Bulletin Kaaitheater nov-dec 2013 by Kaaitheater

NOV>DEC 2013 NOV>DÉC

AGENDA 11/2013 WE 6 TH 7 FR 8 SA 9 SU 10 TU 12 WE 13 TH 14 FR 15 SA 16

SU 17 MO 18 TU 19 WE 20 TH 21 FR 22 SA 23 TH 28 FR 29 SA 30

20:00!!! 20:00!!! 20:30 20:00!!! 20:30 20:00!!! 20:30 15:00!!!

ROSAS & ICTUS Vortex Temporum ROSAS & ICTUS Vortex Temporum JAN DECORTE & COMP. MARIUS Shylock ROSAS & ICTUS Vortex Temporum JAN DECORTE & COMP. MARIUS Shylock ROSAS & ICTUS Vortex Temporum JAN DECORTE & COMP. MARIUS Shylock ROSAS & ICTUS Vortex Temporum

20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 18:00>20:00 20:30 20:30 14>18

NEEDCOMPANY Marketplace 76 NEEDCOMPANY Marketplace 76 DE WARME WINKEL We are your friends DE WARME WINKEL We are your friends MEG STUART/DAMAGED GOODS VIOLET SOUL FOOD WITH MEG STUART MEG STUART/DAMAGED GOODS VIOLET DE WARME WINKEL We are your friends KUNSTENDAG VOOR KINDEREN: SPROKEN (IN LOOP)

KAAITHEATER KAAITHEATER KAAISTUDIO’S KAAISTUDIO’S KAAITHEATER KAAITHEATER KAAITHEATER KAAISTUDIO’S KAAITHEATER

19:00!!! 20:30 19:00!!! 21:00!!! 20:30 14:00>18:00 19:00>02:00 20:00 20:30

SARMA SALON #10: ENCHANTED STORIES ELEANOR BAUER BAUER HOUR #3 LAURENT CHÉTOUANE Sacré Sacre du Printemps DOMINIQUE BRUN Sacre 197 LAURENT CHÉTOUANE Sacré Sacre du Printemps SACRE COLLOQUIUM 2DE NACHT VAN DE KENNIS OVER BRUSSEL LE BAL MODERNE – 20 YEARS ABKE HARING/TONEELHUIS TRAINER

KAAISTUDIO’S KAAISTUDIO’S KAAITHEATER LA RAFFINERIE KAAITHEATER LA RAFFINERIE KAAITHEATER LA TENTATION KAAITHEATER

20:30 20:30 20:30 20:30

IVO DIMCHEV I-ON IVO DIMCHEV P-PROJECT ETIENNE GUILLOTEAU Synopsis of A Battle ETIENNE GUILLOTEAU Synopsis of A Battle

KAAISTUDIO’S KAAISTUDIO’S KAAITHEATER KAAITHEATER

–26 = € 8!

DE MUNT/LA MONNAIE DE MUNT/LA MONNAIE KAAITHEATER DE MUNT/LA MONNAIE KAAITHEATER DE MUNT/LA MONNAIE KAAITHEATER DE MUNT/LA MONNAIE

FOR ANY SHOW YOU’D LIKE TO SEE! 2

AGENDA 12/2013 13:00!!! 20:30 13:00!!! 20:30 20:30 17:00 20:30 15:00 15:00

KRIS VERDONCK & ALIX EYNAUDI EXIT KRIS VERDONCK & ALIX EYNAUDI EXIT KRIS VERDONCK & ALIX EYNAUDI EXIT KRIS VERDONCK & ALIX EYNAUDI EXIT TG STAN & OLYMPIQUE DRAMATIQUE Het wijde land CLAIRE BISHOP A.O. Performing the Public: Art & Citizenship TG STAN & OLYMPIQUE DRAMATIQUE Het wijde land TG STAN & OLYMPIQUE DRAMATIQUE Het wijde land MATINEE KADEE

WE 11 TH 12

20:15!!! 20:15!!!

FR 13

20:15!!!

TONEELHUIS & LOD/CASSIERS & PAUWELS TONEELHUIS & LOD/CASSIERS & PAUWELS WORKING TITLE PLATFORM #7 TONEELHUIS & LOD/CASSIERS & PAUWELS WORKING TITLE PLATFORM #7 GISÈLE VIENNE The Pyre SOUL FOOD AVEC GISÈLE VIENNE TONEELHUIS & LOD/CASSIERS & PAUWELS GISÈLE VIENNE The Pyre WORKING TITLE PLATFORM #7

TH 5 FR 6

SA 7 SU 8

SA 14

TU 17

WE 18 TH 19 FR 20

20:30 18:00>20:00 20:15!!! 20:30

20:15!!! 20:30 20:30 19:30!!! 20:30 20:15!!! 20:30 20:30

MCBTH MCBTH MCBTH

MCBTH

TONEELHUIS & LOD/CASSIERS & PAUWELS MCBTH ELEANOR BAUER BAUER HOUR #4 GLOBE AROMA Brussel Noord/Bruxelles Nord TONEELHUIS & LOD/CASSIERS & PAUWELS MCBTH SALVA SANCHIS The Phantom Layer TONEELHUIS & LOD/CASSIERS & PAUWELS MCBTH GEORGIA VARDAROU, SALVA SANCHIS, MARC VANRUNXT Trigon MARC VANRUNXT & ARCO RENZ Discografie

KAAISTUDIO’S KAAISTUDIO’S KAAISTUDIO’S KAAISTUDIO’S KAAITHEATER KAAISTUDIO’S KAAITHEATER KAAITHEATER KAAITHEATER THÉÂTRE NATIONAL THÉÂTRE NATIONAL KAAISTUDIO’S THÉÂTRE NATIONAL KAAISTUDIO’S KAAITHEATER KAAITHEATER THÉÂTRE NATIONAL KAAITHEATER KAAISTUDIO’S THÉÂTRE NATIONAL KAAISTUDIO’S KAAITHEATER THÉÂTRE NATIONAL KAAISTUDIO’S THÉÂTRE NATIONAL KAAISTUDIO’S KAAISTUDIO’S

ABO = –25% > –50%! CHECK WWW.KAAITHEATER.BE/ABO

‘We zagen maar heel zelden een werk van deze finesse en pracht. Ook niet bij Rosas. Dit is gewoon buiten categorie.’ — DE MORGEN

DE MUNT/LA MONNAIE, ROSAS & KAAITHEATER PRESENT

EXTRA MUROS PREMIERE

ROSAS & ICTUS[BE] Vortex Temporum

WE 6, TH 7, FR 8 & SA 9/11 20:00!!! + SU 10/11 15:00!!! DE MUNT/LA MONNAIE!!! DANCE & MUSIC | 80 MIN. | € 20 (CAT. 3) – NO KAAI-ABO EXTRA: A FREE INTRODUCTION (NL & FR) TO VORTEX TEMPORUM 30 MIN. BEFORE EACH PERFORMANCE © HERMAN SORGELOOS

EEN CHOREOGRAFISCH CONTRAPUNT Anne Teresa De Keersmaeker werd als choreografe altijd al geboeid door de hedendaagse muziek. Vortex Temporum, een laat werk van de Franse componist Gérard Grisey (1946–1998), is een stuk dat haar al jaren fascineert. Het getuigt van een groot gevoel voor cirkel- en spiraalvormige beweeglijkheid — patronen die in de voorstellingen van Rosas alomtegenwoordig zijn. In Vortex Temporum gaan dansers en muzikanten samen aan de slag om ons de tijd op verschillende wijzen te laten beleven. De Keersmaeker onderzoekt hoe tijd samentrekt en uitzet, wervelt en zich splitst, in een choreografisch contrapunt van klanken, gebaren van muzikanten, bewegingen van dansers en ruimtelijke dynamiek. Met Vortex Temporum werken Rosas en het muziekensemble Ictus voor de tiende keer samen.

UN CONTREPOINT CHORÉGRAPHIQUE Anne Teresa De Keersmaeker, une des rares chorégraphes à faire ses délices des subtilités de la musique contemporaine, tenait à l’oeil Vortex Temporum depuis près de dix ans. La haute qualité motrice de cette grande œuvre de maturité du compositeur français Gérard Grisey (1946–1998) invite au tournoiement et à la spirale — figure récurrente dans les spectacles de Rosas. Les danseurs de Rosas et les musiciens d’Ictus sont ici réunis dans une quête commune : tresser différentes qualités de temps. Comment se dilate ou se contracte le temps perçu, comment il semble se tordre ou se feuilleter, voilà ce qu’explorera De Keersmaeker en un contrepoint où tout fera chorégraphie, mouvements des danseurs et gestes des musiciens, sons et tensions dans l’espace.

A CHOREOGRAPHIC COUNTERPOINT For Anne Teresa De Keersmaeker, as one of the few distinguished choreographers who delights in contemporary music, Vortex Temporum has been the piece around which her attention gravitated in the last decade. This mature work of the French composer Gérard Grisey (1946–1998) offers a high sense of motility in circles and spirals — patterns in which performances of Rosas abound. Dancers of Rosas and musicians of Ictus pair up in a shared quest for composing various experiences of time. De Keersmaeker will search for how time contracts and expands, swirls and foliates in a choreographic counterpoint of sound, musicians’ gestures, and dancers’ movements and spatial dynamics.

CHOREOGRAPHY ANNE TERESA DE KEERSMAEKER | CREATED WITH & DANCED BY BOSTJAN ANTONCIC, CARLOS GARBIN, MARIE GOUDOT, CYNTHIA LOEMIJ, JULIEN MONTY, MICHAEL POMERO, IGOR SHYHSKO | CREATED WITH CHRYSA PARKINSON | MUSIC VORTEX TEMPORUM, GÉRARD GRISEY (1996) | MUSIC DIRECTOR GEORGES-ELIE OCTORS | MUSICIANS ICTUS: PIANO JEAN-LUC PLOUVIER, FLUTE MICHAEL SCHMID, CLARINET DIRK DESCHEEMAEKER, CELLO GEERT DE BIÈVRE, VIOLA JEROEN ROBBRECHT, VIOLIN IGOR SEMENOFF | LIGHT DESIGN ANNE TERESA DE KEERSMAEKER, LUC SCHALTIN | ARTISTIC ADVISOR LIGHT MICHEL FRANÇOIS | COSTUMES ANNE-CATHERINE KUNZ | PRODUCTION ROSAS | CO-PRODUCTION DE MUNT/LA MONNAIE (BRUSSELS), RUHRTRIENNALE, LES THÉÂTRES DE LA VILLE DE LUXEMBOURG, THÉÂTRE DE LA VILLE (PARIS), SADLER’S WELLS (LONDON), OPÉRA DE LILLE, IMPULSTANZ (VIENNA), HOLLAND FESTIVAL (AMSTERDAM), CONCERTGEBOUW BRUGGE 5

A KAAITHEATER CO-PRODUCTION

JAN DECORTE/BLOET & COMP. MARIUS[BE] Shylock

PREMIERE

TH 7, FR 8 & SA 9/11 20:30 KAAITHEATER THEATER | NL | € 16/12/8 | EXTRA: NAGESPREK OP VR 8/11 © GEORGE ARLISS ALS SHYLOCK, BEWERKT DOOR DANNY WILLEMS

OVER MACHT EN LIEFDE Een pond vlees, te snijden uit het lichaam, en drie kistjes van goud, zilver en lood. Deze merkwaardige elementen zijn het vertrekpunt van Shylock, een nieuwe theatertekst van Jan Decorte. Inspiratiebron is The Merchant of Venice. Decorte schudt de personages door elkaar, goochelt met de intriges en tovert een wonderlijke versie van deze klassieker van Shakespeare te voorschijn. Het verhaal gaat over de mooie, rijke Portia en de joodse woekeraar Shylock. Portia’s vader heeft een proef bedacht voor haar talrijke aanbidders. Hij heeft drie kistjes laten maken, één van goud, één van zilver en één van lood. Wie het juiste kistje kiest, krijgt zijn dochter. Ook de arme Bassanio dingt naar Portia’s hand. Om indruk op haar te maken leent hij geld bij de jood Shylock. En deze neemt een wel heel bijzondere clausule op in de overeenkomst: wanneer de lening niet tijdig terugbetaald wordt, mag hij een pond vlees snijden uit het lichaam van Bassanio, en wel rond het hart… ••• Met Shylock schrijft Jan Decorte een messcherpe theatertekst over vooroordelen en menselijkheid, over macht en liefde. Hij doet dit op de kruising van frêle poëzie en pure rock-‘n-roll. De voorstelling wordt gespeeld door Jan Decorte, Waas Gramser, Herwig Ilegems, Kris Van Trier en Sigrid Vinks. Deze kleine Shakespeareliga is niet aan haar proefstuk toe. Samen maakten zij eerder Wintervögelchen (naar The Winter’s Tale) en Niks of niks (naar Much Ado About Nothing).

LE POUVOIR ET L’AMOUR Decorte s’est inspiré de la pièce Le Marchand de Venise, dans laquelle Shakespeare raconte l’histoire du noble désargenté Bassanio, amoureux de la belle et fortunée Portia. Pour l’impressionner, il emprunte de l’argent à son ami Antonio… Avec Shylock, Jan Decorte écrit un texte de théâtre incisif sur les préjugés et l’humanité, l’argent, le pouvoir et l’amour. POWER AND LOVE Jan Decorte’s inspiration is The Merchant of Venice. In this play Shakespeare tells the story of the noble but poor Bassanio, who is in love with the beautiful and wealthy Portia. He wants to impress her and so asks his friend Antonio for a loan. Shylock is Decorte’s incisive play about prejudice and humanity, money, power and love.

