Humus 2 by Kaaitheater

HU M U S

K A A I T H E A T E R 1 9 93 -1 99 8

H U M U S

I N H O U D / T A B L E DES M A T I È R E S / C O N T E N T S

V OO RW OO RD

EEN HEVIGE SC H O K MET VELE N A SC H O K K E N , door Peter Anthonissen

K A A ITH EA TER 1993-1998

KA A ITH EA TER , PUBLICATIES

CO LO FON

100

PRÉFACE

UNE SECO U SSE V IO LE N TE , SU IVIE DE N O M BREUSES SECO U SSES SEC O N D A IR ES, par Peter Anthonissen

K A A IT H E A T E R 1993-1998

K A A IT H E A T E R , PU BLICA TIO N S

CO LO PH O N

100

PREFACE

ONE V IO LE N T SH O C K W ITH M A N Y A FTER SH O C K S, by Peter Anthonissen

K A A IT H E A T E R 1 993-1998

K A A IT H E A T E R , P U BLICA TIO N S

CO LO PH O N

100

VOORWOORD/PRÉFACE/PREFACE

In H u m us werd een beeld geschetst van 15 jaar Kaaitheater (1977-1993). Dit addendum . H u m us 2, 1993-1998, com plete ert de documentatie rond 20 jaar Kaaitheater. Het zijn de tw in tig jaar waarin oprichter-directe ur H ugo De Greef zijn beste krachten aan deze o rgan isatie schonk. In een ge sprek met Peter A nth o nissen kijkt hij, samen met adm in istratief directeur Hugo Vanden Driessche en drama turge Marianne Van Kerkhoven, terug op de jo n g ste vijf - b e w o g en - jaren. De H um us-boeken pretenderen niet de ge schiedenis van het Kaaitheater te schrijven;

ze bundelen

materiaal dat to eko m stig e historici kan helpen bij hun o nderzoek. En uiteraard vertolken zij de visie van het Kaaitheater zelf; dat ge ld t zeker v oor de tekst in dit tw eede deel. V and aag treedt in het oude huis een nieuw e generatie aan. We hopen dat die voorbije tw in tig jaar de hu m uslaag ge le gd heeft voor nieuwe artistieke avonturen.

H um us dressait Ie portrait des 15 premières années du Kaaitheater (1977-1993). Le présent appendice, H um us 2, 1993-1998, apporte un complément d'in form ation a l'occasion des 20 ans du Kaaitheater. Pendant ces vingt années, H ugo De Greef, le fo n date ur et directeur du Kaaitheater, a o ffert le meilleur de lui-même a l'organisation. Dans un entretien avec Peter Anthonissen, en présence du directeur administratif H ugo Vanden Driessche et de la dram aturge Marianne Van Kerkhoven, il repasse en revue ces cinq dernières années, riches en rebondissements. Ces ouvrages ne préte ndent pas rapporter l'histoire intégrale du Kaaitheater: ils se contentent de réunir des données pouvant aider les futurs historiens lors de leurs recherches. Par ailleurs, ils expriment le point de vue du Kaaitheater; c'est to ut spécialement vrai pour le texte de cette seconde partie. Aujourd'hui, la maison an cienne s'ouvre a une nouvelle gé nération. Nous espérons que ces v ingt der nières années auro nt déposé la couche d'humus nécessaire a de nouvelles aventures artistiques.

H um us provided an outline of 15 years of the Kaaitheater (1977-1993). This addendum , entitled Hum us 2, 1993-1998, completes the docum entation of 20 years of the Kaaitheater. They are tw enty years in which its founder and director H ugo De G reef gave the organisation the best of his abilities. In a conversation with Peter Anthonissen, he looks back at the last, eventful five years, to geth er with administrative director H ugo Vanden Driessche and dram aturge Marianne Van Kerkhoven. These Humus books do not claim to write the history of the Kaaitheater; they assemble material which may help future historians in their research. And of course they express the Vision of the Kaai th eater itself; this is certainly true of this second part. A new generation is now ta k in g over the reins of this old establishment. We hope that the past tw enty years have laid down a layer of humus fo r new artistic adventures.

EEN H E V IG E S C H O K MET VE LE N A S C H O K K E N

De geschiedenis van het Kaaitheater laat zich moeilijk periodiseren, schre ef Luk Van den Dries in het boek HU M US, v ijftie n ja a r K a a ith e a te r. De o pening van het Lunatheater echter - op 10 september 1993 - was een duidelijk keerpunt. W aar muziekcentrum Ancienne Belgique een w elkom to evluchtsoord vond tijdens de renovatie van het eigen g e b o u w aan de A nspachlaan, kon het Kaaitheater zich verheugen in de lang ve rw achte reali satie van een droom: een eigen zaal. Het Kaaitheater had w elisw aar de Studio's in de O n ze-LieveV ro u w van V aakstraat te zijner beschikking, maar ook die w are n aan v ernie uw ing toe: de m o gelijk h e den waren er be perkt en het was er dringen v oor een plaatsje op de agenda. Het 'grotere' werk dat het huis produceerde en presenteerde, was veroord eeld tot een bohém ienbestaan in de stad. Sommi ge v o orstellin gen konden bij ge bre k aan een ge schikte zaal helemaal niet in Brussel ge too nd worden. Met de ingebruikn am e van het Lu natheater kwam aan die situatie een einde. Het Lunatheater - in 1932 door architect Marcel Driesmans ge concipieerd als een voor die tijd unie ke com binatie van appartem enten, kantoren en een theate rz aal - zou v oortaan onderdak bieden aan de artiesten die gast aan huis w are n in het op dat moment deels virtuele Pension Kaai, zoals Van den Dries het noemde.

Het optimisme was groot, ook al sprak H ugo De Greef in het ja arboek 1993-94

reeds over 'w aarschijn lijk de hevigste schok die door onze o rgan isatie zal gaan'. Vijf jaar later is De Greef niet langer de directeur van zijn eigen ge esteskind, spreekt hij almaar vaker in de verleden tijd over het Kaaith eater en blikt hij op de voorbije vijf jaar te rug als een periode w aarin er 'prachtige din gen ' gebeurd zijn, maar die v oor hem 'niet de meest prettige jaren van de tw in tig' omvatte. De eisen die het Lunatheater aan het Kaaith eate r heeft gesteld, spelen daar een hoofdrol in.

Hugo Vanden Driessche, sinds september 1993 adm in istratief directeur van het Kaaitheate r, had de ervaring van d eSingel in A ntw e rpe n achter zich en kon onm iddellijk go ed inschatten w elke g e v olge n de schaalv e rgro ting zou hebben: 'Het Kaaith eate r was geen kleine instelling, maar had een kleine, ge ze llig e infrastru ctuur, die op kleine schaal kon georganisee rd w orden: het w e lge ke n d e potje met geld w aar de bezoekers iets konden ingooien om een kop koffie of w at dan ook te nemen. Het Luna theate r dw o n g ons de zaak anders aan te pakken: vro eg er kon je met een aantal individuen naast elkaar werken, nu moest je echt in ploeg beginnen denken, gaan delegeren en dergelijk e meer, en da ar was het Kaaitheater niet op voorbereid. Som m ig en dachten met heim w ee terug aan de periode van de Studio's, anderen za ge n het Lunatheater zitten, om dat het de m ogelijkheid bood een andere sfe er te creëren.' De Greef ervoer de verand ering op een gelijkaard ige manier: 'Plots moesten we avondpersoneel hebben: go ed, je kan die mensen enth ousiasmere n en bij het ge heel betrekken. Maar na een tijdje vragen de stafm ensen zich af of ze 's avonds nog wel moeten komen. Met het mogelijke g e v o lg dat het publiek en de artiesten er zijn, maar de staf niet. Dat is een verkilling van de w erkom stand ighe de n w aarvo o r je moet opletten.'

A vo ndd ien sten , onthaal, het koekje bij de koffie... het lijkt een perifere problematiek, maar dat is het niet. Zeker niet in een huis als het Kaaitheate r. G evraagd naar w at nu precies de organisatie gedu ren de de eerste tw intig jaar van zijn bestaan getypeerd heeft, wijz en zow el dram aturge Marianne Van K e rk h o ve n als H ugo De G reef op de p r o d u c tie o m s ta n d ig h e d e n die zij de kun sten aars a a n g e reikt hebben. 'Wat ik o v erg eh ou de n heb aan mijn m arxistische tijd,' specifieert Van Kerkhoven, doe lend op de periode dat ze met Het Trojaanse Paard, één van de boegbeelden van het Vlaamse vor m ingsth eate r, actief was, 'is dat p rod uctie voo rw aard en en prod uctie verh o udin gen mee het product bepalen. Bij het Kaaitheater hebben w e steeds o m gekeerd gedacht en ons de v raag geste ld welke prod uctie verh o udin gen een bepaald product nodig heeft. Steeds hebben w e geprobeerd stramienen of modellen te vermijden en naar nul te gaan om de b a sisge geve n s van een productie op te zoeken.' De Greef schuift dit als hun gro te troef naar voren: 'Er zijn natuurlijk altijd een paar vaste ge g e v e n s g ew eest, maar zo minimaal m ogelijk, om de creatie zo vrij m ogelijk te laten verlopen. Zodra je een o rgan isatie laat bepalen hoe een kunstenaar zijn w erk moet organiseren, ben je verkeerd bezig. Daar in moet je ook je verantw o orde lijkhe id nemen: het is niet zo dat je iemand de sleutel van de deur ge eft en haar met de première w eer open doet. Ik heb soms discussies van dagen en dagen gehad met kunstenaars, tot op de da g van de eerste repetitie: dan nam Marianne of iemand anders over, en kwam ik er niet meer tussen. De authenticiteit van de kunstenaar w ordt daardoor noch vergro o t noch verkleind. Ze krijg t wel de kleur van de om stand igh e de n mee.'

Le ze n , n ie t sc h rijv e n Die ho u ding heeft alles te maken met de basisfilosofie die het Kaaitheater sinds zijn ontstaan als fe s tival in 1977 gehanteerd heeft: een keuze v oor de kunstenaar eerder dan voor zijn product. Vandaar dat De G reef steeds de be nam in g 'kunstenaarscentrum ' heeft verkozen boven de decretale term 'ku n stencen trum'. Die gedachte werd, parallel aan het Kaaitheater, o ntw ik keld in de schoot van de arties te n v e re n igin g Schaamte, een structuur v oor artistieke productie en distributie, die in 1978, met uitzo nd erin g van De Greef en Vanden Driessche, door uitsluitend kunstenaars o pge richt werd. De oor spronkelijke kern werd gevorm d door de leden van Panem et Circenses en Radeis: Luc De Smet, Jay Geary, Pat Van Hemelrijck, Josse De Pauw, Jan De Bruyne en Eric De Volder, w at later Dirk Pauwels. Nadien sloten ook Anne Teresa De Keersmaeker en Jan Lauwers zich bij Schaam te aan. Per 1 januari 1988 fusioneerden Kaaitheater en Schaamte, al bleef Schaam te voor het latere profiel misschien wel het meest bepalend. De Greef: 'De Kaaitheaterfestivals hebben de reputatie en de credibiliteit o p g e b o u w d en ons een internationale to e g a n g verschaft. Schaamte heeft voor de diepte en de rela ties met de lokale kunstenaars ge zo rgd . Naar de inhoud toe, is vooral Schaamte overgeb le ven , w at ik wel prettig vind.' Na de fusie incorp oreerde het Kaaith eate r de productietaak van Schaam te en kwam nog meer dan voorheen het accent op de kunstenaars te liggen, met H ugo De Greef als katalysator. Luk Van den Dries las in het Kaaitheater dan ook 'het verhaal van een man en zijn keuzes'. 'Die keuzes ware n bij het Kaaitheater zeer specifiek,' licht De G reef toe. 'Het w as een e nge keuze, geen brede keuze, zoals meestal ge be urt in de theate rw ere ld. Daarin zijn de mensen voor mij steeds be langrijk gew eest. Met een gro o t kunstenaar w iens w erk ik fantastisch vind, maar met wie ik persoonlijk niet kan ó pschie ten, zou ik nooit ge w e rk t hebben, dat is duidelijk. Om gekeerd geld t natuurlijk ook dat er w einig o verblijft als je voor iem ands w erk niet warm loopt of erdoor ge charm eerd w ordt.' Nooit heeft het K aaith eate r zelf 'artistieke concepten g e b o u w d of aangebracht', be halve dan, lacht De Greef, die ene keer dat hij Radeis een liedje wilde aanprate n om hun v o orstellin g la nger dan een uur te maken, een raad die zij uite indelijk niet o pvolgden: 'We zijn er altijd van uitge gaan dat w e lezen w at er gebeurt in plaats van zelf te schrijven. Maar we kiezen wel wie er voor ons mag schrijven.' De G reef en Van Kerkhoven fronsen het voorho ofd bij de idee dat er zich doorheen de jaren iets zou ge definieerd hebben als 'een typische Kaaitheate rproductie', daar zij er steeds van uitgin gen dat 'het niet klopt, mochten twee dingen op elkaar beginnen lijken'. In het jaarboek 1993-94 form uleerd e Van Kerkhoven twee krachtlijnen die 'zeer w aarschijn lijk onze praktijk voor de komende jaren zullen bestemmen': ze vloeien voort uit een z o r g v u ld ig e lezing van de artistieke praktijk, niet uit een door

de org anisatie opgesteld program m am odel. In het ja arboek 1997-98 keerden beide thema's weer: 'enerzijds de gedachte dat "het repertoire de hele w ereld" is, dat de kunstenaars waarm ee wij w e r ken hun inspiratie en hun materiaal putten uit alle mogelijke bronnen die de wereld te bieden heeft, met inbegrip van het histo rische repertoire; en an derzijds de gedachte dat "de k unstenaar een onder zoeker is", die in zijn oeuvre, via diverse w erkm eth od en en in vo lle dige artistieke vrijheid, de wereld tracht te begrijpen en de wetten van het leven - zo die al bestaan - tracht te ontsluieren.' V anuit die optiek is Jan Ritsema's K o p n a a d (1995) misschien wel de meest w ezen lijk e Kaaitheaterproductie van de afgelo pen vijf jaar, net om dat ze zo min m ogelijk exemplarisch voor w at dan ook probeerd e te zijn. Stefan Hertm ans' tekst die door Johan Reyniers in Etcetera 'een om gevalle n centraaleuro pese boekenkast' w erd ge doopt, acteurs wier persoonlijkheid en verleden eve nze er het repertoire van de vo orstellin g uitm aakte n als de door Hertmans geciteerde Hölderlin, Lenz en Büchner, een re gisseur die door alle the ate rw etm atigh ed en aan zijn laars te lappen net één van de mooiste odes w ist te scheppen die het theater zich drom en kon: niet voor niets werd K o p n a a d o pge no m en in de selectie v oor het Theaterfestival 1995. Wie consequent het heft in handen van de kunstenaars geeft, moet echter erkennen dat ook Van Kerkhovens omschrijving van deze twee inhoudelijk -artistieke thema's haar beperkingen heeft. Ener zijds bestrijken ze als twee van de meest actuele tendensen van de th eaterpraktijk va n d a a g een veel breder terrein dan het Kaaitheater alleen en is het vo oral de dram aturgische verdienste van Marianne Van Kerkhoven ge w e es t hen te detecteren. Voorbeelden zijn er te over: denken we lukraak aan een Alain Platei (Les Ballets C. de la B.) of een Peter Van den Eede (Cie. de Koe), artiesten die nooit in het Kaaith eate r ge w e rkt hebben, maar zich eve nze er sinds vele jaren als 'o nd erzo ekend e kunstenaars' op het pad van het 'w ereldrepertoire' begeven hebben. A nd erzijd s zijn deze beide them a's in al hun complexite it een eerlijke maar m ogelijk futiele p o g in g om vat te krijgen op een w erkelijk heid die niet langer als du sdan ig te vatten is, te nzij natuurlijk, zoals Patricia De Martelaere het uitd ru kte in haar in het jaarboek 1997-98 gecite erde essay En nu ben ik d o od, 'het theatrale in zekere zin altijd v o o r a f gaat aan het werkelijke'. Het is dan ook niet verw on derlijk dat Van Ke rkhoven in het ja arboek 199697 zelf aangaf: 'In v orige jaarboeken hebben wij steeds ge tracht de eenheid in het program m a tot haar recht te laten komen; va n d a a g v raagt het w erk van deze kunstenaars erom de rijkdom van de diversificatie in het volle d aglic h t te stellen.' Een conclusie die zich, vanuit het standpunt van de kun stenaar, bijna n o o dzakelijke rw ijze opdro ng. Desalniettemin w as er de voorbije jaren nog een tendens te onderscheiden die zich niet tot het Kaaitheater alleen beperkt: de vraag naar een nieuwe politieke stellingnam e van de kunstenaar. Luk Van den Dries merkte naar aan le idin g van HU M U S, v ijftie n ja a r K a a ith e a te r op dat, vele jaren na de eerste Kaaitheaterfe stivals, die te situeren w are n in de nadage n van het politieke theater, 'onze posi tie in de wereld' o p n ie uw aan de orde was. In het jaarboek 1995-96 werd dit door Marianne Van Kerk hoven geëxpliciteerd : 'De "gro te dram aturgie", nl. de w iss e lw e rk in g die zich afspeelt tussen kunst en maatschap pij, zal in de komende jaren een gro o t deel van onze aandacht opeisen.' V oo r het Kaai theater w as deze v aststelling een stimulans om in de eerste helft van 1996 drie 'binnenskam erse' gesprekken te organiseren, w aaraan, in drie groepen verdeeld, w erd deelgenom en door Guy Cassiers, Anne Teresa De Keersmaeker, Jolente De Keersmaeker, Viviane De Muynck, Josse De Pauw, Jan Fabre, Stefan Hertmans, Tom Jansen, Jan Lauwers, Frieda Pittoors, Jan Ritsema, Eric Sleichim, Lucas Vandervost, Peter van Kraaij, Jos Verbist, Frank V ercruyssen en Peter Vermeersch: kunstenaars met wie het Kaaitheater re gelm atig sam enw erkte, maar die, in v e rgelijkin g met vro eger, elkaar niet al te vaak (meer) tegen het lijf liepen. Op tafel lagen voornam elijk vragen en bekomm ernissen omtrent het he dendaagse maats chappelijke e n ga ge m e n t van de kunstenaar. Toen bleek, herinnert Van Kerkhoven zich, dat, op een paar uitzo nd erin gen na, 'wij er meer mee zaten dan de kunstenaars zelf'. In het ja arboek 1996-97 vatte ze hun gezam e nlijke bevind inge n als vo lg t samen: 'De m aats chappelijke interesse die in deze ge sp re kken naar voren kwam, v erw oo rd de zich niet in zgn. politiek correcte sta ndpunten (wie bepaalt w at al dan niet correct is?) of in hapklare m eningen, maar steunde eerder op ge ïn divid ualisee rd e stellingnam en t.a.v. het w ereldgeb eu ren . Indi vidualism e niet als een zich afsluiten van de wereld maar als een politiek statem ent g e sch raagd door

de kracht van een diversificatie aan o pvattingen . De kunstenaar niet als wereldverbeteraar, maar als kritisch en actief denkend en handelend individu in een sam enleving.'

B ru sse l als b e d d in g De stap naar de stad is op dat moment niet zo groot. Sinds 1995 duikt het ge ge v e n Brussel meer en meer op in het discours van het Kaaitheater. In het jaarboek 1995-96 stelde Van Kerkhoven dat Brus sel meer dan voordien 'ons w erkgeb ied , onze be dd ing' wordt: 'Het is een van onze taken voor de to e komst om de v erankerin g van stad en theater, af te tasten, te definiëre n en verv olge ns te profileren en in te vullen.' Dat w erd 'inp lantin g' genoem d in het dossier v oor de periode 1997-2000 dat het Ka aitheater indiende bij de Vlaamse Gemeenschap: 'Wij hebben op dit moment de veran tw o o rd e lijk heid over tw ee zalen: deze "tastbare elementen" in de stad geven ons ook een v erantw o ordelijkheid te gen ov e r de buurt w aarin deze ge b o u w e n zich bevinden.' Ook hier w ordt een inhoudelijke keuze, in casu v oor de stad Brussel, dus aan gereikt door de pro du ctieo m stand ig heden die v oorhanden zijn. Toch is er een accentverschuiving m erkbaar in v ergelij king met vroeger. W ann eer in 1995 de Duitser Jürgen Gosch in het Lunath eater Chantal Akerm ans N a ch th a l ensceneert, een sfe erstuk dat zich afspeelt in een hotel in een 'anonieme' grootstad, heeft De Greef met name ge k o z e n voor de re gisseur Gosch. W anneer eind 1997 het Kaaitheater de copro ductie ja ja m aar nee nee (geselecteerd voor het Theaterfestival 1998) realiseert met Dito Dito en Transqu inq ue nn al, is deze niet alleen het ge v olg van het vertrouw en dat de beide geze lsch app en hem inboezem en, maar ook van de tekst van Rudi Bekaert, die zich expliciet afspeelt in een Brussels w o n in g b lo k en onder meer het thema van de meertaligheid aanraakt. Achttien jaar na zijn eerste eigen productie, A n d a lu cia A m a rga (1979) van de Spaanse re gisseur Salvador Tavora, heeft het Kaai theate r hiermee o pn ie uw een v o orstellin g die de multiculturele realiteit van Brussel onder de loep neemt. V olge ns Marianne Van Kerkhoven heeft dat veel te maken met het m aats chappelijk debat dat op dat momen t aan de orde is. Het Kaaith eate r g aat niet eensklaps 'Brusselse' stukken program m e ren: enerzijds zijn een aantal kunstenaars met de stadsproblem atie k begaan, anderzijds schikt het Kaaitheater zich meer en meer naar de nieuwe rol die het als 'h uisbew aarder' van tw ee Brusselse infrastructure n is toebedeeld. De beslissing om het aantal re isvoorstellingen af te bouwen, is e venzeer het resultaat van deze g e w e n n in g . Dat was niet e en voudig, aldus De Greef, 'om dat an dere kunstencentra reken den op werk dat wij produceerden'. Tw ee vo orste llin ge n, Guy Cassiers' H e rse n sch im m e n (1997) en Jan Ritsema's M aria S a lo m é (1997), w erden speciaal op de Studio's gem odelleerd en uitsluitend daar gespeeld. 'Het komt het product ten goede, omdat het feit dat je langere tijd in een zaal ge w e rkt hebt, deel w ordt van de vo orste llin g,' vindt De Greef. 'Bovendien ge eft het je de g e le ge nh eid om aan je publiek te bouwen. Voor een aantal mensen is het misschien w at moeilijk dat ze naar Brussel moeten komen, aan de an dere kant ge eft het meer mensen in de stad de m o gelijk heid een stuk te gaan zien en deel ac htig te w orden aan het w erk van de kunstenaars die in hun o m g e v in g wonen. Dat vind ik b e lan g rijk, w ant een kunstenaar is en blijft van een ge m eenschap.' Hetzelfde geld t v oor de m uziekprogramm ering in het Lunath eater, die met de komst van Jos van Immerseel en Anima Eterna in 1995 op kruis snelheid kwam en de jaren nadien nog w erd uitgebreid: Ook hier hanteerde De Greef hetz elfd e prin cipe: 'M uziek is zelden aan steden ge bo nd en en reist rond als consum ptiepro duct. Dat kunnen inbed den in een stad zou fantastisch kunnen zijn.' De ke uze voor Van Immerseel maakte ondertussen nogal w at to nge n los. 'K lassie ke muziek bij het Kaaitheate r? Jawel,' grapte De Greef in zijn inleiding tot het ja arbo ek 1995-96. Evident was dat op dat momen t inderdaad niet. De meeste musici en ensem bles w aar het Kaaitheater mee werkte, zoals het Blindman Quartet en het Ictus Ensemble, w are n in huis gekom en via de dans- en theatervoorstel lingen waaraan zij hun m e dew erking hadden verleend. Met Jos van Immerseel en Anima Eterna was het anders: zij openden het seizoen 1995-96 met werk van Haydn, Beethoven en Mozart, te rw ijl Blind man en Ictus d atzelfde jaar onder meer Cage, Stockhausen en Feldman speelden. De Greef z ag geen onderscheid, omdat hij ook v oor de m uziek niet in repertoire- of genre o m sch rijving en dacht en enkel en alleen oog had voor de auth enticiteit van de kunstenaar: 'We gaan v oor authentieke kunstenaars.

in w at voor genre ze ook w erken. De auth enticiteit van een Fabre, van een Lauwers, van een Cassiers... dat is dezelfd e als die van Van Immerseel. Daarom ook hebben w e Anim a Eterna in residen tie genom en: ze kunnen in de grote zaal repeteren, er cd's opnemen... V oor mij zit er een gro te logica in.' De Greef be vestigt dat in het ge ge v e n p u b lie ksop bo uw Van Immerseel een belangrijk e rol heeft gespeeld, niet in het begin, toen zijn komst 'een risico' was, wel later: 'Werken met Van Immerseel had zonder het Lu natheater niet ge kun d, maar het heeft ons ook geholpen het Lu natheater mogelijk te maken qua imago, qua profilering... Het is zeer, zeer moeilijk om een publiek op te bouw en voor zo'n gro te zaal: je kan een aantal single shots realiseren, dat wel, maar er een vast publiek krijgen van een paar honderd mensen per avond is niet ge m akkelijk .' De zorg om het publiek bleek in het Lunatheater groter dan in de Studio's. Toch ontkennen zow e l De Greef als Vanden Driessche dat dit op een bepaald momen t is gaan w ege n op de program m ering. Vanden Driessche: 'De belangrijkste druk is steeds de vraag g e w e e s t of we met inte re ssant artistiek werk bezig waren. Pas in tweede instantie probeer je daar een publiek voor op te bouwen. Dat is in Brussel, zeker voor Nederla ndstalig theater, niet simpel, omdat de mensen vanop een zekere afstand moeten komen.'

Een tw e e sp o re n b e le id Het is natuurlijk zo dat geze lsch app en als Rosas, Tr oubleyn en The W ooste r Group hun werk reeds voor de ingebruikn am e van het Lunatheater in grote zalen presenteerden: v oor hun publiek kwam het er v o ornam elijk op aan de w eg naar het Lunatheater te vinden. De artiesten echter die voordien hun vaste plek in de Studio's ha dden, kregen zelf o gen sch ijn lijk met aanpassingsm o eilijkh ed en te kampen. Opvallend is dat de re gisseurs Peter van Kraaij, Jan Ritsema en Guy Cassiers hun respectievelijke v oor stellingen E x ile s (1993), P h ilo k te te s -V a ria tie s (1994) en De p ijl van de tijd (1994) in het Lu natheater realiseerden, maar o pn ie uw uitw eken naar de Studio's zodra die, na re novatiew erken die anderhalf jaar in beslag ge no m en hadden, op 19 novem ber 1994 w eer in gebru ik w erden genomen. Van Kraaij ensceneerde er toen achtereen volgens M aria M agdalena (1995), In de e e n za a m h e id van de k a to e n v e lden (1996) en W o lo ko la m ske r Cha u sse e l- V (1998), Ritsema K o p n a a d en M aria S alo m é, en Cassiers H e rse n sch im m e n . V olge ns Vanden Driessche w ou De Greef 'hen niet d w in g e n een gro tezaalp ro du ctie te maken als ze liever iets in de Studio's deden.' Al bij al bleek het moeilijk om het Lunatheater en de K aaitheaterstudio's op elkaar af te stemmen: De Greef ge eft ook toe dat hij en zijn m edewerkers da ar 'niet uitgeraakt zijn'. Lan gzaam gro eid e er immers een organische, maar w at stroeve tw ee de lin g. Het Lunatheater werd het terrein van de m uziekensem bles en van Jan Fabre, Rosas, Needcom pany, Heiner Goebbels en The W ooster Group, die, strikt ge sp ro ken , geen eigenlijk e Kaaitheaterproducties (meer) uitb re ngen. In de Studio's vonden de huisregisseurs en, van af oktober 1996, het luik S tudiow erk een o nderdak dat echter, luidens de intenties, 'in de Studio's ge lo kaliseerd, maar er niet aan ge bo nd en is'. 'H et zou mooi ge w e es t zijn,' aldus De Greef, 'om een aanbod te realiseren waarb ij Stud iow e rk de manier van aanpakken is voor het geheel, dat je een publiek o pb o u w t dat vo ld o en de gro o t is en reageert van: we gaan v anavond naar het Kaaitheate r, w hate v er there is. Maar dat is vo orlo p ig niet het geval.' Het door hem gevreesde tw eespo re nb eleid kon hierd oor niet vermeden w orden. Hij had er nochtans zelf v oor g e w a a rs ch u w d in het ja arboek 1996-97, toen hij de termen 'consolidatie en v e rn ie u w in g ' in de mond nam: 'Co nsolidatie en ve rn ie u w in g zijn de polen w aarrond w e het artistieke w erk van het Kaaitheater in de komende jaren willen uitb ouw en. Dat mag niet resulteren in een tw eesporenbeleid. Voor ons kan er pas van consolidatie sprake zijn, als er perm anent vernieuw d wordt; het ene kan niet zon de r het andere. Dat dubbele elan willen we in het w erk met "huiskunstenaars" èn "nieuw kom ers", in onze twee zalen, het Lunatheater èn de Kaaitheaterstudio's.' In het subsidiedossier dat het Kaai theate r bij de Vlaamse Gem eenschap indiende, w erden deze beide polen meer uitgediept. Als vertre k punt gold een analyse van de theatrale situatie in V laandere n anno 1995: 'Het Kaaitheater is o pge gro eid met een generatie artiesten die zo'n tien jaar gele den hun doorb raak realiseerden met zeer vernieuw end w erk en die va n d a a g nog steeds artistiek zeer ho o gstaand e produkties afleveren. Voor hen is echter de tijd gekom en om vanuit de ge g e v e n s van een nieuwe/andere maats chappelijke perio de het eigen nog te vo lg en parcours te herd enken. Het publiek dat in de voorbije periode verw end

werd door die kw alita tie f rijke vo orste llin ge n legt in zijn verw ach tingsp atro ne n de lat zeer hoog. De a a n w e zig h e id van een sterke generatie kunstenaars die niet "gerecupereerd " w erden of in routine v erzonken, maakt het voor v o lg en de generaties niet ge m akkelijk om aan een artistieke reactie vorm te geven die ook nog kw alita tie f verrassend zou zijn.' Enerzijd s nam het Kaaitheater zich v oor de 'tachtigers' te blijven vo lg en en te blijven onderste unen, onder meer door hen een gro o t plateau aan te bieden; an derzijds w ou het 'n ie uw e g e w asse n ' stimuleren door hen met de Studio's een uitgelezen w erkk ade r te verschaffen. In de praktijk g in g de aandacht van het Kaaitheate r, tot op het moment te nminste dat S tudiow erk op g a n g getro kk en werd, echter meer naar consolidatie dan naar v ernieu w ing: een pijnpunt dat niet alleen te verklare n is vanuit de inrijperiode die het Lunatheater met zich meebracht. H ugo De Greef is zich hier ten dele van bewust: 'Er w erd wel eens ge ze g d : w éé r een Kaaitheaterseizoen met Needcom pany, Jan Fabre, Anne Teresa De Keersmaeker, Jos van Immerseel, Josse De Pauw, The W ooster Group... Dat is juist, ja, maar dat neemt niet w e g dat elk van hun producties op zich nog steeds w aardevol is. A f en toe zit er eentje tussen die minder is, maar door de band is dat niet zo. De au thenticiteit van de meesten van hen kan je nog steeds niet in vraag stellen.' De speerpuntfunctie echter die deze kunstenaars in de tw eede helft van de jaren tachtig en het begin van de jaren ne ge n tig v erw orven hadden, ging , samen met die van het Kaaitheater, ge le idelijk aan verloren. Het rapport N aar een o n tw ik k e lin g s b e le id v o o r de p o d iu m k u n ste n dat het Vlaams Theater Instituut in juni 1996 publiceerde, bevatte de verzu chtin gen van een nieuwe, nie t-gesubsidieerde generatie po d iu m kun ste naars, die kunstencentra als het Kaaitheater verw eten zich als ‘presentator, producent of co-producent sterk gelin kt te hebben aan kunstenaars van hun eigen generatie'. Feit is dat het aantal w erke lijk nieuwe ge zichte n in het Kaaitheater in de seizoenen 1993-94, 1994-95 en 1995-96 eerder beperkt is gebleven, zeker in het productiewerk: Jos van Immerseel, Ictus Ensemble, Cham p d'Action, Marlies Heuer, Heiner Goebbels, De Tijd, Meg Stuart, Neuer Tanz... en een copro ductie die Brussel jammer ge n o e g nooit haalde: Q u o ta tio n s o f a ru in e d c ity van Dar A Luz, het ge ze lsch ap van de jo ng o verle den Iraans-Am erikaanse theaterm aker Reza Abdoh. Op enke le schaarse uitzo nd erin gen na, kun je het niet echt kort-op-de-bal-spelen noemen: De Tijd w erd o pgericht in 1987 en stond pas in 1993 voor het eerst op de affiche van het Kaaitheater; Meg Stuart w as tijdens Klapstuk '91 in Leuven al te zien met D isfig u re S tu d y , een vo orstellin g die ze pas in 1996 in de Studio's to onde, nadat ze met haar g e ze l schap Dam aged Goods naar Brussel verhuisd was. De in de jaren 1994 en 1995 door het Theaterfestival a a n g e z w e n g e ld e trend om 'jo nge' g e ze lsc h a p pen, de z o ge n aam d e 'jo ngeja n nen', een plaats te bieden, liet De Greef g e w illig aan zich voorbij gaan: 'Dat zijn d in gen w aar ik het knap lastig mee heb, om dat je kunstenaars op die manier stigmatiseert. Als zich m orgen een tw in tig ja rig e Anne Teresa De Keersmaeker aandient, zal niemand die " jo n g e ja n ” noemen, maar iedereen zal haar wel program meren. Dat komt dus wel. Kunstenaars komen en gaan, dat is geen enkel probleem.' Toch lijkt het er sterk op dat het Kaaitheater van af 1993 de rol bego n te lossen. Een goed vo orbeeld zijn geze lsch app en als De Roovers, Dood Paard en 't Barre Land, alle ver w an t aan Maatschappij Discordia en Tg 5TAN die in het Kaaitheater graa g geziene gasten zijn. Elk van hen w erd in de jaren nadien geselecte erd voor het Th eaterfestival, maar kon v o oralsn og niet in het Kaaitheater terecht, terwijl bijvoorb eeld Bronks in 1994 't Barre Land reeds naar Brussel haalde en de A ntw e rpse Monty in 1996 als eerste Vlaams kunstencentrum Dood Paard program meerd e. De Greef: 'We hebben steeds ge daan w at we dachten te moeten doen, met, denk ik, steeds de gepaste alert heid, al moet ik to ege ven dat die de laatste jaren zeker en vast van een minder gro te aandacht was, van daar ook mede dat het de minst prettige jaren w are n van de tw intig. De insp ann inge n die we ons hebben ge tro ost voor de tw ee g e bo uw e n, hebben ons energie ge k ost voor het artistieke werk zelf.' Het idee van bloedarm oede bij de nieuw e generatie theate rm akers w erd uite indelijk vanuit het Kaaitheater zelf o ntkra cht door middel van Studiow erk, dat de laboratorium fu nctie van het huis nieuw leven moest inblazen. Het eerste luik hiervan vond plaats in de maanden oktober en november 1996 en slaagde er al o nm iddellijk in een aantal exponenten van een nieuwe ge neratie po d iu m kun ste naars, w aaro nd er op theatervlak de prille tw in tige rs Armel Roussel en Bart Van Nuffelen, bij het publiek te introduceren. Bedoeling van S tudiow erk w as in te zoomen op 'k leinschalig, vernieuw en d

en/of experimenteel w erk', en niet alleen theate r en dans, maar ook video, muziek en beeldende kunst aan bod te laten komen. Trou w aan de trad itie van het Kaaitheater, w ou ook Stud iow e rk 'geen inhoudelijk stand pu nt o p leg gen aan kunstenaars' en 'de g re nze n tussen een aantal kunsttakken over schrijden'. De sam enstelling van het programm a was de verantw o orde lijkhe id van A gn a Smisdom, sinds 1992 aan het Kaaitheater ver bonden als dram aturge. V oor het eerst had De Greef een deel van de p rogram m ering uit handen gegeve n: 'D aar speelden een aantal factoren in mee. Ik voelde me niet meer ge roepen om overal alles te gaan bekijken. Na een tijd kijk je met an dere ogen, en is het beter an dere mensen dat te laten doen. Bo ven dien vro eg Stud iow erk om g ro n d ige ge sprekken met kunste naars die jo n g e r zijn dan de generatie w aarm ee ik werkte. Hoe je het ook draait of keert, de leeftijd en de ba gage die je hebt, spelen daarin een rol. W anneer ik met een kunstenaar van 22 praat, praat iemand van 44 met iemand van 22, en kom je au tomatisch in een v erho ud ing tot elkaar te staan die niet de meest soepele is.'

P la n n e n en p ro b le m e n Het spijt De Greef dat S tudiow erk niet verder stond op het moment dat hij het Kaaitheater verliet. Was Stud iow e rk een jaartje eerder van de gro n d gekom en, dan had het inderdaad het minder ge lu kk i ge seizoen 1995-96 een andere dimensie kunnen ge ven. Jos van Immerseel en Anim a Eterna zorgden dat jaar voor een frisse wind en The W ooste r G roup deed tijdens de maanden april en mei een unieke greep uit zijn repertoire, w at het Lunatheater zeker ten go ed e kw am, maar het eigen productiewerk stond op een laag pitje. Financiële ingrepen w aren daar mede de o orzaak van. De schuld enlast die het Kaaitheater tot september 1993 had o pgestapeld , moest w e g g e w e r k t worden, w at een w eerslag op het produceren had. In 1995-96 stonden er dan ook slechts tw ee eigen producties op het programma: Peter van Kraaijs In de e e n za a m h e id van de k a to e n v e ld e n , dat zich ge deeltelijk vastreed in zijn dra m atu rgische intenties; en een

project dat Jos Verbist, Ger Thijs en Geert Van Istendael zouden reali

seren, maar dat uiteindelijk werd afgelast. Bij de copro ducties dat seizoen hoorde bovendien de onverkorte versie van Jan Fabres U n iv e rsa l C o p y rig h ts, die niet zonder contro versen in het Lu na theate r in première ging. In juni 1996 v o lg de het kritische rapport van het Vlaams Theate r Instituut (zie hoger), maar vooral de definitie ve beslissing van de Vlaamse Regering omtrent de subsidies voor de periode 1997-2000 (zie lager). En eind au gu stu s en begin september 1996 was het Kaaitheater een eerste keer het toneel van het Vlaamse luik van het Theaterfestival, dat als ge beuren haaks stond op de filosofie van De Greef: 'Het w as promotioneel interessant, dat wel, maar we hebben ons daar niet goed bij gevoeld. Ik heb er last mee, als er iets in mijn huis staat, w aar ik niets mee heb.' Kortom, het ware n slopende maanden. Wie weet had Stud iow erk een en ander kunnen anticiperen. De Greef: 'A chteraf kun je inderdaad z e g g e n dat ik er vro e g e r mee had kunnen beginnen. Maar ik ben langzaam in die zaken: niet in de be te kenis van traag, eerder aarz elend.' In een almaar concurrentiëler en ver snipperd theate rbedrijf, begon het rustige, bedachtzam e ritme w aarv o o r Luk Van den Dries in HU M US, v ijftie n ja a r K a a ith e a te r De Greef had ge prezen, het huis parten te spelen. Een ander probleem waarm ee het Kaaitheater geco n fro nteerd werd, was de steeds m oeizamer w or dende intern ationale w erkin g. In het ja arboek 1993-94 wees De Greef erop dat de tendens naar inter natio nalisering w erd a fgeb ou w d: 'Er is intern ationaal meer aandacht v oor prestigepro d ukten die resultaat garand eren en minder voor het scheppen van ruimte om kunstenaars z ich ze lf in hun w erk te laten definiëre n.' Kunst werd meer en meer ge b ru ik t als 'leverancier van uitstraling', dus om o n e ig e n lijke redenen. Desalniettemin werd ook het Kaaitheater een paar jaar later Cultureel A m bassad eu r van V laandere n v oor de uitgave van het viertalige Theaterschrift, w aarvan de redactie in 1996 naar Berlijn verhuisde. Ondertussen bleef het Kaaitheater uitvoerend producent v oor de Europese toernees van The W ooste r Gro up, en werd het inte rn ationale succes van de partners Rosas, N eedcompany en Trou bleyn geaffirm eerd. Moeilijker was het, aldus De Greef, w aar het 'risicogebied' betrof: 'Er zijn minder producenten bereid op termijn afspraken te maken. Ook eenm alige afspraken met risico zie ik minder gebeure n. Ik heb bijvoorb eeld geprobeerd een intern ationale coproductio nele ond ersteun ing uit te bouwen voor Meg Stuart. Dat is mij niet ge lu k t om dat zij een graad van risico inhoudt. Vijf jaar gele den zou het, denk ik, wel ge k u n d hebben.' Een v erw ant inte rn ationaal fenomeen, aldus De Greef,

is de keuze v oor lokaal talent: ‘Het cultuurgeld is duurder ge w o rd en , w aard oo r je sneller resultaat bereikt door ofw el met inte rn ationale zekerheden o fw el met lokale mensen te w erken.' Intussen w as hij druk be zig ge w e es t met een groots project dat hij v an af 1997 hoopte te kunnen realiseren. In het subsidiedossier heette het 'continuïteit in de w erkrelaties, ook inzake contracten'. In de praktijk kwam het erop neer dat het Kaaitheater een tiental acteurs, re gisseurs, choreografe n, muzikanten en andere kunstenaars in dienst zou nemen met een contract van bepaalde duur. Dit zou to elaten het programm a nog meer dan vro e g e r te laten ontstaan uit de creatiebehoeften van de artiesten, en te rzelfdertijd meer w erkze kerhe id te bieden. Sam en w erkin g tussen de kunstenaars o nd erlin g zou geen prioriteit zijn, maar to evallig kunnen ontstaan. De Greef: 'Het idee kwam voort uit het feit dat ik een aantal mensen als Guy Cassiers, Eric Sleichim enzovoort... z ag dolen. Het feit te dolen w erkt n e gatie f op de kunst. Dus zorg je ervoor dat ze niet meer dolen en een thuis hebben om hun kunst te kunnen maken. Het enige alternatief dat ze hebben, is zelf een structuur op te richten met een e igen secretariaat en subsidies aan te vrage n, zoals bijvoorb eeld Laagla nd ge daan heeft.' V oor een kunstencentrum w as het een onge bruikelijk plan, dat het Kaaitheater er in zijn dossier toe bracht om het eigen statuut in vraag te stellen: 'Wij zijn nooit g e lu k k ig ge w e es t met de indeling van het podiu mdecre et in verschillende afde lin gen omdat deze o pdeling ge en szins bean tw o o rdt aan de realiteit van het theaterveld. Eén van de essentiële kenmerken van de huidige periode in de o n tw ik keling van de podiu m kunsten is precies het feit dat kunstenaars zich niet meer storen aan de grenzen tussen genres en dat hun creativiteit zich o ntw ik kelt op diverse terreinen.' Het Kaaith eate r fo rm u leerde zelf enkele voorstellen ter o v e rw e gin g. Misschien was het wel zinvol om het dossier niet alleen in te dienen bij de Raad van A dvies voor de Kunstencentra, maar tevens bij die voor het teksttheater. Rekening houdend met het feit dat het Kaaitheate r, naast zijn artistieke werk, tevens de ver an tw o o rdelijk heid d raagt v oor tw ee o verheidsin frastructuren, zou zelfs een nom inatim inschrijving w en selijk zijn. De uite indelijke vraag van het Kaaitheater aan de Raad van A dvies voor de Kunstencentra betrof v oor het jaar 1997 een beto elagin g van 66 miljoen frank; in een afzo nd erlijk blok w erd 25 miljoen fr ank g e v ra a g d v oor het beheer van de beide ge b o u w e n . Eind decem ber 1995 stelde de raad een bedrag voor van 45 miljoen in 1997, dat, afhankelijk van de jaarlijkse eva luatie van de raad, kon gro eien tot 59 miljoen in 2000. Eind juni 1996 bracht de Vlaamse Regering in haar definitie ve beslis sing dat bedrag te rug tot 40 miljoen frank. Op 30 septem ber 1996 lichtte De G reef zijn raad van beheer in over zijn o ntslag dat inhield dat hij eind 1997 de organ isatie zou verlaten. Een da g later w as er een persconfere ntie in de Studio's gepland w aar hij, ironisch ge no eg, het nieuwe elan zou voorstellen dat hij met Stud iow e rk aan het Kaaith eate r wou ge ven. Daar zorgde zijn besluit voor het nodige o n ge lo o f, w at alleen maar a a n gew akke rd w erd door zijn cryptische woord en: 'Mijn beslissing is va n d a a g definitief. Maar ik ken m ezelf niet als iemand die iets definitie fs voor altijd ziet.' Had het Lunatheater in 1993 g e z o rg d v oor de hevigste schok die het Kaaitheater tot dan toe had o nd ergaan, het jaar 1996 w as goed g e w e e s t voor heelw at naschokken.

