Bulletin Kaaitheater Nov-Dec 2018

November– December 2018

CALENDAR

November 2018 IVO DIMCHEV SCULPTURES KAAITHEATER ANNE TERESA DE KEERSMAEKER/ROSAS Fase ROSAS PERFORMANCE SPACE ANNE TERESA DE KEERSMAEKER/ROSAS Fase ROSAS PERFORMANCE SPACE MILO RAU/NTGENT Compassion KAAITHEATER ANNE TERESA DE KEERSMAEKER/ROSAS Fase ROSAS PERFORMANCE SPACE MILO RAU/NTGENT Compassion KAAITHEATER ANNE TERESA DE KEERSMAEKER/ROSAS Fase ROSAS PERFORMANCE SPACE PIETER DE BUYSSER/ROBIN The Tip of the Tongue PLANETARIUM

WED 7 THU 8 FRI 9 FRI 9 SAT 10 SAT 10 SUN 11 SUN 11

20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 15:00 20:11

THU 15 THU 15 FRI 16 FRI 16 FRI 16 FRI 16 SAT 17 SAT 17 SUN 18 SUN 18

20:30 ANNE TERESA DE KEERSMAEKER/ROSAS Fase 20:30 KUNO BAKKER & MOKHALLAD RASEM De verse tijd 20:30 ANNE TERESA DE KEERSMAEKER/ROSAS Fase 20:30 KUNO BAKKER & MOKHALLAD RASEM De verse tijd 19:00 PETRA VAN BRABANDT To Heat By Melting 20:30 METTE INGVARTSEN To come (extended) 20:30 ANNE TERESA DE KEERSMAEKER/ROSAS Fase 20:30 METTE INGVARTSEN To come (extended) 13:00 > 18:00 KUNSTENDAG VOOR KINDEREN 2018 15:00 ANNE TERESA DE KEERSMAEKER/ROSAS Fase

WED 21 WED 21 THU 22 THU 22 THU 22 THU 22 FRI 23 FRI 23 FRI 23 SAT 24 SAT 24 SAT 24 SUN 25 SUN 25 SUN 25

19:00 THORNTON, RASCH, LAERMANS Philosophers Walk/Talk on the Sublime KAAITHEATER 21:00 IVANA MÜLLER Conversations out of place KAAITHEATER 17:00 + 19:00 ANNIE DORSEN The Great Outdoors KANAL 20:30 ANNE TERESA DE KEERSMAEKER/ROSAS Fase ROSAS PERFORMANCE SPACE 20:30 ICTUS & JULIE PFLEIDERER SAFE KAAISTUDIO’S 20:30 IVANA MÜLLER Conversations out of place KAAITHEATER 20:30 ANNE TERESA DE KEERSMAEKER/ROSAS Fase ROSAS PERFORMANCE SPACE 19:00 + 21:00 ANNIE DORSEN The Great Outdoors KANAL 20:30 ICTUS & JULIE PFLEIDERER SAFE KAAISTUDIO’S 17:00 + 19:00 ANNIE DORSEN The Great Outdoors KANAL 20:30 ANNE TERESA DE KEERSMAEKER/ROSAS Fase ROSAS PERFORMANCE SPACE 20:30 BRUNO LATOUR & FRÉDÉRIQUE AÏT TOUATI INSIDE KAAITHEATER 11:00 > 18:00 ECOPOLIS Just Transition KAAITHEATER 14:30 + 16:30 ANNIE DORSEN The Great Outdoors KANAL 15:00 ANNE TERESA DE KEERSMAEKER/ROSAS Fase ROSAS PERFORMANCE SPACE

ROSAS PERFORMANCE SPACE KAAISTUDIO’S ROSAS PERFORMANCE SPACE KAAISTUDIO’S KAAITHEATER KAAITHEATER ROSAS PERFORMANCE SPACE KAAITHEATER KAAISTUDIO’S & GLOBE AROMA ROSAS PERFORMANCE SPACE

TUE 27 20:30 PLAIZIER Kalender/Calendrier/Calendar 2019 KAAITHEATER WED 28 20:30 TIMEAU DE KEYSER/TIBALDUS & TONEELHUIS Het Huwelijk KAAITHEATER THU 29 20:30 FEMKE & LANDER GYSELINCK FLAMER KAAISTUDIO’S THU 29 20:30 TIMEAU DE KEYSER/TIBALDUS & TONEELHUIS Het Huwelijk KAAITHEATER FRI 30 20:30 FEMKE & LANDER GYSELINCK FLAMER KAAISTUDIO’S

December 2018 SAT 1

20:30

JULIAN HETZEL All Inclusive

MON 3 FRI 7 SAT 8 SAT 8 SAT 8 SUN 9 SUN 9

20:30 20:30 20:30 19:00 20:30 15:00 15:00

PHILIPP BLOM A History of the Self KAAISTUDIO’S ALIX EYNAUDI Chesterfield KAAISTUDIO’S ALIX EYNAUDI Chesterfield KAAISTUDIO’S LAURENCE VAN YPERSELE de Groote Oorlog KAAITHEATER THOMAS BELLINCK/ROBIN Memento Park KAAITHEATER THOMAS BELLINCK/ROBIN Memento Park KAAITHEATER MATINEE KADEE Crazy Sounds, Crazy Instruments KAAITHEATER

TUE 11 WED 12 FRI 14 SAT 15 SUN 16

20:11 20:30 20:30 20:30 20:30

PIETER DE BUYSSER/ROBIN The Tip of the Tongue HART BOVEN HARD Tina & Tamara: de kerstrevue ROKIA TRAORÉ Dream Mandé Djata PEPE ELMAS NASWA Dans la peau de l’autre PEPE ELMAS NASWA Dans la peau de l’autre

KAAITHEATER

PLANETARIUM KAAITHEATER KAAITHEATER KAAISTUDIO’S KAAISTUDIO’S

MON 17 20:30 MOGOBE RAMOSE on Ubuntu Philosophy KAAITHEATER TUE 18 20:30 BOYZIE CEKWANA & DANYA HAMMOUD Bootlegged KAAITHEATER WED 19 20:30 BOYZIE CEKWANA & DANYA HAMMOUD Bootlegged KAAITHEATER SAT 22 20:30 JEANNOT KUMBONYEKI Le Kombi KAAISTUDIO’S + ROCHDI BELGASMI Ouled Jellaba KAAISTUDIO’S

20:30 THU 8 > SAT 10, THU 15 > SAT 17, THU 22 > SAT 24/11 15:00 SUN 11, SUN 18, SUN 25/11

Fase (1982) was dé doorbraak van Anne Teresa De Keersmaeker. Op vier repetitieve composities van de Amerikaanse minimalist Steve Reich, volgen drie duetten en een solo elkaar op. De bewegingen zijn zo perfect uitgevoerd dat ze bijna mechanisch lijken en je – toch! – op een vreemde manier raken.

Voor de eerste keer geeft De Keersmaeker de voorstelling door aan een nieuwe generatie danseressen.

dance

ANNE TERESA DE KEERSMAEKER/ROSASBE Fase, Four Movements to the Music of Steve Reich

Fase (1982) est le spectacle qui a marqué la percée d’Anne Teresa De Keersmaeker. Sur quatre compositions répétitives du minimaliste états-unien Steve Reich, trois duos et un solo se succèdent. Les mouvements sont exécutés avec une telle perfection qu’ils paraissent quasi mécaniques, mais étrangement, ils parviennent néanmoins à nous toucher. Pour la première fois, De Keersmaeker passe le témoin à une nouvelle génération de danseuses.

PRESENTED BY KAAITHEATER, DE MUNT/LA MONNAIE & ROSAS DANCE | 1H10 | € 27/22/10 ON LOCATION AT ROSAS PERFORMANCE SPACE > VAN VOLXEMLAAN 164, 1190 VORST

© ANNE HERMAN VANSORGELOOS AERSCHOT

Fase (1982) was Anne Teresa De Keersmaeker’s breakthrough performance.

Set to four repetitive compositions by the American minimalist Steve Reich, Fase comprises three duets and a solo. The movements are executed so perfectly that they almost appear mechanical, but they are nevertheless strangely moving. For the first time in the work’s history, De Keersmaeker is passing it on to a new generation of dancers.

IVO DIMCHEVBG SCULPTURES

music/ performance

WED 7/11 20:30

Ivo Dimchev is presenting a live and danced version of his first studio album. His sense of musicality and exceptional voice have always been central to his performances, but over the last two years he has definitively chosen the path of music. His breath-taking voice brings the dark poetry of his texts to the fore and ensures a terrifying and deeply moving experience.

KAAITHEATER MUSIC/PERFORMANCE | ENGLISH | 1H20 | € 18/14/10

KUNO BAKKER/DOOD PAARDNL & MOKHALLAD RASEM/TONEELHUISIQ/BE De verse tijd

KAAISTUDIO’S THEATRE | DUTCH | € 18/14/10 4

© LARA GASPAROTTO

Twee theatermakers. De een uit Bagdad, de ander uit Amsterdam.

Samen spelen ze negen miniatuurtjes die één theateravond vormen, als twee dolende zielen op zoek naar common ground.

