέας Αυγουστή

κού Κολλεγίου. Πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου Προδρόμου είναι ο κ. Ανδρέας Αυγουστή. Το Κοινοτικό Συμβούλιο Προδρόμου προσπαθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο να προβάλει το χωριό με τον τρόπο που του αξίζει, να το αναπτύξει και να το καταστήσει προσφιλή προορισμό για τους τουρίστες, ντόπιους και ξένους. Ο Πρόδρομος με το υπέροχο κλίμα, την καταπράσινη έκταση και τους φιλόξενους κατοίκους είναι αναμφισβήτητα μια όμορφη επιλογή για λίγες μέρες ξέγνοιαστων και γαλήνιων διακοπών μακριά από το άγχος της καθημερινότητας.

- 27 -

Ιερά Μονή Παναγίας Τρικουκκιωτίσσης (γυναικεία)

Η Ιερά Μονή Παναγίας Ελεούσας της Τρικουκιώτισσας βρίσκεται στο Τρόοδος, κοντά στο χωριό Πρόδρομος. Η Μονή αυτή είναι από τις αρχαιότερες της Κύπρου. Πότε ακριβώς ιδρύθηκε δεν γνωρίζουμε. Είναι όμως βέβαιο ότι υφίστατο κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας-Ενετοκρατίας (1191-1571). Αρχικά ήταν μεγάλη όπως του Κύκκου, σύμφωνα με τον Βασίλειο Μπάρσκυ, αλλά αργότερα συρρικνώθηκε λόγω της μεγάλης φτώχειας που επέφερε η Τουρκοκρατία. Η επωνυμία της Παναγίας, Τρικουκκιώτισσα προήλθε πιθανόν από το δέντρο του δάσους Τρικουτσιά ή Κοκκονιά. Στη Μονή υπήρχε παλαιότερη εικόνα (δεν γνωρίζουμε πού βρίσκεται), η οποία σύμφωνα με την παράδοση αγιογραφήθηκε από τον Ευαγελιστή Λουκά. Τέλος, γνωρίζουμε από τον 16ο αιώνα πως η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Τρικουκκιώτισσας απάλλασε τον τόπο μας από τις επιπτώσεις της ανομβρίας.

Υποψήφια για τα βραβεία Madame Figaro «Γυναίκες της χρονιάς 2016» είναι η κ. Άννα Κοσμά, Πρόεδρος του Συλλόγου Γυναικών Υπαίθρου Λάρνακας. Τα βραβεία Madame Figaro «Γυναίκες της Χρονιάς» έγιναν πλέον θεσμός και σκοπός τους είναι η ανάδειξη και η επιβράβευση των Κυπρίων γυναικών που διακρίθηκαν και διέπρεψαν η καθεμιά στον τομέα της. Το αναγνωστικό κοινό του περιοδικού Madame Figaro είναι αυτό που αναδεικνύει τις γυναίκες της χρονιάς. Στηρίζουμε την Άννα Κοσμά το έργο της οποίας είναι πολύτιμο για την κυπριακή παράδοση, την κυπριακή ύπαιθρο και τα χωριά της Κύπρου μας. Είναι πρόεδρος του Συνδέσμου Γυναικών Λάρνακας ο οποίος έχει ως απώτερο στόχο του την δραστηριοποίηση των γυναικών της υπαίθρου. Η κυρία Κοσμά με το έργο της είναι απόδειξη ότι οι γυναίκες μπορούν να προσφέρουν στον άνθρωπο και στο κοινωνικό σύνολο και είναι άξια συγχαρητηρίων. Της ευχόμαστε καλή επιτυχία!

Ψηφίζουμε Αννα Κοσμά Εδώ ψηφίζουμε διαδικτυακά!! #vote4anna #άννακοσμά http://madamefigaroawards.com/ Madame Figaro Awards 2016 MADAMEFIGAROAWARDS.COM

- 28 -

Restaurant-Café

ΒΥΖΑΝΤΙΟ Τηλ/Tel. 25463333, Πρόδρομος/Prodromos

Σε µια όµορφη τοποθεσία στο µαγευτικό χωριό του Προδρόµου βρίσκουµε το εστιατόριο-καφετέρια «Βυζάντιον». Σε έναν ζεστό και φιλόξενο χώρο µπορείτε να απολαύσετε τον καφέ ή το ρόφηµά σας καθ’ όλη τη διάρκεια της ηµέρας ή να απολαύσετε ένα πλούσιο γεύµα για να ανακτήσετε τις δυνάµεις σας και να συνεχίσετε να ανακαλύπτετε τις οµορφιές του χωριού. Επιλέξετε το γεύµα σας µέσα από µια σειρά νόστιµων πιάτων κυπριακής κουζίνας, φτιαγµένων µε µεράκι και αγάπη για την κυπριακή παράδοση από αγνά και αυθεντικά κυπριακά υλικά. Η καθαριότητα, η άψογη εξυπηρέτηση, το νόστιµο φαγητό και οι λογικές τιµές αποτελούν λόγους για τους οποίους πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφτείτε το εστιατόριο-καφετέρια «Βυζάντιον» και να αφεθείτε σε µια γαστρονοµική απόλαυση. Αναλαµβάνονται βαφτίσεις, αρραβώνες, γάµοι και άλλες εκδηλώσεις In a beautiful location in the charming village of Prodromos you will find the "Byzantium" café-restaurant. In a warm and welcoming place you can enjoy your coffee or your drink throughout the day or enjoy a hearty meal to recover your strength and continue to discover the beauty of the village. Choose your meal from a range of delicious Cypriot dishes, prepared with care and love in the Cypriot tradition of pure and authentic local ingredients. Cleanliness, excellent service, delicious food and reasonable prices are the reasons why you must visit "Byzantium". We undertake christenings, engagements, weddings and other events

- 29 -

Επαρχία Λεμεσού

Εκκλησία του Αγίου Δημητρίου στο χωριό

υκόπετρα

Η Συκόπετρα είναι χωριό της επαρχίας Λεμεσού. Απέχει από το κέντρο της πόλης περίπου 35 χιλιόμετρα. Ανήκει στη γεωγραφική περιφέρεια της Πιτσιλιάς. Το ανάγλυφο του εδάφους του χωριού χαρακτηρίζεται ως τραχύ, αφού αποτελείται από βαθιές στενές κοιλάδες και απότομες βουνοκορφές, κάποιες από τις οποίες φτάνουν μέχρι και τα 1000-1200 μ. Το τοπίο είναι διαμελισμένο από τους παραπόταμους της Γερμασόγειας, ενώ κοντά στο χωριό ρέει το Αργάκι της Παπούτσας από την ομώνυμη κορυφή.

