Rijnstreek business, nummer 10 december 2016 by Rijnstreek Business

RIJNSTREEK

REGIONAAL ZAKENMAGAZINE | JAARGANG 23 | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

Officieel orgaan

STERKSTE SCHAKEL KRING RIJNLAND

“Er gaan straks wachtlijsten komen” Paul Brandjes van De Raad Makelaars over serviceappartementen Calla in Rijnsburg THEMA BOUWEN Interview Maxime Verhagen, voorzitter Bouwend Nederland Trendwatcher Adjiedj Bakas: “Behoefte aan dynamische ruimtes”

DE STERKSTE SCHAKEL 2017 Alle genomineerde bedrijven in een overzicht De negen wijsheden van Klanthousiasme

Welk effect heeft Trump op onze regionale economie? Restaurateurs boos op te machtig Iens

Ons team is in topconditie voor elke uitdaging!

www.ouwehandbouw.nl

VOORWOORD

Positivisme In het derde kwartaal van dit jaar was de bouw de snelst groeiende bedrijfstak van de Nederlandse economie, zo blijkt uit de Kwartaalmonitor Bouw die het Centraal Bureau voor de Statistiek elke drie maanden publiceert. De omzet nam met 8,6 procent toe in het derde kwartaal, en bij kleine bedrijven tot tien medewerkers zelfs met ruim 15 procent. Ook andere cijfers vallen op: er zijn meer bestaande huizen verkocht, er werden meer nieuwe woningen opgeleverd, de huizenprijzen zijn verder gestegen en de werkgelegenheid in de bouw nam verder toe in het derde kwartaal.

Deze positieve feiten en cijfers weerspiegelen zich in de artikelen en interviews met diverse bouwondernemers die u in dit laatste nummer van 2016 vindt. Zo timmert Paul Brandjes van De Raad aan de weg met luxe serviceappartementen in de prestigieuze wijk De Bloem in Rijnsburg, met faciliteiten die in deze omvang nergens voorkomen. “Ik daag iedereen uit om vergelijkbare voorbeelden bij mij te melden.”

Ook andere bouwondernemers zijn positief. Jan van Duijn van Van Rhijn Bouw in Katwijk stelt bijvoorbeeld: “De bouw maakt opnieuw een bijzondere tijd door.” En: “Er is nu weer een hausse.” Dennis van Dijk van Baustoff + Metall in Roelofarendsveen vertelt: “We zitten op een kantelpunt van meer groei. Vandaar dat we in 2017 ons team gaan uitbreiden.” En bij Heembouw in Roelofarendsveen tekenden we op uit de mond van directeur Wonen Rudolph van den Bergh: “De groei houdt aan, want we zijn de komende jaren nog wel bezig met een inhaalslag als gevolg van de crisis en het verduurzamen van woningen.”

Bovenop al dit positivisme kwam begin december het energieplan van minister Henk Kamp van Economische Zaken om Nederland de komende jaren verder te verduurzamen. In 2050 moet ons land klimaatneutraal zijn, dankzij onder andere een schonere industrie en elektrische auto’s. Een andere maatregel die hij voorstelt, is dat nieuwbouwwoningen vanaf 2018 niet meer op aardgas worden aangesloten, maar hun energie uit andere bronnen halen, zoals restwarmte van de industrie. Initiatieven die nieuwe kansen opleveren voor de bouwsector. Een mooi besluit van 2016 waarin over de hele linie de economie het beter deed dan de afgelopen jaren. Het kan niet anders of ook 2017 wordt weer een mooi jaar. Ik wens u heel prettige feestdagen, een prettige jaarwisseling en veel succes in het nieuwe jaar, zowel privé als zakelijk. Henk Hogewoning Redacteur Rijnstreek Business

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

INHOUD Zakenmagazine voor ondernemers en managers in de regio Rijnstreek JAARGANG 23 December 2016, editie 10 Een uitgave van: De Reus media Burgemeester Koomansplein 1 2231 DA Rijnsburg Postbus 74 2230 AB Rijnsburg Telefoon: 071 - 4080557 E-mail: info@rijnstreekbusiness.nl www.rijnstreekbusiness.nl

9 Column Jan Versteegh: Never deny feelings

Column Menno Smitsloo: December-mijmeringen...

12 Coverstory: Paul Brandjes van De Raad Makelaars over serviceappartementen Calla

Uitgever Harry de Reus Bladmanager Paul Schelvis Redactiemedewerkers Henk Hogewoning John Vroom Hans van Dalen Roza van der Veer Redactie bijdragen Jan Versteegh Menno Smitsloo Renger Kok Arno Zandvliet Nico van Eck Bob Heeren Henk Nachtegaal Fotografie Rob Lamping Suzanne Nievaart

22 Maxime Verhagen, voorzitter Bouwend Nederland over duurzaamheid in de bouw

Vormgeving Studio De Reus media Druk Castellum Media en Drukwerk Advertentie-exploitatie Paul Schelvis Telefoon: 071 - 4080557 paul@rijnstreekbusiness.nl www.rijnstreekbusiness.nl Advertentietarieven op aanvraag

Naar nieuwe vastgoed strategieĂŤn

Overzicht genomineerden Sterkste Schakel 2017

Verslag tweede kennismakingsbijeenkomst genomineerden Sterkste Schakel

De negen wijsheden van Klanthousiasme

Column Henk Nachtegaal: Doe mij maar een tweedehandsje

Verrast bedrijfsleven Rijnland hoopt op gematigde president Trump

Rubriek Business op Wielen: de Mercedes-Benz E-Klasse Estate

Samen verder op weg!

IBUSINESSFLITSEN I VAN POELGEEST POP-UP SHOP IN OEGSTGEEST

BBD SECURITY & FACILITY TROTS OP UITBLINKER LISANNE FONS Leen Vonk, eigenaar van BBD Security & Facility BV uit Bodegraven is enorm trots op zijn jongste medewerkster Lisanne Fons, die onlangs is uitgeroepen tot Landelijke Uitblinker mbo 2016. Ze is gekozen uit maar liefst 11.000 leerlingen. Tijdens het Uitblinkersgala, waarbij het mbo (ID College) en het bedrijfsleven laten zien dat er talent in overvloed is en het mbo een vorm van onderwijs is waar Nederland trots op mag zijn, mocht ze haar prijs in ontvangst nemen. Volgens Leen Vonk is Lisanne een hardwerkende collega. Ze heeft in 2013/2014 stage gelopen bij de BBD Security & Facility BV als aspirant beveiliger/ toezichthouder op het ID college. Tijdens deze stage heeft zij een ernstige blessure opgelopen aan haar knie en was zij genoodzaakt een groot deel van haar stage zittend af te maken. Deze stage heeft zij zonder problemen afgerond. Hierna heeft zij succesvol bij de BBD gesolliciteerd en werkt sinds haar aanstelling als objectbeveiliger bij een object in Rotterdam. Hier vertelt ze trots over: “Ik ben werkzaam bij het Victoria Building gebouw in Rotterdam. Ik heb hier een grote verantwoordelijkheid. Het is onwijs leerzaam. Mijn droom van kinds af aan is om bij de politie te gaan werken. Ik ben nu hard op weg. Na een wat lastige start knok ik mij er aardig doorheen. In de maand december is het moment van de waarheid. Dan begint mijn sollicitatie bij de politie”, aldus een enthousiaste Lisanne.

BMW/MINI dealer Van Poelgeest, met vestigingen in Noordwijk, Amstelveen, Heemstede, Amersfoort en Hilversum, heeft een tijdelijke pop-up shop betrokken in het Winkelcentrum Lange Voort in Oegstgeest met de presentatie van de BMWi3 modellen. “Voor ons een unieke kans om de elektrische BMW i3 op een eigentijdse manier nog dichter bij de doelgroep in ons rayon te brengen. Hierbij snijdt het mes aan twee kanten, omdat het winkelcentrum nu ook een tijdelijke winkelinvulling heeft voor de tussenliggende periode dat de nieuwe huurder het pand zal betrekken”, volgens Michel Heus van de vestiging in Noordwijk.

een belangrijke bijdrage leveren aan de beleving van een ruimte.’ De Mini Expo is van 2 december 2016 t/m 14 januari 2017 te zien is in het Radisson Blu Palace Hotel, Picképlein 8 in Noordwijk aan Zee. Meer informatie over het werk: www.scaponi.nl

Kandidaat Sterkste Schakel Rainer Tertnik, Aanhangerservice Rein uit Ter Aar, plotseling overleden Op dinsdag 29 november overleed geheel onverwacht Rainer Tertnik, eigenaar, monteur, ontwerper en bouwer bij Aanhangerservice Rein. Een paar dagen daarvoor had ik hem de tekst voor zijn interview over de nominatie voor de Sterkste Schakel gestuurd.

SCAPONI’S MINI EXPO: (HE)ART FISHING VAN START Een serie van zeven schilderijen van 1 x 1 meter, acrylverf op 3D-canvas. Om even bij stil te staan en je gedachten te laten varen. Dat is de Mini Expo ‘(He)art Fishing’. De kunstenaar is Scaponi, synoniem voor Cor Schaap uit Katwijk aan Zee. Scaponi wil dat zijn werk mensen en ruimtes verrijkt. Daarom gaat hij eerst kijken of het kan opgaan in de directe omgeving. ‘Mijn schilderijen moeten het karakter ervan reflecteren en versterken,

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

Een week eerder had Rainer Tertnik mij samen, met zijn vrouw Monique en hun twee honden, in het heerlijk verwarmde kantoortje van zijn bedrijf ontvangen. Wat een bijzonder vrolijke kerel! Maar ook fel en bevlogen: “Ik wil dat het werkt en ik houd niet op voordat het werkt.” Wat mij betreft maakte hij grote kans op de titel ‘Meest klantgerichte ondernemer’. Hij was in 2007 voor zichzelf begonnen, omdat hij “vond dat het beter kon.” Sindsdien had hij niet teruggekeken; zo tevreden over zijn leven. Ik wens Monique en andere nabestaanden sterkte met hun verlies. Hans van Dalen, redacteur Rijnstreek Business

COLUMN

Never deny feelings JAN VERSTEEGH, VOORZITTER VNO/NCW RIJNLAND

Wist u dat het terrorisme in Europa de afgelopen dertig jaar sterk is afgenomen? En wist u dat de criminaliteit in Nederland de afgelopen tien jaar substantieel is gedaald? Maar tegelijk: hier in het Westen hebben we ons sinds het einde van de Koude Oorlog nog nooit zo bedreigd gevoeld, zo onzeker. Hoe komt dat toch, dat we ons onveilig wanen in een land dat veiliger is geworden? De feiten weerspreken het gevoel. Of is het omgekeerd? Mag gevoel feiten weerspreken? Mag, kan domweg worden ontkend wat het CBS voor ons vaststelt, alleen op grond van sentiment? Tja – de lucht is blauw, ook al hebben we het gevoel dat hij groen is. Gevoel komt ergens vandaan, het heeft een grondslag. Never deny feelings is één van mijn lijfspreuken. Je moet er mee aan de slag. Gevoel is iets diep menselijk en omdat wij het met elkaar moeten doen, mag en moet er zelfs gekeken worden naar de gevoelens die heersen, naar het sentiment. Want hoe irrationeel ook in het licht van feiten, ze sturen in hoge mate gedrag en dus ook de ontwikkelingen op het moment om ons heen, landelijk en globaal. Dat is misschien nog het meest verwarrend van alles.

neutraal gezichtje en een groene met een glimlach. In het voorbijgaan (als je het toilet verlaat, of na de security) geef je een klap op de knop die van toepassing is. Een eenvoudige manier om gevoel te meten. In onze organisaties kunnen we hetzelfde doen, door contact met elkaar te houden. En nooit die sentimenten ontkennen, maar er mee aan de slag gaan. Dat geeft een goed gevoel kan ik u verzekeren. n

Maar laat ik Brexit, ISIS, de Russen, Trump en extreem rechts vandaag toch maar links laten liggen. Rijnstreek Business gaat over zaken doen in onze mooie Regio Rijnland. In onze alledaagse werkelijkheid werken we in ondernemingen en instellingen. Elke dag weer doen we ons best voor de klant, de patiënt, de bezoeker of voor wie we dan ook op aarde zijn. We kunnen roepen over onze kwaliteiten wat we willen maar als de klant er geen goed gevoel bij heeft, komt hij niet. We kunnen vinden dat we gelijk hebben, maar als er klachten zijn, moeten we er serieus mee om gaan. Onze organisaties kunnen nog zo strak georganiseerd zijn, als onze medewerkers ongelukkig zijn, komt er niets uit, loopt de tent leeg en gaan we failliet. Never deny feelings. Het is zaak om in de organisatie contact te houden met elkaar. Niet alleen via overleggen en vergaderingen. E-mail, notulen, verslagen, plannen, procedures en documenten, natuurlijk ze zijn onontkoombaar. Maar echt contact is een gesprek, een debat misschien. Over het werk, een aanpak, strategie, een concreet probleem, maar ook over het gevoel daarbij. De globale ontwikkelingen leren momenteel dat sentiment, gevoel, radicale verandering teweeg kan brengen. Ook binnen bedrijven werkt dat zo. Ook al is alles top georganiseerd, de antennes moeten gericht zijn op het sentiment. Op vliegvelden zie ik steeds vaker displays staan met drie knoppen. Een rode met een boos gezichtje, een oranje met een RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

REGIONIEUWS

Beste vergaderlocatie 2016 in regio West-Nederland

Belangrijke prijs voor Landgoed & Golfbaan Tespelduyn

Wederom valt Landgoed & Golfbaan Tespelduyn uit Noordwijkerhout in de prijzen. Het landgoed is door het vaktijdschrift Meetings uitgeroepen tot Beste Vergaderlocatie van het Jaar 2016 in de regio West-Nederland. ‘De nominatie voelde voor ons reeds als het winnen van een prijs en een prachtige beloning voor ons team. In de regio westNederland zijn er gedegen andere genomineerden zoals het Conservatorium Hotel uit Amsterdam en het Haagse Mauritshuis. Als je in zo’n deelnemersveld winnaar wordt is dat een fantastische

prijs voor ons, waar wij erg trots op zijn’, aldus directeur Peter Duivenvoorde. ‘We merken dat er steeds meer belangstelling is voor Tespelduyn als vergaderlocatie. We mogen regelmatig nieuwe bedrijven begroeten en de opdrachtgevers die hier vergaderen of presentaties houden komen eigenlijk altijd terug, simpelweg omdat ze tevreden. Onze ruimtes zijn warmer en huiselijker dan bij standaard vergaderlocaties en de gasten waarderen de ambiance. Onze persoonlijke aanpak en de sfeer in combinatie met een goede culinaire verzorging is iets wat de gasten echt waarderen’. ‘Middels het

winnen van de regiofinale hebben wij ons geplaatst voor de landelijke finale. Er kan nog gestemd worden tot 31 december via www.bestevergaderlocatievanhetjaar.nl . Wij waarderen elke stem die uitgebracht wordt en verloten onder de stemmers een mooie dinercheque’, aldus Duivenvoorde. De landelijke winnaar zal op 23 januari 2017 bekend worden gemaakt. n Landgoed & Golfbaan Tespelduyn Tespellaan 53 2211 VT Noordwijkerhout T 0252 - 241 333 I www.tespelduyn.nl

Sneak preview Volkswagen Crafter bij Maas Autogroep “Hoe ziet uw ideale bedrijfswagen er uit”? Deze vraag stond centraal bij de ontwikkeling van de nieuwe Volkswagen Crafter. Dinsdag 29 november jl. was er bij Maas Autogroep een sneak preview van de nieuwe Volkswagen Crafter. Deze VW Crafter is gebouwd met en voor vakmannen. Van Elektricien en timmerman tot koerier en zelfstandig winkelier. De nieuwe Crafter is op uw behoeften gebaseerd. En goed nieuws... de

eerste uitvoeringen zijn nu te bestellen! Bent u nieuwsgierig waarom de nieuwe Crafter nu al international Van of the Year 2017 is? Neem dan contact op met ons op voor een adviesgesprek.

De nieuwe VW Crafter is praktischer, economischer en innovatiever dan ooit, en scherper geprijsd dan zijn voorganger. De gesloten bestelwagen voorwielaandrijving en 4MOTION is vanaf nu te Bestellen. U rijdt al een VW Crafter economy, L3H2 30 2.0 TDI, 75kw handgeschakeld met voorwielaandrijving vanaf € 21.950,- excl. BTW/BPM. Stap eens binnen bij een van de vestigingen van Maas Autogroep in Uithoorn, Nieuwkoop of Alphen aan den Rijn of kijk op www.maasautogroep.nl

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

COLUMN

December-mijmeringen over de zin en onzin van het leven MENNO SMITSLOO, EIGENAAR SMITSLOO GROEP REACTIES: MENNOSMITSLOO@GMAIL.COM TWITTER: @MENNOSMITSLOO

Allereerst hebben we ons de afgelopen periode natuurlijk wezenloos gelachen om wat er nu weer vanuit de Zwarte Pieten-discussie op ons af komt. Mevrouw Margrite Kalverboer, de nieuwe ombudsman voor kinderen, begint zich daar nu ook tegenaan te bemoeien. Zij constateert dat Zwarte Piet in strijd is met het kinderrechtenverdrag van de VN. Haar voorganger, de succesvolle Marc Dullaert, moest plots vertrekken. Hij werd te activistisch genoemd, omdat hij voor de belangen van uit te zetten asielkinderen opkwam. Deze dame gaat niet voor de kinderen, want ze probeert hen een oeroude traditie af te pakken. Haar zelf getrokken conclusie baseert ze op vier gesprekken met een groepje kinderen, waaruit volgens haar bleek dat deze ook tegen het fenomeen Zwarte Piet zijn. Ik vraag me dan af hoe dat in zijn werk ging, want die kinderen realiseren zich toch nog helemaal niet waar het over gaat. Die willen gewoon snoep en cadeautjes. Zou ze gevraagd hebben: “Lieve jongetjes en meisjes, vinden jullie het ook zo erg dat die arme zwarte man ieder jaar die zakken naar binnen sjouwt en moet dat dan voortaan maar door een blanke worden gedaan?” En zou ze daarbij gelogen hebben dat Piet altijd een donkere man is, in plaats van het verhaal dat hij zwart is door het roet uit de schoorsteen? Ze is in ieder geval vergeten te vertellen dat op de zijpanelen van de Gouden Koets de afbeeldingen van echte slaven worden gerestaureerd. Dan had het pas hout gesneden, want we mogen er bepaald niet trots op zijn dat wij Hollanders vanuit het westen het langst in de slavenhandel hebben gezeten. Zo lang wij leven is Piet altijd als grote kindervriend aan ons verschenen, wat maakt het dan ene moer uit welke kleur hij heeft. Kortom de dame handelt waarschijnlijk uit frustratie en is daar, ondanks haar hoogleraarschap, nooit overheen gekomen. Hoe kun je anders bij je volle verstand de cultuur van het belangrijkste kinderfeest per jaar verloren willen doen gaan. Laat ze voorgoed op een zwarte schimmel naar bijvoorbeeld Spanje afreizen. Hier is ze te onbekwaam om zich met de belangen van onze kinderen te bemoeien.

constateren. Tot op de laatste dag, ook nog vanuit de rolstoel, toonde hij zich naar iedereen belangstellend en bracht zijn warmte over. Op de hoek van de straat naar een krom oud dametje, of pret makend met de jeugd. Zoals bekend, komen vele patiënten met een zogenaamd fysieke klacht bij de huisarts, maar hebben ze eigenlijk een psychisch en/of familiair probleem. Cees bood niet alleen een luisterend oor, maar vaak ook de oplossing. Mede vanwege zijn tientallen jaren maatschappelijke inzet op ander gebied, werd hij kort voor zijn dood door het gemeentebestuur onderscheiden met de unieke Parel van Voorschoten. Een pracht mens met wie velen ook grote keet hebben beleefd, waaronder ons gezin. Zeker in deze dagen denk ik aan hem terug, in de wetenschap dat hij velen het voorbeeld heeft geboden hoe je er echt voor een ander kunt zijn. Ik ben er trots op dat hij mijn beste vriend was. Ik hoop dat jij en de jouwen een jaar tegemoet gaan met overheersend mooie terugblikken en goede vooruitzichten. n

Zo mijmerend, kijk ik ook terug op mensen die wel wat voor anderen betekenen of betekend hebben. De op 5 oktober 2007 veel te vroeg overleden Voorschotense huisarts Cees Meijer is er zo één. Een echt mens in al zijn doen en laten. Hij stond altijd voor zijn patiënten klaar, van het Koninklijk Huis tot de zusters van Bijdorp. Hij werd door specialisten van de ziekenhuizen geroemd om zijn diagnoses. Triest was het dat hij na jaren zelf medisch onderzocht te zijn, ook zelf de diagnose ALS moest RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

COVERSTORY

Paul Brandjes, van De Raad Makelaars over serviceappartementen Calla

â&#x20AC;&#x153;Er gaan straks wachtl

Medio 2016 is De Raad Bouw gestart met de bouw van 98 luxe serviceappartementen in De Bloem in Rijnsburg. In tegenstelling tot de andere woningen in deze wijk gaat het hier om huurappartementen die van werkelijk alle gemakken zijn voorzien, van een wellnesscenter met zwembad tot een kookstudio en cafĂŠ met terras. Een interview met directeur Paul Brandjes. 12

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

COVERSTORY

lijsten komen”

Hoe uniek is Calla? “Nergens in de Duin- en Bollenstreek vind je een dergelijk concept. Concurrentie hebben we eigenlijk niet. Natuurlijk zijn er meer appartementencomplexen met luxe voorzieningen, maar een complex waar alles is wat wij bieden en in deze omvang, heb ik nog niet kunnen vinden. Wij lopen hier echt mee voorop. Ik daag daarom iedereen uit om vergelijkbare voorbeelden bij mij te melden.” Wie heeft het concept bedacht? “We hebben het zelf bedacht, met als uitgangspunt dat mensen langer zelfstandig blijven wonen en dat mensen gesteld zijn

op een bepaalde vorm van luxe en comfort. Ik ben zelf inmiddels ook AOW’er, dus ik weet welke behoeftes mensen in deze leeftijdsklasse hebben.” Wat krijgen mensen die in Calla een appartement huren? “We bieden in Calla levensloopbestendige appartementen voor vitale senioren. Calla is gebaseerd op de volgende pijlers: luxe, comfort en zorgeloos wonen in een sociale omgeving. De domotica in het appartement, die je met je smartphone of tablet kunt bedienen, is niet alleen heel gemakkelijk, want je kunt er de verlichting en de gordijnen op afstand mee

Openbare ruimtes in Calla Het luxe serviceappartementencomplex Calla telt zes verdiepingen waar 98 huurappartementen en penthouses komen. Op de begane grond en op de eerste en de tweede verdieping komen openbare ruimtes, waar de bewoners elkaar kunnen ontmoeten. Beneden komt een wellnesscenter bestaande uit een sauna, stoombad, zwembad, solarium, relaxruimte en fitnesscentrum. Een verdieping hoger is het ontmoetingsplein, bestaande uit een gezellige zithoek met een leestafel. Hier kunnen ook workshops worden gegeven of film gekeken. Elders op deze etage bevinden zich een balie voor de beheerder, spreekkamers en logeerkamers. Op de tweede etage is een kookstudio en een café met terras, waar bewoners kunnen eten, borrelen en koffie drinken met elkaar. En wie liever buiten is, kan terecht op de jeu-de-boules-baan.

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

COVERSTORY

Bediening via de app De appartementen van Calla zijn van alle gemakken voorzien. Met behulp van een app op de smartphone of de tablet kunnen lampen en elektrische apparaten worden in- en uitgeschakeld. Ook het openen en sluiten van zonwering en gordijnen gaat bijna vanzelf. En het is mogelijk om op de smartphone of de tablet te zien wie er voor de deur staat, dankzij videobeelden die bij de ingang worden gemaakt. Het is een van de manieren waarmee uiting wordt gegeven aan het credo van Calla: leven in luxe en comfort.

bedienen, maar in geval van nood kun je er ook bijvoorbeeld een familielid snel en eenvoudig mee alarmeren. Ook kun je op camerabeelden zien wie er voor de deur staat. Verder hoef je je niet eenzaam te voelen. In de openbare ruimtes, met onder andere een kookstudio, kun je samen een maaltijd bereiden en er gezamenlijk eten, wat drinken of een film kijken in de huisbioscoop. Met behulp van een app kun je je buren vragen iets samen te gaan doen. En dat kan dus ook fitnessen of zwemmen zijn, naar de sauna gaan in het complex of een bezoek brengen aan strand of stad. Zo voorkomen we dat mensen eenzaam worden.” Dus je kunt er tot op hoge leeftijd blijven wonen? “Ja, mede dankzij allerlei aanvullende faciliteiten zoals een spreekkamer voor een arts, een pedicure of een fysiotherapeut, een receptie met toezicht op afstand, een wasserette, thuiszorg en een maaltijdservice. Voor de thuiszorg gaan we samenwerken met thuiszorgorganisatie Zuster Johanna uit Wassenaar. En wat de

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

maaltijdservice en het toezicht betreft, maken we gebruik van het Palace Hotel in Noordwijk, dat ook eigendom is van De Raad. Hierdoor kunnen we de kosten van dit soort à la carte-voorzieningen laag houden.”

COVERSTORY

“Je hoeft je niet eenzaam te voelen. In de openbare ruimtes, met onder andere een kookstudio, kun je samen een maaltijd bereiden en er gezamenlijk eten, wat drinken of een film kijken in de huisbioscoop.” Een soort serviceflat dus eigenlijk? “Nee, dat is het pertinent niet. In De Bloem wonen mensen in alle leeftijdscategorieën, van starters en gezinnen tot 55-plussers, waardoor ouderen en jongeren elkaar ontmoeten op het centrale plein van de Bloem, dat geschikt is voor een wijkbarbecue of een feest waardoor als het ware een klein dorp ontstaat. De mix van leeftijden en activiteiten houd je jong. Voordeel is ook dat je dichtbij de winkels en het strand en de stad woont en via de snelweg of het openbaar vervoer snel op de plaats van bestemming bent.” Het gaat om luxe serviceappartementen. Daar hangt zeker wel een prijskaartje aan? “Alle voorzieningen die de huurders krijgen, zitten in de huurprijs verwerkt. Zij worden dus niet achteraf met verrassingen geconfronteerd. Natuurlijk zijn het serviceappartementen waaraan een prijskaartje hangt, maar deze zijn niet duurder dan vergelijkbare luxe appartementen in bijvoorbeeld Leiden, zeker als je mee laat wegen dat je in Calla veel meer facilitei-

ten hebt. Bovendien bouwen we efficiënt en energiezuinig en maken we gebruik van led-verlichting en duurzame materialen die langer meegaan. Ook de manier van koelen in de zomer is ideaal, te vergelijken met zalen in kastelen. Mensen lopen bij ons niet te puffen van de hitte. Daar komt bij dat de maandelijkse kosten voor het huren van een luxe serviceappartement in Calla vrijwel gelijk kunnen zijn aan de maandelijkse kosten van de huidige eigen woning. Mensen die hun woning verkopen en besluiten een luxe serviceappartement in Calla te huren, kunnen namelijk de overwaarde gebruiken om een deel van de huur mee te betalen. Mensen die problemen hebben om hun huidige woning te verkopen, helpen we door hun huis over te nemen. En als mensen na de verkoop nog geld over hebben, kunnen ze dat bij ons stallen tegen een rente van vijf procent. Dat geld krijgen ze terug als ze de huur opzeggen. Dat geeft zekerheid.” Krijg je veel reacties op het concept? “Ja, we voeren al gesprekken met meerdere potentiële huurders, ondanks het feit

Ontmoetingsplein

Voordelen De voordelen van wonen in een luxe serviceappartement in Calla zijn: • Leven in luxe en met comfort • Voorbereid op de toekomst • Brengt bewoners tot elkaar • Genieten van de omgeving met strand, zee en duinen

dat de eerste appartementen pas eind 2017 worden opgeleverd. Ik weet zeker dat mensen straks ontzettend blij worden als ze er zitten. Er gaat een wachtlijst ontstaan; daar ben ik van overtuigd. En dat heeft onder andere te maken met het feit dat de klant voorop staat. En dat moet ook wel want als een huurder niet tevreden is, zegt hij de huur op en is hij na een maand weg. Mede daarom richten we een adviescommissie voor huurders op; een soort ballotagecommissie die meepraat over wie er in aanmerking komen voor een appartement, waarbij we kijken naar onder andere de gezinssamenstelling. Dat is niet alleen sociaal maar zorgt ook voor tevreden huurders. Aan burenruzies heeft niemand iets, dus daarom laten we niet iedereen toe.” Lachend: “De familie Flodder komt er niet in.” n

De Raad Makelaars Sandtlaan 38 2223 GG Katwijk T 071 - 405 15 00 E welkom@deraadmakelaars.nl I www.wonenincalla.nl

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

THEMA BOUWEN

Baustoff + Metall is een Oostenrijks familiebedrijf. Sinds de jaren negentig timmert deze specialistische groothandel in de droge afbouw aan de weg in Europa en sinds 2010 ook in Nederland. Een van de 86 verkoopvestigingen staat in Roelofarendsveen, dat twee jaar geleden zijn deuren opende. Daar spreken we met vestigingsmanager Dennis van Dijk. “We zijn met onze specialistische kennis van veel waarde voor bouwend Nederland.”

Baustoff + Metall in Roelofarendsveen

Geen leverancier maar partner In de bouw worden plafonds en wanden tegenwoordig compleet aangeleverd. “Wij als specialist voor de complete droge afbouw verzorgen dit snel en deskundig,” legt vestigingsmanager Dennis van Dijk uit, die met zijn groothandel een belangrijke schakel is tussen de industrie en de bouwbedrijven.

Snelheid en zekerheid

“Alles draait in de bouw tegenwoordig om snelheid en levering op tijd,” gaat Dennis verder. “Wij bieden dat met de aflevering van bestelde producten de volgende dag: vandaag voor 14.00 uur besteld, morgenvroeg om 7.00 uur leveren, waar dan ook in Nederland. Zoals we ook

zekerheid bieden, want alles wat we leveren is getest. We denken in systemen. Op onze vestiging koppelen we dit aan een aantal specialisaties: brandpreventie, geluidsisolatie en geluidsabsorptie. Een voorbeeld: een metalstudwand is niet alleen een scheiding tussen twee ruimtes maar het biedt ook zekerheid, bijvoorbeeld dat de wand 60 minuten brandwerend is en dat deze 48 decibel geluid tegenhoudt. Wij weten precies de prestaties van de systemen en weten hoe deze systemen opgebouwd moeten worden, dus hoeveel geluid een wand kan tegenhouden en hoelang een wand brandbestendig is. We bieden hiervoor ook trainingen aan. Zo kan je onze activiteiten het kortst samenvatten.”