De verse tijd is een ontmoeting tussen twee mannen die soms diametraal tegenover elkaar staan, maar net zo goed broederlijk tegen elkaar aan leunen.

theatre

THU 15, FRI 16/11 20:30

FRI 9, SAT 10/11 20:30

theatre

MILO RAU/NTGENTCH/BE Compassion The History of the Machine Gun

© MICHIEL DEVIJVER

Milo Rau en zijn team reizen naar de politieke hotspots van deze tijd: de mediterrane vluchtelingenroutes vanuit het Midden-Oosten en de gebieden van de Congolese burgeroorlog. In deze semidocumentaire dubbelmonoloog begeven Els Dottermans en de jonge Franse actrice Olga Mouak zich bewust op tegenstrijdig terrein. Hoe kunnen we de ellende van anderen verdragen en waarom kijken we ernaar?

Milo Rau et son équipe voyagent vers les points névralgiques de notre époque : les routes méditerranéennes des réfugiés partis du Moyen-Orient et des régions du Congo en guerre civile. Dans ce double monologue semi-documentaire, Els Dottermans et la jeune actrice française Olga Mouak se rendent sciemment sur un terrain paradoxal. Comment supporter le malheur des autres et pourquoi le regarde-t-on ?

Milo Rau and his team travel to the political hotspots of the age: the Mediterranean refugee routes from the Middle East and the areas affected by the Congolese Civil War. In this semi-documentary double monologue, Els Dottermans and the young French actress Olga Mouak intentionally occupy contradictory terrain. How can we bear the misery of others and why do we look at it?

KAAITHEATER THEATRE | DUTCH/FRENCH (SURTITLED DUTCH/FRENCH/ENGLISH) | 1H50 | € 22/18/10

SUN 18/11 13:00 > 18:00

kunstendag voor kinderen Tijdens 4 spetterende workshops ontstaat op één dag tijd een voorstelling. Ga je voor kostumering en maskers, swingende danspasjes, de begeleidende muziek of bouw je liever aan het decor? Het wafelijzer staat ondertussen roodgloeiend: iedereen welkom!

4-12 Y

Au cours de quatre ateliers bouillonnants un spectacle est monté en un seul jour !

Préfères-tu les costumes et les masques, les pas de danse qui swinguent et la musique entraînante qui les accompagne ou as-tu plutôt envie de construire les décors ? Entre-temps, le gaufrier est chauffé au rouge : tout le monde est le bienvenu !

PRESENTED BY KAAITHEATER & GLOBE AROMA KAAISTUDIO’S & GLOBE AROMA (> MOUTSTRAAT 26, 1000 BXL) WORKSHOP/PERFORMANCE | DUTCH/FRENCH/ENGLISH | FREE

5

FOCUS: THE SUBLIME The sublime is a concept with a long philosophical history. It was also central to Romanticism, which was rooted in a fascination for overwhelming, terrifying nature.

But how are we to interpret the sublime today?

Genuine, unspoiled nature is becoming ever scarcer.

And the terrifying aspect appears to lie more in the destructive human impact on nature.

LESLIE THORNTON , MIRIAM RASCH & RUDI LAERMANSBE A Philosophers Walk/Talk on the Sublime US

NL

film + talk

WED 21/11 19:00

WED 21/1 1 OPENING NIGHT

The focus opens with a screening of A Philosophers Walk on the Sublime, a short film by American filmmaker Leslie Thornton. The remarkable landscape of the Swiss Alps inflects Thornton’s musings on the sublime, as it may be pursued in nature and photography. The film screening is followed by a conversation on the sublime between philosopher Miriam Rasch (author of Zwemmen in de oceaan: berichten uit een postdigitale wereld) and sociologist Rudi Laermans (KU Leuven).

KAAITHEATER FILM + TALK | ENGLISH | FREE, PLEASE MAKE A RESERVATION

IVANA MÜLLER Conversations out of place HR/FR

In this beautiful philosophical and ecological fable, Ivana Müller reflects on a world dictated by humanity.

TheShe focusstarts opens with screening ofwith A Philosophers from oura relationship nature. Four Walkhuman on thebeings Sublime, a short film by wander around an American unusual and slightly filmmaker Thornton.

The remarkable landabsurdLeslie universe.

Their manipulations, interventions, scapeand of the the rubbish Swiss Alps Thornton’s theyinflects leave behind slowlymusings but surely create a Romantic tableau. on the sublime, as it may be pursued in nature and

photography. The film screening is followed by a conversation on the sublime between philosopher Miriam Rasch (author of Zwemmen in de KAAITHEATER oceaan: berichten uit een postdigitale wereld) and THEATRE | ENGLISH | 1H15 14/10 sociologist Rudi Laermans (KU| €Leuven).

CO-FUNDED BY THE CREATIVE EUROPE PROGRAMME OF THE EUROPEAN UNION

6

theatre

WED 21/11 21:00, THU 22/11 20:30

WED 21/1 1 OPENING NIGHT

‘Not constantly to do, but just to be’ Read our conversation with Ivana Müller > p. 9

performance

THU 22, SAT 24/11 17:00 + 19:00 FRI 23/11 19:00 + 21:00 SUN 25/11 14:30 + 16:30 ANNIE DORSENUS The Great Outdoors Annie Dorsen takes you on a sublime journey through the digital infinity in the dark of an inflatable planetarium.

A lone performer reads texts culled from comments on the internet. Gradually, fragments of narrative emerge from the online chatter. Settle down beside this digital campfire under a digital firmament, like a 21st-century explorer.

PRESENTED BY KAAITHEATER & KANAL – CENTRE POMPIDOU PERFORMANCE | ENGLISH | 55 MIN. | € 14/10 ON LOCATION AT KANAL – CENTRE POMPIDOU > AKENKAAI/QUAI DES PÉNICHES, 1000 BXL

BRUNO LATOUR & FRÉDÉRIQUE AÏT-TOUATIFR INSIDE Philosopher Bruno Latour and theatre maker Frédérique Aït-Touati reflect on the relationship between human beings and their environment.

Can we change our perception of the earth?

No longer from a great distance, like a blue marble flying through space… But from the inside out, from the wafer-thin outer layer of the globe on which all life, human activity and resources are concentrated?

lecture performance

SAT 24/11 20:30

+ POST-PERFORMANCE TALK Bruno Latour focuses on his book Où atterrir ?, which is being published in Dutch translation.

In Waar kunnen we landen?, he discusses climate change in the context of neoliberal ‘deregulation’ and increasing inequality. belgian premiere KAAITHEATER LECTURE PERFORMANCE | ENGLISH | 1H | € 16/12/10

BOOK PRESENTATION | ENGLISH | FREE PRESENTED BY KAAITHEATER, OCTAVIA & EPO

7

FRI 16, SAT 17/11 20:30

dance METTE INGVARTSENDK/BE to come (extended) Reclame, films, internet: voortdurend zijn we omgeven door beelden van geseksualiseerde lichamen. In to come (extended) zoeken 15 performers naar de verhouding tussen individuele seksuele vrijheid en seksualiteit als collectieve ervaring. Het in vraag stellen van opwinding en climax als theatrale act staat centraal – soms in een bevreemdende slow motion, dan weer in de hoogste versnelling vol energie.

Publicités, films, internet : nous sommes constamment entourés d’images de corps sexués. Dans to come (extended) quinze performeurs cherchent le rapport entre la liberté sexuelle individuelle et la sexualité en tant qu’expérience collective. L’objectif central consiste à remettre en question l’excitation et l’orgasme – parfois sous forme de ralenti surprenant, d’autre fois d’accélération hyper dynamique.

+ 7 PM TALK PETRA VAN BRABANDTBE To Heat By Melting What do Cabanel’s Birth of Venus, Klein’s Anthropometry, and Kusama’s Self-Obliteration have in common? According to philosopher Petra Van Brabandt, these artworks deploy a wet aesthetic, which is realized through the perceptual interaction with wetness.

KAAITHEATER FRI 16/11 19:00 | ENGLISH FREE, PLEASE MAKE A RESERVATION

© JENS SETHZMAN

KAAITHEATER DANCE | 1H05 | € 18/14/10

Advertising, film, internet: we are constantly surrounded by images of sexualized bodies.

In to come (extended) 15 performers explore the relationship between individual sexual freedom and sexuality as a collective experience.

The central focus is on challenging arousal and climax – by turns in alienating slow motion and then at great speed, bursting with energy.

‘NIET CONSTANT DOEN, GEWOON ZIJN’ EEN GESPREK MET IVANA MÜLLER, DOOR GUY GYPENS & EVA DECAESSTECKER (KAAITHEATER)

Het podium is leeg, op een kamerplant na. Terwijl de tijd vertraagd voortschrijdt, groeit de scène uit tot een imaginair landschap vol planten, rotsen en water. Vier dwalende reizigers trekken steeds verder dit woud in, en raken de weg helemaal kwijt.

Met Conversations out of place borduurt choreografe Ivana Müller verder op haar interesse in andere manieren van omgaan met tijd en verbeelding.

‘De poging om de tijd collectief te vertragen is het meest politieke aspect van het stuk.’