ονομασία Συκόπετρα είναι, κατά κάποιους, σύνθετη και αποτελείται από τα συνθετικά «σύκο» και «πέτρα». Ερμηνεύεται από το ανάγλυφο της περιοχής που αποτελούνταν από πέτρες και συκόδεντρα. Η ύπαρξη δε φραγκοσυκιών, δηλαδή παπουτσοσυκιών, στην περιοχή ακόμα και σήμερα κάνει κάποιους να υποθέσουν ότι η ονομασία του χωριού δεν προήλθε από τη συκιά αλλά από τη φραγκοσυκιά. Μια τοπική παράδοση συνδέει το χωριό με το αρχαίο βασίλειο της Ταμασού. Σύμφωνα με αυτήν, η

Αρχαίος ελιόμυλος

Συκόπετρα, η οποία δεν έφερε ακόμα αυτή την ονομασία, αποτελούσε μέρος του βασιλείου της Ταμασού. Η κόρη του βασιλιά, Ναυσικά, έφτασε μια μέρα στην περιοχή του χωριού για να κάνει τη βόλτα της. Κατά τη διάρκεια ενός παιχνιδιού έπεσε από το δάκτυλό της το πολύτιμο δακτυλίδι της, δώρο του πατέρα της, το οποίο κυλούσε κατά την κοιλάδα. Αμέσως έσπευσαν οι χωρικοί για να ψάξουν για το δακτυλίδι της βασιλοπούλας. Στις έρευνες η Ναυσικά απεγνωσμένη έδινε οδηγίες στους χωρικούς φωνάζοντάς τους «σηκώστε αυτή την πέτρα», «σηκώστε εκείνη την πέτρα», και έτσι το χωριό ονομάστηκε Συκόπετρα. Η Συκόπετρα υφίστατο και κατά τα μεσαιωνικά χρόνια και αποτελούσε, σύμφωνα με τον Μας Λατρί, φέουδο που παραχωρήθηκε στο τάγμα των Ναϊτών Ιπποτών. Μετά τη διάλυση του τάγματος αυτού, το χωριό πέρασε στην κυριαρχία των Ιωαννιτών Ιπποτών που είχαν ως έδρα τους το Κολόσσι. Στο κέντρο του χωριού ορθώνεται η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, η κύρια

- 30 -

εκκλησία του χωριού. Είναι σχετικά νέο οικοδόμημα, κτισμένο σε βυζαντινό ρυθμό χωρίς τρούλο. Σήμα κατατεθέν του χωριού είναι αναμφίβολα ο αρχαίος ελιόμυλος, ένα πραγματικά πανέμορφο μνημείο. Ο ελιόμυλος της Συκόπετρας ανήκε στην Εκκλησία του Αγίου Δημητρίου η οποία παραχωρούσε το δικαίωμα εκμετάλλευσής του σε ιδιώτη με αντάλλαγμα προκαθορισμένη ποσότητα λαδιού. Σήμερα δεν λειτουργεί. Πρόκειται για ένα απλό δωμάτιο πετρόκτιστο με κεραμοειδή στέγη. Ο ελιόμυλος είναι κτίσμα πιθανόν του 19ου αιώνα. Ανακηρύχθηκε ως αρχαίο μνημείο. Πραγματικό δέος προκαλούν οι πελώριοι βράχοι που βρίσκονται στο χωριό, οι οποίοι του δίνουν μια άγρια ομορφιά. Ανάμεσα στους βράχους αυτούς βρίσκεται και ένας μεγάλος βράχος σε σχήμα πατημασιάς αλόγου εκεί όπου, σύμφωνα με το θρύλο, σκοτώθηκε η βασιλοπούλα Ναυσικά, κόρη του βασιλιά της Ταμασού, όταν το άλογό της γλίστρησε. Μια βόλτα στο εσωτερικό του χωριού θα σας εντυπωσιάσει. Παραδοσιακά σπίτια ξεπροβάλλουν σε κάθε γειτονιά του, ενώ στα δρομάκια του θα συναντήσετε τους φιλόξενους κατοίκους του. Πρόκειται για ένα χωριό που διατηρεί ακόμα την πλούσια παράδοσή του. Το τραχύ τοπίο του παρασύρει τους λάτρεις της φύσης. Κοινοτάρχης του μικρού και όμορφου χωριού της Συκόπετρας είναι ο κύριος Δη-

μήτρης Ιωάννου, ο οποίος μαζί με τα υπόλοιπα μέλη του Κοινοτικού Συμβουλίου εργάζονται σκληρά για την ευημερία των κατοίκων και τη διατήρηση της παράδοσης του χωριού. Η Συκόπετρα, το όμορφο χωριό που βρίσκεται στις ανατολικές παρυφές της Ορεινής Πιτσιλιάς, απλώνεται στις πλαγιές του βουνού σε ένα πανέμορφο τοπίο που συνεπαίρνει τον επισκέπτη. Είναι ένα χωριό που σε κάθε γωνιά του κρύβει και ένα θρύλο, ένα χωριό με πλούσια ομορφιά και παράδοση που αξίζει να επισκεφτεί κανείς.

Ξωκλήσι Προφήτη Ηλία

- 31 -

Επαρχία Λεμεσού

Πλατανίσκια

Τα Πλατανίσκια είναι ένα μικρό χωριό της επαρχίας Λεμεσού. Απέχει από το κέντρο της πόλης περίπου 40 χιλιόμετρα. Πριν από το 1974 το χωριό ήταν αμιγές τουρκοκυπριακό. Οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοί του το εγκατέλειψαν το 1975 και μετακινήθηκαν προς τις κατεχόμενες περιοχές. Στη συνέχεια, τα σπίτια επισκευάστηκαν και το χωριό κατοικήθηκε από Ελληνοκύπριους πρόσφυγες από το χωριό Επτακώμη και στη συνέχεια από πρόσφυγες από άλλα χωριά.

ο όνομα Πλατανίσκια φαίνεται πως έχει ελληνική προέλευση. Κατά μια άποψη προέρχεται από το δέντρο πλάτανος. Έτσι, Πλατανίσκια είναι η περιοχή που έχει πολλούς πλατάνους. Άλλη εκδοχή θέλει το όνομα του χωριού να προέρχεται από τη φράση «πλατάνου σκιά», όνομα που πάλι παραπέμπει στα πολλά πλατάνια που υπήρχαν στην περιοχή.

Οικία Κοινοτάρχη

Η τουρκοκυπριακή ονομασία του χωριού ήταν Camlica. Η ελληνικής προέλευσης ονομασία του χωριού δείχνει ότι αυτό υφίστατο κατά τα Βυζαντινά χρόνια και πολύ πιο νωρίς ακόμη. Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως μέσα στο ίδιο το χωριό αρχαία αντικείμενα προϊστορικών χρόνων, κάτι που αποδεικνύει ότι ο χώρος του χωριού κατοικούνταν ήδη από τα προϊστορικά χρόνια. Κατά τους Μεσαιωνικούς χρόνους το χωριό εμφανίζεται σημειωμένο με το ίδιο όνομα. Σε παλαιούς χάρτες το βρίσκουμε ως Platanastasia, ενώ στο Μας Λατρί το χωριό αναφέρεται ως Platanisto. Από το Μας Λατρί μαθαίνουμε ότι το χωριό ήταν φέουδο κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Αρχικά ανήκε στους Ναΐτες ιππότες και στη συνέχεια πέρασε υπό την κυριότητα των Ιωαννιτών ιπποτών. Οι Τούρκοι εγκαταστάθηκαν στο χωριό μετά από την οθωμανική κατάκτηση της Κύπρου το 1571 μ.Χ. και σταδιακά εκτόπισαν τους Έλληνες κατοίκους του χωριού. Μέσα στο χωριό υπάρχει μια μικρή εκκλησία που είναι αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο.