De b e sliss in g De Greef vat de keten van gebeurtenissen die tot zijn beslissing leidde, als vo lg t samen: 'Eind 1995 moest normaal ge zie n de sub sidieb eslissin g komen, die toen door een truc met zes maand werd u itge steld. Ons dossier hield intentioneel alles in w at w e w ild en beginnen. Ik had toen voor mezelf u itge maakt: als er een situatie o nts taat w aarin een nieuw begin m ogelijk is, neem ik een jaar verlof zonder w edde, en begin daarna o pnie uw . Ko mt die situatie er niet, dan stop ik. In juni 1996 kwam de niet b evredigend e beslissing van de regering. Tijdens de maanden juli en au gu stu s heb ik erover n a ge dacht w at te doen, en in september mijn besluit genomen. Het was dus geen em otionele be slissing op een bepaald feit, er zat voor mij een logica in.' De druppel die de emmer deed overlopen, w as niet het door de re gering to ege k en de sub sidieb ed rag, maar het signaal dat hij eruit meende af te lezen: 'In 1993 (toen het Kaaitheater 30 miljoen w erd to ege ken d in plaats van de g e v ra a gd e 45 miljoen, PA) was ik ook niet tevreden met het resultaat, maar toen w as het in verho ud ing tot het geheel: alle kun stencentra hadden toen evenveel recht om ontevreden te zijn. In 1996 w are n wij de enigen die het

door de raad geadviseerd e bedrag niet kre gen, w at voor mij zoveel betekende als: "Uw werk is niet langer interessant." Ik heb de minister o nm iddellijk met die v raag ge confronteerd, en hij beweerd e dat dat niet het geval was. Toen w erd duidelijk dat de politiek een s lach to ffer had gem aakt. Tussen het moment dat de raad zijn advie zen bij de minister inlevert en de definitie ve beslissing w ordt g e n o men, is er immers een donkere periode. Daarin speelt de politiek, is er geen deba tm oge lijkhe id en geen w ederw oord: dat is fout.' Het feit echter dat hij in het geval van een positieve re geringsbeslissing sow ieso een jaar verlof zon de r w edde zou genom en hebben, wijst erop dat hij aan rust toe was na bijna tw in tig jaar Kaaitheate r. 'Het was nodig om de kop even leeg te maken,' beaamt De Greef. Bedrijfsmoeheid w as hem dus niet vreemd. Maar schuilt er toch geen paradox in zijn o ntslag en het feit dat er, mede dank zij de Vlaamse Gemeenschap, de voorbije jaren een aantal zaken w erden gere aliseerd die moeilijk anders dan positief ge noem d kunnen w orden? In 1989 kocht de Vlaamse Gem eenschap de Kaaitheaterstudio's aan en renoveerd e hen; in 1992 sloot zij een erfpachto vereenkomst voor een periode van dertig jaar met de Immobilière Moderne, de e igenaar van het Lunatheater, en voerd e er in een eerste fase de no o dzakelijk e v e rb o u w in g sw e rk e n uit. In 1997 kende de Vlaamse Gem eenschap het Kaaith eate r bovendien 12,7 miljoen fr ank extra toe voor het beheer van de beide gebo uw en. De Greef: 'Laat me duidelijk zijn dat ik niet zeg dat er binnen de om stand ig h e de n die nu gerealiseerd zijn, niet kan ge w e rk t w orden, integendeel. Er zijn tw ee infrastructure n, de subsi diëring is okay, er zijn geen schulden meer. Dat is een zuivere situatie. Alleen is het niet de situatie w aarin ik wenste te w erken. De voorbije vijf jaar ben ik bezig ge w e es t met afsluiten en beginnen. Het nieuwe begin dat ik voor o gen had, w as niet m ogelijk. Ik kon alleen maar verder doen zoals ik bezig was, en dat klopte niet.' Rijst de v raag of zijn ambities op dat moment niet te gro o t w erden voor het Kaaitheater. W ant evi dent leek het niet: tw ee infrastructure n en een ensem ble met een tiental kunstenaars die elk hun aan da cht zouden vragen. De Greef: 'Het ene zou het andere gedeeltelijk o pge lost hebben: tien kunste naars zorgen voor een pak aanbod. De buitenw ereld maakt vaak een optelling en trekt de conclusie dat het imperium w o rd t uitge bo u w d . Ik heb nooit een imperium willen uitbouw en, maar steeds nage dacht w at ik nodig had om het w erk te optimalisere n.' Ritsaert ten Cate nam in 1991 het radicale besluit om na v ijfen tw in tig jaar w erk in g Mickery, één van de voorbeelden van het Kaaitheate r, op te doeken. 'Beseffen w ann ee r men ophouden moet, is een zeldzaam maar duidelijk bewijs van opre chth eid als onderd eel van ware menselijke gro o theid,' stond er met de woord en van George Steiner in Marianne Van Kerkho ven s artikel over deze problem atiek in Etcetera. Ook binnen het Kaaitheater w as zij er een vo orstan der van de zaak op te doeken. De Greef zelf niet. Ook zon de r hem leek het Kaaith eate r hem perfect m ogelijk: 'Bij Ritsaert w as de situatie anders, w as het ook logisch. Ik heb Mickery altijd ge zie n als een persoonlijk kun stw erk van Ritsaert. In het Kaaitheater zijn het de kunstenaars die het kunstw erk maken. Het Kaaitheater heeft ook een aantal kostbare zaken in huis, w aarvan de zalen het duidelijkst zic h tbaar zijn. Ik zou niet weten wat we daarmee zou den gedaan moeten hebben.' Andere stemmen betroffen een voorstel om het Lunath eater te verhure n en terug te keren naar de Studio's. H ugo Vanden Driessche w as v oor geen van beide strategieën te vinden en bleef in de u itd agin g geloven: 'Sinds ik hier ben, ben ik er steeds van ov ertu igd ge w e est dat we in het Lunath eater op een andere manier moeten w erken dan voorheen in de Studio's. Het zou bijvoorb eeld inte re ssant zijn mochten w e in de toekom st echt producties kunnen maken op maat van het Lunatheater. Ook inte rn ationaal moeten we o pn ie uw din gen kunnen creëren. Daar ligt het onderscheid met bijvoorb eeld d eSingel, die zeer interessante producties toont. Wij moe ten die af en toe ook maken, dat is onze opdracht.' Vanden Driessche zette zich aan het w erk om een nieuwe artistieke directeur te zoeken en vond hem in Guy Gypens, op dat moment zakelijk leider van Rosas en artistiek directeur van het Springd ancefestival in Utrecht. Per 1 oktober 1997 v ervoegd e hij Hugo De Greef, die eind december van datzelfde jaar vertrok. Voortaan zou Gypens, samen met A gn a Smisdom en Johan Reyniers, voorheen directeur van Klapstuk, het artistieke profiel van het Kaaitheate r uittekenen. Eind februari trok Gypens zich ech ter 'om privé-redenen' terug, w aaro p de artistieke leiding van het Kaaitheater werd toevertrouw d aan zijn medewerkers Smisdom en Reyniers, onder het directeurschap van H ugo Vanden Driessche.

Tijdens het afscheidsfeest v oor H ugo De Greef op 7 decem ber 1997 meende Jan Ritsema het ge heim van De G reef te doo rgron den: 'Of je het w ete n wil of niet, het Kaaith eate r onder jo u w leiding was zelf ĂŠĂŠn gro te lange v o orstellin g, het was zelf net zo'n kun stw erk als de kunstw erken w aarv o o r het dienstbaar wild e zijn.' Mocht De Greef hiermee akkoord ge gaan zijn, dan was het Kaaith eate r samen met hem verdw enen, net als Mickery met Ritsaert ten Cate. Dat is g e lu k kig niet gebeurd . De pater fa milias heeft het huis verlaten, zijn kinderen bleven slechts eventjes verw eesd achter: hij had zijn vertrek dan ook ruim op voorhand aan geko nd igd.

Peter Anthonissen

G eb a se erd op g e sp re k k e n m et H u go D e G reef, M ariann e Van K e rk h o v e n en H u go V anden D rie ssch e op 6 ja n u a ri, 20 ja n u a ri en 7 m aart 1998.

UNE S E C O U S S E VIO LEN TE, SUIVIE DE NO M BR EU SE S S E C O U S S E S S EC O N D A I R E S

L'histoire du Kaaitheater se laisse difficilem ent diviser en périodes, affirm e Luk Van den Dries dans HUM US, v ijftie n ja a r K a a ith e a te r, l'ouvrage publié a l'occasion du quinzième anniversaire de l'institution, Pourtant, l’ouverture du Lunatheater, Ie 10 septembre 1993, était un to urn ant décisif dans son histoire. Tandis que l'Ancienne Belgique, Ie temple de la musique, y tro uvait un re fu ge bienvenu pendant les travaux de rénovation de son immeuble du boulevard Anspach, Ie Kaaitheater voyait enfin se réaliser son rêve: disposer de sa propre salie, Le Kaaitheater avait les Studios a sa disposition, rue Notre-Damedu-Sommeil, mais ceux-la devaient aussi être modernisés. En effet, ils n'o ffraient que des possibilités limitées et il fa llait toujours s'y battre pour trouver une place sur le calendrier. Les spectacles de plus grande envergure que produisait et présentait la maison, étaient condamnés a une existence de nomades le long des lieux de spectacles de la ville. Certains spectacles n'ont d'ailleurs pas pu être présentés a Bruxelles, faute de salie adaptée. Avec la mise en service du Lunatheater, cette situation prit fin. Le Lunatheater, con^u en 1932 par l'architecte Marcel Driesmans, form ait un complexe - unique pour l'époque - réunissant des appartements, des bure aux et une salie de théatre. II accueillerait dorénavant les artistes qui était les invités réguliers de ce que Van den Dries appelait 'la Pension Kaai' en partie virtuelle. L'optimisme était considérable, même si H ugo De Greef faisait savoir dans l'annuaire 1993-1994 qu'il s'agirait 'p robablem ent [de] la secousse la plus violente que subira notre organisation'. A ujourd'hui, cinq ans après, De G reef ne dirige plus l'institution qu'il a fondée; lorsqu'il parle du Kaai theater, c'est de plus en plus souvent au passé. En fait, pour lui, même si des 'choses merveilleuses' se sont passées au cours de ces cinq dernières années, ce n'étaient pas 'les plus agré ables parmi ces vingt ans'. Les exigences posées au Kaaitheater par le Lunatheater en étaient les principaux responsables.

Hugo Vanden Driessche, directeur administratif du Kaaitheater depuis septembre 1993, venait du centre d'arts deSingel a Anvers; il avait im médiatement compris les conséquences du passage a une plus grande échelle. 'Le Kaaitheater n'était pas une petite institution, mais il disposait d'une infrastructure restreinte, conviviale, pouvant être organisée sur une petite échelle - il suffit de penser a la cagnotte a laquelle les visiteurs contribuaient en se servant une tasse de café ou une autre boisson. Le Lunatheater nous a obligés a adopter une autre approche. Avant, il était possible de travailler cóte a cöte, maintenant il fa llait penser en termes d'équipe, se mettre a déléguer les taches et ainsi de suite. Le Kaaitheater n'y était pas préparé. Si certains étaient nostalgiques de l'époque des Studios, d'autres pensaient que le passage au Lunatheater était une bonne chose, puisqu’il était possible d'y établir une ambiance diffé rente.' De Greef évalue le chan gem e nt dans les mêmes termes: 'Soudain, nous devions e n g a g e r des collaborateurs pour le service du soir. On peut parfaite m ent com m uniquer l'enthousiasme

nécessaire a ces gens, les in té g re r a part e n tiè re dans Ie tra v a il, m ais après q u elq u e tem ps, les mem bres du p ersonnel p erm an en t se d em a n d en t s'ils d o ive n t co n tin u e r a assister aux a ctivité s en soirée. R é su ltat p ossible: Ie p u b lic et les artistes son t bien la, m ais Ie p erso nn el p erm an en t b rille par son absence. II fa u t se g a rd e r de 're fro id ir' les co n d itio n s de tra v a il de cette fa^on .' Service du soir, a ccu eil, Ie p etit b iscu it avec Ie café, ces q u estions p araissen t secon daires, m ais ne Ie sont pas du to u t. Et su rto u t pas dans une m aison com m e Ie K a a ith e a te r. In terro g és a p ropos de ce qui a caractérisé l'o rg a n isa tio n p en d an t ses prem iers v in g t ans d 'e xisten ce, M ariann e Van K e rkh o ve n , la d ra m a tu rg e , et H u go De G re ef é vo q u e n t les co n d itio n s de p ro d u ction que la stru cture a to u jo u rs pu o ffrir aux artistes. 'Ce q u 'il m 'est resté de ma périod e m arxiste', a jo u te Van K e rkh o ven , en fa isa n t allusion a l'ép o q u e oü e lle é ta it m em bre de Het Tro jaan se Paard, une des fig u re s de proues du th é a tre de p o litiq u e -a c tio n fla m a n d , 'c'est la ce rtitu d e que les co n d itio n s et rap p orts de p ro d u ctio n co n trib u e n t a d éterm in er Ie p rod u it. Au K a a ith e a te r, nous avons to u jo u rs procédé a l'envers, en nous d em an d ant quels rap p orts de p ro d u ctio n ré clam ait un p ro d u it donné. Nous avons to u jo u rs te n té d 'é vite r les schémas et m odèles et de p a rtir de zé ro pour d éte rm in e r les d onnées fo n d a m e n ta le s d'un sp e cta cle .' Selon De G reef, il s 'a g it la de l'a to u t p rin cip a l du K a a ith e a te r: 'Bien e nten d u , il y a to u jo u rs eu ce rtain s p rin cipes a respecter, m ais ils é ta ie n t aussi peu nom b reu x que p ossible, p our laisser to u te lib erté a la créatio n . Dés q u 'o n laisse une o rg a n isa tio n d écid e r com m ent un artiste d o it o rg a n ise r son tra v a il, on fa it fausse route. D'un au tre cöté, il fa u t assum er ses resp o n sab ilité s. II ne s u ffit pas de co n fie r la cle f du stu d io a q u e lq u 'u n p our la reprendre Ie soir de la prem ière. II m 'est arrivé d 'a v o ir des d iscussions de p lu sieu rs jo u rn é es avec des artistes, ju sq u 'a la p rem ière ré p é titio n ; a ce m om ent-la, M arianne ou q u el q u 'u n d 'a u tre p re n ait Ie relais, et je n 'in te rv e n ais plus. Cela ne ren force ni n 'a ffa ib lit l’a u th e n ticité de Tartiste; en revanche, cette a u th e n ticité se tro u ve ainsi te in té e par les circonstan ces.'

Lire p lu tö t q u 'é crire L'a ttitu d e évoquée est la conséquence d irecte de la p h ilo so p h ie ad o p tée par Ie K a a ith e a te r dès sa création en 1977, en ta n t que festiva l: l'a rtiste Tem porte sur Ie p ro d u it. C'est pour cette raison que De G reef a to u jo u rs préféré la d é n o m in a tio n de 'centre d 'a rtiste s' au nom de 'cen tre d 'a rts' préconisé dans les décrets. En fa it, cette p h ilo so p h ie fu t d é ve lo p p é e p a ra llè le m e n t au K a a ith e a te r, au sein de l'asso cia tio n d 'a rtiste s Schaam te. Cette stru cture de p ro d u ctio n et de d istrib u tio n a rtistiq u e s fu t fo n d é e en 1978, e xclu sive m en t par des artistes, ép au lés par De G re ef et V an d en D riessche. Les m em bres fo n d a te u rs - Luc De Sm et, Ja y G eary, Pat Van H e m e lrijck, Josse De Pauw , Jan De Bruyne et Eric De V o ld e r - fa is a ie n t partie de Panem et Circenses et Radeis; ils fu re n t re jo in ts peu après par D irk Pauw els, et encore un peu plus tard par A n n e Teresa De K e ersm aeker et Jan Lauw ers. Le 1er ja n v ie r 1988, Ie K a a ith e a te r et Schaam te fu sio n n è re n t. Schaam te co n tin u a a d om in e r le p ro fil de l'asso cia tio n . De G reef d it a ce propos: 'Les fe stiva ls K a a ith e a te r nous ont valu notre ré p u ta tio n et notre cré d ib ilité , et nous o n t ou vert l'accès a l'é tra n g e r. Schaam te a a p p o rté une plus g ra n d e p ro fo n d e u r et d 'e xce lle n te s re la tio n s avec les artistes locaux. Au niveau du contenu, Schaam te a co n tin u é è dom in er, ce qui me fa it p la isir.' A p rès la fu sio n , le K a a ith e a te r rep rit les a ctivité s de p ro d u ctio n de Schaam te. Encore plus q u 'a u p a ra vant, l'a rtiste é ta it l'élém e n t d é te rm in a n t dans ce processus; H u go De G reef é ta it le catalyseu r. Pour Luk Van den Dries, l'h isto ire du K a a ith e a te r est donc avan t to u t 'le récit d'un hom m e et de ses ch o ix'. De G reef e xp liq u e : 'A u K a a ith e a te r, ces ch o ix é ta ie n t e ffe ctiv e m e n t to u t a fa it sp é cifiq u es. N otre choix é ta it re strictif p lu tö t que vaste, com m e c'est g é n é ra le m e n t le cas dans le m onde du th é a tre . A I' in té ri eur de ces choix, les in d iv id u s ont to u jo u rs été trés im p ortants pour m oi. II est é vid e n t que je n 'au rais jam ais tra v a illé avec un gra n d artiste d o n t j'a d m ire éno rm ém en t le tra v a il, m ais avec qui je ne m 'enten d s pas p erso n n e llem e n t. Inversem ent, il ne reste pas gra n d -ch o se lo rsq u 'o n n 'a rrive pas a s'e n th o u sia sm er a propos du tra v a il d 'u n artiste ou a l'a p p ré cie r.' Jam ais, le K a a ith e a te r n'a lui-m êm e 'é ta b li ou in tro d u it des co ncep ts a rtistiq u e s', sauf, précise De G re ef en riant, le jo u r oü il a persuadé Radeis d 'a jo u te r une chanson a son spectacle p our q u 'il dure plus d 'u n e heure, un conseil q u 'ils n 'o n t d 'a ille u rs pas suivi: 'N otre o p tio n a to u jo u rs été de lire ce qui se passé, p lu tö t que de l'écrire nousmêmes. M ais nous d écid on s qui peut écrire p our nous.'

De G reef et Van Ke rkh o ven fro n ce n t les sou rcils a l'id ée q u 'a u fil des ans, il serait ap paru un gen re de sp e cta d e s 'ty p iq u e du K a a ith e a te r'. En e ffe t, leur o p in io n a to u jo u rs été 'q u e ga n 'ira it pas, si les sp e cta d e s se m etta ie n t a se ressem bler'. Dans l'a n n u a ire 1993-1994, V an Kerkh o ven p ré se n ta it deux lign e s de force d o n t e lle a ffirm a it q u 'e lle s 'd é te rm in e ra ie n t trés p ro b a b le m en t notre p ra tiq u e au cours des années a v e n ir'; elles ré sulte n t d 'u n e lecture m in u tieu se de la p ra tiq u e a rtistiq u e , et non d'un m odèle program m é par l'o rg a n isa tio n . Ces deux thèm es son t réap parus dans l'a n n u a ire 1997-1998: 'd 'u n e part l'id ée que 'le ré p erto ire, c'est le m onde e n tie r', que les artistes avec lesquels nous tra v a illons p u isen t leur in sp ira tio n et leur m atériel dans to u te s les sources possibles que le m onde peut leur o ffrir, y com pris le ré p erto ire h isto riq u e; et d ’autre part l'id ée que 'l'a rtiste est un ch e rch e u r’ qui, dans son oeuvre, a l'aid e de diverses m éthodes de tra v a il et en to u te lib erté a rtistiq u e , te n te de com prendre le m onde et de d éco u vrir les lois de l'existe n ce - pour a u ta n t q u 'il y en a it .’ Dans cette op tiq u e , K o p n a a d de Jan Ritsem a (1995) é ta it p eu t-être la p ro d u ctio n de K a a ith e a te r la plus 'ty p iq u e ' de ces cinq d ern ières années, ju ste m e n t paree q u 'e lle se v o u la it aussi peu que p ossible un exem p le de quoi que ce soit. Le te xte de Ste fan Hertm ans, q u a lifié de 'b ib lio th è q u e renversée d 'oe uvres de l'Eu ro p e ce n tra le ' par Jo h a n Reyniers dans Etcetera; les acteu rs d o n t la p erso n n a lité et le passé d é te rm in a ie n t a u ta n t la te n eu r de la pièce que les au teurs cités par Hertm ans (H ö ld e rlin , Lenz, B üchner); un m etteur en scène qui, ju ste m e n t paree q u 'il a rejeté to u te s les norm es du th é atre , est arrivé a créer l'un des plus beaux é lo ges d on t le th é a tre a u ra it pu rêver - étan t d on n é to u te s ces ca racté ristiq u e s, il n'est pas é to n n an t que K o p n a a d a it été sélectio n n é p our le T h e a te rfe stiv a l 1995. Même en laissan t de fa^on co nséqu en te l'in itia tiv e aux artistes, il fa u t to u te fo is re co n n a ïtre que ces d eu x thèm es liés au co ntenu a rtistiq u e , que d é fin it Van K e rkh o ven , recèlen t é ga le m e n t des restrictio n s. D 'une part, com m e ils fig u re n t parm i les vecteurs les plus actuels de la p ratiq u e th é a tra le con te m p o ra in e , ils co uvre n t un te rra in n ettem en t plus vaste que le seul K a a ith e a te r; le m érite d ra m a tu rg ique de Van K e rkh o ven a su rto u t consisté a les d étecter. II s u ffit de co n sid é re r les exem ples suivants, pris au hasard: A la in Platei (Les Ba11ets C. de la B.) ou Peter Van den Eede (Cie. De Koe), sont deux artistes n 'a ya n t jam ais tra va i I Ié au K a a ith e a te r, m ais s'éta n t a ven tu rés d ep u is de nom breuses années sur la voie du 'ré p e rto ire m o n d ia l' en ta n t que 'artistes ch e rch e u rs’. Par a ille u rs, ces d eux thèm es, dans to u te leur co m p le xité , co n stitu e n t une te n ta tiv e sincère - m ais p eu t-être fu tile - d 'a v o ir prise sur une ré a lité qui ne peut plus être saisie de cette fa^on, a m oins que - com m e l'a ffirm a it P atricia De M artelaere dans son essai 'En nu ben ik d o o d ' (Me v o ila m ort a présen t), p u b lié dans l'a n n u a ire 1997-1998 'd an s un certain sens, le th é a tra l précède to u jo u rs le réel'. II n 'est donc pas é to n n a n t que V an K e rkh o ven ait d it elle-m êm e dans l'a n n u a ire 1996-1997: 'D ans les an n u aires précédents, nous avons to u jo u rs te n té de fa ire ressortir la cohésion du program m e; a u jo u rd 'h u i, le tra v a il de ces artistes e xig e que la richesse de sa d ive rsité soit exposée au g ran d jo u r.' C 'é ta it la co nclu sion qui, du p oin t de vue de l'artiste, s'im p o sait presque fa ta le m e n t. Et p o u rtan t, d ep u is q u elqu e s années, on note une n ou velle te n d an ce - qui ne se lim ite pas au K a a i th e a te r - co n sistan t a réclam er de l'a rtiste q u 'il prenne p osition au niveau p o litiq u e . Dans HUM US, v ijftie n ja a r K a a ith e a te r Lu k Van den Dries rem arqua que, de nom breuses années après les prem iers fe stiva ls K a a ith e a te r, q u 'il fa lla it situ e r dans les d ern iè re s années du th é a tre d 'in sp ira tio n p o litiq u e , il fa Ila it e xam in er de nouveau 'n o tre position dans le m on d e'. Dans l'a n n u a ire 1995-1996, M ariann e Van K erkh o ven l'e xp licita ainsi: 'La 'g ra n d e d ra m a tu rg ie ', c'est-a -d ire l’ in te ra ctio n entre l'a rt et la société, va réclam er une g ra n d e part de notre a tte n tio n au cours des années a v e n ir.' C ette co n sta ta tio n incita le K a a ith e a te r a o rg a n ise r, dans la prem ière m oitié de 1996, tro is débats 'en cham bre', au xqu e ls particip èren t, d ivisés en tro is gro u p es, les créateurs suivan ts: G uy Cassiers, A n n e Teresa De Keersm aeker, Jo le n te De K e ersm aeker, V iv ia n e De M uynck, Josse De Pauw , Jan Fabre, Ste fan Hertm ans, Tom Jansen, Jan Lauw ers, Frieda Pitto ors, Jan Ritsem a, Eric Sleich im , Lucas V a n d ervo st, Peter van K ra a ij, Jos V erb ist, Fran k Vercruyssen et Peter Verm eersch. Le K a a ith e a te r co lla b o ra it ré g u liè re m e n t avec tous ces artistes, m ais ils ne se re n co n traie n t plus trés sou ven t - co n tra ire m e n t a q u elqu e s années a u p a ra v a n t. Les q u estions et sujets a tra ite r lors de ces d iscussions co n ce rn aie n t e sse n tie llem e n t l'e n g a g e m e n t social actuel de l'artiste . Van K erkh oven se rap p elle q u 'a quelqu es e xce ption s prés, les artistes se se n ta ie n t m oins concernés

que les respo nsab les du K a a ith e a te r. Dans l'an n u a ire 1996-1997, el Ie résum a ainsi les co n d u sio n s tirées par les artistes: 'Les p ré o ccu p atio n s so d a le s révélées par ces discussions, ne s'exp rim en t pas sous la forme de p oin ts de vue 'p o litiq u e m e n t corrects' (d 'a ille u rs, qui d é fin it ce qui est 'co rre ct'?) ou a travers des o p in io n s to u te s fa ite s, m ais elIes rep osen t p lu tö t sur des prises de p osition in d iv id u a lisé e s vis-a-vis des événem ents dans Ie m onde. Cet in d iv id u a lism e n'est pas une fa fo n de se ferm er l'e sp rit a ce qui se passé dans Ie m onde, m ais une prise de position p o litiq u e , étayée par la force de la dive rsité des o p i nions. L'a rtiste ne se présente pas en ta n t que redresseur de torts, m ais en ta n t q u 'in d iv id u réfléch issant et a gissa n t de fa fo n critiq u e et active au sein d 'u n e société.'

B ru x e lle s com m e assise A rrivés a ce p o in t-la , il n'y a plus q u 'u n pas a fra n ch ir p our passer de la société a la v ille . D epuis 1995, la donnée 'B ru xe lle s' est a p parue de plus en plus sou ven t dans Ie discours du K a a ith e a te r. Dans l'an n u aire 1995-1996, Van K e rkh o ven a ffirm a it que B ru xelles d e ve n ait to u jo u rs d a va n ta g e 'n otre te rra in d 'a ctio n , notre assise': 'Pour l'ave n ir, une de nos taches consiste a e xam in er l'a n cra ge du th é a tre dans la ville , a Ie d é fin ir, et e nsu ite a Ie p ro file r et Ie co n cré tise r.' Ce processus fu t ap pe lé 'im p la n ta tio n ' dans Ie d ossier que Ie K a a ith e a te r présenta a la Com m u nau té fla m a n d e pour la périod e 1997-2000: 'A ctu e lle m e n t, nous avons la re sp o n sa b ilité de deux saIles. Ces 'é lé m en ts ta n g ib le s' dans la v ille nous ch a rg e n t aussi d 'u n e ce rtain e re sp o n sa b ilité envers Ie q u a rtie r oü se situ e n t ces b atim e n ts.' Le ch o ix du co ntenu, c'est-a -d ire 'B ru x e lle s', fu t d onc une n o u ve lle fo is dicté par les circonstan ces de p ro d u ctio n e xistan tes. Po u rtan t, par ra p p o rt au passé, on p o u vait ob server un g lissem e n t de l'o rie n ta tio n . Lo rsq u ’en 1995, l'A lle m a n d Jü rg e n Gosch m it en scène N achthal/H all de n u it de C h a n ta l A ke rm an au Lu n a th e a te r, une pièce d 'atm osph è re d on t le décor est un hotel d 'u n e m étrop ole ’an on ym e', De G reef a v ait e xp licite m e n t choisi Gosch. Fin 1997, lorsque le K a a ith e a te r réalisa ja ja m aar nee nee/Ah o u i fa alors la (sé le ctio n n é pour le T h e a te rfe stiv a l 1998), en co p ro d u ctio n avec D ito 'D ito et tran sq uin q u en n a l, sa décision n 'é ta it pas seu lem ent fo n d é e sur la co n fian ce que lui in sp ira ie n t les d eux co m p a g nies. La n ature même de la pièce de Rudi Bekaert, don t l'actio n se d éro u le dans un im m euble de logem ents sociau x a Bru xelles, et qui tra ite n otam m ent du m u ltilin g u ism e , y a large m en t co n trib u é . A in si, d ix-h u it ans après sa prem ière p ropre p ro d u ctio n , A n d a lu cia A m arga (1979) du m etteur en scène e sp a gn o l S a lv a d o r Tavo ra, le K a a ith e a te r a présenté de nouveau un spectacle e xam in an t la ré alité m ultic u ltu re lle de Bru xelles. Selon M ariann e Van K e rkh o ve n , c'é ta it dü en g ra n d e p artie au d éb a t de société qui é ta it en cours. Le K a a ith e a te r n'a pas so u dain décid é de m ettre des pièces 'b ru xe llo ise s' a l'a ffic h e : d 'u n e part, ce rtain s artistes se sen te n t concern és par la p ro b lé m a tiq u e u rb ain e, d 'a u tre part, le K a a ith e a te r s'accom m ode de m ieux en m ieux du röle d on t il a été ch a rgé en ta n t que 'g a rd ie n ' de deux in fra stru ctu re s situ ées a B ruxelles. La décision de réd u ire le nom bre de spectacles p a rta n t en to u rn é e , est é ga le m e n t une conséquence de cette accou tu m an ce. II n'a pas été fa cile de s'y résoudre, a ffirm e De G reef, 'car d 'a u tre s centres d 'a rts co m p ta ien t sur les oeuvres que nous p ro d u isio n s'. Deux spectacles. H ersensch im m en de G uy Cassiers (1997) et M aria Salom é de Jan Ritsem a (1997), ont été créés spéciale m en t pour les Stu d ios, et n'o n t pas été présentés a ille u rs. 'C 'e st b én é fiq u e pour le spectacle, car lo rsq u 'o n a tra v a illé p en d an t un certain tem ps dans la même salie, ce fa it d evien t un élém ent du spectacle', d it De G reef. 'De plus, cela perm et de fid é lise r le p u blic. Pour un certain nom bre de personnes, il est p eu t-ê tre d iffic ile de se rendre a B ru xelle s p our voir les pièces; m ais d 'a u tre part, cela o ffre la p o ssib ilité a d a va n ta g e d 'h a b ita n ts de la v ille d 'assister a une re p ré se n tatio n et de se rap p ro che r des artistes qui v ive n t to u t prés de ch ez eux. Cela me sem ble im p o rtant, car un artiste est et reste m em bre d 'u n e co m m u n auté.' Le m ême p rin cip e s 'a p p liq u e a la p ro g ra m m atio n m usicale au Lu n a th ea te r, qui a a tte in t sa vitesse de cro isiè re avec l'arrivé e de Jos van Im m erseel et A n im a Eterna en 1995, et qui a encore été étend u e depuis. lei, De G reef est p arti d 'u n e prém isse id e n tiq u e : 'La m usique est rarem ent liée a une v ille ; elle v o ya ge en ta n t que p ro d u it de co nsom m ation . Po uvoir l'an cre r dans une v ille serait fo rm id a b le .' A l'ép o q u e, les lan gu e s s'é ta ie n t d élié e s a propos du ch o ix en fa ve u r de Van Im m erseel. 'La m usique classiq u e au K a a ith e a te r? Mais o u i!', s'am usa De G reef dans son in tro d u ctio n a l'a n n u a ire 1995-1996. En e ffe t, cela n 'a lla it pas de soi a l'ép o q u e. La p lu p a rt des m usiciens et ensem bles avec lesquels tra v a il-

la it Ie K a a ith e a te r, com m e B lin d m an K w a rtet et l'lctu s Ensem ble, é ta ie n t arrivés dans la m aison par Ie b iais des spectacles de danse et de th é a tre a u xq u e ls ils a v aie n t co lla b o ré . Le cas de Jos van Im m erseel et A n im a Eterna é ta it d iffé re n t: ils ont ou vert la saison 1995-1996 avec des oeuvres de H aydn, B eetho ven et M ozart, ta n d is q u 'a u cours de la même année, B lin d m an et Ictus ont n otam m ent in te rp rété Cage , Stockh ausen et Feldm an. De G reef ne v o it aucune d iffé re n ce entre eux, car dans le d om ain e m usical aussi, il refuse de penser en term es de rép erto ire ou de gen res, et il s'in téresse u n iq u em e n t a l'a u th e n tic ité de l'artiste . 'N ous op ton s p our des artistes a u th en tiq u e s, quel que soit le gen re dans lequel ils tra v a ille n t. L'a u th e n ticité d'un Fabre, d'un Lauw ers, d'un Cassiers est id e n tiq u e a celle de Van Im m erseel. C'est p o u rq u o i nous avons in vité A n im a Eterna en résidence chez nous: les m usiciens p eu vent rép éter dans la g ra n d e salie, y e n re g istre r des CD, etc. Cela me sem ble une d ém arche extrêm em ent lo g iq u e .' De G reef co n firm e que la présence de Van Im m erseel jo u e un röle im p o rta n t dans la co n stitu tio n d 'u n p u b lic fid é le , pas ta n t au d ébut, oü sa ven u e é ta it p lu tö t co nsid érée com m e un 'risque', que par la suite: 'Sans le Lu n a th e a te r, nous n 'a u rio n s pas pu tra v a ille r avec Van Im m erseel, m ais cette co lla b o ra tio n a aussi co n trib u é a d é fin ir l'im a g e de m arqué et le p ro fil du Lu n a th e a te r. II est e xtrêm em ent d iffic ile de se co n stitu e r un p u b lic pour une si g ra n d e sa lie . On peut ré a lise r des opératio n s p on ctu e lles, sans g ra n d e d iffic u lté , m ais ré u n ir un p u b lic fid é le de q u elqu e s cen tain e s de spectateu rs par soirée n 'est pas fa c ile .' La p ro b lé m a tiq u e du p u b lic s'est révélée plus im p o rtan te au Lu n a th e a te r q u 'a u x Stu d ios. Po urtan t, a u ta n t De G reef que V an d en D riessche n ie n t que cette co n sid é ratio n ait ja m ais pesé sur la p ro g ra m m atio n . V an d en D riessche a ffirm e : 'La q u estio n p rin cip a le a to u jo u rs été: est-ce que nous accom plissons un tra v a il in té re ssan t du p o in t de vue a rtistiq u e ? Ce n'est q u 'après q u 'o n te n te de se co n stitu er un p u b lic p our ce tra v a il. A B ru xelles - et su rto u t p our le th é a tre de langue n é e rla n d a ise - cela n'est pas sim ple, car les gens d o ive n t v e n ir d 'assez lo in .'