Kun je ons wat meer vertellen over de ideeën die aan de basis van Conversations out of place lagen?

Er bestaan verschillende relaties tussen het idee van het lichaam, het gemeenschappelijke en de plaats van de verbeelding. Die relaties heb ik als choreograaf onderzocht. De afgelopen zes jaar heb ik steeds met verschillende vormen van dialogen en conversaties gewerkt, en ook nu kwam de vorm van een gesprek onmiddellijk in me op. Het interessante aan een conversatie is dat ze geen finaal doel heeft en geen script volgt: het is een serie uitwisselingen, omwegen, ontmoetingen en associaties. Sinds enkele jaren gebruik ik ook graag uitwisseling en ecologie als kader: hoe investeren we in samenzijn? Hoe wisselen we gedachten en ideeën uit? Hoe kunnen we op een goede en interessante manier recyclen? Hoe werken we aan het idee van duurzaamheid, enerzijds als praktijk, maar ook als benadering van choreografie, dramaturgie et cetera? Vanuit die ideeën ben ik aan de creatie van Conversations out of place begonnen.

Hoe heb je die ecologische strategieën in het stuk verwerkt?

Ik heb uit elk van mijn vorige stukken een element gerecycleerd. Zo is While we were holding it together (2006) een tableau vivant. In Conversations is alles gebaseerd op de herhaling of transformatie van één tableau dat steeds terugkomt. Playing Ensemble Again and Again (2008) wordt volledig in slow motion uitgevoerd. En in 60 minutes of opportunism (2010) gebruik ik een rugzak, waar alle elementen van de show een voor een uit komen.

De structuur van Conversations is cyclisch – dezelfde soort beelden komen telkens terug in de loop van het stuk – en lineair tegelijk – het heeft wel degelijk een begin, midden en einde. De blik van de toeschouwer transformeert deze terugkerende beelden, waardoor ze iedere keer net iets anders lijken. Ook dat kun je zien als een vorm van recyclage. Dit mechanisme kan een duurzame dramaturgische ontwikkeling tot stand brengen. Op één plant na is het podium in het begin van het stuk leeg, maar in de loop van de voorstelling komen er almaar elementen bij. Op het eerste gezicht zien die eruit als afval, maar als we ze eenmaal hergebruiken als visuele of tekstuele elementen van het stuk, beginnen ze de verbeelding te prikkelen. Daar zit hem opnieuw een aspect van recycling.

9

Je had het al over de plant. De natuur en onze relatie met de natuur spelen een significante rol in Conversations out of place. Waarom die ene plant op de scène?

Toen ik met het stuk begon, realiseerde ik me dat het theater een van de minst ecologische plaatsen is die je je kunt indenken. Denk maar aan de kilowatts die we verbruiken om een podium te belichten! In het begin wou ik met veel meer planten werken, maar toen besefte ik hoe afschuwelijk dat zou zijn: planten houden er niet van om in een donkere doos gestopt en versleept te worden. Daarom heb ik de aanwezigheid van ‘de echte natuur’ gereduceerd tot een enkele plant. Omdat ik me in een theater bevond – dus op een plaats van representatie – werkte ik door op de vraag hoe we de natuur kunnen representeren, en ons collectief kunnen inbeelden.

Tijdens het creatieproces was je in residentie in Parc de la Villette. Een park illustreert de relatie van mensen met de natuur heel goed. Heeft de residentie je stuk beïnvloed?

Ik heb veel gepraat met Nicolas Boehm, de tuinman van Parc de la Villette. We hadden het over concepten zoals wortel schieten, symbiose, inplanten, koloniseren… allemaal concepten die een interessante weerklank hebben in de sociaal-politieke context. Verschillende types tuinen zijn inderdaad directe vertalingen van mentaliteiten of reflecties op hoe je je directe omgeving kunt organiseren. De natuur functioneert dan als materiaal, en filosofische, sociale of politieke concepten als instrumenten. Kijk maar eens naar het immense verschil tussen een Engelse, Franse en Japanse tuin!

Een andere belangrijke invloed in het proces waren schilderijen. In romantische landschapsschilderkunst zie je altijd vier elementen terugkeren: vegetatie (bomen en planten), mineralen (rotsen en bergen), water (meer of rivier) en dieren of mensen. Het tableau dat ik creëer op het eind van Conversations out of place bevat al die elementen: de bergen representeer ik met weinig middelen, water krijgt een minimale maar toch spectaculaire vorm, planten krijgen een erg duurzame insteek en de performers ondergaan een permanente transformatie.

Een type schilderij dat ons ook geïnspireerd heeft tijdens het creatieproces is het conversatiestuk. Zulke schilderijen waren erg populair in de achttiende en negentiende eeuw in Engeland. Het genre was beïnvloed door de Nederlandse genreschilderkunst en werd vooral gevoed door de ontwikkelingen in de kolonies. Mensen die naar de kolonies reisden, brachten planten en decoratieve elementen mee terug. Rijke mensen gebruikten die dan om fabelachtige ruimtes in te richten – een soort kleine paradijzen in hun woningen. In de negentiende eeuw zie je ook een obsessie met nepruïnes in tuinen: de zogenaamde follies.

In conversatiestukken maken al die dingen deel uit van de landschappen waarin families zich lieten portretteren. Zoals de naam van het genre suggereert, zie je hen poseren terwijl ze aan het praten zijn. In de binnenhuisversies van zulke schilderijen, zie je salons vol planten zoals wij er eentje hebben op het podium.

En hoe zit het met de conversatie die plaatsvindt in jouw voorstelling?

De tekst is gebaseerd op improvisatie en bevat dus materiaal dat de performers Hélène Iratchet, Julien Lacroix, Anne Lenglet en Vincent Weber hebben aangebracht. Het is een gesprek dat zich blijft ontwikkelen: de meerderheid van het script is vooraf geschreven, maar er zijn altijd mogelijkheden om de tekst te doorbreken en te beginnen improviseren, wat het stuk veel ‘levendiger’ houdt. Ik wou ook dat ze een echt gesprek voerden, niet dat ze er een representeerden dat maanden tevoren is geschreven. In die zin kunnen de performers nooit ‘zomaar’ wachten op een teken om een zin uit te spreken, ze moeten altijd echt naar elkaar luisteren. Het is een choreografische improvisatie, maar dan met woorden.

Er is iets vreemds aan de hand met de tijd in het stuk: het speelt zich af in een soort onbekende toekomst, maar reflecteert ook over het verleden. En toch gaat het helemaal over het nu.

Je kunt op verschillende manieren met tijdsduur omgaan. Eerst en vooral is er het tempo van de voorstelling. De performers voeren alle bewegingen uit in slow motion, terwijl ze 10

met normale snelheid spreken. Er zit dus een heel onnatuurlijk kantje aan – vergelijk het met een soort meditatieve staat. Het is interessant om te zien hoe die toestand verscheidene perspectieven kan openen, of manieren om in het moment te zijn.

Voor mij is die poging om collectief de tijd te vertragen het meest politieke aspect van het stuk. De problemen waarmee we vandaag kampen, zijn namelijk veroorzaakt door de extreme versnelling van de laatste twintig jaar. Kijk maar naar de geschiedenis van de dans: in de jaren negentig bewogen dansers veel. Omdat het aan het einde van de eeuw was, moest dans snel, virtuoos en pittig zijn, met dansers die driehonderd keer per seconde neervielen. Het was het eind van een tijdperk waarin mensen nog geloofden in vooruitgang.

Toen zagen we versnelling als de weg naar een beter leven. Maar die versnelling veroorzaakte uiteindelijk schade, volgens de wetten van de mechanica: als je veel beweegt, produceer je warmte en entropie. Volgens mij heeft al die snelheid – concreet dan wel metaforisch – de situatie gecreëerd waarin we ons vandaag bevinden. En nu moeten we dus weer vertragen en afkoelen. Een manier om dat te doen is door tijd te nemen en te reflecteren. Niet constant doen, maar gewoon zijn.

Conversations out of place maakt deel uit van onze focusweek ‘Het Sublieme’. Het romantische tableau refereert direct aan het negentiende-eeuwse idee van de natuur als iets subliems. De manier waarop jij omgaat met de relatie tussen de natuur en de mens is net het omgekeerde van het Sublieme: je presenteert de natuur niet als iets onbekends, mysterieus en gevaarlijks. Maar door het tempo en de gesprekken, sluipt er toch weer iets subliems in: het onbekende, gerelateerd aan wat de mens de natuur aandoet.

Ik wou niet per se iets subliems produceren, maar op de een of andere manier was het er vanaf het begin van het proces aanwezig, en vooral als iets wat letterlijk uit de stroom van het stuk is getild – een beeld, een beweging, een gebaar of gebeurtenis. Er zitten behoorlijk wat mysterieuze of haast spirituele elementen in het stuk, die een gevoel van het sublieme kunnen oproepen: op bepaalde momenten zet iets wat de performers horen de stroom van de beweging stop, als iets onzichtbaars dat dreigt vanuit het duister. We praten ook op een bijzondere manier over de dood: de verdwijning van de mensen. Het feit dat we efemeer zijn heeft iets angstaanjagends, maar ook iets erg subliems, wat dan weer het domein van de spiritualiteit benadert. En alleen als we die spirituele kant aanvaarden of hebben, kunnen we het idee van verdwijning verdragen. Of dat is toch mijn idee.