- 32 -

Πρόκειται για εκκλησία που δημιουργήθηκε στο χώρο του παλιού σχολείου. Μέσα στο χωριό υπάρχει επίσης και ένα τζαμί που μαρτυρεί ότι το χωριό κατοικούνταν παλαιότερα από Τουρκοκύπριους. Στη διαδρομή προς την Πλατανίσκια θα παρατηρήσει κανείς τα μεγάλα χαρουπόδεντρα που υπάρχουν καθώς και τις τεράστιες ελιές. Τα περισσότερα σπίτια είναι κτισμένα από πέτρα και μερικά από πλιθάρι. Αποτελούν δείγματα παραδοσιακής κυπριακής αρχιτεκτονικής, με εσωτερικές αυλές, ξύλινα μπαλκόνια και ολάνθιστες αυλές που γεμίζουν το χώρο με πλήθος χρώματα και αρώματα κάνοντας την περιήγηση ακόμα πιο όμορφη. Πολλά από τα σπίτια είναι αναπαλαιωμένα ενώ στην περιδιάβαση μπορεί κανείς να διακρίνει και εγκαταλελειμμένα σπίτια. Τα δρομάκια του χωριού, στενά και πλακόστρωτα, μαγεύουν τον επισκέπτη μεταφέροντας τον σε μια άλλη εποχή. Από διάφορα σημεία του χωριού μπορεί κανείς να αγναντέψει τη θέα που απλώνεται μέχρι τον κόλπο της Αυδήμου. Πανέμορφη και αρκετά περιποιημένη είναι η πλατεία του χωριού στην οποία κυριαρχεί η πέτρα. Εκεί υπάρχει στεγασμένος χώρος κάτω από τον οποίο μπορεί ο επισκέπτης να ξαποστάσει και να απολαύσει την ομορφιά και τη γαλήνη που αποπνέει το χωριό. Κοντά στην πλατεία βρίσκονται τα γραφεία του Κοινοτικού Συμβουλίου της Πλατανίσκιας. Η Κοινότητα διαθέτει, επίσης, και Κοινοτικό Ιατρείο για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη των κατοίκων της που διαμένουν

μόνιμα στο χωριό. Αυτό που κάνει πραγματικά εντύπωση στον επισκέπτη είναι η καθαριότητα του χωριού. Κοινοτάρχης του χωριού είναι ο κ. Ανδρέας Κωστή, ο οποίος με την πολύτιμη συνδρομή των συνεργατών του εργάζεται σκληρά για την προβολή του χωριού και την ευημερία των κατοίκων του. Τα Πλατανίσκια είναι ένα χωριό που ασκεί ιδιαίτερη γοητεία σε όσους λατρεύουν την παράδοση και επιθυμούν να την γνωρίσουν μέσα στα στενά και γραφικά δρομάκια του.

Πετρόκτιστα σπίτια

- 33 -

The Land of Dreams Το αγρόκτημα “The Land of Dreams” βρίσκεται στην υπέροχη Τριμήκληνη. Πρόκειται για ένα ονειρικό μέρος στο οποίο κανείς μπορεί να ζήσει αξέχαστες στιγμές στην αγκαλιά της φύσης και να «ακούσει» την καρδιά της μάνας γης.

Το αγρόκτημα αποτελεί καινοτόμο ιδέα του κ. Ανδρέα Χριστοφή, γεωπόνου, ο οποίος δημιούργησε με μεράκι αυτό τον υπέροχο χώρο που καλύπτει 150 δεκάρια γεωργικής γης κατάφυτης από βερικοκιές, δαμασκηνιές, ροδακινιές και νεκταρινιές. Επίσης, στο αγρόκτημα καλλιεργούνται και αμπέλια από τα οποία προέρχεται γλυκόπιοτο κρασί. Ένα άλλο ξεχωριστό στοιχείο της επιχείρησης είναι η λίμνη και το ιχθυοτροφείο που διαθέτει. Το ιχθυοτροφείο αποτελεί το μοναδικό στο είδος του ιχθυοτροφείο οξύρρυγχου σε ολόκληρη την Κύπρο! Ο οξύρρυγχος είναι ένα είδος ψαριού που χρησιμοποιείται για την παρασκευή μαύρου χαβιαριού. Στη λίμνη του αγροκτήματος μπορούν οι επισκέπτες να ψαρέψουν, ενώ μαγευτική είναι η περιήγηση κατά μήκος του αγροκτήματος. Θα απολαύσετε τον καθαρό αέρα, θα ακούσετε τον ήχο των φύλλων, το κελάρυσμα του ρυακιού που διασχίζει το αγρόκτημα και θα αφεθείτε στην ομορφιά της φύσης, μακριά από το άγχος της καθημερινότητας και από το θόρυβο των μεγαλουπόλεων. Η επιχείρηση βραβεύτηκε πρόσφατα με το Κυπριακό Βραβείο Καινοτομίας πρωτογενούς τομέα της Ομοσπονδίας Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ) για την καλλιέργεια του οξύρρυγχου και για το σύνολο των παραγόμενων προϊόντων και υπηρεσιών που προσφέρει.

Για πραγματικά ονειρεμένες στιγμές χαλάρωσης σε ένα όμορφο, ήσυχο και γαλήνιο περιβάλλον, η λύση είναι μία: η επίσκεψη στο αγρόκτημα “The Land of Dreams”. 77, Costi Christofi 4730 Trimiklini, Limassol, Cyprus. Tηλ. 99515497, E-mail: info@thelandofdreamscy.com - 34 Web: thelandofdreamscy.com

°ðÞ ôï 1938 - ÃéëïçåîåéáëÜ ðáòÀäïóè 75 øòÞîöî Πρωτοπόροι επιχειρηματίες και οραματιστές της τότε εποχής ο δάσκαλος Χρίστος Παπαπέτρου και ο αδελφός του Πέτρος Παπαπέτρου κοινοτάρχης Ευρύχου, δημιούργησαν και έθεσαν σε λειτουργία το 1938 στην Ευρύχου μια πολλαπλή ουσιαστικά, μεταποιητική βιομηχανία η οποία εξυπηρετούσε πολλές από τις ανάγκες των αγροτών την δεκαετία του 1940. Περιελάμβανε Ελαιοτριβείο, Αλευρόμυλο, Μύλο κτηνοτροφικών φυτών, Εκκοκκιστική μηχανή για την παραγωγή βαμβακιού και μύλο για άλεσμα καφέ. Ασχολείτο επίσης και με παραγωγή γύψου. Λίγα χρόνια πριν το 1960 τη λειτουργία του Ελαιοτριβείου ανέλαβαν τα παιδιά τους Λεύκος Χρ. Παπαπέτρου και Ίκαρος Π. Παπαπέτρου οι οποίοι συνέχισαν να το δουλεύουν μέχρι το 1978 οπότε σταμάτησαν τη λειτουργία του λόγω παλαίωσης των μηχανημάτων. Σήμερα τη λειτουργία του ελαιοτριβείου έχουν αναλάβει οι γιοί του, Χρίστος, Σωκράτης και Γιώργος Παπαπέτρου συνεχίζοντας την παράδοση της οικογένειας στην παραγωγή φρέσκου κυπριακού ποιοτικού Ελαιολάδου. Προωθούμε το Εξαιρετικά Παρθένο Ελαιόλαδο απευθείας από τον παραγωγό στον καταναλωτή, χωρίς μεσάζοντες. Σκοπός μας είναι να προωθήσουμε το άριστης ποιότητας Ελαιόλαδο σε χαμηλή τιμή προσιτή στο καταναλωτή. Το ελαιόλαδο με τα ξεχωριστά πλούσια άρωματα της Κυπριακής Φύσης.