Une p o litiq u e a d e u x v ite sse s II va sans dire que les co m p a gn ies comm e Rosas, Tro u b leyn et The W ooster G rou p a v aie n t déjè l'hab itu d e de p résenter leurs spectacles dans de g ra n d e s salles, avan t la mise en service du Lu n a th ea te r. Pour leur p u blic, il s'a g issa it donc en prem ier lieu de tro u ve r le chem in du Lu n a th ea te r. Mais les a rtis tes qui a vaie n t leurs h abitu d es aux Stu d ios du K a a ith e a te r, fu re n t ap parem m ent co n fro n tés a des d ifficu ltés d 'a d a p ta tio n . Rem arquons que les m etteurs en scène Peter van K ra a ij, Jan Ritsem a et G uy Cas siers, ayant réalisé respectivem en t leurs spectacles Exile s (1993), P h ilo k te te s-V a ria tie s (1994) et De p ijl van de tijd (1994) au Lu n a th ea te r, sont re p artis aux Stu d io s dés leur ré ou vertu re, le 19 novem bre 1994, après un an et dem i de trav a u x de ré n o vatio n . V an K ra a ij y a ensuite réalisé co nsé cu tive m en t M aria M agdalena (1995), In de e e n za a m h e id van de k a to e n v e ld e n (1996) et W o lo ko la m ske r Chaussee l-V (1998); Ritsem a K o p n a a d et M aria Salom é, et Cassiers H e rsensch im m en. Selon V an d en Driessche, 'De G reef ne v o u la it pas les o b lig e r a créer un spectacle pour la g ra n d e salie, s'ils p ré fé ra ie n t fa ire q u elque chose aux Stu d io s.' G lo b a le m en t, le problèm e de l'h a rm o n isa tio n du fo n ctio n n e m e n t du Lu n a th e a te r et des Stu d io s du K a a ith e a te r s'est révélé ardu. De G reef avoue que lui et ses co lla b o ra te u rs 'ne sont pas arrivés a le résou dre'. En e ffe t, p ro gre ssive m en t, un p a rta g e n atu rel - q u o iq u e q u e lq u e peu forcé - est a p paru. Le Lu n a th e a te r est devenu le te rra in des ensem bles m usicaux et de Jan Fabre, Rosas, N eedcom pany, Pleiner G oeb b els et The W o oster G roup, des artistes qui - a stricte m en t p a rle r - ne p rop o sen t plus de vé rita b le s p ro d u ctio n s du K a a ith e a te r. A u x Stu d ios, ce sont les m etteurs en scène 'm a iso n ' qui ont tro u vé re fu ge , ainsi que, d ep u is octob re 1996, la série de spectacles réunis sous le nom de 'S tu d io w e rk'. Selon la d é cla ra tio n d 'in te n tio n o ffic ie lle , to u te fo is, ces d ern iers 'o n t lieu aux Stu d ios, m ais [ils n'y sont] pas in d isso lu b le m e n t liés.' De G re ef précise: 'II a u ra it été m e rve ille u x de ré alise r une pro gra m m a tio n a la q u e lle s'a p p liq u e ra it dans son ensem ble la m éthode ad o p tée p our Stu d io w e rk ; de p o u vo ir se co n stitu e r un p u b lic su ffisa m m e n t nom breux, qui p re n d ra it l'h a b itu d e de se d ire: 'ce soir, nous a llo n s au K a a ith e a te r, peu im porte ce q u 'il y a a l'a ffic h e '. Mais p our le m om ent, ce n'est pas encore le cas.' Pour cette raison, la p o litiq u e a deux vitesses, q u 'il re d o u ta it ta n t, n'a d onc pu être évitée. II avait p o u rta n t lui-m êm e lancé une mise en gard e a ce propos d ans l'an n u a ire 1996-1997, en fa isa n t appel

au x co ncep ts de 'c o n so lid a tio n ' et 'in n o v a tio n ': 'La co n so lid a tio n et l'in n o v a tio n sont les deux pöles au to u r d esquels nous v o u lo n s d éve lo p p e r l'actio n du K a a ith e a te r au cours des années prochain es. Cela ne d o it pas nous am ener a a d o p te r une p o litiq u e a deux vitesses. Pour nous, II ne peut être qu estion de co n so lid a tio n q u 'a co n d itio n d 'in n o v e r en perm anence; l'un n'est pas possible sans l'au tre. Nous so u h a ito n s d isp oser de ce d ou b lé élan dans notre tra v a il avec les 'a rtistes m aison' com m e avec les 'n o u v e a u x ven u s', et ce dans nos d eu x saIles, Ie Lu n a th e a te r et les Stu d io s du K a a ith e a te r.' Dans Ie d ossier de sub ve n tio n soum is a P a p p ro b a tio n de la Com m u nau té fla m a n d e , ces d eu x pöles é ta ie n t d éve lo p p é s plus en d é ta il. Le p o in t de d ép a rt é ta it l'an a lyse de la situ a tio n du th é a tre en Flandre en 1995: 'Le K a a ith e a te r a g ra n d i aux cötés d 'u n e g é n é ra tio n d 'a rtiste s ayan t percé il y une d iza in e d 'an né e s avec des oeuvres extrêm em ent in n o vatrice s, et co n tin u a n t a u jo u rd ’hui a créer des spectacles d 'u n n iveau a rtistiq u e élevé. Pour eux, le tem ps est to u te fo is venu de ré é value r leur p arcours fu tu r, a p a rtir des d on n ées propres a une autre é po qu e , aux nou velies circonstan ces au sein de la société. Le public, qui s’est h ab itu é a cette q u a lité élevée, est devenu trés e x ig e a n t vis-a-vis de ce q u 'o n lui pré sente. La présence d 'u n e g é n é ra tio n fo rte d 'a rtiste s n 'a ya n t pas été 'récu p érés' et ne s'éta n t pas enlisés dans la ro u tin e, ne fa c ilite pas la tache des g é n é ra tio n s fu tu re s, qui so u h a ite n t p roposer des p ro d u its a rtistiq u e s d 'u n e q u a lité qui puisse encore su rp re n d re .' D 'u n e part, le K a a ith e a te r s'est proposé de co n tin u e r a suivre et a so u te n ir la 'g é n é ra tio n des années 80', notam m en t en lui p rop osant son g ran d p late au ; d 'a u tre part, il a vou lu e n co u ra g e r les 'n o u ve lle s recrues' en leur o ffra n t un merv e ille u x cadre de tra v a il, les Stu d io s du K a a ith e a te r. En ré a lité , l’a tte n tio n du K a a ith e a te r est to u te fo is p lu tö t allé a la co n so lid a tio n q u 'a l'in n o v a tio n , du m oins ju sq u 'a u lancem ent du p rogram m e S tu d io w erk; ce p o in t n é v ra lg iq u e ne s'e xp liq u e pas exclu sive m en t par la p ério d e de ro d age du Lu n a th ea te r. H u go De G re ef en est co nscien t dans une ce rtain e m esure: 'II a rriv a it que les gen s disent: encore une saison du K a a ith e a te r avec N eedcom pany, Jan Fabre, A n n e Teresa De Keersm aeker, Jos van Im m erseel, Josse De Pauw , The W o oster G rou p ... C 'e st vra i, ou i, m ais il fa u t dire que chacun de leurs spectacles, co nsid é ré séparém ent, est to u jo u rs d 'u n e g ra n d e va le u r. De tem ps en tem ps, il y en a un qui est un peu m oins bon que les autres, m ais ce n'est pas la ré gie . II n'est to u jo u rs pas possible de m ettre en cause l'a u th e n tic ité de la p lu p a rt de ces a rtistes.' II est ce p e nd an t vrai que le statu t de p io n n ie r que ces artistes a v aie n t a cq u is d ans la seconde m oitié des années 80 et au d ébut des années 90, s'est pro gre ssive m en t perdu, au m êm e titre que celui du K a a ith e a te r. Le ra p p o rt N aar een o n tw ik k e lin g sb e le id vo o r de p o d iu m k u n ste n (Pour une p o litiq u e de d éve lo p p e m e n t des arts de la scène), p u b lié en ju in 1996 par le V laam s Th e ate r In stitu u t, é vo q u a it les asp ira tio n s d 'u n e n ou velle g é n é ra tio n d 'a rtiste s de la scène, ne b é n é ficia n t d 'a u cu n e su b ve n tio n , qui re p ro ch a it aux centres d 'arts com m e le K a a ith e a te r 'de s'être é tro ite m e n t Més aux artistes de leur p ropre g é n é ra tio n , en ta n t que p résen tateu r, producte u r ou co p ro d u cte u r.' II est vrai q u 'a u K a a ith e a te r, le nom bre de visage s ré e lle m e n t n ou ve au x est resté p lu tö t ré d u it au cours des saisons 1993-1994, 1994-1995 et 1995-1996, surto u t au niveau de la p ro d u ctio n . Ces n o u ve a u x venus é ta ie n t Jos van Im m erseel, Ictus Ensem ble, Cham p d 'A ctio n , M arlies Fleuer, Pleiner G oebbels, De T ijd , Meg Stu art, Neuer T a n z et il y a é ga le m e n t eu une co p ro d u ctio n qui, m alh e ureu sem e n t, n'a ja m ais été présentée a B ru xelles: Q u o ta tio n s o f a ru in e d city de Dar A Luz, la co m p a g n ie de l'hom m e de th é a tre ira n o -a m é rica in Reza A b d o h , décédé trés je u n e . A q u elqu e s rares e xce ption s prés, on ne peut pas dire q u 'il s 'a g issa it la d 'u n e p o litiq u e de p ro d u ction p riv ilé g ia n t l'actualité . En e ffe t, la co m p a g n ie De T ijd a été fo n d é e en 1987, m ais K a a ith e a te r ne l'a mise a l'a ffic h e qu 'en 1993; Meg S tu a rt a présenté D isfig u re S tu d y au fe stiva l K la p stu k a Leuven en 1991, m ais K a a i th e a te r n'a proposé la reprise de cette pièce qu 'en 1996, après que Stu a rt et sa co m p a g n ie D am aged G oods se so ie n t in sta llée s è Bru xelles. De G reef ne su ivit pas la te n d an ce, e n co u ra g ée par le T h e a te rfe stiv a l en 1994 et 1995, d 'o u v rir les portes aux 'jeun es co m p a g n ies', q u'on a p p e la it les 'jo n g e ja n n e n ' (litté ra le m e n t: 'jeun es Je a n s'). II disait: 'Cela me gên e, car ainsi on stig m a tise les artistes. Si d em ain, une A n n e Teresa De K e ersm aeker de v in g t ans se présente, personne ne lui d o n n era ce nom ['jo n g e ja n '], m ais to u t le m onde la m ettra a l'a ffic h e . Cela se fa it to u t seul. Les artistes a rriv e n t et s’en vo n t to u t le tem ps, ce n 'est pas un problèm e.' Po urtan t, il sem ble bien qu'è p a rtir de 1993, le K a a ith e a te r n 'a it plus pu suivre le m ouvem ent. De bons exem ples pour illu stre r cette a ffirm a tio n sont les ensem bles te lles que De Roovers, Dood Paard et

't Barre Land, se situ a n t tou s tro is dans la même m ouvance que M aatsch ap p ij D iscordia et Tg STAN , des habitu é s du K a a ith e a te r, Chacu n e de ces tro is co m p a gn ies a fa it partie de la sélectio n du T h e a te rfe sti val d ep u is 1993, m ais aucune d 'e lle s n'a encore été in vitée par Ie K a a ith e a te r, alo rs que B ronks a déja p résenté une pièce de 't Barre Land en 1994, a B ru xelie s, et q u 'en 1996, Ie M onty a A n vers a été Ie pre m ier centre d 'a rts de Flan d re a m ettre Dood Paard a l'a ffic h e . De G reef s'e xp liq u e : 'N ous avons toujo u rs fa it ce que nous avons cru d e v o ir fa ire , a mon avis to u jo u rs avec la v ig ila n c e nécessaire - même si je d ois ad m ettre que ces d ern ières années, nous é tion s m oins a tte n tifs; c’est une des raisons p ou rq u oi eIles é ta ie n t les m oins a gré a b le s parm i les v in g t ans du K a a ith e a te r. Pour in ve stir to u te cette é n e rg ie dans les deux im m eubles, nous avons du so u straire une ce rtain e part d 'é n e rg ie au tra v a il a rtistiq u e .' Le K a a ith e a te r a fin i par d ém e n tir lui-m êm e l'id ée que la n o u ve lle g é n é ra tio n de gen s de th é atre serait aném iée, en lan^ant Stu d io w e rk , une in itia tiv e qui d e v a it d o n n er un nouveau so u fflé a la fonctio n de 'la b o ra to ire ' de l'in stitu tio n . Le prem ier volet, qui a été présenté en octob re et novem bre 1996, a perm is d 'in tro d u ire auprès du p u b lic une n o u ve lle g é n é ra tio n d 'a rtiste s de la scène, d on t les m etteurs en scène A rm el Roussel et Bart V an N u ffe le n , agé s d 'u n peu plus de v in g t ans. L 'o b je c tif de S tu d io w e rk est de se co n cen trer sur les oeuvres 'de p etite e n ve rg u re, in n o va trice s et/ou expé rim en tales', pas seu lem ent dans le d om ain e du th é a tre et de la danse, m ais aussi de la vid éo, de la m usique et des arts p lastiq u e s. Fidéle a la tra d itio n du K a a ith e a te r, S tu d io w e rk ne so u h a ite pas 'im p ose r un p oin t de vue aux artistes au niveau du co n ten u ', to u t en 'sa u ta n t par-dessus les fro n tiè re s entre d iffé re n te s d iscip lin e s a rtistiq u e s'. La co m p osition du p rogram m e a été co n fiée a A g n a Sm isdom , e n g a g é e comm e d ra m a tu rg e par le K a a ith e a te r en 1992. C 'é ta it la p rem ière fo is que De G re ef p a rta g e a it la responsabilité de la p ro g ra m m atio n : 'P lu sie urs facte u rs y ont co n trib u é . Je ne v o u la is plus a lle r v o ir to u s les spectacles, p artou t. A p rès q u elq u e tem ps, on com m ence a les re g a rd e r a u trem en t, et il va u t m ieux laisser cette tache aux autres. De plus, Stu d io w e rk néce ssitait des d iscussions a p p ro fo n d ie s avec des artistes plus je un e s que ceux de la g é n é ra tio n avec la q u e lle j'a v a is l'h a b itu d e de tra v a ille r. Q uoi q u 'o n fasse, Page et le b a g a g e cu ltu re l d on t on dispose, in te rv ie n n e n t. Lorsque je parle a un artiste de 22 ans, c'est en ta n t q u 'h om m e de 44 ans; a u to m a tiq u e m e n t, il s 'é ta b lit un ra p p o rt qui n'est pas des plus co n fo rta b le s.'

P ro jets e t d iffic u lté s De G reef re g re tte que S tu d io w e rk n 'a v a it pas encore progressé d a va n ta g e au m om ent de son d ép art du K a a ith e a te r. Si l'in itia tiv e en avait été prise un an a u p a rav a n t, e lle a u ra it pu d o n n er une autre to u rn u re a la saison 1995-1996, pas p a rticu liè re m e n t réussie. Jos van Im m erseel et A n im a Eterna avaient fa it so u ffle r le ven t du ch a n gem e n t, et en avril et mai The W o oster G roup a v ait présenté une sélectio n un iq u e d 'oe uvres de son ré p erto ire, m ais l’a ctiv ité de p ro d u ctio n du K a a ith e a te r a v ait quasim ent été mise en veilleu se. Cette situ a tio n a v ait notam m en t des causes fin a n ciè re s: le K a a ith e a te r d e va it rem bourser les dettes co ntracté e s ju sq u 'a septem bre 1993, ce qui p esait sur sa cap acité de pro d u ctio n . Par co nséqu en t, d eu x p ropres p ro d u ctio n s seu lem ent fig u ra ie n t au p rogram m e de sa saison 1995-1996: In de e en za a m h e id van de k a to e n v e ld e n de Peter van K ra a ij, un spectacle qui s'est p a rtiellem ent enlisé dans ses in te n tio n s d ra m a tu rg iq u e s, ainsi q u ’un p ro je t que d e va ie n t ré alise r Jos V erb ist, G er Th ijs et G eert Van Isten d ael, m ais qui fu t fin a le m e n t a n n u lé . De plus, une des co p ro d u ctio n s de la saison é ta it la version in té g ra le de U n iversa l C o p y rig h ts de Jan Fabre, oeuvre d on t la p rem ière au Lu n a th e a te r s'a cco m p a g n a de co ntroverses. En ju in 1996 fu t p u b lié le ra p p o rt critiq u e du V laam s T h e a te r In stitu u t (vo ir ci-dessus) et - su rto u t - fu t co m m u n iq u ée la d écision d é fin itiv e du g o u ve rn e m ent fla m a n d a p ropos des su b ve n tio n s p our la périod e 1997-2000 (voir plus lo in ). De plus, fin ao ü t et d éb u t septem bre 1996, le K a a ith e a te r a cc u e illit p ou r la p rem ière fo is le vo le t fla m a n d du T h e a te rfe sti val (un événem ent o rg a n isé co n jo in te m e n t avec les Pays-Bas), d on t la p h ilo so p h ie a lla it a contre-cou rant de cel le de De G reef. 'Du p o in t de vue de la p ro m o tio n , ce fe stiva l a été in téressan t, c'est v ra i', d it-il, 'm ais nous ne nous sen tion s pas a l'aise . (Ja me gên e , lo rsq u 'o n p résente un spectacle dans ma m aison avec lequel je ne ressens aucune a ffin ité .' Bref, ce fu t une périod e p én ible . Qui sait, S tu d io w erk a u ra it pu y rem édier. De G reef le re co n n aït: 'A vec le recul, on peut en e ffe t a ffirm e r que j'a u ra is pu com m encer plus tó t. M ais je suis lent dans ce gen re de choses: non pas paree que je traïn e , m ais

paree que j'h é s ite .' Dans le m onde du th é a tre , de plus en plus co n cu rre n tie l et fra g m e n té , le rythm e p a isib le et m esuré p our leq u el Lu k Van den Dries a v ait fé lic ité De G reef, dans HUM US, v ijftie n ja a r K a a ith e a te r, com m engait a jo u e r des tou rs a la m aison. Un au tre p roblèm e au qu e l se tro u va co n fro n té le K a a ith e a te r, é ta it le fa it que son fo n ctio n n e m e n t in te rn a tio n a l é ta it co n sid é ra b le m en t fre in é . Dans l'a n n u a ire 1993-1994, De G reef précisa que la tendance a l'in te rn a tio n a lis a tio n serait revue a la baisse: 'A u niveau in te rn a tio n a l, il existe un in té rê t plus v if p our les gra n d s p ro d u its p re stig ie u x, g a ra n tissa n t des résultats; on n 'accord e pas fa cile m e n t l'esp ace nécessaire aux artistes p our q u 'ils se d é fin isse n t a trave rs leur tr a v a il.' L'a rt é ta it u tilisé de plus en plus sou ven t com m e 'fo u rn isse u r de ra yon n em e n t' [par les p ou vo irs p u blics fla m a n d s - NdT], donc a des fin s im propres. Et p o u rta n t, quelqu es années plus ta rd , le K a a ith e a te r fa is a it bien partie des a rtistes et in stitu tio n s se vo ya n t accord er le titre d ’A m b a ssad e u r cu ltu rel de Flandre, en ta n t q u 'é d ite u r de la revue q u a d rilin g u e T h e a te rsc h rift - don t la réd action d ém én agea d 'a ille u rs a Berlin en 1996, En tre-tem ps, le K a a ith e a te r re sta it le p ro d u cte u r e x é c u tif des tou rn ées e u rop ée n n es de The W o oster G rou p , ta n d is que le succès in te rn a tio n a l de ses p a rte n aire s Rosas, N eedcom pany et Tro u b leyn se co n firm a it, Selon De G reef, les choses se p assaien t m oins bien dans le d om ain e 'a risques': 'M oins de p ro d u cte u rs q u ’a u p a rav a n t sont prêts a s'e n g a g e r p our une ce rtain e périod e. J'o b se rve é ga lem e n t m oins d 'accord s p on ctu els. A in si, j'a i te n té de m ettre sur pied une stru cture de co p ro d u ctio n in te rn a tio n a le pour M eg Stuart. Je n'y suis pas a rrivé, paree que son tra v a il com porte un ce rtain risque. Mais je crois q u 'il y a cinq ans, j'a u ra is pu le fa ire .' Un phénom ène in te rn a tio n a l qui s'y a p p a ren te , selon De G reef, est la p référen ce d o n n ée aux ta le n ts locaux: 'L 'a rg e n t cu ltu re l est devenu plus cher; on o b tie n t donc un ré su lta t plus ra p id e en p ré se n tan t soit des ce rtitu d e s in te rn a tio n a le s, soit des artistes lo cau x.' Pe n d ant ce tem p s-la, De G re ef p ré p ara it un g ran d p ro je t q u 'il esp é ra it p o u vo ir m ettre en route en 1997. Dans le dossier de d em ande de su b ve ntion s, il é ta it q u estion de 'c o n tin u ité dans les re la tio n s de tra v a il, é ga le m e n t au n iveau des co n tra ts'. Con crètem ent, le K a a ith e a te r e n g a g e ra it une d iza in e de com édiens, m etteurs en scène, ch o régrap h es, m usiciens et autres artistes, b é n é ficia n t de co ntrats a durée déterm in ée. Cela d evra it p erm ettre, encore m ieux q u 'a u p a ra v a n t, de fa ire n aïtre le program m e du K a a ith e a te r des besoins créatifs des artistes, to u t en o ffra n t a ces d erniers une ce rtain e sécurité d 'e m p lo i. La co lla b o ra tio n entre ces artistes ne serait pas p rio rita ire , mais el le p o u rra it s'é p a n o u ir a l'o ccasio n. De G reef e xp liq u e : 'L'id é e m 'est venue en vo ya n t 'e rre r' un certain nom bre d 'artistes, com me G uy Cassiers, Eric Sleich im , etc. L'e rran ce a une in flu e n ce néfaste sur l'art. Donc, il fa u t fa ire en sorte que ces artistes ne so ie n t plus o b lig é s d 'e rre r et q u 'ils d isp osen t d 'u n fo yer oü ils p euvent créer. Leur seule a lte rn a tiv e consiste a é ta b lir leur p ropre stru cture, d isp o san t d'un se cré tariat, et de dem ander des sub ve n tio n s, com m e l'a fa it La a g la n d , par exem p le .' C 'é ta it un p rojet peu o rd in a ire pour un centre d 'arts; il poussa d 'a ille u rs le K a a ith e a te r a rem ettre en qu estion son propre statu t. 'La d ivisio n par d iscip lin e s, m aniée par le décret re la tif aux arts de la scène, ne nous a jam ais plu, car e lle ne corresp on d pas a la ré a lité du paysage th é a tra l. Une des ca racté ristiq u e s esse ntie lles de l’époque actuelle, au n iveau de l’é vo lu tio n des arts de la scène, est p récisém ent le fa it que les artistes ne se préoccupent plus des fro n tiè re s entre les genres, et que leur cré a tiv ité se d éve lo p p e dans d iffé re n ts dom aines a la fo is.' Le K a a ith e a te r fo rm u la q u elqu e s p ro p o sitio n s a prendre en co n sid é ra tio n : p eu t-être ne d eva it-o n pas se co n ten te r de sou m ettre le d ossier au Con seil c o n su lta tif des Centres d 'A rts, m ais faIla it-il é ga le m e n t le présen ter au Conseil du Th é atre de te xte . Et p u isq u 'a cöté de son tra v a il a rtistiq u e , le K a a ith e a te r est respo nsab le de deux in fra stru ctu re s a p p a rte n a n t aux p ou vo irs publics, une inscriptio n n o m in a tive p o u rra it même être so u h a ita b le . Pour fin ir, le K a a ith e a te r dem anda une sub ve n tio n de 66 m illio n s de fra n cs au Conseil co n su lta tif des Centres d 'A rts p our l'an n é e 1997; sép arém en t, il so lIicita 25 m illio n s p our la g estio n des deux batim ents. Fin décem bre 1995, le C onseil avait proposé un m on tan t de 45 m illio n s p our 1997; en fo n ctio n de l'é v a lu a tio n a n n u e lle du Con seil, ce m on tan t p o u va it s'a ccro itre p ro gre ssive m en t ju sq u 'a atte in d re 59 m illio n s en l'an 2000. Fin ju in 1996, le G ou ve rn e m e n t fla m a n d f it connaTtre sa d écision d é fin itiv e : le m o n tan t serait ré d u it a 40 m illio n s de fran cs. Le 30 septem bre 1996, De G reef in form a son conseil d 'a d m in istra tio n de sa d ém ission; il q u itte ra it l'o rg a n isa tio n fin 1997. Le le n d em ain , aux Stu d ios, é ta it prévue la co nfé re nce de presse a la q u e lle il d e va it - ö iron ie! - p résen ter Stu d io w e rk , l'in itia tiv e a tra

vers la q u e lle il so u h a ita it d o n n er un nouvel élan au K a a ith e a te r. Sa d écision y fu t a ccu e illie avec la plus gra n d e in cré d u lité , q u 'il ne fit q u 'a ttise r par cette d é cla ra tio n obscure a sou hait: 'A u jo u rd 'h u i, ma décision est d é fin itiv e . Mais je ne me co nn ais pas com m e q u e lq u 'u n p our qui ce qui est d é fin itif est é te rn ei.' Si en 1993, le Lu n a th e a te r avait fa it sub ir au K a a ith e a te r la secousse la plus vio le n te de son h istoire, l'an n ée 1996 lui p rocura e ffe ctiv e m e n t une m u ltitu d e de secousses secondaires.

La d é cisio n De G reef résum é ainsi la succession d 'é vén em en ts lui ayan t in sp iré sa d écision : 'Fin 1995, on a u ra it dü nous n o tifie r la décision co n cern an t les su b vention s, m ais a l'aid e d'un to u r de passe-passe, on retarda la n o tifica tio n de six m ois. Dans notre dossier, to u te s nos in te n tio n s a vaie n t été cla ire m e n t exprim ées. Je m 'étais d it a l'ép o q u e: 's'il se présente une situ a tio n p erm etta n t un nouveau dép art, je prends un an de co ngé sans solde, et je recom m ence a zé ro après. Si cette situ a tio n ne se présente pas, je m 'arrête .' En ju in 1996 nous est arrivée la décision in sa tisfa isa n te du go u ve rn e m e n t. En ju ille t et aoüt, j'a i ré flé ch i a ce que je devais fa ire , et j'a i pris ma décision en septem bre. C ette d écision n 'é ta it donc pas une réaction é m o tive a un ce rtain événem ent; p our m oi, e lle é ta it une co nséquence lo g iq u e .' La goutte qui fit d éb o rde r le vase, ne fu t pas le m on tan t des su b ve n tio n s accordées en d é fin itiv e par les pouvoirs p ublics, m ais ie m essage que De G reef crut y d éceler: 'En 1993 [lo rsque le K a a ith e a te r se vit accorder 30 m illio n s au lieu des 45 m illions d em andés - N dA], je n 'é tais pas non plus sa tisfa it du résultat, m ais la ré d u ction é ta it g é n é ra lisé e , tous les centres d 'arts a vaie n t les mêmes raisons d 'ê tre mécontents. En 1996, nous étion s les seuls a ne pas se voir a ccord er le m ontant su g g é ré par le Con seil. Pour m oi, cela re ven ait a dire: 'V o tre tra v a il n'est plus in té re ssa n t.' J'a i im m éd iatem en t co n fro n té le m inistre a cette q u estio n, et il m 'a a ffirm é que tel n 'é ta it pas le cas. J'a i com pris que la p o litiq u e avait fa it une victim e. En e ffe t, entre le m om ent oü le Conseil co m m u n iq u é ses avis au m inistre et la décision fin a le de ce d ern ier, s'éten d une 'p la g e n oire'. C'est la p o litiq u e qui y in te rvien t; to u t d éb at est exclu, ainsi que tou te ré p liq u e : c'est fa ch e u x.' Mais le fa it que, dans l'é v e n tu a lité d 'u n e décision fa vo ra b le du g o u ve rn e m e n t, il a u ra it de to u te fa^on pris un an de co n gé sans solde, m ontre bien q u 'il a v ait besoin de repos après presque v in g t ans au K a a ith e a te r. 'II é ta it devenu nécessaire de me vid e r la tê te ', a ffirme De Greef. La lassitude ne lui é ta it donc pas in connue. Mais n 'e st-il pas p arad o xai q u 'il dém issio nne, alors qu'au cours de ces d ern ières années, ce rtain s résultats on pu ètre o b te n us - q u 'o n peut d iffic ile m e n t ap pe ler a u tre m en t que 'fa v o ra b le s' - en partie grace a l'in te rv e n tio n du G ou vern em en t fla m a n d ? En 1989, la C om m unauté fla m a n d e se porta acq u é reu r des Stu d ios du K a a ith e a te r et en fin an ^a la ré n o vatio n . En 1992, e lle co n clu t un bail e m p h yté o tiq u e avec l'lm m o b iliè re M oderne, p ro p rié taire du Lu n a th e a te r, et y exécuta dans un prem ier tem ps les tra v a u x de réfectio n nécessaires. De plus, en 1997, la Com m u nauté fla m a n d e accorda 12,7 m illio n s su p p lém e n ta ire s au K a a ith e a te r p our la g estio n des d eu x batim ents. De G reef ré p liqu e : 'Soyon s clairs: je ne dis pas que dans les circonstances actue lles, il soit im possible de tra v a ille r, au co n tra ire . II y a les deux in fra stru ctu re s, les su b ve n tio n s sont su ffisa n te s, il n'y a plus de d ettes a payer. C'est une situ a tio n nette. Seulem en t, ce n'est pas la situ a tio n dans la q u e l le je so u h a ita is tra v a ille r. Ces cinq d ern ières années, je me suis occupé de cló tu re r et de d ém arrer. Le nouveau d ép art que je m 'étais im agin é , n 'é ta it pas possible. Je p ou vais u n iq u em e n t co n tin u e r ce que j'é ta is en train de fa ire , et cela ne co lla it pas.' Reste a savoir si a ce m om ent-la, ses a m b itio n s n 'a v a ie n t pas pris trop d 'a m p le u r pour le K a a ith e a te r. Car ce n 'é ta it pas une situ a tio n fa cile : deux in fra stru ctu re s et un ensem ble d 'u n e d iza in e d 'a rtiste s qui ré cla m e ra ien t chacun une part d 'a tte n tio n . De G reef: 'L'u n a u ra it p a rtie lle m e n t résolu l'au tre: d ix artistes p ro d u ise n t une o ffre a b o n d a n te . Sou ven t, le m onde e xté rie u r fa it le calcul et co n clu t q u 'o n est en train de co nstruire un em pire. Je n'ai jam ais eu l'in te n tio n de co nstruire un em pire, m ais j'a i to u jo u rs ré flé ch i a ce don t je d evais disp oser pour p o u vo ir o p tim a lise r le tra v a il.' En 1991, Ritsaert ten Cate p rit la décision ra d ica le de ferm er M ickery, un des gra n d s exem ples du K a a ith e a te r, après v in g t-cin q ans de fo n ctio n n e m e n t. 'Se rendre com pte a quel m om ent il fa u t s'arrêter, est une preuve rare m ais é cla tan te de sin cérité, en ta n t q u 'é lé m e n t de la vé rita b le g ra n d e u r

h u m ain e.' On p o u va it lire ces m ots de G eorge S te in e r dans l'a rtic le que M arianne Van Ke rkh o ven p u blia sur cette p ro b lé m a tiq u e dans Etcetera. De fa<;on a n a lo g u e , el le p ré co n isait de sabord er le K a a i th e a ter. De G reef n’é ta it pas d 'accord . A son avis, le K a a ith e a te r p o u va it p a rfa ite m e n t co n tin u e r sans lui: 'Le cas de R itsaert é ta it d iffé re n t; la, la ferm etu re é ta it lo giq u e . J'a i to u jo u rs co nsid éré M ickery com m e une oeuvre d 'a rt p erso nn elle de Ritsaert. Au K a a ith e a te r, ce sont les artistes qui p ro d u ise n t les oeuvres d 'a rt. Le K a a ith e a te r possède é ga le m e n t q u elq u e s objets de vale u r, parm i lesquels les sa11es son t les plus visib le s. Je ne vois pas ce q u ’on a u ra it dü en fa ire .' D 'au tres voix s'é le v a ie n t p our p ro p o ser de d o n n er le Lu n a th e a te r en lo catio n et de re to u rn e r au x Stu d ios. H u go V an d en Driessche n 'é ta it p artisan d 'a u cu n e des deux Solutions; il co n tin u a it a croire au défi: 'D e p u is que je suis la, j'a i to u jo u rs été persuadé q u 'a u Lu n a th e a te r, nous devons tra v a ille r a u tre m en t q u 'a va n t, aux Stu d ios. II serait in té ressant, par exem ple, si a l'ave n ir, nous p ou vion s ré alise r de vé rita b le s p ro d u ctio n s a la m esure du Lu n a th ea te r. II fa u t é ga le m e n t que nous puissions de nouveau créer des spectacles de dim ension in te r n a tio n a le . V o ila la d iffé re n ce avec d e S in ge l, par exem ple, qui p résente des spectacles extrêm em ent intéressants. Nous devons aussi les créer de tem ps en tem ps; c'est notre m ission.' V an d en D riessche e n tre p rit donc la recherche d ’un nouveau d irecteu r a rtistiq u e . D ébut septem bre 1997 les jo u rn a u x an n o n cè re n t q u 'a p a rtir du 1er o ctob re H ugo De G reef serait é pau lé par Guy Gypens, le d ire cte u r a d m in istra tif de Rosas et d ire cte u r a rtistiq u e du fe stiva l Sp rin g d a n ce a U trecht. De G re ef p a rtira it fin décem bre. Par la suite, G ypens, assisté d 'A g n a Sm isdom et de Jo h an Reyniers, ju sq u 'a ce m om ent-la d ire cte u r de K la p stu k, d é fin ira it le p ro fil a rtistiq u e du K a a ith e a te r. Fin fé v rie r 1998, une autre in fo rm a tio n fu t d iffu sé e : G ypens se re tira it 'p ou r des raisons p erso nn e lles'; la directio n a rtistiq u e du K a a ith e a te r é ta it co n fié e a ses co lla b o ra te u rs. Sm isdom et Reyniers, sous la d irectio n de H ugo V an d en D riessche. Lors de la fê te d 'a d ie u o rg a n isé e a l'in te n tio n de De G reef, le 7 décem bre 1997, Jan Ritsem a crut a vo ir d eviné son secret: 'Q u e tu v e u ille s le savo ir ou non, sous ta d ire ctio n , le K a a ith e a te r é ta it lu imême un lo ng sp e cta d e , il é ta it lui-m êm e une oeuvre com m e les oeuvres q u 'il v o u la it servir.' Si De G reef a v ait p a rta g é eet avis, le K a a ith e a te r a u ra it d isp aru avec lui, com m e M ickery avec R itsaert ten Cate. H eureusem ent, cela n'a pas été le cas. Le p ater fa m ilia s a q u itté la m aison, et ses e n fa n ts ne se sont sentis o rp h e lin s que l'espace d 'u n in sta n t - il est vrai q u 'il a v ait annoncé son d ép a rt la rge m en t a l'avan ce.

Peter A nthonissen

D 'a p rè s des co n ve rsa tio n s avec H u go De G reef, M ariann e Van K e rk h o v e n e t H u go Vanden D riessche, les 6 ja n v ie r, 20 ja n v ie r e t 7 m ars 1998.

ON E V I O L E N T S H O C K WIT H M A N Y A F T E R S H O C K S

The h istory o f the K a a ith e a te r is hard to d iv id e in to periods, w rote Lu k Van den Dries in HUMUS, fifte e n years o f the K a a ith e a te r. But the o p e n in g of the Lu n a th e a te r on 10th Septem ber 1993 was a clear tu rn in g point. A t the place w here the A n cie n n e B e lgiq u e m usic centre fo u n d a w elcom e haven w h ile its own prem i足 ses on A n sp a ch laa n w ere b ein g ren ovated , the K a a ith e a te r was d e lig h te d w ith the lo n g -a w a ite d realisation of a dream : a th e atre of its own. It's tru e the K a a ith e a te r did have the Stu d ios in the O nzeLie ve -V ro u w van V a a kstra a t, but th ey w ere also due fo r re n o vatio n : th e ir p oten tia! w as lim ited and the w a itin g list to use them w as lo n g . The la rg e r w orks the com pany p roduced and presented w ere condem ned to a Bohem ian existence in the city. Som e pieces could not be show n in Brussels at all for lack of a su ita b le th e a tre . The a cq u isitio n o f the Lu n a th e a te r put an end to th is situ a tio n . The Lu n a th ea te r, co nceived in 1932 by the a rch ite ct M arcel Driesm ans as a co m b in a tio n , un iq u e fo r the tim e, of fla ts, o ffice s and a th e a tre , was from then on to provid e a hom e fo r those artists w ho w ere cu rren tly re sid en t in th e p a rtly 'v irtu a l' G uest House K aai, as Van den Dries called it. Th e re was much optim ism , th o u g h in the 1993-94 ye arb o o k H ugo De G reef had a lre a d y said it w as 'p ro b a b ly the m ost vio le n t shock our o rg a n isa tio n w ill u n d e rg o '. Five years on, De G reef is no lo n g e r the d ire cto r of his own b ra in ch ild , in cre a sin g ly refers to the K a a ith e a te r in the past tense, and looks back at the last fiv e years as a p eriod in w hich 'm a rvello u s th in g s ' have h app en ed , but w h ich fo r him 'w ere not the nicest o f the tw e n ty'. The d em ands the Lu n a th e a te r m ade on th e K a a ith e a te r have p layed a le a d in g part in this.

H u g o V an d en D riessche, a d m in istra tiv e d ire cto r of the K a a ith e a te r since Septem ber 1993, had the exp e rien ce o f d e S in ge l in A n tw e rp beh ind him and w as im m e d ia te ly able to assess the consequences th is increase in scale w ou ld have: 'The K a a ith e a te r was not a m in or o rg a n isa tio n , but did have a sm all, cosy in fra stru ctu re th a t could be o rg a n ise d on a sm all scale: the fa m ilia r m on ey-p ot in to w h ich visito rs could toss a coin w hen ta k in g a cup of co ffe e or w h a te ver. The Lu n a th e a te r forced us to ta ckle th in g s d iffe re n tly : w e used to be ab le to w o rk w ith a num ber o f in d iv id u a ls a lo n g sid e one a n oth er, now we re ally had to start th in k in g in term s o f team s, d e le g a tio n and o th e r such th in g s, and th e K a a ith e a te r w as not ready fo r th at. Som e people rem em bered th e S tu d io p eriod w ith n o sta lg ia , w h ile others w ere keen on the Lu n a th e a te r because it o ffe re d th e o p p o rtu n ity to create a new atm o sp h e re .' De G reef e xperien ced the ch a n ge in a sim ila r w ay: 'W e su d d e n ly had to have sta ff fo r th e e ve n in gs: O K, you can m ake such p eo ple e n th u sia stic and in volve them in the w h o le. But a fte r a tim e the p erm an e n t sta ff

b egin to w o n d e r w h e th er th e y still have to come in th e e ve n in g . W ith the p ossible co nsequence th a t the au d ie n ce and the artists are th ere, but not the sta ff. Th a t m eans a co o lin g of the w o rk in g conditio n s fo r w hich one has to bew are.' Eve n in g shifts, re ce p tio n, co ffe e and b iscu its... th e y seem like m a rg in a l issues, but th e y are not. Certa in ly not in an e stab lish m e n t like th e K a a ith e a te r. W hen asked p recisely w h at ch aracte rise d th e organ isatio n d u rin g its first tw e n ty years, both the d ra m a tu rg e M arianne Van Kerkh o ven and H u go De G re ef re fer to the circum stances fo r p ro d u ctio n th e y had p rovid ed artists w ith . 'W hat I have retained from my M arxist p e rio d ,' sp e cifie s Van K e rkh o ve n , m ean ing th e p eriod w hen she was w ith Het T ro ja a n se Paard, one o f th e fig u re h e a d s of th e Flem ish th e a tre o f p o litic a l aw areness, 'is th a t p rod u c tio n co n d itio n s and re la tio n s determ in e th e prod u ct. A t the K a a ith e a te r we have alw ays seen it in reverse and asked ourselves th e qu estion w h a t p ro d u ctio n re la tio n s a p a rticu la r p ro d u ct needed. We have a lw ays trie d to avoid p attern s or m odels and return to zero to search out th e basis of a p ro d u c tio n .' De G re ef puts th is fo rw a rd as th e ir gre ate st trum p card: 'O f course th ere have a lw ays been a few fixe d elem ents, but as little as possible, in order to let creation ta ke its course as fre e ly as possible. As soon as you let an o rg a n isa tio n d eterm in e how an a rtist o rg a n ise s his w ork, you are on the w ro n g track. Y o u have to ta ke you r re sp o n sib ility in th a t too: you do not give som eone the key to the fro n t do o r and on ly open it a g a in fo r the p rem ière. I have som etim es had d iscussions la stin g fo r days w ith som e artists, rig h t up to th e day o f th e first rehearsal: th en M arianne or som eone else to o k over, and I no lo n g e r in te rve n ed . Th is n eith e r increases nor decreases the a rtist's a u th e n ticity. But it is tin te d by th e circum stan ces.'