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

Snel schakelen

De kracht van het familiebedrijf, geleid door de Oostenrijker Dr. Wolfgang Kristinus, is de platte organisatiestructuur. Direct onder het hoofdkantoor in Wenen hangen de vestigingen, die zelf verantwoordelijk zijn voor de marktbewerking in hun gebied. Dennis: “Dr. Wolfgang Kristinus zoekt ondernemers die flexibel zijn en snel kunnen schakelen. Voordeel is ook dat we dicht bij de klant staan.” Baustoff + Metall koppelt dit aan innovatieve producten (“Daar investeren we in met onze eigen fabrieken”) en deskundige en ervaren medewerkers. “We investeren ook in trainingen, want het personeel is immers je grootste kracht. Vandaar ook

THEMA BOUWEN

dat we ervaren mensen hebben gezocht toen we twee jaar geleden in Roelofarendsveen begonnen. Hier op kantoor zit drie man met tachtig jaar ervaring in de droge binnenafbouw.” Ook in het magazijn, waar duizenden producten liggen opgeslagen, draait het om deskundigheid en service. “Je moet zorgen dat klanten die hun spullen bij ons afhalen, terugkomen. Dat doe je door een praatje te maken en te helpen met inladen in de aanhanger of de bus. Zo leer je je klanten kennen.” Maar de service gaat verder. Baustoff + Metall neemt indien gewenst de complete logistiek uit handen. “Met behulp van eigen vrachtwagens en kraanwagens kunnen wij leveren tot een hoogte van 27 meter. Wij zorgen ervoor dat alle materialen op de juiste plaats in de bouw aanwezig zijn.”

Complete logistiek

“We zien onszelf niet als leverancier maar als partner,” legt Dennis van Dijk uit. “Liefst zitten we al in het voortraject aan tafel om mee te denken wat de beste

en snelste systemen zijn voor het project, het liefst al bij het maken van de bouwtekening, zodat we alle details kennen en op maat kunnen leveren. Een mooi voorbeeld hiervan is de bouw van woningen voor meer dan duizend mensen in een asielzoekerscentrum, waarvoor wij de wanden en plafonds leverden. We hebben meegedacht over de juiste oplossingen en het logistieke traject, zodat het project in dertien weken gerealiseerd was. Op projectbasis hebben we de complete logistiek overgenomen, dankzij het partnership met de klant.” “We hebben een goede positie opgebouwd in Europa, maar willen ook in de regio rond Roelofarendsveen een nog bekendere speler worden,” toont Dennis van Dijk zich ambitieus. “Wij kunnen op de regionale bouwmarkt van veel waarde zijn met onze producten en diensten en onze specialistische kennis van geluidsisolatie en brandpreventie. We hebben de bouwwereld veel te bieden, aan grote spelers in de bouwmarkt maar ook aan zzp’ers en kleinere klusbedrijven hier in

Baustoff + Metall in het kort Baustoff + Metall Nederland biedt een compleet assortiment producten en diensten aan voor de droge afbouwsector. Het gaat onder andere om systeemwanden, systeemplafonds, vloersystemen, isolatiemateriaal en diensten op het gebied van bouwkundige brandpreventie en akoestiek. Het bedrijf heeft zeven fabrieken en 86 filialen in onder andere Oostenrijk en Duitsland, waar het bedrijf marktleider is. In de Benelux heeft Baustoff + Metall zeven vestigingen, waarvan momenteel twee in Nederland, een in Den Bosch en een in Roelofarendsveen, met een gezamenlijke opslagcapaciteit van 13.000 m2. Hierdoor kan het bedrijf vrijwel alles uit voorraad leveren in heel Nederland. In Roelofarendsveen werkt een team van accountmanagers, logistiek adviseurs, magazijnmedewerkers en chauffeurs. In totaal zijn er ruim 1500 medewerkers in dienst bij Baustoff + Metall.

ons load- en go-magazijn. We zitten op een kantelpunt van meer groei. Vandaar dat we in 2017 ons team gaan uitbreiden.”

Load & Go afhaalcentrum

Baustoff + Metall levert in heel Nederland. Maar als de klant liever afhaalt, kan dat! Het Load & Go afhaalcentrum is erop gericht om de klant zo snel mogelijk te voorzien van al zijn producten, zodat hij meteen de weg weer op kan. Beide vestigingen van Baustoff + Metall liggen vlak naast de snelweg, waardoor ze gemakkelijk te bereiken zijn. De vestiging in Den Bosch ligt naast de A59 en de vestiging in Roelofarendsveen ligt naast de A4. n

Baustoff + Metall Cilinderweg 30 2371 DZ Roelofarendsveen T 071 - 751 77 51 I www.baustoff-metall.nl E roelofarendsveen@baustoff-metall.com

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

THEMA BOUWEN

De tuin is tegenwoordig vaak een verlengstuk van de woonkamer in plaats van sluitpost op de begroting. Daarom neemt Van der Burg Hoveniers al in een vroegtijdig stadium contact op met bewoners van nieuw op te leveren woningen. “Dat scheelt veel werk en het is voordeliger voor de klant.”

Van der Burg Hoveniers combineert bouw en tuinaanleg

“Minder werk en voordeliger” “Als we voor een heel blok met huizen in één keer al het grondwerk kunnen doen in een nieuwbouwwijk, kunnen we een gunstige prijs offreren,” zegt Rob van der Burg van het gelijknamige hoveniersbedrijf uit Rijnsburg. “We komen dan met groot materieel waardoor we relatief snel en eenvoudig de grond kunnen afgraven en zand storten. Ook de afwatering en de verlichting kunnen we dan meteen goed

Van der Burg Hoveniers De zes medewerkers van Van der Burg Hoveniers werken voor zowel particuliere als zakelijke klanten. Men kan er terecht voor het ontwerpen, aanleggen, onderhouden en renoveren van tuinen. Het klantenbestand is divers: particulieren,

regelen. En we houden alvast rekening met de plaats van de schutting, een heg, een hek, het terras en een eventuele vijver of trampoline.”

Ook tuinaanleg en inrichting “We doen het grove werk, dat we vóór de oplevering van het huis afronden. Zo leggen we als het ware de basis voor de verdere tuinaanleg en de inrichting,”

verenigingen van eigenaren, woningbouwverenigingen en bedrijven in het MKB-segment. Van der Burg biedt een compleet pakket producten en diensten, onder andere ook de aanleg van sproeiinstallaties, de drainage, het straatwerk en de verlichting.

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

vervolgt Rob enthousiast. “De inrichting ervan nemen we uiteraard ook graag voor onze rekening, maar dat komt pas in tweede instantie.” Om deze werkwijze te promoten, neemt de hovenier contact op met nieuwe bewoners, bijvoorbeeld via de vereniging van eigenaren of een bewonerscommissie, aan wie hij graag zijn werkwijze nader uiteenzet. n

Meer informatie Evertsenstraat 25 2231 RA Rijnsburg T 071 - 408 48 42 E info@vanderburghoveniers.nl I www.vanderburghoveniers.nl

THEMA BOUWEN

Goede rapportcijfers voor de bouw De bouw was in het derde kwartaal van 2016 de sterkst groeiende bedrijfstak van de Nederlandse economie. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in de Kwartaalmonitor Bouw, die eind november werd gepubliceerd. De omzet blijft groeien en het vertrouwen van de bouwondernemers is groter dan ooit. Positieve verwachtingen Bouwondernemers verwachten dat de goede resultaten aanhouden. Er werden meer bestaande woningen verkocht en nieuwe huizen opgeleverd. Ook de indicatoren voor toekomstige bouwactiviteiten zijn positief: het aantal bouwvergunningen voor nieuwe woningen en de ontwerpopdrachten aan architecten in de woningbouw namen toe. Bouwondernemers zijn ook positief over de werkgelegenheid, die in het afgelopen kwartaal toenam. Er was wel een minpunt in het derde kwartaal: in de grond-, wegen waterbouw daalde de omzet licht, met name veroorzaakt door een omzetdaling van 11,8 procent bij grote bedrijven met meer dan honderd werknemers.

Werkgelegenheid neemt toe Het totaalaantal banen in de bouw kwam in het derde kwartaal gecorrigeerd voor seizoenseffecten uit op 511.000. Dat zijn 3000 banen meer dan in het tweede kwartaal. Net als in het tweede kwartaal waren er afgerond 9000 vacatures en werden er ongeveer 8000 vacatures vervuld. Aan het eind van het derde kwartaal stonden 7200 vacatures open, 400 meer dan een kwartaal eerder. De verwachting is dat het aantal vacatures in de bouw de komende maanden naar verwachting verder zal toenemen. Meer nieuwbouwwoningen In totaal zijn er in het derde kwartaal 12.953 nieuwe woningen opgeleverd. Dit is bijna 22 procent meer dan hetzelfde

kwartaal van vorig jaar. Vorig kwartaal steeg het aantal opleveringen ook, maar toen nog een stuk gematigder (+6%). Huizenprijzen blijven stijgen Er werden in het derde kwartaal 60.707 bestaande huizen verkocht. Dit was 20 procent meer dan in dezelfde periode in 2015. Het is het dertiende kwartaal op rij dat het aantal transacties hoger is dan het jaar ervoor. Ook de prijzen blijven stijgen: voor de tiende maal op rij zijn die hoger dan een jaar eerder. Ten opzichte van het derde kwartaal van 2008, toen de huizenprijzen een piek bereikten, bedraagt de prijsdaling 11,8 procent. Vergeleken met het dal in het tweede kwartaal van 2013 liggen de prijzen 11,1 procent hoger. n

Van den Anker IJzerhandel Katwijk bv

“Wij zijn het cement voor de bouw” Hang- en sluitwerk, ijzerwaren, bouwbeslag, gereedschap, machines en als het nodig is zelfs koffie. Van den Anker doet alles om de bouw en de industrie te ontzorgen. In het eigen magazijn, dat meer dan 40.000 artikelen telt, of rechtstreeks op de bouwplaats. Als totaalleverancier voor de bouw en de industrie werkt Van den Anker IJzerhandel Katwijk bv mee aan mooie projecten, zoals de aanleg van de Noord/Zuidlijn in Amsterdam en de nieuwbouw van het Prinses Máxima Centrum voor kinder-

oncologie in Utrecht. Dichterbij huis is het Katwijkse bedrijf betrokken bij de realisatie van onder andere de wijk ’t Duyfrak in Valkenburg en De Bloem in Rijnsburg, in opdracht van regionale bouwbedrijven. Ook levert Van den Anker regelmatig het hangen sluitwerk voor villa’s in Katwijk, Noordwijk en Wassenaar.

Familiebedrijf

“We zijn het cement voor de bouw,” zeggen de broers Henk en Jan van den Anker, die dit jaar het zestigjarig bestaan vieren van hun familiebedrijf, dat in 1956 door hun ouders werd opgericht. “We leveren zo’n 40.000 artikelen rechtstreeks uit voorraad. En omdat we zijn aangesloten

bij twee inkoopmaatschappijen, Ferney in Nederland en E.D.E. in Duitsland, kunnen wij een concurrerende prijs bieden die niet hoger is dan bij de grote partijen in ons land, terwijl we jarenlange ervaring hebben en een schat aan kennis. Klanten waarderen ons om ons professionele advies en de vertrouwde gezichten in onze vestiging. Onze medewerkers proberen ieder probleem op te lossen.” n Van den Anker IJzerhandel Ambachtsweg 18 2222 AL Katwijk T 071 - 402 02 51 E info@vandenanker.nl I www.vandenanker.nl

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

THEMA BOUWEN

BEMA Interieurbouw

Bouwen en ontwerpen

Vakmanschap, gedrevenheid, maatwerk en flexibiliteit. Eigenschappen die ervoor zorgen dat BEMA Interieurbouw elk jaar weer mooie projecten mag verzorgen voor uiteenlopende bedrijven en organisaties in de Randstad en erbuiten. Op deze paginaâ&#x20AC;&#x2122;s vindt u voorbeelden van een drietal recente projecten, in woord en vooral beeld. 20

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

THEMA BOUWEN

ging om in recordtijd ons werk te doen, want in plaats van de gebruikelijke vier maanden hadden we slechts twee maanden om ons werk te doen. Door een paar stappen harder te zetten en extra mensen in te zetten, is dat gelukt, zelfs in de bouwvak.”

in recordtijd een halfjaar heeft geduurd. Het resultaat mag er zijn: een mooi en strak ingericht kantoor.”

InterXion – Schiphol-Rijk Op het moment dat deze editie van Rijnstreek Business op de deurmat valt, heeft BEMA Interieurbouw net een groot project afgerond bij InterXion, een internationale leverancier van datacenterdiensten in elf Europese landen. Voor het hoofdkantoor in Schiphol-Rijk, waar ook één van de meer dan veertig datacenters staat, bouwde BEMA de kantoormeubelen, waaronder een receptiebalie, kasten, pantry’s en wandbetimmeringen. Dit gebeurde in nauwe samenwerking met de interieurarchitect, de aannemer en de ontwikkelaar doe tot voor kort eigenaar was van het pand. “De uitstraling was heel belangrijk voor de opdrachtgever,” blikt directeur/eigenaar Reuben Lange terug. “Omdat er meerdere partijen bij betrokken waren, was het best een complex project, dat voor ons inclusief voorbereiding

AIG Europe – Capelle aan den IJssel AIG Europe is een internationale schadeverzekeraar met kantoren overal in de wereld. Voor het Nederlandse kantoor van AIG moest in recordtijd én tijdens de bouwvak het interieur worden gebouwd, onder andere kasten, wanden, lockers voor laptops en een pantry. Opvallend aan dit kantoor zijn de gestapelde zeecontainers die in het ontwerp terugkomen, waarmee verwezen wordt naar de nabijgelegen Rotterdamse haven. Zo heeft een vergaderkamer bijvoorbeeld wanden die een zeecontainer verbeelden. Ook op andere plekken komt dit motief terug. “Een bijzonder ontwerp,” zegt Reuben Lange, “dat wij helemaal op maat hebben gemaakt. Hier was het de uitda-

Redevco – Amsterdam Voor Redevco, een internationaal makelaarskantoor dat handelt in winkelpanden, richtte BEMA Interieurbouw het kantoor in Amsterdam opnieuw in vanwege een inpandige verhuizing naar de bovenste verdieping van het pand. Het kantoorgebouw is gevestigd in een voormalige Renault-garage aan de Amsterdamse Wibautstraat, voor Amsterdammers een begrip. “We hebben hier gebouwd volgens het zogeheten build- en design-concept,” zegt Reuben Lange. “Dit houdt in dat we tijdens de bouw het ontwerp verder verfijnen, een principe dat steeds vaker wordt toegepast in de bouw. Vanwege de vorm van het gebouw, met onder andere diverse parkeerlagen, was het een logistieke uitdaging om dit project tot een goed einde te brengen. En ook hier moest alles voor het einde van de zomervakantie klaar zijn. Opvallend bij deze opdracht is het ontwerp waarin gevels van Amsterdamse grachtenpanden terugkomen.” n

BEMA Interieurbouw Vlasstraat 4 2153 GA Nieuw-Vennep T 0252 - 675 592 I www.bema-interieurbouw.nl E info@bema-interieurbouw.nl

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

THEMA BOUWEN

Maxime Verhagen, voorzitter Bouwend Nederland

“Duurzaamheid is dé overkoepelende ontwikkeling voor de bouw, vastgoed en alles wat daar maar mee te maken heeft”

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

THEMA BOUWEN

In dit nummer staat de ontwikkeling in de bouwsector centraal. We hebben het onder meer over opvallende trends, over de transformatie van lang leegstaande kantoorpanden in woonappartementen, maar ook over duurzaamheid. In dit kader spraken we Maxime Verhagen, voormalig minister en sinds juli 2013 voorzitter van Bouwend Nederland. MET DANK AAN KEES VAN ‘T ZELFDE -DRECHTSTEDEN BUSINESS FOTOGRAFIE ANKE BOT

Maxime Verhagen: “Duurzaamheid is dé overkoepelende ontwikkeling voor de bouw, vastgoed en alles wat daar maar mee te maken heeft. Er is echt een grote verandering gaande. Vanuit het Energieakkoord gebeurt er al veel, zoals nu een campagne om miljoenen huiseigenaren en honderden corporaties veel meer huizen te laten verduurzamen. Daarbij zit de nieuwbouw in de lift en elk huis dat nu gebouwd wordt is ‘ZEN’, ofwel Zeer Energiezuinige Nieuwbouw, terwijl ook materialen, maar ook bouwmachines en – processen duurzamer worden. Om ons heen nemen we opvallende ontwikkelingen waar. Bijvoorbeeld dat er ‘groen geluid’ komt van organisaties als VNO-NCW en De Nederlandse Bank. Wie had dat nog maar een paar jaar geleden kunnen denken? Dat is echt nieuw en het betekent veel voor een duurzame toekomst, een toekomst met een duurzaam georiënteerde economie. En dus voor de bouw, want bouwen aan een duurzame toekomst doe je voor de langere termijn. Voor tientallen jaren. We willen dat heel Nederland warm gaat lopen voor duurzaam wonen en klimaatbestendige wijken. Dat doet nog lang niet iedereen, daarom zullen we het succesvol moeten verbinden met de wensen en verlangens van alle Nederlanders. Dus zeker ook met zorg, veiligheid en werkgelegenheid. Met de hele economie dus. We bouwen immers aan het fysieke fundament voor onze economie en samenleving. En dat moet dan ook onze scope zijn. Hoe ziet Nederland er in 2040 of 2050 uit, wat is er dan nodig? En wat is er nodig in de tussentijd? En hoe innovatief kunnen we dat oppakken? Dat moet het perspectief zijn voor Nederland. Kijken we over onze schouder, dan zien we dat in de afgelopen 60 jaar bijvoor-

“Kijken we over onze schouder, dan zien we dat in de afgelopen 60 jaar bijvoorbeeld heel veel gebouwd is. Met goede redenen, want voor een groeiende bevolking met een groeiende mobiliteit. Nu de vergrijzing steeds verder gaat, denken veel mensen dat we kunnen stoppen met bouwen. Het tegendeel is het geval. Want de samenleving verandert. En dat vertaalt zich dus ook in ‘bouwkundige aanpassingen’ aan onze leef- en werkomgeving” beeld heel veel gebouwd is. Met goede redenen, want voor een groeiende bevolking met een groeiende mobiliteit. Nu de vergrijzing steeds verder gaat, denken veel mensen dat we kunnen stoppen met bouwen. Het tegendeel is het geval. Want

de samenleving verandert. En dat vertaalt zich dus ook in “bouwkundige aanpassingen” aan onze leef- en werkomgeving. Dan zien we dat er heel veel te doen is. Ruim 7 miljoen woningen moeten nog veel energiezuiniger gemaakt worden,

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

THEMA BOUWEN

“De stad van de toekomst is geen duistere metropolis, zoals je die in science-fiction films nog wel eens ziet. Nee, het zijn park-achtige, groene woonomgevingen met een minimum aan luchtvervuiling. En zo is een natuurlijke overgang mogelijk met het groene ‘buitengebied’, zoals dat wel genoemd wordt. Wie dacht dat Nederland af is, komt dus – gelukkig – bedrogen uit” ook zal een flink deel van de verouderde woningvoorraad vervangen of fors gerenoveerd moeten worden. Hetzelfde geldt voor heel veel bruggen, viaducten en andere infrawerken, die aan het einde van hun latijn zijn. Hetzelfde geldt voor schoolgebouwen, zorggebouwen en bijvoorbeeld heel wat bedrijventerreinen.

Onze leef- en werkomgeving heeft dus ook altijd onderhoud en aanpassing nodig. Daarin kunnen we echt grote stappen zetten, met behulp van slimme innovatie. Dat kan beter dan ooit, want de digitale revolutie en het belang van duurzaamheid werken door in de samenleving. Tegelijkertijd komen er grote uitdagingen aan

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

zoals vergrijzing maar ook iets heel anders als de klimaatverandering. Daar zijn slimme, integrale antwoorden voor nodig, die vergezeld gaan met andere processen en meer samenwerking. Dat betekent heel veel. Opdrachtgevers, overheden en technische universiteiten pakken samen met de bouwen installatiesector thema’s op

THEMA BOUWEN

“Daarbij is het nog eens een wereldwijde exportkans, want talloze steden liggen vaak aan rivieren en/of kust. Wat we hier bedenken, kan waarschijnlijk ook toegepast worden in India, Zuid- en Noord-Amerika en China, om maar eens groot te denken” als ‘smart mobility’, ‘smart buildings’, ‘smart construction’, ‘smart energy’ en nog enkele zaken. Ze hebben die ondergebracht op de Themakaart Bouw.

Het moet slimmer

Het woord ‘smart’ is een kenmerk voor al die ontwikkelingen. Want we zien dat het veel slimmer moet. Maar hoe smart ook, als ik het getal van 7 miljoen noem, beseft iedereen meteen dat dit een gigantische klus is, die we niet in enkele jaren geklaard hebben. Energieverbruik terugdringen is maar één aspect van duurzaamheid. Onze omgeving is een ander aspect. Nederlanders horen veel over klimaatverandering en dat is iets waar we ons land op moeten voorbereiden. In het groot, wel te verstaan. We leven immers in een kwetsbare, laag-liggende delta aan de zee. Onze meest dichtbevolkte gebieden en economische centra moeten daarom beschermd zijn door goede dijken. Dat gaat iedereen aan! Maar het gaat niet om dijken alleen, onze omgeving moet ook ingericht zijn op hevige regenval en hogere temperaturen in de zomer. Dat vraagt om meer groen en meer blauw, ofwel meer bomen en andere begroeiing, zodat er meer schaduw is en meer capaciteit om intense regen op te vangen. Meer watergangen, singels, vijvers et cetera maken daar dus ook deel van uit. Dat is geen slecht nieuws, want hierdoor krijgen 18 miljoen Nederlanders een veilige en aantrekkelijke leefomgeving.

Exportkans

Daarbij is het nog eens een wereldwijde exportkans, want talloze steden liggen vaak aan rivieren en/of kust. Wat we hier bedenken, kan waarschijnlijk ook toegepast worden in India, Zuid- en NoordAmerika en China, om maar eens groot te denken. Daarbij zal de auto steeds vaker moeten wijken voor de fiets en de voetganger. En bovendien is die auto steeds vaker elektrisch. Als we zo onze steden

kunnen aanpassen, worden ze nog aantrekkelijker om in te wonen en werken. De stad van de toekomst is geen duistere metropolis, zoals je die in science-fiction films nog wel eens ziet. Nee, het zijn park-achtige, groene woonomgevingen met een minimum aan luchtvervuiling. En zo is een natuurlijke overgang mogelijk met het groene ‘buitengebied’, zoals dat wel genoemd wordt. Wie dacht dat Nederland af is, komt dus – gelukkig – bedrogen uit. Nederland is niet af. Na jaren van crisis worden er opeens weer vele duizenden huizen extra gebouwd. De markt is ‘booming’, zeker in de Randstad. Die blijft werken als een magneet, op heel veel mensen. En degenen die er wonen, willen er blijven. Provinciale steden hebben in hun regio die aantrekkingskracht ook. Dus we weten dat er veel vraag zal blijven naar woningen met karakter, naar kantoren als hippe nieuwe werkplekken. En steeds meer ontwikkelt zich de vraag naar ouderenwoningen in combinatie met kleinschalige zorgcomplexen. Maar die moeten er dan wel zijn! Gemeenten trappen via verouderde bestemmingsplannen en exorbitante grondprijzen nog op de rem. Je ziet het in het dramatisch ingezakte aantal bouwvergunningen. Dat heeft ernstige consequenties. Als het aantal woningen niet dramatisch uitgebreid wordt, dan kunnen alleen de rijken zich straks nog een ruime woning met tuin veroorloven. Alle anderen zullen genoegen moeten nemen met een klein appartement, zoals je ook al vaak ziet in New York, Londen en Parijs. Dat willen we niet, in Nederland. Dus moet er gebouwd worden. Tot 2040 zal er in de Randstad een half miljoen woningen bij moeten komen. Buiten de Randstad hebben we het in totaal over een zelfde aantal, in die periode. En gemeenten gaan dat nu pas weer zien. Stel je nou voor dat provincies en gemeenten het roer omgooien en tijdig met voldoende plancapaciteit komen, binnen en soms ook buiten de grenzen van de huidige bebouwing, waar nodig. Dan moeten er nieuwe slim-

me leefomgevingen ontwikkeld worden. Het moet gaan om kwaliteit, waarmee we deze eeuw verder in kunnen. Aantrekkelijke groene leefomgevingen met ruimte voor wonen, water en verbindingen van alle soorten. Met ruimte om meer water op te vangen, vanwege de klimaatverandering, maar ook voor capaciteit aan datakabels, waardoor alle woningen met bijvoorbeeld hun domotica aangesloten zijn op het Internet of Things. Ook zullen we dan meer fietspaden zien, omdat we vaker de razendsnelle elektrische fiets gaan pakken en de auto laten staan. En dat zijn nog maar een paar elementen. Het gaat om het samenstellen van een omgeving waarin zowel ouderen als jonge gezinnen graag wonen en blijven wonen. Dat vraagt om een slimme, gezamenlijke aanpak van gemeenten, bouwsector en partijen als zorgaanbieders en corporaties.

Uitdagende toekomst

We staan in dit land voor een uitdagende toekomst. En alles komt tegelijkertijd, juist in die fysieke omgeving. Dat is dus niet op te lossen met een snelle upgrade of een wetswijziging. Er is meer ambitie nodig voor een verduurzaming die hand in hand gaat met wat Nederland ook nodig heeft. Want de renovatie van 7500 basisscholen wacht niet op de bouw of aanpassing van 1,6 miljoen ouderenwoningen. En de vervanging van 4.400 bruggen wacht niet op het noodzakelijke onderhoud aan 100.000 kilometer riolering. Ook wacht de herbestemming van 2,9 miljoen vierkante meter kantooroppervlak niet op het verduurzamen van 290.000 hoogbouw-woningen. We zullen het zo slim mogelijk moeten aanpakken. Maar we geloven wel dat het kan. We geloven ook dat de duurzame oplossingen die wij hier bedenken, in deze dichtbevolkte delta, exportpotentieel hebben. Hoe dan ook, er is ongelooflijk veel te doen, op alle fronten. Nederland is niet af, nu niet en ook in 2040 niet. We kijken dus uit naar de toekomst!” n

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

THEMA BOUWEN

DS Rioolservice in Katwijk

“Bouwers schakelen ons graag in” “Aannemers zoeken nu de crisis voorbij is weer vaker de samenwerking met specialistische bedrijven zoals wij,” zegt Dirk Schaap van DS Rioolservice. “Het liefste draaien we mee in een bouwproject. Dat zorgt ervoor dat werkzaamheden in de juiste volgorde gebeuren, dus niet bijvoorbeeld eerst de stukadoor en dan wij pas met hak- en breekwerk.” Goed overleg met bouwbedrijven en hun leveranciers zorgt voor een efficiëntere en snellere manier van werken, zegt Dirk Schaap. “Bovendien kun je sneller schakelen en onderling zaken regelen. Een goede samenwerking is gewoon heel belangrijk.” Een mooi voorbeeld hiervan was de aanleg van leidingen voor de strandpaviljoens ten tijde van de kustversterkingswerkzaamheden in Katwijk, in opdracht van Ballast Nedam. Dirk Schaap: “Een mooi project dat gevolgd werd door de bouw van parkeergarages op Schiphol en Den Haag, ook voor Ballast Nedam. Ook hiervoor werden wij gevraagd.”

Specialistische klussen

DS Rioolservice wordt door aannemers ingeschakeld voor het aanleggen, reinigen en renoveren van rioolleidingen. Ook installatiebedrijven en loodgieters kloppen regelmatig aan bij Dirk Schaap, met name voor specialistische klussen, bijvoorbeeld op moeilijk bereikbare plaatsen in kruipruimtes. “Dat soort werk laten zij graag aan ons over, zeker als er haast bij is,” legt Dirk Schaap uit. “Wij kunnen dit vaak doen zonder ingrijpend hak- en breekwerk. Wij nemen dit werk anderen graag uit handen. We hoeven niet aange-

stuurd te worden, maar doen gewoon zelfstandig ons werk.” Heeft Dirk Schaap een verklaring voor het feit dat zijn zes man tellende bedrijf, dat dit jaar twintig jaar bestaat, regelmatig wordt ingeschakeld? “We willen kwaliteit leveren, op een snelle en flexibele manier. Daarvoor staan we garant. En gaat er onverhoopt toch iets mis dan lossen we het op zonder meerkosten in rekening te brengen. Om de kwaliteit op peil te houden, verzorg ik regelmatig interne trainingen. Hierin zijn de ervaringen van de afgelopen twintig jaar verwerkt. Ook de processen zoals voorgeschreven in het VCA-certificaat komen hierin aan bod. Dat zorgt ervoor dat iedereen op dezelfde manier werkt. En dat is belangrijk, want kwaliteit is de beste reclame.” Dat dit alles zijn vruchten afwerpt, blijkt uit het feit dat DS Rioolservice volgend jaar een tweede vestiging opent in de buurt van Amsterdam, waar het bedrijf regelmatig klussen heeft. “Dat voorkomt dat we te veel heen en weer aan het rijden zijn met onze vijf bussen. We zitten op een kantelpunt in onze ontwikkeling. We hebben ervoor gekozen om te groeien door ons verder te specialiseren in de rioolwerkzaamheden.” n

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

THEMA BOUWEN

DS Rioolservice werkt voor bouwbedrijven maar doet ook klussen bij andere bedrijven, hier op bloemenveiling FloraHolland voor een bloemenexportbedrijf, waar elke drie maanden de goten worden gereinigd.