Het klinkt allemaal erg zwaar en ernstig, maar eigenlijk zit er ook veel humor in het stuk.

Met Conversations out of place wou ik een algemene toestand creëren waarin we wat tijd met elkaar kunnen doorbrengen. Het mag dan een erg radicale toestand zijn, omdat het hele stuk dat ene tempo heeft, maar wanneer je wat inzoomt, ontdek je ook andere snelheden, impulsen en energieën. En humor is er daar inderdaad een van. Humor helpt de toeschouwer om in het stuk te komen, en werkt uitnodigend. In al mijn stukken behandelt de tekst ernstige en belangrijke vragen, maar er zitten ook altijd extreem dwaze en vaak grappige momenten in. Gewoonlijk maak ik werk vanuit het oogpunt van de toeschouwer: ik zorg ervoor dat ik doorheen het stuk verscheidene afstanden aanbied tot de materie die ik behandel. Op sommige momenten kun je je heel direct verbinden met wat je ziet en hoort – humor creëert die connectie vaak. En dan zijn er momenten met meer afstand. Wanneer ik zelf toeschouwer ben, vind ik het prettig om dat soort ruimte te krijgen. In die zin wordt dit stuk een behoorlijk genereuze omgeving. Het geeft de toeschouwer een ruimte om naar binnen te komen. En in die ruimte deel ik oprecht de vragen die ik mezelf stel, zonder daarom altijd ook antwoorden te geven. Dat laat dan weer een continue uitwisseling toe.

11

12 © GERCO DE VROEG

« NE PLUS CONSTAMMENT AGIR, MAIS SIMPLEMENT ÊTRE » UNE CONVERSATION AVEC IVANA MÜLLER, PAR GUY GYPENS & EVA DECAESSTECKER (KAAITHEATER)

La scène est vide, à l’exception d’une plante d’intérieur. Alors que le temps avance au ralenti, la scène évolue en paysage imaginaire rempli de plantes, de rochers et d’eau.

Quatre voyageurs s’aventurent toujours plus profondément dans la forêt et s’égarent.

Dans Conversations out of place, la chorégraphe Ivana Müller poursuit la recherche qui la captive sur des manières différentes d’aborder le temps et l’imaginaire. « La tentative de collectivement ralentir le temps est la part la plus politique du spectacle. » Pouvez-vous nous exposer les différentes idées qui sous-tendent et donnent corps à Conversations out of place ?

En tant que chorégraphe, j’ai exploré différentes relations entre l’idée du corps, du commun et du lieu de l’imaginaire. Ces six dernières années, j’ai travaillé à l’écriture de dialogues, de conversations, ce qui fait que cette forme m’est d’emblée venue à l’esprit.

Ce que je trouve intéressant dans une conversation, c’est qu’il n’y a pas d’objectif final, pas de programme à suivre : il s’agit d’une série d’échanges, de détours, de rencontres et d’associations. Depuis deux ans environ, je m’intéresse aussi à l’utilisation de la notion d’échange et d’écologie comme cadre : comment nous investissons-nous dans le vivreensemble ? Comment échangeons-nous des idées et des pensées ? Comment pouvons-nous bien recycler, de manière intéressante ? Comment transformer l’idée de durabilité en pratique durable, mais aussi comment y adapter l’approche de la chorégraphie, de la dramaturgie, etc. ? J’ai entamé ces réflexions pour la création de Conversations out of place.

Comment avez-vous inséré ces stratégies écologiques dans la pièce ?

J’ai recyclé un élément de chacune de mes pièces précédentes. Par exemple, While we were holding it together (2006) est un tableau vivant. Dans Conversations, tout s’appuie sur la répétition ou la transformation d’un tableau qui revient tout le temps. Playing Ensemble Again and Again (2008) est un spectacle entièrement interprété au ralenti. Dans 60 minutes of opportunism (2010), j’utilise un sac à dos et tous les éléments du spectacle sortent de ce sac à dos.

La structure de Conversations est en même temps cyclique – le même type d’images se représente tout au long du spectacle – et linéaire – dans la mesure où il y a un début, un milieu et une fin. Le fait que les images récurrentes se transforment à travers l’expérience de leur visionnage peut aussi être considéré comme une manière d’aborder le recyclage.

L’aspect de réappropriation crée un potentiel de développement dramaturgique durable.

La pièce commence par une scène vide, hormis une plante d’intérieur. Au fur et à mesure de l’avancement du spectacle, les éléments s’accumulent. On pourrait croire qu’il s’agit de débris à première vue, mais dès qu’ils sont réutilisés comme éléments visuels et textuels de la pièce, ils commencent à stimuler l’imagination. Là aussi, on pourrait avoir affaire à l’idée de recréation ou de recyclage.

Vous avez déjà mentionné la plante. La nature et notre relation à la nature occupent un rôle important dans Conversations out of place. Pourquoi avez-vous décidé de commencer par une scène ornée d’une seule plante ?

Lorsque j’ai commencé à travailler au spectacle, j’ai pris conscience que concrètement parlant, le théâtre est un des lieux le plus contre-écologiques qui soient. Imaginez juste 13

les kilowatts que requiert l’éclairage d’une scène. Au départ, je souhaitais travailler avec bien plus de plantes, mais je me suis rendu compte à quel point c’est affreux pour elles ; les plantes n’aiment pas être traînées sur des scènes dans des salles obscures, privées de la lumière qui les nourrit. Donc, je réduis la présence de la « nature réelle » à une seule plante d’intérieur. Étant dans un théâtre, un lieu de représentation, j’ai continué à travailler sur la manière de représenter et d’imaginer collectivement la nature.

Pendant la création du spectacle, vous étiez en résidence au Parc de La Villette, un lieu qui illustre très bien la relation des humains avec la nature. Comment cette résidence a-t-elle influencé cette pièce ?

J’ai beaucoup discuté avec Nicolas Boehm – le jardinier du Parc de La Villette – sur des concepts tels que l’enracinement, la symbiose, l’implantation, la colonisation, etc., qui font aussi écho, de façon intéressante, au contexte socio-politique. En effet, différents types de jardins traduisent de manière directe les mentalités ou les pensées sur la façon d’organiser notre environnement immédiat. La nature fonctionne dès lors comme des outils ou des concepts matériels, philosophiques, sociaux ou politiques. Il suffit d’observer la grande différence entre les jardins anglais, français et japonais.

Une autre influence importante durant le processus était la peinture. Dans la peinture paysagiste romantique, il y a toujours quatre éléments : le végétal (les arbres, les plantes), le minéral (les rochers, les montagnes), l’eau (les lacs, les rivières) et l’animal/l’humain.

Le tableau créé à la fin de Conversations out of place comporte tous ces éléments : la représentation de montagnes réalisée avec très peu de moyens, la représentation de l’eau dans un format minimal mais pourtant spectaculaire, des plantes dans un format très durable et des performeurs en transformation perpétuelle.

Le « tableau de conversation » ou conversation piece, une peinture de genre très populaire en Angleterre au XVIIIe et XIXe siècle (un portrait de groupe selon un dispositif informel et à caractère intimiste – NDT), nous a inspirés pendant que nous travaillions.

Influencé par la peinture hollandaise, le tableau de conversation se nourrissait en grande partie du développement des colonies. Les personnes qui voyageaient dans les colonies en ramenaient des plantes et autres objets décoratifs. Les plus nantis les acquéraient pour créer des espaces extravagants dans leurs maisons. Au XIXe siècle, il y avait également cette obsession des fausses ruines dans les jardins : les fabriques de jardins. Dans les tableaux de conversation, toutes ces choses font partie des paysages où les familles se faisaient portraiturer. Comme le suggère le nom du genre, on les voit prendre la pose tout en poursuivant la conversation. Dans les versions intérieures des tableaux de conversation, on peut voir des salons avec des plantes comme celle qui est sur scène.

Qu’en est-il de la conversation qui a lieu dans votre spectacle ?

Le texte de la conversation s’inspire de beaucoup d’improvisations et inclut du matériau que les performeurs Hélène Iratchet, Julien Lacroix, Anne Lenglet et Vincent Weber ont apporté. Il s’agit d’une conversation continue : la plus grande partie des dialogues est écrite, mais il y a toujours la possibilité de s’en détacher et d’improviser, ce qui maintient la pièce très « vivante ». Je voulais qu’ils s’engagent dans une conversation, non pas qu’ils en reconstituent une qui a eu lieu il y a des mois. En ce sens, les performeurs ne peuvent jamais « simplement » attendre leur réplique et la dire. Il leur faut à tout moment être à l’écoute les uns des autres. On dirait une improvisation chorégraphique, mais avec des mots.

Il y a quelque chose d’étrange dans l’aspect temporel de cette pièce. Elle est à la fois projetée dans une sorte d’avenir inconnu, mais fait aussi référence à un passé longtemps révolu. Et en même temps, la pièce traite entièrement du présent.