»éøáìÀëè ºáòáïìÜ, ¶ùòàøïù, ºàðòï÷. Tèì: (+357) 22933322

Τη συνταγή σας προσφέρει η εταιρεία Κοτόπουλα Παλαιχώρι

Κοτόπουλο γεμιστό με πατάτες στο φούρνο Υλικά • 1 κοτόπουλο • 250 γρ συκωτάκια κότας ψιλοκομμένα • 1 κρεμμύδι ψιλοκομμένο • 4 κ.σ. ρύζι Καρολίνα • ½ φλιτζ. του ελληνικού καφέ νερό • 5-6 πατάτες • αλάτι, πιπέρι • καρίνο ή ρίγανη • ελαιόλαδο • 1 κ.σ. μουστάρδα • χυμό από 1 λεμόνι Εκτέλεση Σε λίγο λαδάκι τσιγαρίζουμε το κρεμμύδι μέχρι να μαραθεί και προσθέτουμε και τα συκωτάκια. Μόλις αλλάξουν χρώμα προσθέτουμε αλάτι, πιπέρι, το ρύζι και το νεράκι. Αφήνουμε να πάρει μια βράση, αποσύρουμε από την φωτιά και το αφήνουμε λίγο να κρυώσει. Γεμίζουμε την κότα, την κλείνουμε με οδοντογλυφίδες ή την ράβουμε, την αλείφουμε καλά με λαδάκι, αλατίζουμε και πασπαλίζουμε με καρίνο ή ρίγανη. Απλώνουμε γύρω τις πατάτες, τις αλατίζουμε και τις περιχύνουμε με το μίγμα λαδιού, λεμονιού και μουστάρδας. Καλύπτουμε το φαγητό και ψήνουμε στους 180oC μέχρι να ροδοκοκκινήσει η κότα και να μαλακώσουν οι πατάτες. - 35 -

Επαρχία Λευκωσίας

Μουσείο Σιδηρόδρομου

υρύχου

Εκκλησία Αγίας Μαρίνας

Η Ευρύχου είναι χωριό της επαρχίας Λευκωσίας και αποτελεί τόσο το διοικητικό όσο και το αγροτικό κέντρο της κοιλάδας της Σολέας. Απέχει από την πρωτεύουσα 49 χιλιόμετρα και βρίσκεται κτισμένη στην ανατολική όχθη του ποταμού Κλάριου ή Καρκώτη. Το φυσικό της περιβάλλον περιλαμβάνει εκτάσεις άγριας βλάστησης, καθώς ένα μέρος του κρατικού δάσους «Αδελφοί» εμπίπτει στα διοικητικά της όρια, αλλά και εκτάσεις οπωροφόρων δέντρων, εσπεριδοειδών, ελιών και αμπελιών. Αν και ολόκληρη η περιοχή της Σολιάς είναι ξακουστή για την εξαίρετη ποιότητα των φρούτων της, η Ευρύχου είναι ιδιαίτερα γνωστή για την ποιότητα των μήλων της.

ονομασία Ευρύχου έχει, σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, αρχαιοελληνικές καταβολές. Σύμφωνα με τους Νέαρχο Κληρίδη και Σίμο Μενάρδο, η ονομασία Ευρύχου προέρχεται από το επίθετο «ευρύς» και το ουσιαστικό «χους» και σημαίνει την ευρεία πλατιά γη, κάτι που επιβεβαιώνεται από το ανάγλυφο του εδάφους του χωριού. Ωστόσο, ο Νέαρχος Κληρίδης αναφέρει

Νερόμυλος

ότι η ονομασία της Ευρύχου πιθανόν αρχικά να διέφερε και να αλλοιώθηκε από τους Φράγκους, όπως συνέβη και με άλλα τοπωνύμια της Κύπρου. Ο Αντώνης Παπαγεωργίου στο βιβλίο του «Ετυμολογικά Περί Κύπρου» υποστηρίζει ότι η ονομασία του χωριού προήλθε από το «ευρύς» και «χωρίον» και παραπέμπει στο ανάγλυφο του εδάφους της. Άλλη εκδοχή υποστηρίζει ότι η ονομασία του χωριού δόθηκε από μετανάστες που βρήκαν καταφύγιο στην περιοχή. Σύμφωνα με την εκδοχή αυτή, η ονομασία Ευρύχου προήλθε από το «ευ» και «χους» που σημαίνει την εύφορη γη. Σύμφωνα με άλλους, το χωριό πήρε το όνομά του από κάποιον Ευρύχιο, που ήταν ο πρώτος οικιστής του χωριού. Η Ευρύχου, σύμφωνα με τη Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, ήταν γνωστή τουλάχιστον από την εποχή της Φραγκοκρατίας, όπως δείχνουν οι μεσαιωνικοί χάρτες στους οποίους το χωριό σημειώνεται με τις ονομασίες Eurico και Earico. Ο Μας Λατρί μάλιστα διασώζει τη γραφή Evrikhou. Η ελληνική ρίζα της ονομασίας, όπως εξηγήσαμε και πιο πάνω, αποτελεί απόδειξη ότι το χωριό υπήρξε και κατά τη Βυζαντινή περίοδο.

- 36 -

Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας η Ευρύχου υπήρξε φέουδο και, σύμφωνα με τον Μας Λατρί, ανήκε στην οικογένεια του Domain Roy. Στη συνέχεια περιήλθε στην κυριότητα της βασιλικής οικογένειας της Κύπρου. Η Ευρύχου ήταν ιδιαίτερα γνωστή και κατά την Αρχαιότητα, κυρίως επειδή βρισκόταν σε μια τόσο εύφορη περιοχή. Αρκετοί ήταν μάλιστα οι μελετητές που υποστήριξαν ότι ανάμεσα στην Ευρύχου και το γειτονικό χωριό Τεμβριά βρισκόταν πιθανόν κτισμένη η αρχαία πόλη Αίπεια, την οποία θεωρείται ότι έκτισαν ήρωες του Τρωικού πολέμου και υπήρξε σημαντικό κέντρο επεξεργασίας χαλκού. Σήμερα, σύμφωνα με την Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, είναι πιο πιθανόν στην περιοχή αυτή να ήταν κτισμένη η αρχαία πόλη Τέμβρος, η οποία αποτελούσε κύριο χώρο λατρείας του Απόλλωνος Υλάτη. Κατά το 19ο αιώνα, όπως αναφέρουν διάφορες πηγές, η Ευρύχου αποτέλεσε σημαντικό κέντρο βαμβακιού και παρήγε το καλύτερο βαμβάκι της Κύπρου. Ιδιαίτερη σπουδαιότητα απέκτησε το χωριό μετά από την αγγλική κατοχή, περίοδο κατά την οποία πραγματοποιήθηκαν μεγάλα έργα υποδομής. Κατά την περίοδο αυτή η Ευρύχου έγινε το κεφαλοχώρι της Σολιάς και απέκτησε αστυνομικό σταθμό. Στο χωριό λειτούργησε και το δυτικό τμήμα του Κυπριακού Κυβερνητικού Σιδηρόδρομου για τον οποίο θα κάνουμε λόγο πιο κάτω. Μέσα στο χωριό της Ευρύχου βρίσκουμε δύο εκκλησίες του 19ου αιώνα, την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και την εκκλησία της Αγίας Μαρίνας. Είναι και οι δύο γοτθικού ρυθμού. Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου αποτελεί το Μητροπολιτικό Ναό της Ιεράς Μητρόπολης Μόρφου, η οποία έχει την προσωρινή της έδρα στο χωριό. Επίσης, στην Ευρύχου βρίσκουμε και την εκκλησία της Αγίας Κάρας για την οποία κάνει αναφο-