DS Rioolservice Weverstraat 5 2222 AP Katwijk T 071 - 403 50 16 E info@dsrioolservice.nl I www.dsrioolservice.nl

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

THEMA BOUWEN

Bouwcenter Goedhart in Alphen aan den Rijn

Meer dan een zakelijke verstandhouding “Bij sommigen stonden we bekend als een bouwmaterialenhandel voor grote aannemers en bouwbedrijven. Maar dat imago klopt al lang niet meer. Ook kleine zelfstandigen en zzp’ers kunnen hier alles krijgen. Ze worden net zo deskundig en vriendelijk geholpen als de grote bouwers.” Aan het woord zijn vestigingsmanager Bas Immerzeel en vertegenwoordiger Matthijs van Horssen.

Bas Immerzeel: Ook kleine zelfstandigen en zzp’ers kunnen hier alles krijgen.”

’s Morgens vroeg is het in Bouwcenter Goedhart een komen en gaan van klanten die hun materiaal voor de nieuwe werkdag komen ophalen. Onder het genot van een kop koffie wisselen ze de laatste nieuwtjes uit en bespreken ze hun werkzaamheden met vakgenoten en het personeel van Bouwcenter Goedhart.

“Een stukadoor komt een tegelzetter tegen en wisselt tips uit of speelt een opdracht door,” legt vestigingsmanager Bas Immerzeel uit.

Snacks en drankjes

“Die sociale functie van elkaar ontmoeten vervullen we óók, met name voor

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

zzp’ers,” vult vertegenwoordiger Matthijs van Horssen aan. “Niet alleen ’s morgens, ook op vrijdagmiddag als we snacks en een drankje serveren. Dan blijft iedereen gezellig zitten en worden de ervaringen van de afgelopen week uitgewisseld.” Bouwcenter Goedhart, onderdeel van het Alphense familiebedrijf Goedhart dat in

THEMA BOUWEN

“Liefst worden we zo vroeg mogelijk in het bouwproces benaderd, zodat we met de betrokken partijen om tafel kunnen. Dan kunnen we het beste inspelen op de wensen van de klant, met het beste resultaat voor iedereen” 1919 werd opgericht, organiseert ook demonstratieochtenden, samen met leveranciers, en heeft een spaaractie voor afhaalklanten, waarbij zij deze maand een gratis kerstboom kunnen krijgen. Dit wordt gecombineerd met een kerstontbijt vlak voor kerst. “Zo binden we onze klanten en bouwen we een persoonlijke relatie op die verder gaat dan alleen een zakelijke verstandhouding,” legt Matthijs uit. “Op deze manier onderscheiden we ons van andere bouwmaterialenhandels.”

Alles op één adres

Deze persoonlijke klantbenadering wordt gecombineerd met een breed assortiment en met gemak. De vestiging ligt dicht bij de N11, waardoor de bouwmaterialenhandel ook voor mensen uit de omliggende dorpen rond Alphen snel is aan te rijden. Vervolgens rijden ze met hun auto langs de schappen in de ruime hal. “Met een winkelwagentje door een loods lopen of in de regen een auto laden, is er bij ons niet bij,” zegt Bas Immerzeel. “Mensen hoeven niet te sjouwen. We helpen met inladen en we geven advies. En we hebben alles in huis, zo’n 5500 producten, waaronder sanitair, tegels, dakpannen en binnen- en buitendeuren. Op één adres vinden onze klanten alles. Zo bied je meerwaarde. En dat dit wordt gewaardeerd, blijkt uit cijfers van onderzoek onder klanten door een onafhankelijk bureau. In 2015 werd de Bouwcenterformule het hoogst gewaardeerd van alle bouwmaterialenhandels in Nederland.”

Goede rapportcijfers

Deze goede rapportcijfers krijgt Bouwcenter Goedhart niet alleen van zzp’ers en kleine zelfstandigen, maar ook van grote bouwbedrijven en middelgrote aannemers. Zij zijn actief in de hele Randstad en bestellen hun spullen bij het Alphense Bouwcenter, waarna deze vanuit het centrale magazijn van Bouwcenter (20.000 artikelen) of rechtstreeks vanuit de fabriek de volgende dag worden be-

Matthijs van Horssen: “We binden met onze klanten en bouwen een persoonlijke relatie op die verder gaat dan alleen een zakelijke verstandhouding.”

zorgd. “Onze deskundige medewerkers adviseren deze klantgroepen over onze producten en over de logistiek in onder andere de binnensteden,” besluit Bas Immerzeel. “Liefst worden we zo vroeg mogelijk in het bouwproces benaderd, zodat we met de betrokken partijen om tafel kunnen. Dan kunnen we het beste inspelen op de wensen van de klant, met het beste resultaat voor iedereen.” n

Bouwcenter Goedhart Tankval 23 2408 ZC Alphen aan den Rijn T 0172 - 43 10 81 I www.bouwcenter-goedhart.nl E info@bouwcenter-goedhart.nl

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

THEMA BOUWEN

Rudolph van den Bergh (51) trad in februari van dit jaar aan als algemeen directeur van Heembouw Wonen, een van de drie werkmaatschappijen van Heembouw naast Bedrijfsgebouwen en Kantoren. Een interview met Van den Bergh over de ontwikkelingen op de woningmarkt en zijn bedrijfsonderdeel, dat sinds de oprichting in 2014 snel groeide.

Rudolph van den Bergh van Heembouw Wonen

“Een huis kopen is een emotionele zaak”

Rudolph van den Bergh in De Oevers, de nieuwe woonwijk aan het water in Roelofarendsveen.

Kort profiel Rudolph van den Bergh Rudolph van den Bergh (1965) studeerde civiele techniek en bedrijfskunde aan de hts. Hij was meer dan twintig jaar werkzaam bij bouwbedrijf ERA Contour in Zoetermeer in verschillende operationele, managementen directiefuncties. Zijn laatste functie, in 2014 en 2015, was die van directeur Stroomversnelling bij Ballast Nedam, waar hij verantwoordelijk was voor het bouwen en verbouwen van energieneutrale woningen.

Hoe ben je bij Heembouw terechtgekomen? “Ik ben in het najaar van 2015 in contact gekomen met Heembouw toen er een algemeen directeur Wonen werd gezocht.

organisatie op de mens is gericht. Van oudsher is Heembouw, dat in de jaren dertig van de vorige eeuw werd opgericht, vooral bekend van de bedrijfshallen en kantoren, maar sinds een jaar of vijf

Heembouw is een prachtig familiebedrijf met een platte organisatiestructuur en een informele cultuur. De zoon van oprichter Van Berkel zit nog altijd in de raad van commissarissen. Wat opvalt is dat de

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

THEMA BOUWEN

houden we ons ook bezig met complexe nieuwbouw en met transformatie en renovatie van de woningmarkt.” Hoe omschrijf je de werkwijze van Heembouw? “Heembouw is een innovatief bouwbedrijf dat haar klanten integrale oplossingen biedt. We doen dit vanuit vestigingen in Roelofarendsveen, Amersfoort, Rotterdam en Breda. Er werken 250 mensen, waarvan 80 bij Wonen. Onze filosofie is: wij creëren plekken waar mensen willen zijn. Dit doen wij op basis van de kernwaarden: nieuwsgierig, origineel, verbindend, ambitieus en concreet. Nieuwsgierigheid draait met name om de vraag wat de klant wil. Vandaar dat we veel klantonderzoek doen. Op basis van diens wensen kunnen wij goede producten ontwikkelen. Dat willen we op een originele en innovatieve manier doen, zowel op product- als op procesniveau. Voor dit laatste hanteren we de LEAN-methode waarbij we de manier van werken steeds verder optimaliseren. Ook duurzaamheid speelt een belangrijke rol. Dit doen we samen met al onze stakeholders, zowel met onze opdrachtgevers en hun klanten als met onze leveranciers. We willen verbinden. Daarom gaan we voor langdurige samenwerking met strategische partners, niet voor platte aanbestedingen. Bij dit alles zijn we ambitieus. Graag zijn we het beste jongetje van de klas.” Hoe verhoudt Wonen zich tot de andere twee werkmaatschappijen? “In 2016 bedraagt de totale omzet van Wonen circa 45 miljoen euro. In 2017 gaan we naar ongeveer 60 miljoen op een totale omzet bij Heembouw van 160 miljoen, waarbij de bedrijfsgebouwenmarkt 70 miljoen euro omzet heeft en kantoren 30 miljoen. We werken in opdracht van woningbouwcorporaties, beleggers, ontwikkelaars en pensioenfondsen en rechtstreeks voor particuliere klanten. Bij alle projecten is de vraag van de klant leidend. Wonen is emotie. Als wij voor een corporatie woningen renoveren, dan heeft dat veel impact op de bewoners. En ook een huis kopen is een emotionele zaak. Wij leiden dit in goede banen, onder andere door het stimuleren van samenwerking tussen alle partijen in de bouwketen, zowel extern als intern, want daar

“Heembouw is een innovatief bouwbedrijf dat haar klanten integrale oplossingen biedt” begint het. Dat doen we op een concrete manier. We vertellen duidelijk wat men van ons kan verwachten.” Welke projecten springen er uit? “We zijn met Wonen actief in de Randstad. Op dit moment hebben we grote renovatieprojecten in Zaandam, Leiden en Vlaardingen. In Roelofarendsveen hebben we een groot woningbouwproject onder handen: De Oevers, een project van ruim 300 woningen en appartementen dat we zelf ontwikkelen en ontwerpen, samen met klanten. We hebben een eigen architectenbureau, Habeon, met 25 mensen. Deze samenwerking tussen bouwer en ontwerper zorgt ervoor dat er plekken ontstaan waar mensen echt willen wonen en werken. Volgend jaar starten we met een ander nieuwbouwproject in Roelofarendsveen: West-Eend. Een ander paradepaardje is De Hoven in Delft, waar we 90 huurappartementen voor de vrije sector ontwikkelen. Dit is een mooi voorbeeld van een moderne manier van werken met prefab-onderdelen, lage faalkosten en afvalreductie. Bovendien zijn de wensen van de huurders al in het ontwerp meegenomen, waardoor alle woningen al verhuurd zijn voor oplevering.” Wat zijn de uitdagingen de komende jaren? “Er is als gevolg van de crisis een grote inhaalslag op de woningmarkt, maar het is moeilijk om aan die vraag te voldoen, want er is een gebrek aan voldoende gekwalificeerd personeel. Ouderen zijn uitgetreden en op jongeren oefent de bouw te weinig aantrekkingskracht uit. Als bouwbedrijf moet je je daarom ook onderscheiden in je manier van werken, dat wil zeggen met principes als Het Nieuwe Werken en flexwerken, waarbij sturen op output en resultaat leidend zijn. We moeten werken in projectteams, in plaats van afdelingen met een manager erboven. Je mensen zijn je kapitaal. Die moet je motiveren, trainen en opleiden. Dat leidt tot

continuïteit, tevreden klanten en uiteindelijk rendement; in die volgorde. Bij dit alles is maatschappelijk verantwoord ondernemen ook belangrijk. We mogen de omgeving niet uit het oog verliezen. Vandaar dat we de CO2-uitstoot proberen te verminderen door een energiezuinig wagenpark, afvalreductie en duurzame prefab-processen.” Welke trends doen zich voor op de particuliere woningbouwmarkt? “Er zijn verschillende trends. De belangrijkste zijn dat mensen vaker thuiswerken, dat senioren door de toenemende vergrijzing en de stijgende zorgkosten steeds langer thuis blijven wonen en dat er steeds meer eenpersoonshuishoudens komen. Bij woningbouwcorporaties is al vijftig procent van de huizen door één persoon bewoond. Met dit soort ontwikkelingen moet je rekening houden, bijvoorbeeld in de vorm van brede deuren en slaapkamers op de begane grond in seniorenwoningen. In verband met thuiswerken moeten woningen een werkkamer hebben en overal wifi-aansluitpunten. Sowieso wordt de ICT steeds belangrijker. Wat tenslotte ook een trend is, is dat we dankzij het systeem BIM de klant zelf kunnen laten mee ontwikkelen, zodat deze bijvoorbeeld zelf de kleur van de gevels en de kozijnen kan bepalen.” Tot slot: hoe gaat het verder op de woningmarkt de komende jaren? “De groei houdt aan, want we zijn de komende jaren nog wel bezig met de eerdergenoemde inhaalslag en het verduurzamen van woningen, zowel in de nieuwbouw als bestaande woningen. In 2020 moet twintig procent van de huizen energieneutraal zijn, dat wil zeggen dat ze dan net zoveel energie opwekken als dat ze gebruiken. Wij leveren daar graag een bijdrage aan door samenwerking en innovatie waarbij we de mens centraal stellen.” n

Heembouw De Lasso-Zuid 22 2371 EW Roelofarendsveen T 071 - 332 00 50 E info@heembouw.nl I www.heembouw.nl

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

THEMA BOUWEN

De Hillegomse Houtgroep biedt totaaloplossing voor bouw en industrie

Efficiënt inkopen doe zzp’er bij de Hillegom Met een zeer uitgebreid assortiment hout, de levering van bouwmaterialen via de landelijk aansprekende BPG-formule en het professioneel en machinaal bewerken van hout, biedt de Hillegomse Houtgroep één totaaloplossing voor bouw en industrie. Dankzij een hoge efficiency en een snellere doorstroom van de orders realiseren aannemers (groot of klein) en zzp’ers een aanzienlijke kostenbesparing.

Directeur Pieter de Vreugd: “Wij bieden aannemers en ZZP’ers een totaaloplossing.”

Hout

De Hillegomse Houtgroep levert, naast naaldhout voor bekistingen en voor de betonbouw, ook grenenhout en hardhout, tuinhout, gevelbekleding en een uitgebreid assortiment aan deuren. Het bedrijf is in het bezit van het KOMO-productcertificaat naaldhout en levert onder KOMOkeur Europees vuren- en grenenhout voor constructieve en niet-constructieve toepassingen. Naast het CE- en FSC-certificaat beschikt de Hillegomse Houtgroep over de ISPM15-certificering, waarmee gebruikers van houten verpakkingen wereldwijd een probleemloos transport wordt gegarandeerd. Door de Vereniging van Nederlandse Houtondernemingen (VVNH) is de Hillegomse Houtgroep benoemd tot erkende houthandel.

De Hillegomse Houtgroep is al meer dan honderd jaar een aansprekende partner voor bouw en industrie, wat onder andere blijkt uit het predicaat: ‘Bij Koninklijke beschikking Hofleverancier’. Het bedrijf is sterk met haar tijd meegegroeid, een tijd waarin de bouw en de industrie maar zeker ook zzp’ers ontzorgd willen worden. Dat doet de Hillegomse Houtgroep door oplossingsgericht mee te denken, door een totaalpakket te bieden en door

een logistiek betrouwbare partner te zijn. Met vestigingen als de Hillegomsche Houthandel, Zierikzeesche Houthandel, BPG De Hillegomse, BPG Den Helder en BPG Eerste Wassenaarse is er altijd een vestiging bij u in de buurt. Mede hierdoor biedt de Hillegomse Houtgroep een krachtige synergie van Texel tot Zeeuws-Vlaanderen. Die synergie geldt voor hout, houtbewerking en bouwmaterialen.

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

De Hillegomse Houtgroep: ‘Bij Koninklijke beschikking Hofleverancier’.

BPG-bouwmaterialen

BPG is een snelgroeiende landelijke formule voor professionals die al hun

THEMA BOUWEN

e je als aannemer en mse Houtgroep Verdere informatie

Belangstelling? Kom gerust langs op de Voltstraat 13 in Hillegom of op een van de andere vestigingen, of meld u aan voor de regelmatig verschijnende BPGfolders vol aanbiedingen en noviteiten via www.hillegomsehoutgroep.nl. n

Hillegomse Houthandel heeft een specialistische afdeling houtbewerkingen.

bouwmaterialen, hout en gereedschappen op één adres willen inkopen. Met 37 vestigingen is BPG hard op weg uit te groeien tot een van de grootste professionele bouwmarkten van Nederland. BPGvestigingen leveren een compleet assortiment aan (ruwe) bouwmaterialen, ijzerwaren en gereedschappen, dat bestaat uit zowel gecertificeerde A-merken als het eigen BPG-merk, zoals cement, kit, schroeven en spijkers. De BPG-formule laat aannemers en zzp’ers efficiënter inkopen en biedt hen één aanspreekpunt voor alle bouwmaterialen. Kenmerken van de BPG-formule zijn: grote voorraden, snelle levering, ruime openingstijden, goede bezorging en service.

Houtbewerking

De afdeling houtbewerking beschikt over

een modern en uitgebreid machinepark. Deze afdeling verzorgt het schaven, profileren, korten, kepen, schilderen en pakketteren, zodat de timmerindustrie sneller kan leveren, minder investeringen hoeft te doen en een snellere doorloop van de opdrachten realiseert. Wilt u meer weten over de bewerkingsmogelijkheden en zien of ook uw bewerkingspakket past binnen onze dienstverlening, maak dan snel een afspraak.

Deskundige vakmensen

In alle vestigingen van de Hillegomse Houtgroep wordt u geadviseerd en ondersteund door goed opgeleide vakmensen. Zij ondersteunen relaties vanuit de kernwaarden: vakkennis, betrouwbaarheid en het bieden van een optimale dienstverlening.

Hillegomse Houtgroep Voltstraat 13 2181 HA Hillegom T 0252 - 537 000 I www.hillegomsehoutgroep.nl E info@hillegomsehoutgroep.nl

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

THEMA BOUWEN

Kruyt BV in Leiderdorp: partner voor de toekomst

“We willen zo vroeg mogelijk om de tafel” “Wij hebben altijd een oplossing,” zegt verkoopleider Ben van den Kommer van Kruyt BV, leverancier van hangen sluitwerk, ijzerwaren, gereedschap en aanverwante artikelen voor de bouwwereld. “Wij leveren niet wat de klant vraagt, maar wij leveren wat de klant nodig heeft.” Op deze pagina’s legt Ben van den Kommer uit wat Kruyt voor klanten kan betekenen.

Digitale samenwerking

Ben van den Kommer: “Met een op maat afgestemd assortiment die bouwen industriegerelateerd zijn, kunnen wij oplossingen aandragen.”

Vestigingen

Kruyt zit met zes verkoopvestigingen altijd bij de klant in de buurt. “We verkopen geen boren maar gaten, ofwel oplossingen,” zegt verkoopleider Ben van den Kommer. “Met een op maat afgestemd assortiment die bouwen industriegerelateerd zijn, kunnen wij oplossingen aandragen.” Er zijn vestigingen in Leiderdorp, Zoeterwoude, Wassenaar, Bergschenhoek, Noordwijkerhout en Hoofddorp. In alle

vestigingen staat dagelijks vakbekwaam en goed getraind personeel klaar om de klant te helpen. Ook kunnen klanten bestellingen per mail of telefonisch doorgeven, waarna de spullen worden bezorgd. Kruyt maakt deel uit van Polvo Groep, een keten van ijzerwarenvakhandels met 37 vestigingen verspreid over Nederland. Dit betekent: één aanspreekpunt en legio mogelijkheden voor klanten die ook buiten de regio actief zijn.

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

“Meedoen op de digitale snelweg en 24/7 beschikbaar. Dat zijn wij,” zegt Ben van den Kommer. Klanten kunnen daarom tegenwoordig producten bestellen en informatie vinden op een nieuwe app: de bouw-app van Polvo. Klanten hebben op deze manier tevens toegang tot de vernieuwde webshop. In de webshop kunnen klanten specifieke informatie vinden zoals prijzen, facturen, bestelhistorie, offerte en de voorraad per artikel, zodat hij weet wat er op dat moment beschikbaar is. Zo heeft elke klant een eigen online platform waarmee hij inzicht heeft in zijn gegevens.

THEMA BOUWEN

Service en advies

“We willen zo vroeg mogelijk in het bouwproces met de klant om tafel om mee te denken,” zegt Ben van den Kommer.

“Hoe eerder we meepraten hoe beter de oplossing. We willen wegblijven van oppervlakkigheid en meedenken met de klant, waardoor we de juiste oplossingen leveren. Zaken als brandwerende deuren en vluchttechniek zijn bij Kruyt in goede handen. Samenwerken zit in ons DNA, dat voorkomt faalkosten en verspilling. Faalkosten en verspilling, dat wil je niet, vooral niet uit het oogpunt van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Je merkt dat ketenintegratie steeds meer gedragen wordt. De tijd dat de aannemer het alleen bepaalde, is voorbij. Door goed samen te werken met opdrachtgevers en bouwbedrijven kun je uiteindelijk de beste oplossing aanbieden. Dat is ons DNA. Daar geloven wij in.” “Om de klant beter van dienst te zijn, richten we per 1 januari een nieuw bedrijf op,” zegt Ben van den Kommer. Dit heet P&L Deurconcepten (Polvo & Limburgia). Limburgia is een fabrikant van utiliteitsdeuren en kozijnen. Dankzij dit samenwerkingsverband bieden Kruyt en Limburgia straks onder de naam P&L deuren en kozijnen inclusief hangen sluitwerk, gemonteerd op locatie. Van den Kommer: “Wel zo snel en zo efficiënt, en zonder faalkosten.”

Bedrijfskleding

Vanaf nu kan Kruyt klanten ook ontzorgen op het gebied van werkkleding. “Bestellen, bedrukken en kosten beheersen is nog nooit zo eenvoudig geweest,” zegt Ben van den Kommer. Kruyt richt een kledingmanagementsysteem in per klant, met alle specifieke wensen: assortiment, functiegroep en individuele medewerker. Geselecteerde kledingstukken, het bedrukken en de juiste maten zijn hierin per persoon vastgelegd. Indien gewenst voert Kruyt een puntensysteem in zodat de kosten beheerst worden wanneer de medewerkers zelf hun bedrijfskleding bestellen.

Toegangscontrole: van sleutelbos naar smartphone

Voor twee lokale organisaties, AREA071 in Leiderdorp en HUBspot in Leiden (centrum voor innovatie en ondernemerschap), heeft Kruyt de toegangsproblematiek mogen oplossen. Ben van den Kommer: “De wens voor toegangscontrole hebben wij opgelost door het product Clay aan te bevelen. Met Clay kunnen klanten door middel van een tag of een smartphone deuren openen en sluiten en tegelijk ook gebruikers autoriseren: wie mag wanneer naar binnen en via welke deur? Met onder andere Clay kunnen wij toegangs- en veiligheidsvraagstukken probleemloos oplossen. Van mechanisch naar digitaal, ook met uw deur.” Ander voorbeeld: oudere mensen wonen tegenwoordig langer thuis, ook als ze in meer of mindere mate hulpbehoevend zijn. Voor deze doelgroep ontwikkelde Kruyt het RED langer thuis wonensysteem met behulp van onder andere een app. Met RED openen mensen hun voordeur met een afstandsbediening of met een smartphone. Ook de alarmering voor deze doelgroep regelt Kruyt, waarbij mantelzorgers op afstand een alarmmelding ontvangen. Rookmelders, hittemelders en badkamer-trekschakelaars kunnen aangesloten worden op deze app, zodat bij calamiteiten de mantelzorgers gealarmeerd worden. n

Kruyt Bouw en Industrie Touwbaan 1h 2352 CZ Leiderdorp T 071 - 589 92 03 I www.kruytbv.nl E info@kruytbv.nl

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

THEMA BOUWEN

Behoefte aan dynamische ruimtes

Naar nieuwe vastgoed strategieën Onlangs verscheen het boek Megatrends MKB, het handboek soldaat voor ondernemers in disruptieve tijden. Trendwatcher Adjiedj Bakas en Hans Biesheuvel van ONL voor ondernemers zijn de auteurs van dit boek. Met hun toestemming mocht de redactie van Rijnstreek Business voor u een hoofdstuk inhakend op ons thema Bouwen publiceren. Wie in een grote of middelgrote stad woont en een flinke wandeling maakt door zijn of haar woonplaats –laten we zeggen van het centrum, door de buitenwijken naar de randen – zal constateren dat er ergens iets niet helemaal goed gaat. Want wat tijdens zo’n wandeling onze moderne leefomgeving nog het meest onderling lijkt te verbinden, zijn de borden met ‘te koop’ en ‘te huur’ die we onderweg overal tegenkomen. We zien ze niet alleen aan de gevels of in de voortuinen van woningen maar vooral in winkelvitrines, achter ramen van kantoorpanden en op bedrijventerreinen. Vooral na zonsondergang geven al die lege gebouwen een unheimisch gevoel en ze zijn slecht voor de leefbaarheid en het vestigingsklimaat. Ze laten zien dat wij als bedrijfsleven onze vastgoed strategieën moeten aanpassen, iets waarbij we nauw zullen moeten samenwerken met de lokale overheid.

Hans Biesheuvel

Vooral na zonsondergang geven al die lege gebouwen een unheimisch gevoel Leegstand in cijfers

Sommigen zullen zeggen dat het bovengeschetste beeld overdreven is. Ze hebben in die zin gelijk, dat de leegstand 2015 voor het eerst in tijden is afgenomen. Volgens vastgoedinformatiemakelaar Locatus stonden er op 1 januari 2016 ‘nog maar’ 16.562 winkelpanden leeg, ofwel 7,4 procent van het totaal. Dat is 0,1 procentpunt minder dan een jaar eer-

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

Adjiedj Bakas

der. In plaats van over ‘een afname’, kunnen we dus misschien beter spreken over ‘geen toename’. Op de kantorenmarkt gaat het er iets beter aan toe, zo meldt makelaarsvereniging Dynamis. Daar is de leegstand in 2015 met maar liefst 7 procent gedaald, met als gevolg dat er begin juli van dit jaar 6,67 miljoen vierkante meter aan kantoorruimtes leegstond, ofwel een kleine duizend voetbalvelden. In 2013 was dat nog 8,32 miljoen vierkante meter, dus het gaat zeker de goede kant op. Alleen is de afname niet te danken aan een aantrekkende markt voor kantoorruimte. Het aantal leegstaande vierkante meters dat werd verhuurd is maar 4 procent meer dan een jaar geleden. De afname komt vooral doordat steeds meer kantoren een tweede leven

THEMA BOUWEN

mooi voorbeeld is het 42.000 vierkante meter grote GAK-gebouw in Amsterdam. Na jarenlange leegstand herbergt het tegenwoordig 320 studenten- en starterswoningen, horeca en kleine kantoorruimtes voor start-ups. In Eindhoven verbouwde Camelot Student Housing een kantoorpand tot 107 studentenwoningen, die in een mum van tijd verhuurd waren. Niet zo verwonderlijk, want het gebouw ligt – zoals heel veel kantoorruimte –midden in de stad en dat is waar we willen wonen: op loop-, fiets of tramafstand van het centrum. De komende jaren zullen veel meer kantoorkolossen worden ‘omgekat’ tot woningen, hotels en andere gebouwen de ruimte bieden aan kleinere bedrijven. De meeste gemeenten die met leegstand kampen, hebben hier zelfs een speciale bemiddelaar voor in dienst: de kantorenloods die de jongens en meisjes projectontwikkelaars hun fiscale voordeeltjes nog eens laat afwegen tegen het maatschappelijk belang. De Katwijkse aannemer KBM transformeerde in Amsterdam vorig jaar kantoren naar 348 studentenappartementen.

krijgen als hotel of appartementencomplex. Alleen al in de eerste helft van 2016 is 340.000 vierkante meter kantoorruimte ‘omgekat’. Makelaars verwachten echter dat de kantorenmarkt zal aantrekken,zeker als in de nasleep van de Brexit bedrijven uit het Verenigd Koninkrijk de oversteek zullen maken naar Nederland. Vastgoedadviseur CBRE waarschuwde in dit kader zelfs dat in Amsterdam een tekort aan geschikte kantoorruimte dreigt te ontstaan, en dat, nadat dit jarenlang in veel gemeenten een taboe is geweest, nieuwbouw weer bespreekbaar moet worden. Met als gevolg dat we wellicht over een paar jaar met nieuwe lege panden zitten, omdat de Britten toch niet kwamen.

Behoefte aan dynamische ruimtes

Het sleutelwoord in de waarschuwing van CBRE is overigens ‘geschikte’. Een groot deel van die miljoenen vierkante meters die direct beschikbaar zijn, is blijkbaar ongeschikt. Dit kan natuurlijk zijn doordat ze op de verkeerde plek liggen. Maar gelet op het feit dat de leegstand juist het grootst is in de grote

steden, valt dat te betwijfelen. Het kan ook zijn doordat een deel inmiddels verouderd is en we blijkbaar niet voor de lange duur bouwen. Dit verklaart ook waarom leegstaande kantoorpanden vaker een sloper vinden dan een huurder; sloop is goed voor ongeveer de helft van de afname van het aantal vierkante meters. Maar wat zeker is, is dat veel leegstaande kantoorpanden ongeschikt zijn, omdat ze veel te groot zijn en zo statisch zijn ingedeeld dat ze niet eenvoudig zijn aan te passen als bijvoorbeeld een bedrijfsverzamelgebouw. Daar komt bij dat voor de eigenaar leegstand als bedrijfsverlies geldt en daarmee aftrekbaar is van de belasting. Dit kan soms aantrekkelijker zijn dan er een andere bestemming voor zoeken. Toch is dit waar we naartoe moeten. Gemeenten noemen dit ‘transformatie’. Een

Kantoren hoeven overigens niet permanent aan de markt te worden onttrokken. In Duitsland worden bijvoorbeeld al kant-en-klare prefabstudio’s in kantoren geschoven. Dient zich alsnog een koper aan, dan worden ze er net zo gemakkelijk weer uitgehaald en in een ander gebouw gezet, zonder allerlei dure bouwkundige ingrepen. Zo gemakkelijk kan het, en zo gemakkelijk moet het ook in Nederland. Temeer daar onderzoeken erop wijzen dat de kantoorbehoefte de komende jaren zal dalen. Door de vergrijzing neemt de werkgelegenheid af en door ontwikkelingen als flexwerken, telewerken en het toenemende aandeel zelfstandige professionals is minder kantoorruimte per werkende nodig. Eigenaren van kantoorgebouwen kunnen dus maar beter op zoek naar andere bestemmingen voor hun pandjes. Wie toch nieuw bouwt, moet er rekening mee houden dat in een wereld waarin bedrijven de ene keer groeien en

De komende jaren zullen veel meer kantoorkolossen worden ‘omgekat’ tot woningen, hotels en andere gebouwen die ruimte bieden aan kleinere bedrijven. RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

THEMA BOUWEN

Startende ondernemers kunnen de huren in de grote stad nauwelijks opbrengen en ondanks de enorme leegstand is geschikte werkruimte voor hen moeilijk te vinden kante meter aan agrarische gebouwen leeg komen te staan. Met een paar eenvoudige ingrepen kunnen die worden omgetoverd in unieke en karakteristieke bedrijfsruimtes. Huur met een groepje internetondernemers een boerenschuur, verbouw die een beetje met hulp van wat lokale aannemers, en je hebt voor een prikkie een plekje waar de Googles en Yahoos van deze wereld jaloers op kunnen zijn. In Woubrugge (Het Groene Hart) heeft Reinier Kempenaar zijn boerderij omgebouwd tot een locatie waar nu ondernemers uit de stad hun vergaderingen houden.

dan weer krimpen, behoefte is aan kantoor- en bedrijfsruimte die daarop is af te stemmen. De gebouwen waarin we ons vestigen moeten net zo dynamisch worden als onze bedrijven en onze werknemers zijn. Dit betekent dat de tijden van langlopende huurcontracten voorbij zijn. We betalen tenslotte niet voor vierkante meters die we niet nodig hebben. En als onze huidige plek niet aan onze veranderde behoefte voldoet, willen we snel kunnen verhuizen, zonder ingewikkeld gedoe en hoge kosten.