Nous traitons la dimension temporelle à différents niveaux, dont le premier est le rythme de la pièce. Tous les mouvements sont interprétés au ralenti alors que les performeurs parlent à une vitesse normale. Cela crée quelque chose de très peu naturel. Et pourtant, on peut le comparer à un certain état méditatif. C’est intéressant de constater à quel point cette 14

condition offre différentes possibilités de perspective ou d’être dans le moment.

Pour moi, cette tentative de ralentir collectivement le temps est la part la plus politique du spectacle. Les problèmes auxquels nous faisons face de nos jours sont provoqués par l’extrême accélération des vingt dernières années. On peut le voir dans l’histoire de la danse : dans les années 90, les danseurs bougeaient beaucoup. C’était la dernière décennie du siècle, la danse devait être véloce, virtuose, énergique, et il fallait effectuer quelque trois cents chutes à la seconde. C’était la fin d’une époque où les gens croyaient en ce progrès.

L’accélération était alors vue comme une façon de nous offrir une vie meilleure. Mais cela a causé des dégâts, selon les lois de la mécanique : beaucoup de mouvements produisent de la chaleur et de l’entropie. Je pense que toute cette vitesse, qu’elle soit concrète ou métaphorique, a généré la situation dans laquelle nous avons atterri. À présent, il nous faut nous calmer. L’une des façons d’y parvenir est de prendre du temps et de réfléchir. Ne plus constamment agir, mais simplement être.

Conversations out of place fait partie de notre semaine « focus sur le sublime ». Le tableau romantique fait directement référence à l’idée de la nature sublimée du XIXe siècle. La manière dont vous abordez les humains et la nature est en somme à l’opposé de ce qu’était le sublime : vous ne présentez pas la nature comme quelque chose d’inconnu, de dangereux et de mystérieux. En revanche, à travers le rythme des conversations, quelque chose de sublime fait néanmoins surface : l’inconnu, lié à ce que nous infligeons à la nature.

Je n’ai pas activement travaillé à l’idée de produire du sublime, mais d’une certaine façon, c’était présent dès le début du processus, surtout comme quelque chose de pris au flux de la pièce : une image, un mouvement, un geste ou un événement. Dans la pièce, il y a plusieurs éléments mystérieux ou quasi spirituels susceptibles de créer une sensation de sublime : il y a des moments où le flux de mouvements est arrêté par quelque chose que les performeurs entendent, comme un hôte invisible, une menace dans l’obscurité. Nous parlons aussi de la mort de manière tout à fait particulière : la disparition des gens. La fugacité de notre existence a quelque chose d’effrayant mais de sublime aussi, qui renvoie au domaine de la spiritualité. Et ce n’est qu’à condition d’accepter ou de détenir ce côté spirituel que nous pouvons supporter cette notion de disparition. C’est tout du moins mon point de vue.

Tout cela semble très sérieux et très lourd, mais il y a aussi beaucoup d’humour dans la pièce.

Avec Conversations out of place, j’ai voulu créer une condition générale dans laquelle nous passons du temps ensemble. Cela peut paraître une condition assez radicale, parce que l’ensemble de la pièce se déroule dans ce même rythme unique, mais quand on l’analyse avec attention, on y découvre différentes vitesses, impulsions et énergies. Et l’humour en fait partie. L’humour aide le spectateur à s’engager dans la pièce, il fonctionne comme un élément invitant. Dans toutes mes productions, les textes traitent de questions sérieuses et importantes, mais il y a toujours des moments extrêmement absurdes et souvent humoristiques. Je travaille principalement à partir de la place du spectateur : je m’assure de lui offrir différentes distances vis-à-vis de la matière que je traite, tout au long de la pièce. Il y a des moments où l’on peut se sentir en lien direct avec ce qu’on voit et ce qu’on entend – et l’humour engendre souvent ce lien. Et puis, il y a des moments où il y a plus de distance.

Quand je suis moi-même spectatrice, j’aime qu’on me donne de la latitude, de l’espace pour moi seule. En ce sens, cette pièce offre un environnement généreux qui ouvre au spectateur de l’espace où il peut s’engouffrer. Il s’agit d’un espace où je partage en toute sincérité les questions que je me pose moi-même, sans nécessairement proposer de réponses. Cela permet un échange continu.

15

16

© BERNHARD MÜLLER

17

‘NOT CONSTANTLY TO DO, BUT JUST TO BE’ A CONVERSATION WITH IVANA MÜLLER,

BY GUY GYPENS & EVA DECAESSTECKER (KAAITHEATER)

The stage is empty, except for a potted plant. As time progresses decelerated, the stage grows into an imaginary landscape full of plants, rocks, and water.

Four wandering travellers penetrate further into the forest and lose their way completely.

In Conversations out of place, choreographer Ivana Müller continues her exploration of new ways of dealing with time and imagination.

‘The attempt to collectively slow down time is the most political part of the piece.’

Could you tell us about the different ideas that shape Conversations out of place?

As a choreographer, I have been exploring different relationships between the idea of the body, the common, and the place of the imagination. I have spent the past six years working on scripted dialogues – scripted conversations – so the form of a conversation immediately came to mind as well. What I find interesting in a conversation is that there is no final goal, no programme to follow: it is a series of exchanges, detours, encounters, and associations. Over the past few years, I have also become interested in using ideas of exchange and ecology as a frame: how do we invest ourselves in being together? How do we exchange thoughts and ideas? How can we recycle in a good and interesting way?

How do we work on the idea of sustainability as a practice but also as an approach to choreography, dramaturgy, etc.? These reflections were the basis for the creation of Conversations out of place.

How did you build these ecologic strategies into the piece?

I recycled an element of each of my previous pieces. While we were holding it together (2006), for example, is a tableau vivant. In Conversations everything is based on a repetition or transformation of one tableau that is always coming back. Playing Ensemble Again and Again (2008) is a piece that is entirely performed in slow motion. Or in 60 minutes of opportunism (2010), for example, I use a backpack and all the elements in the show come out of this backpack.

The structure of Conversations is cyclical – as the same kind of images recur throughout the piece – and linear at the same time (it has a beginning, a middle and an end). The fact that the iterating images get transformed with the experience of watching could be seen as a way of dealing with recycling as well. This re-appropriating aspect creates potential for sustainable dramaturgical development. The piece starts with nothing on stage, except for one plant. Elements accumulate on stage throughout the piece. They might look like waste at first, but once they have been re-used as visual and textual elements of the piece, they start to trigger the imagination. There again we might be dealing with the idea of recreation or recycling.

You mentioned the plant already. Nature and our relationship with nature plays a significant role in Conversations out of place. Why did you decide to go for just one plant on stage?

18

When I started working on the piece, I realized that concretely, theatre is one of the most un-ecological places you can think of. Just imagine the kilowatts we use to light a stage! In the beginning I wanted to work with many more plants, but then I realised how horrible that would be: plants are not very happy when you drag them onstage in the black box without light that can feed them. So I reduced the presence of ‘real nature’ to one potted plant. Being in a theatre, as a place of representation, I continued working on this idea of how to represent and collectively imagine nature.

During the creation of the performance, you had a residency at Parc De La Villette.

A park illustrates the relationship between humans and nature very well. How did this residency influence the piece?

I had a lot of talks with Nicolas Boehm – the gardener at the Park de la Villette – about concepts like rooting, symbiosis, implanting, colonizing… Concepts that have an interesting echo in the socio-political context. Indeed, different types of gardens are direct translations of mentalities and reflections on how to organize our immediate surroundings. Nature then functions as material and philosophical, with social or political concepts as tools. Just take a look at the huge difference between an English, French and Japanese garden!

Paintings were another important influence in the process. In Romantic landscape paintings, there are always four elements: vegetal elements (trees, plants), mineral elements (rocks, mountains), water (a lake or river) and animals/humans. The tableau created at the end of Conversations out of place has all those elements: the representation of mountains, created with very few means, the representation of water in a very minimal yet spectacular format, plants in a very sustainable format and performers that are in permanent transformation.

The ‘conversation piece’ is another form of painting that inspired us as we worked on the piece. This type of painting was very popular in eighteenth- and nineteenth-century England. It was influenced by Dutch painting and it was mostly influenced by developments in colonies. People travelling to the colonies would bring different plants and decorative elements back with them. Wealthy people used them to create fantastical spaces, little paradises in their homes. And in the nineteenth century, you also see this obsession with fake ruins in gardens: The Follies. In the conversation pieces, all these things are part of the landscapes in which families would be portrayed. As the name of the genre suggests, you see them posing while engaging in a conversation. In the indoor version of the conversation piece, you can see the salons with plants like the one we have onstage.

What about the conversation that is taking place in your performance?

The text of the conversation is written based on a lot of improvisation and includes material that the performers Hélène Iratchet, Julien Lacroix, Anne Lenglet and Vincent Weber contributed. It is an ongoing conversation: the majority of the piece is written, but there are always possibilities to break it and start improvising, which keeps the piece very much ‘alive’. I wanted them to be engaged in a conversation and not just acting out one that took place months ago. In that sense, the performers can never “simply” wait for their cue to say a sentence, they always have to really listen to each other. It’s like a choreographic improvisation, but with words.