TEKST & REGIE JAN DECORTE | MET JAN DECORTE, SIGRID VINKS, WAAS GRAMSER, KRIS VAN TRIER, HERWIG ILEGEMS | DECOR JAN DECORTE, JOHAN DAENEN | KOSTUUMS JAN DECORTE, SIGRID VINKS, SOFIE D’HOORE | LICHT JAN DECORTE, LUC SCHALTIN | PRODUCTIE JAN DECORTE/BLOET, KAAITHEATER & COMP. MARIUS 7

JAN LAUWERS & NEEDCOMPANY[BE] Marketplace 76 TU 12 & WE 13/11 20:30 KAAITHEATER THEATRE | RERUN | FR, EN, SURTITLED NL, FR, EN | 2H30 | € 20/16/8 EVER HIGH-SPIRITED Jan Lauwers’ Marketplace 76 is the dark story of a village mourning the consequences of a tragic explosion on the marketplace. But this tragic theme is injected with a dose of vitality in the way it is staged. The ever high-spirited Needcompany sings and dances and makes Marketplace 76 into an overwhelming experience of masterly images and music. This production was on at the Kaaitheater last season, and during the summer it was at the Venice Biennial and the Avignon Festival. Newspaper Libération proclaimed it one of the highlights of the festival. So don’t miss this rerun!

DÉBORDANT DE VIE Place du marché 76, le récit le plus noir que Jan Lauwers ait écrit à jour, raconte l’histoire d’un village endeuillé par une explosion violente sur la place du marché. La mise en scène insuffle toutefois un souffle vital à ce thème tragique. Needcompany, la troupe toujours débordante de vie, chante et danse et fait ainsi de Place du marché 76 une expérience étourdissante avec des images et de la musique magistrales. Le spectacle était à l’affiche du Kaaitheater la saison passée, et cet été, on a pu le voir à la Biennale de Venise et au Festival d’Avignon. Libération l’a célébré comme l’un des sommets du festival. Une reprise à ne pas manquer !

TEXT, DIRECTING, SET DESIGN JAN LAUWERS | WITH GRACE ELLEN BARKEY, ANNEKE BONNEMA, HANS PETTER DAHL, JULIEN FAURE, YUMIKO FUNAYA, BENOÎT GOB, SUNG-IM HER, ROMY LOUISE LAUWERS, EMMANUEL SCHWARTZ, MAARTEN SEGHERS, CATHERINE TRAVELLETTI, JAN LAUWERS & ELKE JANSSENS | COMPOSERS HANS PETTER DAHL, MAARTEN SEGHERS, ROMBOUT WILLEMS | COSTUMES LOT LEMM | PRODUCTION NEEDCOMPANY (BRUSSELS) | CO-PRODUCTION RUHRTRIËNNALE, BURGTHEATER (VIENNA), HOLLAND FESTIVAL (AMSTERDAM) 8

LEVENSLUSTIG Met Marktplaats 76 schreef Jan Lauwers een donker verhaal over een dorp dat rouwt om de gevolgen van een zware ontploffing op het marktplein. Dat tragische thema krijgt echter een vitale injectie toegediend in de enscenering. De immer levenslustige Needcompany zingt en danst en maakt van Marktplaats 76 een overrompelende ervaring met magistrale beelden en muziek. De voorstelling was vorig seizoen al te zien in het Kaaitheater, afgelopen zomer deed ze de Biënnale van Venetië en het Festival van Avignon aan. Libération roemde Marktplaats 76 als een van de hoogtepunten van het festival. Een herneming die u niet mag missen!

‘Met vrolijke kleuren en machtige tableaux vivants de donkerste emoties verbeelden en kanaliseren: Lauwers blijft er een meester in.’ — KNACK ‘Deze voorstelling heeft meer straffe ideeën in petto dan veel andere artiesten in een heel oeuvre hebben. Dat is enkel de groten gegeven.’ — DE STANDAARD

‘Een in de heftigste kleuren geschilderd portret van onze absurde wereld.’ — DE MORGEN

« Une joyeuse danse macabre. » — LIBÉRATION

‘Exceptionally exciting theatre.’

— WIENER ZEITUNG

A KAAITHEATER CO-PRODUCTION PREMIERE

DE WARME WINKEL[NL] We are your friends TH 14, FR 15 & SA 16/11 20:30 KAAISTUDIO’S THEATER | EN | € 16/12/8 | EXTRA: POST-PERFORMANCE TALK ON FR 15 © DE WARME WINKEL

DE HOUDBAARHEIDSDATUM VAN EUROPA De Warme Winkel heeft een grote liefde voor geschiedenis en een fascinatie voor onze onoverzichtelijke tijd. In 2011 leerden we de groep kennen met hun serie De Weense Herfst waarin ze schrijvers van de vroeg-twintigste eeuw op hun eigenzinnige wijze portretteerden. Deze keer zetten ze hun tanden in de crisis die nu door Europa waait. Wat is de houdbaarheidsdatum van Europa? De Warme Winkel maakt deze voorstelling op vraag van Brussel, Praag, Lissabon, Toulouse, Amsterdam en Berlijn, maar weet niet welk land hun empathie (en triple-A rating) het hardst nodig heeft. De groep toont zijn solidariteit en test de uwe, op jacht naar originele perspectieven en pan-Europese vergezichten. In een speelse, geestige en zware strijd proberen ze de essentie en schoonheid van hun onderwerp voor het voetlicht te brengen.

LA DATE DE PÉREMPTION DE L’EUROPE De Warme Winkel a une prédilection pour l’histoire et une fascination pour notre époque indéchiffrable et protéiforme. En 2011, nous avons découvert le groupe avec leur série De Weense Herfst dans laquelle ils brossaient, à leur manière très singulière, le portrait d’auteurs du début du XXe siècle. Cette fois, ils s’attaquent à la crise qui secoue l’Europe en ce moment. Ils vérifient la date de péremption de l’Europe. Dans un combat ludique, spirituel, mais difficile, ils tentent de braquer les projecteurs sur la beauté et la quintessence de leur sujet.

EUROPE’S USE-BY DATE De Warme Winkel has a great love of history and a fascination with our era, which is both complex and polymorphous. In 2011 we got to know the group and their series De Weense Herfst, in which they portrayed early twentieth-century writers in their own, unique way. This time they are getting their teeth into the crisis that is now sweeping through Europe. Now they are testing Europe’s use-by date. In a struggle that is playful, witty and tough, they try to convey the essence and beauty of their subject to the audience.

JOUÉ EN ANGLAIS

PERFORMED IN ENGLISH

VOORSTELLING IN HET ENGELS

A HOUSE ON FIRE CO-PRODUCTION; WITH THE SUPPORT OF THE CULTURE PROGRAMME OF THE EUROPEAN UNION CONCEPT & SPEL MARA VAN VLIJMEN, MARIA KRAAKMAN, WARD WEEMHOFF & VINCENT RIETVELD | EINDREGIE MARIEN JONGEWAARD | COMPOSITIE & GELUIDSONTWERP BO KOEK | LICHTONTWERP PREM SCHOLTE ALBERS | PRODUCTIE DE WARME WINKEL (UTRECHT) 11

‘A triadic ballet à la Stuart.’

— DEUTSCHLANDFUNK

A KAAITHEATER CO-PRODUCTION

MEG STUART/DAMAGED GOODS[US/BE] VIOLET FR 15 & SA 16/11 20:30 KAAITHEATER DANCE | RERUN | 80 MIN. | € 20/16/8 © CHRIS VAN DER BURGHT

WERVELSTORM Twee jaar geleden ging VIOLET in première. Meg Stuart noemde het haar meest abstracte werk ooit. Abstract, okay, maar dan wel à la Stuart: de vijf dansers begeven zich in een trip van haast tastbare beelden en emoties, en de live muziek van Brendan Dougherty pookt de voorstelling op tot een heuse wervelstorm. Na een passage op het festival van Avignon had Les Inrockuptibles het over ‘een verslavende voorstelling’ die wordt aangejaagd door de ‘prachtige, koortsige muziek’. Maar de mooiste beschrijving kwam uit Duitsland: ‘een Triadisch Ballet à la Stuart’.

TOURBILLON Il y a deux ans, Meg Stuart a présenté la première de VIOLET, son spectacle le plus abstrait à ce jour selon ses dires. Abstrait, certes, mais alors à la sauce Meg Stuart : cinq danseurs s’abandonnent à un trip d’images et d’émotions quasi tangibles, et la musique de Brendan Dougherty interprétée en direct entraîne le spectacle dans un véritable tourbillon. Après un passage au Festival d’Avignon, Les Inrockuptibles ont parlé d’une « danse addictive » embrasée par une musique « d’une beauté convulsive ». Mais la plus belle description est venue d’Allemagne : « un ballet triadique à la Stuart ».

TORNADO VIOLET premiered two years ago. Meg Stuart said it was her most abstract work so far. Abstract, OK, but then in the Stuart style: the five dancers are on a trip of almost palpable images and emotions, and the live music by Brendan Dougherty stirs up the performance into a real tornado. After it appeared at the Avignon Festival, Les Inrockuptibles called it ‘an addictive performance’ that was driven forward by its ‘superb feverish music’. But the finest praise came from Germany: ‘A triadic ballet à la Stuart’.

SA 16/11 18:00>20:00 KAAITHEATER | EN | € 12 INCL. DINNER

‘Generally, I begin a creation process from a few words, turning them over, looking at them from all sides, making associations and linking them to images. These words denote questions that fascinate me, things I want to explore.’ Meg Stuart wrote this in the book Are we here yet?, in which she reflects on her own practice in conversation with Jeroen Peeters. The journalist Anna Luyten will ask Meg about her sources of inspiration — art, books, movies etc. During the interview you can enjoy a tasty snack, which will put you in a good mood for watching the performance.

SOUL FOOD DINNER WITH MEG STUART

CHOREOGRAPHY MEG STUART | CREATED WITH ALEXANDER BACZYNSKI-JENKINS, VARINIA CANTO VILA, ADAM LINDER, KOTOMI NISHIWAKI, ROGER SALA REYNER | PERFORMED BY MARCIO KERBER CANABARRO, VARINIA CANTO VILA, RENAN MARTINS DE OLIVEIRA, KOTOMI NISHIWAKI, ROGER SALA REYNER | LIVE MUSIC BRENDAN DOUGHERTY | PRODUCTION DAMAGED GOODS (BRUSSELS) | CO-PRODUCTION PACT ZOLLVEREIN (ESSEN), FESTIVAL D’AVIGNON (AVIGNON), FESTIVAL D’AUTOMNE À PARIS (PARIS), LES SPECTACLES VIVANTS – CENTRE POMPIDOU (PARIJS), LA BÂTIE – FESTIVAL DE GENÈVE (GENEVA), KAAITHEATER (BRUSSELS) 13

KUNSTENDAG VOOR KINDEREN

JOHAN REYNIERS & KURT DERUYTER[BE] Sproken/Contes SU 17/11 14:00>18:00 (CONTINUOSLY) KAAITHEATER VERTELNAMIDDAG | 6+ | NL & FR | GRATIS | PLEASE BOOK YOUR FREE TICKETS © JOHAN MENGELS /FESTIVAL KANAL

paraître cet automne, mais elles vous seront d’abord toutes contées au cours de cet après-midi !

OVER EEN MAN DIE DE MAAN KOCHT Brussel telt vele nationaliteiten. Al die Brusselaars hebben hun eigen verhalen, afkomstig uit alle hoeken van de wereld. Fotograaf Kurt Deruyter en auteur Johan Reyniers verzamelden in en rond de kanaalzone 52 ‘sproken’: volksverhalen, sagen, legendes, sprookjes,... Over een uil die zichzelf lelijk vond. Over hoe je stenensoep maakt. Over een man die de maan kocht, en nog veel meer. In het Kaaitheater kan je komen luisteren naar al deze Sproken. De ‘sprokers’ nemen de kinderen en hun ouders mee naar een plek in het Kaaitheater en vertellen er hun verhalen. Dit najaar verschijnen alle verhalen in een boek, maar eerst worden ze voorgelezen tijdens deze namiddag!

L’HOMME QUI AVAIT ACHETÉ LA LUNE Bruxelles compte moult nationalités. Tous ces Bruxellois ont leurs propres histoires, originaires des quatre coins du monde. Dans et autour de la zone du canal, le photographe Kurt Deruyter et l’auteur Johan Reyniers ont réuni cinquante-deux contes populaires : légendes, mythes, fables, sagas… À propos d’un hibou qui se trouvait laid, de la meilleure manière de préparer la soupe aux pierres, de l’homme qui avait acheté la lune, et bien plus encore. Le Kaaitheater vous invite à venir écouter toutes ces histoires venues d’ailleurs : des conteurs emmèneront les enfants et leurs parents dans divers lieux de l’édifice pour les leur raconter. Toutes les histoires seront publiées dans un recueil à

THE MAN WHO BOUGHT THE MOON There are lots of nationalities in Brussels. All these people have their own stories, which originate from every corner of the world. The photographer Kurt Deruyter and author Johan Reyniers collected 52 ‘tales’ in and around the canal zone: folk tales, sagas, legends, fairytales etc. About an owl that thought it was ugly. About how to make stone soup. About a man who bought the moon, and plenty more. You can come and listen to these tales at the Kaaitheater. The ‘tale-tellers’ take the children and their parents to various places in the building and tell their story there. This autumn, all the stories will be published in a book, but first they will all be read out during this afternoon!

DE KUNSTENDAG VOOR KINDEREN IS EEN INITIATIEF VAN DE VLAAMS MINISTER VAN CULTUUR, JOKE SCHAUVLIEGE. 14

ARTIST IN RESIDENCE

ELEANOR BAUER[US/BE] BAUER HOUR #3 & #4 BAUER HOUR #3 TU 19/11 20:30 KAAISTUDIO’S | BAUER HOUR #4 TU 17/12 20:30 KAAISTUDIO’S VARIETY SHOW | EN | € 5, ONE DRINK INCLUDED

TAREK HALABY

MATTHIEU BURNER

CARLOS ALBERTO PANIZ GARBIN

THE BEIDE MESSIES

NL Dit seizoen houdt danseres en choreografe Eleanor Bauer één keer per maand BAUER HOUR in de Kaaistudio’s. In deze combinatie van talk show, varieté en cabaret kan alles. En meer! Als het maar geestig is.

BAUER HOUR #3 The guests on 19 November will be Tarek Halaby and Matthieu Burner. Tarek danced with several New York companies and took a course at P.A.R.T.S. Matthieu Burner is a French dancer, choreographer and musician; you can also see him at work in Sacré Sacre du Printemps (p. 16–17). Carlos Alberto Paniz Garbin (of Rosas and other companies) provides musical accompaniment.