Weg met de vestigingsplaats

Inwoners in de Randstad denken graag dat het allemaal bij hen gebeurt. Lang was dat ook zo en de verwachting was dat het platteland langzaam maar zeker overbodig zou worden. Afgezien van wat boeren en buitenlui, zou iedereen zijn economische heil gaan zoeken in de grote stad. Het platteland zou deels teruggeven kunnen worden aan de natuur, zodat al die stadsbewoners in het weekeinde een frisse neus konden halen. Maar dit was gerekend buiten het internet. Internet heeft ertoe geleid dat vestigingslocaties

voor bedrijven veel minder belangrijk zijn geworden. Op de slagingskans van start-ups is locatie zelfs nauwelijks nog van invloed. Als de internetverbinding deugt, kun je net zo goed op het platteland zitten als in de grote stad. In een aantal opzichten is het platteland zelfs een aantrekkelijker vestigingsplaats. De kosten van levensonderhoud â&#x20AC;&#x201C; en daarmee de lonen â&#x20AC;&#x201C; zijn er een stuk lager en in deze tijd van besparen is dat een belangrijk gegeven. Bedrijfsruimte is ook een stuk goedkoper op het platteland. Startende ondernemers kunnen de huren in de grote stad nauwelijks opbrengen en ondanks de enorme leegstand is geschikte werkruimte voor hen moeilijk te vinden. Op het platteland is juist een toenemende overvloed aan locaties. Naar verwachting zal tot 2030 maar liefst 15 miljoen vier-

Nog veel meer mogelijkheden

Tot voor kort staken gemeenten vaak een stokje voor het ontplooien van niet-agrarische bedrijfsactiviteiten op voormalige agrarische erven. Tegenwoordig zien ze het echter vaker als een kans om het landelijke gebied vitaal te houden. Heel goed, want dat verbod werkte in de praktijk toch vaak niet. Veel van die niet-agrarische activiteiten beginnen kleinschalig, zonder dat de gemeente daarvan op de hoogte is. Een mooi voorbeeld komt uit Noord-Brabant, waar een voormalige boer een handeltje in kampeerartikelen begon. In de loop van der jaren groeide het zaakje uit tot een outdoor-reus die volgens het gemeentelijk bestemmingsplan helemaal niet op dat erf zou mogen zitten. Maar ja, fait accompli, zoals de Fransen zeggen, en allerlei Brabantse jongetjes en meisjes hadden er ondertus-

Op het platteland is juist een toenemende overvloed aan locaties. Naar verwachting zal tot 2030 maar liefst 15 miljoen vierkante meter aan agrarische gebouwen leeg komen te staan

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

THEMA BOUWEN

sen een baantje gevonden. Daarmee hebben we meteen één mogelijke andere bestemming te pakken: winkel-, showroom en magazijnruimte. In het Zeeuws landelijk gebied zijn bijvoorbeeld de laatste jaren veel webwinkels met hun magazijnen neergestreken. Ze bedienen daarvandaan de Belgische markt, want bij onze zuiderburen mag van de vakbonden niet na acht uur ’s avonds in magazijnen worden gewerkt om pakjes verzendklaar te maken. Terwijl juist dan de uitgewerkte mens zijn online boodschapje doet! Uitstekend, want zo blijft op kosten van de Belg ons groene grensgebied economisch actief. En we kunnen nog wel wat bedenken. Als betrouwbaar breedbandinternet verzekerd is, kunnen ICT-bedrijfjes prima vanuit een verbouwde schuur opereren. Hetzelfde geldt voor een wellness- of spacentrum. In een grote stal kun je eenvoudig een bovengronds zwembad neerzetten. Voor 2000 euro zijn ze te bestellen bij webwinkel Amazon.com. De stallen en schuren bieden ook mogelijkheden voor de makersbeweging. Kleine fabriekjes die de regionale en lokale markten bedienen en creatieve werkplaatsen hebben de toekomst. Leegkomende woonhuizen kunnen worden omgebouwd tot zorgboerderij, hotel, vakantiewoning of kantoor.

E-towns

Het landelijk gebied loopt zeker niet achter als het om internet gaat, zo blijkt uit een onderzoek van Google naar de online

En we kunnen nog wel wat bedenken. Als betrouwbaar breedbandinternet verzekerd is, kunnen ICT-bedrijfjes prima vanuit een verbouwde schuur opereren. Hetzelfde geldt voor een wellness- of spacentrum. In een grote stal kun je eenvoudig een bovengronds zwembad neerzetten. kracht van lokale bedrijven. Gemeten werd het aantal bij de Stichting Internet Domeinregistratie Nederland (SIDN), geregistreerde internet-domeinnamen en de gemiddelde up- en downloadsnelheid per gemeente. In Noord-Holland gooide niet Amsterdam de hoogste ogen- met zijn fancy Science Park - maar het kleine Weesp. De andere provinciewinnaars waren o.a. Deventer, Veendam, Best en Noordwijkerhout. Bepaald geen metropolen. Gewone plattelandsstadjes, kortom, die qua online-kracht heel aantrekkelijke vestigingsplaatsen zijn voor ondernemers. E-towns worden ze genoemd. Wat etowns met elkaar gemeen hebben is niet alleen dat ze beschikken over supersnelle internetverbindingen, maar ook – en dat is volgens Google nog belangrijker –dat de lokale overheid nauw samenwerkt met het bedrijfsleven en met onderwijsinstellingen om de digitale mogelijkheden optimaal te benutten. De e-towns proberen niet zo zeer nieuw bedrijven aan te trekken, dat is een welkom bij-effect.

Hun voornaamste doel is het bestaande bedrijfsleven de kans te geven mee te komen in een gedigitaliseerde en geglobaliseerde wereld, en om het platteland leefbaar te houden. Het is tekenend dat het Gelderse Wijchen –met 97 procent glasvezeldekking en door Google beloond met de eTown Award 2013 – al in 2008 verkozen werd tot meest mbk-vriendelijke gemeente van Nederland. “De e-towngemeenten zijn he bewijs dat je als ondernemer niet in de traditionele economische sterke regio’s zoals de Randstad gevestigd hoeft te zijn om succes te hebben”, aldus Pim van der Feltz, directeur van Google Nederland. n

Het boek Megatrends MKB van de schrijvers Adjiedj Bakas en Hans Biesheuvel kunt u bestellen via de website www.bakas.nl

Waar eens kantoormedewerkers achter hun bureau zaten, logeren er nu hotelgasten in Tulip Inn in Leiden op initiatief van de Rijnsburgse ondernemer Cor van Duijn.

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

THEMA BOUWEN

Bouwbedrijf R.A. van Leeuwen in Alphen aan den Rijn

Vanuit het niets iets Al meer dan vijftig jaar ontwikkelt en bouwt het Alphense bouwbedrijf R.A. van Leeuwen woningen, scholen en utiliteitsgebouwen. Op deze pagina’s stelt eigenaar Robin van Leeuwen zijn familiebedrijf nader voor.

Robin van Leeuwen: “We willen graag onze activiteiten naar andere gemeenten verleggen.”

Maar we willen dit graag uitbreiden. Onze projecten zijn vaak kleiner en bewerkelijk; projecten die grotere ontwikkelaars of bouwondernemingen niet de moeite waard vinden en waar de kleinere ondernemingen de financiële mogelijkheden vaak niet voor hebben. Wij doen projecten tot vijftig à zestig woningen.”

Over de toekomst

Over bouwen en ontwikkelen

“Het mooie van mijn vak?” Robin van Leeuwen, eigenaar van Van Leeuwen Bouwbedrijf, hoeft niet lang na te denken. “Dat je vanuit het niets een heel nieuw project realiseert, omdat je toevallig langs een plek bent gereden waarvan je denkt: daar kunnen we iets moois bouwen.” Behalve het bouwbedrijf heeft Van Leeuwen een aparte projectontwikkelingspoot. Met dit bedrijfsonderdeel heeft Van Leeuwen zich gespecialiseerd in het risicodragend ontwikkelen van middelgrote binnenstedelijke locaties, bijvoorbeeld een oude schoollocatie of een braakliggend terrein, in samenwerking met gemeenten, architecten en makelaars.

“Enkel met stenen stapelen kunnen wij de kost niet meer verdienen in de bouw” Robin van Leeuwen: “We zijn nu vooral actief in Alphen aan den Rijn maar de mogelijkheden daar beginnen aardig op te raken, daarom willen we graag onze activiteiten naar andere gemeenten verleggen. We hebben middels een paar kleine locaties op het oog waar we wellicht wat mee kunnen gaan doen.

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

Robin van Leeuwen was ooit een van de jongste ondernemers in de bouw. “Vanaf mijn 23ste ben ik zelfstandig eigenaar van het bedrijf,” zegt hij. Anno 2016, zo’n dertig jaar later, is hij nog steeds de enige eigenaar van Van Leeuwen, dat al meer dan vijftig jaar woningen, utiliteitsgebouwen en scholen bouwt en middelgrote projecten ontwikkelt en bouwt. Het merendeel van de vaste medewerkers is al jaren aan het bedrijf verbonden. “Enkel met stenen stapelen kunnen wij de kost niet meer verdienen in de bouw,” legt Robin van Leeuwen uit. “Daarom hebben we er bewust voor gekozen steeds meer te gaan doen in de projectontwikkeling. Dit doen we alleen maar zo nu en dan, in samenwerking met andere partijen. We vormen met elkaar een supergoed team, we weten en kunnen heel veel. Uiteraard blijven we ook meedoen aan aanbestedingen, maar we proberen hier wel selectief in te zijn. Rekenen om het rekenen heeft geen enkele zin. Ook hebben we doorlopend een aantal projecten in bouwteams lopen. Opdrachtgevers die ons het vertrouwen geven, zijn we dankbaar. We zullen dit gegeven vertrouwen dan ook nooit beschamen en zullen altijd zoeken naar de beste oplossingen voor elk specifiek project.”

THEMA BOUWEN

nieuws maken Over recente projecten Een recent woningbouwproject is de bouw van 81 woningen in De Bloesemtuin, een groene en waterrijke wijk in Alphen aan den Rijn. Afgelopen voorjaar werden hier de laatste zeventien huizen opgeleverd. Ook de bouw van 27 appartementen in het Musterskwartier is een mooi visitekaartje van Van Leeuwen. Datzelfde geldt voor de bouw van vijftien eilandvilla’s in de Groote Kaap in Alphen, die opvallen door hun meerkleurig metselwerk en hun gevels in diverse kleuren. Dit project in het hogere segment wordt nu gerealiseerd. 15 eilandvilla’s in de Groote Kaap in Alphen aan den Rijn.

Van Leeuwen is een allround bouwbedrijf. Vaak bouwt het woningen, momenteel in Alphen aan den Rijn, Boskoop Hazerswoude en Delft. Binnenkort begint Van Leeuwen in Rijnsburg met de bouw van appartementen, een school en een kinderdagverblijf. Ook utiliteitsgebouwen zitten in het portfolio. Robin van Leeuwen: “Door ons recent gerealiseerde utiliteitsgebouwen bestaan

81 woningen in De Bloesemtuin in Alphen aan den Rijn.

uit een aantal uitbreidingen en verbouwingen van bestaande gebouwen, waaronder Berry Goedhart in Bodegraven. Nieuwbouw van Struyk Verwo in Amsterdam is op dit moment ons visitekaartje op het vlak van bedrijfsgebouwen. Er gebeurt nog steeds te weinig in dit segment, maar langzaam maar zeker krijgen bedrijven weer voldoende vertrouwen, wat leidt tot nieuwe bouwplannen. We zijn tenslotte laatcyclisch.” n

Van Leeuwen Bouwbedrijf en Projectontwikkeling Nijverheidsweg 3 2404 HD Alphen aan den Rijn T 0172 - 42 20 00 I www.ravanleeuwen.nl E info@ravanleeuwen.nl

Nieuwbouw Struyk Verwo in Amsterdam.

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

THEMA BOUWEN

Nieuwbouwmakelaar Van Oostrum van De Leeuw is ‘dé specialist’

Makelaar werkt nauw samen

Jaap van Oostrum zit al tweeëntwintig jaar in het vak, maar de manier waarop de zaken in de recente periode kwamen stil te liggen en vervolgens weer op gang kwamen verbaast hem nog steeds: “De hele handel stopte gewoon en kwam vervolgens weer op gang. Bizar toch? Sinds vorig jaar trekt de verkoop enorm aan. Tijdens ‘de crisis’ zijn er te weinig woningen gebouwd, dus is men bezig een behoorlijke inhaalslag te maken. Wij hebben er wel van geleerd ons te concentreren op de hoofdzaken.”

“Wij zien een versnelling in de omloop van woningen uit bestaande bouw. En wij merken dat nieuwbouwplannen weer worden afgestoft, dan wel versneld in de verkoop worden gebracht. Het begon bij de lager geprijsde woningen – daar is nog steeds een enorm tekort aan – maar nu komen ook de wat hoger geprijsde wo-

ningen weer op de markt. Dat is plezierig want daarmee komt de doorstroming op gang en bij ons weer lekkere drukte.”

Nieuwbouwmakelaar

“Mijn core business is het verkopen van nieuwbouwwoningen. Ik ben nieuwbouw-specialist volgens de regels van de

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

NVM en daar zijn er in de regio niet zoveel van. Wij doen onze zaken met grote, landelijke en kleinere, meer regionale, ontwikkelaars. Als geen ander weten we dat het belangrijk is dat een project zo goed mogelijk in de markt moet worden gezet en dat begint al op de tekentafel. Dat is ook het moment waarop

THEMA BOUWEN

n met ontwikkelaars

Lofts in Leiden Bloemenzee Noordwijk

wij graag ingeschakeld worden. Door onze expertise weten we wat er speelt en waar de behoefte ligt aan de vraagzijde. Daarna brengen wij het aanbod en de koper samen, we voorzien in het gehele verkooptraject, met alles wat daarbij komt kijken. Bloemenzee Noordwijk is een mooi voorbeeld.”

“De Randstad is nog niet helemaal volgebouwd. Er is nog ruimte waar bouwers spannende plannen tot ontwikkeling brengen. Hier komt onze rol volledig tot zijn recht.” Aan de Nieuwe Zeeweg op de plek van het oude zwembad gaat Heijmans een luxe wijk bouwen. Er komen ruim honderd woningen, in een mix van vrijstaand, twee-onder-een-kap, herenhuizen en luxe appartementen. “Op dit moment werkt Heijmans aan het stedenbouwkundig ontwerp. De locatie vraagt om een luxe invulling van het plan en architectuur. Dat zijn leuke en uitdagende projecten.”

Nog een voorbeeld van een uniek project is ‘Lofts in Leiden’, de circa dertig lofts die worden gebouwd ín het voormalige 50kV schakelen transformatorstation. Woningen met een industriële sfeer, verdeeld over drie woonlagen met een eigen ‘vibe’. “Dat is een stijl van woningen die je niet zomaar in de markt zet. Daar moet je een aparte doelgroep voor benaderen.” n www.loftinleiden.nl

De Leeuw – makelaardij, verzekeringen en hypotheken Rijnsburgerweg 100 2231 AG RIJNSBURG T 071 – 405 16 16 E nieuwbouw@deleeuw.nl I www.deleeuw.nl

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

THEMA BOUWEN

Dick Meijer: “De vaklui zijn verdwenen, wij zoeken goede mensen”

‘Mooie opdracht voor Meijer voor groot bedrijfsgebouw’ “Een bedrijfsgebouw, bestaand uit een assemblagehal van 22.000 m2 en zo’n 1.400 m2 kantoor. Dat zijn toch mooie opdrachten. De hoeveelheid aan opdrachten geeft aan dat wij het dieptepunt in de bouw wel gehad hebben. Ik kan mij weer zorgen gaan maken over het aantrekken van goed opgeleid personeel.” Dick Meijer is apetrots op de stand van zaken binnen het familiebedrijf. Hij is erin geslaagd om het personeelsbestand de afgelopen jaren nauwelijks te laten krimpen en de bouw-expertise te verbreden. “Door de kantorenleegstand zien wij meer ‘transformatieprojecten’ op ons afkomen. Bij onderhoud voor grotere concerns als Akzo en Shell is het gunstig dat wij ISO en VCA-gecertificeerd zijn voor milieu- en veiligheidsaspecten.” Met die werkzaamheden is het bedrijf een moeilijke tijd doorgekomen. “Het was geen feest.”

Vakmanschap boven alles Volgens Meijer is het belangrijkste gevolg van de afgelopen jaren het verdwijnen van vaklui. “Goede mensen, bouwvakkers, timmermannen, voorlieden, vloerengieters, zijn gestopt in de crisis. Aanwas bij de vakopleiding van de bouw krimpt hard. Dat is doodzonde, want wij hebben in de bouw werkelijk weer mensen tekort. Ik vind het zelfs vreemd, want ook in de bouw wordt vakwerk goed gewaardeerd. Je kunt er prima verdienen.”Ook in de manier waarop het bedrijf opdrachten verwerft heeft Meijer een keuze gemaakt voor vakmanschap. “Wij zijn selectiever met aanbestedingen. Wij zijn er van overtuigd dat opdrachten in bouwteam resulteren in een beter product, snellere doorlooptijd en zeer tevreden opdrachtgevers.”

Kantoor Eschertoren Leiden getransformeerd tot appartementen Kantoren staan leeg en de woningmarkt schreeuwt om betaalbare woningen. Hét recept voor wat in de bedrijfstak ‘transformatie’ heet: bouw die kantoren dan om tot appartementen. In Leiden staat voor de deur van de Eschertoren het geel-witte banier van Meijer: “Wij zijn hier al een tijdje – binnenshuis, dus vrijwel onzichtbaar – bezig om de kantoren te verbouwen. Een mooi puzzelstukje, waarbij we verdieping voor verdieping de hele toren transformeren.” Zo heeft Meijer de laatste jaren kantoorpanden en een voormalig hotel in Rotterdam, Amsterdam en Leiden ‘getransformeerd’. n

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

K.G. van Vliet Bedrijven b.v. in Aalsmeer, breidt uit “De opdracht van Van Vliet hebben wij gekregen op basis van onze relatie. Daar zijn wij trots op. K.G. van Vliet is grootleverancier (verkoop en verhuur) van DC containers op de bloemenveiling. Zij hebben dringend behoefte aan extra bedrijfsruimte en die gaan wij voor hun realiseren. Het pand zal eind 2017 gereed zijn.”

Meijer Bouw Jagtlustkade 12 2171 AG Sassenheim T 0252 – 219 122 E info@meijerbouw.nl I www.meijerbouw.nl

THEMA BOUWEN

Dick Meijer: “Door de kantorenleegstand zien wij meer ‘transformatieprojecten’ op ons afkomen. Bij onderhoud voor grotere concerns als Akzo en Shell is het gunstig dat wij ISO en VCA-gecertificeerd zijn voor milieu- en veiligheidsaspecten.” RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

THEMA BOUWEN

Oudshoorn Hoveniers in Katwijk

“Mensen moeten weten dat je er bent” Het Katwijkse hoveniersbedrijf Oudshoorn is hard op weg naar het 25-jarig jubileum. In 2018 is het zover. Eigenaar Kees Oudshoorn (57) heeft dan een stapje teruggedaan. Als alles volgens planning verloopt, nemen zijn zonen Stephan en Chris in januari 2017 de zeven man tellende zaak over.

BOOMVERZORGING

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

THEMA BOUWEN

“Klanten zijn mondiger geworden en willen het liefst dat hun tuin de volgende dag klaar is. Dat vraagt om duidelijke en realistische afspraken. Als je goed beargumenteert dat een klant niet meteen aan de beurt is en dat je geen concessies wilt doen aan de kwaliteit, snappen mensen het wel. Verder is het belangrijk dat je bij een calamiteit direct klaar staat.” horen goed materiaal, mooie producten en persoonlijk contact. Klanten zijn mondiger geworden en willen het liefst dat hun tuin de volgende dag klaar is. Dat vraagt om duidelijke en realistische afspraken. Als je goed beargumenteert dat een klant niet meteen aan de beurt is en dat je geen concessies wilt doen aan de kwaliteit, snappen mensen het wel. Verder is het belangrijk dat je bij een calamiteit direct klaar staat.” BESTRATING

De zonen krijgen een gezonde onderneming in handen, die de economische crisis van de afgelopen jaren heeft overleefd. “Het is niet meegevallen,” kijkt Kees Oudshoorn terug. “Maar we zijn er doorheen gekomen, mede dankzij het feit dat we vaste klussen hebben, onder andere bij zorginstellingen in Amsterdam en Wassenaar en bij particuliere klanten in ondermeer Katwijk, Leiden, Voorschoten en Wassenaar, waar het hoveniersbedrijf oorspronkelijk is opgericht door de eerste eigenaar.”

De boer op

De laatste twee jaar heeft Oudshoorn Hoveniers het weer een stuk drukker gekregen, met name met de aanleg van

tuinen voor particuliere klanten, wat leidde tot uitbreiding van het personeelsbestand met twee man, eerder dit jaar. Kees: “We zijn beter op de kosten gaan letten en ik ben veel actiever de boer opgegaan, waardoor ik nieuwe klanten heb binnengehaald. Jezelf profileren, bezoeken van bijeenkomsten van brancheverenigingen en actief klanten werven, dat is tegenwoordig heel belangrijk. Mensen moeten weten dat je er bent.” Oudshoorn Hoveniers – opgericht in 1993 – staat voor kwaliteit, een goed advies en originele tuinontwerpen, antwoordt Kees Oudshoorn op de vraag waarmee zijn bedrijf zich onderscheidt van andere hoveniersbedrijven. “Daarbij

Automatiseren

Tenslotte is ook goed luisteren naar de klant belangrijk, vervolgt Kees, met name bij de aanleg van een tuin. “Het is te gemakkelijk om een kopie van een eerder aangelegde tuin te maken. Elke tuin moet weer anders zijn; origineel zijn.” Mede hierom gaat Oudshoorn het ontwerpen van de tuin automatiseren. “Een mooie opdracht voor mijn jongens als ze begin 2017 het bedrijf overnemen.” Kees Oudshoorn ziet de toekomst rooskleurig in, ‘zeker als de verbetering van de economie zich verder voortzet’. “Het is weer ouderwets hectisch. En mijn zonen zijn ambitieus en gedreven. Wat mij persoonlijk betreft, hoop ik over een paar jaar een stapje terug te kunnen doen. Nu ben ik nog de hele dag aan het werk en vier avonden in de week op stap voor de zaak. Het mag wel wat rustiger.” n

Oudshoorn Hoveniers Heerenweg 6 c7 2222 AM Katwijk T 071 - 532 71 89 E info@oudshoornhovenier.nl I www.oudshoornhovenier.nl TUINAANLEG

TUINBEPLANTING

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

THEMA BOUWEN

Van Rhijn Bouw onderscheidt zich met inventiviteit in de voorbereiding

‘Wij zoeken innovatie en complexiteit op’ Slim geplande bedrijfsopvolging

“Bedrijfsopvolging is een serieuze zaak. Wij hebben voldoende vertrouwen in de toekomst om een derde generatie in het bedrijf op te nemen. Het huidige management is jong genoeg om een goede overdracht te begeleiden. De opvolgers oud en ervaren genoeg om er professioneel in te komen.” Zij laten zich daarbij zorgvuldig bijstaan door een in bedrijfsopvolging gespecialiseerd adviseur. Van Duijn: “Wij blijven betrokken bij de projectontwikkeling, daar hopen wij nog jaren met onze ervaring van dienst te zijn.”

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

THEMA BOUWEN

“De bouw maakt opnieuw een bijzondere tijd door,” zegt Jan van Duijn, mede- directeur van Van Rhijn Bouw, “maar wij gaan niet meedoen met de gekte. Ons bedrijf zet in op verstandige groei.” De bouwwereld beweegt al jaren als een rit in de achtbaan en dat brengt de nodige risico’s met zich mee. Financiële risico’s of te groot verloop van personeel – en dus talent. “De kunst is om selectief te werk te gaan. Wij mikken op inventieve werkwijzen en zijn niet bang voor complexe ontwikkelingen.” Die aanpak leverde Van Rhijn – onder meer - de prestigieuze opdracht voor het hoofdkwartier voor Galileo op.

Bijzonder gebouw voor Galileo

Stabiele groei voor de toekomst

“Er is nu weer een hausse, maar wij mikken op stabiliteit. Ik wil niet nog een keer meemaken dat wij mensen moeten ontslaan.” Van Rhijn Bouw is een middelgroot bedrijf dat niet alleen bouwt, maar zelf ook ontwikkelt. “Het bouwen zelf het overzichtelijk deel van het werk. Minstens zo intensief is het voortraject. Dat was altijd al een onderdeel van ons werk, maar sinds ‘de crisis’ zijn wij daar nog sterker in geworden. Ook de bedrijfsvoering is daarop aangepast. Wij hebben nu meer eigen mensen op kantoor aan het werk, dan op de bouwplaatsen.”

houden.” Woningbouwcorporatie Woon op Maat in Beverwijk, bijvoorbeeld, gaf de bouwer een stedenbouwkundig plan en vroeg om drie prijscriteria: van een appartement, van winkelruimte en van een parkeerplaats: “Of wij op basis daarvan een bouwplan konden ontwikkelen. Dat is ons gelukt. Dat wij dat kunnen, onderscheidt ons in de markt.”

Al meer dan vijftien jaar puzzelt de Europese Unie op de ontwikkeling van een eigen GPS-systeem: Galileo. Begin 2016 ging de kogel door de kerk: Galileo komt er en het hoofdkwartier komt bij ESA in Noordwijk. Van Duijn: “Architectenbureau Architecten.Cie nodigde ons uit om samen deel te nemen aan de aanbesteding door de Rijksgebouwen Dienst. Binnen drie weken moesten wij een ontwerp en een calculatie voorleggen. Wij kregen de opdracht en werkten de zomer keihard door aan de uitvoeringsplannen. Die moesten vervolgens door diverse overheidsinstanties in Nederland en Brussel beoordeeld worden. Nu (in november, red.) ligt de vloer er en staan de eerste wanden. Over zes maanden is het klaar.” De constructie van het kantoorpand wordt opgetrokken in hout. De architect bedacht een bijzondere samenstelling van de gevel: “De buitenwanden bestaan uit afneembare panelen. Dat levert maximale flexibiliteit op bij de inrichting van het gebouw. Het blijft nu altijd mogelijk de indeling op de schop te gooien, zonder beperkt te worden door het casco.”

Steeds sneller, steeds complexer

Opdrachtgevers – woningbouwcorporaties, bedrijven – verwachten van bouwbedrijven steeds meer voorwerk op het gebied van ontwerp, verkoop en financieringsconstructies. Tegelijkertijd verwachten ze dat alles steeds sneller gaat. “Het hele proces proberen wij aan de voorkant zo goed mogelijk voor te bereiden, zodat wij op de bouwplaats de tijd zo kort mogelijk

Wijkerbaan

“Bij het herstructureringsproject Wijkerbaan in Beverwijk was Van Rhijn Bouw volwaardig ontwikkelen bouwpartner van vijf woontorens, met 300 appartementen, 1.500 m2 commerciële ruimte, een zorgcentrum en ondergrondse parkeerruimte voor ruim 250 auto’s. n

Van Rhijn Bouw Valkenburgseweg 62 2223 KE KATWIJK T 071 – 401 60410 E info@vrbkatwijk.nl I www.vanrhijnbouw.nl

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

BOUWEN AAN MORG KBM.NL

RGEN

DE NIEUWE OPEL MOKKA X

PERSOONLIJK ASSISTENT

AUTOMATISCHE NOODHULP

» LED koplampen met 30% meer zicht » Forward Collision Alert » Apple CarPlay™ support » inclusief 4G Wi-Fi

Met premium-class innovaties. De succesvolle Opel Mokka heeft een opvolger: de MOKKA X. Een stoere verschijning met het avontuurlijke uiterlijk van een SUV en het verﬁjnde design van een comfortabele stads-crossover. Ter ere van de introductie ontvangt u nu 3 jaar gratis Opel OnStar inclusief 4G Wi-Fi t.w.v. € 1.170. Hiermee bent u altijd in contact met uw persoonlijk assistent en kunt u tot wel 7 apparaten verbinden met de krachtige Wi-Fi hotspot. Bovendien krijgt u tijdelijk de volledige aﬂeverkosten van ons cadeau!

Alphen aan den Rijn: Curieweg 9, Tel. 0172 - 460 960 Delfgauw: Exportweg 3, Tel. 015 - 251 7230 Den Haag Binckhorst: Binckhorstlaan 125, Tel. 070 - 381 0381 Den Haag Kerketuinen: Kerketuinenweg 70, Tel. 070 - 309 8980

GRATIS AFLEVERKOSTEN T.W.V. € 919

Scheveningen: Westduinweg 156 - 158, Tel. 070 - 354 2991* Gouda: Keerkring 3, Tel. 0182 - 683 939 Haarlem: Grijpensteinweg 10, Tel. 023 - 528 1550 Heemskerk: Rijksstraatweg 30, Tel. 0251 - 229 162

Hillegom: Arnoudstraat 10, Tel. 0252 - 241 260* Katwijk: Lageweg 22, Tel. 071 - 402 9203* Leiden: Vondellaan 80, Tel. 071 - 535 1800 Nijmegen, Nieuwe Dukenburgseweg 9, Tel. 024 - 350 3000 *Alleen servicecenter

Gemiddeld brandstofverbruik: liter/100 km 6,7-3,9; km/liter 14,9-25,6; CO2 gr/km 155-103. Kijk voor de actie- en verkoopvoorwaarden op opel.nl

www.motorhuis.nl

BEDRIJFSPROFIEL

Sinds oktober 2016 hebben bedrijven in de regio een eigen aanspreekpunt bij Grand Hotel Huis ter Duin: Carmen Dekkers. Zij is sinds medio 2010 werkzaam voor het Noordwijkse hotel, eerst als supervisor bij Beach House Breakers, daarna als eventmanager van het hotel en nu als regionaal salesmanager.

