Dermatoonkoloji Gündemi - Psoriazis vulgarisli hastalarda kişilik özellikleri ve yaygın psikiyatrik

Psoriazis vulgarisli hastalarda kişilik özellikleri ve yaygın psikiyatrik tablolar Emine Çölgeçen1, Ali İrfan Gül2, Kemal Özyurt3, Murat Borlu4 1Bozok

Üniversitesi Tıp Fakültesi, Dermatoloji Ana Bilim Dalı, Yozgat Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri Ana Bilim Dalı, Yozgat 3Kayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Dermatoloji Kliniği, Kayseri 4Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi, Dermatoloji Ana Bilim Dalı, Kayseri 2Bozok

GİRİŞ VE AMAÇ • Psoriazis kronik seyirli, inflamatuvar ve papüloskuamöz bir hastalık • K=E • Tüm dünyada sıklığı %1-4 • Etiyolojisinde genetik yatkınlık ve çeşitli çevresel faktörler tanımlanmasına rağmen net değil ???

GİRİŞ VE AMAÇ • Stres hem hastalığın başlaması ve seyrinde tetikleyici ve şiddetlendirici bir faktör hem de hastalığın sonucunda görülebilmekte • Vakaların %40-80’ninde psikososyal faktörler psoriazisin başlamasından ve/veya alevlenmesinden sorumlu tutulmuş • Her dört hastadan birisinin önemli psikolojik sıkıntı yaşadığı bildirilmiş   

Russo PA, et al. Psychiatric morbidity in psoriasis: a review. Australas J Dermatol 2004;45:155-9.

Balta I, et al. General psychiatric symptoms, quality of sleep, and coping strategies in patients with psoriasis vulgaris. Int J Dermatol 2015 May 6.

Takahashi H, et al. Japanese patients with psoriasis and atopic dermatitis show distinct personality profiles. J Dermatol 2013;40:370-3.

GİRİŞ VE AMAÇ Bu çalışmada, psoriazis vulgaris tanısı konulan hastalarda kişilik özellikleri ile birlikte yaygın görülen psikiyatrik tabloların araştırılması amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem • •

Bozok Üniversitesi Tıp Fakültesi Etik Kurul onayı ve tüm katılımcılardan bilgilendirilmiş onam alındı.

Bozok Üniversitesi Tıp Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dalı Polikliniği’ne başvuran;  18 yaş üstü, en az ilköğretim mezunu,  Alkol ve madde kullanım bozukluğu olmayan,  Nörolojik, psikiyatrik ve dahili herhangi bir sistemik hastalığı olmayan,  Psikiyatrik semptomlara neden olabilecek ilaç kullanmayan  72 psoriazis vulgarisli hasta ve 72 sağlıklı kontrol çalışmaya alındı.

Gereç ve Yöntem Hasta değerlendirmesi • Yaygın psikiyatrik tablolar Belirti Tarama Listesi 90 Revize Edilmiş Formu (SCL90-R)  Psikiyatrik belirtileri ve kişinin yaşadığı olumsuz stres tepkisinin düzeyini ölçer  GSI (ölçeğin genel ortalama puanı), somatizasyon, depresyon, anksiyete

• Kişilik özellikleri Eysenck Kişilik Anketi Gözden Geçirilmiş Kısa Formu (EKA-GGK)  Nörotisizm, dışa dönüklük, psikotisizm

• Psoriazis vulgaris şiddeti Psoriazis Alan Şiddet İndeksi (PASI)

BULGULAR Hasta ve kontrol grubunun demografik özellikleri Hasta n=72 (%)

Kontrol n=72 (%)

p*

35 (48.6) 37 (51.4)

31 (43.1) 41 (56.9)

> 0.05 > 0.05

37.71 ± 11,97

30.71 ± 8.67

> 0.05

Öğrenim düzeyi İlköğretim Lise Üniversite

33 (45.8) 18 (25) 21 (29.2)

30 (41.7) 24 (33.3) 18 (25)