FR Cette saison, la danseuse et chorégraphe Eleanor Bauer tient une fois par mois une BAUER HOUR aux Kaaistudio’s. Dans cette combinaison de talk-show, variété et cabaret, tout est possible. Et même plus ! Du moment que ce soit teinté d’esprit.

BAUER HOUR #4 On 17 December you can see a Winter Holiday Special with the Beide Messies, an ‘evolving art-system’ by the dancer and songwriter Andreas Albert Müller and cellist and composer Bo Wiget. And as always you can expect some uninvited guests and cheerful chaos.

EN This season dancer and choreographer Eleanor Bauer will be presenting BAUER HOUR in the Kaaistudio’s once a month. Anything can happen in this combination of talk show, variety and cabaret. And more! As long as it’s fun.

ELEANOR BAUER 15

CHARLEROI DANSES & KAAITHEATER PRESENT, AS PART OF THE BIENNALE DE CHARLEROI DANSES (12–30/11)

A KAAITHEATER CO-PRODUCTION BELGIAN PREMIERE

LAURENT CHÉTOUANE Sacré Sacre du Printemps

[FR]

WE 20/11 19:00!!! + TH 21/11 20:30 KAAITHEATER DANCE | € 16/12/8 YOU CAN COMBINE THE PERFORMANCE ON 20/11 WITH DOMINIQUE BRUN’S PERFORMANCE AT LA RAFFINERIE AT 9 PM. (SEE P. 18) SACRIFICE DU SACRE Pour son spectacle Sacré Sacre du Printemps, Laurent Chétouane prend pour point de départ l’une des œuvres les plus influentes de l’histoire de la danse et de la musique moderne. Il fait passer le rituel du sacrifice du printemps à un sacrifice de l’œuvre ellemême. Il se demande pourquoi la société tient tellement à assimiler l’étranger ; en voulant permettre son intégration, elle le prive de son « être étranger » intrinsèque. Chétouane se focalise sur notre incapacité à laisser l’étranger exister dans son altérité. Dans Sacré Sacre du Printemps, il examine avec son groupe de danseurs la possibilité d’opter pour une communauté qui ne sacrifie personne. ••• Depuis 2006, Chétouane a réalisé quatre projets de danse : Tanzstück #1–#4. Le solo “O” dansé par Mikael Marklund était à l’affiche du festival d’Avignon 2012.

SACRIFICING THE SACRIFICE For his Sacré Sacre du Printemps, Laurent Chétouane has chosen as his starting point one of the most influential works in the history of modern dance. He shifts the topic of ritual spring sacrifice to a sacrifice of Le sacre du printemps itself. He asks himself why we as a community wish to assimilate the foreign; we want to make integration possible but in doing so make the ‘intrinsic otherness’ disappear. Chétouane focuses on how we fail to allow the outsider to exist in his ‘otherness’. In Sacré Sacre du Printemps Chétouane and his group of dancers examine the possibility of nevertheless opting for a community without victims. ••• Since 2006, Chétouane has developed four dance projects, Tanzstück #1–#4. “O”, a solo with Mikael Marklund, was performed at the Avignon Festival.

SACRE COLLOQUIUM >>> P. 42

A HOUSE ON FIRE CO-PRODUCTION; WITH THE SUPPORT OF THE CULTURE PROGRAMME OF THE EUROPEAN UNION CHOREOGRAPHER LAURENT CHÉTOUANE | COMPOSITION IGOR STRAVINSKY, LEO SCHMIDTHALS | DANCE JOSÉPHINE EVRARD, KATHRYN ENRIGTH, MIKAEL MARKLUND, SENEM GÖKCE OGULTEKIN, MATTHIEU BURNER, JORIS CAMELIN, CHARLIE FOUCHIER | PRODUCTION SACRÉ GBR | CO-PRODUCTION RUHR-TRIENNALE 2012, PACT ZOLLVEREIN (ESSEN), TANZQUARTIER (VIENNA), THEATER BREMEN, RENCONTRES CHORÉGRAPHIQUES INTERNATIONALES DE SEINE-SAINT-DENIS, KAAITHEATER (BRUSSELS), KAMPNAGEL (HAMBURG) 16

OFFER VAN HET OFFER Voor zijn Sacré Sacre du Printemps kiest Laurent Chétouane één van de meest invloedrijke werken uit de geschiedenis van de moderne dans en muziek als uitgangspunt. Het ritueel lenteoffer wordt bij hem een offer van Le sacre du printemps zelf. Hij vraagt zich af waarom we als gemeenschap het vreemde willen assimileren; we willen integratie mogelijk maken maar doen zo het intrinsieke ‘anders zijn’ verdwijnen. Chétouane focust op hoe we er niet in slagen om de buitenstaander te laten bestaan in zijn ‘anders zijn’. In Sacré Sacre du Printemps onderzoekt Chétouane met zijn groep dansers de mogelijkheid om toch te kiezen voor een gemeenschap waar geen slachtoffers gemaakt worden. ••• Sinds 2006 ontwikkelde Chétouane vier dansprojecten, Tanzstück #1–#4. De solo “O”, met Mikael Marklund, was te zien op het festival van Avignon.

AS PART OF BIENNALE DE CHARLEROI DANSES

EXTRA MUROS

DOMINIQUE BRUN[FR] Sacre 197 WE 20/11 21:00!!! LA RAFFINERIE, RUE DE MANCHESTERSTRAAT 21 1080 BRUSSELS DANCE | € 12/8; GROUPS & PARTNER CARDS: 5 € | TICKETS AS FROM OCTOBER: WWW.CHARLEROI-DANSES.BE YOU CAN COMBINE THIS PERFORMANCE WITH LAURENT CHÉTOUANE’S PERFORMANCE IN THE KAAITHEATER AT 7 PM. (SEE P. 16–17) © IVAN CHAUMEILLE

EEN 197STE VERSIE Er zijn vele choreografieën gemaakt op Stravinsky’s Sacre, maar van de oorspronkelijke choreografie van Vaslav Nijinsky is zo goed als niets bewaard. De Franse choreografe Dominique Brun, specialiste in het combineren van hedendaagse dans met danshistorisch onderzoek, vertrekt van deze contradictie om een mogelijk 197ste Sacreversie te maken. Haar dansers gaan aan de slag met veertien teruggevonden tekeningen die Valentine Gross-Hugo maakte van het laatste deel van het ballet. Componist Juan Pablo Carreño laat ons de muziek van Stravinsky herontdekken door een nieuwe compositie te schrijven voor mezzosopraan.

UNE 197E VERSION Si la composition de Stravinsky a inspiré une profusion de chorégraphies, quasi rien n’a été conservé de l’originale de Vaslav Nijinski. La chorégraphe française Dominique Brun, spécialiste de la conjonction de la danse contemporaine avec son analyse historique, part de ce paradoxe pour réaliser une 197e version du Sacre du Printemps. Ses danseurs s’y attaquent par le biais de 14 dessins retrouvés de Valentine Gross-Hugo pour la dernière partie du ballet. Le compositeur Juan Pablo Carreño nous fait en outre redécouvrir la musique de Stravinsky à travers la nouvelle composition qu’il a écrite pour une mezzo-soprano.

A 197TH VERSION Many choreographic works have been created to the music of Stravinsky, but very little of Vaslav Nijinsky’s original choreography has been preserved. The French choreographer Dominique Brun, a specialist in combining contemporary dance with historical dance research, starts out from this contradiction to create a possible 197th version of the Sacre. Her dancers set to work with fourteen drawings that Valentine Gross-Hugo made of the last part of the ballet and which were found having been lost. Moreover, composer Juan Pablo Carreño allows us to rediscover Stravinsky’s music by writing a new composition for mezzo soprano.

SACRE COLLOQUIUM >>> P. 42 18

EXTRA MUROS

LE BAL MODERNE – 20 YEARS FR 22/11 20:00 LA TENTATION, LAKENSESTRAAT 28 RUE DE LAEKEN DANCE | € 10 | NB: BAL MODERNE NEW DATE: FR 22/11 (NOT SA 23 AS WAS ANNOUNCED)

LE DANSEUR QUI SOMMEILLE EN VOUS Vingt ans après le premier Bal Moderne au Théâtre de Chaillot à Paris, ce projet unique fait encore le tour du monde. La liste des chorégraphes y ayant participé au fil des années est impressionnante. Personne n’a touché à la recette de ce succès : trois chorégraphies brèves que l’on enseigne au public en trois quarts d’heure. Il ne faut aucune expérience en matière de danse, juste un peu de concentration et y prendre plaisir. Les vingt ans de Bal Moderne seront célébrés par une chorégraphie de Sidi Larbi Cherkaoui, et deux toutes nouvelles danses, l’une d’Eleanor Bauer, et l’autre du duo José Paulo dos Santos et Nanya Eslava. Venez donc découvrir le danseur qui sommeille en vous !

U BENT EEN DANSER Twintig jaar na het eerste Bal Moderne in het Parijse Théâtre de Chaillot reist dit unieke project nog steeds de wereld rond. De lijst van choreografen die er in de loop der jaren aan meewerkten is indrukwekkend. Aan het succesrecept werd nooit geraakt: drie korte choreografieën worden elk in 45 minuten aan het publiek aangeleerd. Danservaring is niet vereist, wel enige concentratie en vooral veel plezier. De twintigste verjaardag van Bal Moderne wordt gevierd met een choreografie van Sidi Larbi Cherkaoui en twee splinternieuwe dansjes gecreëerd door Eleanor Bauer en het duo José Paulo dos Santos en Nanya Eslava. Kom en ontdek de danser in u.

YOU ARE A DANCER Twenty years after the first Bal Moderne at the Théâtre de Chaillot in Paris, this unique project is still travelling the world. The list of choreographers who have worked on it over the years is impressive. The successful recipe has never been changed: three short choreographic episodes are each taught to the public in 45 minutes. Although dance experience is not required, a certain amount of concentration and lots of fun is to be had. Bal Moderne’s twentieth anniversary will be celebrated with a choreography by Sidi Larbi Cherkaoui and two brand new dances by Eleanor Bauer and the duo José Paulo dos Santos and Nanya Eslava. Come and discover the dancer in you.

ELEANOR BAUER’S CHOREOGRAPHY IS COMMISSIONED BY KAAITHEATER 19

ABKE HARING/TONEELHUIS[BE] TRAINER SA 23/11 20:30 KAAITHEATER THEATER | NL, SURTITRÉ EN FR | € 16/12/8 © FRIEKE JANSSENS

DE MACHINE IS DE MENS Het decor van TRAINER is een fabriek. Herhaling en ingesleten discipline bepalen er het ritme. Drie mannen, een vrouw en een meisje vormen de nachtploeg. Zij bouwen het decor op en breken het weer af. Ze staan in de machine en zijn tegelijk de machine zelf. De machine is de mens. Abke Haring maakt met TRAINER een beeldende voorstelling met spelers, objecten en tekst waarin ritme, herhaling en sensualiteit een grote rol zullen spelen. Zij gaat verder aan de slag met de taal die ze voor FLOU ontwikkelde. Ze schrijft, regisseert en speelt zelf. Rond zich verzamelt ze mensen met wie ze eerder succesvol samenwerkte: acteurs als Marlies Heuer, Ruud Gielens en Jonas Vermeulen, geluidsontwerper Senjan Jansen en Jean Bernard Koeman voor het decorontwerp. ••• Abke Haring studeerde af aan Studio Herman Teirlinck in Antwerpen en maakt sinds een aantal jaren ook eigen werk. In het Kaaitheater stond ze op de scène in verschillende Toneelhuisproducties, maar we toonden ook van haar Hout en FLOU. TRAINER is haar eerste productie voor de grote zaal.

LA MACHINE EST L’HOMME Le décor de TRAINER est une usine. Gestes répétitifs et discipline enracinée y déterminent le rythme. Trois hommes, une femme et une jeune fille constituent l’équipe de nuit. Ils construisent un décor, puis le démontent. Ils sont à la fois dans la machine et la machine elle-même. La machine est l’homme. Avec TRAINER, Abke Haring crée un spectacle visuel avec des comédiens, des objets et du texte dans lequel le rythme, la répétition et la sensualité jouent un rôle important. Elle poursuit le travail sur le langage développé dans FLOU. Elle écrit, met en scène et interprète. Elle s’entoure de personnes avec lesquelles elle a collaboré de manière fructueuse : des comédiens comme Marlies Heuer, Ruud Gielens et Jonas Vermeulen, le concepteur sonore Senjan Jansen et l’artiste Jean Bernard pour la scénographie. Le spectacle est surtitré en français. ••• Abke Haring a achevé ses études au Studio Herman Teirlinck à Anvers et réalise depuis quelques années ses propres pièces. Au Kaaitheater, on a pu la voir sur scène dans différentes productions de la Toneelhuis, mais elle était également à l’affiche avec ses spectacles Hout et FLOU. TRAINER est son premier spectacle pour une grande salle. THE MACHINE IS MAN Three men, a woman and a girl make up the night shift in a factory. They are in the machine and are also the machine itself. The machine is man. In TRAINER, Abke Haring will create a visual performance in which rhythm, repetition and sensuality play a major role.

TEKST & REGIE ABKE HARING | MET RUUD GIELENS, ABKE HARING, MARLIES HEUER, JONAS VERMEULEN, MISHA DOWNEY | SCENOGRAFIE JEAN BERNARD KOEMAN | GELUIDSONTWERP SENJAN JANSEN | PRODUCTIE TONEELHUIS (ANTWERPEN) 21

ARTIST IN RESIDENCE

IVO DIMCHEV[BG/BE] I-on & P-Project I-ON TH 28/11 20:30 KAAISTUDIO’S | PERFORMANCE | RERUN | 50 MIN. | EN | € 12/10 P-PROJECT FR 29/11 20:30 KAAISTUDIO’S | PERFORMANCE | RERUN | 60 MIN. | € 12/10 THE COMPLEX PUSSY CATALOG 28 & 29/11 19:30>22:30 KAAISTUDIO’S | € 1 MACHINE ARTISTIQUE Masterplay, la nouvelle production d’Ivo Dimchev, est reportée. Au lieu de ce spectacle, nous reprenons deux productions à succès et une installation et nous présentons des photos de Dimchev. • I-ON : l’artiste autrichien Franz West (1947–2012) a demandé à Ivo Dimchev de réaliser deux vidéos pour deux de ses ‘Adaptives’ (sculptures mobiles). À son tour, Dimchev a demandé à West de pouvoir livrer une performance en direct avec ces sculptures. Dimchev se met à l’œuvre avec les sculptures et en devient lui-même une. • P-PROJECT : le public écrit en direct de la poésie improvisée et le performeur né qu’est Ivo Dimchev compose sur-lechamp une chanson au piano. Et comble de providence, vous êtes royalement payé ! • THE COMPLEX PUSSY CATALOG : une machine artistique produit des cartes postales en transposant le langage écrit en dessin symbolique. Vous créez vousmême votre complex pussy avec les quelques mots que le performeur vous donne. • EXPOSITION : des photos des spectacles et des répétitions ainsi que des images personnelles qui nous apprennent un peu plus sur l’artiste qu’est Dimchev.