Huis ter Duin stelt regionaal salesmanager aan

“Hotel en bedrijven uit regio vinden elkaar” Informatie Meer informatie over de mogelijkheden in Grand Hotel Huis ter Duin voor bedrijven in de regio, is te krijgen bij Carmen Dekkers, Regional Sales Manager. T (071) 365 13 36 E c.dekkers@huisterduin.com.

“We leggen sinds 2015 meer de nadruk op het feit dat Huis ter Duin een aantrekkelijke ontmoetingsplaats is voor het regionale bedrijfsleven,” legt Carmen Dekkers uit. “De Bollenstreek is een gebied met grote ondernemingslust en kent vele succesvolle bedrijven die de regio meer dan goed op de kaart zetten.” Het hotel heeft deze klantgroep heel veel te bieden, dankzij de aanwezigheid van diverse restaurants, de ligging aan zee, de uitstekende dienstverlening en de prima parkeergelegenheid. Bovendien zijn de 170 kamers in het nieuwbouwgedeelte van het hotel, de kamers van het type Charming, vernieuwd. Volgend jaar zijn de kamers in het historische middengedeelte aan de beurt en dan wordt ook de voorgevel opgeknapt.

Lokale gastvrijheid

“In een straal van 25 kilometer tot aan Alphen aan den Rijn liggen er kansen voor ons, daarom investeren we in lokale gastvrijheid,” zegt Carmen. Zo is er bij-

“In een straal van 25 kilometer tot aan Alphen aan den Rijn liggen er kansen voor ons” voorbeeld een speciale membership-kaart met VIP-status, die de ondernemers uit de regio diverse voordelen biedt. Zo kunnen zij bijvoorbeeld gratis hun auto parkeren en ontvangen ze eenmaal per maand een verzamelfactuur voor de diensten die het bedrijf heeft afgenomen. Carmen afsluitend: “Gemak is het sleutelwoord en dat werpt zijn vruchten af. Huis ter Duin en het regionale bedrijfsleven vinden elkaar steeds vaker.” n

Carmen Dekkers: “Huis ter Duin een aantrekkelijke ontmoetingsplaats is voor het regionale bedrijfsleven.”

Grand Hotel Huis ter Duin Koningin Astrid Boulevard 5 2202 BK Noordwijk T 071 - 361 92 20 I www.huisterduin.com E info@huisterduin.com

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

DE STERKSTE SCHAKEL

Alle Sterkste Schakels zijn bekend!

De Sterkste Schakel Trofee is de Rijnlandse ondernemersprijs. Eenmaal per jaar wordt deze prestigieuze prijs uitgereikt aan de meest klantgerichte onderneming van de regio Rijnland. De verkiezing geeft de ondernemingen die service en klantgerichtheid haast tot kunst verheven hebben de aandacht die zij verdienen. En dat is niet meer dan terecht. De genomineerde klantgerichte bedrijven leggen een flink traject af van nominatie tot de Grote Finale op vrijdagavond 10 maart in Grand Hotel Huis ter Duin in Noordwijk.

Het bijzondere van deze verkiezing is dat bedrijven andere bedrijven nomineren. Elke winnaar van één van de tien sectoren ontvangt de Sectorpenning. De overall winnaar ontvangt de Sterkste Schakel Trofee. Daarnaast zijn er nog een aantal bijzondere prijzen zoals de Publieksprijs, de Aanmoedigingspenning, de Beste Website en de Penning voor de Meest

Maatschappelijk Betrokken Ondernemer. Voor de Publieksprijs kan iedereen straks één week voor de Grote Finale zijn of haar eigen stem uitbrengen. Degene met de meeste stemmen kan zich trots de Publiekslieveling van de regio noemen.

AUTOMOTIVE

Keurslagerij Krijn van der Bent Noordwijk

Wed. J. de Bruyn & Zonen BV Nieuwkoop NWH Jobs Noordwijkerhout

Autoservice Zwart Noordwijkerhout

DETAILHANDEL < 5 MEDEWERKERS Leo’s Drankenhuis Boskoop

Marktauto Alphen aan den Rijn

Bike-Zone Roelofarendsveen

Garage Koppers Warmond

Wijn & Thijs Leimuiden Boers Licht & Design Weteringbrug

Autobedrijf Stipdonk Katwijk

Oudshoorn Hoveniers Katwijk Wasserij Meerzicht Katwijk

Slijterij Adegeest Voorschoten

Fit & Shape Lisse DIENSTVERLENING < 5 MEDEWERKERS Notariskantoor Kruis-Sweere Noordwijk

Drankenhandel Leiden Leiden

AdviesPol Waddinxveen The Travelclub Noordwijkerhout Noordwijkerhout

Fromagerie du Patron Oegstgeest

Juwelier Jacques van Dijck Voorhout DIENSTVERLENING > 5 MEDEWERKERS Wonderland Kinderopvang Leiden

Decorette Woonatelier Winkelhof Leiderdorp

Rijschool Rijnland Ter Aar

IT & COMMUNICATIE MakeCover Restyle Solutions Alphen aan den Rijn

Van Waay Interieurs Benthuizen

Waddinxveense Groenrecycling Wagro Waddinxveen

Studio MiCa Roelofarendsveen

Autobedriijf Stichter Nieuwveen Autobedrijf van Harten Nieuwkoop DETAILHANDEL > 5 MEDEWERKERS Bloemenhuis Pietersen Noorden Expert Bollenstreek Hillegom

www..sterkste-schakel.nl

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

B3D Architectuur Alphen aan den Rijn

DE STERKSTE SCHAKEL

Jury en Genomineerden wensen u fijne Kerstdagen en een gelukkig 2017 Tot vrijdag 10 maart 2017 bij de Grande Finale! Interaction Matters Leiden

R & G - Export BV Boskoop

Meesterschilder Peter Helling Leimuiden

Brûlée Design B.V. Hazerswoude

De Leeuw Flowerbulb Group Sassenheim

ML Systems Noordwijkerhout

E-pla BV Ter Aar

Bloemsma Creation Leimuiden

Dulon International Zoeterwoude BOUW, INSTALLATIE & TECHNIEK

Glas Groenvoorzieningen Noordwijkerhout TOERISME, HORECA & RECREATIE Copper Food & Drinks Noordwijk

Black Snow Alphen aan den Rijn GROOTHANDEL

NH Conference Centre Leeuwenhorst Noordwijkerhout

Kooi Katwijk Katwijk

Restaurant de Beren Zoetermeer

More Marine Leimuiden

Aannemersbedrijf K. de Jong Waddinxveen

De Dijck Restaurant & Evenementenlocatie Woubrugge

Gebr. Straathof Noordwijkerhout

Benoton Bodegraven

De Soete Suikerbol Hillegom

Moerings Skimmia Boskoop INTERNATIONAAL ZAKENDOEN VDS Logistics Waddinxveen

Aannemingsbedrijf van Kints Ter Aar

Restaurant Plantage 87 Oude Wetering

Domburg Bodegraven Bodegraven

Grandcafé A-muze Lisse

Bouwbedrijf Lisse Lisse

Restaurant Allemansgeest Voorschoten

Omnia Bouw Ter Aar

Restaurant Mikaku Hillegom Hillegom

Nedcargo Waddinxveen Joh. Stolwijk & Zonen Boskoop

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

STERKSTE SCHAKEL 2017

Tweede kennismakingsbijeenkomst genomineerden Sterkste Schakel

Nominatie zet aan tot nog harder werken STERKSTE SCHAKEL KRING RIJNLAND

TEKST HANS VAN DALEN - VAN DALEN COMMUNICATIE

Bijna alle genomineerden voor de Sterkste Schakel 2017 waren maandag 14 november j.l. bijeen voor de tweede Sterkste Schakel Kring bijeenkomst. Het vernieuwde Restaurant Allemansgeest in Voorschoten, vormde het decor voor deze geslaagde bijeenkomst. Ik peilde de reacties van ondernemers op hun nominatie. “Voor ons is de nominatie voor de Sterkste Schakel nooit een doel op zich”, zegt een van de genomineerde ondernemers, “er is geen sprake van dat we nu op onze lauweren kunnen rusten. Het is fijn om erkend te worden dat je je best doet. Maar dat doen wij omdat we er plezier in hebben. En hoe meer dat tot tevreden klanten leidt, hoe leuker het wordt om nog meer ons best te doen. En overigens willen wij de prijs zelf nu ook winnen.” Zo blijven de meeste genomineerden er nuchter onder. Voor de meesten slaat de weegschaal tussen trots en bescheidenheid tóch door naar het laatste. Maar tijdens de tweede kennismakingsbijeenkomst voor genomineerden blijkt ook dat deze ondernemers geen binnenvetters zijn. De stemming zit er goed in en men vertelt levendig over zijn of haar bedrijf. En ze stappen makkelijk op elkaar af. Er wordt flink ‘gekwartet’ met visitekaartjes.

Wat beteken je voor de klant?

‘Wat beteken je voor de klant?’ is en blijft de hamvraag voor de verzamelde ondernemers. Iedere genomineerde, én de aanwezige Kringleden en juryleden, schreven kort op een kaartje wat de klant precies van hen kan verwachten. Dat idee kwam van Wil Kuiters, bedenker en organisator van evenementen, lid van de

Kring van de Sterkste Schakel. ‘Wie goed is krijgt lekkers – taart, banket, koekjes’ schreef een landelijk bekende patissier uit Lisse. “Wanneer je dit scherp kunt omschrijven en dat met al je medewerkers blijvend kunt uitdragen, dan houdt ook je klant de juiste verwachtingen van je bedrijf.” Het was niet de enige horeca-achtige opmerking. Ook de vertegenwoordiger van een elektrotechnisch bureau vond zijn horeca-verleden een aanwinst voor commercieel werk: “Ik verkoop niets, ik geef wel aandacht aan de opdrachtgevers. Wanneer dat tot vragen leidt dan vervullen wij die natuurlijk graag.” Francis Borsje nam Restaurant Allemansgeest in 2013 over. “Wij ontvangen jong en oud hier. Daaronder zijn ook bedrijven die – omdat wij zo mooi tussen Amsterdam en Rotterdam in liggen – hier hun vaste overleggen houden. Jaarlijks hebben wij zo’n dertig bruiloften. Onze keuken is modern frans. En hoewel onze nominatie voor de Sterkste Schakel een prachtige opsteker is, is ons ambitieniveau de erkenning door de Franse bandenfabrikant.”

‘Gastgerichtheid’

De ‘gastgerichtheid’ als ultieme vorm van klantgerichtheid werd uitgewerkt en

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

gepresenteerd door gastspreker Guendaline Stinkens, directeur Hospitality bij managementcentrum De Baak. “Hoe kun je je nog onderscheiden in een wereld waar álles te krijgen is? Hoe breng je aan de opdrachtgever over dat hij bij jou aan het goede adres is? Dat zijn vragen die wij aan de cursisten van ons managementinstituut voorleggen. Wij denken dat ondernemers het antwoord dichtbij henzelf moeten zoeken. Wanneer je je klant centraal wilt stellen, dan moet je echt bij jezelf beginnen. Want wát wil jij voor je klant doen? Wat maakt jouw eigenwaarde tot toegevoegde waarde voor de klant? Met het antwoord op die vraag kun je dienstbaar zijn, zonder onderdanig te worden. Tegelijkertijd met aandacht voor de klant, moet je ook aandacht geven aan hoe je medewerkers de bovenstaande vraag aanvoelen. Delen zij jouw affiniteit en focus voor je bedrijf, en dus voor je klant? De vraagstelling over dienstbaarheid, en hoe je dat wilt invullen, komt veel meer voor in de echte ‘hospitality’opleidingen, dan in klassieke managementopleidingen. Bij De Baak vinden wij het een essentieel punt voor een goede ondernemer. Kijk met aandacht naar jezelf, naar je medewerkers en naar je klanten.” n

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

STORINGSDIENST

REPARATIESERVICE ADVIES

TELEFONIE

ONDERHOUD

AUTON MONITORING SYSTEM

KOA

SYSTEEMBEHEER

COMPUTERS SERVERS

COMPUTERNETWERKEN

CAMERABEVEILIGING

AUTON NUCHTERE EN KLANTGERICHTE SERVICE

AUTON Heerenweg 7 (Industrieterrein â&#x20AC;&#x2DC;t Heen) 2222 AM Katwijk T 071 403 31 99 F 071 402 62 74 I www.auton.nl E info@auton.nl

DE STERKSTE SCHAKEL

Joeri Paardekooper begon zes jaar geleden met een webshop voor speciaalbieren. “Via de webshop wilde ik aanbieden wat verder niemand had.” Speciaalbier brouwen is een kleinschalige bedrijfstak waarbij tientallen, zo niet honderden brouwers, kleine hoeveelheden op de markt brengen. “De échte liefhebbers vonden ons online en al snel vroegen zij of ze ook naar de winkel konden komen. Nu komen ze vanuit heel Nederland naar Leiden om hier soms uren het aanbod van ruim 1.500 soorten te bekijken. En is onze bierwebshop uitgegroeid tot een volwaardige Drankenhandel.”

Speciaalbierpakket.nl groeit uit tot veelzijdige Drankenhandel Leiden

‘Detailhandel is nooit ‘Nee’ zeggen’ Delen met klanten

Alle klanten van speciaalbierpakket.nl samen weten meer van bier dan Paardekooper en zijn collega’s. “Wij delen onze kennis van speciaalbieren met onze klanten. En onze enthousiaste klanten vertellen vaak veel over hun wensen of over nieuwe dingen die zij gezien hebben. Wij volgen de kenners op social media, en zien wat zij zeggen over kleine brouwers of speciaal aanbod. Dat helpt ons weer bij het beeld dat wij van de markt hebben. Zo komen vraag en aanbod bij elkaar. Wij houden elkaar scherp en dat draagt bij aan onze reputatie als ‘de plek waar bijzondere dingen te krijgen zijn’.”

Drankenhandel Leiden

“De groei van de webshop ging zo snel na de start in 2010 dat ik overal in huis de dozen bier had staan. Daar moest dus een opslag- en verzendlocatie bij komen. Door de uitbreiding van ons aanbod en de wens van klanten om in een winkel te komen ‘browsen’ hebben wij nu een pand van ruim 300 vierkante meter.” Daar is ruim voldoende plek voor de bijna 1.500 soorten bier. En omdat Paardekooper álle wensen van zijn klanten serieus neemt staan daar inmiddels ook honderden soorten gedestilleerd en honderden verschillende wijnen. “Wij zeggen nooit Nee. Mijn manier van een detailhandel ontwikkelen is een mooie collectie opbouwen, waarmee je zorgt dat je alles kunt leveren dat wordt gevraagd.”

“De essentie van ons werk is het bieden van mooie producten. Dat houden we dus ook bij op de webshops speciaalbierpakket.nl en drankenhandelleiden.nl. Het goed bijhouden van de webshop verzekert ons van goede vindbaarheid. Alle nieuwe voorraad gaat met een foto en beschrijving op de shop, wij zorgen voor het bijhouden van steekwoorden en voor regelmatige vernieuwing van de teksten op de site.” Daarnaast moet de klantenservice rond de webshop kloppen. “Wij zoeken actief de interactie met de klant. Wij bellen meteen als de klant vragen stelt in de shop en wij bellen direct wanneer de levertijden afwijken. Maar de belangrijkste service is de voorraad en het aanbod van onverwachte, bijzondere dranken.”

De winkel draagt ook de naam Drankenhandel Leiden. “Wij hadden eerst erg veel ruimte in de winkel over, maar dat staat inmiddels vol. Toch ga ik niet nog een keer verhuizen, omdat onze lokale klanten ons hier nu goed weten te vinden. Voor horeca, verenigingen en bedrijven in de omtrek vervullen wij de groothandelsfunctie. Daarin en in het aanbod van destillaten verwachten wij nog verder te groeien. Het zal op de Zeemanlaan dus nog wel drukker worden.” n

Speciaalbierpakket.nl / Drankenhandel Leiden Zeemanlaan 22B 2313 SZ Leiden T 071 – 240 0285 E info@speciaalbierpakket.nl / info@drankenhandelleiden.nl I www.speciaalbierpakket.nl / www.drankenhandelleiden.nl

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

DE STERKSTE SCHAKEL

Na de sluiting van de vestiging in Sassenheim richt juwelier Jacques van Dijck zich volledig op de winkel in Voorhout. De professionele advisering, serviceverlening en klantondersteuning van de afgelopen tientallen jaren krijgt met de uitbreiding van het assortiment een extra dimensie.

Juwelier Jacques van Dijck:

“Trouwe klanten zijn het grootste compliment” of ontvangster het cadeau zal vinden, of het bij haar of hem past en of het een uiting is van wat de gever er mee bedoelt. Bij juwelier Jacques van Dijck zijn ze zich hiervan terdege bewust. Ze zijn er dan ook volledig op gericht om de gever van een cadeau te ondersteunen met deskundige adviezen. Er wordt volop de tijd genomen om de klant de keuze te laten bepalen, zodat die met een goed gevoel de deur uit gaat, in de wetenschap dat zijn of haar cadeau een brede lach op het gezicht van de ontvanger zal veroorzaken.

Ellen van Grieken en Jacques van Dijck

De sluiting van de vestiging van juwelier Jacques van Dijck in Sassenheim gaf de medewerkers de mogelijkheid om zich te bezinnen op het bestaande assortiment sieraden, juwelen en lederen artikelen met een mogelijke uitbreiding in de vestiging in Voorhout. Trots en blij zijn ze met de vele blijken van waardering in de vorm van kaarten, bloemen, woorden van dank die ze van de klanten in Sassenheim gedurende die periode hebben ontvangen. Veel klanten hebben aangegeven naar Voorhout te komen als de winkel in Sassenheim gesloten is. Blij zijn de medewerkers dat veel klanten dan ook de daad bij het woord hebben gevoegd en

hun gezicht al hebben laten zien in Voorhout. Een groot compliment voor een ondernemer!

Luxe producten

Sieraden, juwelen, een leren handtas of portemonnee, een fraai uitgevoerd kinderbestek bij de geboorte van een nieuwe wereldburger, maar ook een eenvoudig armbandje of een paar oorknopjes, het zijn stuk voor stuk luxe producten. Vaak staat zo’n cadeau voor een uiting van waardering, is een liefdesgebaar of vormt de ondersteuning van een felicitatie. Altijd vereist het uitzoeken hiervan bijzondere aandacht voor hoe de ontvanger

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

Juwelier Jacques van Dijck heeft in Sassenheim in ruim dertig jaar een kwalitatief deskundige en klantgerichte naam opgebouwd en vast gehouden. Service staat daarbij hoog in het vaandel. In Voorhout is Jacques van Dijck al ruim twintig jaar een bekend gezicht met eenzelfde naam en faam als juwelier. Het is dan ook de bedoeling om dit op dezelfde manier voort te zetten en daar waar verbeteringen gewenst zijn, die door te voeren. Zoals een medewerker van Jacques van Dijck het kort en bondig aangeeft: een tevreden klant is een trouwe klant: het grootste compliment dat we kunnen krijgen. n

Juwelier Jacques Van Dijck Herenstraat 73 2215 KG, Voorhout T 0252 - 22 18 18 I www.juweliervandijck.nl

DE STERKSTE SCHAKEL

Janneke Post en Rick van der Hulst weten allebei wat het is om een sportschool te runnen. Tijdens het interview voor de Sterkste Schakel zijn ze allebei enthousiast over bewegen, gezondheid en conditie. Ze kennen de trends en vertellen hoe ze samen het werk verdelen, ook de marketing en de administratie.“Wij wisten dat wij met een nieuw pand, waarin wij fitness en vechtsporten gingen combineren, een prima plan hadden. Maar dat wij in elf maanden tijd vrijwel zijn verdubbeld in klanten heeft ons toch verrast!”

Fit & Shape, een gezonde geest in een gezond lichaam

Wat je geeft, krijg je terug Groepstrainingen dragen sowieso al bij tot een onderlinge band. Een onderlinge band die voor veel mensen ook belangrijk is als motivatie om te blijven komen. “Daarbij komt nu ook dat wij in de Vennestraat een mooie ruimte hebben voor een kopje thee of een powerdrankje.”

Waar komen al die klanten vandaan?

Janneke Post en Rick van der Hulst: “Het is fijn dat mensen weer wat meer uitgeven aan hun gezondheid.”

Pas sinds december 2015 bestaat Fit&Shape samen met Bari Gym in de huidige vorm. Daarvoor zat Janneke met het fitness-deel boven de kantine van FC Lisse en had Rick met de vechtsporten een plek in Lisse. In het nieuwe pand aan de Vennestraat hebben zij flink geïnvesteerd in toestellen en ruimte voor een gevarieerd aanbod.

Opvallende combinaties

Waarom je komt fitnessen of sporten is voor iedereen anders. Dat kan voor je algemene conditie zijn. Om aan te sterken of je lijf evenwichtig te trainen. “Wij richten ons heel beslist ook op het sociale aspect. Ook al kun je alleen fitnessen, dan

nog houden wij in de gaten of je je op je gemak voelt in de sportschool. Zelfs als hier tientallen mensen binnen zijn, zorgen wij ervoor dat iedereen aandacht krijgt.” Het leuke van de combinatie van fitness en vechtsporten is de mix van mensen die er nu in de sportschool rondloopt. “Het is heel levendig met aan de ene kant sporters die vrij komen fitnessen en aan de andere kant mensen de mensen die hun uitdaging vinden in het kickboksen of Taekwondo. En het is helemaal leuk dat die mensen elkaar toch al kennen: neven en tantes, zoons en moeders. En als je goed kijkt dan blijkt er geen sprake meer te zijn van stereotypen.”

Een sportschool is een abonnementenbedrijf. “Het is fijn dat mensen weer wat meer uitgeven aan hun gezondheid. Wat dat betreft hebben wij onze verhuizing goed getimed. Maar wij moeten er ook voor zorgen dat nieuwe klanten, klant blijven. Aandacht en begeleiding is het belangrijkst. Hier besteden wij veel tijd aan en zien wij dat je terugkrijgt wat je geeft. Daarnaast is variatie van aanbod belangrijk. Wij zijn goed op de hoogte van trends of het gebied van fitness en sport. Maar wij bieden ook variatie in wat wij verder voor je kunnen betekenen. Dat varieert dan van een Paas-workout tot een SYNRGY-challenge waarbij je deelnamebedrag aan Cliniclowns wordt gedoneerd. Met evenementen en speciale aanbiedingen zorgen wij ervoor dat klanten graag bij ons blijven.” n

Fit & Shape / Bari Gym Vennestraat 10, 2161 LE Lisse T 0252 – 412 270 E info@barigym.nl I www.fitenshape.nl I www.barigym.nl

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

DE STERKSTE SCHAKEL

Het bedrijf van Rem van Dommelen en Marchel Vis is hartstikke schoon. De was van tientallen klanten uit de horeca gaat natuurlijk hagelwit en fris geurend de deur uit. Maar net zo belangrijk: de wasserij gebruikt slechts 3,5 gram wasmiddel per kilo wasgoed, 15x minder water per kilo dan bij u thuis en geen bleekmiddel. De was wordt driemaal per week bij de klant afgeleverd met milieuvriendelijke Citytrailers, die tot in de kleinste straatjes van iedere binnenstad mogen komen. â&#x20AC;&#x153;Reinheid en regelmaat staat bij ons hoog in het vaandel.â&#x20AC;? 62

RR II JJ N N SS TT RR EE EE KK BB UU SS II N N EE SS SS || N N UU M MM M EE RR 11 00 || D D EE C C EE M M BB EE RR 22 00 11 66

DE STERKSTE SCHAKEL

60.000 kilo beddengoed, tafellakens en handdoeken wassen en strijken . . . per week

‘Het schoonste bedrijf in de regio’

De wasserij is een bedrijf van imposante getallen, van het machinepark, van het wasgoed, van de productiviteit en de accuratesse. Van Dommelen benadrukt dat het bedrijf achter de voordeur draait om produktie, maar vertelt ook dat het voor de klanten gaat om zorgvuldigheid, kwaliteit en service. “Wij streven ernaar zo precies mogelijk te doen wat de klant van ons verwacht. Let wel: die heeft geen idee hóe het er bij ons achter de voordeur aan toegaat. Waar het hen om gaat is dat zij op ons kunnen rekenen.”

Managers en huishouders

Het bedrijf bestaat al ruim 100 jaar, en heeft in 2012 een geheel nieuw machinepark neergezet op de huidige locatie in Katwijk. “Wij zijn al die tijd al gespecialiseerd in wassen voor de horeca: beddengoed, taffellakens en servetten en handdoeken. Wij wassen, strijken en vouwen. De concurrentie in onze branche is enorm. Wij kennen bedrijven die zo maar tientallen procenten onder onze

prijzen offreren. Dat lijkt leuk voor de managers van hotels en restaurants, maar toch hebben wij daar niet heel veel last van. Wij leveren namelijk ook de zekerheid dat ons werk goed is, dat er geen spullen achterblijven en dat het op tijd wordt gehaald en afgeleverd. Dat is voor de huishouders van een hotel of restaurant cruciaal, want een onopgemaakte kamer of een niet gedekte tafel kun je niet verkopen.” Zo komt het voor dat een klant die eerder vanwege de prijs had opgezegd weer bij Wasserij Meerzicht terugkomt. “Die had aan den lijve meegemaakt wat onze meerwaarde is. En daarna introduceerde hij ons ook nog bij familieleden met eigen zaken. Wij hoeven dus niet aan de prijsdruk mee te doen en blijven als bedrijf zelfs nog groeien.” ‘Op de vrachtwagen’ naar alle klanten Gevraagd hóe het contact met de beslissers bij de klanten verloopt vertelt Van Dommelen hoe hij ooit begonnen is: “Ik wilde eigenlijk het bedrijf van mijn vader

niet in, maar begon uiteindelijk toch ‘op de vrachtwagen’, dan hoefde ik niet in de natte, warme wasserij. Ik ontdekte dat je als chauffeur een sleutelrol vervult. Dus pak ik nu nog steeds iedere gelegenheid om zelf ritten te rijden. Dan leer ik de mensen aan de achterdeur van de opdrachtgevers kennen en beleef wat zij van ons werk belangrijk vinden en verwachten. Andersom nodigen wij hen ook uit om hier in de wasserij te komen kijken. Dan zijn de klanten weer onder de indruk van ons moderne machinepark. Het draagt enorm bij aan wederzijds begrip.” n

Wasserij Meerzicht Nijverheidsstraat 24 2222 AV KATWIJK T 071 – 403 4701 E info@wasserijmeerzicht.nl I www.wasserijmeerzicht.nl

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

KLANTGERICHTHEID

De negen wijsheden van Klanthousiasme

Hoe Klantgericht ruikt TEKST FEIKE CATS - HOUDEN VAN KLANTEN

Ruikt uw organisatie naar Klanten? Is vrijwel alles binnen uw organisatie daar op afgestemd? Luistert u echt naar wat er bij hen speelt en doet u vervolgens wat met die informatie? Vraagt u bij elke sollicitant hoe zij over Klantgerichtheid denken?

Indien u voldoende en vooral de juiste aandacht geeft aan uw bestaande afnemers en hen benadert met de juiste acties, dan zullen zij veelal nieuwe Klanten aandragen. Zij zijn namelijk de groep die het beste reclame voor uw organisatie kan maken. Zij weten hoe goed de producten en diensten zijn die u levert. Uitgangspunt blijft natuurlijk dat de Klant enthousiast is. Dat betekent dat u met het budget moet schuiven. Minder geld uitgeven aan de huidige ‘traditionele’ activiteiten en meer geld uitgeven aan de bestaande Klanten. De negen wijsheden van Klanthousiasme: • Klanthousiasme is een zaak van lange adem. Pas op termijn levert dat een daadwerkelijke bijdrage aan het resultaat van de organisatie. • Klanthousiasme naar de Klant staat of valt met Klanthousiasme binnen de eigen organisatie. • Klanthousiasme betekent ruimte geven om fouten te maken. • Klanthousiasme begint met luisteren. • Klanthousiasme is een kwestie van emotie en mentaliteit. • Klanthousiasmeis alleen mogelijk als Management en Directie het voorbeeld geven. • Klanthousiasme is durven vragen aan de Klant hoe hij over uw werk denkt. • Klanthousiasme is een kwestie van net iets sneller (de afspraak nakomen) en net iets meer (aandacht geven). • Klanthousiasme is écht rekening houden met de wensen van de Klant.

Klant. U zult zien hoeveel informatie de

De telefoon biedt Klant bereid is te delen als u het vriendevoor alle medewerkers lijk vraagt en u hem duidelijk maakt wat u met die informatie doet. Zo verzamelt u met Klantencontact veel informatie tegen vrijwel geen extra kosten. een schat aan mogelijkheden Klanten eerst Bij veel organisaties wordt het belang van een goede telefoniste/receptioniste onderschat. Binnen hoeveel keer wordt bij uw organisatie de telefoon opgenomen en hoe welkom voelt u zich als u het bedrijf binnenkomt? Zomaar wat vragen waar u regelmatig bij stil moet staan. Vraag eens aan uw Klanten hoe zij de kwaliteit van de telefoniste/receptioniste beoordelen. Overigens is het ook goed om te bekijken hoe het doorverbinden naar de juiste persoon plaatsvindt. Vaak krijgt de telefoniste ‘de schuld’ als dit niet goed gebeurt, terwijl het probleem veelal elders ligt. Het verdient aanbeveling om dat regelmatig kritisch te bekijken. Als u een nieuwe telefoniste aanneemt, laat u haar dan telefonisch solliciteren? Vreemd, want dat is toch het eerste waar u haar op moet beoordelen.