There is something very weird about the aspect of time in the piece: it is projected in a sort of unknown future and but also seems to take us back to a long time ago. And yet the piece is completely about the present.

There are different levels on which we treat the span of time. The first one is the pace of the performance. All the movements are performed in slow motion while the performers speak at normal speed. So there is something extremely unnatural about it. And yet it can be compared to a certain kind of meditative state. It is interesting to see how this condition opens up different possibilities of perspective or of being in the moment.

For me, this attempt to collectively slow down time is the most political part of the piece.

19

The problems we have nowadays are provoked by the extreme acceleration of the last twenty years. You can see it in the history of dance: in the nineties, people moved a lot.

Because the century was coming to a close, dance had to be fast, infectious, snappy, with dancers falling three hundred times a second. It was the end of an era in which people believed in progress. Back then, acceleration was seen as a way to give us all better lives. But it produced damage, according to the laws of mechanics: if you move a lot, you produce heath and entropy. I think all this speed, either concretely or metaphorically, has generated the situation in which we now find ourselves. And now we have to cool down again. One way to do that is to take time and reflect. Not constantly to do, but just to be.

Conversations out of place is part of our focus week on ‘The Sublime’. The romantic tableau refers directly to the 19th century idea of nature as something sublime. The way you deal with the relationship between humans and nature is actually the opposite of what the sublime was: you don’t present nature as something unknown, dangerous, and mysterious. But then again, through the pace and the conversations, something sublime comes in again: the unknown, which is related to what we do to nature.

I was not actively working on the idea of producing the sublime, but somehow it was there from the beginning of the process, mostly as something that was literally lifted from the flow of the piece – an image, a movement, a gesture or an event. There are a lot of mysterious or almost spiritual elements in the piece that can create a sense of the sublime: there are moments when the flow of movement is stopped by something the performers hear, like some kind of invisible guest who threatens from the darkness. We also talk about death in a very particular way: the disappearance of the people. The fact that we are ephemeral is both something very scary but also something very sublime, which refers to this realm of spirituality. And only if we accept or have this spiritual side can we bear this notion of disappearing. At least, that is my point of view.

All this sounds very heavy and serious, but actually there is a lot of humour in the piece too.

With Conversations out of place I wanted to create a general condition in which we spend some time together. It might seem like quite a radical one because the whole piece unfolds at this one pace, but when you look closer, you discover different speeds, impulses, and energies. And humour is indeed one of them. It helps the spectator to engage in the piece, and works as an inviting element. In all of my pieces, the text treats serious and important questions on the one hand, but there are always extremely silly and often humorous moments on the other. I mostly make work from the position of the spectator: I make sure to offer different distances and perspectives to the issue I am treating, throughout the piece.

There are moments that you can connect to what you look at and listen to in a direct way – and humour often creates that connection. And then there are moments when there is more distance. When I’m a spectator, I like to be given more space and be left on my own. This piece, in that sense, offers quite a generous environment and opens the space for the spectator to get inside. It’s a space where I genuinely share the questions I asked myself, without necessarily giving the answers. And this allows for an ongoing exchange.

IVANA MÜLLERHR/FR Conversations out of place WED 21, THU 22/11 KAAITHEATER > P. 6

20

‘HERE, IN MY CORNER, I’M THE KING’ A CONVERSATION WITH PEPE ELMAS NASWA

During CONNEXION BXL, Pepe Elmas Naswa will present the premiere of his fourth creation.

In Dans la peau de l’autre (In the Other’s Skin), he casts a spotlight on the potential of a group of ‘forgotten’ Kinshasan youths.

‘They dance with abandon to overcome the difficulties of their everyday lives – but what is their future?’

Tell us about your first encounter with the snake dance. What was the first time that you found inspiration in the street?

It was a long process that led me to the snake dance, but let’s start from who I am to unravel all the contours of the project. I am a young choreographer from Kinshasa and thanks to the Plateforme Contemporaine, I have had a series of rich encounters with playwrights, choreographers and directors of international fame. From this perspective, I wanted to do something new with contemporary dance, which would be a discovery for me and which would allow me to cast off the yoke of my elders and finally find my own voice. I first encountered the snake dance at a bar in my neighbourhood, “Chez Papa Fololo”, the manager of which regularly organizes events with young people who are socially marginalized because they are scoundrels, street children, and hotheads… The bar is often very rowdy, the beer flows freely, and fights break out over nothing. If you go there, you risk being assaulted. And it was in this world that for the first time, I saw young people energetically dancing the snake dance.

How did the young people react when you suggested that they teach you the dance? And what did they say when you asked them to explain the meaning of the movements?

It was a bit strange for me because I did not feel excluded from the dance. But I did have a lot of questions about the origins of the dance and the attitudes that result from it. It was something that only happened there and not elsewhere. Many of the young people already knew me and that certainly helped our relationship. DJ Samantha is one of the prominent young people with whom I have worked. He was my guide and it was with him that I made the journey to a different world that exists right beside ours. I gradually discovered that this is a dance that developed out of a certain provocative audacity. It expresses an ephemeral joy as if to say ‘I am dancing now and nothing else exists, I am the king here and you are all watching me.’ When I asked them to tell me about what motivated their movements – because the movements always changed – they answered ‘I dance to show that I am superior… or because I want them to know that I am the strongest…’

So it is a provocative dance that says: here, in my corner, I am the king? I imagine that also reflects the situation in which these young people live.

Yes, they think of themselves as baby snakes. They were forced to fend for themselves too early because their parents neglected them. So they find themselves somewhat on the margins of society. The simple fact that they are there is disturbing and the relationships between them are governed by the law of the jungle. They live in constant violence. You can feel the spirit of struggle in this dance, which gives provocation free rein.

How did you integrate the dance into your choreography Dans la peau de l’autre?

First and foremost, I had to preserve the spirit of the dance. As they say themselves: ‘sans esprit, zéro’ (without spirit, there is nothing). So I integrated it into my creative process. Eighteen people took part in a series of exchange workshops with professional and amateur dancers in Kinshasa. At the end of these workshops, I already had some material and I selected two of the eighteen participants, including DJ Samantha, to be part of the production’s cast. We then worked on transforming this material, which allowed us to go beyond the snake dance itself.

21

Going beyond this dance of survival also led to you integrating other forms of Kinshasan street dancing. How did you do that?

My goal was to bring the reality of this very neglected social group back into the spotlight, to raise questions. They dance with abandon to overcome the difficulties of their everyday lives, but what is their future? Do they have a future? This required a transformation not only of the material that I used, but also of these juvenile delinquents who are called ‘Kuluna’. My production is inspired by this segment of Kinshasan society, so this transformation still had to be infused with the spirit of Kinshasa. That is why I explored other forms of expression, so that I could really integrate the streets of Kinshasa. After seeing my production, I would like people to see these young people in a different way because they are also a constitutive part of Kinshasa.

How do you change this perspective, knowing that they are violent?

When I talk about transformation, I mean that their position needs to change. Some of them have gifts other than violence. You only need to watch them performing the snake dance to undertand that. But society has prevented them from developing in any other way. If I can make two young people aware of the fact that they can achieve more through dance and music than with machetes, my work makes sense. I want them to show the world that they are capable of much more than violence.

Have any the youths seen the show? Have you discussed it with them? If not, will you try to show it to them?

No, not yet. The show will première at the Kaaistudios in Brussels in December. I hope that the production leads to the return of the snake dance in the place of its birth.

You are a choreographer and a dancer. How did you start dancing yourself?

My background is in the hip-hop movement and I learned to dance while doing it, thanks to the many choreographers that I have met over the course of my career, like Didier Ediho and Faustin Linyekula, and many others both from Africa and elsewhere. I also took part in many workshops organized by the Plateforme Contemporaine in Kinshasa. Dans la peau de l’autre (In the Other’s Skin) is my fourth piece.

I saw that you presented Face à Face 2 at the Masdanza Festival on the Canary Islands. Was that production influenced by the snake dance?

Perhaps, but it certainly influenced my writing, which you could call contemporary Afro-StreetKishasan. In Face à Face 1, I wanted to take the show to the public and perform in the street to question Kinshasan society about conflict because the various positions are too hardened in Kinshasan society, but there is also an unexpressed energy due to the common ground in society.

But in Face à Face 2, I return to Congo’s recent history, following the presidential elections in 2011, when two political figures in the DRC each claimed victory and took the presidential oath, followed by clashes between their supporters. And we are still living in a kind of cacophony in Congo today.

In December, you will present Dans la peau de l’autre (In the Other’s Skin) in Brussels during the CONNEXION BXL Festival. Is this the first time that you will present your own work in Belgium?

Yes, and I think that this will be the beginning of a new period in my career.