ART MACHINE Masterplay, the new production by Ivo Dimchev, has been postponed. Instead we shall be reviving two successful productions and an installation and we will show photos by Dimchev. • I-ON: the Austrian artist Franz West (1947–2012) asked Ivo Dimchev to make two videos for two of his ‘Adaptives’ (portable sculptures). Dimchev then asked West if he could create a live performance using these sculptures. Dimchev not only uses them, but also becomes a sculpture himself. • P-PROJECT: the public writes improvised poetry live, and the born performer Ivo Dimchev makes a song of it live at the piano. And the good thing is that you get generously paid for it. • THE COMPLEX PUSSY CATALOG: an art machine makes postcards by converting written language into a symbolic drawing. You make your own ‘complex pussy’ yourself using a number of words the performer gives you. • EXHIBITION: photos of performances and rehearsals and personal pictures that tell us something about Dimchev as an artist.

‘Ivo Dimchev “dialogue” avec des sculptures minimales de Franz West, un des artistes contemporains les plus influents. Il tourne autour, les caresse, les pose sur lui, les fixe, et son corps aussi devient sculpture, vibrante et haletante […] une performance réjouissante.’ — LA LIBRE BELGIQUE 22

KUNSTMACHINE Masterplay, de nieuwe productie van Ivo Dimchev, wordt uitgesteld. In de plaats daarvan hernemen we twee succesproducties en een installatie en tonen we foto’s van Dimchev . • I-ON: De Oostenrijkse kunstenaar Franz West (1947–2012) vroeg Ivo Dimchev om twee video’s te maken bij twee van zijn ‘Adaptives’ (draagbare sculpturen). Nadien vroeg Dimchev aan West om met deze sculpturen een live performance te mogen maken. Dimchev gaat met de sculpturen aan de slag en wordt zelf een sculptuur. • P-PROJECT: Het publiek schrijft live geïmproviseerde poëzie en rasperformer Ivo Dimchev maakt er live een song van aan de piano. En het leuke is: u wordt er royaal voor betaald. • THE COMPLEX PUSSY CATALOG: Een kunstmachine maakt prentkaarten door geschreven taal om te zetten in een symbolische tekening. U maakt zelf uw ‘complex pussy’ met een aantal woorden die de performer u geeft. • TENTOONSTELLING: foto’s van voorstellingen en repetities en privé beelden die iets vertellen over Dimchev als kunstenaar.

CHARLEROI DANSES & KAAITHEATER PRESENT, AS PART OF THE BIENNALE DE CHARLEROI DANSES (12–30/11)

ETIENNE GUILLOTEAU/ACTION SCÉNIQUE[BE] Synopsis of A Battle

A KAAITHEATER CO-PRODUCTION PREMIERE

FR 29 & SA 30/11 20:30 KAAITHEATER DANCE | € 16/12/8 | EXTRA: POST-PERFORMANCE TALK ON SA 30 BATAILLE, DIALOGUE ET… AMOUR Depuis plusieurs années, Etienne Guilloteau articule son œuvre autour de la relation entre la danse, la lumière et la musique, souvent issue du répertoire du XXe siècle. Dans sa nouvelle création, il introduit encore un nouvel élément : le texte. Le Synopsis of a Battle qu’il nous présente est en fait le synopsis d’un opéra, une tragédie chorégraphiée. Le chorégraphe s’appuie sur la figure de Socrate, sur le drame symphonique qu’Erik Satie a consacré au philosophe de la dialectique, sur John Cage et Merce Cunningham qui sont entrés en dialogue avec cette œuvre… Pour rayonner de cet axe et puiser dans ce qui nourrit l’opéra: la mythologie, la musique, la tragédie. Outre le pianiste Alain Franco, auteur de la dramaturgie musicale, deux danseurs occupent la scène, Claire Croizé et Guilloteau lui-même. Deux, car la dualité nous parle de bataille, de dialogue… et d’amour.

BATTLE, DIALOGUE AND... LOVE Synopis of a Battle is a choreographed tragedy composed with dance, mythology and opera. Etienne Guilloteau and Claire Croizé meet on stage to embody a primal duality which talks about battle, dialogue and... love. The work is inspired by the three-part symphonic drama Socrate written by Erik Satie in 1918. Satie’s symphonic drama is a key work in the history of dance: John Cage based his Cheap Imitation on it and this piece then became the basis of choreographer Merce Cunningham’s work Second Hand. A duo danced by Claire Croizé and Etienne Guilloteau, with live music by Alain Franco and light design by Hans Meijer.

CHOREOGRAPHY ETIENNE GUILLOTEAU | DANCE CLAIRE CROIZÉ, ETIENNE GUILLOTEAU | LIGHT DESIGN HANS MEIJER | MUSICAL CONCEPT & LIVE MUSIC ALAIN FRANCO | PRODUCTION ACTION SCÉNIQUE | CO-PRODUCTION KAAITHEATER (BRUSSELS), CENTRE CHORÉGRAPHIQUE NATIONAL DE RILLIEUX-LA-PAPE, KUNSTENCENTRUM BUDA (KORTRIJK) 24

GEVECHT, DIALOOG EN… LIEFDE In zijn werk verkent Etienne Guilloteau de relatie tussen dans, licht en muziek, zoals die in het dansrepertoire van de 20ste eeuw vorm kreeg. In zijn nieuwe productie voegt hij daar een element aan toe: tekst. Synopsis of a Battle is de synopsis van een opera, waarin mythologie, muziek en tragedie samenkomen. De choreograaf haalt zijn inspiratie bij het symfonische drama dat Erik Satie in 1918 schreef over Socrates, de filosoof van de dialectiek, en bij John Cage en Merce Cunningham die beiden in dialoog gingen met Saties compositie. Pianist Alain Franco speelt live muziek en Hans Meijer tekent voor het lichtontwerp. Claire Croizé en Guilloteau zelf dansen. Een duet, want die dualiteit verwijst naar gevecht, dialoog en… liefde.

‘De voorstelling doet je stilstaan bij de ratrace waarin we onszelf voortdurend dwingen.’ — DE MORGEN

‘Een middelvinger naar de prestatiemaatschappij.’ — DE STANDAARD ‘Un spectacle hypnotique, en forme de manifeste pour le droit à la paresse.’ — LE SOIR

‘Surprisingly beautiful and mysterious in practice.’ — TIMES UNION (NY)

ARTIST IN RESIDENCE

KRIS VERDONCK/A TWO DOGS COMPANY & ALIX EYNAUDI[BE/FR] EXIT TH 5, FR 6/12 13:00!!! + 20:30 KAAISTUDIO’S DANCE/PERFORMANCE | RERUN | 60 MIN. | € 12/10/8 ENJOY AN ARTISTICALLY CORRECT POWER NAP! LUNCHTIME AND EVENING PERFORMANCES! SNACKS AVAILABLE! © HENDRIK DE SMEDT

ZOEKTOCHT NAAR RUST Het recht op luiheid! Paul Lafargue, schoonzoon van Karl Marx, hield er in 1880 al een pleidooi voor. Menig filosoof is hem voorgegaan. Maar er zal nog veel werk aan te pas komen om het als mensenrecht te laten erkennen. Onze wereld is er de jongste jaren namelijk alleen maar nerveuzer en hectischer op geworden. Welke waarde hebben ontspanning, rust, stilte, slaap, luiheid in onze maatschappij? We zitten meer dan ooit gevangen in de dwangmatigheid van produceren en consumeren! Wat wij écht nodig hebben om tot rust te komen, zo schreef Heiner Müller, is een tijd die ‘frei ist von Konsum’. De zoektocht naar rust staat centraal in EXIT. Kris Verdonck en kompanen gaan na welke invloed licht, klank, beweging, taal, beeld, scenografie enz. uitoefenen op de zintuiglijke waarnemingen van de toeschouwer en op zijn mentale ingesteldheid. In hoeverre zijn kunstenaars in staat om met deze theatrale middelen het (onder)bewustzijn of het zenuwstelsel van de toeschouwer te bespelen? Een voorstelling als een weldoende rustkuur !

QUÊTE DE QUIÉTUDE Le droit à la paresse ! Dès 1880, Paul Lafargue, le gendre de Karl Marx, tenait un plaidoyer en ce sens. Plusieurs philosophes l’ont précédé. Mais il reste du pain sur la planche pour la faire reconnaître comme un droit de l’homme. Ces dernières années, notre monde devient au contraire toujours plus nerveux et plus trépidant. Quelle valeur ont la détente, le repos, le silence, le sommeil, la paresse dans notre société ? Plus que jamais, nous sommes pris dans l’étau de la production et la consommation compulsive ! Ce dont nous avons réellement besoin pour nous apaiser, écrivait Heiner Müller, c’est du temps dispensé de consommation. La quête de quiétude est au cœur du projet EXIT. Kris Verdonck et ses compagnons examinent quelle influence la lumière, le son, le mouvement, l’image, la scénographie, etc. exercent sur la perception sensorielle du spectateur et sur son état d’esprit. Dans quelle mesure ces moyens théâtraux permettent-ils aux artistes de jouer sur l’(in)conscient et le système nerveux du spectateur ? Un spectacle à l’effet bénéfique d’une cure de repos !

THE QUEST FOR REST The right to be lazy! Paul Lafargue, son-in-law of Karl Marx, was already advocating this in 1880. He was preceded by many philosophers. However, it will still take a lot of effort to have this recognised as a human right. In recent years our world has become even more agitated and hectic. What is the value of relaxation, rest, peace, sleep and laziness in our society? More than ever we are caught up in the compulsion of producing and consuming! Heiner Müller wrote that what we really need to unwind is a time that ‘frei ist von Konsum’ (free from consumption). The quest for rest plays a central role in EXIT. Kris Verdonck and his companions examine how light, sound, movement, language, image, stage design etc. influence the spectator’s sensory perceptions and his mental attitude. To what extent are artists able to manipulate the spectators (sub)conscious or nervous system using these theatrical means? A performance that is like a beneficial rest cure!

TG STAN & TONEELHUIS/OLYMPIQUE DRAMATIQUE[BE] Het wijde land FR 6 & SA 7/12 20:30 + SU 8/12 15:00 KAAITHEATER THEATER | NL, SURTITRÉ EN FR | € 16/12/8 EXTRA: MATINEE KADEE SU 8/12 15:00 KAAITHEATER

LES CONSÉQUENCES D’UN ADULTÈRE Hourra, triple hourra ! Le nœud gordien est tranché : Tg STAN et Olympique Dramatique jouent Het wijde land (Le vaste domaine), une tragicomédie de l’auteur autrichien Arthur Schnitzler, écrite en 1911, à propos des conséquences d’un adultère dans la Vienne du début du XXe siècle. SPECTACLE SURTITRÉ EN FRANÇAIS THE CONSEQUENCES OF ADULTERY Hoorah, the die is cast: STAN and Olympique Dramatique are to perform The Wide Country, a 1911 tragic-comedy by the Austrian writer Arthur Schnitzler about the consequences of adultery in Vienna at the start of the 20th century.

Wij. Wij willen geen woeste liefde, wij eisen geen bloed, wij schreeuwen niet om wraak. Niet meer. Wij zijn ruimdenkend, zachtvoelend, perfect geïnformeerd, klaarkijkend en warm. Wij zijn vrij, eindelijk vrij, eindelijk vrij! Bevrijd van het juk der instincten. Fok, daar is Lust! Ga heen, Lust! Aargh, daar komt Passie! Geile trut! Ophitser! Laat ons met rust! Wij zijn net zo evenwichtig. We gaan de goeie richting uit, wij. ‘t Is eenrichtingsverkeer, die evolutie, dus het zal wel de goeie richting zijn?! Op elke lichtvoetigheid voorbereid zijn wij, aan ieders luimen aangepast. Ja! Het is vrij dat wij zijn. Onthecht, jongens! En meisjes. Hmmm. Wij koesteren keuzes. onderdanig als heersers. En als Passie en Lust ons toch overmeesteren, dan heeft iedereen daar begrip voor. Jep! Iedereen. Prachtwezens zijn wij. (Allen lachen. Wat een elegante zoogdieren, zeg!) Een stuk voor geile middelbare levers met één jonge knaap (die hopelijk sterft op het eind, de eikel).

SURTITLED IN FRENCH!

MATINEE KADEE: ZONDAG 8/12 15:00 KAAITHEATER VOOR DE OUDERS: HET WIJDE LAND DOOR STAN EN OLYMPIQUE DRAMATIQUE. VOOR DE KINDEREN (4–12 JAAR): WORKSHOP FANTASIE DOOR KAMO. We sluiten onze ogen en trekken met een koffer vol fantasie op reis. Onderweg vullen we onze koffer met alle klanken, kleuren en vormen die we tegenkomen. VOOR DE PEUTERS (–4 JAAR): SPEELKAMER GRATIS VOOR WIE EEN TICKET KOOPT VOOR HET WIJDE LAND. RESERVEREN NOODZAKELIJK.

TEKST ARTHUR SCHNITZLER | VAN & MET KOEN DE GRAEVE, JOLENTE DE KEERSMAEKER, DAMIAAN DE SCHRIJVER, SARA DE ROO, CHARLOTTE VANDERMEERSCH, STIJN VAN OPSTAL & GEERT VAN RAMPELBERG | SCENOGRAFIE STAN, OLYMPIQUE DRAMATIQUE & MATTHIAS DE KONING | LICHTONTWERP THOMAS WALGRAVE | KOSTUUMONTWERP INGE BÜSCHER | PRODUCTIE & TECHNIEK TONEELHUIS & STAN 28

ORIGINELE FOTO GEORGE TAIRRAZ

FOK, DAAR IS LUST! Hoera, de kogel is door de kerk: STAN en Olympique Dramatique spelen Het wijde land, een tragikomedie van de Oostenrijkse schrijver Arthur Schnitzler uit 1911, over de consequenties van overspel in het Wenen van begin 20ste eeuw.