Leve de telefoon

De telefoon biedt voor alle medewerkers met Klantencontact (dus ook de administratie) een schat aan mogelijkheden. Om de adresgegevens te controleren, om belangrijke informatie uit de database aan te vullen, om meer te weten te komen over de behoeftes en verwachtingen van de

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

Hoe langer u een Klant kunt behouden, hoe meer die aan de winst bijdraagt. De Klanten nemen meer af, de afhandeling verloopt effectiever en efficiënter, de prijselasticiteit wordt lager en Klanten zorgen voor mond tot mond reclame. Formuleer een actief beleid met als doel het voorkomen dat (gewenste) Klanten weglopen. Mond tot mond reclame is goud waard. Om dat te bereiken kunt u onder meer gebruik maken van testimonials, het inzetten van celebraties, het steunen van goede doelen en Klant-werft-Klant acties.

Durf vragen te stellen aan de Klant Klanthousiasme heeft vooral te maken met Klantverwachtingen. Vraag de Klant wat hij verwacht. Als een Klant te hoge verwachtingen heeft, is het moeilijk om hem enthousiast te stellen. Informeer de Klant wat verwacht mag worden. Biedt dan net dat beetje meer. Dat is veel beter dan (te) veel te beloven en het niet waar te maken.

Waarom nemen Klanten afscheid?

Als een organisatie er in slaagt om 5 % meer Klanten te behouden, heeft dat een

KLANTGERICHTHEID

het in uw organisatie?

enorme invloed op het resultaat. Dat komt omdat Klanten steeds meer afnemen naarmate zij langer Klant zijn. Inzicht in de motieven van Klanten om afscheid te nemen, is van groot belang. Kennis van de motieven om te vertrekken, vormen uitstekende richtlijnen om verbeteringen in de organisatie en de serviceverlening aan te brengen. Het is belangrijk om bij het achterhalen van de motieven van vertrekkende Klanten te realiseren dat er ook Klanten zijn die u liever kwijt dan rijk bent. Investeer alleen in een Klant als die het letterlijk waard is. Organisaties onderschatten de kosten die zij maken om nieuwe Klanten te werven. Reden te meer om te zorgen voor een loyaal Klantenbestand. Zeker omdat loyale Klanten eerder geneigd zijn om reclame voor u te maken. En mond tot mond re-

clame is de meest waardevolle manier om aan nieuwe Klanten te komen.

Wie is verantwoordelijk voor Klantenbehoud?

Ook al is het Management volledig overtuigd van het nut om het aantal verbroken Klantenrelaties te reduceren, het zijn de mensen met Klantencontact die dit waarmaken. De overtuiging dat een Klant moet worden behouden, dient op ieder niveau van de organisatie te worden ondersteund om er een succes van te maken. Al bij de selectie van nieuwe medewerkers moet u er op letten dat de nieuwe collega dit in zich heeft. De meeste organisaties keren bonussen uit aan verkopers die nieuwe Klanten binnenhalen en belonen het behouden van een Klant niet of nauwelijks. Tegen de achtergrond

van het belang van langdurige Klantrelaties werkt dit contraproductief voor de organisatie.

Het is zo simpel, als u maar durft

In Amerika vond een restauranthouder dat hij verrassend moest zijn en niet de gebruikelijke kortingsbonnen moest geven. Hij prikte vier avonden in de maand, dat waren de zogenaamde gratis eet avonden. Iedere tiende gast kreeg bij betaling dan te horen dat het eten werd aangeboden door het restaurant, omdat men graag de Klanten wil bedanken voor het bezoek. Een geniale actie die al gauw de hele stad rond ging. In eerste instantie lijkt het omzet te kosten. Niets is minder waar. U kunt het ook. Als u durft. Veel succes! n

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

DE STERKSTE SCHAKEL

Autobedrijf Van Harten bereidt zich voor op nieuwe ontwikkelingen

‘Defect aan elektronica van auto’s vaststellen wordt een kunst’ Gert-Jan van Harten zette samen met zijn moeder het bedrijf van zijn vader voort wanneer die twee jaar geleden plots kwam te overlijden. “Dat was natuurlijk niet de bedoeling, maar ik had er wel de ambitie voor. Net als hij heb ik benzine in de aderen en koos ik een opleiding als technisch specialist voor de autobranche. Daarna deed ik ervaring op bij andere autobedrijven in de regio. Zo konden wij honderden trouwe klanten uit de omgeving blijven bedienen.” Van Harten sr. begon ruim vijftig jaar geleden met het repareren van auto’s in een schuur op het erf van de boerderij. Daar groeide het werk al snel uit, waarna hij verhuisde naar een garage in Noorden. Toen ook dat te klein werd streek het bedrijf in 1984 neer in een van de eerste panden op bedrijventerrein De Olm. Van Harten jr.: “Wij hebben hier alle ruimte voor het garagewerk. Ook voor een beperkt aanbod aan occasions hebben wij hier genoeg ruimte.”

Wáár zit het defect?

Wanneer je garagebedrijven spreekt over de toekomst, dan komt het gesprek al gauw op de toename van elektronica in de autotechniek. “Ik heb grote belangstelling om de ontwikkelingen op dat gebied goed te volgen. En heb daarvoor al de nodige gespecialiseerde trainingen gevolgd. Ieder goed universeel garagebedrijf heeft tegenwoordig wel de beschikking over de

juiste computerapparatuur om defecten in de elektronica van een auto ‘uit te lezen’. Maar daarmee ben je er nog niet. Want soms kan die apparatuur hooguit aangeven in welk systeem of circuit het defect zit.” Van Harten jr. legt uit: “De échte diagnose stellen is daarna nog steeds moeilijk. Een niet-gespecialiseerde monteur zal een onderdeel kunnen vervangen, maar stel dat het probleem daarmee niet verholpen is. Dan zit het dus in de software, of wellicht in de bedrading. Om dat te bepalen heb je een oscilloscoop nodig, waarmee je de dataconnecties kan testen. Of een digitale compressiemeter; het is allemaal serieuze high tech geworden. Even een onderdeel verwisselen is er niet meer bij. Waar het uiteindelijk om gaat is dat je een klant niet van het kastje naar de muur stuurt. Hij komt met zijn probleem bij jou en mag terecht verwachten dat jij het

hele probleem kunt overzien en repareren. Daarom investeer ik tijd en geld om ook dat soort technologie onder de knie te krijgen.” “En vergeet niet dat de nieuwe auto’s van nu, die tjokvol elektronica zitten, zo’n tien tot vijftien jaar meegaan. Als die een elektronisch defect heeft aan de ABS, dan kan je daar natuurlijk prima mee blijven rijden. Maar die komt over drie jaar niet meer door de APK.”

Honderden klanten in de regio

Er is genoeg werk voor de garage en dat wordt langzamerhand steeds meer. Met twee man in de werkplaats en mevrouw Van Harten achter de telefoon kunnen zij het goed aan. “En dat terwijl wij nauwelijks reclame maken. De meeste klanten komen toch via-via. Wij staan gelukkig goed bekend in de regio en daarom doen wij ook graag iets terug voor onze omgeving.” Op de prima website van het bedrijf staat een aardig lijstje van lokale activiteiten die met liefde worden gesponsord. n

Autobedrijf Van Harten Industrieweg 35 2421 LK Nieuwkoop T 0172 – 574 343 E info@autobedrijf-vanharten.nl I www.autobedrijf-vanharten.nl

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

DE STERKSTE SCHAKEL

Toen Patrick Koppers vijfentwintig jaar bij de zaak was en toen Mike Koppers vijftig werd heeft heel Warmond dat gezien. Met een groot banier aan de gevel van hun garage voor Patrick en een Abraham voor Mike voor de deur kan dat niemand ontgaan zijn. Hun garage ligt namelijk midden in de Dorpsstraat. “Wij hebben weleens gedacht aan verhuizen, maar ons bedrijf komt hier het beste tot zijn recht. Wij willen niet groeien, ook al is er altijd voldoende werk. Onze huidige omvang is juist belangrijk voor de kwaliteit van ons werk en onze dienstverlening. Wij gaan hier voorlopig niet weg.”

Garage Koppers al bijna 100 jaar in de Warmondse Dorpsstraat

Als je bijna 100 jaar bestaat, dan moet je wel iets goed doen Garantie

Patrick is van de broers de man die ‘de handel’ doet. “Wij hebben tien parkeerplekken om occasions te showen die wij zelf hebben ingekocht. Daarnaast doe ik voor klanten zoekopdrachten. Dan maak ik een voorselectie van auto’s die aan een bepaald profiel voldoen. Wanneer wij op die manier een wagen aanschaffen, dan krijgt de klant van ons de bijbehorende BOVAG-garantie. Dat ze bij hun vertrouwde garagebedrijf een tweedehands kunnen kopen geeft ze enorm veel zekerheid over de kwaliteit en de waarde.”

“Hét grote nadeel is natuurlijk het gebrek aan parkeerruimte, maar voor de rest zijn er alleen maar voordelen. Wij zitten hier al bijna 100 jaar, dus iedereen weet ons te vinden. Wij hebben klanten uit families die al ‘generaties met ons meegaan’. Ons bedrijf is dichtbij voor de meeste klanten, wij halen en brengen de auto’s regelmatig bij hun thuis. En onze klanten kunnen tijdens het boodschappen doen even een fles polish of een moertje bij ons komen kopen. Zijn de werkzaamheden van korte duur, dan kun je bij ons koffie krijgen, of aan de overkant bij het Wapen van Warmond.”

Níet groeien is goed voor de klanten De garage wordt sinds 1995 gerund door de twee broers – ‘op onze manier, zoals Opa dat ooit begonnen is’. Zij krijgen

bijstand van monteur Arjan en medewerker Mariëtte, die ieder al meer dan zeventien jaar bij de garage werken. “Er staan drie bruggen in de garage en wij hebben werk zat. Toch willen wij niet verhuizen om te kunnen groeien, omdat wij zeer tevreden zijn met de huidige gang van zaken. Behalve de voordelen van de locatie heeft ons bedrijf gewoonweg de juiste – menselijke – maat.” De broers en Arjan staan klanten direct te woord. Daar zit geen receptioniste of werkplaats chef tussen. “Een klant wil geen formulier invullen van wat er aan de auto mankeert. Die wil het rateltje of het zuchtje meteen aan de monteur uitleggen. Bij ons kan dat.” Niet groeien, betekent géén stilstand. Ook in de huidige bedrijfsvoering blijven ze zoeken naar trucjes of nieuwe afspraken om de dienstverlening telkens te verbeteren.

‘Einde van het vak’?

Toen de motorelektronica, m.n. injectie, in de jaren negentig een grote vlucht nam zei de vader van Mike en Patrick dat ‘dit het einde van het vak betekende’. Niets is minder waar gebleken. “Wij zijn een beetje meer electricien geworden, maar uiteindelijk ben je nog steeds bezig met demonteren en weer in elkaar zetten.” Garage Koppers beschikt over alle moderne gereedschappen en analyseapparatuur, en voldoet ook aan noodzakelijke milieueisen. n

Garage Koppers Dorpsstraat 75 2361 AV Warmond T 071 – 301 0283 E info@garagekoppers.nl I www.garagekoppers.nl

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

DE STERKSTE SCHAKEL

In 2010 zegde Leo van den Berge zijn baan als logistiek specialist bij een luchtvrachtbedrijf op en begon aan een lang gekoesterde droom: zelf een slijterij beginnen. Na een jaar nam ook zijn vrouw Anne-Marie ontslag van haar baan. Sindsdien groeide hun winkel uit tot dé speciaalslijterij van Boskoop en omstreken. Inmiddels is onder leiding van hun zoon Michele een tweede vestiging geopend in Zoeterwoude-Dorp. Waarom zij dat deden? “Drank is een feestelijk luxeproduct, het is verschrikkelijk leuk om mensen daar blij mee te maken.” Leo en Anne-Marie van den Berge maakten een stoere carrière switch

‘Een slijterij runnen is een dagelijks feestje’ “Er komt geen derde vestiging hoor”, zegt Anne-Marie, wanneer ik vraag naar de toekomst, “Wij hoeven niet rijk te worden van onze winkel en willen graag het persoonlijke contact met de klanten houden.” Dat Leo’s Drankenhuis na zeven jaar al is uitgegroeid tot deze benijdenswaardige positie vind ik een stoer verhaal. “Vanaf mijn achttiende jaar,” legt Leo uit, “wilde ik al in de horeca werken, liefst met een eigen café. In militaire dienst deed ik bevoorrading van kantines. Daarna bleef ik wel in de logistiek werkzaam, maar niet meer in de drank. Uiteindelijk heb ik het er na mijn veertigste gewoonweg op gewaagd. Ik was zeker van mijn zaak en dat is goed uitgepakt. De winkel die ik voor ogen had – zelfstandig, met een mooi assortiment - is er gekomen.”

Groeiende klantenkring

Het scheelde overigens niet veel of de winkel was al twee jaar later gestrand. “In 2012 gingen de brug en de straat op de schop, zodat niemand meer bij de

winkel kon komen. Wij zijn toen onmiddellijk gestart met thuisbezorging zonder bezorgkosten. Dat sloeg gelukkig aan en dat zijn wij blijven doen. En nu wij die ritten eenmaal maken is iedere bestelling extra meteen winst.” De klantenkring is gestaag doorgegroeid en bestaat niet alleen uit particulieren. “Wij leveren ook aan bedrijven, verenigingen en zelfs de kerk. Ook de horeca uit de buurt weet inmiddels de weg te vinden.” Terwijl Leo’s Drankenhuis groeit zijn slijterijketens als Mitra en Topslijter gestopt.

Steeds leuker

Leo en Anne-Marie groeien in hun vak: “Klanten ‘probeerden je weleens uit’ met een strikvraag over wijn. Daar kunnen wij steeds inhoudelijker op ingaan, en anders zeggen wij gewoon dat wij het ook nog moeten opzoeken. En omdat wij alsmaar beter de weg vinden in het aanbod krijgen wij steeds vaker te horen: ‘ik kon die fles nergens anders vinden!’” n

Drank is mensenwerk

“Dé belangrijkste reden om een eigen slijterij te beginnen is het contact met mensen. Drank is een luxeproduct dat wordt aangeschaft om het leven te vieren. Dat bepaalt de stemming van de klant die hier in de winkel komt. Die komt een cadeau uitzoeken voor Sinterklaas of Vaderdag, een wijn uitkiezen voor bij een diner of de voor de nazit van een begrafenis de drank uitkiezen die in het testament is genoemd. Wij vinden het heerlijk om mensen daarmee goed te helpen.”

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

Leo’s Drankenhuis Zijde 4A 2771 EN Boskoop Dorpsstraat 16 2381 EL Zoeterwoude-Dorp T 06 11 390 590 E info@leosdrankenhuis.nl I www.leosdrankenhuis.nl

DE STERKSTE SCHAKEL

Leo en Anne-Marie van den Berge: “Drank is een luxeproduct dat wordt aangeschaft om het leven te vieren. Dat bepaalt de stemming van de klant die hier in de winkel komt”

R RI JI JNNS ST TR RE EE EK K BBUUS SI N I NE ES SS S | | NNUUMMMME ER R 1 90 || N DO EC VEMBER 2016

DE STERKSTE SCHAKEL

De schelle toon van de pager van de plaatselijke brandweer beëindigt het gesprek over de Sterkste Schakel. Ik krijg een ferme hand, wanneer Peter Stichter opstaat en zegt: “Sorry, maar ik moet mensen redden.” *) Het geeft aan hoezeer de familie Stichter verbonden is met Nieuwveen. Peter is de vierde generatie in het autobedrijf. “Mijn overgrootvader was de smid van het dorp, mijn grootvader groeide met de landbouwmechanisatie, mijn vader en ik gingen door met auto’s. Wij kennen de familie van iedere klant.”

Autobedrijf Stichter, al meer dan 100 jaar een begrip in Nieuwveen

‘Wij leveren zekerheid’ op hun netwerk aangesloten, en doen wij al het werk behalve de formele verkoop.”

Service, service, service

De monteurs hebben zich gespecialiseerd in Peugeots, maar ze kunnen iedere auto aan. “Wij hebben drie man met een technisch specialistenopleiding aan vier bruggen. Op één van de bruggen kunnen wij busjes of campers zetten. De monteurs hebben geleerd om na te denken over wat er mis kan zijn. Uiteindelijk is het toch altijd het begrip, de aandacht en de nazorg die je een klant kunt geven die je bedrijf gaande houden.” Service staat dus hoger in het vaandel, dan het merk van je auto. Daar hoort brandstof verkopen bij. “De enige van Nieuwveen. Wij zijn zuinig op iedere klant.” *)

“Wij zouden volgend jaar een eeuwfeest kunnen vieren: onze Kamer van Koophandel registratie is van 1917. Maar dan doen we het werk van mijn overgrootvader tekort, want zijn bedrijf bestond al jaren voor de wet op het Handelsregister.” In die ruim 100 jaar is het bedrijf dé garage van Nieuwveen gebleven, met honderden klanten uit de directe omgeving. Klanten kennen het bedrijf door en door. “Ze kennen de namen van de monteurs en vinden na twintig jaar nog steeds dat we op een nieuwe plek zitten.”

Alle merken, maar agent van Peugeot

“Het bedrijf is allround garage. Wij repareren en onderhouden, leveren brandstof

en onderdelen en verkopen nieuwe en gebruikte auto’s. Als allround garagebedrijf móet je laagdrempelig zijn en iedere autobezitter kunnen en willen helpen. Die instelling is in al die tijd niet veranderd. Op onze locatie op Schoterhoek hebben wij voldoende ruimte en zijn wij goed bereikbaar. Bij ons gaat de deur niet dicht om vijf uur.” In de showroom staat een volledig gerestaureerde Simca 1100. “Dat is nostalgie. De Franse merken zijn in al die tijd natuurlijk flink opgeschud, maar wij voeren inmiddels al weer jaren Peugeot. Niet als dealer - daar zijn we te klein voor, maar wel als erkend reparateur en distributeur van onderdelen. Daarom zijn wij volledig

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

Pepernoten

Een dag later meldt Stichter mij: “Gelukkig ging het nu slechts om een ovenbrandje in een instelling. Ze hadden de pepernoten laten staan. Heel veel rook, maar geen gewonden. Maar als het raak is, sta ik klaar. In de garage zijn ze eraan gewend, dat ik op stel en sprong weg kan, want ik doe dit al vijfendertig jaar.” n

Autobedrijf Stichter Schoterhoek 5 2441 LC Nieuwveen T 0172 - 538105 E stichter@hetnet.nl I www.dealer.peugeot.nl/stichter

DE STERKSTE SCHAKEL

Schilderwerk, renovatie en restauratie, verbouwen en installeren

‘Wij blijven gemiddeld 8 tot 9 jaar weg bij een klant’ “De kwaliteit van het werk dat wij maken is veel geld waard. Dat is een andere manier om te zeggen dat wij heel grondig te werk gaan en onze eerste rekening hoog kan zijn. Het betekent ook dat wij daarna veel langer niet hoeven terug te komen voor onderhoud.” Peter Helling, meesterschilder, houdt niet van half werk. “Als klanten mij vragen om een lagere begroting, dan vraag ik welk deel van het werk ik achterwege mag laten.” “Goed schilderwerk levert een enorme besparing op onderhoud op. Het omgekeerde is dus ook waar: slecht schilderwerk leidt tot forse schade.” Helling is uitgesproken, bijna fanatiek, over zijn bedoeling om zijn klanten te beschermen tegen de gevolgen van geklieder. “Het begint bij de offerte aanvraag. Klanten verwachten dat ‘je even komt kijken’, maar ik neem daar al gauw een uur of twee voor. Dan investeer ik dus mijn tijd om de situatie zo goed mogelijk te beoordelen. Want ik wil de klant zoveel mogelijk verrassingen besparen. Ik kijk verder dan de verflaag en ik kijk vooruit. Dus beoordeel ik het houtwerk, zaken als dubbel glas en hangen sluitwerk. Als het nodig is dan zorgen wij daar namelijk ook voor.”

Kwaliteit gaat voor haast

Noodzakelijk werk moet gedaan worden. “Maar het hoeft natuurlijk niet allemaal tegelijk. Wij willen het werk voor onze klanten flexibel oppakken: reconstructie, reparatie en afschilderen kan in afzonderlijke seizoenen of jaren opgepakt worden. Dat vinden wij zelfs fijn, zo kun

je tussen de werkfasen zien hoe een huis of ander bouwwerk werkt. Meteen alles dichtsmeren leidt tot snellere slijtage. Daarbij werken wij met hoogwaardig en duurzaam materiaal.” En aan het einde van iedere werkdag zorgt Helling er ook voor dat afval (splinters, afgebrande verf, schuurstof, etc) netjes afgevoerd wordt. “Dat levert lang niet iedere schilder. Zo zijn wij al vijf maanden op zoek naar een extra meesterschilder, of iemand die dat bij ons wil worden. Het blijkt lastig om mensen te vinden met de juiste vaardigheden, vakopvatting en passie.”

Klantenbinding

Als het werk eenmaal gedaan is dan zijn de klanten veelal uiterst tevreden. “Dan hebben ze van dichtbij meegemaakt hoe grondig wij het werk hebben aangepakt en dat wij écht waar kunnen maken dat wij langer weg zullen blijven dan andere schilders. Omdat de totale investering vele jaren langer meegaat wordt de kostenpost onderhoud en schilderwerk voor onze klanten steeds lager. Op die basis is de klantenbinding veel beter.”

Keukens, badkamers en timmerwerk “Omdat onze focus bij vernieuwen ligt gaan wij veel verder dan alleen een laagje verf. Klanten kunnen bij ons ook terecht voor timmerwerk in en om het hele huis. Zo vernieuwen wij complete badkamers en keukens, of het nu om het opnieuw spuiten van alle deurtjes gaat of de complete installatie vanaf de kale ruimte. Alles uiteraard met een perfecte afwerking.”

Meubelspuitwerk

“Weet jij hoeveel bedrijven tussen Amsterdam en Rotterdam nog echt zijn gespecialiseerd in meubelspuitwerk?”, vraagt Helling. Het antwoord laat zich raden: “Alleen wij nog.” n

Meesterschilder Peter Helling Westerdijk 32C 2451 VB Leimuiden T 0653 124 104 E info@peterhelling.nl I www.peterhelling.nl

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

LEGAL & FINANCE

In de rubriek Legal & Finance informeert en adviseert een vast panel van gerenommeerde regionale specialisten u als ondernemer over de laatste trends, ontwikkelingen en actualiteiten op financieel/juridisch gebied.

Flexibele sleutel of breekijzer? RENGER KOK Register Belastingadviseur Lansigt Accountants en Belastingadviseurs www.lansigt.nl

De oplettende lezer ziet het al, ik gebruik de verleden tijd. Want op 1 mei 2016 werd de Wet DBA ingevoerd. Met deze wet werd de verklaring arbeidsrelatie (de VAR) vervangen door Modelovereenkomsten die vooraf door de Belastingdienst worden goedgekeurd. De wet zou tot meer zekerheid moeten leiden over de aard van de arbeidsrelatie die opdrachtgevers en zzp’ers met elkaar aangaan.

In de roerige economische tijden van de afgelopen jaren zijn veel ondernemers op zoek gegaan naar flexibiliteit in arbeidsinzet. Veel ex-werknemers zijn, na het verliezen van hun ‘vastigheid’, hun arbeid aan gaan bieden als zzp’er om op die manier aan de slag te kunnen blijven. Het aantal zzp’ers is in de afgelopen jaren opgelopen tot meer dan 800.000. De opdrachtgevers waren blij dat ze arbeid per uur kunnen inkopen en de voormalig werknemers waren blij dat ze niet langs de zijlijn zijn komen te staan.

economie. Opdrachtgevers zien door de wet DBA grote risico’s rondom het inhuren van zzp’ers. Ondanks de beoogde zekerheid ervaren de opdrachtgevers juist alleen maar meer onzekerheid waardoor de flexibele arbeidsinzet van zzp’ers achterwege blijft. Veel zzp’ers klagen er inmiddels over dat het ondernemerschap hen onmogelijk gemaakt is, vooral doordat opdrachten uitblijven. Met andere woorden, de flexibiliteit van de arbeidsmarkt, waar onze overheid de mond vol van heeft, is ver te zoeken!

Omdat de Belastingdienst de toestroom van de ingestuurde Modelovereenkomsten niet aan kon werd de termijn waarbinnen opdrachtgevers en zzp’ers hun arbeidsrelatie moesten hebben geformaliseerd opgerekt tot 1 mei 2017. Maar de nieuwe regeling leidt tot zo veel onduidelijkheid en onzekerheid dat de termijn weer verder is verlengd, nu tot in ieder geval 1 januari 2018. Op die manier krijgen zzp’ers en hun opdrachtgevers langer de tijd om zonder het risico van boetes of naheffingen hun werkwijze aan te passen of hun (model)overeenkomst zo te wijzigen dat die overeenkomt met de gemaakte werkafspraken. De wet DBA heeft ondertussen geleid tot een puinhoop op de arbeidsmarkt en dreigt een groeibreker te worden voor de

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

Het kabinet wil de verlenging gebruiken om de knelpunten van de wet DBA oplossen. Ik denk echter dat de knelpunten nooit opgelost gaan worden zolang ze niet als één geheel worden aangepakt met de flexibilisering van de arbeidsmarkt. Flexibiliteit is het ‘sleutelwoord’ maar met de wet DBA is de sleutel de verkeerde kant opgedraaid. Op slot in plaats van open. Ik ben benieuwd of het kabinet het voor elkaar krijgt de sleutel nog de goede kant op te draaien of dat er een breekijzer nodig is om het slot weer open te krijgen. n

LEGAL & FINANCE

Investeringen in het huurpand kwijt bij einde huur? Het komt regelmatig voor dat een huurder allerlei voorzieningen en verbeteringen aanbrengt in of aan het pand dat hij huurt, bijvoorbeeld een airco of een cv-installatie. Wat gebeurt er met die voorzieningen en verbeteringen bij het einde van de huurovereenkomst?

king indien hij de door hem aangebrachte voorzieningen moet achterlaten en daarvoor geen vergoeding krijgt van de verhuurder. Ook dit is echter van regelend recht, behalve bij woonruimte. NICO VAN ECK Advocaat La Gro Advocaten, Alphen aan den Rijn www.lagrolaw.nl

Op grond van de wet is de huurder gerechtigd om door hem aangebrachte toevoegingen weg te breken en mee te nemen. Die wettelijke bepaling is echter van regelend recht. Dat wil zeggen dat partijen het dus contractueel anders mogen regelen. Voorts wordt in de wet bepaald dat de huurder schadevergoeding kan vorderen op grond van ongerechtvaardigde verrij-

Ik merk op dat alleen sprake kan zijn van ongerechtvaardigde verrijking indien het gaat om verrijking aan de ene zijde (de verhuurder) en verarming aan de andere zijde (de huurder). De verhuurder zal dus daadwerkelijk profijt moeten hebben van de aangebrachte wijzigingen. Voorts zal de huurder moeten aantonen dat hij daadwerkelijk is verarmd. Verder bevat het betreffende wetsartikel een zogenaamde â&#x20AC;&#x2DC;dubbele redelijkheidstoetsâ&#x20AC;&#x2122;. Het moet ten eerste gaan om ongerechtvaardigde verrijking. Hiervan is geen sprake als er een rechtvaardigingsgrond is voor de verrijking. De tweede redelijkheidstoets zit hem in de bepaling

dat indien sprake is van ongerechtvaardigde verrijking, compensatie alleen kan worden toegewezen voor zover dat redelijk is. Volgens vaste rechtspraak zijn bij een beroep op ongerechtvaardigde verrijking de volgende omstandigheden van belang: a. in hoeverre de huurder de kosten die hij voor de aangebrachte veranderingen heeft gemaakt, heeft kunnen terugverdienen; b. in hoeverre de betreffende voorzieningen inmiddels als afgeschreven kunnen worden beschouwd; en c. in hoeverre de verhuurder daadwerkelijk profijt heeft van de aangebrachte verandering, bijvoorbeeld omdat hij aan een opvolgend huurder een hogere huurprijs kan bedingen. Een vordering uit ongerechtvaardigde verrijking zal bij huur van winkel- of kantoorruimte niet vaak succesvol kunnen worden ingesteld. Over het algemeen wordt een dergelijke claim namelijk uitgesloten in de algemene huurvoorwaarden. Slechts in uitzonderlijke gevallen zal een beroep van de verhuurder op de contractuele uitsluiting van ongerechtvaardigde verrijking naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar kunnen zijn. Het is daarom van groot belang om bij het sluiten van de huurovereenkomst goede afspraken te maken over de eventueel nog aan te brengen voorzieningen. Dat geldt ook ten aanzien van voorzieningen die de huurder heeft overgenomen van de vorige huurder, bijvoorbeeld als het gaat om de verplichting tot onderhoud/ vervanging of de verplichting tot verwijdering bij het einde van de huurovereenkomst. n

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

Hoe ver wil je komen? Herenweg 113 • 2402 ND Alphen aan den Rijn • T 0172 - 750 150 • F 0172 - 750 100 E www.lansigt.nl • Postbus 2150 • 2400 CD Alphen aan den Rijn

ict voor mkb Effect ICT Solutions ontzorgt Saton Optiek

“Effect ICT ziet kans om ICT op een menselijke manier te brengen waardoor ik het als gebruiker ook begrijp.” Michel Zaat | Saton Optiek

effect-ict.nl

effect

ICT solutions

LEGAL & FINANCE

Eindejaarstips 2016 van je huidige, maar ook van je ex-partner nodig.