Εκκλησία της Αγίας Μαρίνας

Εκκλησία Οσίου Κυριακού

ρά και ο Άγγλος Τζέφρυ κατά τον 19ο αιώνα. Ένα χιλιόμετρο περίπου βόρεια του χωριού βρίσκεται η εκκλησία του Οσίου Κυριακού, τοπικού αγίου. Η εκκλησία αυτή είναι μεσαιωνική και είναι πιθανόν κτισμένη πάνω στον τάφο του Αγίου. Η εκκλησία αυτή ήταν κάποτε καλυμμένη με τοιχογραφίες. Αναφορά στην εν λόγω εκκλησία έκανε τόσο ο Τζέφρυ όσο και ο Γκάννις, οι οποίοι έκαναν λόγο για το εικονοστάσι της, αναφέροντας ότι ήταν ένα από τα καλύτερα δείγματα του 16ου αιώνα. Η Ευρύχου αποτελεί μέχρι σήμερα το κεφαλοχώρι της περιοχής της Σολιάς. Η συμβολή της στην εκπαίδευση ήταν και συνεχίζει να είναι τεράστια. Σύμφωνα με τον Ιερώνυμο Περιστιάνη, στην Ευρύχου λειτούργησε αρχικά αλληλοδιδακτική σχολή από τα μέσα του 19ου αιώνα. Πριν από την αλληλοδιδακτική σχολή, στο χωριό λειτουργούσε σχολείο σε ένα ευρύχωρο κτίριο, γνωστό ως το κτήριο «του Καλοήρου», το οποίο κτίστηκε από τους κατοίκους του χωριού. Σήμερα, στην Ευρύχου λειτουργεί Γυμνάσιο και Λύκειο που αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα σχολεία της κυπριακής υπαίθρου. Στο Γυμνάσιο φοιτούν μαθητές από όλη την περιοχή. Στην Ευρύχου, όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, έχει την προσωρινή του έδρα και ο Μητροπολίτης Μόρφου. Η Μητρόπολη Μόρφου διαδραμάτισε και διαδραματίζει ιδιαίτερο ρόλο στην πνευματική και θρησκευτική ζωή της περιοχής. Η Ευρύχου αποτελεί ένα ανεπτυγμένο χωριό που ωστόσο διατηρεί με απόλυτο σεβασμό την αρχιτεκτονική και την παράδοσή του. Τα σπίτια της, δείγματα της πλούσιας κυπριακής αρχιτεκτονικής, ξεπροβάλλουν από κάθε στενό της και είναι κτισμένα από τοπικό πέτρωμα. Σήμα κατατεθέν των σπιτιών της Ευρύχου είναι τα ξύλινα μπαλκόνια. Στο χωριό λειτουργούσαν παλαιότερα μύλοι που άλεθαν το σιτάρι με κυριότερο το «Μύλο του Στυλλή», ο οποίος βρίσκεται στην έξοδο της Ευρύχου προς την Κοράκου. Πρόκει-

- 37 -

Μουσείο Λαϊκής Τέχνης

ται για κτίσμα του 1878 και αποτελούσε έναν από τους σημαντικότερους αλευρόμυλους της περιοχής κατά την εποχή εκείνη. Αργότερα σ’ αυτόν προστέθηκε και εκκοκκιστική μηχανή για το διαχωρισμό του βαμβακιού από τους σπόρους. Ο μύλος αποτελεί δείγμα λαϊκής αρχιτεκτονικής και πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Σημαντικό κομμάτι της ιστορίας της Ευρύχου είναι ο σιδηροδρομικός σταθμός της. Η Ευρύχου κατά τις αρχές του 20ού αιώνα αποτέλεσε τον τερματικό σταθμό του Κυπριακού Κυβερνητικού Σιδηρόδρομου που ένωνε την Αμμόχωστο με τη Λευκωσία και τη Λευκωσία με την Ευρύχου και κατ’ επέκταση με την περιοχή της Σολιάς. Ο Κυπριακός Κυβερνητικός Σιδηρόδρομος λειτούργησε από το 1905 μέχρι το 1951. Αποτέλεσε σύμβολο της βρετανικής αποικιοκρατίας και συνδέθηκε με μια σειρά σημαντικών γεγονότων που εκτυλίχθηκαν κατά την περίοδο εκείνη. Το σιδηρόδρομο χρησιμοποίησε ο τότε Υφυπουργός Αποικιών, Wiston Churchill τον Οκτώβριο του 1907, ενώ κατά τη διάρκεια των δύο Παγκοσμίων Πολέμων, ο Κυπριακός Κυβερνητικός Σιδηρόδρομος χρησιμοποιήθηκε για τη μεταφορά συμμαχικών στρατευμάτων από και προς το λιμάνι της Αμμοχώστου, το Αεροδρόμιο Λευκωσίας και τον Ξερό. Μεταξύ του 1946 και 1949 μεταφέρθηκε μέσω του σιδηρόδρομου μεγάλος αριθμός Εβραίων προσφύγων στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στον Καράολο. Υπήρξε το κυριότερο μέσο μεταφοράς τόσο των Βρετανών όσο και των Κύπριων. Κατά τα 46 χρόνια λειτουργίας του μετέφερε περίπου 7,5 εκατομμύρια επιβάτες. Η σύνδεση του Κυπριακού Κυβερνητικού Σιδηρό-

δρομου με την Ευρύχου πραγματοποιήθηκε το 1915 και λειτούργησε απρόσκοπτα μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 1931, ως αντίποινα για τη ρίψη τενεκέδων εναντίον του Άγγλου Κυβερνήτη της Κύπρου, Ρόναλντ Στορς από χωρικούς, ως απόηχος των Οκτωβριανών του ίδιου χρόνου. Ο Κυπριακός Σιδηροδρομικός Σταθμός έκλεισε οριστικά στις 10 Νοεμβρίου 1951, καθώς θεωρήθηκε πως ήταν πλέον ασύμφορος για τους αποικιοκράτες. Οι γραμμές του μεταφέρθηκαν -μετά από δημοπρασία- στην Ιταλία, ενώ οι ατμομηχανές και τα μεταλλικά πλαίσια των βαγονιών πουλήθηκαν για σίδερο. Τα βαγόνια έμειναν στην Κύπρο όπου και αφέθηκαν στην φθορά του χρόνου. Το κυρίως κτήριο του Σιδηροδρομικού Σταθμού Ευρύχου είναι το μόνο που επέζησε και διατηρήθηκε ζωντανό από ολόκληρο το σιδηροδρομικό δίκτυο που υπήρξε κάποτε στο νησί. Συντηρήθηκε από το Τμήμα Αρχαιοτήτων το 2005. Δημιουργήθηκε στο κτήριο του σταθμού το «Μουσείο Σιδηρόδρομου», το οποίο σήμερα αποτελεί το μοναδικό μουσείο σιδηροδρόμων σε όλη την Κύπρο. Στο Μουσείο εκτίθενται αυθεντικά έγγραφα, φωτογραφίες και αντικείμενα που σχετίζονται με τους σιδηροδρόμους της Κύπρου, καθώς και μοντέλα σταθμών και τροχαίου υλικού. Στην πίσω πλευρά του κτίστηκε πλατφόρμα και τμήμα της σιδηροδρομικής γραμμής με αυθεντικές ράγες, εκεί όπου βρίσκεται και ένα αυθεντικό βαγόνι που Κυπριακού Κυβερνητικού Σιδηρόδρομου που χρησιμοποιούνταν από τους τεχνικούς για να ελέγχουν και να επιδιορθώνουν το τρένο και τις ράγες του. Τα επίσημα εγκαίνια του Μουσείου Σιδηροδρόμου στην Ευρύχου πραγματοποιήθηκαν στις 9 Σεπτεμβρίου 2016. Κοινοτάρχης του χωριού είναι ο κ. Ξενάκης Ξενοφώντος ο οποίος μαζί με τα υπόλοιπα μέλη που απαρτίζουν το Κοινοτικό Συμβούλιο εργάζονται σκληρά καταφέρνοντας μέχρι στιγμής να αναπτύξουν το χωριό σε μεγάλο βαθμό και να βελτιώσουν τους όρους ζωής των κατοίκων. Ανάμεσα στους στόχους τους είναι και η προβολή του κεφαλοχωρίου της Σολιάς όπως του αξίζει. Η Ευρύχου, το κεφαλοχώρι της Σολιάς, είναι ένα χωριό με πλούσια ιστορία και πολιτιστική κληρονομιά, το οποίο διαδραμάτισε και διαδραματίζει σημαντικότατο ρόλο στην ανάπτυξη της περιοχής. Σε κάθε γωνιά της Ευρύχου το παρόν συναντά το παρελθόν συνθέτοντας μια όμορφη εικόνα που θα μείνει αξέχαστη στον επισκέπτη.