MATINEE KADEE

‘Het is toegestaan de vrouw van een ander te verleiden wanneer men het gevaar loopt — KAMASUTRA te sterven van liefde voor haar.’

NACHTELIJKE METROPOOL De voorstellingen en installaties van de FransOostenrijkse kunstenares Gisèle Vienne verleggen de grenzen tussen schijn en realiteit, spelen met onze waarneming en openen zo een ‘andere’ wereld, die van onze angsten, droombeelden en geheimen. Bouwde Vienne de scène van het Kaaitheater twee seizoenen geleden om tot een groot bos met echte bomen (This is how you will disappear), nu kiest ze voor een bewegend decor van ledlampen. Een lichttunnel die verschillende plekken suggereert: een nachtelijke metropool, een club... In dit decor: een danseres (Anja Rötgerkamp) en een jongen.

Een moeder en een zoon? Ze maken deel uit van een door Dennis Cooper geschreven verhaal. Een verhaal dat het derde deel van de voorstelling vormt, om na de voorstelling te lezen of mee naar huis te nemen. In The Pyre gaat expressie over in abstracte dans, in een tableau vivant, in een theatrale vertelling. Een fascinerend spel dat onze zintuigen en ons gevoel voor zingeving uitdaagt, mede dankzij de fascinerende soundscape van KTL (Stephen O’Malley and Peter Rehberg).

DE MUNT/LA MONNAIE & KAAITHEATER PRESENT

GISÈLE VIENNE[FR] The Pyre FR 13 & SA 14/12 20:30 KAAITHEATER DANCE, THEATER, PERFORMANCE | LANGUAGE NO PROBLEM; BOOKLET FR, EN | € 16/12/8 EXTRA: SOUL FOOD DINNER WITH GISÈLE VIENNE >>> P. 32 SA 14/12 18:00>20:00 KAAITHEATER | € 12 INCL. DINNER © HERVE VERONESE/CENTRE POMPIDOU

UNE VILLE, LA NUIT Les spectacles et installations de l’artiste Franco-Autrichienne Gisèle Vienne déplacent les frontières entre apparence et réalité, jouent des illusions de la représentation pour ouvrir l’accès à un « autre » monde : celui de nos peurs, de nos fantasmes, de nos secrets. Si Vienne a transformé la scène du Kaaitheater en une grande forêt avec de véritables arbres il y a deux saisons (This is how you will disappear), elle opte cette fois pour une installation lumineuse, un tunnel de lumière qui peut suggérer une ville, la nuit, un club... Dans ce décor : une danseuse (Anja Rötgerkamp) et un jeune garçon. Une mère et son fils ? Ce sont les protagonistes d’une histoire écrite par Dennis Cooper qui constitue le troisième volet du spectacle, la partie à lire après le spectacle ou à emporter sous forme de nouvelle. Dans The Pyre (Le Bûcher), l’expression devient abstraction chorégraphique, tableau vivant, narration théâtrale. Un jeu fascinant qui met notre perception sensorielle et notre quête de sens au défi, entre autres, grâce au paysage sonore ensorcelant des fidèles partenaires musicaux de KTL (Stephen O’Malley et Peter Rehberg).

A METROPOLIS AT NIGHT The performances and installations of the Franco-Austrian artist Gisèle Vienne shift the boundaries between appearance and reality, play with our perceptions and so open up an ‘other’ world of our fears, dreams and secrets. Whereas only two seasons ago Vienne transformed the Kaaitheater stage into a large forest with real trees (This is how you will disappear), now she has opted for one big light installation, a moving set of LED lamps. A tunnel of light, a metropolis at night, a club. In this setting we see two mute characters, a dancer (Anja Rötgerkamp) and a boy. A mother and son? They are part of a story written by Dennis Cooper. A story that is the third part of the performance, a part to read after the performance or to take home with you in the form of a novel. In The Pyre, expression develops into abstract dance, a tableau vivant and a theatrical narration. A fascinating game that challenges our senses and sense of meaning, also thanks to the fascinating soundscape by KTL (Stephen O’Malley and Peter Rehberg).

‘Een curieuze en hallucinerende dansvoorstelling.’ HHHH — DE VOLKSKRANT ‘Gisèle Vienne, ou quand la danse se fait magie noire.’ — LE MONDE

PRESENTED IN THE CONTEXT OF HOUSE ON FIRE; WITH THE SUPPORT OF THE CULTURE PROGRAMME OF THE EUROPEAN UNION CONCEPT, DIRECTION, CHOREOGRAPHY & SCENOGRAPHY GISÈLE VIENNE | LIVE MUSIC BY KTL (STEPHEN O’MALLEY & PETER REHBERG) | PERFORMED BY & CREATED IN COLLABORATION WITH ANJA RÖTTGERKAMP AND LOUNÈS PEZET & LÉON RUBBENS | TEXT DENNIS COOPER | LIGHTS PATRICK RIOU | VIDEO ROBIN KOBRYNSKI IN COLLABORATION WITH PATRICK RIOU & GISÈLE VIENNE | SET & LEDS PRODUCER DESIGNGROUP PROFESSIONAL GMBH/LED LIGHTDESIGN PRODUCER | OTHER SET’S ELEMENT ESPACE ET CIE | MAKE UP MÉLANIE GERBEAUX 31

EXTRA: SOUL FOOD AVEC GISÈLE VIENNE SA 14/12 18:00>20:00 KAAITHEATER | FR | € 12 INCL. DINNER © PATRIC CHIHA

NL De Frans-Oostenrijkse Gisèle Vienne (1976) is choreograaf, regisseur, performer en beeldend kunstenaar. Als afgestudeerd filosoof volgde ze een opleiding voor… poppenspeler. Sinds 2004 produceerde ze als choreograaf en regisseur een zestal voorstellingen, waaronder This is how you will disappear (2010). In recensies van deze voorstelling werd vaak verwezen naar David Lynch, Alain Robbe-Grillet of Lewis Carroll. Waren dat Viennes inspiratiebronnen? En hoe zit dat in de rest van haar werk? Journaliste Anna Luyten polst ernaar, terwijl u geniet van een eerlijke maaltijd. De perfecte aanloop naar de voorstelling later op de avond.

FR La Franco-Autrichienne Gisèle Vienne (1976) est chorégraphe, metteure en scène, performeuse et plasticienne. Après des études de philosophie, elle a suivi une formation de… marionnettiste. Depuis 2004, elle a réalisé six spectacles en tant que chorégraphe et metteure en scène, dont This is how you will disappear (2010). Les critiques du spectacle ont souvent fait référence à David Lynch, Alain Robbe-Grillet ou Lewis Carroll. Mais était-ce vraiment les sources d’inspiration de Gisèle Vienne ? Et où a-t-elle puisé l’inspiration pour le reste de son œuvre ? La journaliste Anna Luyten le décrypte pendant que vous savourez un bon repas. Le préambule parfait au spectacle plus tard dans la soirée.

EN The French-Austrian Gisèle Vienne (1976) is a choreographer, director, performer and artist. Having graduated as a philosopher, she took a course as… a puppeteer. Since 2004 she has produced six pieces as choreographer and director, including This is how you will disappear (2010). In the reviews of this piece references are often made to David Lynch, Alain Robbe-Grillet and Lewis Carroll. Were they Vienne’s sources of inspiration? And what about the rest of her work? Journalist Anna Luyten asks her about all this while you enjoy a delicious meal. The perfect run-up to the performance later in the evening.

THÉÂTRE NATIONAL & KAAITHEATER PRESENT

EXTRA MUROS

TONEELHUIS & LOD|MUZIEKTHEATER/ GUY CASSIERS & DOMINIQUE PAUWELS[BE] MCBTH WE 11, TH 12, FR 13, SA 14, TU 17 & TH 19/12 20:15!!! + WE 18/12 19:30!!! THÉÂTRE NATIONAL, BD E. JACQMAINLAAN 111 1000 BRUSSELS MUSIC THEATRE | NL, SURTITRÉ EN FR | 1H40 | € 19/15/10/8 (NO KAAI-ABO!) BOOK YOUR TICKETS AT THEATRENATIONAL.BE

POÉSIE CRUELLE Avec MCBTH, le metteur en scène Guy Cassiers prolonge son « anatomie du pouvoir ». Si Macbeth est l’une des pièces les plus sombres de Shakespeare, le personnage est aussi l’un des plus poétiques, éloquents et imaginatifs qu’il n’ait jamais créé. Cassiers se concentre sur Macbeth et ses proches. La musique et le chant (du compositeur Dominique Pauwels) deviennent acteurs à part entière. L’interaction profonde entre parole, image, et chant dévoile la poésie cruelle dont la pièce est porteuse.

‘Tom Dewispelaere is weergaloos als Macbeth. Naarmate hij in de waanzin verzinkt, neemt de muziek het steeds meer over.’ — DE MORGEN

‘Een visueel gedicht.’ — DE STANDAARD

WREDE POËZIE Met MCBTH zet regisseur Guy Cassiers zijn ‘anatomie van de macht’ verder. Macbeth is een van Shakespeares donkerste stukken. Maar Macbeth is tegelijk ook een van zijn meest poëtische, verbale en verbeeldingsrijke figuren. Cassiers concentreert zich op de figuur van Macbeth en zijn naaste omgeving. Muziek en zang (van componist Dominique Pauwels) worden medespeler. De intense interactie van woord, beeld en muziek legt de wrede poëzie van het stuk bloot.

CRUEL POETRY In MCBTH, director Guy Cassiers continues his ‘anatomy of power’. Macbeth is one of Shakespeare’s darkest plays. But Macbeth is also one of his most poetic, verbal and imaginative characters. Cassiers focuses on the figure of Macbeth and those closest to him. Music and song (by composer Dominique Pauwels) become co-players. The intense interaction of word, image and music reveals the cruel poetry of the play.

‘Un grand moment, dépouillé et baroque.’ — LA LIBRE BELGIQUE

A KAAITHEATER CO-PRODUCTION

GLOBE AROMA[BE] Brussel Noord/Bruxelles Nord

PREMIERE

TU 17/12 20:30 KAAITHEATER FILM | NL, FR | € 5 RÊVE OU CHIMÈRE ? Dans le Quartier Nord à Bruxelles, à l’ombre des tours Manhattan, se croisent des immigrés, des riverains et des passants fortuits. Saïd, un nouveau Bruxellois qui habite le quartier, rêve de pouvoir offrir un avenir meilleur à leur famille. Il aimerait fonder un service d’ambulance indépendant. Il sacrifie tout, mais son rêve se révèle rapidement une chimère. Un affrontement impitoyable avec l’injustice sociale. ••• L’atelier socio-artistique Globe Aroma, fondé en 2002, stimule les rencontres dans la ville, permet aux uns de découvrir la richesse de la culture des autres, et crée des opportunités pour les réfugiés et primo arrivants dotés de talents artistiques. En partenariat avec les habitants et les passants du Quartier Nord, Globe Aroma réalise le courtmétrage de fiction sociale Brussel Noord. Jan Geers et Jamal Boukhriss mettent en scène. Les préparatifs peuvent être suivis sur Facebook.

DREAM OR IMPOSSIBLE FANTASY? In the North quarter of Brussels, in the shadow of the ‘Manhattan’ towers, migrants, local residents and chance passers-by cross each other’s paths. Said, a new inhabitant of Brussels who lives in this neighbourhood, dreams of giving his family a better future. He would like to set up an independent ambulance service. He sacrifices everything for this dream, but it soon becomes clear it is no more than an impossible fantasy. A harsh confrontation with social injustice. ••• Globe Aroma, the Brussels socio-artistic workplace founded in 2002, stimulates encounters in the city. It enables people to learn about the richness of other people’s cultures and creates opportunities for refugees and newcomers with artistic abilities. Together with residents and visitors in Brussels’ North quarter, Globe Aroma is making the short social fiction film Brussels North. Directed by Jan Geers and Jamal Boukhriss. The preparations can be viewed on Facebook

SCENARIO JAN GEERS | REGIE JAN GEERS & JAMAL BOUKHRISS | MET ABDOULAYE MAHAMADOU, ABOU SY EL HADJI, GAMERO LIZARRAGA SCHEREZADE, GEORGETTE VANDECRUYS, HEIN VAN DEN BREMPT, HUSSEIN ALI, JACQUES BUGINGO, JEANINE HANNAERT, JEAN-PIERRE TOURNEUR, JULIETTE VRANCKEN, LISE PEETERS, LUCE AERTS, MOHAMED AKALAY, MOHAMMED AITBA, MORLAYE CONTÉ, MOUSTAPHA HADIR, NICOLE LEHAUX, SAÏD EL JAROUDI, SAMBA SY, SANGE KAPELLA JULIE, SHILIMEZA PRINS, SOUHIL MOULAY TAIB, SOULEYMANE DIANÉ, THOMAS VAN CAMPENHOUT, YAO ISSIFOU | PRODUCTIE GLOBE AROMA | COPRODUCTIE KAAITHEATER 34

DROOM OF LUCHTBEL? In de Brusselse Noordwijk, in de schaduw van de Manhattantorens, kruisen migranten, wijkbewoners en toevallige passanten elkaar. Said, een nieuwe Brusselaar die in de wijk woont, droomt ervan zijn gezin een betere toekomst te geven. Hij wil graag een zelfstandige ambulancedienst oprichten. Hij offert alles op voor zijn droom maar al snel blijkt zijn droom niet meer dan een luchtbel. Een bikkelharde confrontatie met sociale onrechtvaardigheid. ••• De Brusselse sociaalartistieke werkplaats Globe Aroma, opgericht in 2002, stimuleert ontmoetingen in de stad. Ze laat mensen kennismaken met de rijkdom van andermans cultuur en creëert kansen voor vluchtelingen en nieuwkomers met artistieke capaciteiten. Samen met bewoners en bezoekers van de Brusselse Noordwijk maakt Globe Aroma de korte sociale fictiefilm Brussel Noord. Jan Geers en Jamal Boukhriss regisseren. De voorbereidingen kunnen gevolgd worden op Facebook.