Read, n o t w rite. This a ttitu d e , w hich has played a key role in the w o rk of th e K a a ith e a te r since 1977 w hen it o rig in a ted as a fe stiva l, is an expression o f its u n d e rlyin g p h ilo so p h y: in a situ a tio n w h ere a choice m ust be m ade betw een the a rtist and his w ork, it is alw ays the a rtist w ho com es first. Th is is w hy De G reef prefers to use th e term 'a rtists' ce n tre ’ rath e r than th e m ore o ffic ia l 'arts cen tre'. A t th e same tim e, and on a p a ra lle l w ith the K a a ith e a te r, th is idea to o k root and was n u rtu red in the a rtists' co lle ctive, Schaam te, an o rg a n isa tio n fo u n d e d in 1977 e xclu sive ly by artists, th e e xce p tio n s b ein g De G reef and Van d en Driessche. The o rig in a l core was m ade up of m em bers o f Panem et Circenses en Radeis, and consisted o f the fo llo w in g : Luc De Sm et, Ja y Geary, Pat Van H e m e lrijck, Josse De Pauw , Jan De Bruyne, Eric De V o ld e r and, later, D irk Pauw els. A t an even la ter stage it was jo in e d by A n n e Teresa De Keersm aeker and Jan Lauw ers. From 1st Ja n u a ry 1988 K a a ith e a te r and Schaam te m erged, a lth o u g h Schaam te had m ore in flu e n ce in fo rm in g the ch a ra cte r o f the o rg a n isa tio n as it d eve lop e d . De G reef described th e situ a tio n as fo llo w s: 'The K a a ith e a te r fe stiva ls b u ilt up a re p u ta tio n and c re d ib ility and g a in e d us access to the in te rn a tio n a l scene. Schaam te p rovid ed d epth and concerned itse lf w ith re la tio n sh ip s w ith local a rtists. Schaam te also played a g re ate r role in m atters of co nten t, even a fte r the fu sion , and th is is so m eth in g w hich pleases me'. A fte r the m erger, K a a ith e a te r to o k over th e task of p ro d u ction from Schaam te, and w ith H u go De G reef a ctin g as a catalyst, the focus on the im p ortance o f the a rtist becam e m ore pron ou n ced than ever b efore. Luk Van den Dries an alysed K a a ith e a te r's h istory as 'the story of a man and his choices'. 'A t K a a ith e a te r th e choices w ere very sp e cific. It w as not a w ide choice but restricted , as is so often the case in th e th e a tre w orld . In situ a tio n s like these it is alw ays p eo ple w ho m atter m ost. O b vio u sly I w ou ld never have w o rked w ith an a rtist w hose w o rk I g re a tly ad m ire d but w ith w hom I could not get on. The reverse is also true fo r som eone w hose w o rk leaves me co ld .' The K a a ith e a te r itse lf has never form ed or in tro d uce d 'a rtistic ideas' except, and th is m akes De G re ef la u g h , on one occasion w hen he persuaded Radeis to sin g one m ore song, m akin g th e ir p erform ance last lo n g e r th an an hour, an advice w hich was not fo llo w e d . 'O u r p olicy has alw ays been to read ab ou t w h at is h a p p e n in g rath er than w rite a b o u t it ourselves. But w e decid e w h o w rite s fo r us.' De G re ef and Van K e rkh o ven fro w n at the idea th a t over the years som e p ro d u ctio n or o th e r m igh t have referred to itse lf as 'a typ ica l K a a ith e a te r p ro d u ctio n ', as th e y have alw ays believed th a t 'som e th in g is w ro n g w hen tw o th in g s start to resem ble each o th er'. In the 1993-94 year book, Van Kerkh oven

fo rm u la te d tw o g u id in g p rincip le s w hich 'w ill very p rob ab ly d eterm in e w h at we do in th e years a h e a d ’ : th e y w ere the result o f a close e xam in atio n of a rtistic practice, and not sim p ly som eth in g take n from a m odel program m e put to g e th e r by the o rg a n isa tio n . The tw o top ics w ere referred to a ga in in the 1997-98 year book: 'on the one hand th ere is the idea th a t "re p e rto ire is the w h ole w o rld ", th a t the artists we w ork w ith fin d the source o f th e ir in sp ira tio n and m aterial in all th a t the w o rld has to offer, and th is includes h isto rical rep ertoire; on the other, th ere is the idea th a t "the artist is a researcher", one w ho in his oeuvre, and in com plete a rtistic freed om , tries to u n derstand the w orld and bring to lig h t the laws of life, in so fa r th a t th e y e xist'. Seen in th is lig h t, Jan Ritsem a's Ko p n a a d was, m ore than any other, a true exam ple of a K a a ith e a te r p ro d u ction in its attem p ts not to be typ ical of a n y th in g, There w ere m any go o d reasons fo r its in clu sion in the selection fo r the 1995 T h e atre Festival: Stefan H ertm ans' te xt, w hich Jo h an Reyniers referred to in Etcetera as 'a cen tral European b ookcase th a t has sp illed its co nten ts'; actors w hose p erso n a lity and past played as decisive a role in the re p erto ire o f the p ro d u ction as H ö ld erlin , Lenz and Büchner, all quoted by Hertm ans; a d irecto r who, ig n o rin g all the laws o f th eatre, a ctu a lly m anaged to create one of the fin e st odes th e a tre could have dream t of. If you co n siste n tly g iv e the artist ab solu te pow er, you w ill at some sta ge be forced to a ckn o w le d g e the lim ita tio n s o f Van K e rkh o ve n 's d e fin itio n of these tw o them es d e a lin g w ith a rtistic co n ten t. On the one hand, as tw o o f the m ost up to date te n d e n cie s of th e a tre practice to d a y, th e y cover a much w id e r fie ld than ju st K a a ith e a te r alon e; in d e te ctin g them , M ariann e V an Kerkh o ven show ed g re a t d ra m a tu rg ie expe rtise. Exam ples o f th is a b ou nd : nam es like A la in Platei (Les B allets C. de la B.) and Peter Van den Eede (Cie. De Koe), both take n at random , had never w o rked in the K a a ith e a te r, but n everth eless spent m any years as artists re sea rch in g th is 're p e rto ire = th e w h o le w o rld '. On the oth er h and, one could regard these tw o g u id in g p rin cip le s in all th e ir co m p lexity, as an honest but possibly fu tile attem pt to g et a g rip on a re ality w hich could no lo nge r be m astered in th at way, unless of course as Patricia De M artelaere put it in her essay e n title d En nu ben ik d o o d (A nd now I am D ead), w hich ap peared in the 1997-98 ye arb o o k, 'to a ce rtain e xten t the th e a trica l alw ays precedes re a lity '. It cam e as no surprise th e n , w hen in th e 1996-97 ye arb o o k, Van K e rkh o ven h erself w rote the fo llo w in g : 'In p revious yearbo oks we alw ays tried to m ake clear the unity of the program m e; to d a y the w ork of these artists requires th a t it reflects th e richness of d ive rsity'. From the a rtist's p oin t of vie w th is w as a fo re g o n e co nclu sion . N evertheless, d u rin g the p re ce d in g years th e re had been yet a n o th er te n d e n cy w hich did not only ap p ly to the K a a ith e a te r: the need fo r artists to ta ke on a new p o litica l stand. As a reaction to HUM US, v ijftie n ja a r K a a ith e a te r, Luk Van den Dries rem arked th a t m any years a fte r the first K a a ith e a te r festiva ls, w h ich to o k place d u rin g the tw ilig h t years o f p o litic a l th e a tre , 'o u r p osition in the w o rld ' needed to be put in to p erspective. In the 1995-96 ye arb o o k, M ariann e Van K e rkh o ven was m ore e xp licit: 'W e shall have to focu s a g re a t deal m ore o f ou r a tte n tio n on "th e large scale dram atu rg y " , w hich in essence is the in te ra ctio n betw een art and so ciety'. Th is co nclu sion p rom pted the K a a ith e a te r to o rg a n ise three rounds of p rivate discussions, in vo lvin g th ree grou p s m ade up of Guy Cassiers, A n n e Teresa De Keersm aeker, Jo le n te De Keersm aeker, V iv ia n e De M uynck, Josse De Pauw, Jan Fabre, S te fan Hertm ans, Tom Jansen, Jan Lauw ers, Frieda Pittoors, Jan Ritsem a, Eric Sle ich im , Lucas V an d ervost, Peter van K ra a ij, Jos V e rb ist, Fran k Vercruyssen and Peter V erm eersch, all of them artists w ho had re g u la rly w o rked to g e th e r w ith K a a ith e a te r and w ho, over the years, had also com e to m eet each oth er less th an b efore. The m ost im p o rta n t p oin ts of d iscussion w ere concerns and q uestions d e a lin g w ith th e social com m itm ents o f the a rtist in the co n tem p o rary w o rld . A cco rd in g to Van K e rk hoven, th e outcom e w as th a t 'w e w ere m ore w o rrie d ab ou t it than the artists th e m se lve s'. A sum m ary of th e ir co lle ctive fin d in g s a p pe are d in the 1996-97 ye arb o o k: 'The social in te re st w hich em erged in th ese d iscussions did not express itse lf in the form of p o litic a lly co rrect v ie w p o in ts (w ho is to say w h at is or w h at is not, correct?), or as readym ade o p in io n s, but as very personal in te rp re ta tio n s of w orld events, sh o w in g an in d iv id u a lism w h ich sho uld not be seen as one w hich shuts itse lf o ff from th e rest o f the w orld , but rath e r as a p o litic a l statem en t sup p o rted by the pow er in h e re n t in a d ive rsity of opin ion. The a rtist is not som eone w h o is out to im prove the w orld , but is a critica l and a ctiv e ly th in k in g in d iv id u a l in society'.

B ru sse ls as a b e d d in g A t th a t p oin t the step to w ard s th e city is not such a lo n g one. From 1995 onw ards, the w ord 'B russels' had com e up m ore and m ore often in K a a ith e a te r ta lk . In the 1995-96 ye arb o o k, Van Kerkh o ven stated th a t in th e fu tu re Brussels w ou ld m ore ofte n becom e 'o u r w o rk in g area and our b e d d in g '. 'O n e of our fu tu re tasks w ill be to probe, d e fin e , give a p ro file and co n ten t to ties betw een the city and the th e a tre '. In th e subsidy a p p lic a tio n fo r the 1997-2000 p eriod w hich K a a ith e a te r handed to the Flem ish Com m u nity, th is was referred to as 'in p la n tin g '. 'A t p resent we are respo nsib le fo r tw o th e atre s w hich in th e ir tu rn , as "co ncre te

e le m en ts" in th e city, g iv e us an a d d itio n a l re sp o n sib ility to w ard s the

n eigh b o u rh o o d in w h ich th e y are situ a te d '. In th is respect too, a choice re g ard in g content, in the case of the city of Brussels, is th e re fo re reached as a result of the a v a ila b le co n d itio n s fo r p rod u ction . A nd yet we see a new sh ift of em phasis. W hen, in 1995, the G erm an d irecto r J端 rg e n Gosch was chosen fo r the Lu n a th e a te r prod u ction of N achthal, an atm osph eric play by C h a n ta l A kerm an set in a hotel in an u nknow n m etropolis, he w as De G reef's partic u la r choice. A nd w hen at the end of 1997, K a a ith e a te r a greed to m ake a co -p ro du ctio n of ja , ja m aar nee, nee (Yes, yes, but no, no) (selected fo r the Th e atre Festival 1998), w ith D ito D ito and tran sq uin q u en n al, th is was not on ly based on his co n fid e n ce in the tw o com panies, but also on the te xt's by Rudi B ekaert, w hich very sp e cificaIly set the play in a block o f fla ts in Brussels, w ith m u ltilin g u a lism as one of its them es. Eigh teen years afte r p rod u cing A n d a lu cia A m a rga (1979) as its first prod u ction ever w ith the Spanish d irecto r Sa lva d o r Tavora, K a a ith e a te r put on a new p ro d u ction , w hich closely exam ined the m u lticu ltura!

lifestyle

Brussels. A cco rd in g

M arianne

Van

Kerkh oven

th is

had

e ve ryth in g

to do w ith the social d eb ate on this issue cu rrent at th a t tim e. The d ecision by K a a ith e a te r to include B russels-oriented p rod u ction s in its program m e was not an sudden one; there w ere tw o m ain reasons behind it: firstly a num ber of artists w ere concerned about the urban problem s of the city, and secondly, K a a ith e a te r b egan to com ply m ore and m ore w ith the dem ands m ade by its new role of 'care tak e r' to tw o Brussels in frastru ctu res. The la tte r resulted in the red u ction of the num ber of to u rin g p ro d u ctio n s. This was not an easy d eci足 sion to m ake a cco rd in g to De G reef, 'because o th e r arts centres d ep en d ed a lot on the w o rk we produced'. Tw o prod u ction s, H ersenschim m en (1997) by G uy Cassiers and M aria Salom 辿 (1997) by Jan Ritsem a, w ere sp e cia lly m ade to fit th e Stu d io 's and w ere perform ed e xclu sive ly th ere. O f th is De G reef had the fo llo w in g to say: 'Because you w o rk in the same th e a tre over a lo n g e r period of tim e, it becom es part of the p ro d u ctio n and th is has a b e n e ficia l e ffe ct on the product. M oreover, it gives you the chance to b uild up a circle of re g u la r th e a tre -go e rs. O f course a num ber of people m ig h t fin d it d iffic u lt to come all the w ay to Brussels, but th en a g a in th ere are m ore p eo ple in th e city w ho have the o p p o rtu n ity to see a perform ance and so g et to kn ow the artists liv in g in th e ir part of the w o rld . I fin d th is very im p o rta n t because an a rtist is alw ays an in te g ra l part o f th e co m m u n ity'. Th is w as also the case w ith the m usic p ro g ra m m in g at the Lu n a th ea te r, w hich to o k flig h t in 1995 a fte r b ein g jo in e d by Jos van Im m erseel and A n im a Eterna, and w h ich was e xten d ed even fu rth e r d u rin g th e years th a t fo llo w e d . Here to o De G reef m a in ta in e d the same p rin cip le : 'M usic is rare ly tie d to a city and m oves from place to place as if it w ere a p ro d u ct fo r co nsu m ptio n . It w op ld be fa n ta stic to em bed th is in a city'. The decision to o ffe r Van Im m erseel th e p osition of a rtist in residence had in the m eantim e set q uite a few to n g u e s w a g g in g . 'C lassical m usic in the K a a ith e a te r? M ost ce rta in ly ', w rote De G reef jo k in g ly in his in tro d u ctio n to the 1995-96 y e arb o o k. Flow ever at th a t tim e it w as not co nsidered se lf-e vid e n t. Most o f the resid en t m usicians and ensem bles such as th e B lin d m an Q u a rte t and the Ictus Ensem ble had started o ff by w o rk in g at the K a a ith e a te r in dance and th e a tre p ro d u ction s. W ith Jos van Im m er足 seel and A n im a Eterna the situ a tio n was co m p lete ly d iffe re n t; th e y opened th e 1995-96 season w ith w orks by Flaydn, Beethoven and M ozart, w h ile in th a t same year B lin d m an and Ictus p layed w orks by com posers such as Cage , Stockh ausen and Feldm an. De G reef m ade no d istin ctio n betw een the tw o, not th in k in g in term s of g en re and re p erto ire, but fo cu sin g on th e a u th e n ticity of the artist: 'W e are o nly concern ed w ith a u th e n tic artists, w h a te ver th e ir gen re . The a u th e n ticity o f a Fabre, a Lauw ers or o f a Cassiers is exactly the same as th a t of Van Im m erseel. This is w hy we have also offered A nim a Eterna the p ositio n of artists in residence: th e y can use the m ain th e a tre fo r rehearsal and to record CD 's...

I fin d it a very lo g ica l d ecisio n '. De G reef ad m itted th a t the sw e llin g num ber of th e a tre -g o e rs attend in g Van Im m erseel's p erform ances had been an im p o rta n t fa cto r; in the b e g in n in g w o rk in g w ith Van Im m erseel rep resented a 'risk ', but not la ter on. 'W o rk in g w ith Van Im m erseel w ou ld not have been possible w ith o u t the Lu n a th ea te r, but it also h elped us to m ake the Lu n a th e a te r possible w ith regard to its im age, its ch a ra cte r and so on. It is e xtre m ely d iffic u lt to a ttract au die nces large e n o u g h to fill a th e a tre th a t size: o f course a few 'sin g le sho ts' are h e lp fu l but the real p roblem is b u ild in g up a regular a tte n d an ce of a fe w h undred people each n ig h t'. The d iffic u ltie s su rro u n d in g au die nces proved to be g re a te r at th e Lu n a th e a te r th an at the Stu d io 's. A n d yet both De G reef and V an d en Driessche deny th a t th is a ffe cted p ro g ra m m in g at any tim e . T a lk in g a b o u t th is, V an d en D riessche said: 'The most im p o rta n t fa cto r w as w h e th er the a rtistic w o rk w as in te re stin g e n o u g h or not. O n ly th en, in the second instance, do you atte m p t to b uild up e n o u g h p u blic in terest. Th is is not an easy th in g to do in Brussels, e sp e cially w ith a D u tc h -la n g u a g e p ro d u ctio n , because people have to trave l q u ite a d istance to atten d a p erform ance'.

A tw o -tra c k p o lic y It is of course the case th a t co m p an ies like Rosas, Tro u b leyn and Th e W o oster gro u p w ere a lre a d y perfo rm in g th e ir w o rk in large th eatres before the Lu n a th ea te r cam e into use: fo r th e ir audience it m ainly cam e dow n to fin d in g th e ir w ay to the Lu n a th e a te r. But a p p a re n tly the artists w ho had p re viou sly had a p erm an en t place in the Stu d ios w ere faced w ith problem s o f a d a p ta tio n . It is strik in g th a t the d irecto rs Peter V an K ra a ij, Ja n Ritsem a and G uy Cassiers created th e ir plays Exile s (1993), P h ilo k te te sV ariaties (1994) and De p ijl van de tijd (1994) re spectively, in th e Lu n a th e a te r, but then returned again to the Stu d ios as soon as th e y w ere back in use, a fte r the e ig h te e n -m o n th -lo n g re n o vatio n w ork, on 19th N ovem ber 1994. There, Van K raaij th en stage d M aria M agdalena (1995), In de e en za a m h e id van de k a to e n v e ld e n (1996) and W o io ko ia m sker Chaussee l-V (1998), Ritsem a K o p n a a d and M aria Satom é, and Cassiers H ersensch im m en. A cco rd in g to V an d en D riessche, De G reef did not w an t to 'fo rce them to do la rge -sca le p ro d u ctio n s if th e y p referred to do so m eth in g in the Stu d io s'. A ll in all, it tu rn e d out d iffic u lt to gear the Lu n a th e a te r and the Stu d io s to one a n oth er: De G reef fre e ly ad m its th a t he and his sta ff 'd id not fin d a so lu tio n to th is'. In fa ct an o rg a n ic, but som ew hat a w kw ard d ivid e slo w ly d eve lop e d . The Lu n a th e a te r becam e the te rrito ry o f the m usic ensem bles and Jan Fabre, Rosas, N eedcom pany, H einer G oeb b e ls and The W o oster G roup, w ho, strictly sp e a kin g , w ere no lo n g e r p e rfo rm in g actual K a a ith e a te r p ro d u ctio n s. The S tu d io s accom m odated the re sid en t d irec tors and, from O cto b e r 1996, th e Stu d io w e rk a ctivities, but th ese w ere, a cco rd in g to th e in te n tio n , 'lo ca te d in th e Stu d io s but not tied to th e m .' 'It w ou ld have been n ice,' a cco rd in g to De G reef, 'to b rin g ab ou t a ran ge o f a ctiv itie s in w hich S tu d io w e rk sig n ifie s th e a p proach to the w h ole, so th a t you b u ild up a su ffic ie n tly large a u dience th a t says: 'w e 're g o in g to the K a a ith e a te r to n ig h t, w h a te ver's on. T h a t is not yet the case.' The tw o -track p olicy he feared was th ereby u n avoid ab le. He had in fact w arned about it in the 1996-97 ye arb o o k, using the term s 'co n so lid a tio n and re n ew al': 'these are the nuclei around w hich we w ish to b u ild the K a a ith e a te r's a rtistic w ork in the years to come. This should not result in a tw o -tra ck policy. We can on ly say th e re is co n so lid a tio n w hen th ere is co n sta n t renew al; th e one can n ot do w ith o u t the other. We w an t to see th is d o u b lé v ig o u r in ou r w o rk w ith re sid en t artists and new com ers, in ou r tw o th e atre s, the Lu n a th e a te r and the Stu d io s.' In th e a p p lic a tio n fo r subsidies the K a a ith e a te r handed in to th e Flem ish Com m u nity, these tw o poles w ere d e a lt w ith in g re a te r d ep th . O ur sta rtin g p oin t was an an alysis of th e state of th e a tre in Flan d ers in 1995: 'Th e K a a ith e a te r has gro w n up w ith a gen eratio n o f artists w hose b re a kth ro u g h cam e a b o u t ten years a go , w ith h ig h ly in n o va tive w ork, and w ho to d a y are still m akin g p ro d u ctio n s at a very h ig h a rtistic level. But fo r them the tim e has come to reth in k th e path th e y are to fo llo w on the basis o f th e new or d iffe re n t social p eriod. Th e au d ie n ce th a t w as spo iled w ith th ese h ig h -q u a lity perform ances in th e period go n e by has very h igh expe ctatio n s. The presence of a stron g g e n e ra tio n of artists w ho w ere not 're cycle d ' and did not sub m erge in to rou tin e m akes it d iffic u lt fo r sub se qu e n t g e n e ra tio n s to g iv e shape to an a rtistic reaction th a t is still of su rp risin g q u a lity.' On the one hand the K a a ith e a te r opted to keep track of and m ain tain su p p o rt fo r

the artists from the e ig h tie s, by, am on g oth er th in g s, p ro v id in g them w ith a large stage ; on th e oth er hand it w an te d to stim u la te the 'n e w erop' by p ro v id in g them w ith a p erfect w o rkp la ce in the form of th e Stu d ios. In practice the K a a ith e a te r's a tte n tio n w as focu sed m ore on co n so lid a tio n than ren ew al, at least u n til S tu d io w e rk was given a kicksta rt: th is is a v u ln e ra b le p o in t th a t can n ot be e xp la in e d entirely by th e ru n n in g -in p eriod necessary fo r th e Lu n a th ea te r. H u go De G re ef is p a rtly aw are of this: 'It was o cca sio n a lly said: a n o th er K a a ith e a te r season w ith N eedcom pany, Jan Fabre, A n n e Teresa De Keersm aeker, Jos van Im m erseel, Josse De Pauw, The W ooster G ro u p ... Yes, it's true , but th a t does not d etract from the fa ct th a t each o f th e ir p ro d u ctio n s is still of valu e in itse lf. Th e re is o cca sio n a lly one of lesser q u a lity, but th a t is u n usu al. One still can n ot qu estion the a u th e n ticity of m ost o f th e m .' H ow ever, the spearh ead fu n ctio n acq u ired by these artists in the second h a lf of th e e ig h tie s and the e arly n in e tie s was g ra d u a lly lost, to g e th e r w ith th a t o f the K a a ith e a te r. The rep ort e n title d N aar een o n tw ik k e lin g s b e le id vo o r de p o d iu m k u n ste n (Tow ard s a p olicy fo r the d eve lo p m e n t o f the p e rfo rm in g arts) p u b lish ed by the Flem ish Th e atre In stitu te in Ju n e 1996 co n tain ed the lam ents of a new, un su b sid ised g e n e ra tio n of p e rfo rm in g artists w ho accused arts centres such as the K a a ith e a te r of 'h a v in g tied th em selves tig h tly , as presenters, producers or coproducers, to artists o f th e ir ow n g e n e ra tio n '. The fa ct is th a t the num ber o f g e n u in e ly new faces in the K a a ith e a te r in the seasons from 1993 to 1996 was rath e r lim ited , e sp e cially in term s o f p ro d u ctio n : Jos van Im m erseel, Ictus Ensem ble, Cham p d 'A ctio n , M arlies Heuer, H einer G oeb b els, De T ijd , Meg Stuart, N euer Ta n z, etc., and a co p ro d u ctio n th a t u n fo rtu n a te ly never g o t to Brussels: Q u o ta tio n s o f a ru in e d city by Dar A Luz, the com p an y led by the Ira n ia n -A m e rica n p la y-m a ker Reza A b d o h , w ho died prem atu re ly. A p a rt from a few scarce exception s, one can n ot re ally call it fo llo w in g events d o se ly: De Tijd was fo u n d e d in 1987 and was only b ille d by th e K a a ith e a te r fo r the first tim e in 1993; Meg Stu a rt had alre a d y perform ed her D isfig u re S tu d y at the K la p stu k fe stiva l in Leuven in 1991, a piece she on ly perform ed in th e Stu d io s in 1996, w hen she and her co m pany had m oved to Brussels. De G re ef re a d ily a llo w e d to pass him by the trend the Th e atre Festival started o ff in 1994 and 1995, o f o ffe rin g space to 'y o u n g ' com panies, the so -called 'jo n g e ja n n e n ' (liv e ly and a m b itio u s you n g gro u p s): 'These are th in g s I have a lot of tro u b le w ith , because you stig m a tise artists by d o in g th at. If a tw e n ty-ye ar-o ld A n n e Teresa De Keersm aeker presented h erse lf tom orrow , no one w ou ld call her 'jo n g e ja n ', but eve ryb o d y w o u ld put her on the p rogram m e. Th at w ou ld h appen. A rtists come and go, th e re 's no problem w ith th a t.' Y e t it seem s very m uch as if the K a a ith e a te r was b e g in n in g to drop this role a fte r 1993. G ood exam p les are co m p an ies like De Roovers, Dood Paard and 't Barre Land, all akin to M aatsch ap p ij D iscord ia and tg STAN , w ho are w elcom e guests at th e K a a ith e a te r. Th ey w ere all subseq u e n tly selected fo r the Th e atre Festival, but w ere not as yet ab le to ge t into the K a a ith e a te r, w hereas B ronks had a lre a d y b ro u g h t 't Barre Land to Brussels in 1994, and in 1996 the M onty in A n tw e rp was the first Flem ish arts centre to program m e the Dood Paard. De G re ef had the fo llo w in g to say: 'We have alw ays done w h at we th o u g h t we should do, and I th in k a lw ays w ith su ita b le alertness, th o u g h I have to a d m it th a t in recent years less a tte n tio n w as ce rtain ly paid to th is, w hich is part of th e reason w hy th ey w ere the least p le a sa n t of th e tw e n ty. The e n e rg y we invested in the tw o b u il足 d in g s was at the expense of th e a rtistic w o rk itse lf.' The idea th a t th e re w as a lack of substance in the new g e n e ra tio n of p lay-m akers w as u ltim a te ly n egate d by K a a ith e a te r itse lf by m eans of Stu d io w e rk, w hich was to breathe new life in to the lab oratory aspect of the o rg a n isa tio n . The first sta ge of th is to o k place in O ctob e r and N ovem ber 1996 and im m e d iate ly succeeded in in tro d u c in g to the p u b lic several expo ne n ts from the new g e n e ra tio n o f per足 fo rm in g artists, in c lu d in g , w h ere th e a tre is concern ed , A rm el Roussel and Bart Van N u ffe le n , still only in th e ir tw e n ties. The p urpose of S tu d io w e rk was to zoom in on 'sm all-sca le, in n o va tive and/or experim ental w o rk', and p re se n tin g not ju st th e a tre and d ance, but also vid e o , m usic and art. In ke e p in g w ith the K a a ith e a te r tra d itio n , n eith e r did Stu d io w e rk w a n t to 'im p ose any p a rticu la r v ie w p o in t on a rtists w hen it com es to co n ten t', but it did w an t to 'cross the b o u n d a rie s betw een a num ber o f a rtis足 tic fie ld s'. The co m p ila tio n o f the p rogram m e was in the hands of A g n a Sm isdom , w h o had w orked as a d ra m a tu rg e at the K a a ith e a te r since 1992. This w as th e firs t tim e De G reef had re lin q u ish e d part of th e p ro g ra m m in g: 'There w ere a num ber o f fa cto rs in volved th ere. I no lo n g e r fe it ca lle d to go every-

w here and see e ve ry th in g . A fte r a tim e you w atch in a d iffe re n t w ay, and it is b ette r to let oth er peo ple do it. Furtherm ore, Stu d io w e rk dem an d ed in -d epth co n ve rsatio n s w ith artists y o u n g e r th an the g e n e ra tio n w ith whom I w o rked . W h ate ver w ay you lo ok at it, your age and you r cu ltu ra l b a g g a g e play a part in th a t. W hen I ta lk to an a rtist of 22, it's som eone o f 44 ta lk in g to som eone of 22, and the re la tio n sh ip betw een the tw o is a u to m a tic a lly less sm ooth.'

Plans an d Pro b le m s De G reef is sorry th a t Stu d io w e rk had not progressed fu rth e r at the m om ent he le ft the K a a ith e a te r. If it had been started a year e arlier, it m ig h t have been ab le to g iv e the less fa vo u ra b le 1995-96 season a d iffe re n t d im e nsion . In th a t year, Jos van Im m erseel and A n im a Eterna p rovid ed new b lood and in A p ril and May The W o oster G roup perform ed a un iq u e selectio n from th e ir re p erto ire, w hich was d e fin ite ly to th e b e n e fit of the Lu n a th ea te r, w h ile the K a a ith e a te r's own p ro d u ction w o rk was at a low ebb. Part of the reason fo r th is was fin a n c ia l m easures. The debts K a a ith e a te r had am assed up to Septem ber 1993 had to be cleared, w hich had consequences fo r the prod u ction w ork. So in the 1995-96 season th ere w ere on ly tw o p ro d u ctio n s of its own on the program m e: Peter van K ra a ij's In de e e n za a m h e id van de ka to e n v e ld e n , w h ich becam e p a rtia lly b o g ge d dow n in its d ra m a tu rg ica l in te n tio n s; and a p roje ct to be done by Jos V e rb ist, Ger Th ijs and G eert Van Isten d ael, but w hich in the end was can celle d . W hat is m ore, the co p ro d u ctio n s th a t season in d u d e d the uncut version of Jan Fabre's U n iversal C o p yrig h ts, w hose p rem ière in the Lu n a th e a te r w as not w ith o u t co ntroversies. In Ju n e 1996 th e critica l report by th e Flem ish Th e atre In stitu te (see ab ove) w as p u blish ed , som ew h at later th e fin a l d ecision of the Flem ish go ve rn m e n t re g a rd in g sub sid ies fo r the 1997-2000 p eriod (see b elow ) was ta ke n . A nd in late A u g u st and e arly Septem b er 1996 K a a ith e a te r w as fo r th e first tim e host to the Flem ish section of th e Th e atre Festival, w hich event was d ia m e trica lly opposed to De G re ef's philosophy: 'Ye s, it was w o rth w h ile in term s o f p ro m o tio n , but we did not fe e l happy ab ou t it. It tro u b le s me w hen th e re 's so m eth in g in my house th a t does not in vo lve m e.' In short, these w ere w e a rin g m onths. W ho know s, perhaps Stu d io w e rk m ig h t have been able to a n ticip a te certain th in g s. De G reef said: 'W ith h in d sig h t, you could say I sho uld have started it e a rlie r. But I am not q u ick in these th in g s: not in th e sense o f slow , but h esitant, ra th e r.' In a th e a tre business th a t was becom in g ever m ore comp etitive and fra g m e n te d , the calm , th o u g h tfu l rhythm Luk Van den Dries had praised De G reef fo r in HUM US, fifte e n years o f the K a a ith e a te r, w as sta rtin g to create problem s fo r the o rg a n isa tio n . A n o th e r problem fa cin g the K a a ith e a te r w as its in cre a sin g ly lab o rio u s in te rn a tio n a l w ork. In the 1993-94 ye arb o o k De G reef p oin te d out th a t the tren d to w ard s in te rn a tio n a lisa tio n w as b ein g reduced: 'In te rn a tio n a lly sp e a k in g , m ore a tte n tio n is b ein g paid to p restige p roducts th a t g u a ra n te e results and less to the creatio n of space fo r artists to a llo w them to d e fin e th em selves th ro u g h th e ir w o rk .’ A rt was in cre a sin g ly b ein g used as a 'su p p lie r o f a p p e a l', fo r spu rio u s purposes in oth er w ords. Nevertheless, fo u r years later K a a ith e a te r also becam e a C u ltu ra l A m bassad or of Flan d ers fo r its p u b lica tio n of the fo u r-la n g u a g e p e rio d ica l T h e a te rsch rift, th e e d itin g of w hich was shifte d to B erlin in 1996. In the m eantim e the K a a ith e a te r rem ained execu tive prod u cer fo r The W ooster G rou p 's Europ ean tours, and the in te rn a tio n a l success of its partn ers Rosas, N eedcom pany and Tro u b leyn was co nfirm ed . Accord in g to De G reef it w as m ore d iffic u lt in the 'risk areas': 'Th e re are fe w e r p roducers w illin g to m ake lo n g-te rm com m itm ents. W hen risk is in volved , even o n e -o ff com m itm ents are d ecreasin g. For exam ple, I have trie d to b u ild up in te rn a tio n a l co p ro d u ctio n a l su p p o rt fo r Meg Stu art. I was not successful because th e re is a d eg re e o f risk in volved . I th in k th a t fiv e years a go it w ou ld have been p o ssib le .' A related in te rn a tio n a l ph en om eno n, said De G reef, is the selectio n of local ta le n t: 'M oney fo r cu ltu re has becom e m ore expen sive, so one achieves results m ore q u ick ly by w o rk in g e ith e r w ith in te rn a tio n a l ce rtain tie s or w ith local p eo ple.' In th e m eantim e he had been busy w o rk in g on a g ran d p roje ct he hoped to b rin g to fru itio n as from 1997. In the sub sid y a p p lic a tio n it is called 'c o n tin u ity of w o rk in g re la tio n sh ip s, also w ith regard to co n tra cts'. In practice th is cam e dow n to the n otio n th a t the K a a ith e a te r w ou ld em ploy a b o u t ten actors, d irectors, ch o re o g ra p h e rs, m usicians and o th e r a rtistic peo ple on fixe d -te rm co ntracts. This w ou ld a llo w the program m e to arise even m ore th an p re vio u sly from the Creative needs of the artists,

and at th e sam e tim e o ffe r m ore jo b secu rity. C o lla b o ra tio n betw een these artists w o u ld not be a priority, but m ig h t come a b o u t by chance. De G reef said: 'The idea em erged from the fa ct th a t I saw a num ber o f p eo ple like Guy Cassiers, Eric Sleichim and so on, w a n d e rin g from here to th ere. Th is w and erin g is a ctu a lly bad fo r art. So you see to it th a t th e y no lo n g e r w a n d er but have a haven w here th ey can create th e ir art. The on ly a lte rn a tiv e th e y have is to set up th e ir own o rg a n isa tio n , w ith an o ffice, and by a p p lyin g fo r subsidies, as La a g la n d d id .' It was an unusual plan fo r an arts centre, w hich led the K a a ith e a te r to qu estion its ow n status in its a p p lica tio n : 'W e have never been happ y w ith the d ivisio n s under the p e rfo rm in g arts act, w ith its sep arate sections, because th is in no w ay co rresp on d s to the re a lity in the th e a tre w o rld . One of the essential ch aracte ristics of the present p eriod in the developm ent of th e p e rfo rm in g arts is precisely the fa ct th a t artists no lo n g e r w orry a b o u t the b ou n darie s betw een genres and th a t th e ir cre a tiv ity develop s in several areas.' The K a a ith e a te r itse lf fo rm u la te d several p rop osals fo r co n sid e ra tio n . Perhaps it w ou ld have been w o rth w h ile su b m ittin g the a p p lica tio n to the A d viso ry Board fo r Spoken Th e atre as w ell as th a t fo r the A rts Centres. T a k in g accou nt of the fa ct th a t th e K a a ith e a te r is re spo nsib le fo r tw o go ve rn m e n t in fra stru ctu re s in a d d itio n to its a rtistic w ork, even a n om inal re g istra tio n w o u ld be d esirable . The K a a ith e a te r's u ltim a te request to the A d viso ry Board fo r th e A rts Centres fo r 1997 w as fo r a subsidy of 66 m illio n fra n ks; in a separate section 25 m illio n fra n ks w ere requested fo r th e m anagem en t o f the tw o b u ild in g s. In late Decem ber 1995 the board proposed a sum of 45 m illio n fo r 1997 w hich, d e p e n d en t on the board 's an nu al e va lu a tio n , m ig h t increase to 59 m illio n by 2000. A t the end of Ju n e 1996, in its fin a l d ecision , th e Flem ish go ve rn m e n t reduced th is to 40 m illio n . On Septem b er 30th 1996 De G re ef in form ed the board of d irecto rs of his re sig n a tio n , w hich m eant th a t he w ould leave the o rg a n isa tio n at the end of 1997. A press co nference was p lanned in the Studios fo r the next day, where, iro n ica lly e n o u g h , he was to in tro d u cé the new zest he w ished to g iv e the K a a ith e a te r by m eans of S tu d io w erk. His clo sin g w ords th ere w ere met w ith som e d isb e lie f, w hich was on ly stre n gth e n e d by his cryp tic w ords: 'M y decision is fin a l. But I kn ow m yself to be som eone w ho does not see som eth in g fin a l as la stin g fo re v e r.' W h ile th e o p e n in g o f th e Lu n a th e a te r in 1993 had p rovid ed the m ost v io le n t shock the K a a ith e a te r had u n til then u n d e rgo n e , 1996 p rovid ed it w ith p le n ty of after-sh ocks.

The D e cisio n De G reef sum m arises th e events th a t led to his decision as fo llo w s: 'A t th e end o f 1995 the decision on subsidies sho uld have been m ade, but it w as p ostponed fo r six m onths by m eans of a trick. O ur a p p li cation in te n tio n a lly co n tain ed all the th in g s we w an te d to start. I had at th a t tim e d ecided fo r m yself th a t if a situ a tio n cam e ab ou t in w hich it was p ossible to start anew , I w ou ld ta ke a sa b b a tica l year and th en start over a g a in . If th a t situ a tio n was not created, I w o u ld q u it. The go ve rn m e n t's unsatisfacto ry d ecision cam e in Ju n e 1996. I re fle cte d on w h a t I sho uld do d u rin g Ju ly and A u gu st, and in Sep tem b er I decid ed . So it was not an e m o tio n a l d ecision h in g in g on one p a rticu la r th in g , to me it was based on lo g ic.' The straw th a t broke the cam el's back was not the a m ou nt of th e sub sid y ap proved by the go ve rn m e n t, but the sign he th o u g h t he could deduce from it: 'I w asn 't happ y w ith the result in 1993 e ith e r (w hen the K a a ith e a te r was g ra n te d 30 m illio n instead of th e 45 m illio n requested, ed.), but then it was in p ro p o rtio n to the w h ole: at th a t tim e all the arts centres had reason to be unhappy. In 1996 we w ere the on ly one not to receive the a m ou nt advised by th e board, w h ich to me m eant so m eth in g like 'Y o u r w o rk is no lo n g e r of in te re st.' I im m e d iate ly co n fro n ted the m in ister w ith this q u estion, and he claim ed it was not the case. It th en becam e d e a r th a t p o litics had fo u n d a victim . Betw een the tim e the board gave th e m in ister its advice and the fin a l decision was ta ke n , th ere is an obscure p eriod . T h a t's w hen p o litics plays its p art - th e re is no p o ssib ility fo r d eb ate and no ap pe al: th a t is w r o n g .’ But the fa ct th a t he w as g o in g to ta ke a year o ff anyw ay, even if th ere had been a p ositive d ecision by th e g o ve rn m e n t, in d icate s th a t he needed

rest a fte r alm ost tw e n ty years of

K a a ith e a te r. 'It was necessary, to clear my head a little ,' a grees De G reef. So he w as not fre e of o p e ra tio n a l fa tig u e . But isn ’t th ere a p a ra d o x in his re sig n a tio n and the fa ct th at, p a rtly th a n ks to the Flem ish Com m u nity, a num ber of th in g s had been achieved w hich could

h ard ly be called a n yth in g o th e r than p ositive? In 1989 the Flem ish Com m u nity b o u gh t the K a a ith e a te r Stu d io s and ren ovated them ; in 1992 it m ade a leasin g co n tra ct fo r 30 years w ith th e Im m o biliĂ¨re M oderne, the ow n er of the Lu n a th ea te r, and carried out the in itia l phase of the essential co nversion w o rk. M oreover, in 1997 the Flem ish Com m u nity g ra n te d the K a a ith e a te r an extra 12.7 m illio n fran ks fo r the m anage m e n t of the tw o b u ild in gs. De G re ef said: 'Le t me m ake it q u ite clear th a t I am not sa yin g we ca n n o t w ork under th e circum stances th a t have now been created, on the co ntrary. There are tw o in fra stru ctu re s, the subsidies are a llrig h t, and th ere are no m ore debts. It is a cle a rly health y state o f a ffa irs. But it is ju st not the situ a tio n in w hich I w an te d to w ork. O ver the last fiv e years I have been e n g a g e d in ro u n d in g o ff and b e g in n in g a g a in . The new b e g in n in g I had in m ind w as not possiÂ ble. A ll I could do w as carry on as I had been, and th a t was not rig h t.' The qu estion arises w h e th e r his a m b itio n s at th a t m om ent w ere not to o g re a t fo r the K a a ith e a te r. A fte r all, it did not a p p e ar so obvious: tw o in fra stru ctu re s and a gro u p of ten artists each of whom w o u ld dem and a tte n tio n . De G re ef's response was, 'The one w o u ld have p a rtia lly solved the oth er: ten artists provid e q u ite an o u tp u t. The ou tsid e w o rld ofte n does its sums and co nclu d es th a t the em pire is e xp a n d in g . I have never w an ted to b uild an em pire, but have alw ays co nsid ered w h a t I needed to o p tim a lize the w o rk.' In 1991 Ritsaert ten Cate to o k the rad ical d ecision of clo sin g dow n M ickery, w hich had p rovid ed a m odel fo r th e K a a ith e a te r, a fte r tw e n ty -fiv e years o f w ork. 'K n o w in g w hen one has to stop is rare but clear p ro o f of sin ce rity as a part o f true hum an g re atn e ss.' M arianne Van Kerkh o ven qu oted these w ords of G eorge S te in e r's in her a rticle on th is issue in Etcetera. W ith in th e K a a ith e a te r, she also ad vo cated clo sin g the w h ole th in g dow n, th o u g h De G reef h im self did not. It seem ed p e rfe ctly possiÂ ble to carry on th e K a a ith e a te r even w ith o u t him : 'R itsa e rt's situ a tio n w as d iffe re n t, and it was only lo g ica l. I have a lw ays seen M ickery as a perso nal w o rk of art of R itsaert's. In the K a a ith e a te r it's the artists w ho m ake the w orks of art. The K a a ith e a te r also has a num ber of v a lu a b le th in g s up its sleeve, of w hich the th e a tre s are the m ost cle a rly visib le . I ca n n o t im a g in e w h at we w o u ld have to have done w ith th e m .' O ther prop osals w ere to let th e Lu n a th e a te r and return to th e Studios. H u go V an d en D riessche did not su p p o rt e ith e r strate gy, but retain ed his fa ith in the ch a lle n g e : 'Sin ce I have been here, I have a lw ays been convinced th a t we have to w o rk in a d iffe re n t w ay in the Lu n a th e a te r than p re vio u sly in the Studios. It w o u ld be in te re stin g , fo r exam ple, if in the fu tu re we w ere to create prod u ctio n s th a t w ere really ta ilo r-m a d e for the Lu n a th ea te r. We also have to be able to create th in g s a ga in on an in te rn a tio n a l scale. Th a t's w h ere we d iffe r from d e S in ge l, fo r exam p le, w hich presents e xtre m ely in te re stin g p ro d u ctio n s. We sho uld m ake them once in a w h ile too, th a t is our task a fte r a ll.' Van d en Driessche started to lo ok fo r a new a rtistic d irecto r. In e arly Septem b er 1997 th e papers to ld us th a t from 1 O ctob e r th e K a a ith e a te r w o u ld be jo in e d by G uy G ypens, at th a t tim e the business m an age r of Rosas and artistic d irecto r of the Sp rin g d a n ce Festival in U trecht. De G reef w ou ld leave at the end of Decem ber, a fte r w h ich G ypens w ou ld map out the a rtistic p ro file of th e K a a ith e a te r to g e th e r w ith A gn a Sm isdom and Jo h an Reyniers, fo rm e rly the d irecto r of K la p stu k. A t the end of February 1998 th e re w as fre sh news: G ypens w ith d re w fo r 'p ersonal reasons', and the a rtistic leadership fe il to his co lle a gu e s Sm isdom and Reyniers, under the d ire cto rsh ip of H u go V an d en Driessche. D u rin g De G re ef's fa re w e ll p arty on 7th Decem ber 1997 Jan Ritsem a was o f the o p in io n he had solved the De G re ef m ystery: 'W h e th e r you w a n t to kn o w it or not, the K a a ith e a te r under your le ad ersh ip w as itse lf one g re a t, lo ng p erform ance, it was ju st as much a w o rk o f art as th e w orks of art it w ished to serve.' If De G re ef had a greed w ith th is, the K a a ith e a te r w ou ld have vanish ed a lo n g w ith him , ju st as M ickery did w ith Ritsaert ten Cate. Fo rtu n a te ly th a t did not h appen. The p ater fa m ilia s has le ft hom e, and his ch ild re n are le ft beh ind , but orp h an ed on ly fo r a short tim e: he had a fte r all an no un ced his d ep a rtu re lo n g in advance.