> 0.05 > 0.05 > 0.05

Medeni Durum Evli Bekar Boşanmış

53 (73.6) 17 (23.6) 2 (2.8)

41 (56.9) 29 (40.3) 2 (2.8)

> 0.05 > 0.05 > 0.05

Hastalık Süresi

10.37 ± 8.67

-

-

PASI

12.01 ± 5.95

-

-

Cinsiyet Erkek Kadın Yaş

*Ki-kare

testi ve Mann-Witney U testi

BULGULAR Hasta ve kontrol grubunun SCL 90-R ve EKA-GGK puanları Hasta Kontrol Z* p (n=72) (n=72) SCL 90-R global semptom indeksi 0.97 ± 0.56 0.37 ± 0.43 -7.290 < 0.001 SCL 90-R somatizasyon SCL 90-R depresyon

1.05 ± 0.63 0.46 ± 0.45 -6.668 < 0.001 P 1.03 ±

0.65 0.35 ± 0.47 -7.160 < 0.001

SCL 90-R anksiyete

0.79 ± 0.59 0.32 ± 0.34 -6.079 < 0.001

Eysenck nörotisizm

3.21 ± 1.78 2.15 ± 1.25 -3.779 < 0.001

Eysenck dışa dönüklük

3.18 ± 1.15 3.00 ± 1.13 -1.069 > 0.05

Eysenck psikotisizm

2.71 ± 0.96 2.59 ± 0.94 -0.432 > 0.05

*Mann-Witney

U testi

BULGULAR

Kozmetik tutulum Var Yok * Mann-Witney

25 (34.7) 47 (65.3)

40 (55.6) 32 (44.4) U testi

0.79

0.01

1.00

0.97

0.86

0.28

0.54

0.96

0.16

0.35

0.99

0.37

0.25

0.81

0.19

0.16

0.58

0.61

0.49

0.61

0.88

< 0.001

< 0.001

< 0.001

<0.001

0.001

0.46

0.27

SCL 90-R somatizasyon p*

Eysenck psikotisizm p*

Başlangıç yaşı <20 yaş ≥20 yaş

42 (58.3) 30 (41.7)

Eysenck dışa dönüklük p*

Hastalık süresi <10 yıl ≥10 yıl

Eysenck nörotisizm p*

37 (51.4) 35 (48.6)

SCL 90-R anksiyete p*

Cinsiyet Kadın Erkek

SCL 90-R GSI p*

n (%)

SCL 90-R depresyon p*

Psoriasis vulgaris klinik özelliklerinin SCL 90-R ve EKA-GGK puanları ile karşılaştırılması

BULGULAR SCL 90-R depresyon

SCL 90-R anksiyete

Eysenck nörotisizm

Eysenck dışa dönüklük

Eysenck psikotisizm

Yaş

r p 0.000 0.99

r p 0.138 0.25

r p 0.061 0.61

r p 0.039 0.75

r p -0.211 0.07

r p 0.022 0.85

r p -0.011 0.93

Eğitim düzeyi

0.124 0.30

-0.101 0.39

0.129 0.28

0.053 0.66

-0.061 0.61

-0.087 0.47

0.083 0.49

Hastalık süresi

-0.065 0.59

0.131 0.27

0.082 0.49

-0.032 0.79

-0.135 0.26

-0.194 0.10

-0.016 0.89

Başlangıç yaşı

0.078 0.51

0.086 0.47

0.035 0.77

0.073 0.54

-0.084 0.48

0.080 0.50

0.039 0.74

PASI

0.246 0.03

0.251 0.03

0.257 0.02

0.201 0.09

0.139 0.24

0.080 0.50

0.246 0.03

SCL 90-R GSI

SCL 90-R somatizasyon

Psoriasis vulgaris klinik özelliklerinin SCL 90-R ve EKA-GGK puanları ile klinik özellikler arasındaki korelasyonlar

Spearman korelasyon analizi

TARTIŞMA Çalışmalarda;  Psoriazislilerin kontrollere kıyasla daha depresif olduğu gösterilmiş  Depresyon ile kadın cinsiyet, hastalık şiddeti ve plakların görünürlüğü arasında ilişki bildirilmiş    

Çalışmamızda;  Psoriazisliler kontrollere kıyasla daha depresif  Depresyon ile hastalık şiddeti ve kozmetik tutulum arasında anlamlı ilişki vardı.  Cinsiyet açısından fark yoktu.