ARNO ZANDVLIET Belastingadviseur JAN Accountants & Belastingadviseurs www.jan.nl

Voordat je achterover gaat leunen om bij te komen van alle festiviteiten die deze maand biedt geeft JAN© je nog wat handige tips waarmee je een mooi (belasting)voordeel kunt behalen. Koop een kerstpakket voor je ex-partner Je hebt zijn of haar steun volgend jaar namelijk hard nodig. Vanaf 2017 heb je de mogelijkheid om je opgebouwde pensioen in eigen beheer fiscaal vriendelijk af te kopen of om te zetten in een oudedagsverplichting. Als je gebruik wil maken van één van deze twee opties heb je in veel gevallen niet alleen toestemming

Naast afkopen of omzetten kan je de opgebouwde aanspraken ook ‘gewoon’ laten staan. Welk van deze varianten voor jou het meest interessant is, hangt van meerdere factoren af. Het is in ieder geval raadzaam in 2017 een keuze te maken. Het fiscale voordeel bij afkopen wordt na 2017 namelijk afgebouwd. In het geval je in 2016 nog pensioen in eigen beheer aan het opbouwen bent, moet je meer regelen dan alleen een kerstpakket. Je moet dat ook je pensioenopbouw voor 31 december 2016 beëindigen. Bespaar box 3 belasting De box 3 heffing is oneerlijk aldus veel spaarders. Een open fonds voor gemene rekening kan uitkomst bieden. Je betaalt dan over het werkelijke rendement 40 of 44% belasting; een slimme manier om je rendement te vergroten! Stel, je hebt € 1.000.000 spaargeld en 0,7 procent rente (€ 7.000). Je betaalt in box 3 in 2017 totaal € 13.065 belasting (0,86 % van € 75.000 en 1.38% van € 900.000). Hierdoor loop je € 6.065 achteruit. Stort je €

1.000.000 als kapitaal in een open fonds, dan betaal je in totaal 40 procent belasting over het rendement. Bij € 7.000 spaarrente is dit € 2.800. Je nettowinst is dan € 4.200. Een open fonds richt je makkelijk op, met minimaal twee deelnemers, door het ondertekenen van een overeenkomst. Bezorg je medewerkers een mooie verrassing! En benut de vrije ruimte binnen de WKR optimaal Binnen de werkkostenregeling (WKR) zijn aangewezen vergoedingen en verstrekkingen niet belast tot 1,2% van de totale fiscale loonsom (de vrije ruimte). Benut deze ruimte geheel in 2016, want in 2017 kun je er niets meer mee. Verblijdt je medewerkers nog snel met een leuke attentie. Houd wel rekening met het gebruikelijkheidscriterium van maximaal € 2.400 per persoon. Als DGA ben je uiteraard ook werknemer. De belastingdienst is met ingang van 2016 wel kritischer geworden. Naast de bovengenoemde marge kijkt de belastingdienst ook naar wat er gebruikelijk is in bijvoorbeeld de branche en in vergelijkbare functies en dat is een lastig te meten criterium. n

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

BEDRIJFSPROFIEL

“Zoekmachine marketing is je product vertalen naar wat Google’s algoritme zoekt.”

Kliq internet uit Leiden bezoek op uw site Roger Overdevest is niet bepaalde het type dat je verwacht bij een internetbedrijf. Sterker nog, dat zijn er maar weinig van de twaalf m/v die er werken waaronder een journalist, een psycholoog, een commercieel econoom, en Roger zelf: voorheen adviseur verkeerssystemen. “Waar het bij zoekmachine optimalisatie écht om gaat”, legt Overdevest mij uit, “is bovenaan komen te staan bij Google. Dat was eerst een trucje, maar naarmate Google’s algoritme de werkelijkheid beter benadert wordt het steeds meer gewone marketing.”

En bij online marketing gaat het onder andere om het begrijpen van consumentengedrag in al zijn facetten. “Wat bij ons wél heel erg anders is dan bij een ‘gewoon marketingbureau’: wij hebben data, bergen data. Wij kunnen precies zien hóe een consument (of een zakelijke koper) zich over het internet en/of over je site beweegt. Wát spreekt hem of haar aan, waar klikt hij of zij op?”

Welke marketing-euro is weggegooid? Géén één meer.

Over marketing wordt gekscherend gezegd: “De helft van je marketingbudget is weggegooid geld, maar wij weten niet welke helft.” Bij zoekmachine optimalisatie, zoals Kliq internet die levert, is dat verleden tijd. Met meer of minder complexe, ingrepen zorgen zij voor meer bezoekers op je site. En dan niet een beetje, nee, honderden procenten meer. “Wij bieden onze opdrachtgevers hele tastbare diensten aan. Wij geven advies over de inrichting en vormgeving van hun site, op basis van hun ambities. Vervolgens gaan wij praktisch aan de slag met tekst: met koppen, paginatitels en woorden op de pagina’s. En wij zorgen ervoor dat de website op het internet op veel plekken vermeld gaat worden. Tot slot leveren wij keiharde

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

BEDRIJFSPROFIEL

zorgt voor meer “Wij kunnen precies zien hóe een consument (of een zakelijke koper) zich over het internet en/of over je site beweegt. Wát spreekt hem of haar aan, waar klikt hij of zij op?” getallen. Over aantallen bezoekers, over hun gedrag op de site en over het aantal bezoekers dat doorklikt naar concrete aankopen.”

Hindernissen wegnemen

“Je bent een dief van je portemonnee, wanneer je dit niet doet” Overdevest onderbouwt zijn dienstverlening krachtig: “Je kunt er niet omheen dat consumenten (of zakelijke zoekers) anno 2016 online zijn. Het gemak van iets op internet zoeken is niet meer weg te denken en heeft de wereld veranderd. Dan moet je zorgen dat je je informatieaanbod op orde hebt.” De tweede stap is de bezoeker van je site zien te overtuigen om een aankoop te doen. “Dat is niet zo moeilijk als het lijkt. Je gaat ze tenslotte iets verkopen waar ze naar op zoek zijn. Dan ga je hindernissen van de site afhalen en het de bezoeker zo makkelijk mogelijk maken. Dat kan met aankoopsuggesties, met makkelijke

bestelknoppen, pop-ups of iets als achteraf betalen.” Kliq bekijkt en beoordeelt het allemaal. Op dit moment voor meer dan 150 campagnes van tientallen klanten. n

Kliq internet Kliq internet is pas in 2011 door Roger Overdevest opgericht. Een jaar later kon hij zijn vaste baan opzeggen. In 2016 heeft hij 11 medewerkers, officieel Google partnerschap en een FD Gazelle in de vensterbank. De FD Gazelle wordt uitgereikt aan bedrijven die drie jaar op rij méér dan 20% omzetgroei per jaar hebben gerapporteerd. “O, en als je in Google zoekt op ‘SEO bureau’, dan vind je ons op de eerste plek.”

Kliq Internet Hooigracht 15 2312 KM Leiden T 071 – 541 8082 E info@kliq.nl I www.kliq.nl

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

BEDRIJFSPROFIEL

Grand Hotel Huis ter Duin

Eigen producten als relatiegeschenk “Gasten die bij ons verblijven, vragen regelmatig om een leuk aandenken,” zegt algemeen directeur Stephan Stokkermans. “Dat heeft ertoe geleid dat we de afgelopen jaren een relatiegeschenkenlijn hebben opgezet met eigen producten. Niet alleen voor onze gasten, maar ook voor zakelijke relaties die hun klanten ermee kunnen verblijden. Deze lijn zijn we nu aan het uitbreiden.”

De lijn van relatiegeschenken bestaat uit drie onderdelen. Een daarvan is het assortiment patisserieproducten, zoals taarten, chocoladerepen en bonbons die met veel succes in de eigen keuken worden gemaakt. De patissiers van het Noordwijkse hotel winnen regelmatig prijzen voor hun producten tijdens nationale en internationale wedstrijden voor patissiers, recentelijk in oktober bijvoorbeeld de zilveren gard, een prestigieuze prijs in de patisseriewereld die jaarlijks wordt uitgereikt aan jonge, talentvolle vakmensen.

Huiswijn van Latour

Een tweede productlijn die Grand Hotel Huis ter Duin sinds kort aanbiedt en die in 2017 verder wordt uitgebreid, zijn wijnen die door maître/sommelier Stan Kerckhoffs van sterrenrestaurant Latour persoonlijk zijn geselecteerd in Frankrijk, de zogeheten Sélection Huis ter Duin Blanc & Rouge. Andere producten zijn (bad)handdoeken, badjassen en

diverse (Delftsblauwe) serviesitems. Zakelijke klanten die dit soort producten willen aanbieden aan hun klanten, bijvoorbeeld in een kerstpakket of als relatiegeschenk, kunnen deze desgewenst laten bedrukken met een eigen bedrijfslogo.

Webshop

In de loop van 2017 lanceert Huis ter Duin een webshop waar particuliere en zakelijke klanten de relatiegeschenken van het hotel en de verschillende restaurants en submerken online kunnen bestellen. n

MC Wellness

De derde en laatste productlijn in het relatiegeschenkenassortiment van Huis ter Duin zijn de producten die te koop worden aangeboden in de winkel van MC Wellness. Onder de naam MC Wellness biedt het Noordwijkse hotel uitgebreide Wellness behandelingen aan. Deze behandelingen worden ondersteund door een ruime keuze uit de meest gerenommeerde Spa en MediSpa Productmerken wereldwijd. De producten zijn ook afzonderlijk te koop. Het gaat om verzorgende gelaats- en body producten aangevuld met de meeste bijzondere parfums die alleen in speciaal geselecteerde spa’s zoals MC Wellness worden aangeboden.

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

Grand Hotel Huis ter Duin Koningin Astrid Boulevard 5 2202 BK Noordwijk T 071 - 361 92 20 I www.huisterduin.com E info@huisterduin.com

COLUMN

Doe mij maar een tweedehandsje HENK NACHTEGAAL, EFFECT ICT SOLUTIONS B.V.

Bij een tweedehandsje denken de meeste aan een auto of een fiets of iets dergelijks. Maar wist u dat er ook een levendige handel in tweedehands Microsoft Licenties bestaat? Waarschijnlijk niet. En wist u ook dat dit een besparing kan opleveren tot 70% ten opzichte van nieuwe licenties?

Laat uw aan- en verkoop door een licentiespecialist uitvoeren de arrest heeft opgesteld. Zo gelden de mogelijkheden van overdracht bijvoorbeeld alleen voor licenties uit de EU en dienen de licenties eeuwigdurend te zijn. Vanzelfsprekend mag de verkopende partij deze licenties niet meer gebruiken en zo zijn er nog een aantal spelregels die te ver gaan om hier te vermelden.

Als hardwerkende ondernemer bent u dus niet meer verplicht om de nieuwste versie aan te schaffen, maar kunt u gebruik maken van oudere Microsoft licenties (bijvoorbeeld Office 2010, Windows 2008R2, Exchange 2013, enz.) op deze manier kunt u eenvoudig uitbreiden bij groei van uw bedrijf. “Deze licentie is van een oud vrouwtje geweest……die haar pc nooit heeft gebruikt.” Er zitten vele voordelen aan de aankoop van tweedehands licenties. Eén is dat je totaal geen verschil ervaart in

het gebruik en het tweede voordeel is de prijsstelling. Sinds de uitspraak van het Arrest van het Europese Hof van Justitie in 2012 zijn licenties overdraagbaar ondanks dat de meeste licentievoorwaarden van de fabrikant anders vermelden. Met andere woorden, sinds dit Arrest is het mogelijk geworden om licentierechten door te verkopen zonder tussenkomst van de rechthebbende. Op internet kunt u hierover voldoende jurisprudentie terugvinden. De overdracht van licenties is wel gebonden aan de nodige regels die het Europese Hof in het eerdergenoem-

Mijn advies is om de aan- en verkoop door een licentiespecialist c.q. uw automatiseerder te laten uitvoeren die volledige vrijwaring biedt om eventuele aanspraken achteraf te voorkomen. En in deze dure decembermaand met Sinterklaas die net terug is naar Spanje en de kerstdagen die voor de deur staan, kan dit een leuke besparing zijn. En als we dan een klein beetje van deze besparing schenken aan een goed doel of stichting zoals bijvoorbeeld de voedselbank, bent u ook nog maatschappelijk verantwoord aan het ondernemen. Fijne kerstdagen en een gelukkig en gezond 2017! n

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

BUSINESS ACTUEEL

Verrast bedrijfsleven Rijnland hoopt op gematigde president Trump

Welk effect heeft Trump op onze regionale economie? TEKST ROZA VAN DER VEER

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

BUSINESS ACTUEEL

De verkiezing van Donald Trump tot nieuwe president van de Verenigde Staten zorgde voor een regelrechte aardschok. Uitspraken over een muur langs de grens met Mexico, minder geld voor Europese verdediging en het opzeggen van handels- en klimaatverdragen, vielen onder meer in Europa niet in goede aarde. Tegelijkertijd is het op de aandelenbeurzen wereldwijd feest in afwachting van de aangekondigde investeringen in de door achterstallig onderhoud geteisterde infrastructuur van de VS. Hoe ziet het bedrijfsleven in de regio Rijnland de toekomst met president Trump? Een aardverschuiving of slechts een rimpeling in de vijver? Rijnstreek Business peilde de stemming.

VNO/NCW: Dubbel

Jan Versteegh, voorzitter van VNO/ NCW Rijnland, werd woensdag 9 november wakker met ‘dus toch’ gevoel. “We waren net in New York geweest waar we onder meer een lezing van Derk Jan Eppink hadden bijgewoond met als titel ‘Waarom Trump toch kan winnen?’ Achteraf een visionaire lezing want op 8 november werd dit hele verhaal waarheid.’’

De VNO/NCW-voorzitter is volgens eigen zeggen dubbel over het aantreden van Trump als president. Het protectionisme en de afkeer van Trump van handelsverdragen is volgens hem geen goede zaak voor de economie. Maar de aankondiging van grote investeringen in de Amerikaanse infrastructuur kan zorgen voor groei van de wereldeconomie. “De Verenigde Staten zijn nog steeds de motor van de wereldeconomie. Als die op gang komt, merken we dat in onze regio ook. Denk aan de bloemen- en de bollensector die flink naar de VS exporteren.’’ Daar staat tegenover dat door de investeringen van Trump het onder Barack Obama geslonken begrotingstekort van de VS opnieuw flink kan toenemen. Dat kan op de langere termijn weer tot negatieve gevolgen leiden zoals inflatie en rentestijgingen. “Er was nu al wat paniek omdat de rente minimaal steeg.’’ Versteegh is meer bezorgd over de klimaatverdragen die Trump niet wil nakomen. “Daar gaan we allemaal last van hebben. Voor mij is dat de gevaarlijkste kant van het presidentschap van Trump.’’ Tegelijkertijd heeft hij twijfels

“Al direct na de verkiezingsuitslag werd de toon aanzienlijk milder” of Trump gaat uitvoeren wat hij allemaal tijdens de verkiezingen heeft gezegd. “Al direct na de verkiezingsuitslag werd de toon aanzienlijk milder. Maar aan de andere kant: hij heeft natuurlijk wel een Republikeins Congres en een in meerderheid Republikeins Hooggerechtshof die minder snel zullen dwarsliggen, zoals bij Obama wel het geval was. Alle lichten staan voor hem op groen maar het blijft toch een beetje koffiedik kijken.’’

KAVB: Banden blijven

André Hoogendijk, adjunct-directeur van KAVB, heeft de Amerikaanse verkiezingen nauwgezet gevolgd. “Ik ben Amerikanist van opleiding en hield de Amerikaanse media goed in de gaten. Iedereen ging ervan uit dat Clinton een voorsprong had maar Trump had nog een kans van 1 op 3. Het was woensdagochtend een kleine verrassing toen hij toch bleek te hebben gewonnen. Daar werd ik niet vrolijk van.’’

Hoogendijk verwacht niet dat de verkiezing van Trump effect heeft op de bollensector. De VS zijn de belangrijkste handelspartner voor de sector, Er worden al meer dan honderd jaar bollen naar de overkant van de oceaan geëxporteerd. De contacten zijn nauw. Zo heeft het Ameri-

kaanse ministerie van landbouw mensen in Hillegom zitten die met de sector samenwerken. “Die banden zijn prettig en ik verwacht niet dat daar verandering in komt. Ook niet als Trump een handelsverdrag als TTIP opzegt, zoals hij heeft aangekondigd. We hebben al heel goede afspraken.’’

“De bollensector is gebaat bij vrede, stabiliteit en een groeiende wereldeconomie”” De bollensector is gebaat bij vrede, stabiliteit en een groeiende wereldeconomie. “De economie trekt aan en het gaat beter in de bollensector. Trump wordt door veel Nederlanders gezien als een rare kerel die je moeilijk kunt inschatten. Het staat vast dat hij veel zakelijke belangen heeft en hij zal echt niet overal ruzie gaan maken.’’

FloraHolland: Koffiedik

Elizabeth Palandeng van FloraHolland durft geen uitspraak te doen over welke kant het opgaat met Donald Trump als president. “We zien dat de Amerikaanse vraag naar bloemen, vooral tulpen en hortensia’s, toeneemt. Het is lastig om te zeggen of de verkiezing van Trump daar effect op gaat hebben en wat de gevolgen zijn voor de regionale economie. Op dit moment zijn er geen handelsbelemmeringen. De toekomst moet uitwijzen of dat zo blijft. Het is echt koffiedik kijken.’’

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

BUSINESS ACTUEEL

Grand Hotel Huis ter Duin: Kansen

Stephan Stokkermans, directeur van Grand Hotel Huis ter Duin denkt dat Trump gematigder wordt nu hij aan de macht komt. “Het is een zakenman die tegen het establishment heeft geschopt. Ik verwacht nu dat nu hij handelt als een zakenman en gaat voor toegevoegde waarde. Als hij zorgt dat de onder Obama ingezette economische groei bij grotere delen van de bevolking terecht komen dan zie ik wel kansen.’’ Of dat positief uitpakt voor de regionale economie in Leiden/ Bollenstreek durft hij niet te zeggen. “Ik zie geen spectaculaire stijging. Misschien dat een multinational nu sneller een congres in de VS houdt maar na een paar keer willen de andere vestigingen dan toch ook aan bod komen. Misschien is er even een golf naar beneden maar dat wordt later wel weer goedgemaakt.’’

Estec: Samenwerking blijft

Bij Estec in Noordwijk is de verkiezing van Trump met grote interesse gevolgd. Logisch want ESA/Estec werkt op verschillende projecten nauw samen met de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA. “Al veertig jaar’’, benadrukt woordvoerder Juan de Dalmau, hoofd communicatie bij Estec Noordwijk. “Veel van onze samenwerkingscontracten beslaan meerdere jaren. Denk aan het astronautenprogramma en het International Space Stati-

“Ik verwacht dat hij gaat handelen als een zakenman en gaat voor toegevoegde waarde” on. Ook voor de ontwikkeling van het nieuwe transportsysteem met de capsule Orion werken we samen. ESA levert hiervoor veel apparatuur. Nog een voorbeeld is de James Webb Space Telescope, de opvolger van de Hubble, die in 2017 wordt gelanceerd vanuit Frans-Guyana. Dat zijn allemaal langlopende afspraken die doorlopen bij de wisseling van een nieuwe president.’’ Hij wijst erop dat recent door de Europese Commissie en de Europese Space Agency het programma voor de Europese ruimtevaart is vastgelegd. In december wordt een beslissing genomen over de investering van elf miljard in de ruimtevaart. “Dat heeft zeker effect op de economie, ook in de regio. Voor ons zijn dat belangrijke beslissingen en die worden allemaal in Europa genomen.’’

Smitsloo Groep: Zegen

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

Menno Smitsloo, directeur Smitsloo Groep, denkt dat de verkiezing van Donald Trump wel eens een zegen voor de wereld kan betekenen. “Hij heeft in ieder

geval bewezen de mensen in hun onderbuikgevoelens te begrijpen. Wat tijdens de verkiezingen als clownesk overkwam, heeft immers gewerkt. Natuurlijk kan hij het nooit zo hard spelen als hij blufte. Daarvoor kijken er te veel mensen mee. Wel is hij duidelijk in wat hij niet meer wil: eindelijk ‘no nonsens’ taal in plaats van dat Hillary/Obama-gezever.’’

“Hij heeft in ieder geval bewezen de mensen in hun onderbuikgevoelens te begrijpen” Smitsloo constateert dat veel mensen bang zijn voor de gevolgen van Trumps verkiezing voor de veiligheid maar volgens hem moeten ze dat pas zijn als er geen gevolg wordt gegeven aan wat Trump over de Navo zegt. “Amerika betaalt 73 procent van de Navo. Wij hebben het gros van ons verdedigingsmaterieel verkwanseld en verwachten bij narigheid dat Amerika het oplost. Nu voelen we ons hopelijk verplicht om ons leger zo snel mogelijk te versterken. Als we dat niet doen, spelen we Poetin in de kaart.’’ Smitsloo wijst erop dat meer geld naar defensie goed kan uitpakken voor de regionale economie. “Productie van het helaas benodigde oorlogstuig is grote business. Diverse organisaties binnen onze regio zijn wereldwijde spelers in het ontwerp en de vervaardiging van defensietechnologie. Veel toeleveringsbedrijven

BUSINESS ACTUEEL

“We verwachten bij narigheid dat Amerika het oplost... Nu voelen we ons hopelijk verplicht om ons leger zo snel mogelijk te versterken. Als we dat niet doen, spelen we Poetin in de kaart” profiteren daar ook weer van.’’ Ook het opheffen van handelsverdragen zoals Trump heeft gezegd, kan voordelen bieden. “Amerika is het tweede land waarnaar wij exporteren. Zij zijn vele malen groter dan wij en wij kunnen dus gemakkelijk slachtoffer worden van niet door ons in de hand te houden koerswisselingen. ‘Vrijheid blijheid’ is beter. We zoeken (mede door de historie) elkaar toch wel in vertrouwen op.’’ Dat de rente mogelijk stijgt, is voor de vastgoedsector geen ramp, aldus de Oegstgeestenaar. “ Dat brengt normaal gesproken een toenemende inflatie met zich mee. Dat is nodig om te investeren in deugdelijke instandhouding én steeds meer verplichte verduurzaming. Wanneer Trump met verstand de dollars laat rollen voor grote investeringen, zorgt dat voor vooruitgang en aanzien voor de Verenigde Staten.’’

Brancheorganisatie zuivelhandel GemZu: Eigen kracht

Jan Kos, voorzitter van de afdeling kaas van GemZu en algemeen directeur van Vandersterre Groep uit Bodegraven, ligt niet wakker van de verkiezing van Trump. “Nederland produceert wekelijks 14 miljoen kilo kaas. Daarvan gaat twee procent van de Verenigde Staten. Amerikanen houden namelijk van de smaakvolle Nederlandse kaas. Vooral de oudere kaas en de kruidenkaas zijn daar in trek. Mocht die markt wegvallen dan kunnen we dat opvangen. Het sluiten van de grenzen van Rusland was twee jaar geleden een veel grotere klap want daar ging 8 procent van de kaas heen.’’

“Amerikanen houden van de smaakvolle Nederlandse kaas. Mocht die markt wegvallen dan kunnen we dat opvangen” Als Trump handelsverdragen ter discussie gaat stellen, verwacht Kos niet gelijk dat dit over de import van kaas gaat. “Dat zal vooral sectoren treffen waardoor in de VS werkgelegenheid is verdwenen zoals de autoindustrie in Azië. Dat is echt een

doorn in het oog. Amerika heeft zelf een grote kaasindustie en die paar Nederlandse kazen zijn op het grote geheel verwaarloosbaar. Kaas zit echt niet in Trumps vizier.’’

“Als al het oude in de ijskast gaat, ligt het handelsspel weer open. In een nieuwe setting heb je nieuwe mogelijkheden. Misschien is de verkiezing van Trump die zich toch vooral zakelijk zal opstellen, uiteindelijk positief.’’ Volgens hem kan het opzeggen van handelsverdragen juist leiden tot nieuwe exportwegen, ook voor de kaasbedrijven in de regio Rijnland. “Als al het oude in de ijskast gaat, ligt het handelsspel weer open. In een nieuwe setting heb je nieuwe mogelijkheden. Misschien is de verkiezing van Trump die zich toch vooral zakelijk zal opstellen, uiteindelijk positief.’’ Hij vindt dat het bedrijfsleven moet uitgaan van de eigen kracht. “Maak je maar niet te druk over zaken die je toch niet kunt beïnvloeden. Je ziet het aan de beurskoersen die eerst daalden en vervolgens stijgen. Iedereen is weer met twee benen op de grond.’ n

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

BUSINESS ACTUEEL

KHN bezig met opzetten eigen reserveringssysteem

Restaurateurs boos o De kok kookt de sterren van de hemel. Tevreden klanten plaatsen lovende recensies op internet. Voorheen leidde dat gegarandeerd tot een hoge plek in de ranglijst van recensieplatform Iens. Die situatie is veranderd want een Iensnotering is nu ‘te koop’. Restaurateurs uit de regio voelen zich gedwongen om een abonnement af te sluiten om te voorkomen dat hun bedrijf onvindbaar wordt. ,,Je wordt voor het blok gezet’’, aldus Wendie Möllers van Plantage 87. TEKST ROZA VAN DER VEER

Iens is een beoordelingssite van horeca met meer dan 20.000 restaurants die door hun klanten worden beoordeeld. Wie op zoek gaat naar een eetgelegenheid kijkt op Iens voor de recensies over het eten, de ambiance en de bediening. De recensenten geven het restaurant een cijfer. Tot voor kort verscheen het hoogst scorende restaurant als eerste in beeld. Sinds Iens in augustus een nieuwe site heeft gelanceerd en is gefuseerd met Seatme, onderdeel van Tripadvisor, is dat anders. Restaurateurs, die al betaalden als een reservering via Iens werd gedaan, kunnen nu een abonnement nemen en zo invloed uitoefenen op hun plekje in de ranglijst. Horeca Nederland is niet gelukkig met de gang van zaken, vooral niet nu ook reserveringssite Couverts is overgenomen door het zo oppermachtige concern.

Wendie Möllers: “Ze hebben het slim gedaan.”

Wendie Möllers die samen met haar man Stephan de Plantage 87 uit Oude Wetering (waardering 9 op Iens) heeft, voelt zich gedwongen om met Iens in zee te gaan. “Ze hebben het slim gedaan. Voor-

heen betaalde je alleen als een klant reserveerde via Iens. Nu moet je ook nog een abonnement afnemen om, ondanks de hoge waardering van onze klanten, boven aan de lijst te blijven staan. Daarnaast hebben ze nog een loyaliteitsprogramma geïntroduceerd voor klanten die elke keer via Iens reserveren. Klanten die je eenmaal hebben gevonden, bellen meestal direct naar het restaurant.’’ Ondanks haar kritische houding heeft ze toch een abonnement bij Iens afgesloten. Weliswaar bestaat het grootste gedeelte van haar klandizie uit vaste klanten, de enkele tafels die via Iens lopen zijn welkom. Bovendien was ze erg tevreden over het reserveringssysteem waarbij informatie over voorkeuren en bijvoorbeeld diëten van gasten gelijk werden vastgelegd. “Voorheen liep ik vaak op maandag boodschappen te doen met de kinderen en ondertussen reserveringen vast te leggen. Dat hoefde met Iens niet meer. Alleen nu worden bijvoorbeeld geen e-mailadressen meer vastgelegd. Ja, dat kan wel maar alleen als je nog meer betaalt.’’ Ze baalt dat Iens door fusies en overnames zo machtig is geworden dat ze gedwongen is met ze in zee te gaan. “Ze verdienen over de ruggen van de restaurateurs die van tien uur ’s morgens tot een uur ’s nachts in de weer zijn. Alleen als we allemaal weigeren te betalen, kun je daar iets aan doen maar dat is natuurlijk een utopie.’’

Kers

Wilco Maat, bedrijfsleider van Eetkafe Rijnsburg (8,7 op Iens), heeft ook een

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

abonnement bij Iens afgesloten. “Veel bezoekers van de musical Soldaat van Oranje willen in de buurt eten en zoeken via Iens een restaurant. Daar moeten wij bij staan want deze gasten vormen de kers op de taart. Vaak willen ze vroeg eten én zijn ze om 19.15 weer weg. Je kunt aan dezelfde tafel nog een keer eters hebben. Voor deze mensen hebben we ook een speciaal menu.’’ Hij wijst erop dat Rijnsburg geen toeristische trekpleister is. “Niemand wandelt toevallig Rijnsburg binnen voor een restaurant. We moeten gasten uit de omgeving trekken en daar heb je Iens voor nodig. Dat is nu eenmaal de site met de meeste bezoekers.’’ Dat Iens geen onafhankelijke site meer is, steekt Maat. Ook zet hij vraagtekens bij de kwaliteit van sommige recensies. “Gelukkig willen de meeste gasten gewoon een leuke avond hebben. Ze zijn helemaal niet bezig met recensies en dat Iens niet onafhankelijk is.’’

Francis Borsje: “Geen keus.”

Collectieve actie

Francis Borsje van restaurant Allemansgeest (8,9 op Iens) voelde zich eveneens gedwongen met Iens in zee te gaan. Het bedrijf uit Voorschoten wil zichtbaar blijven op de recensie- en reser-

BUSINESS ACTUEEL

over te machtig Iens veringssite. Maar gelukkig met het monopolie dat Iens heeft verworven, is Borsje niet. “We hebben geen keus.’’ Hij zou graag zien dat de Koninklijke Horeca Nederland (KHN) harder in actie komt tegen deze gedwongen winkelnering. Eerder is dat ook gedaan in reactie op de hoge kosten die creditcardmaatschappijen rekenden. “Waarom geen eigen reserveringssysteem opzetten? Gezien het netwerk van KHN moet een collectieve actie mogelijk zijn?’’

Xieren Chiang: “We hebben Iens niet nodig.”

Ouderwets

Xieren Chiang van Mikaku uit Hillegom (8,6 op Iens) is niet van plan om geld aan Iens af te dragen. “Iens werkt landelijk en onze klanten komen uit de regio. In het weekeinde zitten we vol en door-de-week is de bezetting 50 tot 60 procent. We hebben Iens niet nodig.’’ Heel soms merkt hij dat culinair geïnteresseerde klanten na een speurtocht op internet in zijn restaurant terecht komen. “Leuk maar wij hebben veel meer vaste klanten. Ik zie meer in ouderwetse mondtot-mondreclame dan in recensies op Iens. Ik snap niet dat iedereen zich zo druk maakt over dit soort websites. De meeste detailhandel werkt lokaal en een site als Iens voegt niets toe. Wij moeten ons niet verplicht voelen om hieraan mee te doen. Al die sites vragen onderhoud en dat kost tijd. Tijd die ik liever in de keuken doorbreng.’’