Peter Anthonissen

Based on co n ve rsa tio n s w ith H ugo De G reef, M arianne Van K e rk h o v e n and H ugo Vanden D riessche on 6 a n d 20 Ja n u a ry an d 7 M arch.

HE T K A A I T H E A T E R 19 93- 199 8

■ LEGENDE/LEGENDE/LEGEND

musicus: musicien, musician

acteur: comédien, actor

muziek: musique, music

auteur: auteur, author

muzikaal advies: conseiller musical,

assistent: assistant balletmeester: maitre de ballet, ballet master

musical advice m uzikale leiding: direction musicale, musical director

bew erkin g: ad aptation

naar: d'après, after

choreograaf: chorégraphe, cho reograph er

organisatie: organisation

componist: composite ur, composer

presentatie op: présentée le, presented on

coproductie: coproduction

productie: production

danser: danseur, dancer

productieleiding: directeur de production,

decor: décor, set design

production m anagement

dram aturg: dram aturge

regisseur: metteur en scène, director

fotografie: ph o tograph ie, p h o tograph y

re kwisieten: accessoires,

geluid: son, sound

stage properties

grafiek: conception graphique, grap hic design

techniek: technique

in sam en w erkin g met: en collaboration avec,

technische leiding: directeur technique,

in collaboration with kostuums: costumes licht: lumière, light

technical m anager uitvoerend producent: producte ur délégué, executive producer

medewerker: collaborateur, backup staff

van en door: de et par, by

met: avec, with

vertaling: trad uction, translation

met de steun van: avec l'appui de,

vo rm ge vin g: scénographie, design

with support from

zanger: chant, singer

KA A ITH E A TE R 1993-1994

■ DA U N 'A L TR A FAC CIA DEL TEMPO Jan Fabre [B]

■ Q U E S T A PA ZZIA E F A N TA ST IC A FA BR IA AN S E L A N D SC H A P P E N [Film]

r egie en v o r m g e v i n g Jan Fabre

Jan F a b r e [B]

c h o r e o g r a fie Jan Fabre

s cenario Herman Van Eyken

r eg ie a ss is te n te Miet Martens

reg ie Herman Van Eyken

d anse rs William A rtau d , Tam ara Beudeker, Fr ancesca

cam era Reiner Van Brum m elen, Rem on Fr om on t,

Car ot i, Renée Copraij, G r e g o r D rey klu ft, Y ellie Emm e-

Piotr Stadnic ki

rink, Em io Greco, Marina K apti jn , Elisa Lenzi, Tho m as

c a m era-assis te ntie Piotr Kukla, Luc J o d o g n e ,

Moritz, Daire O Dün la in g, A n to n y Rizzi, Magali Tissier,

M ar ijk e Kets

Jac q u e li n e van den Ham, Mare V a n r u n x t

g e lu id Dirk Bom bey, A r n o H agers, René Van den Berg

ac te urs Els Dece uke lie r, Mare 'M oo n' Van O ve rm e ir

prod u c tie a ss iste n tie Bruno A ertse n, Eljo Em bregts ,

m uzie k E u g e n iu s z K n a p ik [Partita],

Koen B a uw e ns, Jé röm e Millet

So fia G u b a y d u lin a [Stim m en... Verstum men]

m o n t a g e Rudi Maerten

dr a m a t u rg ie Sigrid Bo usset

m o n t a g e -a s sis te n tie Greta Tijs

k o stuum s Pol En gels

n e g a t ie f m o n t a g e H u g u e t t e V anvo ls em

licht Jan Dekeyser

a nim atie en titels Bertiaux

d a n s p e d a g o o g Jo hn W iseman

m ix a g e A le k G oosse

technis che c o ördin atie W il fr ie d Van Dyck

pos tp ro d u c tie Martine Lam brechts

g e lu id Dré Schneider

productie Kees K a sander, Denis W ig m an ,

technis ch assis tent G eert Claus

H u g o De Greef, Reine Prat, Jo han Van He dde gem ,

assistentie sce nische vo rm g e v in g Brendon O 'C o nnor

Paul V ervo ort

s ta g ia ir A nja Bayer

c o p ro d u c tie Tro u b le y n , A llarts, De H a a g s e Filmstich-

pr oductie T r o u b le y n [A ntw e rpen]

t in g. K aait heater, A rcana l, A n tw e r p e n 93 en Alice in

c oproductie K a a it h e a t e r [Brussel], De Kis t/R o tter

W o n d e rla n d

dam se S c h o u w b u r g [Rotterdam ], Thé atre de la Ville

presentatie 1 en 2 oktober 1993, Lunatheater

[Parijs], Festival d 'A u to m n e [Parijs], T h e ater Am Turm [Frankfu rt], Natio nal Arts Ce nte r [O tta w a], Centre

■ EXILES

Internatio nal de B a g n o le t po ur les oe uvres choré-

P eter v a n K ra a ij [B]

g r a p h iq u e s [Seine Saint-Denis ]

a u t e u r J a m e s Jo y c e

in s a m e n w e r k in g met de Sin g e l [A ntw e rpen],

v e rta lin g Geert Lern out

A n tw e r p e n 93, L 'H ip p o d r ö m e [D ouai], Festival van

r e g ie P eter v a n K ra a ij

V laan deren, K la p s tu k [Leuven]

a c t e u r s Jo s s e De P a u w , F rie d a P itt o o r s ,

wereldpremière 29 september 1993, Lunatheater

T a m ar van den Dop, Jos Verbist

■ P H ILO KT ETES-V A RIA TIES

presentatie 30 september en 1, 2 oktober 1993,

d r a m a t u r g i e S i g r id B o u s s e t

Ja n R itse m a , fo to M aa rte n va n d e n A b e e le

Lu n a th e ate r

vo rm g evin g Ann W eckx

productie Kaaitheater

■ MOMENTUM

Jeroen Robbrecht, Sarah Kuijken [altviool], Olivier

première 10 november 1993, Lunatheater

Blindman K w artet [B]

Ghislain [cello], Gery Cambier [contrabas], Luciano

presentatie 11, 12, 13 en 14 november 1993 , Lunatheater

programm a Eric Sleichim, N on E u c lid ia n S o lo N r 1,

Zampieri [fluit]. Piet Van Bockstal [hobo], Dirk

Lié /d é lié 1 & 3, Sto rm b ij la a g tij, Z a n g o e fe n in g op

Descheem aeker [klarinet], Takashi Yam an e [klari

een k lin k e r, P ro ce ssie

net], Eric Sleichim [sax]. Peter Vermeersch [sax],

De Tijd [B]

additionele m u ziekfragm e nte n Pierre Bartholomée,

André Pichal [hoorn], Alain Pire [trombone],

auteur Robert Musil

M aat nr. 1, Ricercare, J.S. Bach, E rsch ie n e n ist d er

M igu el-A nge l Bernat [percussie], Jean-Luc Faf-

vertaling Hans W. Backx

h e rrlic h e Tag, Janis Joplin, M ercedes B en z

champs [piano], Jean-Luc Plouvier [piano]

regie Lucas Vandervost

concept Eric Sleichim, Trudo Engels

presentatie 29 januari 1994, Lunatheater

■ DE FA N TA STE N

acteurs Mirei Bonte, Warre Borgmans, Dirk Buyse,

ensemble Martin Fredebeul [sopraan sax], Eric

Bob De Moor, Lucienne De Nutte, Johan Van

Sleichim [altsax], Luc Mishalle [tenorsax],

■ PH IL O K T E T E S -V A R IA T IE S

Assche en Rita Wouters

Véronique Delmelle [baritonsax]

Jan Ritsema [B]

v o rm g e v in g Erik Lagrain

plastisch w erk Trudo Engels

concept Jan Ritsema, Ron Vaw ter

techniek Jef De Cremer, Stefan Stessel, Ron Van

s pe lbe gele iding Guy Cassiers

teksten André Gide, John Jesurun, Heiner Müller

Eycke, Willy W tterw ulghe

tekst Josse De Pauw, Junichiro Tanizaki

regie Jan Ritsema

productie De Tijd

dram aturgie A g n a Smisdom

acteurs Ron Vaw ter, Dirk Roofthooft,

copro ductie d eSingel [Antw erpen]

licht Remon Fromont

Viviane De Muynck

presentatie 19 en 20 november 1993, Lunatheater

klank Mark Bisaerts, Xavier Yerlès

video & film Leslie Thornto n

kostuums Eliane Steffes

muziek live Henry Threadgill

■ DA N TO N S DOOD

techniek Mark Bisaerts, Eddy Latine, Kris Eykens,

muziek op band Liu Sola

Tg Stan [B]

Piet de Koster

v o rm ge v in g Herman Sorgeloos

auteur Georg Büchner

productie Motus, Orfe o vzw

dram aturgie Bettina Masuch

vertaling Tg Stan

coproductie Kaaitheater

kostuum s Ann Weckx

acteurs Jolente De Keersmaeker, Sara De Roo,

presentatie 21 en 22 januari 1994, Lunatheater

assistente video & film A no u k De Clercq

Damiaan De Schrijver, Waas Gramser, Willy Th o

assistent video Bavo De Furne

mas, Kris Van Trier, Frank Vercruyssen, Mieke

■ CH AM P D'AC TION [B]

techniek Ed dy Latine, Piet de Koster, Kris Eykens

Verdin

programm a Eric De Visscher, S tille u n d Larm , Geert

productieleiding Mark Bisaerts

kostuums Ann Weckx

Lo ggh e, Tim e b e fo re a n d tim e afte r, Frederic

productie Kaaitheate r, Holland Festival, Hebbel-

techniek Thom as W algrave

D'Haene, In e rt R e a ctin g S u b sta n ce o f [ ], Karei

Theater [Berlijn]

productie Tg Stan

G oeyvaerts, O pus 3, Serge Verstockt, A p e iro n

coproductie Felix Meritis [Amsterdam]

uitvoerend producent Monty [Antwerpen]

dirig en t Celso A ntunes

première 3 maart 1994, Lunatheater

coproductie d eSingel [Antw erpen], Kaaitheater,

ensemble Wim De Moor [eerste viool], Nico

presentatie 4, 5 en 12 maart 1994, Lunatheater

A ntw e rpe n 93

Baltussen [tweede viool], Mireilla Leon Espana [alt

presentatie 25, 26, 27 november 1993, Lunatheater

viool], Olivier Ghislain [cello], Lode Leire [contra

■ SNAKESONG/LE VOYEUR

bas], Sabine W arn ier [fluit]. Dirk Proost [hobo],

Jan Lauw ers & N eedcompany [B]

■ DE K L U C H T Z A N G E R S

Takashi Yam ane [klarinet], Sabine Uytterhoeven

tekst Alberto Moravia

Dito Dito & Tg Stan [B]

[klarinet], Susan Vollm er [hoorn], Franky De Cuy-

regie Jan Lauwers

auteur Willy Thomas

ver [trompet], Ben Haembouts [trombone], Kristina

acteurs Grace Ellen Barkey, Ina Geerts, Claude

regie Willy Thomas

Van Damme [piano], Yutaka Oya [piano], Ernestine

Godin, Fumiyo Ikeda, Carla Mulder, Christo phe

acteurs Jolente De Keersmaeker, Sara De Roo, Guy

Stoop [harp], Peter Everaerts [percussie], Michael

Olry, Carlotta Sagn a, Mil Seghers

Dermul, Pauline Kalker, Bart Meuleman, Willy T h o

W eilacher [percussie], Bart Bouckaert [percussie],

productiele iding Carl Gydé

mas, Bernard Van Eeghem, Frank Vercruyssen, Mie

Philippe Leblanc [saxofoon]

productie Needcom pany [Brussel]

ke Verdin

presentatie 25 januari 1994, Lunatheater

coproductie Theate r Am Turm [Frankfurt], Théatre

techniek Thom as W algrave

de la Ville [Parijs], Kaaitheate r

productie Dito Dito en Tg Stan, Monty [A n tw er

■ ENSEMBLE ICTUS [B]

première 8 april 1994, Lunatheater

pen], Kaaitheater i.s.m. A ntw e rpe n 93

programm a Peter Vermeersch, W eg e n e r K w a rte t,

presentatie 9, 13, 14, 15, 16 april 1994, Lunatheater

presentatie 6, 7, 8, 11, 12, 13, 14, 15 januari 1994,

Thierry de Mey, R e cid iv e s, Béla Bartók, S o n a te

Les Tréteaux, Lakensestraat 159, 1000 Brussel

v o o r tw e e p ia n o 's en p e rc u ssie , Anton Webern, Q uartet, o p u s 22, G y ö rgy Ligeti, K a m m e rk o n ze rt d irig en t Georges-E lie Octors ensem ble G eo rge A lex an de r van Dam [viool].

■ PE LLÉ AS EN M ÉLISANDE

uitvoerend producent Orfeo v z w [Brussel]

Deze v ie r korte le zin g e n w erd en b e g e le id van

De Tijd [B]

p re se n tatie 25, 27, 28, 29 mei 1994, Lu n a th e ate r

b e e ld m a te riaa l en van te kstfra g m e n te n die w erden

auteur Maurice Maeterlinck

v o o rg e le ze n d oor a cteu r D irk R o o fth o o ft. p rese n tatie 7 decem ber 1993 , Lu n a th e ate r

acteurs Mirei Bonte, Nand Buyl, Bob De Moor,

■ OU BIEN LE D É B A R Q U E M EN T DÉ S A S T R E U X , ODER DIE G L Ü C K L O S E LAND UNG

Chris Lomme, Johan Van Assche

Heiner Goebbels [D]

- H e t Lie g e n in O n tb in d in g , een g e sp e e ld fra g

kinderen Joachim Badenhorst, Silvy Buermans,

teksten Joseph Conrad, Heiner Müller, Francis Ponge

m ent, te k st Ju lia n Barnes, re gie G uy C assiers,

Sigrid Dufraim ont, Natalie Nuyens, Jef Van Gestel

muziek en regie Heiner Goebbels

m et C a rly W ijs, G uy C assiers

v o rm ge v in g Erik Lagrain

acteur A ndré Wilms

- Eric de K u yp e r, a u te u r en e ssa y ist, De fic tie s

assistentie Marie Vand ew o ud e

musici Yves Robert [trombone], A lexan dre Meyer

van de te le v isie

techniek Jef De Cremer, Stefan Stessel, Ron Van

[elektrische gitaar], X avie r Garcia [synthesizer],

- G eert Lo v in k , d o ce n t en p u b lic ist. O v e r het

v ertaling J.L. De Beider regie Lucas V andervost

■ L A N D S C H A P VAN DE FICTIES,

deel 1

Eycke, Willy W tterw ulghe

Boubakar Djebate [kora]

o n tw e rp van d ig ita le m askers

productie De Tijd

zange re s Sira Djebate

- Jan Ritsem a, re g isse u r, De fic tie is w e rk e lijk h e id

coproductie d eSingel [A ntwerpen]

scen ografie Magdalena Jetelova

g e w o rd e n

p rese n tatie 21, 22 en 23 ap ril 1993, L u n a th e ate r

kostuums A lexan dra Pitz

b e e ld fra g m e n te n Herm an A sse lb e rg h s

licht Jean Kalman

m o d era to r Rudi Laerm ans

geluid Karl W eege, Bernard Jam ond

p re se n tatie 11 ap ril 1994 , Lu n a th e ate r

ORFEO

[herneming]

Jan Lauwers & N eedcom pany [B]

stem op klankband Ernst Stö tzner

com ponist Walter Hus

productie Atelier Théatre et Musique [Parijs],

■

teksten en concept Marie Brouchot, Jan Lauwers,

Théatre des Am andiers [Nanterre], Theate r Am

- V icto r W e n tin k , co m p o n ist, N e o -n a tu u r als

W alter Hus

Turm [Frankfurt]

v e rsm e ltin g van w e rk e lijk h e id en fic tie

m uzikale leiding Alain Franco

p re se n tatie 3, 4 en 5 ju n i 1994, L u n a th e ate r

- In ez van der Sp ek, vo rse r en p u b liciste ,

regie en v o rm g e v in g Jan Lauwers

in sa m e n w e rkin g met K u n ste n FE ST IV A Ld e sA R T S

H itte d o o d van h e t h eelal. S c ie n c e fic tio n en

re gieassistentie Rombout Willems

L A N D S C H A P VAN DE FICTIES,

deel 2

v ro u w e lijk e a p o ca lyp s

kostuums Ann Weckx

■ L A N D SC H A P P E N

choreografie Grace Ellen Barkey

redactie Rudi Laermans, Paul Kuypers,

W hat I see is a lim e sto n e la ndscape. O v e r la nd-

lichto ntw erp Jan Lauwers

Marianne Van Kerkhoven

schap, v e rg e te lh e id en sp o re n

- S te fan H ertm an s, au te ur, d ichter, e ssa yist,

dirig ent vocaal ensem ble Herman Engels solisten Nancy Bergman, Huub Claessens,

- Herm an A sse lb e rg h s en A d rie n n e A lte n h a u s,

■ L A N D S C H A P VAN DE DOOD,

deel

V id e o -m o m e n t R e a l Frictio n [d e S y lv e s te r -m ix ]

Svetlana Sidoro va

- Jan Lauwers, regisseur, V o o rste llin g e n van

m o d erato r Rudi Laerm ans

actrice Viviane De Muynck

de d o o d

p re se n tatie 12 ap ril 1994 , Lu n a th e ate r

danseres Carlotta Sagna

- Jan C. Rupp, socioloog, A n a to m isch e th e a te rs

dirig ent Serge Verstockt

in h e t N e d e rla n d van de 17de e e u w

orkest Takashi Yam ane [klarinet], André Pichal

- Kees Van H eeringen, geneesheer, Verlangen

[hoorn], Roel Sm edts [trombone], Johan Bossers

naar de d o o d ?

[piano], Gudrun Vercampt [viool], Igor Sem enoff

- Josse De Pauw, acteur. A ls ke rse n b lo e se m

[viool], Jeroen Robbre cht [altviool], Olivier

Deze vier korte lezingen w erden begeleid van

Ghislain [cello], Eric Mathot [contrabas]

beeldmateriaal en tekstfragm enten die w erden

vocaal ensemble Martine Renson, Mieke Torfs, Hilde

v o orgele ze n door acteur Dirk Roofthooft.

Vanmuysen, Nathalie Van de Voorde, Machteld

p rese n tatie 6 decem ber 1993, L u n a th e ate r

Willems, Fazila Hadzifejzovic-Ugljesa, Anne Van Beek,

L A N D S C H A P VAN DE DOOD,

Riëtte Brands, Serena Jansen, Petra Van Tendeloo

■

productiele iding Mark Bisaerts

- Jef Lambrecht, journalist, De d o o d van de

productieassistentie Christel Simons

g e sc h ie d e n is

deel 2

productie Needcompany

- Pieter Spierenburg, historicus. H e t lijd e n d

copro ductie A ntw e rpe n 93, de Singel [Antw erpen],

lichaam als th e a te r: v e rle d e n tijd o f n ie t?

Theate r Am Turm [Frankfurt], Wiener Festwochen

- Dirk Lauwaert, publicist, De o n to o n b a re

[Wenen], Théatre de la Ville [Parijs], Hebbel-

b e e ld e n van h e t ste rv e n

Theate r [Berlijn], De Kist-Rotterdam se Scho uw b urg

- Lucas V andervost, regisseur, De d o o d van

[Rotterdam]

M é lisa n d e

■ 4 DE K L U C H T Z A N G E R S D ito D ito & Tg S ta n , fo to H e rm an S o rg e lo o s

■ 5 E N S EM B L E ICTUS fo to H e rm an S o rg e lo o s

■ 6 DANTONS DOOD T g S ta n , fo to K o e n de W aai

■ 7 M O M EN TUM B lin d m a n K w a rt e t , fo to H ans Roel

■ 8 DE F A N T A S T E N De T ijd , fo to P a tric k De S p ie g e la e re

■ 9 SNAKESONG/LE VOYEUR Ja n L a u w e rs

N e e d c o m p a g n y , fo to M ark De Vos

■ 70/7 7 P H IL O K T E T E S -V A R IA T IE S Jan R itse m a , fo to M aa rten V a n d e n A b e e le

■ 72 O R FEO Jan L a u w e rs & N e e d c o m p a g n y , fo to W o n g e B e rg m a n n

■ 13 OU BIEN LE D É B A R Q U E M E N T D É S A S T R E U X , O D ER DIE G L Ü C K L O S E LA N D U N G H e in e r G o e b b e ls , fo to M ara E g g e rt

■ 14 P E LLÉ A S EN M É LIS A N D E De T ijd , fo to P a tric k De S p ie g e la e re

HE T K A A I T H E A T E R 19 94 - 1 9 9 5

■ QUADRO KWARTET & E B O N Y TRIO [B]

■ GRIMM De Tijd [B]

programm a Walter Hus, The Le a th e r Ja ck e t Trio,

regie Lucas Vandervost

Concert-étude, D e r M ann im biauen M antel [crea tie ]

tekst de ge broeders Grimm

d irig en t Alain Franco

v ertaling Sam Bogaerts, Filip Vanluchene

musici Svetlana Sidorova [alt], George Alexander

acteurs Sam Bogaerts, Sara De Bosschere

Van Dam [viool], Gudrun Vercampt [viool], Jeroen

dram aturgie Ellen W alraven

Robbre cht [altviool], Jean-Paul Dessy [cello],

v o rm g e v in g Erik Lagrain

Takashi Yam ane [klarinet], Yutak a Oya [piano]

assistentie kostuums G w e nd olyn e De Bruyne

uitvoerend producent W alpu rgis v z w

techniek Jef De Cremer, Stefan Stessel, Ron Van

p re se n tatie 15 en 16 septem ber 1994, Lu n a th e ate r

Eycke, Willy W tterw ulghe

in sa m e n w e rkin g m et Festiva l van V laan d eren

productie de Tijd prem ière 6 o kto b e r 1994, Lu n a th e ate r

■ O E F E N IN G OP DE M O E D E R EN DE Z O O N

p re se n tatie 7 en 8 o kto b e r 1994, Lu n a th e ate r

To ne elgroe p Carrousel & Kaaitheater [NL-B]

■ DE PIJL VA N DE TIJD

tekst Eric De Volder

Guy Cassiers [B]

[schrijfopdracht Kaaitheater]

concept en regie Guy Cassiers

regie Marlies Heuer

teksten Martin Amis, Samuel Beckett, Peter Handke

acteurs W oute r Steenbergen, Arlette W eygers

spel Viviane De Muynck

dram aturgie Marianne Van Kerkhoven

dram aturgie A gn a Smisdom

v o rm ge v in g Dik Boutkan

v o rm ge v in g W alter Verdin

kostuums Valentine Ke mpynck, Frieda Kuterna

te chniek Ed dy Latine

techniek Martin van Poppel

regieassistentie Jos Spijkers

fo to gra fie Ben van Duin

beeldassistentie A no u k De Clercq

lichtontw erp Gé W egm an

pr oductiele iding Koen Bauwens

productie To ne elgroe p Carrousel [Amsterdam],

productie Kaaith eate r 1994

Kaaitheater [Brussel]

prem ière 18 o kto b e r 1994, Lu n a th e ate r

prem ière Nederland 1 septem ber 1994, Carrousel [Am sterdam ]

pre se n tatie 19, 20, 21 en 22 o kto b e r 1994, Lu n a th e ate r

prem ière B elgië 20 se pte m be r 1994, in het café van de

■ KOPN AAD

p re se n tatie 21, 22, 23, 24, 27, 28, 29, 30 septem ber en

■ B L IN D M A N K W A R T E T & W E S H M [B]

Ste fan Hertm ans / Jan Ritsem a, fo to Herm an Sorgelo os

1 o kto b e r 1994, in het café van de B eu rssch o u w b u rg

program m a I, Weshm speelt drie com posities van

B eu rssch o u w b u rg [B russel]

Weshm: P ré lu d e , Taqsim s u r un p oèm e, Raison

concertm eester Otto Derolez

p re m iè re + Blindman Kwartet

musici Dirk Van de Velde, Bert Van Laethem, Gun-

p rogram ma II. Blindman K w artet speelt 2 com p o si

ter Van Rompaey, Sofie Causanchi, Marian Taché

B B E R L IN E R IM P R E S S I O N E N B E R L IJ N S E IM P R E S S IE S I M P R E S S I O N S DE BERLIN [D]

ties van Eric Sleichim: M otus, S tilte v o o r G e sto p t

[eerste violen]. Dirk Van Den Hauwe, Ingrid De

- M edea

S a x o fo o n k w a rte t, P ro ce ssie , W and e lin g v o o r Per-

Vroey, Veerle Sciffer, Chantal Pas, Hans Cammaert,

lezing Edith Clever

c u s s ie f K w a rte t + Weshm

Anastassia Milka [tweede violen], Frans Vos, Mare

pre se n tatie 8 decem ber 1994, K a a ith e a te rstu d io 's

programm a III. Het septet W eshm/Blindman speelt

Sonnaert, Mario Palacios, Cecilia Torfs, Am y Logan,

- L o st in the S ta rs a n d S trip e s

een compositie van Luk Mishalle: Bnaj, Y?, Taqsim ,

Philippe Verpoest [altviolen]. Steven Caeyers, Peter

door Sona MacDonald, Alan Marks, Udo Samel

Lasw a'hd, Quartz, Blaoud, Zed, Laszjouzj, BI alt [creatie]

Devos, Herw ig Corijn, A nth o ny G röger [celIi], Lode

teksten Bertolt Brecht, Thom as Mann, Franz

Blindman K w artet Claudius Valk [sopraansax],

Leire, Pascal Smets, Conrad Van Alphen, Guy Lau-

Werfel, Else Lasker-Schüler

Eric Sleichim [altsax]. Luk Mishalle [tenorsax],

w eryssens [contrabassen], Sabine Warnier, Lindy

pre se n tatie 10 decem ber 1994, B eu rssch o u w b u rg, Brussel

Véronique Delmelle [baritonsax]

Van den Berk [fluiten], Joris Van den Hauwe, Jan

- K a m m e rm u sika lisch e W erke

Weshm Najib Cherradi [zang], Kamal Hors [ud

Maebe [hobo's], Nathalie Lefevre, Sabine Uytter-

door het Berlijnse Kam m erensem ble Neue Musik

[luit], sentir], Abid El Bahai [ud [luit], gu embai]

hoeven [klarinetten], Philippe Demeyer [saxofoon],

composities Georg Katzer

p re se n tatie 24 o kto b e r 1994, L u n a th e ate r

Leendert Booyens, Peter Van Cleemput [fagotten],

pre se n tatie 12 decem ber 1994, K a a ith e a te rstu d io 's

in sa m e n w e rkin g met F e stiva l van V laan d eren

Mieke De Coster, Fred Molenaar, Kristiaan Sloot-

- De N achthal/D e V e rh u izin g

maekers [hoorns], Leo Wouters [trompet], Ben

re gisseur Jürgen Gosch

■ DE O P L O S B A R E VIS

Haenhouts [trombone], Bernard Fauvart, Peter

tekst Chantal Akerman

W alpurgis [B]

Everaert, Bart Quartier [percussie], Hanna Grociak

pre se n tatie 12-14 en 18-21 ja n u a ri 1995, Lu n a th e ate r

libretto Josse De Pauw

[harp]. Geert Callaert [piano/celesta], Alain Franco

- W h isk y a n d Flags

m uziek Peter Vermeersch

[piano]

c horeografie Jo Fabian

te kstfragm e nte n W itold G om brow icz

p re se n tatie 1 decem ber 1994, Lu n a th e ate r

decor Jo Fabian

regie Ryszard Turbia sz

belichting Jo Fabian

solisten Judith Vind evo gel [sopraan], Charles Van

■ M A A T S C H A P P I J D I S C O R D I A [NL]

muziek Jo Fabian, Tom Waits

Tassel [bariton]

- En /o f o f o f/o f o f en/en o f e n /o f o f en/en o f o f/o f

dansers Sonja Elstermann, Heidemarie Fabian,

acteurs Dirk Van Dijck, Ryszard Turb iasz

van Judith H erz berg

Ulrike H enning, Elke Paul, Kerstin Rünzel,

musici George A lex an de r van Dam [viool]. Jan

p re se n tatie 29 en 30 no vem ber 1994, K a a ith e a te rstu d io 's

Volker Herold, Jörg Steinberg

Kuijken [cello]. Dirk Descheemaeker [klarinet],

- M a d e m o ise lle de B elle Isle

prese n tatie 16 decem ber. B eu rssch o u w b u rg, Brussel

Peter Vermeersch [klarinet], Daan Vandew alle

van A lexan dre Dumas père

- S O S.

[piano], Pierre Vervloesem [gitaar]

vo orste llin ge n van Jan Joris Lamers, Matthias de

choreografie Gerhard Bohner

m uzikale leiding Filip Rathé

Ko ning, Annet Ko uw en ho ve n, Ditha van der Lin

dansers Jutta Heil, Dieter Baumann

v o rm ge v in g Ryszard Turbiasz

den, Marianne De Graaf, Kors Eijkelboom, Frieda

stem Eberhard Blum

kostuums Lieve Pynoo

Pittoors, Bert Nienhuis, Bart Oomen, Ria Eimers,

tekst Franz Mon

belichting Mark Vanderm eule n, Ryszard Turbia sz

Maureen Teeuw en

m uziek Ronald Steckel

repetitor Filip Rathé

p rese n tatie 2 en 3 decem ber 1994, K a a ith e a te rstu d io 's

pre se n tatie 12 en 13 ap ril 1995, A te lie r Ste A n n e , Brussel

B EXILES

B DE N A C H T H A L

bouw gitaar Paul Belgrado technische directie Mark Vanderm eulen

[ h e rn e m in g ]

productiele iding Lukas Pairon

Peter van Kraaij [B]

Jürgen Gosch [B]

productie W alpu rgis v z w [A ntw erpen]

auteur James Joyce

te kst Chantal Akerman

coproductie de Singel [A ntw erpen], Vooruit [Gent],

vertaling Geert Lernout

regie Jürgen Gosch

Rotterdam se Sch o u w b u rg [Rotterdam],

re gisseur Peter van Kraaij

v ertaling Eric de Kuyper

Kaaitheater [Brussel]

acteurs Josse De Pauw, Frieda Pittoors,

acteurs Circé Lethem, Abdem bi A zzao u i, Jos

p re se n tatie 2, 3 en 4 no vem ber 1994, L u n a th e ate r

Tamar van den Dop, Jos Verbist

Verbist, Frieda Pittoors, Guy Dermul, René Willems

dram aturgie Sigrid Bousset

dram aturgie Marianne Van Kerkhoven

■ BARTOK

decor/vorm geving Ann Weckx

assiste ntie Kirsten Herkenrath

Beethoven Academ ie & Co llegium Vocale [B]

te chniek Eddy Latine

decor en v o rm ge vin g Donald Becker

programm a Béla Bartók, D iv e rtim e n to vo o r

productie Kaaitheate r

de corbouw De Muur, Gent

strijk e rs. D rie d o rp sscè n e s, V ijf Lie d e re n - o p u s 15,

pre se n tatie 9, 10, 14, 15, 16, 17, 20, 22 en

te chniek Mark Bisaerts, Piet de Koster,

M u zie k v o o r strijk e rs, sla g w e rk en celesta

23 decem ber 1994, K a a ith e a te rstu d io 's

Christian Scheltens, Eddy Latine

m uzikale leiding Zsolt Nagy

te chniek en bege le idin g tourn ee Ine Box,

soliste Lucienne Van Deyck [mezzo]

Kris Eykens

productieleiding Koen Bauwens

p re se n tatie 21, 22 en 23 fe b ru a ri 1995, K a a ith e a te rstu d io 's

ge lu idste ch nie k Norbert Ommer

productie Kaaitheate r

- K le in e B e ze ttin g van en door Jolente De Keers

p re se n tatie 4 m aart 1995, L u n a th e ate r

met de steun van de Stiftung Deutsche

maeker en Willy Thom as

in sa m e n w e rkin g m et Ars M usica

Klassenlotterie in het kader van het project

p re se n tatie 24 en 25 fe b ru a ri 1995, K a a ith e a te rstu d io 's

Berliner Impressionen

pr oductiele iding Thom as W algrave

prem ière 11 ja n u a ri 1995, L u n a th e ate r

productie Tg Stan

■ DE B E V R IJ D IN G VAN PROMETHEUS

Lu n a th e ate r

■ C H A M P D ' A C T I O N [B]

regie Heiner Goebbels

program m a Morton Feldman, In stru m e n ts,

tekst Heiner Müller

■ DE V E R H U I Z I N G

Jonathan Harvey, S o le il n o ir-C h itra ,

uitvoering Heiner Goebbels, David Moss,

Jürgen Gosch [B]

Klaus Huber, La Terre des H om m es

André Wilms

te kst Chantal Akerman

m ezzosopraan Mireille Capelle

p re se n tatie 29 en 30 m aart 1995, Lu n a th e ate r

vertaling Eric de Ku yper

contrate nor Alain Thai

in sa m e n w e rkin g met De M unt

Heiner Goebbels [D]

p rese n tatie 12, 13, 14, 18, 19, 20 en 21 ja n u a ri 1995,

regie Jürgen Gosch

ensemble Gudrun Vercampt [viool], Nico Baltussen

acteur Josse De Pauw

[viool], Jeroen Robbrechts [altviool]. Jaap Kruithof

■ K O P N A A D [B]

dram aturgie Marianne Van Kerkhoven

[cello], Lode Leire [contrabas]. Janna Van Mechelen

auteur Stefan Hertmans

assistentie Kirsten Herkenrath

[fluit]. Dirk Proost [hobo], Sabine Uytterhoeven

[schrijfopdracht Nieuwpoortteater, Gent]

decor en kostuums Donald Becker

[klarinet], Jaan Bossier [basklarinet]. Jan Van D uf

regie Jan Ritsema

techniek Mark Bisaerts, Piet De Koster, Christian

fel [hoorn], Frankie De Ku yffe r [trompet], Michel

acteurs Johanne Saunier, Kitty Kortès Lynch, Dirk

Scheltens, Eddy Latine

Tilquin [trombone], Ben Haemhouts [trombone],

Roofthooft, Eugène Bervoets

techniek en b e gele idin g to urnee Ine Box, Kris

H ugo Mathijssen [bastuba], Kristina Van Damme

d ram aturgie A gn a Smisdom

Eykens

[piano], Tom Van Eygen [gitaar], Paola Larini

muziek Walter Hus

productiele iding Koen Bauwens

[harp], G regory Know les [cimbalon], Peter Ever-

kostuums Pynoo

prem ière 11 ja n u a ri 1995, L u n a th e ate r

aerts [percussie], Eduardo Leandro [percussie],

decor cfr Philoktete s-Variaties

p rese n tatie 12, 13, 14, 18, 19, 20 en 21 ja n u a ri 1995,

W ilbert Groote nboer [percussie], Michael Weila-

te chniek Ed dy Latine

Lu n a th e ate r

cher [percussie]. Jonathan H arvey [gelu idstech

productiele iding Koen Bauwens

niek], Peter Sw inne n [geluidstechniek], Erwin

realisatie De Muur i.s.m. Mark Bisaerts, Ine Box,

■ DE O N D E R G A N G V A N DE T I T A N I C

Samperm ans [geluidstechniek]

Pieter de Koster, Kris Eykens, Ed dy Latine,

De Tijd [B]

coproductie Kaaitheater, d eSingel, The Arts Coun-

Christian Scheltens

tekst Hans M agnus En zensb erger

cil of England, Pro Helvetia Fondation Suisse pour

te chniek en lichto ntw erp Eddy Latine

regie Lucas V andervost

la Culture, Funda^ao Galo uste Gulbenkian, RTBF-

productie Kaaith eate r 1995

v ertaling Peter Nijmeijer

Musique 3

prem ière [creatie] 5 ap ril 1995, K a a ith e a te rstu d io 's

acteur Lucas Vandervost

p re se n tatie 3 m aart 1995, Lu n a th e ate r

p re se n tatie 6, 7, 8, 12, 13, 14, 15, 19, 20, 21 en 22 ap ril

v o rm ge v in g Erik Lagrain

in sa m e n w e rkin g met A rs M usica

1995, K a a ith e a te rstu d io 's

■ E N S E M B L E M O D E R N [D]

■ J D X - A PU BL IC E N E M Y

productie De Tijd p re se n tatie 7, 8 en 9 fe b ru a ri 1995, Lu n a th e ate r

programm a w erk van Heiner Goebbels, Red Run,

[Franse versie]

H e ra kle s, La Ja lo u s ie , B e fre iu n g

Tg Stan [B]

d irig en t Peter Rundel

te kst naar Henrik Ibsen, A P u b lic E n e m y

zes stukken voor kleine bezetting:

ensem ble Dietmar Wienser [fluit], Catherine

acteurs Jolente De Keersmaeker, Sara De Roo,

- Lie v e A rth u r van Judith H erz berg , door Jolente

Milliken [hobo]. W o lfg a n g Stryi [saxofoon, b askla

Dam iaan De Schrijver, Frank Vercruyssen,

De Keersmaeker, Sara De Roo en Mieke Verdin, en

rinet], Noriko Shimada [fagot], Franck Ollu [hoorn],

Mieke Verdin

O p sta n d van Villiers de LTsle -A dam , door Damiaan

William Forman [trompet], Bruce Nockles [trom

ko stu um o n tw e rp An d'Huys

De Schrijver en Mieke Verdin

pet], David Powell [tuba]. Uwe Dierksen [tro mbo

productiele iding Thom as W algrave

p rese n tatie 14 en 15 fe b ru a ri 1995, K a a ith e a te rstu d io 's

ne], Rainer Römer [slagwerk], Hermann Kretzsch-

productie Tg Stan

- True W est van Sam Shepard, door Luk Perceval

mar [piano, synth esizer], Ueli W iget [piano, syn

coproductie Monty, A ntw erpen 93

en Frank Vercruyssen

thesizer], Klaus Oberm aier [gitaar], Freya Kirby

p re se n tatie 27, 28 en 29 ap ril 1995, K a a ith e a te rstu d io 's

■ K L E IN E B E Z E T T IN G

p re se n tatie 16, 17 en 18 fe b ru a ri 1995, K a a ith e a te rstu d io 's

[viool], Michael Klier [altviool]. Eva Böcke [cello],

- Echec van Wanda Reisel, door Guy Dermul en

Thom as Fichter [contrabas]

Sara De Roo, en P ick-U p van Gerardjan Rijnders,

vertellers Frank Ollu, Christo ph Anders

door Sara De Roo en Guy Dermul

lichttechniek Heiner Goebbels

■ DRIE S O L O ' S

Mil Seghers, M atthew Weimer

[cello], Paul De Clerck [altviool], Fran^ois Deppe

Jan Fabre [B]

decor Jan Lauwers

[cello]. Dirk Descheemaker [klarinet], Jean-Luc

choreografie Jan Fabre

licht Dries Vercruysse

Fafcham ps [piano, keyboard], Gerrit Nulens [per

scen ografie Jan Fabre

schilderw erk Bart V anste enkiste

cussie], Dirk Noyen [fagot], Georges-Elie Octors

re gieassistentie Miet Martens

kostuums Lot Lemm

[percussie], Jean-Luc Plouvier [piano], Jeroen

kostuum s Pol Engels

regieassistentie Claude Godin

Robbre cht [viool], G eorge A lex an de r van Dam

belichting Flarry Cole

fo to gra fie Phile Deprez

[viool]. Janna Van Mechelen [fluit]

- S o lo d o o r R e n é e C o p ra ij

productiele iding Carl Gydé

presentatie 5 juni 1995, Lunatheater

m uziek Eu gen iusz Knapik, S trin g Q u a rte tt [1980]

productie Needcompany

uitvoering Otto Derolez, Frans Vos,

coproductie Kaaith eate r [Brussel], Theate r Am

Steven Caeyers, Sophie Causanchi

Turm [Frankfurt], Théatre de la Ville [Parijs]

■ HET L A N D S C H A P VA N HET OVERLEV[ER]EN

productie B a lie » Frankfurt

in sam enwerking met het KunstenFESTIVALdesARTS

- Johan de Vos, publicist, H e t ve rte re n van

coproductie Troubleyn

p re se n tatie 23, 24, 25, 26 en 27 mei 1995, Lu n a th e ate r

a m a te u rfo to 's

- D u e t d o o r E u p re m io G reco en Tam ara B e u d e k e r

- Guy Cassiers, regisseur, De v e rd w e n e n b e e ld e n

m uziek Eu gen iusz Kn apik, Partitta [1980]

■ M A R IA M A G D A L E N A

van g e w e ld [gesprek]

uitvoering Koen Kessels [piano],

Peter van Kraaij [B]

- Gabriël van den Brink, filosoof. G e w iste w egen.