Kiliç A, et al. Temperament and character profile of patients with psoriasis. J Eur Acad Dermatol Venereol 2008;22:537-42.

Russo PA, et al. Psychiatric morbidity in psoriasis: a review. Australas J Dermatol 2004;45:155-9.

Fortune DG, et al. Psychologic factors in psoriasis: consequences, mechanisms, and interventions. Dermatol Clin 2005;23:68194.

Pacan P, et al. Stressful life events and depression in patients suffering from psoriasis vulgaris. Dermatol Psychosom 2003;4:1425.

TARTIŞMA  Richards ve ark.; psoriazislilerin %43’ünde anksiyete saptamış  Remröd ve ark.; anksiyetede psoriazisliler ile konroller arasında fark bulamamışlar fakat erken başlangıçlı (< 20 yaş) hastalığı olanlar geç başlangıçlılara göre daha anksiyöz  Yüz ve el yerleşimi de anksiyete ile ilişkili bulunmuş Çalışmamızda;  Psoriazislilerde anksiyete kontrollere kıyasla daha yüksek  Anksiyete ile kozmetik tutulum arasında anlamlı ilişki bulduk  Yaş grupları arasında anlamlı fark yoktu.   

Richards HL, et al. The contribution of perceptions of stigmatisation to disability in patients with psoriasis. J Psychosom Res 2001;50:11-5.

Remröd C, et al. Psychological differences between early- and late-onset psoriasis: a study of personality traits, anxiety and depression in psoriasis. Br J Dermatol 2013;169:344-50.

Metin A. Psychological factors in psoriasis. Turkiye Klinikleri J Dermatol-Special Topics 2009;2:28-35.

TARTIŞMA Nörotisizm, yaygın psikiyatrik bozuklukların en önemli tek prediktörü Magin ve ark.; psoriaziste kontrol grubuna göre nörotisizmi daha yüksek bulmuş fakat hastalık şiddeti ile psikolojik sonuç skorları arasında fark bulamamış Kotrulja ve ark.; geç başlangıçlı (>40 yaş) psoriazis hastalarında nörotik triad (depresyon, hipokondriazis, histeri) tespit etmiş. PASI skoru ile korelasyon saptamamış

Magin PJ, et al. A cross-sectional study of psychological morbidity in patients with acne, psoriasis and atopic dermatitis in specialist dermatology and general practices. J Eur Acad Dermatol Venereol 2008;22:1435-44. Kotrulja L, et al. A multivariate analysis of clinical severity, psychological distress and psychopathological traits in psoriatic patients.

Acta Derm Venereol 2010;90:251-6.

TARTIŞMA Çalışmamızda; Psoriazisli hastalarda temel kişilik özelliklerinden biri olan nörotisizmi daha yüksek bulduk. PASI skoru ile EKA-GGK psikotisizm alt ölçek puanı arasında düşük düzeyde fakat anlamlı derecede pozitif korelasyon vardı.

SONUÇ  Psoriazis vulgarisli hastalarda yaygın psikiyatrik bozukluklar oldukça sıktır.  Nörotik kişilik özelliği yüksek oranda görülebilmektedir.  Bu psikolojik özellikler hastalığın bir sonucu ve/veya psoriazisin klinik seyrini ve hastalıkla başa çıkma çabalarını değiştiren ve bozan kişisel özellikler olarak görülebilir.  Dermatologlar tarafından psoriazisli hastaların tedavi planlamaları yapılırken hastaların psikiyatrik özellikleri, psikolojik ortam ve durumlarının da değerlendirilmesinin önemli olduğunu düşünmekteyiz.

TEŞEKKÜRLER…