- 38 -

Το κέντρο «Το Κέδρο» στην Ευρύχου είναι οικογενειακή επιχείρηση σε έναν πραγματικά όμορφο χώρο. Η οικογένεια διαθέτει και κρεοπωλείο που είναι ξακουστό στην περιοχή για τα φρέσκα κρέατά του καθώς και για τα αλλαντικά του, ξακουστά σε όλη την Κύπρο. Οι περίφημες σεφταλιές τους μάλιστα ταξίδεψαν και στο εξωτερικό! Η κυρία Σοφία, μια από τις καλύτερες μαγείρισσες της περιοχής, φτιάχνει για εσάς παραδοσιακούς μεζέδες με αγνά ντόπια υλικά σε έναν καθαρό, ζεστό και φιλόξενο χώρο στον οποίο απολαμβάνετε νόστιμα πιάτα σε λογικές τιμές και φυσικά με άψογη εξυπηρέτηση. Κέντρο «Το Κέδρο» , Τηλ. 22933333, Ευρύχου - 39 -

Αγρόκτηµα Γαιόφιλος Κοιλάδα Σολέας, Τηλ. 99870970

Όνειρο ζωής του Χρίστου ήταν η Σολιά να γίνει κέντρο παραγωγής ελιάς υψηλής τεχνολογίας και το κατάφερε δηµιουργώντας το Αγρόκτηµα Γαιόφιλος, ένα πλήρως εξοπλισµένο και σύγχρονο αγρόκτηµα που παράγει έξτρα παρθένο ελαιόλαδο ψυχρής έκθλιψης. Η παραγωγή ελαιόλαδου µε τη µέθοδο της ψυχρής έκθλιψης πραγµατοποιείται σε χαµηλές θερµοκρασίες και κάτω από ελεγχόµενες συνθήκες υγιεινής ώστε να µην αλλοιωθεί η αγνότητά του. Στο Αγρόκτηµα Γαιόφιλος θα βρείτε εξαίρετης ποιότητας ελαιόλαδο, προϊόν ιδιαίτερα υψηλής ποιότητας που ξεχωρίζει για την οσµή, τη φρουτώδη γεύση και το άρωµά του καθώς και ελιές.

Village Pet shop Τηλ. 99350757/99542698, Ευρύχου Η αγάπη μας για τα ζώα μάς οδήγησε στο να δημιουργήσουμε το μοναδικό pet shop στην περιοχή, το Village Pet Shop, στο οποίο θα βρείτε κατοικίδια, όπως σκυλάκια, γατάκια, κουνελάκια, κοτοπουλάκια, ψάρια, ερπετά, τρωκτικά και τα ιδιαίτερα τροπικά ψάρια που διατίθενται στο κατάστημά μας. Σε εμάς θα βρείτε όλα όσα χρειάζεται το κατοικίδιό σας, σπιτάκια σε όλα τα μεγέθη, ενυδρεία, αξεσουάρ για τη φροντίδα του κατοικίδιου σας καθώς και ζωοτροφές.

Στο Village Pet Shop φροντίζουμε για το κατοικίδιό σας! -

40 -

Η Εταιρεία "Ntinos Christodoulides Nurseries Ltd" έχει την έδρα της στο χωριό Ευρύχου. Στα πλήρως εξοπλισµένα θερµοκήπια της εταιρείας, έκτασης 10000m2 παράγονται ανθισµένα φυτά γλάστρας, όπως κυκλάµινα, χρυσάνθεµα, γαρδένιες και ορχιδέες ενώ η παραγωγή εµπλουτίζεται συνεχώς µε νέα προϊόντα που µπορείτε να βρείτε σε επιλεγµένα φυτώρια και ανθοπωλεία σε ολόκληρη την Κύπρο, τα οποία εύκολα πλέον µπορείτε να αναγνωρίσετε από την ετικέτα στην γλάστρα. Στόχος της Εταιρείας είναι η προσφορά προϊόντων υψηλής ποιότητας στους πελάτες της και στους καταναλωτές.

Η εταιρεία κέρδισε το βραβείο καλύτερης παραγωγής ανθισµένων φυτών γλάστρας από το Υπουργείο Γεωργίας Ntinos Christodoulides Nurseries LTD, Ευρύχου. Τηλ. 99 678431

Σε έναν πραγματικά όμορφο χώρο, ζεστό και φιλόξενο, δίπλα από την εκκλησία της Αγίας Μαρίνας, μπορείτε να απολαύσετε μαζί με καλή παρέα τον καφέ ή το ρόφημά σας, υπέροχα σνακ και παγωτά, όλα ολόφρεσκα και γευστικά. Είναι ένας ιδανικός χώρος συνάντησης, χαλάρωσης και ηρεμίας στον οποίο μπορείτε να παρακολουθήσετε με την παρέα σας ποδοσφαιρικούς αγώνες.

Τηλ. 96876287, - 4 1 - Ευρύχου

Επαρχία Λάρνακας

Σκαρίνου

Η Σκαρίνου είναι ένα μικρό γραφικό χωριό ανάμεσα στη Λευκωσία, τη Λάρνακα και τη Λεμεσό. Απέχει από την πόλη της Λάρνακας περίπου 30 χιλιόμετρα. Βρίσκεται σε ένα λοφώδες τοπίο, διαμελισμένο από τους παραπόταμους του ποταμού Πεντάσχοινου.

Σκαρίνου υφίστατο κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια και θεωρείται πως ήταν χωριό που ιδρύθηκε κατά τα βυζαντινά χρόνια. Σε παλιούς χάρτες είναι σημειωμένη ως Scharino ή San Harino. Από τη δεύτερη γραφή προέκυψε η εκδοχή ότι το όνομα είναι αγιολογικό πιθανόν από το όνομα «Άγιος Χαρίτων» και ανάγεται στα βυζαντινά χρόνια. Το όνομα Σκαρίνου αποτελεί παραφθαρμένη γενική του ονόματος Άγιος Χαρίτων. Σύμφωνα με το Νέαρχο Κληρίδη, η Σκαρίνου πήρε το όνομά της από το όνομα ή την ιδιότητα του πρώτου οικιστή της που ήταν Σκαρίνος, βοσκός που «σκάριζε» τα πρόβατα, δηλαδή τα έβγαζε για νυχτερινή βοσκή. Η Σκαρίνου κατά την Οθωμανική κυριαρχία στο νησί ανήκε στον καζά Λάρνακας. Καζάς ήταν μια γεωγραφική περιοχή που υπόκειται σε νομική και διοικητική δικαιοδοσία ενός δι-