Otto Delorez [viool]

tekst Marguerite Y ourcenar [uit F eux, 1936]

V e rlo re n s p o o r ?

productie Tr oubleyn

v ertaling Peter van Kraaij, Frieda Pittoors,

- Paul De W ispelaere, auteur, De g ro te ve rg e et-

coproductie Kaaith eate r [Brussel], Rotterdamse

Marianne Van Kerkhoven

m achine en de ve rsle te n b e g rip p e n 'p ro g re s s ie f' en 're a c tio n a ir'

S cho uw b urg/D e Kist [Rotterdam], Théatre de la

regie Peter van Kraaij

Ville [Parijs], Theate r Am Turm [Frankfurt], National

actrice Frieda Pittoors

- Herman Pleij, literatuurhisto ricus. Carnaval:

Arts Center [Ottaw a], Centre Intern ational de

dram aturgie Marianne Van Kerkhoven

de o m g e k e e rd e w e re ld als een la c h sp ie g e l en

Bagnolet pour oeuvres cho régrap hiq ues [Seine

v o rm ge v in g Ann Weckx

le e rsc h o o l

Saint Denis]

te chniek Kris Eykens, Eddy Latine

- Najid Cherradi [Weshm], zanger. O v e r de w o rte ls

in sam en w erkin g met d eSingel [Antw erpen],

productie Kaaitheate r, Laagland, Felix Meritis 1995

van de A ra b isc h e m u zie k [gesprek]; optreden van

Klapstuk [Leuven]

prem ière 31 mei 1995, K a a ith e a te rstu d io 's

de Arabische m u ziek g ro ep WESHM

- S o lo d o o r V a lerie V a len tin e

p re se n tatie 1 en 2 ju n i 1995, K a a ith e a te rstu d io 's

- Lucas Vandervost, acteur-re gisseur, leest f r a g

muziek Eu ge n iu s z Knapik, Isla n d s [1983]

menten uit werk van Jorge Luis Borges, Hans

uitvoering Beethoven Academie o.l.v. Koen Kessels

■ ALEA TO RIC VARIATIONS

M agnus Enzensberger, Koos van Zom eren, John

productie Flet Nationale Ballet [Amsterdam]

Blindman K w artet [B]

Berger, Nadjezjda Mandelstam en Lars Gustafson

in sam en w erkin g met Troubleyn [Antw erpen],

programm a Eric Sleichim, O u v e rtu re , Pierre

presentatie 5 december 1994, Kaaitheaterstudio's,

de Singel [A ntwerpen]

Bartholomée, Ricercar, Karlheinz Stockhausen,

in samenwerking met Radio 3

prese n tatie 11, 12, 18 en 19 mei 1995, Lunathe ate r,

S p ira l, Steve Lacy, P re cip ita tio n S u ite , lannis

K a a ith e a te r en K u n ste n F E S T IV A Ld e sA rts

Xenakis, Re b o n d s, John Cage, Five, Serge

■ HE T L A N D S C H A P V A N DE STEM

Verstockt, S ereens, Steve Reich, Pen d u lu m M usic

- Johanne Saunier, danseres, z in g t S e q u e n za III

■ TH E A N S W E R I N G M A C H IN E [ E n g e l s e vers ie]

Blindman Kwartet Claudius Valk [sopraansax], Eric

van Luciano Berio

Sleichim [altsax]. Luk Mishalle [tenorsax], Véronique

- Joke Dame, musicologe, De stem tussen a ngst

Tg Stan [B]

Delmelle [baritonsax], aangevuld met Yvan Meyle-

en ve rla n g en . "S e q u e n za III" als sire n e n za n g

tekst Finn lunker

mans [trombone], Michael Weilacher [percussie]

- Bart Verschaffel, filosoof. W aar stem is, is lichaam

een vo orstellin g van Frank Vercruyssen, Jolente De

p rese n tatie 3 ju n i 1995, Lu n a th e ate r

- Remko Scha, fysicus, De sp re k e n d e m achine

copro ductie B.I.T. [Bergen, Noorw egen], Tg Stan

■ E N S E M B L E IC TU S [B]

goud

p re se n tatie 21 en 22 mei 1995, K a a ith e a te rstu d io 's

program m a Karlh ein z Stockhausen, K re u zs p ie l,

- Sandra Escher, onderzoeksmedewerkster. Stem m en

Luca Francesconi, A tte sa N ello S p a zio , Encore/Da

h o ren

Keersmaeker, Thom as W algrave

- Stephan Moens, muziekrecensent. Een stem van

■ S N A K E S O N G / L E P O U V O IR

Capo, Igor Stravinski, 3 S tu k k e n v o o r K la rin e t,

- Eric Sleichim, saxofonist-com ponist, De sa xo fo o n

Jan Lauwers & N eedcom pany [B]

Luca Francesconi, M irrors, P lo t in F ictio n

als stem , s a x ofo on solo uit M om entum

regie Jan Lauwers

dirig enten Georges-Elie Octors, Luca Francesconi,

- fr agm enten uit w erk van Heinrich Heine, Jeanette

tekst Jan Lauwers

Fran<;ois Deppe

Winterson, Carson Mc Cullers, Louis Couperus, John

muziek Rombout Willems

ensemble Piet Van Bockstal [hobo], Takashi

Berger, Marcel Proust en Hans Christian Andersen.

acteurs Viviane De Muynck, Franco Di

Yam ane [klarinet], Gery Cambier [contrabas,

presentatie maandag 24 april, Kaaitheaterstudio's,

Francescanto nio, Ina Geerts, Carlotta Sagna,

percussie]. Els Cuypers [hoorn]. Geert De Bièvre

in samenwerking met Radio 3

â&#x2013; ENTREPOT lezingen - Edwin Carels, L e k k e r G ru w e le n ? , n.a.v. De P ijl van de Tijd d o n d e rd ag 20 o kto b e r 1994, L u n a th e ate r

- Geert Lernout over James Joyce, n.a.v. E x ile s d o n d e rd ag 15 decem ber 1994, K a a ith e a te rstu d io 's

- Dieter Lesage, N am en N oem en, n.a.v. K o p n a a d d o n d e rd ag 13 ap ril 1995, K a a ith e a te rstu d io 's

94 -95

■ 1 E X ILE S

■ 2 BLIN D M A N K W A R T E T

■ 3 DE PIJL VAN DE TIJD

■ 4 GRIMM

■ 5/6 DE O P L O S B A R E VIS

■ 7 O E FE N IN G OP DE M O ED ER EN DE ZOO N T o n e e lg ro u p C a rro u s e l & K a a ith e a te r, fo to Ben van D uin

■ 8 S N A K E S O N G / L E P O U V O IR Jan L a u w e rs & N e e d c o m p a g n y , fo to P h ile D e p re z

■ 9 DRIE S O L O 'S Ja n Fab re, fo to Ben van D uin

■ 10 M A D E M O IS E L L E DE B EL LE ISLE M a a ts c h a p p ij D is c o rd ia , fo to Bert N ie n h u is

■ 77 DE O N D E R G A N G VAN DE T IT A N IC De T ijd , fo to P a tric k De S p ie g e la e re

■ 72 JD X - A P U BLIC EN EM Y Tg S ta n , fo to B ert N ie n h u is

■ 13 M A RIA M A G D A L E N A P e te r v an K ra a ij, fo to P a tric k De S p ie g e la e re

■ 14 DE V E R H U IZ IN G Jü rg e n G o sch , fo to P a tric k De S p ie g e la e re

■ 15 A L E A T O R IC V A R IA T IO N S B lin d m a n K w a rt e t , fo to M arie -F ra n ^ o ise P lissa rt

■ 16 E N SEM B L E ICTUS fo to H erm an S o rg e lo o s

■ 17 E N SEM B L E MODERN fo to Hans Jö rg M ichel

■ 18 C H A M P D 'A C T IO N f o to M ich a ël J.R . G re w e ld in g e r

■ 19 Q UADRO K W A RTET & EBONY TRIO fo to D an n y W ille m s

■ 20 DE N A C H T H A L Jü rg e n G o sch , fo to P a tric k De S p ie g e la e re

HE T K A A I T H E A T E R 1 9 9 5 - 1 9 9 6

■ JO S VAN I M M E R S E E L & A N I M A E T E R N A [B]

Tania Van Der Sanden, Rita Wouters

program m a Joseph Haydn, S y m fo n ie Nr. 96,

d ram aturgie Ellen W alraven

W o lfg a n g Am adeus Mozart, S y m fo n ie Nr. 41 K V

vorm Erik Lagrain

551, 'Ju p ite r', Lu dw ig van Beethoven,

productie De Tijd

acteurs Dirk Buyse, Jobst Schnibbe, Tom Van Dyck,

K la v ie r k o n z e rt Nr. 1 o p .15

prem ière 15 septem ber 1995, K a a ith e a te rstu d io 's

dirig ent Jos van Immerseel

p re se n tatie 16, 20, 21, 22 en 23 septem ber 1995,

musici Johannes Leertouwer, Balazs Bozzai, Wim

K a a ith e a te rstu d io 's

de Jong, Laura Johnson, Ruth Slater, Peter Van Boxelaere [eerste viool], John Wilson Meyer,

■ M A R IA M A G D A L E N A

[herneming]

Paulien Kostense, Mimi Mitchell, Diane Moore,

Peter van Kraaij [B]

Wanda Visser, Fabrizio Zanella [tweede viool],

tekst Marguerite Yo urce nar [uit Fe u x, 1936]

Galina Zinchenko, Laxmi Bickley, Niek Idema, Jan

vertaling Peter van Kraaij, Frieda Pittoors,

Willem Vis [altviool]. Viola De Hoog, Taco Kooistra,

Marianne Van Kerkhoven

Marion Middenway, Ute Petersilge [cello], Love

regie Peter van Kraaij

Person, James Munro [contrabas]; Marten Root,

actrice Frieda Pittoors

Doretthe Janssens [fluit], Michael Niesemann,

dram aturgie Marianne Van Kerkhoven

Peter Frankenberg [hobo], Gary Brodie, Toru

v o rm g e v in g Ann Weckx

Sakam oto [klarinet], Philip Turb ett, Jane G ow er

techniek Kris Eykens

[fago t], Uli Hubner, Martin Mürner [hoorn].

productie Kaaitheate r, Laagla nd 1995

Maarten Van W everw ijk, Hans Petter Stagnes

p re se n tatie 3, 4, 5, 6 en 7 o kto b e r 1995,

[trompet], Alan Emslie [pauken]

K a a ith e a te rstu d io 's

p re se n tatie 13 septem ber 1995, Lu n a th e ate r in sa m e n w e rkin g m et de F ilh arm o n isch e V e re n ig in g van Brussel, Festiva l van V laan d eren en R o yale B eige

■ UNIVERSAL COPYRIGHTS 1 & 9 Jan Fabre [B] tekst en regie Jan Fabre

■ METAMORPHOSEN

cho re ografie Jan Fabre

De Tijd [B]

scen ografie Jan Fabre

tekst Ovidius

re gieassistente Miet Martens

■ TH E HAIR Y APE

v ertaling M. d'Hane Scheltema

dram aturgie Miet Martens

The W oo ster Group, fo to Mary G e arh art

regie Lucas V andervost

muziek The Beatles, The W hite A lb u m

met Sebo Bakke, Tamara Beudeker, Renée Copraij,

■ EEN G E L A A G D E TIJD

muziek Denis Pousseur

Els Deceukelier, Albert de Groot, Jacques de Groot,

Ictus Ensemble [B]

- M arines

Emio Greco, Marina Kaptijn, Elsemieke Scholte,

programm a Elliot Carter, Trip le du o [voor 6 m u zi

anoniem

Jan Van Hecke

kanten], Elliot Carter, In n e r S o n g , hom m age aan

m u ziekb eg eleid in g Fernand Schirren

ba lletm eester John Wisman

Ste fa n W olpe [solo voor hobo], Stefan Wolpe, Piece

- La ch e n ille de la ca ro tte

kostuum s Pol Engels

fo r tw o in stru m e n ta l u n its, Johannes Schölhorn,

anoniem

assiste ntie kostuums Leen Vandierendonck

A b o u t the S e v e n th , naar composities van Stefan

muziek A rnould Massart & Jazzensem ble

licht Harry Cole, Jan Fabre

Wolpe [voor 7 m uzikanten; creatie], Conlon

u itvoering Kam e rm uziekensem bles van de Munt

re kwisieten Brendon O'Connor

Nancarrow, S tu d ie s fo r P la yer-P iano/Toccata

dirig ent Luc Brewaeys

techniek Chris Coremans

[arranged for ensem ble by Y v a r Mikashoff],

coproductie Kaaitheater, Filharmonische Vereni

technische leiding A ndré Schneider

S tu d ie s n r 14, 18, 19 en Toccata

g in g van Brussel, De Munt, Koninklijk Belgisch

stagiaire s Elke Vandersypen [regie],

d irig ent Georges-Elie Octors

Filmarchief

Miriam Van G ucht [kostu mering]

ensemble Miguel Bernat [percussie], Gery Cambier

prese n tatie 18 no vem ber 1995, Lu n a th e ate r

productie Tr oubleyn

[contrabas], Fran^ois Deppe [cello], Jean-Luc

coproductie Kaaith eate r [Brussel], Rotterdamse

Fafcham ps [piano, d avecim bel], Gerrit Nulens

S cho uw b urg [Rotterdam], de Singel [Antw erpen],

[percussie], Jean-Lu c Plouvier [piano, celesta], Igor

■ DIE W I E D E R H O L U N G / L A REPRISE/ THE R E P E T I T IO N / D E H E R H A L I N G

Theate r Am Turm [Frankfurt], H ebbel-Theater

Sem eno ff [viool], Piet Van Bockstal [hobo], George

Heiner Goebbels [D]

[Berlijn], Théatre de la Ville [Parijs],

A le x an d e r van Dam [viool]. Janna Van Mechelen

concep t en regie Heiner Goebbels

National Arts Cente r [Ottawa]

[fluit, piccolo], Takashi Yamane [klarinet, basklarinet]

acteurs Marie Goyette, Johan Leysen, John King

prem ière 24 o kto b e r 1995 Lu n a th e ate r, Brussel

p re se n tatie 16 no vem ber 1995, Lu n a th e ate r

teksten uit Soren Kierkegaard, D ie W ie d erh o lu n g [La R e p rise , De H e rh a lin g ], Tagebuch des V e rfü h -

p re se n tatie 25, 27 en 28 o kto b e r 1995, Lu n a th e ate r

■ F I L M C O N C E R T [B]

rers, Alain Robbe-Grillet, Scène, P ro je t p o u r une

■ JO S V A N IM M E R S E E L [B]

- Un m o n sie u r q u i a m angé du taureau

ré v o lu tio n a N ew York, L'a n n é e d e rn iè re a M arien-

program ma Franz Liszt, De Le g e n d e van S in t-

regie Roméo Bosetti

bad, Prince, J o y in R e p e titio n

Fran ciscus, César Franck, D an se Le n te , Christian

muziek Claude Ledoux

muziek van Johann Sebastian Bach, Lu dw ig Van

S inding, F rü h lin g sra u sch e n , Claude Debussy, L 'ls le

- La sca ra b ée d 'o r

Be ethoven, Franz Schubert, Johannes Brahms,

jo y e u s e , Edvard Grieg, Je g e ls k e r d ig , Claude

regie Seg un do De Chomón

Fréderic Chopin, Prince en Heiner Goebbels

Debussy, C h ild re n 's C o rner, Manuel De Falla, D anse

m u ziekb eg eleid in g Fernand Schirren

decor en licht Erich W onder

ritu e lle du feu , George Gershwin, S o n g B o ok

- La lé g e n d e du v ie u x so n n e u r

kostuums Jasmin A ndre ae

piano Jos van Immerseel

regie Camille de Morlhon

keyboard s Ali N.Askin

p re se n tatie 13 no vem ber 1995, Lu n a th e ate r

muziek Luc Brewaeys

muzikale b e gele idin g Ali N.Askin

in sa m e n w e rkin g met de Filh arm o n isch e V e re n ig in g van

- M iss H a rry 's fem m e se rp e n t

regieassistent Step han Buchberger

Brussel, Festiva l van V laan d eren en R oyale Beige

anoniem

assistent decor Klaus G rünberg

m u ziekb eg eleid in g Fernand Schirren

ge luid Willi Bopp

■ A L E A T O R I C V A R I A T I O N S II

- R e to u r a la ra iso n

coproductie Theater Am Turm [Frankfurt], Hebbel-

Blindman K w artet [B]

regie Man Ray

Theate r [Berlijn], Kaaitheater [Brussel] in sam en

programm a John Cage, N o w th upo n nacht, S h e is

muziek Todor To do ro ff

w erkin g met Stichting Laagland [Amsterdam]

asle ep , C o m p o se d Im p ro v isa tio n fo r S n a re D rum ,

- Je u x des re fle ts e t de la vitesse

prem ière 8 ap ril 1995, Th ea te r Am Turm , F ran kfu rt

Im a g in a ry La n d sca p e # IV, Karlheinz Sto ckhausen,

regie Henri Chomette

p rese n tatie 23, 24 en 25 no vem be r 1995, Lu n a th e ate r

K la v ie rstü c k X I, Louis Andriessen, W orkers U nion,

muziek Todor To do ro ff

met steun van het K ale id o sco o p -p ro gra m m a van de Eu ro pese Co m m issie

Henri Pousseur, M n e m o syn e l& ll, Pierre Boulez,

- C o n co u rs des g o u rm a n d s

S o n a te n°3. F o rm a n t 2, G lose, Texte, Pa ranthèse,

anoniem

C o m m entaire, Frederic Rzewski, Les M o u to n s de

m u ziekb eg eleid in g Fernand Schirren

■ M ONTAGNES RUSSES

Pa nurge, Eric Sleichim, In te rm e z z i - S k e tch e s o f

- La p e in e du ta lio n

De Tijd [B]

O rg a n ise d Cha os fo r R e a d e rs an d N o n -R e a d e rs

regie Gaston Veile

tekst Filip Vanluchene

musici Blindman Kwartet: Claudius Valk [sopraan-

muziek Thierry De Mey

regie Lucas V andervost

sax], Eric Sleichim [altsax], Luk Mishalle [tenorsax],

- S o rc ie r arabe

acteurs Dirk Buyse, Jobst Schnibbe, Tania Van

Véronique Delmelle [baritonsax], aan gevu ld met

regie Seg un do De Chomón

Der Sanden, Tom Van Dyck, Rita Wouters

Alain Franco [piano] en Michael Weilacher [percussie]

m u ziekb eg eleid in g Fernand Schirren

dram aturgie Ellen W alraven

- A n e m ie Cinem a

vorm Erik Lagrain

regie Marcel Duchamp

kostuum s G w e nd olyn De Bruyne

p re se n tatie 15 no vem be r 1995, Lu n a th e ate r

techniek Jef De Cremer, Ron Van Eycke, Tom Van

■ LEITZ

kostuums Carlotta Lagid o

de O u dew eeterin g, Willy W tterw ulghe

Neuer Tan z [D]

licht Michael Hulls

productie De Tijd

choreografie Wanda Golonka, VA Wölfl

sculptuur Sarah Baud

prem ière 1 decem ber 1995, K a a ith e a te rstu d io 's

da nsers Izaskun A brego , Tanja Berg, Laura Delfino,

techniek Mare Dewit

p rese n tatie 2, 6, 7, 8 en 9 decem ber 1995,

Veronique Dubin, Manuel Gomis, Morgan Nardi,

productie Klapstuk 93 [Leuven]

K a a ith e a te rstu d io 's

Annelise Soglio, G ünther Wilhelm

copro ductie Cu lturgest [Lisboa], Springd ance 94

techniek Achim Niekel, Dirk Sarach-Craig

[Utrecht], New Moves [Glasgo w]

libera Verena Kögler

met de steun van Ta n zw e rks ta tt [Berlin], Arts

■ HEARTBREAK HOUSE Tg Stan [B]

productie Neuer Tanz

Inte rn ational [USA], The National En dow m ent for

auteur 6.B. Shaw

coproductie Stadt Düsseldorf

the Arts [USA], Funda^ao Luso-Am ericana [Lisboa]

acteurs Willy Thomas, Jolente De Keersmaeker,

p rese n tatie 30 en 31 ja n u a ri 1996, K a a ith e a te rstu d io 's

p re se n tatie 7 fe b ru a ri 1996, Lu n a th e ate r

Sara De Roo, Damiaan De Schrijver

■ ELE PSIE

■ NO ONE IS W A T C H I N G

productiele iding Th omas W algrave

Neuer Tanz [D]

Meg Stuart & D am aged Goods [B]

Mieke Verdin, Frank Vercruyssen, Guy Dermul,

productie Tg Stan

choreografie Wanda Golonka, VA Wölfl

c ho re ografie Meg Stuart

p re se n tatie 13, 14, 15 en 16 decem ber 1995,

da nsers Izaskun A brego , Tanja Berg, Laura Delfino,

dansers Florence A ugen dre , Christine Desmedt,

K a a ith e a te rstu d io 's

Veronique Dubin, Manuel Gomis, Morgan Nardi,

Fabian Galama, David Hern andez, Nienke

Annelise Soglio, G ünther Wilhelm

Reehorst, Meg Stuart

■ IN DE E E N Z A A M H E I D VA N DE KATOENVELDEN

techniek Achim Niekel, Dirk Sarach-C raig

muziek Vincent Malstaf

libera Verena Kögler

dram aturgie André Lepecki

Peter van Kraaij [B]

productie Neuer Tanz

kostuums Dorothee Loermann

auteur Bernard-Marie Koltès

coproductie Künstlerhaus Mousontu rm [Frankfurt],

licht Michael Hulls

regie Peter van Kraaij

Stadt Düsseldorf, Land N ordrhein-W estfalen,

scen ografie Law ren ce Carroll

vertaling Patricia de Martelaere

Siem ens-Ku ltu rp ro gram m [München]

te chniek Mare Dewit

acteurs Frieda Pittoors, Wim van der Grijn

p rese n tatie 2, 3 fe b ru a ri 1996, Lu n a th e ate r

dram aturgie A g n a Smisdom

productie Dam aged Goods copro ductie Inte rn ationales Som m ertheate r Festi

klanko n tw e rp Peter Vermeersch, Louis Colan

■ D IS F IG U R E S T U D Y

val [Ham burg], Ta n zw e rks ta tt [Berlin], Hebbel-

kostuum s Ann Weckx

Meg Stuart & D am aged Goods [B]

Theate r [Berlin], Klapstuk 95 [Leuven], Cu lturgest

decor Bart van O verberghe

choreografie Meg Stuart

[Lisboa], Théatre de la ville [Paris], Siemens

techniek Ed dy Latine

dansers Florence A ugen dre , Fabian Galama,

Ku ltu rp ro gram m [München]

productiele iding Koen Bauwens

Meg Stuart

p re se n tatie 9, 10 fe b ru a ri 1996, Lu n a th e ate r

productie Kaaitheate r

m uziek Hahn Rowe

prem ière 17 ja n u a ri 1996, K a a ith e a te rstu d io 's

licht Randy W arshaw

p rese n tatie 18, 19, 20, 23, 24, 25, 26 en 27 ja n u a ri 1996,

remake kostuum s A nnette Dewilde

vo orste llin ge n van A nn et Ko uw en ho v e n, Matthias

K a a ith e a te rstu d io 's

repetitor remake Christine De Smedt

de Ko ning , Ria Eimers, Jan Joris Lamers, Matthijs

■ M A A T S C H A P P I J D I S C O R D I A [NL]

techniek Mare Dew it

Rümke, Ditha Van der Linden, Jorn Heijdenrijk,

■ TOCCATA

productie Klapstuk 91 [Leuven], The Kitchen [New

Sara De Bosschere, Miranda Prein, Kors Eijkelboom

Rosas [Bj

York], Streaks of Crimson [Brussel]

- R itte r D ene Voss [Thomas Bernhard]

c horeografie Anne Teresa De Keersmaeker

met de steun van Funda^ao Lu so-Am ericana [Lis

pre se n tatie 20, 21 fe b ru a ri 1996, K a a ith e a te rstu d io 's

m uziek Johann Sebastian Bach

boa], Arts Intern ational [USA]

- Ein F e st fü r B o ris/H a p p y D ays [Thomas Bernhard/

dansers Marion Ballester, Anne Teresa De

p re se n tatie 5, 6 fe b ru a ri 1996, K a a ith e a te rstu d io 's

Keersmaeker, Misha Dow ney, Suman Hsu,

Samuel Beckett] pre se n tatie 22, 23 fe b ru a ri 1996, K a a ith e a te rstu d io 's

Brice Leroux, Marion Levy

■ NO L O N G E R R E A D Y M A D E

- D e r Th e a te rm a ch er [Thomas Bernhard]

piano Jos van Immerseel

Meg Stuart & D am aged Goods [B]

p re se n tatie 27, 28 fe b ru a ri 1996, K a a ith e a te rstu d io 's

decor Herman Sorgeloos

choreografie Meg Stuart

- H e ld e n p la tz [Thomas Bernhard]

belichting Remon Fromont

dansers Florence A ugen dre , David Hernandez,

presentatie 29 feb ruari en 1 m aart 1996, K aaith e a te rstu d io 's

kostuum s Carine Lauwers

Benoït Lachambre, Meg Stuart

- D o d e n d a n s [A ugust Strindberg]

p rese n tatie 24, 26 en 27 ja n u a ri 1996, Lu n a th e ate r

m uziek Hahn Rowe

p re se n tatie 5, 6 m aart 1996, K a a ith e a te rstu d io 's

in sa m e n w e rkin g m et De M unt

musici David Linton [percussie]. Steven Bernstein

-De Vere [bestaande uit Mij Discordia, Het Barre

[trompet]

Land, Tg Stan, Dito Dito]

dram aturgie en decor André Lepecki

pre se n tatie 7, 8 m aart 1996, K a a ith e a te rstu d io 's

H M IKROKOSM O S

[h e rn em in g ]

Rosas [B]

prem ière 26 m aart 1996, Lu n a th e ate r

o riginele muziek David Linton

p re se n tatie 27, 28, 29 en 30 m aart 1996, Lu n a th e ate r

productie The W ooster Group

- M ikro ko sm o s, zeven stukken voor twee piano's

copro ductie H eb bel-Theater [Berlijn], Theater

c horeografie Anne Teresa De Keersmae ker

■ FI[ NI] SH [ED ] S T O R Y

Am Turm [Frankfurt], Kaaitheater [Brussel], Wiener

m uziek Béla Bartók

The W ooste r G ro up [USA]

Festw ochen [Wenen],

musici Jean-Luc Fafchamps, Jean-Luc Plouvier

naar Anton Tsjechov, D rie Zu ste rs

geassocieerde producente n A arh us Festival

dansers Mark Lorimer, Samantha Van Wissen

regie Elizabeth LeCompte

[Aarhus], Kulturhuset [Stockholm]

- M o n u m e n t/S e ib stp o rtra t m it Reich un d R ile y

acteurs Willem Dafoe, Roy Faudree, Ari Fliakos,

p re se n tatie 18, 19, 20, 21 en 22 ap ril 1996, L u n a th e ate r

[u n d C h o p in ist auch d a b e i] lm za rt flie s se n d e r

Jack Frank, Christopher Kondek, Karen Lashinsky,

B ew e g u n g

Beatrice Roth, Dave Shelley, Peyton Smith, Kate

■ THE H A I R Y APE

m uziek G yörgy Ligeti

Valk, Jeff Webster

The W ooster Group [USA]

musici Jean-Luc Fafchamps, Jean-Luc Plouvier

de coron tw erp Jim Clayburgh

tekst Eugene O'Neill

- Q u a tu o r n°4

gelu id John Collins, James 'J.J.' Johnson

regie Eliza beth LeCompte

m uziek Béla Bartók

video Christopher Kondek

acteurs Willem Dafoe, Roy Faudree, Rolf Heim,

musici Duke Q uartet [Louisa Fuller, Rick Koster,

lichtontw erp Jen nife r Tipton

Shaun Irons, Paul Lazar, Scott Renderer, Dave

John Metcalfe, Ivan McCready]

kostuums & cho re ografie The W ooster Group

Shelley, Peyton Smith, Kate Valk

dansers Cynthia Loemij, Sarah Ludi,

productiele iding G eorg Bugiel

o ntw erp Jim Clayburgh

Anne Mousselet, Sam antha Van Wissen

te chnische leiding Jim Findlay

muziek John Collins, Jam es 'J.J.' Johnson

decor en licht Herman Sorgeloos

inspiciënt Clay Hapaz

video Christopher Kondek, Philip Bussman,

kostuum s Rosas

techniek Ruud van den Akker

Am y Lisewski

technisch directeur Luk Galle

assiste nte dans Jo Andre s

lichtontw erp Jen nife r Tipton

lichtregie Frank Vand ezand e

assistent video Philip Bussmann

kostuums The W ooste r Group

podiu m regie Guy Peeters

muziek Evan Lurie, John Lurie, The Roches

re gieassistent/dram aturg Clay Hapaz

ge lu idsre gie A lex Fostier

productie The W ooster Group

productiele iding Georg Bugiel

ko stuum regie Nathalie Douxfils

coproductie H eb bel-Theater [Berlijn], Mickery

te chnische leiding Jim Findlay

productieassistente Anne Van Aerschot

[Amsterdam], Theate r Am Turm [Frankfurt], Wiener

techniek Ruud van den Akker

productie Rosas, De Munt

Festwochen [Wenen], Théatre Gérard Philipe

au diovisueel o ntw erp John Collins

p re se n tatie 12, 13, 14, 15 en 16 m aart 1996, Lu n a th e ate r

[Parijs], Kaaitheater [Brussel], W alker Arts Center

ingenieuradvies Bill Ballou

[Minneapolis], W exner Center of Visual Arts

lichtassiste nt Jeremy Stein

■ MACBETH

[Columbus], On Boards [Seattle]

muziek John Lurie

Jan Lauwers & N eedcom pany [B]

ge associeerde producenten Aarhus Festival [Aar-

met de steun van American Cultural Center

tekst William Shakespeare

hus], Kulturhuset [Stockholm]

p re se n tatie 26, 27 en 28 a p ril, 1, 2, 3 en 4 mei 1996,

v ertaling Willy Courteaux

p re se n tatie 11, 14 en 15 ap ril 1996, Lu n a th e ate r

Lu n a th e ate r

acteurs Viviane De Muynck, Ina Geerts, Johan

■ T HE E M P E R O R J O N E S

■ O V E R DE DOR PEN

Heestermans, Carlotta Sagna, Mil Seghers,

The W ooste r G ro up [USA]

De Tijd [B]

Dominique Van Steerthem, Simon Versnel

tekst Eugene O ’Neill

auteur Peter Handke

d ram aturgie Helen McNamara

regie Elizabeth LeCompte

v ertaling Bas Paijmans

muziek Caccini, Arvo Part, Giu seppe Verdi,

regieassistent Peyton Smith

regie Lucas Vandervost

Mannl Spaniol

o ntw erp Jim Clayb urgh

acteurs Brit Alen, Dirk Buyse, Jobst Schnibbe, Tania

decor Jan Lauwers

acteurs Willem Dafoe, Dave Shelley, Kate Valk

Van Der Sanden, Tom Van Dyck, Rita Wouters

kostuums Lot Lemm

video Christopher Kondek

dram aturgie Ellen W alraven

licht Dries Vercruysse

ge luid John Collins, James 'J.J.' Johnson

assistentie G w e nd olyn De Bruyne

geluid A ndré Schneider

belichting Jen nifer Tipton

vorm Erik Lagrain

stagiaire Ayco Duyster

kostuum s en choreografie Th e W ooste r Group

productie De Tijd

productiele iding Carl Gydé

productiele iding Georg Bugiel

p re se n tatie 8, 9, 10 en 11 mei 1996, K a a ith e a te rstu d io 's

productie N eedcom pany

technische leiding Jim Findlay

regie en b e w erk in g Jan Lauwers

in s am en w erk in g met Theate r Am Turm [Frankfurt]

techniek Ruud van den Akker

coproductie Rotterdam se Sch o u w b u rg [Rotterdam],

assistent video Philip Bussmann

Laagland/NF [Brussel/Amsterdam], Kaaitheater

assistent decor A lexan dra Paxton

[Brussel]

m uziek John Lurie

■ F EL IX M E N D E L S S O H N BARTHOLDY

■ IC TU S F E S T I V A L

■ ENTREPOT

Ictus Ensemble [B]

lezingen

Jos van Immerseel & Anima Eterna [B]

- The Viola in m y Life

- Mare Holthof n.a.v. M eta m o rp h o se n

program ma D ie H e b rid e n [Ouvertüre op. 26], S y m

program ma Morton Feldman, The Viola in m y Life II.

21 se pte m be r 1995, K a a ith e a te rstu d io 's

fo n ie Nr. 4 op. 90 ['Italiaanse'], Ein So m m e rn a ch ts-

Johannes Brahms, Z w e i Lie d e r. Luciano Berio,

- Barbara Baert, n.a.v. M aria M agdalena

traum [Ouvertüre op. 21 en orkestsuite op. 61]

C h e m in s II, Igor Stravinski, Three S h a ke sp e a re a n

5 o kto b e r 1995, K a a ith e a te rstu d io 's

dirig ent Jos van Immerseel

So n g s. Bernd Aloïs Zim merm ann, So n a ta , Morton

- Anna Luyten, n.a.v. In de e e n za a m h e id van

musici Joh ann es Leertouwer, Alice Pierot, Balazs

Feldman, The Viola in m y Life I

de k a to e n v e ld e n

Bozzai, Laura Johnson, Maria Lindal, Peter Van

solisten Paul De Clerck [altviool], Lucienne van

25 ja n u a ri 1996, K a a ith e a te rstu d io 's

Boxelaere, Wim de Jong [eerste viool], Paulien Kos-

Deyck [m ezzosopraan]

- Herman A sselberghs, n.a.v. de vo orstellin gen

tense, Ruth Slater [tweede viool], Paul D ederck,

m uzikale leiding G eorges-Elie Octors

van Meg Stuart & D am aged Goods,

Wanda Visser, Niek Idema, Jan Willem Vis [altvi

p rese n tatie 30 mei 1996, Lu n a th e ate r

7 fe b ru a ri 1996, L u n a th e ate r

ool], Viola De Hoog, Marion Middenway, Taco

- C h a n so n s

- Tom Paulus, n.a.v. de vo orste llin ge n van

Kooistra, Ute Petersilge [cello], Love Persson, Tom

program ma Peter Vermeersch, De O p lo sb a re Vis I,

The W ooster Group,

Devaere, Tim Lyons [contrabas], Marten Root,

Igo r Stravinski, E le g y fo r JF K , Oliver Knussen,

2 mei 1996, Lu n a th e ate r

Doretthe Janssens [fluit]. Martin Stadler, Peter

Trum pets, Luc Brewaeys, La st M in u te Piece, Igor

Frankenberg [hobo]. Frank van den Brink, Toru

Stravinski, Three Pie ce s fo r C la rin e t, Georges

Sakam oto [klarinet]. Mats K lingforst, Jane G ow er

A pe rgh is, A b o u t de bras, Peter Vermeersch, De

[fagot], Uli Hübner, Martin Mürnher [hoorn]. Maar

O p lo sb a re Vis II

ten Van W everw ijk, Susan Williams, Ralf Henssen

solisten Judith Vind evo gel [sopraan], Charles van

[trompet], Ralph Vang, Cas Gevers, Claudia Schafer

Tassel [bariton]. Dirk Descheem aeker, Takashi

[trompet]. Mare Girardot [ophicléïde], Alan Emslie

Yam ane, Jean-Pierre Peuvion [klarinet]

[pauken], Johan Derycke [cymbalen]

muzikale leiding Georges-Elie Octors

p rese n tatie 15 mei 1996, L u n a th e ate r

p re se n tatie 31 mei 1996, Lu n a th e ate r

in sa m e n w e rkin g m et de Filh arm o n isch e V e re n ig in g van

- M o u ve m en ts

Brussel, Festiva l van V laan d eren en R oyale B eige

program m a Karh ein z Stockhausen, D e r k le in e H a rle kin , Bernd Aloïs Zim m erm ann, Présence,

■ DE N O R M O P A T E N

Mauricio Kagel, M atch, Kaija Saariaho,

Ger Thijs & Jos Verbist [B]

fragm en ten uit Maa [F a ll en A er]

als productie afgelast, te kstlezing

solisten Dirk D escheem aeker [klarinet],

productie Kaaitheater en Nationaal Toneel

Annie Lavoissier [harp]

[Den Haag]

m uzikale leiding Georges-Elie Octors

p rese n tatie 21 mei 1996, K a a ith e a te rstu d io 's

kostuums Ann Weckx

■ DE V E R H U I Z I N G

geluid A lex Fostier

m aquillage Cath érine Devriendt [h e rn em in g ]

Jürgen Gosch [B]

ensemble Georges-E lie Octors [dirigent], bariton

auteur Chantal Akerman

Charles Van Tassel [bariton], Judith Vind evo gel

v ertaling Eric De Ku yper

[sopraan],Lucienne Van Deyck [m ezzosopraan],

regie Jürgen Gosch

Miguel Bernat, Kuniko Kato [percussie], Paul De

acteur Josse De Pauw

Clerck, Ning Shi [altviool],Geert De Bièvre, Fran^ois

decor, kostuums Donald Becker

Deppe [cello], Dirk Descheem aeker, Jean-Pierre

dram aturgie Marianne Van Kerkhoven

Peuvion [klarinet], Jean-Luc Fafchamps [piano,

productie Laagland, Kaaitheate r

celesta], Daniël Gruselle [accordeon], Sophie

p rese n tatie 22, 23 en 24 mei 1996, K a a ith e a te rstu d io 's

Hallync, Annie Lavoissier [harp], Alain Pire [trom bone],Jean-Luc Plouvier [piano, harmonium], Igor Sem enoff, George A lex an de r van Dam [viool]. Piet Van Bockstal [hobo]. Janna Van Mechelen [fluit] p re se n tatie 1 ju n i 1996, Lu n a th e ate r

■ 1 DIE W IE D E R H O L U N G / L A RE PRIS E/ THE R E P E TITIO N / D E H E R H A LIN G H e in e r G o e b b e ls , fo to W o n ge B e rgm an n

■ 2 DODENDANS M a a ts c h a p p ij D is c o rd ia , fo to B ert N ie n h u is

■ i IN DE E E N Z A A M H E ID VAN DE K A T O E N V E L D E N Pe te r van K ra a ij, fo to P a tric k De S p ie g e la e re

■ 4 M ETAM ORPHOSEN De T ijd , fo to P a tric k De S p ie g e la e re

■ 5 M A RIA M A G D A L E N A Pe te r v an K ra a ij, fo to P a tric k De S p ie g e la e re 68

■ 6 ELEPSIE N e u e r T a n z, fo to V A W ö lfl

■ 7 NO ONE IS W A T C H IN G M eg S tu a rt & D a m a g e d G o o d s, fo to P a tric k De S p ie g e la e re

■ 8 M IK R O K O S M O S R o sa s, fo to H e rm an S o rg e lo o s

■ 9 TOCCATA R o sa s, fo to H e rm an S o rg e lo o s

■ 10 M A CB E TH Jan L a u w e rs & N e e d c o m p a n y , fo to P h ile D e p re z

■ 11 THE EM P ER O R JO N ES Th e W o o ste r G ro u p , fo to M ary G e a rh a rt

■ 12 H E L D E N P L A T Z M a a ts ch a p p ij D is c o rd ia , fo to B ert N ie n h u is

■ 13 FI[N I]S H [ED ] S T O R Y Th e W o o ste r G ro u p , fo to M ary G e a rh a rt

■ 14 U N IV E R S A L C O P Y R IG H T S 1 & 9 Ja n Fab re, fo to J.P . S to o p

■ 75 O V ER DE D ORPEN De T ijd , fo to P a tric k De S p ie g e la e re

KA A ITH E A TE R 1996-1997

■ FRANZ SCHUBERT I

Takashi Y am ane, Karei Plessers, Jaan Bossier [klari

Jos van Immerseel & Anima Eterna [B]

net], Francis Pollet, Geert Philips [fagot], Edwin

programm a S y m fo n ie nr. 2 en 6 en de

Derden [contrafagot], Frankie De Kuyffer, Bart Van

O n v o lto o id e S y m fo n ie

Der Strieckt, Dennis Van Broeck[ trompet], Roel

dirig en t Jos van Immerseel

Smedts, Alain Pire, Geert Devos [trombone], Yutaca

musici Johannes Leertouw er [concertmeester],

Oya [celesta], Michael Weilacher, Carlo Willems,

Balazs Bozzai, Wim De Jong, Laura Johnson, Lazlo

Koen Wilmaers, Mare Dufour, Gerrit Nulens, Nico

Paulik, A nd rew Roberts, Pablo Valetti, Fabrizio

Schoeters, Patrick De Smet [percussie], Paul De

Zanella [eerste viool], John Wilson Meyer, Mimi

Clerck [altviool solo]. Jan Michiels [piano solo]

Mitchell, Paulien Kostense, A nto inette Lohmann,

- Karei G oeyvaerts, A v o n tu u r

Ruth Slater, Peter Van Boxelaere, Lidew y Vander-

musici Marieke Schut, Luc Callens, Vincianne

voort [tweede viool], Frans Vos, Niek Idema,

Baudhuin [hobo]. Geert Philips, Ed win Derden

Bernadette Verhagen, Jan Willem Vis [altviool].

[fagot], Frankie De Kuyffer, Bart V anderstrieckt

Viola De Hoog, Taco Kooistra, Ute Petersilge, Frank

[trompet], Roel Smedts, Alain Pire [trombone],

Wakelkam [cello], Love Person, Tom Devaere, Dane

Guy Oudenaert [tuba]. Jan Michiels [piano solo]

Roberts, David Sinclair [contrabas], Marten Root,

- G y ö rg y Ligeti, K la v ie rk o n z e rt

Doretthe Janssens [fluit]. Martin Stadler, Peter

musici Cath érine Binnard [fluit], Marieke Schut

Frankenberg [hobo], Frank van den Brink, Toru

[hobo], Takashi Yam ane [klarinet], Francis Pollet

Sakam oto [klarinet], Jane Gower, Noel Rainbird

[fagot], Frankie De K u yffe r [trompet], Roel Smedts

[fagot], Ulrich Hübner, Martin Mürner [hoorn].