SALVA SANCHIS[BE] The Phantom Layer WE 18/12 20:30 KAAISTUDIO’S DANCE | 65 MIN. | € 16/12/8 | EXTRA: AFTERTALK WITH THE ARTISTS SEE 2 NIGHTS OF THE KUNST/WERK WEEK AND PAY ONLY € 25/20/12,50 • Kunst/Werk, de dansorganisatie van choreografen Marc Vanrunxt en Salva Sanchis, is drie avonden te gast in de Kaaistudio’s met drie producties, een mooie staalkaart van hun werk. • Kunst/Werk, l’organisation de danse des chorégraphes Marc Vanrunxt et Salva Sanchis, est trois soirs l’hôte des Kaaistudio’s avec trois productions, un bel échantillon de son œuvre. • Kunst/Werk, the dance organisation headed by Marc Vanrunxt and Salva Sanchis, will be our guest with three productions in the Kaai Studios on three evenings, providing a fine sample of their work. FICTIE IN DANS Tweeëneenhalf jaar na de groepsvoorstelling now h e r e creëert Salva Sanchis The Phantom Layer. Waar now h e r e een focus op vorm in zich droeg, is The Phantom Layer gefocust op fictie in dans. Het dansvocabularium, ontwikkeld door de dansers, wordt gecombineerd met fictie uit de literatuur. Zo slaat de voorstelling een brug tussen het abstracte en het concrete. Sanchis gebruikt de tekst ook om via de taal muzikaliteit te genereren. De beelden van videast Pablo Castilla, gefilmd tijdens het creatieproces, brengen eveneens een fictieve context binnen.

FICTION DANS LA DANSE Deux ans et demi après le spectacle de groupe now h e r e, Salva Sanchis crée The Phantom Layer. Là où now h e r e se concentrait sur la forme, The Phantom Layer se focalise sur la fiction dans la danse. Le vocabulaire gestuel développé par les danseurs est combiné avec des éléments de fiction de la littérature. Le spectacle jette ainsi un pont entre l’abstrait et le concret. Sanchis utilise le texte aussi pour générer une musicalité verbale. Parallèlement, le vidéaste Pablo Castilla, présent dès le premier jour des répétitions pour filmer, a introduit un contexte fictif durant le processus de création.

FICTION IN DANCE Two and a half years after the group performance now h e r e, Salva Sanchis created The Phantom Layer. Whereas now h e r e focused on form, The Phantom Layer focuses on fiction in dance. The dance vocabulary, developed by the dancers, is combined with fiction from literature. The performance consequently builds bridges between the abstract and the concrete. Sanchis uses the text also to generate musicality through language. The video artist Pablo Castilla was present from the first day of rehearsals to start filming, thereby introducing a fictional context into the creative process.

CHOREOGRAPHY SALVA SANCHIS | CREATED & PERFORMED BY STANISLAV DOBAK, MANON SANTKIN, PETER SAVEL | VIDEO PABLO CASTILLA | PRODUCTION KUNST/WERK (ANTWERPEN) | CO-PRODUCTION STUK (LEUVEN) 36

GEORGIA VARDAROU, SALVA SANCHIS, MARC VANRUNXT[BE] Trigon TH 19/12 20:30 KAAISTUDIO’S | DANCE | 70 MIN. | € 16/12/8 EXTRA: TRIGON + CONCERT IN DE FOYER VAN GAŠPER PIANO & JULIEN CHAMLA SEE 2 NIGHTS OF THE KUNST/WERK WEEK AND PAY ONLY € 25/20/12,50 © STANISLAV DOBAK

GEORGIA3 Eind 2011 presenteerde danseres en choreografe Georgia Vardarou haar Hardcore Research on Dance. Salva Sanchis en Marc Vanrunxt reageren nu beiden met een choreografisch voorstel op haar solo. Vanuit de affiniteit voor elkaars werk ontstond het idee om Hardcore Research on Dance uit te bouwen tot een drieluik: Trigon. Drie verschillende schrifturen voor één danseres, drie maal Georgia Vardarou!

GEORGIA3 Fin 2011, la danseuse et chorégraphe Georgia Vardarou a présenté son spectacle Hardcore Research on Dance. Salva Sanchis et Marc Vanrunxt réagissent à présent tous deux par une proposition chorégraphique à son solo. À partir des affinités pour leur œuvre respective, l’idée a germé de développer Hardcore Research on Dance en une trilogie : Trigon. Trois écritures différentes pour une danseuse, trois fois Georgia Vardarou ! « Qui voit la danseuse grecque Georgia Varadou à l’œuvre ne peut s’empêcher de continuer à la regarder. » — De Standaard.

GEORGIA3 In December 2011, dancer and choreographer Georgia Vardarou showed her Hardcore Research on Dance. Both Salva Sanchis and Marc Vanrunxt respond now with a choreographic proposal to her solo. From an affinity for each other’s work came the idea to turn Hardcore Research on Dance into a triptych: Trigon. Three writings for one dancer, 3 x Georgia Vardarou. ‘Once you see the Greek Georgia Varadrou dancing you can’t stop watching.’ — De Standaard.

‘Wie de Griekse danseres Georgia Vardarou ziet dansen, blijft kijken.’ — DE STANDAARD CHOREOGRAPHY SALVA SANCHIS, MARC VANRUNXT, GEORGIA VARDAROU | DANCE GEORGIA VARDAROU | MUSIC GAŠPER PIANO, DON PRESTON | PRODUCTION KUNST/WERK | CO-PRODUCTION TAKT DOMMELHOF 37

MARC VANRUNXT & ARCO RENZ[BE] Discografie FR 20/12 20:30 KAAISTUDIO’S | DANCE | € 16/12/8 EXTRA: LUSTFORLIFE SEE 2 NIGHTS OF THE KUNST/WERK WEEK AND PAY ONLY € 25/20/12,50 © DAVID BERGÉ

En supplément, vous pourrez voir Lustforlife, une nouvelle version de la performance que l’actrice Sara De Bosschere et Marc Vanrunxt ont créée avec Mystery Guest dans le cadre du programme Hit The Stage, au Monty à Anvers.

SCHOONHEID DIE RAAKT Marc Vanrunxt en Arco Renz schrijven elk een solo voor danser Rob Fordeyn. Dat materiaal vervlechten zij tot één creatie waarin de twee schrifturen met elkaar in dialoog gaan. Vanrunxt en Renz delen in hun werk de aandacht voor verstilling en mysterie, een volgehouden radicaliteit en precisie, met als doel: ‘schoonheid’ die raakt. Voor Discografie ontmantelt klankontwerper Daniel Vanverre popmuziek uit de jaren ’80 tot een geheel eigen sound die refereert aan de vroege elektronische muziek. Als extraatje krijgt u Lustforlife te zien, een nieuwe versie van de performance die actrice Sara De Bosschere en Marc Vanrunxt samen met

Mystery Guest creëerden in het kader van Hit The Stage in de Antwerpse Monty. UNE BEAUTÉ TOUCHANTE Marc Vanrunxt et Arco Renz créent chacun un solo pour le danseur Rob Fordeyn et en distillent ensuite une seule chorégraphie dans laquelle les deux écritures entrent en dialogue. Les productions de Vanrunxt et de Renz partagent un goût de la quiétude et du mystère, une précision et une radicalité continues, et cherchent à atteindre une beauté touchante. Pour Discografie, le concepteur sonore Vanverre décompose de la musique pop des années 80 et lui donne une sonorité tout à fait personnelle qui renvoie aux débuts de la musique électronique.

POIGNANT BEAUTY Marc Vanrunxt and Arco Renz each create a solo for dancer Rob Fordeyn. They interweave this material into one creation in which their styles enter into a dialogue with one another. In their work Vanrunxt and Renz share a focus on stillness and mystery, a sustained radicalism and precision aimed at achieving a poignant ‘beauty’. For Discografie, the sound designer Daniel Vanverre dismantles 80s pop music to create a unique sound that refers to early electronic music. As a bonus, you can see Lustforlife, a new version of the performance the actress Sara De Bosschere and Marc Vanrunxt created together with Mystery Guest as part of Hit the Stage at the Monty in Antwerp.

WORKSPACEBRUSSELS PRESENTS

WORKING TITLE PLATFORM #7 TH 12, FR 13 & SA 14/12 KAAISTUDIO’S

BAROMÈTRE Au cours de Working Title Platform (WTP), le public peut découvrir le résultat des résidences à Workspacebrussels. Ce lieu de travail consacré aux arts de la scène accueille chaque année une cinquantaine d’artistes et de collectifs émergents. Pendant leur résidence, ils peuvent travailler dans un studio équipé professionnellement et bénéficient d’un encadrement sur mesure au niveau financier, dramaturgique et productionnel. WTP offre un panorama de l’œuvre de ces jeunes créateurs ainsi que de leur processus de réflexion et de création. Chaque édition est un baromètre de ce qui est à l’ordre du jour sur le plan artistique et/ou sociétal. WTP #7 présentera entre autres Cecilia Eliceche, Alma Söderberg & Hendrik Willekens et Albert Quesada.

GRAADMETER Tijdens Working Title Platform (WTP) kan het publiek kennismaken met de resultaten van de residentiewerking van Workspacebrussels. Binnen deze werkplaats zijn per jaar een vijftigtal beginnende podiumkunstenaars of -collectieven in residentie. Zij kunnen er werken in een professioneel uitgeruste studio en krijgen financiële, dramaturgische en productionele omkadering op maat. WTP biedt een overzicht van het werk van deze jonge makers en geeft een inkijk in hun werken denkproces. Daardoor is elke editie een graadmeter van wat artistiek en/of maatschappelijk aan de orde van de dag is. In deze editie o.a. Cecilia Eliceche, Alma Söderberg & Hendrik Willekens en Albert Quesada.

INDICATOR During Working Title Platform (WTP) the public can see the results of Workspacebrussels’ residence work. In this workplace around fifty budding performing artists and collectives are in residence every year. Here they can work in a professionally equipped studio and receive financial, dramaturgical and production facilities to meet their individual needs. WTP provides an overview of the work of these young artists and gives an insight into their work and thought processes. Each edition is an indicator of the artistic and/or social order of the day. WTP #7 will present works by Cecilia Eliceche, Alma Söderberg & Hendrik Willekens and Albert Quesada.

TO IMPLEMENT ITS RESIDENCE PROGRAMME, WORKSPACEBRUSSELS COLLABORATES WITH KAAITHEATER, ROSAS, LES BRIGITTINES AND ULTIMA VEZ. THE WTPS ARE PRESENTED IN THE KAAISTUDIO’S, LES BRIGITTINES AND THE BEURSSCHOUWBURG. 39

LAURA VAN DOLRON LAST VOORSTELLINGEN AF De Nederlandse ‘stand-up filosofe’ en theatermaakster Laura van Dolron heeft besloten om al haar voorstellingen in het seizoen 2013–2014 te annuleren. In ruim tien jaar heeft zij vele voorstellingen gemaakt, reflectie en bezinning waren daarin terugkerende thema’s. De persoonlijke aard van haar werk vergt nu een periode van herbronnen. Opnieuw een periode van reflectie en bezinnen, maar nu even zonder producenten, publiek en pers. Wie reeds tickets kocht voor Ode aan de man (aangekondigd voor 9 en 10 januari) of voor Mijn naam is Rachel Corrie (11 januari) krijgt deze uiteraard terugbetaald. LAURA VAN DOLRON ANNULE SES SPECTACLES La « philosophe stand-up » et créatrice de théâtre néerlandaise Laura van Dolron a décidé d’annuler tous ses spectacles de la saison 2013–2014. Ceux qui sont déjà en possession d’un billet pour Ode aan de man (annoncé les 9 et 10 janvier prochains) ou pour Mijn naam is Rachel Corrie (11 janvier) seront bien entendu remboursés. LAURA VAN DOLRON CANCELS PERFORMANCES The Dutch ‘stand-up philosopher’ and theatre-maker Laura van Dolron has decided to cancel all her performances in the 2013–2014 season. Anyone who has bought tickets for Ode aan de man (9 & 10 January) or Mijn naam is Rachel Corrie (11 January) will of course be reimbursed.

BRUSSELS OPERETTETHEATER Die Fledermaus DO 19 & VR 20/12 20:00!!! + ZA 21/12 14:00!!! KAAITHEATER OPERETTE | IN DE OORSPRONKELIJKE TAAL MET BOVENTITELING | € 30, € 28 (GROEPEN VANAF 8 P.) RESERVERING BRUSSELSOPERETTETHEATER@GMAIL.COM OF T 02 201 1190 Een klassieker in het operettegenre. Het libretto geeft een cynische kijk op de Weense burgerij eind negentiende eeuw, maar de muziek van Johann Strauss zorgt er voor dat je toch vrolijk buitenkomt. DIRIGENT STIJN SAVENIERS | REGIE, CHOREOGRAFIE & SCENOGRAFIE LIEVEN BAERT 40

SARMA SALON #10: ENCHANTING SCORES WITH ISABELLE STENGERS, ARNAUD HALLOY & JULIEN BRUNEAU MO 18/11 19.00!!! KAAISTUDIO’S EN | DURATION CA. 3 HOURS | FREE ENTRANCE – RESERVATION REQUIRED

MAGIE, SCIENCE ET ART En amorce d’un atelier autour d’Enchanting Scores (partitions enchantées), le laboratoire Sarma organise dans la série Salon une soirée qui se penche sur les pratiques et les discours nouveaux dans l’art

et au-delà. Le chorégraphe et plasticien Julien Bruneau, l’anthropologue Arnaud Halloy et la philosophe Isabelle Stengers engagent le dialogue autour de la transe et des pratiques rationnelles entre magie, science et art. Ensuite, le public est invité à mettre ces idées à l’épreuve dans un processus de réflexion collectif qui s’appuie sur une partition. Depuis la modernité, nous sommes des observateurs distants de notre environnement, dans lequel nous intervenons cependant avec désinvolture et irrespect. Les Enchanting Scores peuventelles créer les conditions requises pour la genèse de formes alternatives de rationalité et de comportement ? MAGIC, SCIENCE AND THE ARTS In the framework of a workshop around Enchanting Scores, workplace Sarma organizes one of its salons on new practices and discourses in the arts and in the world at large. Choreographer and visual artist Julien Bruneau, anthropologist Arnaud Halloy and philosopher Isabelle Stengers set up a conversation on trance and relational practices between magic, science and the arts. Afterwards the audience will be invited to work with these ideas and

MAGIE, WETENSCHAP EN KUNST Als opmaat tot een workshop rond Enchanting Scores organiseert de werkplaats Sarma een salon over nieuwe praktijken en discoursen in de kunst en daarbuiten. Choreograaf en beeldend kunstenaar Julien Bruneau, antropoloog Arnaud Halloy en filosofe Isabelle Stengers gaan een dialoog aan over trance en relationele praktijken tussen magie, wetenschap en kunst. Vervolgens is het publiek uitgenodigd om die ideeën uit te testen in een collectief denkproces op basis van een score (partituur). Van 19 tot 22 november volgt dan een workshop (in Bains Connective) waarin met dat materiaal aan de slag wordt gegaan (meer op www.sarma. be). Sinds de moderniteit zijn we afstandelijke observatoren van onze omgeving, waarin we tegelijkertijd achteloos interveniëren. Kunnen ‘enchanting scores’ de voorwaarden creëren voor alternatieve vormen van relationaliteit en handelen?

perspectives in a scored collective thinking process. November 19–22, this material will be developed further in a workshop at Bains Connective (more on www.sarma. be). Since modern times we are distant observers of our environment, in which we at once carelessly intervene. Can ‘enchanting scores’ create the condition for alternative forms of relationality and agency to emerge?