Παναγία Οδηγήτρια

καστή, του καδή, ο οποίος στη συνέχεια με τις μεταρρυθμίσεις του σουλτάνου που είναι γνωστές ως «τανζιμάτ» αντικαταστάθηκε από τον καϊμακάμη. Κατά την περίοδο αυτή, η Μονή Κύκκου είχε υπό την κυριότητά της 784 ελαιόδεντρα σε ολόκληρο τον καζά Λάρνακας, τα 48 εκ των οποίων βρίσκονταν στην περιοχή του χωριού. Κύρια εκκλησία του χωριού είναι η Εκκλησία της Παναγίας Οδηγήτριας, η οποία δεσπόζει στο λόφο. Θεμελιώθηκε το 1950 μετά από χρόνια σκληρής δουλειάς από πλευράς των κατοίκων. Υπάρχουν στο χωριό και δύο άλλα ξωκλήσια, το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου για το οποίο υπάρχουν αναφορές του 1785 και του 1806 που προέρχονται από την Ιερά Μητρόπολη Κιτίου και το ξωκλήσι του Αγίου Λουκά νότια του χωριού ανάμεσα στον κάμπο. Το ξωκλήσι είναι πετρόκτιστο και κεραμιδοσκέπαστο. Το χωριό λόγω της προνομιούχας θέσης του ανάμεσα σε Λευκωσία και Λεμεσό αποτέλεσε παλαιότερα σταθμό για τους ταξιδιώτες που ταξίδευαν από Πάφο ή Λεμεσό προς Λευκωσία ή το αντίστροφο. Οι ταξιδιώτες στάθμευαν στο χώρο του χωριού, στα καφενεία και τα εστιατόρια, για να ξεκουραστούν και να συνεχίσουν το ταξίδι τους. Ο σταθμός ήταν κτισμένος κοντά στην όχθη του ποταμού Πεντάσχοινου, σε μια τοποθεσία με πλούσια βλάστηση. Ο σταθμός αυτός περιέπεσε σε πα-

- 42 -

ρακμή εξαιτίας της κατασκευής του νέου αυτοκινητόδρομου Λευκωσίας-Λεμεσού. Σήμερα όμως παρατηρείται νέα περίοδος ακμής για το χωριό, αφού λόγω της προνομιακής του θέσης προσελκύει Κύπριους και ξένους που κατοίκησαν μόνιμα στο χωριό ή έκτισαν εκεί τα εξοχικά τους. Στην πλαγιά του λόφου σκαρφαλώνουν τα παραδοσιακά σπιτάκια του χωριού κτισμένα από τοπική πέτρα και περιστοιχισμένα από το πράσινο της περιοχής. Μια μικρή βόλτα στο εσωτερικό του χωριού θα σας μεταφέρει στα χνάρια της παράδοσης και θα σας μείνει αξέχαστη. Σε κάθε στενό ξεπροβάλλουν τα πέτρινα σπίτια με τις ολάνθιστες αυλές, τα όμορφα ανώγια και τα κατώφλια με τις όμορφες πόρτες. Τα νεόκτιστα σπίτια είναι κτισμένα σύμφωνα με τον παραδοσιακό τρόπο δόμησης και δένουν αρμονικά με τα παλαιότερα σπίτια της Κοινότητας. Αυτό που κάνει εντύπωση είναι ότι η Σκαρίνου είναι ένα περιποιημένο και καθαρό χωριό. Οι κάτοικοι του χωριού είναι πολύ φιλόξενοι και κερδίζουν από την πρώτη στιγμή τον επισκέπτη που επιλέγει το χωριό για επίσκεψη ή για ολιγοήμερη διαμονή σε κάποιο από τα αγροτουριστικά καταλύματα που υπάρχουν στο χωριό. Για τους λάτρεις της φύσης προτείνουμε το Πάρκο Κυπριακής Φύσης αλλά και έναν περίπατο στα χωράφια της Κοινότητας για να θαυμάσουν την ομορφιά της πλούσιας κυπριακής φύσης. Η Σκαρίνου είναι γνωστή για την κατασκευή θαυμάσιων κεντημάτων λευκαρίτικου τύπου. Τέτοια κεντήματα, τα οποία φτιάχνονται από γυναίκες του χωριού, μπορείτε να προμηθευτείτε στα μικρά καταστήματα της

Σκαρίνου. Επίσης, στο χωριό παρασκευάζονται παραδοσιακά προϊόντα όπως κρασί, χαλλούμι, προϊόντα του σταφυλιού καθώς και περίφημα παραδοσιακά ζυμαρικά. Πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου Σκαρίνου είναι ο κ. Δαμιανός Μιχαήλ, ο οποίος βρίσκεται σε στενή συνεργασία με τους συνεργάτες του και μαζί κατάφεραν να υλοποιήσουν μια σειρά έργων. Στόχος τους είναι η βελτίωση των όρων ζωής των κατοίκων και να καταστήσουν τη Σκαρίνου σε έναν προσφιλή προορισμό σε όλους, ντόπιους και ξένους. Το χωριό εξελίσσεται σταδιακά σε τουριστικό θέρετρο. Διαθέτει ταβέρνες και εστιατόρια, Περιβαλλοντικό Κέντρο και Donkey Farm και προσφέρει αναμφισβήτητα πολλές επιλογές στον επισκέπτη που θα περάσει μια όμορφη μέρα στο χωριό. Στο χωριό υπάρχουν και αγροτουριστικά καταλύματα στα οποία μπορεί κανείς να μείνει για λίγες μέρες ώστε να το γνωρίσει καλύτερα. Η Σκαρίνου βρίσκεται σε μια προνομιακή θέση, ανάμεσα στις επαρχίες της Λευκωσίας, της Λάρνακας και της Λεμεσού. Αποτελεί ένα πανέμορφο και γραφικό χωριό με πλούσια φυσική ομορφιά και παράδοση που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη και λάτρη της κυπριακής φύσης και της παράδοσης.

Εξωκλήσι Αγίου Γεωργίου

- 43 -

Πάρκο Κυπριακής Φύσης

Παναγιώτα Μίτα

Αρχισυντάκτρια Round&Round Magazine

Η κυπριακή μουσική: μια παράδοση αιώνων

Η κυπριακή λαική μουσική περιλαμβάνει χορευτικά είδη, μεγάλη ποικιλία τραγουδιστών «σκοπών», τις λεγόμενες «φωνές», καθώς και πληθώρα τραγουδιών που καλύπτουν διάφορες περιπτώσεις της καθημερινής ζωής. Πολλά τραγούδια αναφέρονται σε πρόσωπα, σε πράγματα, σε καταστάσεις, στον έρωτα καθώς και σε διάφορα γεγονότα που συνδέονται με το πολύπαθο νησί μας. Με τον όρο «φωνές» εννοούμε τις μελωδίες πάνω στις οποίες τραγουδιούνται συνήθως δίστιχα ερωτικά ποιήματα. Αποτελούν κατάλοιπο των αρχαίων ελληνικών «τρόπων» τους οποίους διαδέχθηκαν οι Βυζαντινοί «ήχοι». Οι μελωδίες αυτές, οι «φωνές», λαμβάνουν κάθε φορά και διαφορετικό όνομα ανάλογα με την περιοχή στην οποία και τραγουδιούνται. Έτσι, βρίσκουμε την «αυκορίτισσα φωνή», η οποία παραπέμπει στο χωριό Αυγόρου, την «Παφίτικη φωνή», την «Μεσαρίτισσα φωνή» κλπ. Κάθε «φωνή» αποτελεί ουσιαστικά παραλ-