[tenortrombone], Mieke De Coster [hoorn], Marian

Maarten Van W everw ijk, Hans Petter Stagnes

Tache, Igor Sem eno ff [viool], Jero en Robbrecht

[trompet], Ralph V ang, Cas Gevers, Claudia Schafer

[altviool]. Geert De Bièvre [cello], Etienne Siebens

[trombone], Alan Emslie [pauken]

[contrabas], Carlo Willems, Michael W eilacher [per

p re se n tatie 25 se pte m be r 1996, Lu n a th e ate r

cussie], Jan Michiels [piano solo] pre se n tatie 4 o kto b e r 1996, Lu n a th e ate r

■ CHAMP D'ACTION & P R O M E T H E U S E N S E M B L E [B]

■ DELIVERANCE

dirig ent Peter Rundel

Ron A the y [USA]

programma

concept Ron A they

- Béla Bartók, Sonate vo o r tw ee p ia n o 's en sla g w e rk

tekst Ron Athey

musici Jan Michiels, Inge Spinette [piano],

acteurs Ron Athey, Darryl Carlton, Crystal Cross,

Carlo Willems, Koen Wilmaers [persussie solo]

Billy Dig gs, Pigpen, Brian Murphy, Julie To lentino,

- K.A. Hartmann, K o n z e rt fü r B ra tsch e u n d K la v ie r

Julie Fowells

■ GLO W IN G ICONS

musici Carlos Bruneel, Cathérine Binnard, Barbara

regie Ron Athey

Jan Fabre, foto A n n ic k Geenen

Deleu [fluit].

coregie Julie Tolentino

cho re ografie Julie To lentino

Jana Sternak, C o n d itio n , David W ojn arow icz, B ust,

musici Joh ann es Leertouwer, Wim De Jong, Laura

ko stu um o n tw e rp Ron Athey, Kristine Hulstrom,

Quay Brothers, R e h e a rsa ls fo r E x tin c t

Johnson, Antoinette Lohmann, Balazs Bozzai, Lazlo

'Eunuch' cape van Leigh Bowery met toeste m m ing

A n a to m ie s, To ny Oursler, Tunic, Simon Pummel,

Paulik, Pablo Valetti, Fabrizio Zanella [eerste viool],

van Nicola Bo wery

E v o lu tio n , Bériou, E x M em oriam , Leslie Thornton,

John Wilson Meyer, Mimi Mitchell, Ruth Slater,

m uziek Brandy Dalton [Drance]

S tra n g e Space

Paulien Kostense, Peter Van Boxelaere, Brian Dean,

live viool Julie Fowells

p re se n tatie 8 en 9 no vem ber 1996, K a a ith e a te rstu d io 's,

Dafna Ravid [tweede viool], Bernadette Verhaegen,

opdracht Institute of Contem porary Arts

in de reeks S tu d io w e rk

Niek Idema, Jan Willem Vis, Wanda Visser [alt].

[London], 1995

Viola De Hoog, Marion Middenway, Taco Kooistra,

p rese n tatie 24 en 25 o kto b e r 1996, K a a ith e a te rstu d io ,

■ ROBERTO ZUCCO

Ute Petersilge [cello], James Munro, Myriam

in de reeks S tu d io w e rk

Armel Roussel [B]

Shalinsky, Tom Devaere, David Sinclair [contrabas],

tekst Bernard-Marie Koltès

Marten Root, Doretthe Janssens [fluit]. Frank De

■ DE V R I E S K E L D E R S [MEN UET ]

regie en be w erkin g Armel Roussel

Bruine, Peter Frankenberg [hobo]. Frank van den

Bart Van Nuffe len [B]

acteurs Karim Barras, Johan Blanc, Anna Delatour,

Brink, Toru Sakam oto [klarinet], Jane Gower, Noel

tekst Louis Paul Boon

Malika Hsino, Vincent Minne, Nathalie Ponlot

Rainbird [fagot], Uli Hübner, Martin Mürner, Denis

|regie Johan Petit

decor Marcos Vinals Bassols

Maton, Piet Dombre cht [hoorn], Maarten Van

acteur Bart Van Nuffelen

kostuums Maylis Duvivier

W everw ijk, Hans Petter S tagnes [trompet], Alan

figu ran ten Koen Van Nuffelen, Tom Franciscus

m aquillage Zaza Da Fonseca

Ernslie [pauken]

Versw ijf elt

muziek en klankregie Philippe Cam

p rese n tatie 28 no vem ber 1996, Lu n a th e ate r

p rese n tatie 27 o kto b e r 1996, K a a ith e a te rstu d io 's,

belichting, video, foto's Philippe Baste

in de reeks S tu d io w e rk

c ho re ografie Marion Levy

■ S N A K E S O N G / L E DESIR

lichtregie en video Stef Delfosse

Jan Lauwers & Needcom pany [B]

■ CYBERCHRIST

productie Irina Seis, Utopia asbl

concept en regie Jan Lauwers

Thierry Smits [B]

met steun van Com m unauté fran^aise, Direction

m uziek Rombout Willems

c ho re ografie Thierry Smits

générale de la Culture et de la Communication,

teksten Joris-Karl Huysmans, A re b o u rs,

danser Lucius Roméo-Fromm

Service de Théatre, Théatre Varia

Lautréamont, Les ch ants de M a ld o ro r, Oscar

muziek Noise-Maker's Fifes

p re se n tatie 13, 14, 15 en 16 no vem ber 1996,

Wilde, S alom e, Jan Lauwers, Sn a ke so n g /Le D é sir

lichto ntw erp Colin Legras

K a a ith e a te rstu d io 's, in de reeks S tu d io w e rk

acteurs Viviane De Muynck, Ina Geerts, Carlotta

techniek Colin Legras

Sagna, Mil Seghers

productie Co m p agnie Thor

■ O NE 2 LIFE

altviolist Paul De Clerck

p re se n tatie 30 en 31 o kto b e r, 1 en 2 no vem ber 1996,

Tg Stan [B]

decor Jan Lauwers

K a a ith e a te rstu d io 's, in de reeks S tu d io w e rk

tekst op basis van G eorge Jackson, S o le d a d

lichtconcept Stefan Allew eireldt, Jan Lauwers

B ro th e rs

ge lu idsco ncep t André Schneider

■ J E Z U S VA N O L D E N Z A A L

o ntw erp en bew erkin g Jolente De Keersmaeker,

kostuums Lot Lemm

Rutger Le Poole [NL]

Malumba, Eefke Saris, Willy Th omas, Frank

stagiair Bert Janssens

tekst Theu Boermans, naar Gogol, D ag bo ek

Vercruyssen, Thom as W algrave

technische leiding Stefan A llew eireldt

van een Gek

acteurs Malumba, Willy Thomas,

productiele iding Carl Gydé

acteur Rutger Le Poole

Frank Vercruyssen

productie Needcompany

afstudeerproje ct Toneelschool Amsterdam

techniek Thomas W algrave

copro ductie Theate r Am Turm [Frankfurt], Hebbel-

p re se n tatie 3 no vem ber 1996, K a a ith e a te rstu d io 's,

copro ductie Egypt Arts Center [Oakland, USA],

Theate r [Berlijn], Théatre de la Ville [Parijs],

Kaaitheater [Brussel], Nestheater [Amsterdam],

Kaaitheater [Brussel]

Bergen Internasjonale Teater [Bergen, Noorw egen],

in sam en w erkin g met Co p en hage n International

■ R E H E A R S A L S FOR E X T IN C T ANATOM IES

Fledmark Teater/Teaterfe stivalen I Konsv inge r

Th eatre/Kanonhallen [K openhagen]

[Noorw egen], Tg Stan [Antwerpen]

prem ière 6 no vem ber 1996, K a n o n h a lle n [K o p e n h age n ] in

videop ro gram m a sam engesteld door Edwin Carels

pre se n tatie 20, 21, 22 en 23 novem ber 1996,

kad er van C u ltu rele H o o fstad van Europa 1996

program ma Philip Hunt, A h Po o k is H ere, Junko

K a a ith e a te rstu d io 's, in de reeks S tu d io w e rk

p re se n tatie 4, 5, 6 en 7 decem ber 1996, L u n a th e ate r

in de reeks S tu d io w e rk

Wada, Claustrom ania Darren Doherty en Nick Smith, The W ooden Leg, Keely Macarow, Eat M y S e x ,

■ A N I M A E T E R N A / S C H U B E R T II

Stéphanie Smith, U n title d [T issu e ], Quay Brothers,

Jos van Immerseel & Anima Eterna [B]

S tille N acht IV, Michael O'Reilly, G lass Ja w , Simon

program m a S y m fo n ie n r 1 - S y m fo n ie n r 5

Pummel, B u tch e r's H o ok, Leslie Th ornton, La st Time

- S y m fo n ie n r 4 [d e Tragische S y m fo n ie ]

I sa w Ron, David A nderson, D eadsy, Ana Torfs en

dirig ent Jos van Immerseel

■ UNIVERSAL COPYRIGHTS 1 & 9

dans Anne Teresa De Keersmaeker

technisch directeur A ndré Schneider

[h e rn em in g ]

regie en muziek Thierry De Mey

gelu id DEE

Jan Fabre [B]

m edew erking muziek Fran^ois Deppe [instrumen

productie Ballett Frankfurt, het Nationale Ballet

regie Jan Fabre

taal deel], Serge Lemouton [geluidband], Ivan

[Amsterdam], Troubleyn [A ntw erpen], i.s.m.

choreografie Jan Fabre

McCready [cello]

Ku nsten F ES TIV A Ld esA rts [Brussel] en

scenografie Jan Fabre

- Ly risc h e S u ite

Kaaitheater [Brussel]

assistentie en dram aturgie Miet Martens

com ponist Alban Berg

- solo door Renée Copraij uit The S o u n d o f One

te kst Jan Fabre

- V e rkla rte N acht

H a nd C la p p in g

met Sebo Bakker, Renée Copraij, Els Deceukelier,

com ponist A rnold Schönberg

muziek E u gen iu sz Knapik [S trin g Q u a rtet, 1980]

A lbert de Groot, Jacques de Groot, Flelge Letonja,

- W esen d o n ck L ie d N r.3 lm T reib h a u s

uitvoering Otto Derolez, Mare To oten, Steven

Claudia Miazzo, Linda Olthof, Elsemieke Scholte,

com ponist Richard W agner

Caeyers, Sophie Causanchi

Jan Van Flecke, John Wisman

b e w erkin g v oor sexte t Frant;ois Deppe

productie Ballett Frankfurt [Frankfurt]

kostuum s Jan Fabre, Pol Engels

soliste Ursula Flesse

copro ductie Troubleyn [A ntwerpen]

assistentie kostuums Leen V andierendonck

musici Duke Quartet: Loisa Fuller, Rick Koster,

- duet door Eupremio Greco en Tamara Deudeker

lichto ntw erp Michiel Sipman

Ivan McCready, Johan Metcalfe, Helen Kam m inga,

uit Da un 'a ltra faccia d e l tem po

rekw isieten Sven Van Kuijk

Sophie Harris

muziek Eu gen iusz Knapik [Partita, 1980]

techniek Vincent Simo

m u ziekanalyse G eorges-Elie Octors

uitvoering Koen Kessels [piano], Otto Derolez [viool]

ge luid DEE

kostuums Rudy Sabo u ngh i

productie Trou bleyn [Antw erpen]

productie Troubleyn v z w

ge assisteerd door Nathalie Douxfils

c opro ductie Kaaitheater [Brussel], Rotterdamse

coproductie Kaaith eate r [Brussel], Rotterdamse

decor Gilles Aillaud, Anne Teresa De Keersm aeker

Schouwburg/de Kist [Rotterdam], Théatre de la Ville

Scho uw b urg, de Singel [Antw erpen], Theater Am

lichto ntw erp Vinicio Cheli, Anne Teresa De

[Parijs], Theate r Am Turm [Frankfurt], National Arts

Turm [Frankfurt], Hebbel-Theater [Berlijn], Théatre

Keersmaeker, Guy Peeters [assistentie]

Cente r [Ottawa], Centre International de Bagnolet

de la Ville [Parijs], National Arts Cente r [Ottawa],

fo to grafie Herman Sorgeloos

pour les oeuvres chorégraphiques [Seine Saint Denis],

i.s.m. Kopenhagen Culturele Floofdstad Europa 1996

productieassistente Anne Van Aerschot

i.s.m. d eSingel [Antw erpen], A ntw erpen'96,

p rese n tatie 12, 13 en 14 decem ber 1996, Lu n a th e ate r

technisch directeur Luc Galle

Klapstuk [Leuven]

podiu mregie Frank V and ezand e

- solo door Valerie Valentine - uit Q uando la terra

■ STUKGOED

lichtregie Guy Peeters

s i rim e tte in m o v im en to

Tg Stan [B]

g e lu id sin g en ie u r A lex an de r Fostier

muziek Eu gen iusz Knapik [Isla n d s, 1983]

tekstmate riaal Peter Flandke, De A fw e z ig h e id

kostuum regie Nathalie Douxfils

uitvoering Beethoven Academie o.l.v. Koen Kessels

en De K u n s t van h e t Vragen

productie Rosas en De Munt

productie Het Nationale Ballet [Amsterdam], i.s.m.

filmmateriaal Wim Wenders, A lic e in den S ta d te n

copro ductie Théatre de la Ville [Paris]

Tr oubleyn en de Singel [Antw erpen]

een vo orstellin g van Sara De Roo, Dorothée van

in sam en w erkin g met Teatro Central [Sevilla]

p re se n tatie 29 en 30 ja n u a ri 1997, L u n a th e ate r

den Berghe en Thom as W algrave

p rem ière 19 decem ber 1996 S e v illa [Teatro Central]

p rese n tatie 17 en 18 decem ber 1996, K a a ith e a te rstu d io 's

p rese n tatie 14, 15, 16, 17 en 18 en 22, 23, 24 en 25 ja n u a ri 1997, Lu n a th e ate r

■ PICK-UP/KANKER

■ S C H U B E R T III Jos van Immerseel 8i Anima Eterna [B] program ma S y m fo n ie n r 3 en G rote S y m fo n ie

■ D AS C A B I N E T DES DR.CALIGARI/FILM CONCERT

dirig ent Jos van Immerseel

auteur Gerardjan Rijnders spel Sara De Roo, Guy Dermul

Huldeconcert Fernand Schirren [B]

Johnson, A nto inette Lohmann, Balazs Bozzai, Lazlo

p rese n tatie 20 en 21 decem ber 1996, K a a ith e a te rstu d io 's

piano Fernand Schirren

Paulik, Sirkka Liisa Kaakinen, Marte Abraham [eer

film Das C a b in e t des Dr. C a lig a ri [1919]

ste viool], John Wilson Meyer, Mimi Mitchell, Ruth

p rese n tatie 20 ja n u a ri 1997, Lu n a th e ate r

Slater.Paulien Kosten se, Peter Van Boxelaere,

Tg Stan [B]

■ WOUD

musici Johannes Leertouwer, Wim De Jong, Laura

Lidew ij Van der Voort, Dafna Ravid [tweede viool],

Rosas [B] cho re ografie Anne Teresa De Keersm aeker

■ DRIE D A N S S O L O ' S

Bernadet Verhagen, Niek Idema, Jan Willem Vis,

gecreëerd en ge dan st door Marion Ballester,

Jan Fabre [B]

Laxmi Bickley, Wanda Visser [alt], Viola De Hoog,

Iris Bouche, Farooq Chaudry, Kosi Hidama, Oliver

c horeografie Jan Fabre

Marion M iddenw ay, Taco Kooistra, Ute Petersilge,

Koch, Sarah Ludi, Cynthia Loemij, Mark Lorimer,

assiste ntie Miet Martens

Bruno Cocset [cello], James Munro, Myriam

Sam an tha Van Wissen

ba lletm eester John Wisman

Shalinsky, Tom Devaere, David Sinclair, G yorgi

repetitor Sum an Fisu

kostuums Pol Engels

Abraham [contrabas], Lisa Beznosiuk, Doretthe

- Tip p ek e [film]

lichto ntw erp Jan Fabre, Harry Cole

Janssens [fluit]. Frank De Bruine, Peter Frankenberg

cho re ografie Anne Teresa De Keersm aeker

lichttechniek Ronald Bertels

[hobo]. Frank Van Den Brink, Toru Sakamoto [klarinet].

■ HERSENSCHIMMEN

Jane Gower, Noel Rainbird [fagot], Uli Hübner,

licht Rémi Nicolas

Martin Mürner [hoorn]. Maarten Van Weverw ijk,

decor Jean Haas

Guy Cassiers [B]

Hans Petter Stagn es [trompet], Raphael Vang,

kostuums Cidalia da Costa, Jac Ward [assistent],

tekst naar J. Bernlef

Cas Gevers, Claudia Schafer[trombone], Alan

Gilda A gn ello [hulp]

regie Guy Cassiers

Ernslie [pauken]

maskers Hafid Bachiri

acteurs Nand Buyl, Henny Orri, Miek van Bocxstaele

p rese n tatie 31 ja n u a ri 1997, L u n a th e ate r

technische leiding Philippe Richard

dram aturgie An-Marie Lambrechts

coörd inatie techniek Pascal Abhervé

s cen ografie Maria Blondeel

■ VIER T E M P E R A M E N T E N

lichttechniek Frédéric Richard

regieassistentie Mieke Bergmans

Jan Fabre [B]

gelu idstech niek Franqois Possémé

video A n o u k De Clercq

- The V ery S e a t o f H o n o u r

podiu m techniek Lionel Groseil

kostuums Ch ristine Van Passel

c horeografie Jan Fabre

productie Centre C h o régraph iqu e National de

te chniek v o orstellin g Ed dy Latine

dans Renée Copraij

Rennes et de Bretagne

te chniek productie Pieter de Koster, Kris Eykens

muziek lannis Xenakis, Robert Fripp & The League

coproductie Théatre National de Bretagne [Ren

productiele iding Mark Bisaerts

of Crafty Guitarists

nes], Théatre de la Ville [Parijs], Hebbel-Theater

productie Kaaitheater 1997

dram aturgie Miet Martens

[Berlijn], Scène Nationale [Dieppe]

prem ière 12 m aart 1997, K a a ith e a te rstu d io 's

assistent cho re ografie John Wisman

p re se n tatie 4, 5 en 6 fe b ru a ri 1997, Lu n a th e ate r

p rese n tatie 13, 14, 15, 18, 19, 20, 21, 22, 25, 26, 27, 28

productiele iding Annabel Fran^ois

en 29 m aart 1997, K a a ith e a te rstu d io 's

ko stu um o n tw e rp Lies Van Assche

■ P A RI JS IN DE X X e EE U W

kostuum realisatie Claudine Leliaert

Firma Rieks Sw arte [NL]

■ ICT U S E N S E M B L E [B]

lichto ntw erp Jan Fabre

regie en decors Rieks Sw arte

dirig enten G eorge Benjamin, G eorges-Elie Octors

techniek Vincent Simon

teksten Niek Barendsen

- Thom as Ades, Cath

p rese n tatie 1, 3, 4 en 5 fe b ru a ri 1997, K a a ith e a te rstu d io 's

acteurs Rutger le Poole, Tjitske Reidinga, Remco

musici Dirk Descheemaeker [klarinet], George

- Lichaam pje, lich a a m p je aan de w a n d

Melles, Servaes Nelissen, Jurrian van Dongen,

A lex an de r van Dam [viool], Fran^ois Deppe [cello],

tekst Jan Fabre

Evert van der Meulen, Rieks Swarte

Jean-Luc Plouvier [piano]

regie Jan Fabre

dram aturgische adviezen Eva Mesker

- Oliver Knussen, O p h e lia D ances B o o k I

acteur/danser Wim V and eke ybu s

kostuums Carly Everaert

musici Janna Van Mechelen [fluit], Piet Van

film regie en choreografie Jan Fabre,

uitvoering decor Jacqueline van Eeden,

Bockstal [cor anglais], Takashi Yam ane [klarinet],

Wim V and eke ybu s

Ed van Liemt

Bruce Richards [hoorn], Igor Sem enoff [viool],

muziek Frank Zappa [adaptatie Pierre Vervloesem]

uitvoering kostuums Suzanne Amon,

G eorge A lex an de r van Dam [altviool], Franqois

productie Troubleyn v z w

Francy van den Heuvel, Atty Kingm a

Deppe [cello], Jean-Luc Fafchamps [celesta],

copro ductie deS inge l/A n tw e rp en [alle vier de

techniek technici Toneelschuur

Jean-Luc Plouvier [piano]

solo's], Kaaitheate r/Brussel [The V ery S e a t o f

affiche -on tw e rp Rieks Swarte

- George Benjamin, A n tara

H o n o u r en Lichaam pje, lich a a m p je aan de w and],

fo to grafie Sanne Peper

musici Dietm ar Wiesner [fluit], Rüdiger Jacobsen

Springdance/U trecht [Lichaam pje], Klapstuk /

productie Stichting Toneelschu ur Producties en

[fluit], Jean-Luc Fafcham ps [keyboard], Jean-Luc

Leuven [solo Annamirl Van der Pluijm],

Firma Rieks Sw arte [Haarlem]

Plouvier [keyboard], George A lex an de r van Dam

de B e w e eg in g/A n tw erp en [solo Mare Vanrunxt]

p re se n tatie 18 en 19 fe b ru a ri 1997, Lu n a th e ate r

[viool], Igor Sem eno ff [viool], Eric Sluys [viool], Michael Klier [altviool], Jacques D upriez [altviool],

p re se n tatie 7, 8, 10 en 11 fe b ru a ri 1997,

■ FLIRT

Fran^ois Deppe [cello]. Geert De Bièvre [cello],

Het Zuidelijk Toneel [NL]

Corneel Lecompte [contrabas], Alain Pire [trom

■ OPUSCULES

tekst A rth ur Schnitzler

bone], Alain Palizeul [trombone], Miguel Bernat

Bernardo Montet [F]

v ertaling Willem Jan Otten

[percussion], Gerrit Nulens [percussion]

- M a rg u e rites [d e l'O u b li]

regie Peter van Kraaij

- Oliver Kn ussen, S o n g s w ith o u t V oices

- C irq u e

acteurs Bart Slegers, Steven van Watermeulen,

musici Janna Van Mechelen [fluit]. Piet Van Bock

cho re ografie Bernardo Montet

Tam ar van den Dop, Carly Wijs, Joop Doderer,

stal [cor anglais], Takashi Yam ane [klarinet], Bruce

K a a ith e a te rstu d io 's

dansers Chiara Bortoli, A kiko Hasegaw a, Isabelle

Nettie Blanken, Pol Pauwels

Richards [hoorn], Igor Sem eno ff [viool], George

Kurzi.G uiseppe Molino, Kathleen Reynolds, Emilio

regieassistentie Ann Weckx

A lex an de r van Dam [altviool], Geert De Bièvre

Urbina, Dimitri Tsiapkinis, Manuel Vignoulle

dram aturgie Bart Van den Eynde

[cello], Jean-Luc Fafcham ps [piano/celesta]

compositie of/en uitvoering mix studio Denis Gam-

decor en licht Jan Versw eyveld

- George Benjamin, A t fir s t lig h t

biez [ Marguerites [de l'Oubli]], Michèle Bokanowski

kostuums Tessa Lute

musici Janna Van Mechelen [fluit]. Piet Van Bock

[Cirque: Cirque, 1994], Jean-Louis Matigner [accor

assistent v o rm ge v in g Marcel Schmalgemeije r

stal [hobo], Takashi Yam ane [klarinet]. Dirk Noyen

deon], Kira B.M.Films en Nicolas Frize [studio]

p re se n tatie 26 en 27 fe b ru a ri 1997, L u n a th e ate r

[fagot], Philippe Ranallo [trompet], Alain Pire

[trombone], Bruce Richards [hoorn], George

slagw erk Chris Duerinckx, Sla vek Kwi

■ T h e y L iv e in O ur B reath [1996]

A lex an de r van Dam [viool], Igor Sem eno ff [viool],

orgel De Cap

cho re ografie en dans Meg Stuart visuele presentatie Lawrence Malstaf

Michael Klier [altviool]. Geert De Bièvre [cello],

sculpturen Bob Van de Putte

Corneel Lecompte [contrabas], Jean-Luc Fafchamps

te chniek Jef De Cremer, Ron Van Eycke, Tom Van de

m uziek/gelu id Vincent Malstaf

[piano/celesta], Miguel Bernat [percussie]

Oudeweetering, Willy Wtterwulghe, Hélène Moreaux

dram aturgie Ana Goulart

p rese n tatie 21 m aart 1997, Lu n a th e ate r

prem ière 11 ap ril 1997, L u n a th e ate r

techniek Mare Dewit

in sa m e n w e rkin g met Ars M usica, de Filh arm o n isch e

p rese n tatie 12, 15, 16, 17, 18 en 19 ap ril 1997, L u n a th e ate r

lichtontw erp Mare Dewit, Lawrence Malstaf

■ V I D E O T A P E S G A R Y H IL L [USA]

coproductie Kaaitheater [Brussel], Klapstu k

program ma M o u th p ie ce [1978], P rim a rily S p e a k in g

[Leuven], Théatre de la Ville [Parijs], Danse Scenen

V e re n ig in g van Brussel en IRCAM

■ 4 DANCES

productie D amaged Goods, Brussel

José Navas [C]

[1983], H a p p en sta n ce [p a rt o f m any p a rts] [1983],

& Kulturby 96 [Kopenhagen], W exner Cente r for

- W hile W aiting [1995]

M e d ia tio n s [1978-1986], URA A R U [th e b a cksid e

Arts [Columbus, Ohio], National Dance Project

choreografie William Douglas

e x is t s ] [1986], In cid e n ce o f C a ta stro p h e [1988]

[USA], H eb bel-Theater [Berlijn], Siemens K u ltu r

danser José Navas

p re se n tatie 17 ap ril 1997, K a a ith e a te rstu d io 's,

program m [München], Tanz Werkstatt [Berlijn],

belichting Jean Philippe Trépanier

in de reeks S tu d io w e rk

adaptatie Philippe Dupeyro ux kostuum Jane To w nsend

Documenta X [Kassei] p re se n tatie 30 ap ril en 1 mei 1997, K a a ith e a te rstu d io 's

■ S P L A Y E D MIND OUT

in de reeks S tu d io w e rk

- S te rile F ie ld s [1996]

Meg Stuart 8i Gary Hill [B]

c horeografie José Navas

realisatie Gary Hill, Meg Stuart

■ KAHAANI

danser José Navas

met Heine R. Avdal, Ch ristine de Smedt,

Guy Cassiers [B]

muziek Tom Walsh

Christelle Fillod, Gary Hill, W oute r Krokaert,

regie Guy Cassiers

kostuum Trac Costume

Y u k ik o Shinozaki, Meg Stuart

m uziek Dick Van der Harst

belichting Philippe Dupeyroux

artistieke assiste ntie Ch ristine De Smedt

te kst Hildegard De Vuyst b e w e g in g Adrienne Altenhaus

- Postdata [1994]

ko stu um o n tw erp Nathalie Douxfils

c horeografie José Navas

technische leiding Mare Dewit

kostuum s Sabine Kum eling

danser José Navas

productie Dam aged Goods

uitvoering kostuum s Ateliers De Munt,

muziek Laure nt Maslé

coproductie Kaaitheater [Brussel], Klapstu k

A nnette De Wilde

belichting Philippe Dupeyroux

[Leuven], Théatre de la Ville [Parijs], Danse Scenen

uitvoering decor Ateliers De Munt

kostuum Jane To w nsend

[Kopenhagen], W exner Center for the Arts [USA],

licht Mark Vandermeulen

- C e le stia le s [1992]

National Dance Project [USA], Documenta X

gelu id André Schneider, How ard Heckers

cho re ografie José Navas

[Kassei], Hebbel-Theater [Berlijn], Siemens

te chniek Johan Strumane

danser José Navas

K u ltu rp ro gram m [München]

toneelm eesters Francis Marissens, Kristel

muziek Richard Strauss

p rese n atie 23, 24, 24 en 26 ap ril 1997, K a a ith e a te rstu d io 's

Marcoen.Katrien Seeuw s, An Laenen

tekst José Navas, Paul Monette

■ [ A U D I O ] I N C I D E N T #1

Arns.N adia Bouhdide, Esra Cengiz , Hannes Cosyns,

belichting José Navas

met Nilgün Altintas, Sadiye Ariö zso y, Jana

ko stuum s José Navas, Trac Costume

program m a Ronny Vissers

Pablo Danero, Dajo De Cauter, Mirddin De Cauter,

p re se n tatie 4 en 5 ap ril 1997, K a a ith e a te rstu d io 's

- film Maria Beatty, The B lack G lo ve [1996]

Florence Degossely, Sophie Demoulin, Maaike De

in de reeks S tu d io w e rk

- concert Bob Oste rtag

Porre, Katrien Deraedt, Hana Drzew iecka, Wendy

pre se n tatie 28 ap ril 1997, K a a ith e a te rstu d io 's

Ghysels, Geneviève Hekster, Patrick llunga, Léticia

in de reeks S tu d io w e rk

Larangé, Tcha Limberger, A lejandro Quesada, Lisa

tekst Georg Büchner

■ IN S E R T SKIN #1

productie Het muziek Lod, De Munt, Re gionaal

vertaling Filip Vanluchene

Meg Stuart & Dam aged Goods [B]

Integratiecentrum Foyer

regie Lucas Vandervost

- X X X fo r A rle n e & C o lle a g u e s [1995]

p re se n tatie 2 en 3 mei 1997, L u n a th e ate r

acteurs Jobst Schnibbe, Tania Van Der Sanden, Rita

c horeografie en dans Meg Stuart

Wouters, Tom Van Dyck, Dirk Buyse, Dimitri Leue,

m uziek/geluid Vincent Malstaf

■ WOYZECK De Tijd [B]

Smolders, G regory Vachaudez, Utkan Yilm az

■ [ A U D I O J I N C I D E N T #2

Robbert So.Jorre Vandenbussche

bronnen Marcel Duchamp en Nicolo Paganini,

program ma Ronny Vissers

dram aturgie Ellen W alraven

Serge G ainsbourg

- film C h icag o, Jürgen Reble [1996]

vorm Erik Lagrain

techniek Mare Dewit

- concert Thomas Köner, Max Eastley, David Shea

kostuum s G w e nd olyn De Bruyne, Erik Lagrain

productie Dam aged Goods, Brussel

p re se n tatie 7 mei 1997, K a a ith e a te rstu d io 's,

muziek George De Decker, Ward Weis

- M u zika le in te rv e n tie d o o r Eric S le ich im

in de reeks S tu d io w e rk

■ B U ST E R K E AT O N / F IL M C O N C E R T

■ OOSTEN

Blindman K w artet [B]

Ictus Ensemble [B]

- S te a m b o a t BUI J u n io r [1928]

program ma Toshio Hosokaw a, S lo w D ance, voor

Buster Keaton

6 m uzikanten; H e ike M o noga tari, traditionele

Blindman K w artet Ce zariuz G adzina [soprano], Eric

G agaku-m u zie k, fragm en t door Junko Ueda, biwa;

Sleichim [alto], Luk Mishalle [tenor], Véronique

Y o u n g h i Pagh-Paan, B id a n -S il, v oor hobo en

Delmelle [bariton], Veerle Vaes [sampler], Xavier

ensemble, Piet Van Bockstal [hobo]; Keiko Harada,

Yerlès [originele samples, sound e ngineering]

S o n o ra D ista n cia II, v oor ensemble, creatie; Unsuk

p rese n tatie 9 en 10 mei 1997, L u n a th e ate r

Chin, A k ro s tic h o n -W o rtsp ie l, v oor sopraan en ensemble

■ ICT U S Q U I N T E T S

muzikale leiding G eorges-Elie Octors

Ictus Ensemble [B]

sopraan Rolande V ander Paal

programm a Morton Feldman, Tw o p ie c e s fo r

musici Miguel Bernat [percussie], Gery Cambier

C la rin e t a n d S trin g s Q u in tet, Luciano Berio,

[contrabas], Herw ig Corijn [cello], Fran^ois

R ico rre n ze , v oor blaaskw intet, Steve Reich, N ew

Deppe [cello], Paul Declerck [altviool]. Dirk

Yo rk C o u n te rp o in t, voor klarinet, Ivan Fedele,

Descheem aeker [klarinet], Jean-Luc Fafchamps

Flam en, v oor blaaskw intet, M agnus Lin dberg,

[piano], Jean-Luc Plouvier [piano], Annie Lavoissier

C la rin e t Q u in te t

[harp], Dimitri M estd agh [oboe d'amore], Jan-Huib

Ictus Clarinet Q uintet Takashi Yam ane [klarinet],

Nas [gitaar]. Dirk Noyen [fagot], G eorge A lexan der

George A lex an de r van Dam [viool], Igor

van Dam [viool, mandoline], Igor Sem eno ff [viool].

Sem enoff [viool], Paul De Clerck [altviool].

Piet Van Bockstal [hobo]. Janna Van Mechelen

Geert De Bièvre [cello]

[fluit], Takashi Yam ane [klarinet]

Ictus Wind Q uintet Janna Van Mechelen [fluit].

prese n tatie 27 mei 1997, Lu n a th e ate r

Piet Van Bockstal [hobo], Takashi Yam ane [klari net], Dirk Noyen [fagot], Bruce Richards [hoorn]

■ G L O W I N G IC O N S

p rese n tatie 13 mei 1997, Lu n a th e ate r

Jan Fabre [B] regie en scenografie Jan Fabre

■ RACHM ANINOV

assiste ntie en dram aturgie Miet Martens

Jos van Immerseel & Claire Chevallier [B]

acteurs/dansers Tiny Bertels, Renée Copraij,

program m a F a n ta isie [T a b le a u x ], su ite n°1 o p u s 5,

Els Deceukelier, A lbert de Groot, A nto n y Rizzy,

S ix M orceaux, o p u s 11, S u ite n° 2, o pus 17

Elsemieke Scholte, Sachiyo Takahashi, Jan Van

p rese n tatie 15 mei 1997, Lu n a th e ate r

Hecke, José Verheire

in sa m e n w e rkin g met F ilh arm o n isch e V e re n ig in g van

productie Troubleyn

B russel en het F e stiva l van V laan d eren

coproductie d eSingel [Antw erpen], Kaaitheater [Brussel], Théatre de la Ville [Paris], Hebbel-

■ M A R IA S A L O M E

Theate r [Berlin], W ereldexpo 98 [Lissabon]

Jan Ritsema [B]

p re se n tatie 11, 12 en 13 ju n i 1997, Lu n a th e ate r

auteur Peter Verhelst regie Jan Ritsema

■ ENTREPOT

acteurs Eu gèn e Bervoets, Robby Cleiren, Katrien

lezingen

Meganck, Tam ar van den Dop

- Peter Verhelst, n.a.v. D rie D a n sso lo 's

scen ografie W olf & Wolf

30 ja n u a ri 1997, L u n a th e ate r

dram aturgie Marianne Van Kerkhoven

- Steven Jacobs, n.a.v. P a rijs in de X X e e e u w

te chniek Ine Box

19 fe b ru a ri 1997, L u n a th e ate r

productiele iding Koen Bauwens

- Lieven De Cauter en Arjen Mulder, n.a.v. F lirt

productie Kaaitheater 1997

27 fe b ru a ri, Lu n a th e ate r

prem ière 21 mei 1997, K a a ith e a te rstu d io 's

- Edith Doove, n.a.v. M aria Sa lo m é

p re se n tatie 21, 22, 23, 24, 27, 28, 29, 30 en 31 mei en 3, 4,

29 mei 1997, K a a ith e a te rstu d io 's

5, 6 en 7 ju n i 1997, K a a ith e a te rstu d io 's

m 1/2 H E R S E N S C H IM M E N G u y C a ss ie rs , fo t o 's JĂŠ rĂś m e de P e rlin g h i

■ 3 C Y B E R C H R IS T

T h ie rr y S m its, fo to Ja n in e B id lo t

■ 4 D E L IV E R A N C E

Ron A th e y , f o t o g r a a f o n b e k e n d

■ 5 R E H E A R S A L S FOR E X T IN C T A N A T O M IE S fo to u it C o n d itio n , A n a T o rfs

■ 6 D A S C A B IN E T DES D R .C A L IG A R I / F ILM C O N C E R T F e rn a n d S c h irre n , fo to F ra n c in e D 'H u lst ■ 7 W O Y Z E C K De T ijd , fo t o P a tric k De S p ie g e la e re

■ 8 BU STER K E A T O N / F ILM C O N C E R T B lin d m a n K w a rte t, fo t o u it S te a m b o a t B ill Jr. ■ 9 S T U K G O E D Tg S ta n , fo to B e rn a d e d D e xters

■ 10 J O S VAN IM M E R S E E L & C L A IR E C H E V A L L IE R fo to

P a tric k De S p ie g e la e re

■ 11 M A RIA S A L O M É Jan R itse m a , fo to H erm an S o rg e lo o s

■ 12 S N A K E S O N G / L E DESIR Ja n L a u w e rs & N e e d c o m p a n y , fo to W o n g e B e rg m a n n

■ 13 PA RIJS IN DE X X e EEUW F irm a R ie k s Z w a rte , fo to S an n e Peper ■ 14 IC TUS E N S E M B L E fo to M irjam D e v rie n d t

■ 75 W O U D R o sa s, fo to H e rm an S o rg e lo o s

■ 76 IN S ER T SKIN #1 M eg S tu a rt

D am ag ed G o o d s, fo to M aria A n g u e rra De Sojo

■ 77 P O S T D A T A Jo s é N a v a s, fo to C y lla V o n T ie d e m a n n

■ 78/79 V IE R T E M P E R A M E N T E N Ja n Fab re , fo t o 's R aym o n d M a lle n tje r, J.P . Sto o p

■ 20 U N IV E R S A L C O P Y R IG H T S 1 & 9 Ja n Fab re , fo to J.P . Sto o p

■ 27 DRIE D A N S S O L O ’ S Ja n Fab re , fo t o L a u re n t P h ilip p e

■ 22 W H ILE W A ITIN G Jo s é N a v a s, C y lla V o n Tie d e m a n n

K A A I T H E A T E R 19 97- 199 8

■ TITYRUS

■ JA JA M A A R NEE NEE

De Tijd [B]

Dito Dito & tran squ inq uenn al [B]

tekst Vergilius, Ovidius, Petrarca, Dante,

auteur Rudi Bekaert

Rousseau, Blaise Cendrars, Natalia Gin zburg,

acteurs Rudi Bekaert, Bernard Breuse, Guy Dermul,

To nino Guerra, Peter Handke

Circé Lethem, Stéphane Olivier, Pierre Sartenaer,

acteur Lucas V andervost

Willy Thomas, Mieke Verdin

regie Bob de Moor

productie transquinquennal. Dito Dito

vorm Erik Lagrain

copro ductie Kaaitheater

dram aturgie Ellen W alraven

prem ière 8 o kto b e r 1997, K a a ith e a te rstu d io 's

te chniek Jef De Cremer, Ron Van Eycke, Tom Van

p re se n tatie 9, 10, 11, 14, 15, 16, 17 en 18 o kto b e r 1997,

de Ou de w ee terin g, Willy W tterw ulghe

K a a ith e a te rstu d io 's

productie De Tijd prem ière 12 septem ber 1997, K a a ith e a te rstu d io 's

■ VIVALDI Roel Dieltiens [B]

■ S N A K E S O N G / L E DÉSIR

p rogram ma concerti voor cello-solo met strijkers

[h e rn em in g ]

en basso continuo van A n to n io V iva ld i

Jan Lauwers & Needcompany [B]

musici Roel Dieltiens en Ensemble Explorations:

concept Jan Lauwers

Ch ristine Busch [viool], Natsumi Wakamatsa

regie Jan Lauwers

[viool], Frans Vos [altviool]. Richter Van Der Meer

muziek Rombout Willems

[cello], A nth o ny W o od ro w [contrabas], Attilio

acteurs Viviane De Muynck, Ina Geerts,

Cremonesi [orgelpositief, clavecimbel], Mike

Carlotta Sagn a, Mil Seghers

Fentross [theorbe, gitaar]

altviolist Paul De Clerck

p re se n tatie 8 no vem ber 1997, Lu n a th e ate r

decor Jan Lauwers

in sa m e n w e rkin g met R o yale B eige

lichtconcept Stefan A llew eireldt, Jan Lauwers ge lu idsconcept A ndré Schneider

■ P R IV A T E LIVE S

kostuums Lot Lemm

Tg Stan [B]

stagiair Bert Janssens

tekst Noel Coward

technische leiding Stefan A llew eireldt

een vo orstellin g van Sara De Roo, Frank

productiele iding Carl Gydé

Vercruyssen, Annet Ko uw en ho ve n, Dam iaan De

p re se n tatie 24, 25, 26 en 27 septem ber 1997 [N ed erlandse

Schrijver, Matthias de Ko ning, Dahlia Pessemiers,

■ JA JA MAAR NEE NEE

v e rsie ], 29 en 30 se pte m be r 1997 [Franse versie ],

Eefke Saris, Renild Van Bavel, Thom as W algrave

D ito D ito & t r a n s q u in q u e n n a l, fo t o H e rm an S o rg e lo o s

Lu n a th e ate r, in sa m e n w e rkin g m et R en contres d 'O ctobre

acteurs Sara De Roo, Frank Vercruyssen, Damiaan

■ B R A N D E N B U R G S E C O N C E R T I, J.S. BACH

■ S T I L L LIFE

p re se n tatie 11, 12, 13, 14 en 15 no vem ber 1997, K a a ith e a te rstu d io 's

Jos van Immerseel & Anima Eterna [B]

Tom Kalin, F in a lly d e stro y us, I h u n g back, h e ld

program m a I. Concerto 1mo, II. Concerto 4to, III.

fire, d a n ced and lied , Len Lye, P a rticle s in Space,

Concerto 2do, IV. Concerto 5to, V. Concerto 6to,

Leslie Th ornto n, S tra n g e Space, Joe Gibbons,

Roel Dieltiens [B]