CONCEPT JULIEN BRUNEAU & JEROEN PEETERS | GUESTS JULIEN BRUNEAU, ARNAUD HALLOY & ISABELLE STENGERS | PRODUCTION SARMA | THANKS TO KAAITHEATER & BAINS CONNECTIVE | SARMA IS SUPPORTED BY THE FLEMISH AUTHORITIES AND THE FLEMISH COMMUNITY COMMISSION 41

CHARLEROI DANSES & KAAITHEATER PRESENT, AS PART OF THE BIENNALE DE CHARLEROI DANSES (12–30/11)

EXTRA MUROS

SACRE COLLOQUIUM TH 21/11 14:00>18:30 LA RAFFINERIE RUE DE MANCHESTERSTRAAT 21 1080 BRUSSELS LECTURES & DEBATES IN FR & EN | FREE | PLEASE BOOK AT TICKETS@KAAITHEATER.BE © ROBIN JUNICKE

NL Naar aanleiding van de Sacre-voorstellingen van Laurent Chétouane en Dominique Brun organiseren het Kaaitheater en Charleroi Danses een colloquium over de Sacre du Printemps, zowel over de muziek als over de choreografie van deze historische voorstelling. FR À l’occasion des deux nouvelles chorégraphies du Sacre, celle de Laurent Chétouane et celle de Dominique Brun, le Kaaitheater et Charleroi Danses organisent un colloque autour du Sacre du Printemps. Les intervenants abordent aussi bien la musique que la chorégraphie de ce spectacle historique. EN As part of the Sacre performances by Laurent Chétouane and Dominique Brun, Kaaitheater and Charleroi Danses will be holding a colloquium on the Sacre du Printemps. The speakers examine both the music and the choreography of this historical performance.

14:00 INTRODUCTION BY MODERATOR CHRISTOPHE WAVELET (EN) 14:05 CONVERSATION WITH CHOREOGRAPHERS LAURENT CHÉTOUANE AND CRISTINA RIZZO ON THEIR VERSIONS OF THE SACRE (EN) 14:30 TALK BY DOMINIQUE BRUN ON HER RESEARCH INTO THE SACRE DU PRINTEMPS (FR) 15:15 CONVERSATION WITH DANCER EMMANUELLE HUYN (FR) 15:45 INTERVAL 16:00 TALK BY CHRISTEL STALPAERT (GHENT UNIVERSITY) ON THE VARIOUS RE-ENACTMENTS OF THE SACRE (BAUSCH, BÉJART…), FROM THE POINT OF VIEW OF THE CHOREOGRAPHY (EN) 16:45 CONVERSATION WITH GAETAN BULOURDE ON HIS VERSION OF THE SACRE (FR) 17:15 TALK BY FRANCIS MAES ON THE SACRE DU PRINTEMPS; A MUSICAL ANALYSIS (EN) 18:00 CONVERSATION WITH COMPOSER JUAN PABLO CARENO ON HIS SACRE COMPOSITION (FR) 18:30 END

IN COLLABORATION WITH GHENT UNIVERSITY’S S:PAM RESEARCH GROUP (STUDIES IN PERFORMING ARTS & MEDIA) 42

BRUSSELS ACADEMY & BRUSSELS STUDIES INSTITUTE PRESENT

2DE NACHT VAN DE KENNIS OVER BRUSSEL/ 2ÈME NUIT DU SAVOIR SUR BRUXELLES FR 22/11 19:00>01:00 KAAITHEATER LECTURES | NL, FR, EN | € 5 SNEDIG BRUSSEL Eind november 2012 ging het er gepassioneerd én feestelijk aan toe in het Kaaitheater ter gelegenheid van de eerste Nacht van de kennis over Brussel. Voor de tweede editie verzamelen de Brussels Academy en het Brussels Studies Institute opnieuw enkele tientallen onderzoekers en denkers om hun kennis over Brussel met u te delen. U krijgt opnieuw snedige presentaties (van 14 minuten!) en pittige discussies over controversiële onderwerpen, gelardeerd met korte optredens van Brusselse artiesten. En u kan u laven aan de infostands en in het onvolprezen Kaaicafé. En dat alles zes uur lang. Kennis uit de universiteiten en onderzoekscentra, in de talen van Brussel en voor de verschillende publieken uit Brussel. Dichter bij de wereld kan je niet komen. BRUXELLES MA BELLE À la fin du mois de novembre 2012, l’ambiance était passionnée mais festive au Kaaitheater lors de la première Nuit du savoir sur Bruxelles. Pour la deuxième édition, la Brussels Academy et le Brussels Studies Institute réunissent de nouveau quelques dizaines de chercheurs et de penseurs pour

partager leur connaissance sur Bruxelles avec le public. Vous aurez de nouveau droit à des exposés succincts et pertinents (de 14 minutes !) et des discussions enflammées sur des sujets controversés. Le tout sera émaillé d’interventions d’artistes bruxellois. Vous pourrez vous désaltérer aux stands d’information et dans l’inégalable Kaaicafé. L’événement dure six heures. Du savoir provenant d’universités et de centres de recherche, dans les langues de la ville et pour les divers publics bruxellois. Au plus près du monde tel qu’il est ! INCISIVE BRUSSELS At the end of November 2012 there was plenty of impassioned yet also festive activity at the Kaaitheater on the occasion of the first Night of Knowledge about Brussels. For the second time, the Brussels Academy and the Brussels Studies Institute will be bringing together several dozen researchers and thinkers to share their knowledge of Brussels with you. Once again there will be incisive presentations (14 minutes long!) and spirited discussions on controversial topics, larded with short performances by Brussels artists. And you can satisfy your desire for facts at

the information stands and in the unsurpassed Kaaicafé. And all this goes on for six hours. Knowledge from the universities and research centres, in the languages of Brussels and for Brussels’ various audiences. You cannot get any closer to the world than this.

BRUSSELS ACADEMY & BRUSSELS STUDIES INSTITUTE PRESENT

CLAIRE BISHOP, ANA VUJANOVIĆ & BOJANA CVEJIĆ (TKH), MARTA POPIVODA Performing the Public: Art & Citizenship SA 7/12 17:00>22:00 KAAISTUDIO’S | BREAK 19:00>20:00 LECTURE + DEBATE + FILM | EN | € 5 | CATERING AVAILABLE PUBLIC In his book The Phantom Public (1925), American journalist Walter Lippmann describes the public as something abstract, uncertain and lost, remote from government. Citizens cannot but remain passive, delegating their civil activities to experts, since they are incapable of grasping all details operative on the public scene. In Lippmann’s view citizens mobilize only occasionally in moments of crisis. Recently we have seen this phantom public resurrect in riots and protests between expressing a social affect — outrage — and organizing political action. Do these uprisings suggest or herald communitas, a potential, liminal community that is becoming in the period of societal change and transition? Or are we just bystanders of ephemeral performances that wither away in the public space? What can art do, when it refuses the ethical purpose that government delegates its with, and stages disagreement that repoliticizes the public space? These questions spark off a program proposed by TkH [Walking Theory], an editorial collective from Belgrade, featuring: • a lecture by Claire Bishop, who in her acclaimed book, Artificial Hells: Participatory Art and the Politics of Spectatorship (Verso, 2012), discerns the aesthetic and political aspects of participation in contemporary art; • talks by Ana Vujanović and Bojana Cvejić (TkH) on social dramas and choreographies of the public based on their book Public Sphere by Performance (Bbooks, 2012);

• and screening of Yugoslavia, How Ideology Moved Our Collective Body, a documentary film by Marta Popivoda (TkH/Les Laboratoires d’Aubervilliers/Udk, 2012), which explores mass performances of ideology in public space. PUBLIEK Is het publiek een anonieme, inerte massa die alleen in beweging komt in tijden van crisis? Zijn recente protestbewegingen de voorbode van een nieuwe communitas? Kan kunst mensen mobiliseren? Over deze en vele andere vragen gaat het in een programma dat voor Me, Myself & We werd samengesteld door TkH [Walking Theory], een schrijverscollectief uit Belgrado. LE PUBLIC Le public est-il une masse anonyme et inerte qui ne se réveille qu’en temps de crise ? Les récents mouvements de protestation étaient-ils le présage d’une nouvelle communitas ? L’art peut-il mobiliser les gens ? Le programme que compose le collectif d’écrivains de Belgrade TkH [Walking Theory] pour la série Me, Myself & We s’articule autour de ces questions et de bien d’autres encore. masse dans l’espace public.

A HOUSE ON FIRE PROJECT; WITH THE SUPPORT OF THE CULTURE PROGRAMME OF THE EUROPEAN UNION 44

MARIANNE VAN KERKHOVEN 1946–2013 NL Op 4 september jongstleden overleed Marianne Van Kerkhoven. Als dramaturge en publiciste was zij een van de markantste stemmen in het Vlaamse theater van de jongste vier decennia. Sedert 1985 was Mariane dramaturge van het Kaaitheater. Bij wijze van eerbetoon drukken we hier de State of the Union af die Marianne uitspraak op Het Theaterfestival in 1994 — het jaar van de genocide in Rwanda. FR Le 4 septembre 2013, Marianne Van Kerkhoven est décédée. En sa qualité de dramaturge et de publiciste, elle était l’une des voix les plus marquantes du théâtre flamand des quatre dernières décennies. Depuis 1985, elle était la dramaturge du Kaaitheater. À titre d’hommage, nous publions ici le discours du State of the Union que Marianne Van Kerkhoven a prononcé au Theaterfestival 1994 — l’année du génocide au Rwanda. Vous pouvez lire la traduction intégrale sur kaaitheater.be. EN On 4th September 2013, Marianne Van Kerkhoven passed away. As a dramaturge and writer she was one of the leading voices in the Flemish theatre of the last four decades. Since 1985 she worked as dramaturge for the Kaaitheater. As a tribute we are here printing the State of the Union speech that Marianne gave at the 1994 Theatre Festival -— the year of the genocide in Rwanda. You can read the full text at kaaitheater.be 45

HET THEATER LIGT IN DE STAD EN DE STAD LIGT IN DE WERELD EN DE WANDEN ZIJN VAN HUID. — Marianne Van Kerkhoven

Ik moet u bekennen dat ik het nog nooit zo moeilijk heb gehad bij het schrijven van een tekst als bij deze; niet enkel door de onmacht in het formuleren, maar vooral door het gevecht dat ik moest leveren tegen mijn eigen onwennigheid, tegen mijn eigen onoprechtheid. Ik hoop dat ik via deze tekst iets kan overbrengen van datgene wat aan de basis ligt van dat gevecht.

1. Als men aan dramaturgen vraagt de zgn. State of the Union uit te spreken, m.a.w. iets te vertellen over de stand van zaken in theaterland, dan zal hun mededeling onvermijdelijk wel wat met dramaturgie te maken hebben. Er bestaat voor mij echter zoiets als een kleine en een grote dramaturgie en hoewel mijn voorkeur vooral uitgaat naar de kleine, d.w.z. de op mensenmaat te vatten dingen, wil ik het hier toch hebben over de grote dramaturgie. Omdat het nodig is. Omdat het vandaag, denk ik, heel erg nodig is. De kleine dramaturgie zouden we kunnen omschrijven als dat veld, die structurele kring, die in en om een productie ligt. Maar een productie leeft door haar wisselwerking, door haar publiek, door wat er ook buiten haar kader gebeurt. En rond de productie ligt het theater en rond het theater ligt de stad en rond de stad zo ver we kunnen zien ligt de hele verdere wereld en zelfs de hemel met zijn sterren. De wanden die deze kringen met elkaar verbinden zijn van huid, ze hebben poriën, ze ademen. Soms wordt dat vergeten.

2. Toen ik in 1992 het Nederlandse Theaterjaarboek in ontvangst nam en daarbij iets moest vertellen over het opnieuw opduikend maatschappelijk engagement in het theater, wisselden in mijn hoofd de beelden van hoop en die van wanhoop elkaar nog af. Vandaag, twee jaar later, zoekend naar de kleur van die beelden die door hun indringendheid de identiteit van deze periode bepalen, overheerst er één enkel sterk gevoel: een groot besef van verlies, van woede om dat verlies, van onmacht om tegen dat verlies in te gaan. Het zijn de beelden (u kent ze; ze zijn reeds tot cliché geworden) de beelden van die duizenden – en ze hadden allemaal een naam en ze hadden allemaal een huis en vrienden of kinderen – die vandaag zo volkomen respectloos, zo waardeloos en weerloos de dood worden ingedreven. Alleen die dood heeft nog een naam: ze heet honger of uitputting, tyfus of aids, kogel of machete. Maar niet getreurd: met een van de belastingen aftrekbare overschrijving op de rekening van het Rode Kruis of Artsen zonder Grenzen drijven we die beelden wel weg uit ons geweten. Ware het niet...