λαγή μιας πρωτότυπης φωνής, μιας μελωδίας. Ένα πολύ σημαντικό μέρος της κυπριακής μουσικής καλύπτουν βέβαια και τα παραδοσιακά «τσιαττιστά», τα οποία «αποτελούν ένα από τα πιο ζωντανά κομμάτια της κυπριακής λαικής ποιητικής δημιουργίας». Πρόκειται για αυτοσχέδια ποιητικά δημιουργήματα στιγμιαίας έμπνευσης, τα οποία τις περισσότερες φορές έχουν διαγωνιστικό χαρακτήρα. Το όνομά τους προκύπτει από το ρ. τσιαττίζω ή τσιαττώ που έχει τη σημασία του διαγωνίζομαι και ανταγωνίζομαι. Τσιαττιστά είναι το συνταίριασμα των στίχων ώστε να έχουν ένα ενιαίο νόημα, σε έμμετρο δεκαπεντασύλλαβο με ομοιοκαταληξία. Τα τσιαττιστά κατείχαν πάντοτε ιδιαίτερη θέση στην κυπριακή παράδοση και χρησιμοποιούνταν τόσο σε ιδιωτικές στιγμές (οικογενειακά τραπέζια) αλλά και δημόσιες στιγμές όπου μπροστά σε πολύ κόσμο οι ποιητάρηδες των τσιαττιστών καλούνταν να ανταγωνιστούν άλλους ποιητάρηδες. Τα τσιαττιστά αποκαλούνται και τραγούδια καθώς άδονται με τη συνοδεία μουσικής (βιολί και λαούτο). Η κυπριακή μουσική και τα τραγούδια ήταν και είναι κυρίαρχα στη ζωή των Κυπρίων όλων των εποχών. Συνόδευαν παλαιότερα τους Κύπριους στην καθημερινή τους ζωή και τις καθημερινές τους ασχολίες, στις οικογενειακές τους στιγμές αλλά και στις δημόσιες στιγμές και εξέφραζαν τους πόθους, τις χαρές και τις λύπες του λαού, υμνούσαν τον έρωτα αλλά και τις λαχτάρες κάθε γενιάς η οποία έζησε στο πανέμορφο νησί με την πλούσια πολιτιστική παράδοση. Αποτελούν κληροδότημα των προηγούμενων γενιών, μια παρακαταθήκη σε εμάς την οποία και οφείλουμε να διατηρήσουμε και να κληροδοτήσουμε στις επόμενες γενιές.

Στατός-Άγιος Φώτιος Κάτω Ακουρδάλια

Πρόδρομος

Ευρύχου

Σκαρίνου

Τάλα Αναρίτα Νικόκλεια Αγία Μαρίνα Κελοκεδάρων

Φασούλα Πλατανίσκια

- 44 -

Συκόπετρα

ΓΗΡ

ΟΚΟΜΕΙΟ

Íçéï÷ °îôñîéï÷ Κέντρο Αποκατάστασης, Αποθεραπείας και Διαβίωσης Rehabilitation and Care Home Centre

Το SAINT ANTONIOS DESTALO CARE HOME βρίσκεται στην Ορόκλινη και είναι μια άριστα εξειδικευμένη στέγη φροντίδας η οποία παρέχει όλες τις ανέσεις για τη συνέχεια μιας υψηλής ποιοτικά διαβίωσης, καθώς και την κάλυψη των αναγκών κάθε επιπέδου των ατόμων που διαμένουν σε αυτό. Στο πλήρως ανακαινισμένο οίκημά μας παρέχεται ειδική φροντίδα που αφορά ιατρικές και υγειονομικές υπηρεσίες για την καλύτερη διατήρηση, αποκατάσταση και αποθεραπεία της υγείας των ενοίκων μας. Ακόμα, μέλημα μας είναι η ευχάριστη διαμονή στον πολυχώρο μας μέσω ευρύχωρων πλήρως εξοπλισμένων δωματίων, πισίνας, εκκλησίας, αυλής με γρασίδι και πρωτίστως χώρων αναψυχής έτοιμων να υποδεχθούν τις ποικίλες διασκεδαστικές εκδηλώσεις που διοργανώνονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Το εργατικό δυναμικό της στέγης μας στελεχώνεται από άρτια εκπαιδευμένους νοσηλευτές, φροντιστές, φυσιοθεραπευτή και ιατρό, έτοιμους να προσφέρουν εξιδεικευμένη φροντίδα ανά πάσα στιγμή με γνώση και χαμόγελο γιατί... Εδώ δεν σταματά η ζωή. Μαζεύουμε τις ζωές όλων και τις κάνουμε μία, γεμάτες χαμόγελο, χαρά και αξιοπρέπεια. Κάνουμε τους γονείς σας να νιώθουν πολύτιμοι , γιατί αξίζουν πολλά. ΠΕΡΑΣΑΝ ΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΜΕ ΑΡΙΣΤΑ. ΑΞΙΖΟΥΝ ΝΑ ΠΑΡΟΥΝ ΤΟ ΧΡΥΣΟ ΜΕΤΑΛΛΙΟ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ ΜΑΣ. The SAINT ANTONIOS DESTALO CARE HOME can be found in Oroklini village and is a highly specialized care house that provides all the facilities for the welfare of people living in it. We provide fully equipped rooms, a swimming pool a courtyard and recreation areas for a variety of events organized at regular intervals. The workforce of our shelter is staffed by highly trained nurses, caregivers, physical therapists and physicians, ready to offer at all times.

- 45 Βαχαμών 9, 41108 Λάρνακα, Τηλ. 24646501. Email: st.antwnios@gmail.com

ΣΤΑΘΜΟΣ ΒΕΝΖΙΝΗΣ

ΣΟΦΟΚΛΗΣ Ε. ΧΡΙΣΤΟ∆ΟΥΛΟΥ 28ης Οκτωβρίου 305 Λεμεσός, Τηλ. 25341031 - 99667997

Ίσως ένα από τα φθηνότερα πρατήρια στη Κύπρο!

SOFOCLIS PETROL STATION LTD Από το 1983 βρισκόμαστε κοντά σας παρέχοντάς σας μια σειρά ολοκληρωμένων παροχών. Προσφέρουμε καύσιμα εγγυημένης ποιότητας σε ανταγωνιστικές τιμές με φιλική και γρήγορη εξυπηρέτηση. Η εταιρεία μας διαθέτει, επίσης, και ιδιωτικά βυτιοφόρα οχήματα για ανεφοδιασμό καυσίμων πετρελαίου θέρμανσης. Δωρεάν κατ' οίκον διανομή πετρελαίου. Επίσης, προσφέρουμε πλύσιμο αυτοκινήτου στο χέρι χρησιμοποιώντας αποτελεσματικά βιολογικά καθαριστικά χαμηλού αφρισμού, βιοδιασπώμενα και 100% ανακυκλώσιμα με ουδέτερο Ph και χωρίς λευκαντικά, ιδανικά για τον καθαρισμό των πιο σκληρών ρύπων και των λιπαρών λεκέδων από λάδια, γράσα και λίπη σε καθίσματα, ταπετσαρίες, μοκέτες και επιφάνειες με συνθετικές ή φυσικές ίνες. Καθαρίζονται, επίσης, και φανάρια. Σας προσφέρουμε τις υπηρεσίες μας ποιοτικά και με τις πιο ανταγωνι- 46 στικές τιμές της αγοράς.