PEPE ‘ELMAS’ NASWACD Dans la peau de l’autre SAT 15, SUN 16/12 KAAISTUDIO’S > P. 29

THIS CONVERSATION WAS MADE POSSIBLE THANKS TO MICHAEL DISANKA, WHO CONDUCTED THE INTERVIEW FOR US IN KINSHASA. 22

23

© PEPE ‘ELMAS’ NASWA

THU 22, FRI 23/11 20:30

music performance

ICTUSBE & JULIE PFLEIDERERDE SAFE SAFE begint als een concert, om te evolueren tot een gesofisticeerd live hoorspel. Vertrekkend vanuit Todd Haynes’ film Safe (1995) – waarin een vrouw steeds intensere allergische aanvallen ondergaat – schetsen Ictus en Julie Pfleiderer een beeld van hedendaagse hypersensitiviteit. Stap mee in een immersieve reis die alle zintuigen bespeelt!

SAFE begins as a concert and then evolves into a sophisticated audio play. Based on Todd Haynes’ film Safe (1995) – in which a woman suffers increasingly intense allergic reactions – Ictus and Julie Pfleiderer sketch a picture of contemporary hypersensitivity. Join an immersive journey that will stimulate all your senses!

premiere PRESENTED BY KAAITHEATER & ARS MUSICA KAAISTUDIO’S MUSIC/PERFORMANCE | ENGLISH | € 16/12/10

SUN 25/11 11:00 > 18:00

Ecopolis 2018 Just Transition with KATE RAWORTH (author Doughnut Economics), SHARAN BURROW (Secretary General International Trade Union), ALBERTO ALLEMANO (prof. University of Paris and author Lobbying for Change), LAURIEN SPRUYT (BBL), JEAN-PASCAL VAN YPERSELE (climate expert, member IPPC), YASMIEN NACIRI (author We nemen het heft in handen), THOMAS LEYSEN (Chairman of KBC Group and Umicore), JEROEN THEUNISSEN (writer), RACHIDA LAMRABET (writer), SAMUEL COGOLATI (commons activist, researcher at KULeuven)

It is not impossible to achieve a transition from a society that respects the limitations of the planet and offers everyone the possibility to develop their talents. But it is not easy. How can we effect a just transition in the current context of increasing polarization and inequality? Can we enhance social justice while also addressing the demands of ecological sustainability? Ecopolis is the annual meeting for everyone committed to a sustainable future.

KAAITHEATER DEBATES | DUTCH/FRENCH/ENGLISH (WITH SIMULTANEOUS TRANSLATION) | € 7 (PRESALE)/10

LECTURE PERFORMANCE ANOEK NUYENS & REBEKKA DE WITBE Monoloog voor een consument

BOOK PRESENTATION GRAND TOUR 2020

Anoek Nuyens en Rebekka de Wit ontwikkelen een serie pre-enactments rond de lopende klimaatzaak tegen Shell.

To celebrate the tenth anniversary of Imagine 2020 – a European project on art and ecology – Pieter Van Bogaert met with ten artists: this book offers bits and pieces of their conversations.

IN DUTCH

IN ENGLISH

CO-FUNDED BY THE CREATIVE EUROPE PROGRAMME OF THE EUROPEAN UNION

24

Vorig seizoen stond Tibaldus in het Kaaitheater met een energieke vertolking van Yvonne, prinses van Bourgondië van Witold Gombrowicz. Nu ensceneren ze voor de tweede keer een stuk van de Poolse auteur.

Ze versterken de muzikaliteit van Gombrowicz’ stuk door tekstmotieven te verbinden aan melodieën uit de Vlaamse Polyfonie.

Verwacht je opnieuw aan een verrassende kijk af op eigenzinnig repertoire.

theatre

TIBALDUS & TONEELHUISBE Het Huwelijk

© PIETER DUMOULIN

WED 28, THU 29/11 20:30

‘Een gewiekst stuk over authenticiteit en de verantwoordelijkheid die met elk spreken gepaard gaat.’ — DE STANDAARD KAAITHEATER THEATRE | DUTCH | 2H | € 16/12/10 + POST-PERFORMANCE TALK 28/11

Voor hun eerste gezamenlijke creatie besloten danseres Femke en drummer Lander Gyselinck (STUFF) tot een beroepsruil. Lander danst (muzikaal), Femke musiceert (dansant), tot het flou wordt en in elkaar overloopt. Oudste broer Wannes, dramaturg, houdt ondertussen een oogje in het zeil. It’s a family affair…

For their first joint creation, dancer Femke and drummer Lander Gyselinck (STUFF) decided to swap roles. Lander dances (musically), Femke plays music (dansant), until both become blurred and blend together. Their older brother Wannes, a dramaturg, keeps an eye on the whole work. It’s a family affair...

FRI 30/11 21:30 LET’S TALK (ABOUT DANCE) Zin om informeel na te praten over FLAMER? Welkom bij LET’S TALK (ABOUT DANCE)! Een moderator reikt jou en een kleine groep toeschouwers kapstokken aan om je kijk op dans te delen. Wat heb je gezien en wat betekende dat voor jou?

DISCUSSION | DUTCH FREE, WITHOUT RESERVATION

© DANNY WILLEMS

KAAISTUDIO’S MUSIC/DANCE | 50 MIN. | € 14/10 + POST-PERFORMANCE TALK 29/11

music dance

FEMKE & LANDER GYSELINCKBE FLAMER

© ROBBRECHT © DESMET KAI WIDO MEYER

THU 29, FRI 30/11 20:30

25

© HELENA VERHEYE

SAT 1/12 20:30 JULIAN HETZELDE/NL/CAMPOBE All Inclusive

theatre

Julian Hetzel bevraagt de esthetisering van geweld en de explosieve kracht van oorlogsbeelden. Vertrekkende vanuit het principe van ‘creatie door destructie’, importeerde hij enkele kilo’s oorlogspuin uit Syrië. De brokstukken transformeerde hij in Europa tot kunst. All Inclusive plaatst kunst naast oorlog, toeristen naast vluchtelingen, en verbindt realiteit met verbeelding.

Julian Hetzel questions the aestheticization of violence and the explosive power of images of war. Based on the principle of ‘creation through destruction’, he imported several kilos of war rubble from Syria. In Europe, he transformed this debris into art. In an all-inclusive way, he juxtaposes art and war, tourists and refugees, and connects reality with imagination.

‘A striking and grating performance.

Julian Hetzel cleverly questions the use and incorporation of horrors in art.’

— DE STANDAARD KAAITHEATER THEATRE | ENGLISH | 1H30 | € 16/12/10

© PETER RIGAUD

MON 3/12 20:30 CONVERSATION #2 From the Age of Enlightenment to Climate Change: a History of the Self

talk

PHILIPP BLOMDE

Understanding the crisis today based on Enlightenment thinkers: that is how you might describe most of historian Philipp Blom’s books. The liberal dream of the 17th century – in which personal rights and freedoms eclipsed religious dogmatism, aristocratic rule, and superstition – has started to undermine itself in the course of history.

Journalist and philosopher Anna Luyten will join him for a discussion about the journey of the Enlightenment’s rational, emancipated and authentic self. How far has it come?

PRESENTED BY KAAITHEATER, KAAP & KASK STUDIUM GENERALE KAAISTUDIO’S TALK | ENGLISH | € 5 26

© CHRISTINE MIESS

FRI 7, SAT 8/12 20:30

WED 12/12 20:30

dance HART BOVEN HARDBE Tina & Tamara: de kerstrevue

ALIX EYNAUDIFR/AT Chesterfield

belgian premiere

Alix Eynaudi finds inspiration in the collection of the Austrian Museum of Folk Life and Folk Art. Using poetry as a choreographic device, Chesterfield presents a maze of signs and materials. It is a patchwork of movement, sound, bodies, books, fabrics, and light, woven with leather thread… and all composed to a sensual cadence.

KAAISTUDIO’S DANCE | 1H | € 16/12/10

Aan het einde van het jaar vraagt burgerinitiatief Hart boven Hard aan artiesten van allerlei pluimage om zich uit te spreken over de stand van het land. Samen voegen ze het woord bij de wereld, in een eigenzinnig jaaroverzicht doorspekt met de nodige absurditeit, glamour en cadeaus. En dit alles begeleid door het montere huisorkest van Met-X. Houd de website in de gaten voor alle namen! À la fin de l’année, l’initiative citoyenne Hart boven Hard/Tout autre Chose demande à des artistes de tout poil de se prononcer sur l’état du pays. Ensemble, ils joignent le monde à la parole, dans une revue de l’année truffée de ce qu’il faut d’absurdité, de glamour et de cadeaux. Le tout accompagné par l’orchestre maison sémillant Met-X. Tenez le site internet à l’œil pour repérer tous les noms.

KAAITHEATER THEATRE | DUTCH & FRENCH | 1H30 | € 10

TUE 27/11 20:30

PLAIZIERBE Kalender/Calendrier/Calendar 2019 Plaizier heeft zijn inmiddels befaamde nieuwe kalender klaar. Het thema voor editie 2019 is de Brusselse kanaalzone. Brusselkenners Eric Corijn en Sofie Vermeulen leverden een inleiding af en voor elke maand een thematisch verhaal.

Le fameux calendrier de Plaizier est prêt.

Le thème de l’édition 2019 est le quartier bruxellois de la zone du canal. Les fins connaisseurs de Bruxelles, Eric Corijn et Sofie Vermeulen, ont contribué une introduction et pour chaque mois un récit thématique.