Experiment

Ook Nilles Raken van Horecagroep Leiden (vier restaurants in Leiden en La France in Oegstgeest) ziet met lede ogen de macht van Iens toenemen. “Ze hebben een monopolie verworven maar onafhankelijk is het niet meer. Ze zijn alle geloofwaardigheid verloren. Probleem is dat als je niet meedoet, je onvindbaar bent op culinair gebied. Dat betekent dat iemand anders met de omzet van dagjesmensen aan de haal gaat.’’ Tot nog toe had de Horecagroep geen contacten met Iens maar ‘met de rug tegen de muur’ wordt nu geëxperimenteerd met Cityhall, een van de vier Leidse restaurants van de Horecagroep. “We kijken daarnaast bij een Belgische tablebooker waarbij je meerdere reserveringssites meepakt.’’ Ingrid Hooyenga van de Leidse In den Bierbengel (8,1 op Iens) en bestuurslid van Horeca Leiden en omgeving heeft ook een abonnement bij Iens. “Ik zie het als een extra service aan klanten om te reserveren. Het hoort bij deze tijd. Natuurlijk kun je daar vraagtekens bij zetten. Een nieuw restaurant dat binnen drie maanden honderd recensies heeft, weet blijkbaar gewoon hoe het werkt. We kunnen ons heel hard verzetten maar uiteindelijk beslist de individuele ondernemer of hij wel of niet meegaat. Ik ben dus redelijk neutraal.’’

Zuur

Diezelfde houding heeft Jan Schaap die samen met Martin Mol het Restaurant Aan de Vliet (8,8 op Iens) exploiteert. Veel van de klandizie komt uit de regio en is mond-tot-mondreclame belangrijker. Via Iens of Tripadvisor komen af en toe klanten uit de rest van Nederland, vaak op weg naar de musical Soldaat van Oranje. “Dat zijn mensen die op Iens kijken maar als dat twee tafeltjes per maand zijn, is het klaar.’’ Hij meent dat duidelijk moet worden dat de hoge noteringen van Iens niet meer objectief zijn. “Het begint mooi maar op een gegeven moment ruiken

KHN onderzoekt eigen reserveringssysteem Koninklijke Horeca Nederland onderzoekt op dit moment of het mogelijk is een eigen reserveringssysteem op poten te zetten zoals Francis Borsje van Allemansgeest heeft gevraagd. Woordvoerder Hans van der Kooij: ,,We praten met IT-specialisten en grote restaurantketens want het opzetten van een site is één ding maar vermarkten is wat anders. Dat staat en valt met de vraag of onze leden én de gasten het nieuwe systeem willen gebruiken. Op 13 december gaan we de leden vragen of we hiermee verder moeten gaan. Het idee is dat ons systeem minder kost en dat de verzamelde data bij de restaurateurs blijven want nu is de balans en de transparantie helemaal zoek. Als de leden met ons systeem in zee gaan, willen we een week later een gebruikersmeeting organiseren. Wij kunnen wel iets bedenken maar de restaurateurs moeten er mee kunnen werken.’’

deze bedrijven de munten. Nu is Iens gewoon een commercieel bedrijf. Daartegenover staat dat als jij je stinkende best doet voor je klanten en een zaak met een abonnement krijgt een hogere notering dan is dat toch zuur.’’ n

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

BUSINESS OP WIELEN

TEST DEALER

Mercedes-Benz E-Klasse Estate

Ruim, royaal en riant ‘Liever een ster in mijn ruit dan in mijn grille’. Ik ken al deze grappen en lange tijd was ik ook niet zo’n fan van dit merk, maar ik moet zeggen dat ze tegenwoordig hele mooie modellen produceren. De E-Klasse is daar een goed voorbeeld van en zeker met de nieuwe Estate-uitvoering.

FACTS Motoren Benzine E200 Diesel E220d E350d Afmetingen Lengte 4923 mm Breedte 2065 mm Hoogte 1468 mm Draaicirkel 11.6 m

Echt een auto die je aanschaft omdat je representatief en comfortabel veel lange afstanden moet afleggen en bagageruimte nodig hebt of dat je slechts die indruk wilt wekken bij je buren of je Rotary-vriendjes. Hoe dan ook, een pracht product! Doe het portier maar eens open en sluit hem weer, want dat zegt mij altijd al genoeg over de auto. Ik vind de Estate nog mooier gelijnd dan de Sedan en dat komt natuurlijk door die achterkant. Over het interieur kunnen we het uiteraard snel eens zijn. Ruim, royaal en riant. En bagageruimte is er in overvloed, zo’n 670 liter, hetgeen uitgebreid kan worden naar 1.820 liter met de banken plat. Aan mij is het niet besteed,

Inhoud Brandstoftank 66 l Bagageruimte 540 l

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

‘Geavanceerd’ “De van top tot teen nieuwe MercedesBenz E-Klasse is de meest geavanceerde Business-Estate van dit moment. Zowel in veiligheid- en comfortverhogende systemen als in duurzaamheid en design is hij zijn tijd vooruit”, volgens Jan Willem Cox van Mercedes-Benz Leiden. n

Jan Willem Cox Mercedes-Benz Leiden

maar de liefhebber van ingenieuze opties kan helemaal los gaan. Van verwarmde stoelmassage, starten met je telefoon tot een persoonlijke vraagbaak die je telefonisch bijstaat met niet alleen vragen over de auto, maar ook het regelen van hotels en restaurants. En over de ingebouwde veiligheidssystemen kan ik nog wel een extra pagina vullen. Kortom een magnifieke reis- en zakenauto! n

BUSINESS OP WIELEN

MENINGEN Elektrische auto’s zijn na zo’n 10 jaar tweedehands moeilijk te verkopen door het dure te vervangen accupakket van vele duizenden euro’s

ONDER REDACTIE VAN JOHN VROOM ONAFHANKELIJK AUTOJOURNALIST

PREVIEW

Jaguar XF Sportbrake

‘Uiterst gedistingeerd’ Ik heb het al eerder geschreven, de Nederlandse zakelijke rijder is gek op Stationwagons, of hij de ruimte nu echt nodig heeft of niet. Gelukkig voor hen heeft Jaguar alsnog besloten de XF toch volgend jaar te introduceren als Sportbrake. Wij hebben de eerste informatie en de beelden. Tot en met de achterdeur de reguliere XF, maar dan gebeurt het. Daarna een wat aflopende coupé-achtige daklijn, overgaand via een dakspoiler in een schuinere achterruit, gevolgd door een verticale achterklep met een aparte lichtpartij als lichtunits. Vergeleken met zijn voorganger is de bagageruimte fors toegenomen en wat gewicht betreft zo’n 200 kilo afgenomen. Op motorisch gebied zal er nogal wat te kiezen zijn. Natuurlijk de 2.0-liter viercilinder benzineen dieselmotoren vanuit de Ingenium stal, maar ook de 3.0-liter 6-in-lijn met een

vermogen van 340 pk met mogelijk de komst van de XFR-S versie met een 550 pk sterke supercharged 5.0-liter V8. Nu die zinloze bijtellingsverschillen weer zijn teruggebracht naar 22% is er weer echt iets te kiezen op basis van emotie en ik denk dat veel zakelijke rijders het weer fantastisch vinden om zonder een bezwaard milieugevoel te kunnen kiezen voor een Jaguar en met trots hun sleutel op de bar durven te leggen. Uiteraard voor een alcoholvrij Colaatje. Voor de rest een uiterst gedistingeerde XF met alle bijbehorende luxe en emotionele waarden van een eigentijdse Jaguar. n

Nils Bakker, AutoBakker (Suzuki) Sassenheim Accupacks voor dergelijke auto’s zijn een dure vervanging van enkele duizenden euro’s. Niemand zit op het risico te wachten om hier tegen aan te lopen.

Harold de Jong, de Jong’s Autobedrijven (Citroën) Katwijk Met het juiste garantiepakket zal dit moeten lukken. Daarnaast wordt de kwaliteit steeds beter.

Jan Willem Cox, Mercedes-Benz (Smart/Mercedes-Benz) Leiden Inderdaad, dat is wel de verwachting.

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

Samen verder op weg! Multilease en Achilles Autolease hebben elkaar helemaal gevonden. We gaan samen verder onder de naam Multilease en blijven verrassend persoonlijk. Met uitstekende oplossingen voor uw mobiliteitsvraagstukken. Meer weten over onze oplossingen en voorwaarden? Bel gerust met een van onze leaseadviseurs: 088 088 0525

Regulusweg 11 | 2516 AC Den Haag | T 088 088 0525 www.multilease.nl | welkom@multilease.nl

BUSINESS OP WIELEN

DROOMAUTO

Fiat 124 Spider

‘Een genot om naar te kijken’

Zijn deze foto’s niet om even bij weg te dromen in deze grauwe wintermaand? Zon, bomen in bloei, fris groen gras, de nieuwe Fiat 124 Spider en Esther. Een genot toch om naar te kijken? Wat kan ik er nog aan toevoegen? Op de warme zomerzon moeten we nog even wachten, maar de Fiat kunt u nu gaan bekijken bij Abswoude Autopromenade in Noordwijk. Zonder Esther overigens. Dat dan wel weer.

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

Van Poelgeest

BMW maakt rijden geweldig

ELEKTRISCH IN HART EN NIEREN. Het BMW i mobiliteitsconcept maakt 100% elektrisch rijden in de dagelijkse praktijk mogelijk. Zodanig, dat u niet alleen tijdens, maar ook vóór en na de rit enthousiast blijft. Ontdek de BMW i3 en de BMW i8 bij Van Poelgeest.

VAN POELGEEST Amersfoort Ruimtevaart 2 3824 MX Amersfoort T (033) 462 15 00

Amstelveen Burg. A. Colijnweg 6-8 1182 AL Amstelveen T (020) 503 23 00

De nieuwe S-Cross Dé ruime en veelzijdige familiecrossover, luxe uitgerust voor elke reis. Wat is jouw bestemming?

Heemstede Cruquiusweg 25 2102 LS Heemstede T (023) 528 52 84

Hilversum Bussumergrintweg 12 1217 BP Hilversum T (035) 624 11 56

Noordwijk Keyserswey 91 2201 CX Noordwijk T (071) 409 09 10

I www.van-poelgeest.nl E info@van-poelgeest.nl

BUSINESS OP WIELEN RIJIMPRESSIE

Ford Ka +

‘Stilte aan boord’ Kleine auto’s worden groot. Kunt u zich de eerste Ka nog herinneren die in 2008 werd geïntroduceerd? Een model dat opvallend bol was vormgegeven en behoorde tot de kleinste autoklasse en uitgroeide tot een typisch ‘vrouwenauto’tje’, wat ondiplomatiek uitgedrukt. De nieuwe Ka + is groter gegroeid en is te groeperen in het grotere B-segment. Je kunt zeggen dat hij volwassen is geworden en hij lijkt niet meer op het vertrouwde knuffelmodel en heeft naar mijn idee toch wat ingeboet op het eigen onderscheidende karakter. Van 3-deurs is hij nu ook 5-deurs geworden. Aan het exterieur is met name de Ford grille het eerste dat opvalt. Het interieur is netjes verzorgd

met een niet glimmende maar wel harde kunststofsoort. De interieurruimte is goed, met name de hoofdruimte, ook achterin. De zit achter het alleen in hoogte verstelbare stuur is prima. De nieuwe Ka + heeft een lekker rijgedrag. Lichte, maar directe besturing en een goede wegligging met een evenzo goede vering. Weinig overhellen in de bochten en de demping is eveneens ple-

zant. De motor moet je wel flink op zijn donder geven voor een pittig rijgedrag, maar misschien vind ik dat alleen plezierig. Opvallend is de stilte aan boord. Met deze nieuwe Ka + begeeft Ford zich in een zeer concurrerend marktsegment, waarbij ik denk dat de Duitse Ford kwaliteit een belangrijke factor zal zijn. Een typisch ‘vrouwenauto’tje’ is het zeker niet meer. n

RIJIMPRESSIE

Suzuki SX4 S-Cross

‘Eigentijdse SUV’ Suzuki heeft de S-Cross flink onder handen genomen, waarbij het nieuwe front het meest in het oog springt. De meeste veranderingen zitten onder de motorkap en is merkbaar in de zin van verbeterde rijeigenschappen. Om met het tweede te beginnen heeft Suzuki gemeend om de dieselmotor uit het vorige model te laten vervallen omdat hij de S-Cross extra duur maakte en daardoor in Nederland nauwelijks verkocht werd. Hiervoor in de plaats introduceert dit merk nu voor deze Suzuki twee nieuwe Boosterjet-motoren. Een 1.0-liter driecilinder met 112 pk en de 1.4-liter viercilinder. Ook nieuw is de leverbare volautomaat in plaats van de continue variabele transmissie die een stuk geruislozer is geworden. Op het gebied van het rijgedrag

uit met een ergonomisch goed gevormd dashboard waar alles op de plaats zit waar je het ook verwacht. Zoals gezegd een eigentijdse SUV met een goede prijskwaliteitverhouding. n

is er ook het nodige verbeterd door de toepassing van nieuwe onderdelen en een andere afstemming van de vering en demping die vooral heel soepel is, waardoor deze S-Cross zich rustig gedraagt. Hij is dus comfortabeler en stiller geworden. Voor een liefhebber van een SUV voldoet hij prima aan de eisen. Hij is ruim en biedt een goede verhouding tussen prijs en kwaliteit en is goed voorzien van luxe, zoals standaard airconditioning. Het model is een typische eigentijdse SUV. Het interieur ziet er eveneens strak

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

STANDAARD MET VIERWIELAANDRIJVING EN AUTOMAAT.

De HAI is Subarudealer en de specialist in vierwiel aangedreven SUV’s met automaat. Dankzij de vierwielaandrijving heeft een Subaru altijd de maximale grip, terwijl de innovatieve CVT automaat een laag verbruik en een uitermate comfortabele rijbeleving biedt. Nieuwsgierig? Kom dan bij ons langs voor een uitgebreide proefrit in de Subaru Outback, Forester of SUBARU XV.

Floralaan 2 | 2231 ZV Rijnsburg | Telefoon 071 4029224 | E-mail info@haibv.nl | www.haibv.nl

Citroën C3

Compact & Stijlvol

BUSINESS OP WIELEN PREVIEW

Hyundai i30

‘Strak interieur’ Begin volgend jaar staat hij in de showroom bij Geenjaar Automotive in Leiden. De nieuwe Hyundai i30. Nu alvast een preview. Heel verstandig van deze Zuid-Koreaanse autoproducent is dat de laatste jaren de modellen op Europese principes gestyled zijn, waardoor zij uitermate concurrerend zijn met de Europese merken. Typisch Zuid-Koreaans is de slimmigheid auto’s van dit merk 5 jaar garantie mee te geven dat vertrouwen wekt. Het design zou ik veilig willen noemen. Opvallend is de grille die Hyundai de ‘cascade-grille’ noemt, waarmee het merk vloeibaar, omlaagstromend staal wil uitbeelden. Vraag mij niet waarom. Deze grillevorm gaan we op alle volgende nieuwe modellen tegenkomen als het Hyundai familiegezicht.

De verlichting als functie en design is tegenwoordig een hot issue en dus ook bij deze nieuwe i30. Lange scherpe koplampen, voorzien van drie ledprojectoren en de dagrijverlichting is verticaal geplaatst, met de richtingaanwijzers er in verwerkt. Het interieur is strak getekend, waarbij opvalt dat het infotainmentscherm plezierig hoog geplaatst is. Veel functies zijn te bedienen met de knoppen aan het stuur.

Wat uitvoering betreft belooft Hyundai een hoop standaard opties zoals een 5-inch scherm met audio, achteruitrijcamera, autonoom remmen, botswaarschuwing en dat soort zaken. Voor de zakelijke markt zal de nieuwe i30 Stationwagon van groot belang zijn die er hopelijk begin 2017 ook snel aankomt. n

RIJIMPRESSIE

Opel Mokka X

‘Helemaal bij de tijd’ Ik blijf mij nog steeds verbazen over de naam Mokka. Hoe bedenk je zoiets? Maar dat terzijde. Opel heeft dit model recentelijk behoorlijk opgefrist en heet nu Mokka X. Een nieuwe gestileerde grille, bumper en mistlampen aan de voorkant en ook de achterkant is wat aangescherpt. Met name het interieur is onder handen genomen. Opvallend is dat het grote aantal knopjes in het vorige model fors gereduceerd is en de bediening is nu opgenomen in het centrale touchscreen, via het Intellilink 900-systeem. Ook de toerenteller, snelheidsmeter en het scherm van de boordcomputer zijn gerestyled. Zelfs ook de knop van de verlichting, waardoor het geheel een solide indruk maakt. Op motorisch gebied is nu ook de nieuwe 1.4

diverse veiligheidssystemen leverbaar zoals automatisch grotlicht en verkeersbordherkenning. Met deze facelift is de Mokka X weer helemaal bij de tijd. n

Turbo met 152 pk leverbaar, maar dan alleen in combinatie met automaat en vierwielaandrijving. Voor de rest is het karakter van deze kleine cross-over gelijk gebleven met een stoer uiterlijk en een degelijke afwerking. Tot mijn grote genoegen is het onderstel aan de stevige kant en je voelt goed wat er tussen wielen en weg gebeurt en dat maakt bochtenwerk prettig en geeft je een stabiel gevoel. Velen zullen de wat hogere instap waarderen en de wat hogere zit geeft je een goed overzicht van wat er om je heen gebeurt. Op dit nieuwe model zijn nu

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

IEDERE DAG ALS NOOIT TEVOREN

DE NIEUWE SEAT ATECA TECHNOLOGY TO ENJOY

WWW.MAASAUTOGROEP.NL

Verkrijgbaar bij KIMMAN

URBAN SERIES PURE

ABOVE & BEYOND

De Range Rover Evoque Urban Series Pure is een bijzonder aantrekkelijke uitvoering. Hierin zijn tal van populaire opties gecombineerd tegen een scherpe meerprijs die een interessante besparing betekent ten opzichte van de individuele optieprijzen.De Range Rover Evoque Urban Series Pure is leverbaar in combinatie met alle motoren en transmissies en biedt een consumentenvoordeel van € 1.460 ten opzichte van de normale verkoopprijs. De Urban Series Pure is leverbaar vanaf € 44.490.

sanders fritom

the best logistic solution! www.sandersfritom.nl

Benelux 24-uurs Distributie, Warehousing, Internationaal groupage transport 335329 Sanders Fritom A4 adv Motorblad.indd 1

24-02-2014 09:28:26

BUSINESS OP WIELEN RIJIMPRESSIE

Citroën C3

‘Controversieel Het is niet mijn smaak, maar ik vind het fantastisch dat Citroën het lef heeft weer iets controversieels op de automarkt te brengen en dan niet zo zeer met het model, maar in design en kleurgebruik. Neem de witte uitvoering met een rood dak en rode spiegels, rode mistlampomlijsting en de roodomlijste stip op de rubberen deurmat. En dat rood zet zich voort in de omlijsting van de totale breedte van het dashboard en in de stoelbekleding. Té leuk! Bij zo’n uitvoering verwacht je dat de nadruk op sportief en dynamiek zal liggen, maar nee, die ligt bij deze nieuwe C3 op comfort. Voor mij een typisch geval van cognitieve dissonantie en dat begint al bij de instap als ik plaatsneem op de brede en zachte stoel waarin ik

wegzak. Deze Citroën trekt soepel op, stuurt licht en zou wat mij betreft wat meer communicatie tussen wiel en weg mogen geven. Hij heeft lange veerwegen en de schokdempers doen het ook rustig aan en om de motor naar mijn wens te laten presteren moet ik hem flink op toeren houden. Francofielen met nostalgische gevoelens voor de comfortabele Citroëns

uit de jaren 60/70 kunnen weer helemaal hun hart ophalen. Comfort met een grote C dus. Deze nieuwe C3 is te voorzien van een flink aantal betaalbare opties op assistentie- en veiligheidsgebied volgens de moderne technologie. Naar mijn idee is het ‘echte Citroën gevoel’ weer terug voor de liefhebbers. Ga hem proeven bij Citroën dealer De Jong in Katwijk. n

NIEUW IN DE SHOWROOM

Seat Ateca

‘Scherpe eigentijdse lijnen’ Natuurlijk mocht er bij Seat ook geen SUV ontbreken in het gamma, dus introduceerden zij recentelijk de Ateca. Hij oogt compact met een sportief front met scherpe eigentijdse lijnen. Een oplopende taillelijn en een elegant, maar toch sportieve achterpartij. Bij een SUV gaat het natuurlijk om ruimte en die is er volop bij deze Ateca, zowel voor de inzittenden als voor de bagage. In de achterklep gaat zo’n 510 liter die te vergroten is tot 1604 liter. De instap is comfortabel en het interieur ziet er goed uit. Het stuur pakt prettig aan en het dashboard ziet er no-nonsense uit en kennen we vanuit de Leon. Het navigatiesysteem zit prettig hoog gepositioneerd. Het rijgedrag van deze Seat SUV doet sportief aan, reageert vlot op de signalen van het stuur en ligt

Kortom goede redenen om eens langs te gaan bij Seat dealer Maas Autogroep. n

lekker in de bochten. Een prettig sturende en rijdende SUV dus. Hoe compact de Ateca ook oogt, hij blijkt ook prima geschikt voor het afleggen van lange afstanden. De motor is stil en plezierig soepel, maar ook op heuvelachtige bergweggetjes gedraagt hij zich prettig zonder hinderlijk overhellen in de bochten. Handige handigheidjes zijn ook mogelijk op deze Seat, zoals de wegklapbare trekhaak en de ‘handsfree’ achterklep, waarmee je de klep ontgrendelt door een soort schopbeweging onder de bumper of een 360 gradencamera en een dodehoekdetectie.

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

BUSINESS OP WIELEN

PREVIEW

De nieuwe BMW 5 Serie

‘Compleet eigen karakter’

In februari volgend jaar staat hij in de showroom van BMW dealer Van Poelgeest in Noordwijk. De nieuwe 5 Serie. Snelle kijkers zullen zeggen dat het een wat kleinere 7 Serie is en dat

is dan bedoeld als compliment, maar als je goed kijkt dan zie je dat hij een compleet eigen karakter heeft. Ik kan er natuurlijk uitbundig over vertellen en dat zal ik ook zeker doen als hij

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

voor een rijtest beschikbaar is, maar voorlopig denk ik dat de beelden alleen u al een goede impressie zullen geven. n

BUSINESS OP WIELEN RIJIMPRESSIE

Subaru Outback

BMW 740 e Plug-In Hybrid

‘Stoer aangekleed’

‘Superslim’

Subaru is altijd al een eigenzinnig Japans automerk geweest. Liefhebbers van de autosport kennen het merk van die blauwe sedanversie met die enorme spoiler en goudkleurige lichtmetalen velgen die vele rally’s gewonnen heeft in de loop der jaren. Sportief dus.

Hoe milieubewust kan je het hebben als je als directeur van de één of andere milieugevoelige onderneming kan zeggen: ‘Ik rij hybride’ en het dan hebben over een BMW 7 Serie? Precies de BMW 740 e Plug-In Hybride. Superslim toch?

Maar het merk maakt meerdere modellen, zoals de Outback. Een stoer aangeklede, extra hoge stationwagon die een spatje modder niet schuwt met zijn vierwielaandrijving. Maar, wat mij opvalt, toch elegant gelijnd. Het interieur is Aziatisch Amerikaans, zeg maar functioneel, waarbij het dashboard is voorzien van een mooi infotainment-touchscreen, waarin veel functies in zijn geïntegreerd en gebruik gemaakt kan worden van internettoepassingen en apps. Het grote voordeel van de Outback is dat hij ruim is, vooral voor de achterpassagiers. De bagageruimte is zonder dat je de achterbank plat legt al zeer royaal. Uit alles blijkt dat ook deze Subaru erg afgestemd is op de Amerikaanse markt en dat merk je vooral in zijn rijgedrag, dat erg op comfort is afgestemd. Meer op lekker cruisen dan sportief sprinten. De vering is ook opvallend zacht. Desondanks kan je hem soepel en levendig door het verkeer laveren en heeft hij een koersvast bochtengedrag. De Outback is ruim voorzien van eigentijdse snufjes en veiligheidssystemen. Het meest opvallend daarbij is de stereocamera aan weerszijden van de binnenspiegel die over de veiligheid waakt. Een eigenzinnige zakenauto en ideaal als trekauto van caravans en paardentrailers. Het team van Hollandse Auto Import Maatschappij (H.A.I.) uit Rijnsburg informeert u graag verder.n

Weet u wat het probleem voor mij is bij dit soort superdeluxe auto’s? Het feit dat alles subliem is en er eigenlijk niets serieus op aan te merken is. Afgezien van mijn persoonlijke mening over hybrides, kan ik niet anders dan in superlatieven spreken over deze BMW 7 Serie. Het exterieur is heel fraai, bijna Italiaans vormgegeven. Voor mij iets te veel chroom bij het voorwiel aan het begin van de sierstrip. Jawel, toch iets gevonden! Het interieur is natuurlijk weldadig, met een mooi houten afwerking en rijk voorzien van weldadig leer. Hij zit voortreffelijk en vooral achterin is het heerlijk om te relaxen of te werken. Het is niets voor mij als digibeet, maar deze 7 Serie heeft zo veel digitale en technische snufjes via het touchscreen, dat zelfs met een klein gebaar te bedienen is, zonder het screen aan te raken. Noem alle gemaks- en veiligheidsinnovaties maar op en het zit in deze BMW. Je kunt hem zelfs zelf laten inparkeren zonder dat je er in zit. Als u nog wilt profiteren van de 15% bijtelling voor deze BMW, dan heeft u nog maar een korte periode om hem te bestellen en hem op naam te laten zetten vóór 1 januari 2017. Succes! n

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

COLUMN BOB HEEREN

Heeren aan Tafel Je moet het even weten. Maar wie op gevoel de smalle weg naast autogigant Wittebrug inslaat, bereikt op enig moment toch Restaurant Allemansgeest. Ook in het donker. Ik parkeerde mijn auto strak op verzoek van de lichthuiverende jongeman in zwart kostuum. Hij verwachtte namelijk dat het druk zou worden.

Allemansgeestigheden Dat werd het ook. Kring- en juryleden en vele tientallen genomineerden in de strijd om de Sterkste Schakel parkeerden hun autoâ&#x20AC;&#x2122;s nog strakker dan ik had gedaan. De hoop in vele harten op succes tijdens Grote Finale op 10 maart 2017 in Grand Hotel Huis ter Duin straalde in de verder inktzwarte duisternis van Voorschoten. Binnen was het warm en knus en liet ik mij verrassen door de moderne tinten van (zoals later bleek) de vernieuwde inrichting van het restaurant. Ik mijmerde dat ik hier alweer bijna dertig jaar geleden als jonge advocaat prikkelende cabaretliedjes had gezongen in een toen nog wat oubollige omgeving.

Nieuwe eigenaar Francis Borsje had moed getoond om het bedrijf van nieuwe impulsen te voorzien en het vertrouwde te behouden. Zoals het buiten kunnen eten, romantisch aan het water. Daardoor is Allemansgeest â&#x20AC;&#x201C; voor wie de weg weet te vinden voor een groter publiek bereikbaar. Volgens het blad Lekker alleen niet voor jan en alleman, want wie er wil eten, drinken, trouwen of vergaderen moet daar wel voor betalen. Het leuke van de Sterkste Schakel is dat het niet uitmaakt op welke doelgroep een ondernemer zich richt. Klantvriendelijkheid is van en voor iedereen. Echte interesse wordt altijd herkend. Guendaline Stinkens is

Bob Heeren en Irma van Seeters.

directeur Hospitality van De Baak in Noordwijk en ik moest bekennen dat ik me afvroeg wat je dan allemaal weet. Na haar indrukwekkende bijdrage wist ik genoeg. Een bedrijf is zo sterk als de zwakste schakel. Omgekeerd: wie weet dat elke medewerker belangrijk is wint. Daarvoor hoef je niet eens veel kosten te maken of extra hard te werken. Wie werkelijk luistert, bevestigde Guendaline, verdient daarmee de aandacht en de waardering van de klant. En bouwt daarmee krediet op voor als het een keertje mis gaat. Bijzonder aan de Sterkste Schakel is dat een avond als deze die midden in de herfst valt verre van somber en regenachtig is. Integendeel. Een bijeenkomst met mensen die trots zijn op hun bedrijf is vaak ook grappig. Hilarisch zelfs. En daardoor inspirerend. Nog maar een paar jaar geleden moest ik bijvoorbeeld Irma van Seeters van sponsor Grant Thornton bijna dwingen het toneel op te gaan om daar iets met mij te bespreken. Nu converseerden wij alsof we elkaar op de hoek van de straat waren tegengekomen terwijl we ons vermaakten over de lichtheid van het bestaan. Het bleek aanstekelijk te werken. Geestigheden zijn immers voor jan en alleman. n

RIJNSTREEK BUSINESS | NUMMER 10 | DECEMBER 2016

A Daimler Brand

De PLUG-IN HYBRIDS van Mercedes-Benz. De C 350 e en de E 350 e met 15% bijtelling. In 2017 gaat er veel veranderen voor de zakelijke rijder. Maar wilt u toch nog maximaal vijf jaar profiteren van de 15% bijtellingscategorie? Stap dan dit jaar nog in een van onze plug-in hybrides. Kies de Zakenauto van het Jaar 2016: de C 350 e PLUG-IN HYBRID, of de E 350 e PLUG-IN HYBRID en profiteer maximaal vijf jaar van een lage netto bijtelling. U rijdt al een C 350 e vanaf € 252,- en een E 350 e vanaf € 298,- netto bijtelling per maand.* En tijdelijk krijgt u de C 350 e Estate voor de prijs van de C 350 e Limousine. De C 350 e is er al vanaf € 51.295,- en de E 350 e vanaf € 60.395,-. Deze consumentenadviesprijs is inclusief BPM, BTW, geadviseerde kosten rijklaar maken, recyclingbijdrage en registratiekosten. Gecombineerd verbruik: 3,5 - 11,8 l/100 km, 28,6 - 8,5 km/l. CO2-uitstoot: 89 - 276 g/km. Voor kosten en leveringsvoorwaarden, zie mbdb.nl. *Netto bijtelling op basis van 40,4% inkomstenbelasting. De genoemde bedragen zijn rekenvoorbeelden. Bespaar in 5 jaar ruim

€ 7.000,-

Mercedes-Benz Leiden Vondellaan 45 2332 AA Leiden tel. 071 - 576 93 03.

Mercedes-Benz Alphen a/d Rijn De Schans 25 2405 XX Alphen a/d Rijn tel. 0172 - 47 51 55.

www.mbdb.nl, info@mbdb.nl

Peursum BV Voorstraat 31 - 33, 2225 EL Katwijk ZH Telefoon (071) 401 64 22 www.peursum.nl https://www.facebook.com/electroworldbollenstreek B