VI. Concerto 3zo

E le g y , Phil Solomon, The E x q u isite H ou r, Matthias

programm a G y ö rgy Ligeti, S o n a te v o o r ce llo -so lo ,

dirig ent Jos van Immerseel

Müller, A u s d e r Ferne - The M em o B o ok

W itold Lutoslaw ski, S a ch e r V a ria tio n s v o o r c e llo -

musici Johannes Leerto uw er [violino concertato],

p rese n tatie 8 jan u ari 1998, K a a ith e a te rstu d io 's,

so lo , Luc Van Hove, A ria o p .28 v o o r c e llo -so lo ,

Laura Johnson [violino piccolo], Johannes

in de reeks Stu d io w e rk

De Schrijver, Jolente De Keersmaeker

■ TIJDGENOTEN

v ideop ro gram m a sam engesteld door Rony Vissers

William Bolcom, S u ite v o o r v io o l en ce llo [w e re ld -

Leertouwer, Laura Johnson, Daphna Ravid, Ruth

crea tie ], G y ö rgy Kurtag, Sig n s, G am es a n d M essa-

Slater, Peter Van Boxelaere, John Wilson Meyer

ges v o o r v io o lso lo , Maurice Ravel, S o n a te v o o r

[violino], Laxmi Bickley, Balasz Bozzai, Jan Willem

InDependance [NL]

v io o l en cello

Vis [viola]. Viola De Hoog, Taco Kooistra, Marion

tekst Marg uerite Duras

uitvoerders Roel Dieltiens [cello),

M idd en w ay [violoncello], Maggie Urq uhart [violo-

acteurs Chris Tieleman , Marnix van der Weyden

■ DE PIJN

Sergiu Luca [viool]

ne], Mieneke van der Velden, Marion M iddenw ay

regie Anne Buurma

p re se n tatie 17 no vem be r 1997, Lu n a th e ate r

[viola da Gamba], Marten Root [traversière], Bart

techniek Eric van Nuland, Jan Duitshof

Coen, Koen Dieltiens [flauto], Michael Niesemann,

productie InDependance

A layne Leslie, Stefaan Verdegem [hautbois], Jane

p rese n tatie 13 en 14 ja n u a ri 1998, K a a ith e a te rstu d io 's,

■ OUDE MEESTERS

G ow er [bassono], Uli Hübner, Martin Mürner [cor-

in de reeks S tu d io w e rk

Tg Stan [B]

no]. Maarten Van W everw ijk [tromba], Jos van

tekst Thom as Bernhard

Immerseel [cembalo]

in sa m e n w e rkin g m et R oyale B eige

■ S P IR A L

een v o orstellin g van Jolente De Keersmaeker,

p re se n tatie 5 en 6 decem ber 1997, Lu n a th e ate r, in sam en

Bob Oste rtag [USA]

Damiaan De Schrijver, Thom as W algrave

w e rk in g m et de Filh arm o n isch e V e re n ig in g van Brussel

musici Bob Oste rtag, Gerry H em in g w ay tekst David W o jn arow icz

acteurs Jolente De Keersmaeker, Damiaan De Schrijver

■ T H R E E S O L O S FOR V I N C E N T

ontw erp instrumente n Olivier DiCicco

productie Tg Stan

Vincent D unoyer [B]

technische leiding Richard Board

coproductie Zomer van A ntw e rpe n '96, Monty,

concept en dans Vincent Dunoye r

p re se n tatie 16 en 17 ja n u a ri 1998, K a a ith e a te rstu d io 's,

Klapstuk '97

choreografie The W ooste r Group, Anne Teresa

in de reeks S tu d io w e rk

prese n tatie 19, 20, 21 en 22 no vem ber 1997,

De Keersmaeker, Steve Paxton

Lu n a th e ate r

decor en lichtontw erp Herman Sorgeloos,

■ D IE TR IC H B U X T E H U D E , C A N T A T E S

Frank V andezande

Jos van Immerseel, Anim a Eterna &

■ R O M A N T IC I

kostuums Elisabeth Jenyon

Co llegium Vocale [B]

Roel Dieltiens [B]

productiele iding Frank V andezande

programm a Nim m v o r uns, Flerr, du tre u e r G ott;

program ma Lu dw ig van Beethoven, 7 v a ria tie s op

- D an ces w ith TV a n d Mie

D e r Flerr ist m it m ir; M it F rie d u n d F re u d ich fa h r

B ei M anner w elche Lie b e fü h le n , S o n a te op. 69 in A,

c ho re ografie The W ooste r Group

d a h in ; Je su , m e in es Le b e n s Le b e n ; Fü rw a h r, e r trug

Felix Mendelssohn, L ie d oh n e W orte op. 109,

da ns Vincent D unoyer

u n se re K ra n k h e it; H e rzlich Heb hab ich d ich , o Flerr

V a ria tio n s C o n ce rta n te s op. 17, A lbert Dietrich,

muziek Brahms, Grieg, Moessorgsky, Horvitz, Lurie

m uzikale leiding Jos van Immerseel

S o n a te in C op. 15

- S o lo v o o r V in ce n t

solisten Susan Ham ilton [eerste sopraan], Mhairi

uitvoerders Roel Dieltiens [cello].

choreografie Anne Teresa De Keersmaeker

Lawson [tweede sopraan]. Jonath an Peter Kenny

Frank Braley [piano]

dans Vincent Dunoye r

[alt]. Markus Schuck [tenor], Step han McLeod [bas]

p rese n tatie 25 no vem ber 1997, Lu n a th e ate r

muziek Heinz Holliger, S tu d ie ü b e r M e h rklange,

koor Mhairi Lawson, Susan Hamilton, Annemie

in sa m e n w e rkin g m et R oyale Beige

Robert Schumann, W erke fü r O boe un d K la v ie r

Buyle, Goedele Debelder, Elisabeth Hermans, Lut

- Carbon

Van de Velde [sopranen]. Jonath an Peter Kenny,

■ ROUGH M ATERIAL

choreografie Steve Paxton

Betty Van den Berghe, Martin van der Zeijst, Mieke

Maatschappij Discordia [NL]

dans Vincent D unoyer

Wouters [alten], Markus Schuck, Paul Hörmann,

een v o orstellin g van A n n et Ko uw en ho ven,

ge lu idsb and Vincent Dunoyer, A lexan dre Fostier

Gerh ard Hölzle, Warren Trevelyan-Jon es [tenoren],

Matthias de Ko ning, Maarten Boegborn, Jorn

productie Rosas & De Munt/La Monnaie

Stephan McLeod, Pieter Coene, Paul Van den Berghe,

Heijdenrijk, Jan Joris Lamers, Sara De Bosschere,

coproductie Springd ance en Klapstuk

Robert van der Vinne, Frits V anhulle [bassen]

Kors Eijkelboom, Miranda Prein

pre se n tatie 10, 11, 12 en 13 en 16, 17, 18, 19 en

orkest Johannes Leertouwer, Balasz Bozzai, Wim

p re se n tatie 26, 27, 28 en 29 no vem ber 1997,

20 decem ber 1997, Lu n a th e ate r

De Jong, Laura Johnson, Peter Van Boxelaere [eer

K a a ith e a te rstu d io 's

in sa m e n w e rkin g met De Munt

ste violen], John Wilson Meyer, Paulien Kostense,

Mimi Mitchell, Ruth Slater, Wanda Visser [tweede

p rese n tatie 23 ja n u a ri 1998, L u n a th e ate r

violen], Frans Vos, Laxmi Bickley, Niek Idema,

in sa m e n w e rkin g m et de F ilh arm o n isch e V e re n ig in g

■ S O N A T A A N D .. ., B O S Q U E J O , LUNA LLENA

Jan Willem Vis, [altviolen]. Viola De Hoog,

van Brussel

José N a v a s [C]

■ XYZ

choreografie Bill T. Jones

Claudia Schafer, Cas Gevers, Raphael V ang [trom

Neuer T a n z [D]

da nser José Navas

bones], Kris Verhelst [orgel]

een v o orstellin g van Izaskun Abrego, Ana Cogn igni,

muziek Rodion Shchedrin

p rese n tatie 19 en 20 ja n u a ri 1998, Lu n a th e ate r

Patrick Fuchs, Maria Fütterer, Jörn Kressmann,

belichting Philippe Dupeyro ux

in sa m e n w e rkin g m et de Filh arm o n isch e V e re n ig in g

Morgan Nardi, Achim Niekel, Giacomo Sacenti,

decor Bill T. Jones

van Brussel

Annelise Soglio, G ünther Wilhelm, VA Wölfl

realisatie decor Fran^ois Pilotte

Ute Petersilge [celli], Tom Devaere [contrabas], Jane G ow er [fagot], Norbert Kunst [contrafagot],

- So n a ta and...

p re se n tatie 29 en 31 ja n u a ri 1998, Lu n a th e ate r

■ W H E E L S OF E M P T IN E S S

productie Co m p agnie Flak coproductie Holland Dance Festival [Den Haag],

Ictus Ensemble [B]

■ W O L O K O L A M S K E R C H A U S S E E l-V

In te rn ationale Tan zw o c h e n Wien [Wenen], Cultur-

program m a Jose Evangelista, C/os de Vie, Claude

Peter van Kraaij [B]

gest [Lissabon], Danspace Project [New York],

Vivier, Bouchara, Fran<;ois Paris, Le ctu re d 'u n e

tekst Heiner Müller

Kaaitheater [Brussel]

vague, Jonathan Harvey, W heel o f E m p tin ess

v ertaling Patricia de Martelaere

- B o sq u e jo

muzikale leiding Alain Franco

regie Peter van Kraaij

cho re ografie José Navas

ensemble Pati Helen-Kent [sopraan], Cécile

acteurs Josse De Pauw, Carla Mulder, Robbert So,

danser José Navas

Daro ux [fluit], Miguel Bernat [percussie], Gery

Jos Verbist, Robijn W endelaar

m uziek Johan van Weerst

Cambier [contrabas]. Geert De Bièvre [cello], Paul

dram aturgie Marianne Van Kerkhoven

belichting Philippe Dupeyroux

De Clerck [altviool], Franqois Deppe [cello]. Dirk

scenografie Ann Weckx, Bart Van O verberghe

kostuum s Vandal

Descheem aeker [klarinet], Jean-Luc Fafchamps

stagiair Dries Moreels

in opdracht van Springd ance [NL]

[sampler], Annie Lavoisier [harp], Kimiko Nishi

productiele iding Mark Bisaerts

- Luna Llena

[klavecimbel]. Dirk Noyen [fagot], Gerrit Nulens

te chnische coörd inatie Patrick Pruvoost

cho re ografie José Navas

[percussie], Tom Pauwels [banjo], Alain Pire [trom

techniek en de corbo uw Piet de Koster, Pol Dries-

da nsers José Navas, Dominique Porte

bone], Jean-Luc Plouvier [piano], Philippe Ranallo

sens. Piet Goddaer, Eddy Latine, Dries Vermeulen

m uziek Pierre Berthet

[trompet], Bruce Richards [hoorn], Igor Sem enoff

productie Theate r A ntigo ne , Kaaitheate r

belichting Philippe Dupeyroux

[viool], Yves Storms [gitaar]. Piet Van Bockstal

p re se n tatie 4, 6, 7, 11, 13, 14, 18, 19, 20 en

kostuums Vandal

[hobo], G eorge A lex an de r van Dam [viool], Janna

21 fe b ru a ri 1998, K a a ith e a te rstu d io 's

coproductie Centre National des Arts d'Ottaw a

Van Mechelen [fluit], Takashi Yam ane [klarinet] productie Ictus, de Filharm onische V eren igin g van Brussel

[Ca], Danse-Cité [Montréal, Ca], Springd ance [NI],

■ FLA T, S O M E E N G LI S H S U IT E S , A S H

p rese n tatie 22 ja n u a ri 1998, L u n a th e ate r

Steve Paxton [USA]

C.C. Berchem [B] p re se n tatie 11 en 12 fe b ru a ri 1998, L u n a th e ate r

■ [VO IC E S P E A K S ] 14 T I N Y P I C T U R E S , NO MORE NO LES S

in sa m e n w e rkin g met de F ilh arm o n isch e V e re n ig in g

c horeografie Steve Paxton

van Brussel

dans Steve Paxton lichto ntw erp Michael Hulls

Je n nife r Lacey & Zeena Parkins [USA]

■ VOLUBILIS

p rese n tatie 5, 6, 7 fe b ru a ri 1998, Lu n a th e ate r

cho re ografie en da ns Jennifer Lacey

■ CLAUDE DEBUSSY

licht Peter De Wachter

Steve Wolpe, K w a rte t v o o r h obo , p e rc u ssie , pia n o

Jos van Immerseel [B]

video en kostuums Susanna G u gge n b erger,

en ce llo , Javier Alvare z, Tem ezka l, Martin Matalon,

program ma Im a ges [o u b lié e s ], S ix E p ig ra p h e s

Jennifer Lacey

Ictus Ensemble [B] program ma Steve Reich, N e w Y o rk C o u n te rp o in t,

m uziek Zeena Parkins

La sie te v id a s de un gato/Un ch ie n a n d a lo u

a n tiq u e s, C h ild re n 's C o rner, Im a ges I, Im a ges II

artistiek advies M arg uerita Guergue

ensem ble Miguel Bernat [percussie], Johan Bossers

instru m ent pianofo rte Erard, Paris, 1904

coproductie Klapstuk [Leuven], Szene [Salzburg ],

[piano]. Geert De Bièvre [cello], Franqois Deppe

m u zikan t Jos van Immerseel

PS122 [New York]

[cello], Gerrit Nulens [percussie], Jean-Luc Plouvier

p rese n tatie 9 fe b ru a ri 1998, Lu n a th e ate r

p re se n tatie 24 en 25 fe b ru a ri 1998, K a a ith e a te rstu d io 's

[piano], Philippe Ranallo [trompet]. Piet Van

in sa m e n w e rkin g met de F ilh arm o n isch e V e re n ig in g

in de reeks S tu d io w e rk

Bockstal [hobo], George A le x an d e r van Dam

van Brussel

[viool]. Janna Van Mechelen [fluit], Takashi Yam ane [klarinet] productie Ictus, de Filharm onische V eren igin g van Brussel

■ S P L A Y E D MIND O U T

origineel de coron tw erp John Cleater

■ S T A B A T M AT E R, P E R G O L E S I

Gary Hill, Meg Stuart & Dam aged Goods [B]

technische leiding Eric Dyer

Jos van Immerseel & Anima Eterna [B]

creatie Meg Stuart, Gary Hill

productiele iding A bigae l Sanders

p rogram ma Heinrich Ig naz Biber, So n a ta a 6, die

in sam en w erkin g met en ge brach t d o o rH e in e R.

o rgan isatie Renata Petroni

Pa uern K irc h fa h rt g e n a n d t, Herman Hollanders,

Avdal, Christine De Smedt, Christelle Fillod, Gary

p re se n tatie 16 en 17 m aart 1998, L u n a th e ate r

O vos om nes, Henry Purcell, C h a co n y, Claudio

Hill, Wouter Krokaert, Yukiko Shinozaki, Meg Stuart

in de reeks S tu d io w e rk

Monteverdi, C ru cifix u s, A ntonio Vivaldi, S in fo n ia

artistieke assiste ntie Christine De Smedt

'al S a n to S e p o lc ro ', A ntonio Lotti, C r u c ifix u s a 8 u it

ko stu um o n tw e rp Dorothée Loermann

■ S C H W A R Z A U F W E IS S

C red o , Henry Purcell, Three p a rts u po n a G ro und,

technische leiding Mare Dewit

Heiner Goebbels & Ensemble Modern [D]

Giovanni Battista Pergolesi, S ta b a t M ater

technische assistentie Bart Aga

concept, compositie & regie Heiner Goebbels

d irig en t Jos van Immerseel

productie D amaged Goods

decor & belichting Jean Kalman

musici Brian Dean, Balazs Bozzai, Peter Van

coproductie Kaaitheater, Klapstuk [Leuven], Théatre

kostuums Jasmin Andre ae

Boxelaere, Laura Johnson, Laszlo Paulik [eerste

de la Ville [Paris], Danse Scenen [Kopenhagen],

musici Dietmar Wiesner, Cath erine Milliken, Roland

viool], John Wilson Meyer, Mimi Mitchell, Ruth

Siemens Ku lturprogram m [München]

Diry, W o lfg a n g Stryi, Noriko Shim ad a, Franck Ollu,

Slater, Karin Dean, Daphna Ravid [tweede viool].

p rese n tatie 25, 26, 27 en 28 fe b ru a ri 1998, Lu n a th e ate r

William Forman, Uwe Dierksen, Rumi O g aw a-

Jan Willem Vis, Niek Idema, Laxmi Bickley, Oscar

Helferich, Rainer Römer, Hermann Kretzschmar,

H oogland [altviool]. Viola De Hoog, Marion

■ A BRAS-LE-CORPS

Ueli W iget, Jagdish Mistry, Freya Kirby, Susan

M iddenw ay, Ute Petersilge, Claire D elvigne [cello],

Boris Charm atz & Dimitri Cham blas [FR]

Kn ight, Rachel Fichter, Thomas Fichter, Peter Rundel

Tom Devaere [contrabas], Ewald Demeyere [clave-

cho re ografie en dans Boris Charm atz, Dimitri

productie Das TA T [Frankfurt], H eb bel-Theater

cimbel]

Chamblas

[Berlin], Kaaitheater [Brussel]

p rese n tatie 7 ap ril 1998, Lu n a th e ate r

licht Renaud La pperousaz

p re se n tatie 25 en 26 m aart 1998, L u n a th e ate r

in sa m e n w e rkin g met de Filh arm o n isch e V e re n ig in g

m uziek Paganini, uitgevoerd door Itzhak Perlman

van Brussel

productie Edna [Lyon], Villa Gillet [Lyon]

■ C U R T A I N ' D WITH A C L O U D Y RED

p rese n tatie 3 en 4 m aart 1998, K a a ith e a te rstu d io 's,

ein dejaarspro je ct P.A.R.T.S. [B]

■ TH E S N A K E S O N G T R I L O G Y

in de reeks S tu d io w e rk

- I. W asted tim e...

Needcom pany & Jan La uw ers [B]

dansers Kosmas Kosm opoulos, Thom as Plischke

Rombout Willems & Kamm erensem ble Neue

■ LES D I S P A R A T E S

tekst William Shakespeare, R ich a rd II, Act 5/Scene 5

Musik Berlin

Boris Charm atz & Dimitri Chamblas [FR]

- II. D an ces fo r a sm a ll g la s [video]

regie Jan Lauwers

choreografie Dimitri Ch amblas, Boris Charm atz

concept en regie Thomas Plischke

m uziek Rombout Willems

dans Boris Charm atz

dansers Kosmas Kosm opoulos, Thom as Plischke,

teksten Jan Lauwers, Alberto Moravia, Joris-Karl

sculptuur Toni Grand

Silvia Ubieta

H uysmans, Lautré amont, Oscar Wilde

licht Yves Godin

muziek John Dow land, Jeff Buckley, Talk Talk

acteurs Viviane De Muynck, Gian Franco

kostuums Dominique Fabrègue

productieassistent Tom Noels

Poddighe, Ina Geerts, Carlotta Sagna, Mil Seghers,

m uziek Jean -Jacq ues Benailly

- III. A s if to...

G on zalo Cunill

coproductie Nouvelles Scènes [Dijon],

choreografie en video Th omas Plischke

d irig en t Roland Kluttig

N octiluques productions

dansers Susan H engartner, Kosmas Kosmopoulos,

orkest Paul De Clerck [altviool], George A lexan de r

prese n tatie 6 m aart 1998, Lu n a th e ate r,

Erna Om arsdottir, Arco Renz, S alvado r Sanchis

van Dam [eerste viool], Martijn Vink [cello],

in de reeks S tu d io w e rk

m u zie k T h o m a s Plischke, Henry Manchini and his

Kam m erensem ble Neue Musik Berlin: Thom as

Orchestra

Glö ckner [tweede viool], A rn ulf Balhorn [contra

■ JU MP C U T [F AU ST ]

belichting Peter De Wachter

bas], Gudrun Reschke [hobo], W infried Rager

The Builders Association [USA]

artistiek advies Randy W arshaw

[klarinet], Theo Nabicht [basklarinet/ saxofoon],

regie Marianne Weems

p re se n tatie 27 en 28 m aart 1998, K a a ith e a te rstu d io 's,

A nd re w D ig by [trombone]

acteurs Moira Driscoll, David Pence, Heaven Phil

in de reeks S tu d io w e rk

decor Jan Lauwers

■ J E R O M E DE P E R LIN G H I [B]

ge lu idsco ncep t André Schneider

video Ch ristopher Ko ndek

tentoonstelling

kostuum s Lot Lemm

assistent video Yvette Mattern, Kelly Reiling

K u n ste n a a rsp o rtre tte n , K a a ith e a te r 1977-97

m uzikaal advies Paul De Clerck

lips, Je ff Web ster te kstfragm e nte n John Jesurun, Faust

lichtconcept Jan Lauwers, Dries Vercruysse

ge luid Daniël B. Dobson

p re se n tatie 30 m aart to t en m et 4 ju li 1998,

productieleiding Carl Gydé

belichting Jen nife r Tipton, Allen Hahn [assistent]

fo y e r Lu n a th e ate r

te chnische leiding Jeroen Wuyts

ko stu um o n tw e rp Ellen McCartney

sim ultaan v ertaling Erik Borgman

decor Lorie Snyder

stagiaire productie Katrien Darras

stagiaire kostuums Daphne Kitschen

■ DUST M AKES DAMAGE

■ P. A.R.T.S. a f s t u d e e r p r o j e c t e n [B]

productie Needcompany

Bllndm an Q uartet [B]

- Le ss than a M om ent

copro ductie H eb bel-Theater [Berlijn], Wiener

program ma Eric Sleichim D ust, L ié -D é lié ,

cho re ografie Salvado r Sanchis

Festw ochen [Wenen], Kaaitheater [Brussel]

K u ru tta Ip p e iji, S p in , To n g u e s, D am age, O e fe n in g

creatie en dans Sofia Brito, Erna Om arsdottir, Riina

prese n tatie 16, 17, 18 en 22, 23, 24 ap ril 1998, L u n a th e ate r

op een k lin k e r, Sto rm at L o w Tide, Steve Reich

S aastamoinen, Diana Tom sova, S alvado r Sanchis,

Pen d u lu m M usic, N ew Y o rk C o u n te rp o in t

Barbara Meneses

■ VADERS & ZONEN ■ NOORDERLICHT

beeld Peter Missotten

lichtontw erp Peter De Wachter

film fragm enten Teino suke Kinu gasa A Page o f

m uziek Radio Utopio

De Tijd [B]

M adness, Buster Keaton S te a m b o a t BUI J r

productie P.A.R.T.S.

regie Lucas V andervost

installatie Tr udo Engels

in sam en w erkin g met V oo ru it (Gent)

auteur Paul Pouvreur

musici Cezariusz Gadzina [sopraansax], Eric Sleichim

p rese n tatie 22 en 23 ju n i, K a a ith e a te rstu d io 's,

acteurs Dirk Buyse, Wim Van der Grijn,

[altsax], Raf Minten [tenorsax], Véronique Delmelle

in de reeks Stu d io w e rk

Lucas V andervost

[baritonsax]. Voor N e w Y o rk C o u n te rp o in t werd

- Elea: S p h in g e in

dram aturgie Ellen W alraven

Bllndm an versterkt door Fabrizio Cassol, Bart

regie Arco Renz

vorm Erik Lagrain

Defoort, Benny Laurein, Dieter Lim bourg, Piet

creatie samen met Susan H engartner,

kostuums G w e nd olyn De Bruyne, Erik Lagrain

Rebel, Claudius Valk en Jan V andem oortele en

Julia Sug ranye s

te chniek Jef De Cremer, Ron Van Eycke, Tom Van

ge dirige erd door Alain Franco

dansers Stefanie Bodien, Arco Renz, Julia Sugranyes

de Oude w ee terin g, Willy W tterw ulghe , Hélène

presentatie 27 mei 1998, Lunatheater

m uziek Mare Appart, C rea tio n , Anto n Webern, V ier

Moreaux

S tü c k e op. 7, S tre ic h trio op. 20

advies voor N o o rd e rlich t Diederik Aerts

■ W ALCOTT SONGS

lichtontw erp Peter De Wachter

pre se n tatie V ade rs 8( Zonen 24, 29 ap ril en 1 mei 1998,

Hen ry Threadgill & Dirk R o o fth oo ft [USA-B]

productie P.A.R.T.S.

N oo rd erlich t 25, 30 ap ril en 2 mei 1998, K a a ith e a te rstu d io 's

concept Henry Th readgill, Dirk Roofthooft

in sam en w erk in g met Vooru it (Gent)

tekst Derek Walcott uit The Bounty, Collected

p re se n tatie 24 en 25 ju n i, K a a ith e a te rstu d io 's,

■ FILM CONCERT/SILENT MOVIES

Poems en The A rkan sas Testament

in de reeks Stu d io w e rk

Ictus Ensemble [B]

m uziek Henry Threadgill

- S u r les b o rd s de la caméra

musici Henry Th re adgill [sax, fluit], Ted Daniël

GLOWING ICONS

[h e rn em in g ]

regie Henri Storck muziek Jean-Luc Fafchamps

[blaasinstrumen t], Newman Taylor Baker [percus

Jan Fabre [B]

- Regen

sie], José Davilla [tuba], Leroy Jenkins [viool]

regie en scen ografie Jan Fabre

regie Joris Ivens muziek Hao Fu Zhang

stem Dirk Roofthooft, Sentienla Toy

assiste ntie en dram aturgie Miet Martens

- V o rm itta g sp u ck

productie Kunstencentrum Vooruit [Gent], L a a g

acteurs Tiny Bertels, Renée Copraij,

regie Hans Richter muziek Renaud De Putter

land [Brussel]

Els Deceuckelier, A lbert de Groot, A nto n y Rizzy,

- Im p re ssio n e n von a lten M a rse ille r H afen

coproductie Rotterdam se Scho u w b u rg [NL],

Elsemieke Scholte, Sachiyo Takahashi, Jan Van

regie Laszlo M oholy-Nagy, muziek Luc Van Hove

Muziektheater Transparant [B], Banlieues Bleues

Hecke, José Verheire

- 12de G ro o te p r ijs B ra ssch a et

Ja zz Festival [F]

productie Tr oubleyn

regie Jules Van Volxem m uziek Peter Vermeersch

presentatie 29, 30 mei Lunatheater

coproductie d eSingel [Antw erpen], Kaaitheate r

regie Marcel Fabre m uziek Eric Legnini

■ WEG

Theate r [Berlin], W ereldexpo 98 [Lissabon] p re se n tatie 3 en 4 ju li 1998, Lu n a th e ate r

- Un ra gno n e l ce rv e llo

[Brussel], Théatre de la Ville [Paris], Hebbel-

- Com bat de b o xe

Josse De Pauw, Peter Vermeersch & Pierre

regie Charles Dekeukeleire

Vervloesem [B]

muziek Godfried-W illem Raes

techniek en de coruitvoerin g Pieter de Koster,

■ ENTREPOT

- G ro ss sta d tzig e u n e r

Eddy Latine

lezingen

regie Laszlo M o ho ly-N a gy muziek Kaat De W indt

productiele iding Mark Bisaerts

Vier lezinge n omtrent visuele ge le tterdheid in

- A m o re p e d e stre

productie Kaaitheater 1998

tijden van oude en nieuw e media, i.s.m. Sint-Lukas

regie Marcel Fabre m uziek Benoït Mernier,

presentatie 9, 10, 11, 12, 13 en 16, 17, 18, 19, 20 juni 1998,

Hogeschool en in het kader van Studiow erk

d irig ent Georges-Elie Octors, Roland Peelman

Kaaitheaterstudio's

- Rosi Braidotti 10 m aart 1998, K a a ith e a te rstu d io 's

musici Ictus Ensemble

- Sadie Plant 11 m aart 1998, K a a ith e a te rstu d io 's

p rese n tatie 28 ap ril 1998, L u n a th e ate r

- Marianne Weems 31 m aart 1998, K a a ith e a te rstu d io 's

in sa m e n w e rkin g m et de Filh arm o n isch e V e re n ig in g van

- Zoe Beloff 1 ap ril 1998, K a a ith e a te rs tu d io ’s

Brussel en het K o n in k lijk F ilm a rch ie f

■ 1 W O L O K O L A M S K E R C H A U S S E E l-V P e te r v a n K r a a ij, fo to M io u le t fo t o g r a f ie

■ 2 S C H W A R Z AU F W EIS S H e in e r G o e b b e ls & E n se m b le M o d e rn , fo to W o n g e B e rgm an n

■ 3 T IT Y R U S De T ijd , fo to P a tric k De S p ie g e la e re

■ 4 DE PIJN In D e p e n d a n c e , fo to Reyn van K o o lw ijk

■ 5 O U D E M E ES T ER S Tg S ta n , fo to K o e n de W aal

■ 6 THE S N A K E S O N G / L E DÉSIR fo to W o n g e B e rgm an n

■ 7 N O O RD ERLICH T De T ijd , fo to Patrick de Sp ie gela ere ■ 8 PRIVATE LIVES Tg Stan, fo to Bernaded D exters

■ 9 ROUGH M ATERIA L M aatschappij D isco rd ia, foto Bert N ienhuis

■ 10 JUMP CUT [FAUST] The Builders A sso c ia tio n , fo to Peter Norrm an ■ 11 ROEL DIELTIENS fo to Karl Jansen ■ 12 X Y Z N euer T a n z, fo to V A W ölfl

■ 13 JOS VAN IM MERSEEL & AN IM A ETERNA fo to Patrick De Sp ie gela ere

■ 14/16 S P LA YED MIND OUT G ary H ill, Meg S tu a rt & D am aged G oods, fo to M aria A n g u e ra de Sojo ■ 1 5 S O N A TA AND... Jo sé N avas, fo to Cylla Von Tiedem ann

■ 17 [VOICE SPEA KS] 14 TIN Y PICTURES, NO MORE NO LESS Je n n ife r Lacey & Zeena P arkin s, fo to Clem ens Scharre ■ 18 A BRAS-LE-CO RPS Boris C h arm atz & D im itri Ch am blas, fo to Pierre Fabris

■ 19 FLAT, SOME ENGLISH SUITES, ASH Steve P axto n, fo to Rob Stevens ■ 20 TH REE SO LO S FOR V IN CENT foto Herm an Sorgelo os 94

â&#x2013; 27/22 WEG Jo s s e De P au w , P e te r V e rm e e rsch & P ie rre V e rv lo e se m , fo to 's Lie s W illa e rt

PUBLICATIES/PUBLICATIONS/PUBLICATIONS

■ IN DE EEN ZA A M H E ID VAN DE KATO EN VELD EN,

■ T H EA TER S C H R IF T 3, 1993, BO RDER VIOLATIO N S:

■ T H EA TER SCH R IF T 10, 1995,

Bernard-Marie Koltès, ve rta ald d o o r/trad u it par/trans-

Reza A b doh , M arina A b ram o vic, Tru u s B ro n kh o rst, Rom eo

CITY/A RT/CU LTU RA L IDENTITY:

lated by Patricia de M artelaere, u itg./é d ./p u b l. K a a ith e a te r,

C a ste llu cci, Josse De Pauw , Jan Fabre, Peter G re e naw ay,

Ste ve A u stin , G eert M ak, Jan Jo ris Lam ers, A n n e van D e lft,

i.s.m ./co ll. B eb uqu in , 1996

Tom Ja nse n, Jan Lau w e rs, H an s-T h ies Lehm ann, Llo yd

Jo h a n n e s O d e n th al, Nele H e rtlin g , M aria M agdale na

■ MARIA SALO M É, Peter Verhelst,

N ew son, René Po llesch, Ein ar S ch le ef, Ivan Stane v

Sch w ae ge rm an n , Th om as H eise, M arianne Van K erkh o ve n ,

u itg ./é d ./p u b l. K a a ith e a te r, i.s.m ./co ll. Beb uqu in , 1997

■ T H EA TER S CH R IF T 4, 1993, THE INNER SIDE

H u go De G reef, B enoit V re u x, Frank H erterich , D ietrich

■ W O L O K O L A M S K E R CH A U S S ÉE, Heiner Müller,

OF SILENCE:

S ch w a n itz, Ulrich W aller, Eva-M aria M artin, K a th a rin a von

verta ald d o o r/trad u it par/tran slate d by Patricia de

Jean-M arc A dolphe, M ariangela G ualtieri, Carlotta Ikeda,

W ik k e , Lois K eid a n , Tim Etchells

M artelaere, u itg ./é d ./p u b l. K a a ith e a te r, Th ea te r A n tig o n e ,

Dick R aaijm ake rs, Fernand Shirren, H o w ie Seago, Eric S le i

■ T H EA TER S CH R IF T 11, 1997, THE RETURN OF THE

i.s.m ./co ll. B eb u q u in , 1998

chim , Jo ze f Sze ile r, Peter van K ra a ij, B ill V io la

CLA SSIC S?:

■ K U N STEN A A RSP O R TRETTEN , Kaaitheate r 1977-97,

■ T H EA TER S CH R IF T 5-6, 1994, ON DRAM ATU RGY:

Jo h a n C a lle n s, Rom eo C a ste llu cci, S ta n le y C a ve ll, Peter

ca ta lo g u s/c a ta lo g u e Jéróm e de P e rlin g h i, K a a ith e a te r, 1998

B A K -T ru p p e n , Eda C u fe r, Jo se tte Féral, Norm an Frisch,

G re e n aw ay , A n selm H ave rkam p , E lfrie d e Je lin e k , Jan

Em il H rvatin, Erw in Ja n s, A le x a n d e r K lu g e , Jan K o tt, Jan

Lau w e rs, R obert Lep age , K la u s R eichert, Jo ach im Schlöm er,

■ TH EA TER S CH RIF T

Jo ris Lam ers, E lisab eth LeCom pte, R obert Lep age, D avid

M arianne Van K e rkh o v e n , D eborah W arner

u itg./é d ./p u b l. Felix M eritis [Am sterdam ], H ebbel-Theater

M aayan, Mira R a fa lo w icz, M arianne Van K erkh o ve n

■ T H EA TER S C H R IF T 12, 1997, TIME:

[B erlijn], K aaith ea te r [Brussel], Th eater Am Turm [Frankfu rt],

■ T H EA TER SCH R IF T 7, 1994, THE ACTOR:

Carm elo Bene, S te fa n ie Carp, Jo Fabian, W olfram H o grebe,

W iener Festw och en [W enen], v a n a f nr. 7 o ok/a p a rtir du

Herm ann Beyer, M argarita Broich, V iv ia n e De M uynck, Tom

Hans Peter K u h n , H an s-T h ies Lehm ann, Je an -P au l M angana-

n°7 aussi/as from nr 7 also A tem -Th éa tre des A m an d iers

F itzp a trick, Ju lia n a Fran cis, W endy H o u sto u n , Paul Koek,

ro, C h risto p h M arth aler, Eim un tas N e kro siu s, Sabu ro T e s h i

[N anterre], M arstall [M ünchen], v a n a f nr. 8 o ok/a p a rtir du

Tom Pearl, Frieda Pitto ors, Ron V aw ter, Frank V ercruysse n,

g a w a ra , A n d re i Ujica, Paul V irilio , R obert W ilson

n°8 aussi/as from nr 8 also K am p n a ge l [H am burg]

U lrich W ild gru b e r, A n d ré W ilm s, M artin W uttke

■ TH EA TER SCH RIF T 1, 1992, BEYO ND INDIFFERENCE:

■ T H EA TER S C H R IF T 8,1994, MEMORY:

Laurie A n d e rso n , Edith Cle ver, Jan Fabre, H einer

C h ristia n B o ltan ski, G uy C a ssie rs, A rn o ld D re yb latt, Ju d ith

G o eb bels, Tom Ja n se n , Jan R itsem a, A n a to lij V a ssilie v ,

H e rzb e rg, Jan Jo ris Lam ers, M acha M ak e ie ff, G erald S ieg-

Frank V ercruyssen

m und. W olf S in g e r, Sabu ro T e sh ig a w a ra , Eva van Schaik

■ T H EA TER S CH R IF T 2, 1992, THE WRITTEN SPACE:

■ T H EA TER S CH R IF T 9, 1995, TH EA TER AND MUSIC:

B A K -T ru p p e n , R itsae rt ten Cate, A n ne Teresa De

G e orges A p e rg h is, Pierre A u d i, Sté p h an e B rau n sch w e ig ,

K eersm aeker, A chim Freyer, Jan Jo ris Lam ers, D an iël

A n ne Teresa De K e e rsm ae ke r, T h ie rry De Mey, H einer

Lib e skin d , H an s-Jü rge n S y b e rb e rg , Urs T ro lle r, V ale n tin a

G o eb be ls, G eorg K a tze r, Paul K o e k, Th om as Körn er,

V a le n tin i, R obert W ilson

B o u d e w ijn Ta re n ske en , Bart V e rsch affe l

COLOFON/COLOPHON/COLOPHON

■ HUMUS 2 K A A IT H E A T E R 1993-1998 auteur/author Peter A nthonissen vertalers/traducteurs/translators G regory Ba11, Martine Bom redactie/rédaction/editors Marianne Van Kerkhoven, Johan Wambacq documentatie/docum entation Wanda Horemans v o rm ge vin g/co nce ptio n graphique/design Susanne Laws, Amsterdam g e dru kt door/imprimé par/printed by Arte-Print, Brussel een uitgave van/une édition de/published by Kaaitheater vzw , Akenkaai 2, 1000 Brussel © Kaaitheate r, 1998

D/1998/6407/2

■

Het K a a ith e a te r ge n ie t de steun van het M inisterie van de V laam se Gem eenschap, a d m in istratie C u ltuu r, de Vlaam se

G em eenschapscom m issie van het Brussels H o o fd ste d e lijk Gew est, het Brussels H o o fd ste d e lijk Gew est, de Stad Brussel en de N ationale Lo terij. H o ofdspo nsor is de K re d ietb an k. M ediasponsors zijn Knack, De M orgen, Radio 3 en TV-Brussei.

De Morgen Knack

BRUSSEL 100

T- ,

tV t*?vr>.^ 4 ^ * V ï » 4_>*

>»•*

-K< V t * j*

• ft*

ft ,

% * -

f • «ft.

» *«

'• < ? W g g r &

* ►

* *

-ft

•

4 «# t —

•• ’ . V

ijwrcvXvJvï*.

_ . , -• ■ ft • • • • • • • f t • t i x W L V • • * • • • ft • ' • . • « • • _ ■ _ ■ • ■ b • « • f t • • . • « . « » - f t • f t * ft. * i T ». • » ’ « » • * * ft’ % * • « ■ , • ♦ •« ft <* • • ‘ i ^ i i i « i< . 4 * * • ft • * ‘ ft f t * ft ft ■ ft " f t ft « » _ • * I . •• ft • • • — • I « ‘ ft * * * * ftr * .% ft * f t . * ft ft 4 .♦ , • « . « « ft^ft • « « . * • j C C » , » « A * ,, ft f t - i ft • ft f t ' - * ft • Ift ■ • « -f t*^f t • f t ».#. » * * »'• f c f t ' f t . f t* f •t »• _ •_ ■^ _4*4 f t i f t . f t » -ft • • - ft ft ft ft • 'ft* • * ' • • * ? • * _ «-» — * i ft' ft . ft ft. ■ ft* ft ft ft ft ft • ft* ft I» *' ^ * • * •» * * ■ ► . * * # .• • m,* • * • » «

l_ jr

_ __ ,

►

♦ h

—

! ■ i • f t ,• « ’« . •* » • * . ♦ *

•

n a »

> 4

« f t

« • ft ft • • ft • • • « • • • * ft, # ft *ft € • • • * < . * i • •• • •» * ♦ ♦l * *fti • ft - f t • ft» 1 » fte • * » • ' ♦ .• • * - • • • •*• * f t, ■ * • f t . ft. • f t . • ft -ftA ft f t L A * « - • - • '•* • t 'ft> • • “ ft • * - f t . ft ft ft ft» f t J É ' * # ' • -ft ft‘ * , * • ’ • » ft -• i • * . « ft * • . ■ » « 1 • f t . l » f t . » -m» Jk m ■ft * ^ A. «ft.t m ft. *a

w J*M J -

HUMUS SCHETSTE EEN BEELD VAN 75 JA A R KAAITHEATER (1977-1993). DIT ADDENDUM, HUMUS 2, 1993-1998, COMPLETEERT DE DOCUMENTATIE ROND 20 JAAR KAAITHEATER. HET ZIJN DE TWINTIG JAAR WAARIN OPRICHTERDIRECTEUR HUGO DE GREEF SAMEN MET EEN LOSVASTE GROEP KUNSTENAARS THEATERGESCHIEDENIS SCHREEF. DE HL/ML/S-BOEKEN BRENGEN DIE JAREN TOT LEVEN IN TEKSTEN EN INTERVIEWS EN IN EEN GROOT AANTAL ZEER FRAAIE FOTO'S.

DN A L'OCCASION DES 20 ANS DU KAAI T DIRECTEUR DU KAAITHEATER, A ÉCRI1 REUX ARTISTES LIÉS PLUS OU MOINS ÉTROITEMENT ES ANNÉES A TRAVERS DES TEXTES ET INTERVIEWS ET UNi

HUMUS PROVIDED AN OUTLINE HUMUS 2, 1993-1998, COMPLETES THE YEARS IN WHICH ITS FOUNDER AND DIREC OF PERFORMING ARTISTS. THE TWO HUMUS BO< IN A GREAT M ANY SPLENDID PHOTOS.

R (1977-1993). THIS ADDENDUM, ENTITLED THE KAAITHEATER. TH EY ARE TW ENTY HISTORY TOGETHER WITH A CASUAL GROUP YEARS TO LIFE IN ARTICLES AND INTERVIEWS AND