KAAITHEATER TALKS | DUTCH, FRENCH & ENGLISH | FREE

27

SAT 8/12 20:30 + SUN 9/12 15:00 THOMAS BELLINCK/ROBINBE Memento Park

theatre Pour le centenaire de la Grande Guerre, on ne lésine ni sur les dépenses ni sur les efforts. Que faut-il donc si nécessairement commémorer ? Et surtout pourquoi ? À la faveur de citations de politiciens, marketeurs et reconstituteurs, Thomas Bellinck dévoile les mécanismes derrière le centenaire. Quel est le lien précis entre commémoration, politique, tourisme et big business ?

Welke politieke, economische en didactische intenties schuilen er achter de Vlaamse historische conflictsites, en hoe kunnen we ze in vraag stellen? Historicus Laurence Van Ypersele (UCL) gaat op onderzoek.

KAAITHEATER SAT 8/12 19:00 | DUTCH FREE, PLEASE MAKE A RESERVATION

No trouble or expense is being spared during the centenary of the Great War. So what are we commemorating – and especially, why?

Using quotations from politicians, marketeers, and re-enactors, Thomas Bellinck exposes the mechanisms behind the centenary. What exactly is the relationship between commemoration, politics, tourism, and big business?

0-12 Y

SUN 9/12 15:00 MATINEE KADEE While you enjoy the show, the children (4-12) get to make sounds and noises on the craziest of instruments. The very youngest kids (0-4) can play at the crèche.

FREE, SUBJECT TO A PAID BOOKING (RESERVATION REQUIRED) > www.kaaitheater.be/matineekadee

CO-PRESENTED BY KVS KAAITHEATER THEATRE | DUTCH/ENGLISH (SURTITLED DUTCH/FRENCH/ENGLISH) | 1H30 | € 18/14/10 28

© STEF STESSEL

Voor het eeuwfeest van de Groote Oorlog werden kosten noch moeite gespaard. Maar wat valt er dan zo nodig te herdenken – en vooral waarom? Aan de hand van citaten van politici, marketeers en re-enactors legt Thomas Bellinck de mechanismen achter het eeuwfeest bloot. Wat is precies het verband tussen herdenking, politiek, toerisme en big business?

+ 7 PM TALK LAURENCE VAN YPERSELEBE Authenticiteit en de Groote Oorlog

NL FR EN

CONNEXION BXL

14>22/12/2018

In Africa, the Middle East and elsewhere, young artists are writing their own histories, of their lives and of their homelands. They effortlessly blend languages, forms, and styles, and they don’t shy away from any of the issues. CONNEXION BXL presents work by both upcoming talent and established artists who have an enormous amount to offer Europe. There is no pessimism here, but energy, creativity, and determination. Surprising, inspiring and… imperative.

PRESENTED BY CONNEXION BXL, KAAITHEATER, KVS, BEURSSCHOUWBURG, BOZAR, JAZZ STATION & RITCS

Rokia Traoré is an icon of world music. She narrates the epic of King Soundiata Keita, the King who based his power on respect and not on greed or violence, and the unifier of the great 13th-century Mandé Empire. Traoré blends classic songs by the Mandé griots into her narrative. These poets and singers were responsible for a unique form of oral history.

Rokia Traoré est une icône de la musique du monde. Elle raconte l’épopée du roi Soundiata Keita, le roi qui appuyait son pouvoir sur le respect et non pas sur la cupidité ou la violence, et l’unificateur du royaume du Mandingue au XIIIe siècle. Traoré émaille son récit de chansons classiques des griots mandés. Ces poètes et chanteurs ont produit et perpétué une historiographie orale unique.

© ROKIA TRAORÉ

music/theatre

FRI 14/12 20:30 ROKIA TRAORÉML Dream Mandé Djata

KAAITHEATER MUSIC/THEATRE | FRENCH (SURTITLED DUTCH/ENGLISH) | 1H30 | € 22/18/10 © PEPE ‘ELMAS’ NASWA

SAT 15, SUN 16/12 20:30 PEPE ‘ELMAS’ NASWACD Dans la peau de l’autre

The young choreographer Pepe ‘Elmas’ Naswa convinced street kids in Kinshasa to teach their snake dance to a group of contemporary dancers. The movements – pervaded by their anger and frustration – expresses the chaos and desperation of an abandoned generation.

premiere

‘HERE, IN MY CORNER, I’M THE KING’ Read our conversation with Pepe Naswa > p. 21

KAAISTUDIO’S DANCE | € 14/10 29

talk

MON 17/12 20:30 MOGOBE RAMOSEZA CONVERSATION #3 on Ubuntu philosophy Philosopher Mogobe Ramose wrote the standard work on Ubuntu philosophy: a vision of existence as a continuous stream in which everything is constantly searching for balance and is inseparably connected with everything else. He will explain how this is true of human communities, but also applies to various aspects of social life, such as politics, religion, economics, law, medicine, ecology, and globalization.

KAAITHEATER TALK | ENGLISH | € 5

In het Amerikaanse Midwesten van de jaren 1880 verstopten blanken illegale alcohol in hun laarzen wanneer ze handel dreven met indianen – een effectieve strategie om opstandige native Americans te neutraliseren door dronkenschap. ‘Bootlegging’ was geboren. Nu is er Bootlegged: een ontmoeting tussen Boyzie Cekwana en Danya Hammoud: twee lichamen, twee verhalen, en twee geschiedenissen. premiere KAAITHEATER THEATRE/DANCE | ENGLISH | 50 MIN. | € 16/12/10 30

In the American Midwest in the 1880s, white people hid illegal alcohol in their boots when they traded with Native Americans – an effective strategy to neutralize rebellious Native Americans through drunkenness.

‘Bootlegging’ was born. Now we are presenting Bootlegged: an encounter between Boyzie Cekwana and Danya Hammoud: two bodies, two stories, and two histories.

© PAULA REISSIG

BOYZIE CEKWANAZA & DANYA HAMMOUDLB Bootlegged

theatre/dance

TUE 18, WED 19/12 20:30

© OSCAR OE RYAN

© ROCHDI BELGASMI

SAT 22/12 20:30

Een kombi is het typische privé-taxibusje dat in Kinshasa en in veel andere Afrikaanse steden het straatbeeld bepaalt. In zijn eerste solo neemt Jeannot Kumbonyeki dit voertuig als vertrekpunt om het te hebben over de dagelijkse realiteit, de publieke voorzieningen én de positie van de kunstenaar in de Democratische Republiek Congo.

dance

JEANNOT KUMBONYEKICD Le Kombi

Un kombi est le minibus-taxi privé typique des rues de Kinshasa et de bien d’autres villes d’Afrique. Dans son premier solo, Jeannot Kumbonyeki prend ce kombi comme point de départ pour aborder la réalité quotidienne, les services publics et le statut de l’artiste dans la RDC. A kombi is the typical private taxi-van that determines the street scenes of Kinshasa and many other African cities.

In his first solo, Jeannot Kumbonyeki is using this kombi as a premise to talk about everyday reality, public provisions, and the position of artists in the Democratic Republic of Congo.

ROCHDI BELGASMITN Ouled Jellaba In deze solo brengt Rochdi Belgasmi het swingende Tunis uit de jaren 20 weer tot leven. Wanneer ’s avonds de bakkerijen, viswinkels en slagerijen transformeerden tot cafés chantants, verschenen er mannen als ‘Ouled Jellaba’. Ze schonken thee, jongleerden en zongen – maar vooral dansten ze: als vrouw.

Dans ce solo, Rochdi Belgasmi ranime la Tunis swinguante des années 20, quand le soir, les boulangeries, les poissonneries, les boucheries se transformaient en cafés chantants et qu’y apparaissaient des hommes en « Ouled Jellaba ». Ils servaient le thé, jonglaient et chantaient – mais ils dansaient surtout, habillés en femme.

In this solo, Rochdi Belgasmi brings the swinging twenties in Tunis back to life.

In the evening, the bakeries, fish shops, and butchers’ shops were transformed into café chantants, and men transformed into ‘Ouled Jellaba’. They poured tea, juggled, and sang, but more important than anything else, they danced – as women.

belgian premiere KAAISTUDIO’S DANCE | DOUBLE BILL | 1H55 INCL. INTERMISSION | € 14/10 31

KAAITHEATER

SAINCTELETTESQUARE 20 20 SQUARE SAINCTELETTE B-1000 BRUSSELS T 02 201 58 58

KAAISTUDIO’S

ONZE-LIEVE-VROUW VAN VAAKSTRAAT 81 81 RUE NOTRE-DAME DU SOMMEIL B-1000 BRUSSELS /KAAITHEATER

MAGAZINE 6 EDITIES PER JAAR | VERSCHIJNT IN FEBRUARI, APRIL, JUNI, AUGUSTUS, OKTOBER & DECEMBER P3A9139 | OKTOBER 2018 | AFGIFTEKANTOOR GENT X V.U.: BART CLAES, C/O AKENKAAI 2, 1000 BRUSSEL COVERBEELD: METTE INGVARTSEN TO COME (EXTENDED) © JENS SETHZMAN ONTWERP: PAUL BOUDENS

32