3. Ware het niet dat ook dichter bij huis, waar geen massagraven of vluchtelingenkampen ons uitzicht op het landschap ontsieren, het gevoel van verlies aanwezig blijft. De communistische wereld is van de kaart geveegd, ex-Joegoslavië is na slagveld tot puinhoop geworden, zelfs het letterlijk ‘laatste eiland’ Cuba staat vandaag sterk onder druk, Europa valt meer uit elkaar dan zich te verenigen, er is de verrechtsing, er is het racisme: u kent het verhaal, ook dat is een cliché. Wat wij als principes verdedigden en als waarden met ons meedroegen (gelijkheid, democratie, cultuur, utopie, geschiedenis...), het lijkt ons vandaag door de vingers te glippen en te verdwijnen in het zand. Misschien is dit wel ons geluk, misschien is dit wel het punt waarop ons twijjfelachtig gevoel van solidariteit — twijfelachtig want niet omgezet in daden — toch aanleiding kan geven tot het besef dat het vandaag niet meer mogelijk is zich uitsluitend bezig te houden met de eigen kleine dramaturgie. De wereld is wel degelijk één geheel. Het theater ligt in de stad en de stad ligt in de wereld en de wanden zijn van huid. We ontkomen niet aan wat door de poriën dringt. Tegenover al wat verloren ging en gaat, is het besef van samenhang wel één van de belangrijkste dingen om terug te winnen. De categorie van de totaliteit, het bewustzijn van de dominantie van het geheel over de delen, één van die essentiële elementen van de marxistische filosofie, doet zich vandaag voor als een ‘goeie ouwe waarde’ die we, na onze tocht doorheen de postmoderne fragmentering, als een verloren zoon kunnen omhelzen.

4. Het onthaal van deze en andere verloren zonen drukt ons echter meteen op het feit dat diegenen die doorgaans tot de progressieve krachten van de maatschappij behoren — intellectuelen, kunstenaars... — vandaag andere taken te vervullen hebben dan in die blije jaren na ‘68. We voelen er ons onwennig bij, maar we zullen moeten leren aanvaarden dat onze taak vandaag maar al te zeer zal zijn: verlies te bekampen, de verdediging op ons te nemen van waarden die dreigen te verdwijnen, m.a.w. principes te conserveren i.p.v. de hemel te bestormen met revolutionaire theorieën. Als wij, theatermakers, behorende tot deze zgn. progressieve krachten, inderdaad de adem vinden om een nieuw maatschappelijk engagement te ontwikkelen, dan zal dit engagement een andere kleur en karakter moeten vertonen dan dat van de 70er jaren. De nieuwe politieke periode en de taken die zij op de dagorde zet, vragen dringend om de ontwikkeling van een eigen denken en een eigen woordenschat. Een taal om de tijd hanteerbaar te maken. Uit het complexe kluwen waarin de huidige periode zich aan ons voordoet, wil ik hier enkele problemen isoleren die mij bezighouden. Ik leg ze u voor; ze zijn slechts wat ze zijn, nog onaf en niet gerijpt.

5. Het eerste heeft met geschiedenis en geheugen te maken en meer in het bijzonder met de islam. Maar het verhaal begint hier en nu. Enkele cijfers als introductie. De 4.273 in 1994 geregistreerde Brusselse taxichauffeurs behoren tot 41 verschillende nationaliteiten; 2000 van hen zijn Belg; verder zijn er 42 Algerijnen, 281 Iranezen, 69 Turken, 101 Tunesiërs en 1.062 Marokkanen. Ik noem slechts deze; maar het lijstje overlopend kan men met een gerust hart stellen dat meer dan een derde tot de islamitische wereld behoort. Sommige wijken in Brussel, maar ook in Antwerpen en andere steden, hebben een volledig islamitische bevolking. Deze mensen zijn vreemden voor ons. Nochtans hebben wij ooit in onze geschiedenisboeken gelezen dat Karel Martel in 732 bij Poitiers de Muzelmannen versloeg en dat zij finaal uit Europa verdreven werden in 1492 — kan het jaartal symbolischer? — bij de val van het kleine koninkrijk Granada. Van het begin van de 8ste tot het einde van de 15de eeuw, dus 800 jaar lang, heeft de cultuur van de islam deel uitgemaakt van de dagelijkse Europese realiteit, maar dat hebben wij in ons geschiedenisonderricht nooit ‘gevoeld’ ; het werd herleid tot wapenfeiten. Is het in het licht van de huidige realiteit die wij ‘dagelijks’ beleven en waarin geschiedenis en geheugen opnieuw op de voorgrond treden, niet nodig om deze acht eeuwen te revaloriseren? Zijn ze niet om ideologische redenen weggemoffeld tussen de bladen van onze geschiedenisboeken? Het herijken, herschrijven van de geschiedenis in het licht van de huidige tijd is een constante taak die niet alleen verricht dient te worden voor de recente geschiedenis (Tweede Wereldoorlog, communisme enz.) maar ook voor verder liggende perioden. In zijn recent verschenen essay La vieille Europe et la nôtre schreef de befaamde Frans mediëvist Jacques Le Goff: ‘Plus que d’autres continents, l’Europe connaît aujourd’hui un réveil de la mémoire. Ici encore, si la mémoire doit combattre l’oubli des erreurs et des crimes du passé pour aider à ne pas les reproduire, elle doit laisser à une historiographie scientifique et objective le soin de construire sur le respect de l’histoire de chacun la commune mémoire de l’Europe.’ Misschien ligt hier wel een terrein van samenwerking tussen Europa en dat deeltje islamitische wereld dat binnen haar grenzen leeft: samen opnieuw op zoek gaan naar een stuk gemeenschappelijk geheugen. In tegenstelling tot Europa heeft de islamitische wereld niet zo’n moment van bezinning, omverwerping én herwaardering gekend als wij meemaakten in de Franse Revolutie. Een van de gevolgen daarvan voor vandaag, betoogt Mohammed Arkoun in zijn boek Islam in discussie is dat ‘in de moslimse samenlevingen de kloof nog dieper is tussen de toename van gewelddadig gedrag en de mogelijkheden die de intellectueel, de denker of de artiest nog resten om werk te produceren dat een tegengewicht biedt aan de semantische wanorde en de ontsporing van het denken. In westerse democratieën is er nog voldoende vrijheid voor kritisch denken en artistieke creativiteit om op zijn minst opnieuw stil te staan bij reflectie, kennis en codes van politiek en moraal.’

Laten we dan van die vrijheid minstens gebruik maken en de hand reiken aan hen die ze misschien niet hebben. Uiteindelijk zullen er in de islam wel evenveel mooie en lelijke dingen zijn als er in het christendom mooie en lelijke dingen zijn. 6. Ik wou voor het tweede probleem dat mij bezighoudt nogmaals terug naar het verleden, weer naar de middeleeuwen en weer naar de achtste eeuw, nl. naar het moment waarop de strijd werd uitgevochten tussen iconoclasten of beeldenbestrijders en iconodulen of beeldenvereerders. De vraag waar het om draaide was of het al dan niet toegelaten was afbeeldingen te maken van God: of hij een zichtbaar gelaat moest krijgen ofwel of dit overgelaten diende te worden aan de verbeelding van de gelovige. Ik wil hier niet ingaan op de religieuze en vooral ook politieke aspecten aan deze strijd verbonden en ben er mij ook van bewust dat dankzij een overwinning van de iconodulen er in het westelijke deel van Europa in de daarop volgende eeuwen zo’n rijke schilder- en beeldhouwkunst kon ontstaan. Waar het mij om gaat is het zeer actuele probleem van wat kan/mag ‘uitgebeeld worden’ en wat niet — en hoe je dat ‘niet’ dan moet invullen. Niet meer het aanzien van God maar het aanzien van de gruwel die door mensenhand geschapen werd/wordt, maakt vandaag onderwerp uit van een mogelijk nieuwe strijd tussen iconoclasten en iconodulen. We worden overspoeld door beelden waarvan de echtheid zoek is geraakt en waarbij onze verbeelding dus niet meer weet welke betekenis ze aan die beelden moet hechten: de landing in Somalië wordt als een actiefilm geënsceneerd; Spielbergs Schindler’s List wordt ons — ook aan middelbare scholieren die door ons tekortschietend geschiedenisonderwijs nog weinig van de Tweede Wereldoorlog weten — voorgeschoteld als ‘dé waarheid over de kampen’; in feite gaat het om een Hollywood-successtory die dank zij een barnumreclamecampagne bij het publiek gebracht is. In een opiniestuk in de kranten schreef Claude Lanzmann, cineast en auteur van de negen uur durende documentaire Shoah over het leven in de kampen (en misschien is hij niet vrij te pleiten van enige afgunst op Spielbergs publiekssucces) dat ‘een bepaalde vorm van afschuw niet overdraagbaar is’ en dat ‘beelden (van deze afschuw) de verbeelding doden’. Tegenover de holocaust, tegenover het hele gebeuren van de Tweede Wereldoorlog, dat straks, als de laatste rechtstreekse getuige dood is, ons collectief geheugen zal verlaten en zal aanvangen ‘geschiedenis’ te worden, tegenover al de gruwelen die nu gebeuren of die in de toekomst te gebeuren staan, moet de kunstenaar, de intellectueel en vooral de mediawerker een nieuwe ‘beroepsethiek’ ontwikkelen: zijn keuze tussen iconoclast of iconodul, zijn verantwoordelijkheid over wat hij niet toont en wat wèl en hoe hij dat dan toont, is vandaag zeer groot geworden. Dat de beelden van gruwel waarvan ik u in het begin sprak tot cliché zijn verworden, bepaalt, denk ik, in hoge mate mee onze twijfelachtige solidariteit.

Wij ontsnappen niet aan de slopende werking van de dagelijkse herhaling van die beelden (van welke beelden dan ook). We hebben in de jaren die achter ons liggen gestreden om het denkbeeld te doen doordringen dat het maken van kunst een autonome bezigheid was; hoewel dit statement een elementair facet van onze werkwijze moet blijven, kunnen we er vandaag niet onderuit dat die autonomie niet mag leiden tot een onverschilligheid t.o.v. de receptie van wat wij maken; de gecreëerde beelden moeten hun autonomie behouden maar de kunstenaar moet minstens een met het publiek gedeelde verantwoordelijkheid opbouwen t.o.v. de perceptie van zijn beelden. Hij zal in de toekomst al zijn creativiteit moeten aanwenden om een andere manier van kijken te ontwikkelen, om beelden te creëren die verhinderen dat de gruwel tot cliché wordt.

7. Het derde punt vertrekt van mezelf. Ieder mens heeft in zijn leven wel enkele dingen die hem fascineren, die hem niet loslaten. Eén daarvan is voor mij altijd geweest het maar niet willen aanvaarden dat er een kloof zou bestaan tussen theorie en praktijk. Misschien is dat wel de dieper liggende reden waarom ik dramaturg geworden ben. Een dramaturg is een bruggenbouwer, is constant bezig met theorie en praktijk, kunst en wetenschap, emotie en ratio met elkaar te verbinden. Mijn hardnekkig geloof dat theorie en praktijk in feite in het menselijk handelen onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, zag en zie ik alle dagen bevestigd, wanneer ik de manier van werken van kunstenaars observeer: de theorie is er, ze zit in het werk, ze wordt in het werkproces geboren. ‘I think,’ zei de schilder Francis Bacon in een interview, ‘that all great art is deeply ordered.’ Ik ben er dus ondertussen — door die observaties en door lectuur, gesprekken enz. — van overtuigd geraakt dat die voortdurende pogingen om theorie en praktijk bij elkaar te brengen niet zomaar op een persoonlijke frustratie bij mezelf terug te voeren zijn, maar dat het realiseren van hun eenheid in elke vorm van menselijk handelen één van de belangrijkste historische taken is van dit moment. In zijn boek Kosmopolis. Verborgen agenda van de Moderne Tijd schrijft filosoof-historicus Stephen Toulmin (hij was één van die wetenschappers die geïnterviewd werd in Wim Kayzers tv-serie Een Schitterend Ongeluk) het volgende: ‘Als er één les is die wij moeten leren uit de ervaringen van de jaren zestig en zeventig, is dit (naar ik ben gaan geloven) de noodzaak om ons opnieuw de wijsheid eigen te maken van de zestiende-eeuwse humanisten en een opvatting te ontwikkelen waarin de abstracte strengheid en exactheid van de zeventiende-eeuwse “nieuwe filosofie” wordt gecombineerd met een praktische interesse in het mensenleven in zijn concrete details.’

Die zeventiende-eeuwse filosofie steunde op de nieuwe ontdekkingen in de natuurkunde, op de zekerheid die men ontleende aan Newtons wereldbeeld, een zekerheid die gedurende drie eeuwen stand zou houden. Deze zekerheid delen wij vandaag niet meer, onze tijd staat in het teken van de twijfel. Een twijfel dank zij dewelke wij er misschien in zullen slagen om de wereld en de sterren, de kosmos en de polis, de filosofie en de kunst, de theorie en de praktijk opnieuw samen te brengen. Wij moeten terug, schrijft Toulmin ‘naar dat eerlijk onderzoek van de ervaring waarin Montaigne en Bacon uitsluitend hun vertrouwen hadden gesteld’. Ervaring zou opnieuw een sleutelbegrip in ons leven en ons denken moeten worden. Over die ervaring schreef John Berger: ‘Het benaderen van een ervaringsmoment vergt zowel nauwkeurig onderzoek (nabijheid) als het vermogen verbanden te leggen (afstand). Het patroon van het schrijven lijkt op de beweging van een schietspoel in een weefgetouw: steeds opnieuw schiet het naar voren en trekt zich weer terug, komt naderbij en neemt weer afstand. Maar het schrijven zit, anders dan zo’n spoel, niet vast in een raamwerk. Naarmate het patroon van het schrijven zich vaker herhaalt, wordt de relatie met de ervaring intiemer. Als men geluk heeft, is uiteindelijk betekenis de vrucht van deze intimiteit.’

8. Hoe al deze aanzetten, problemen, denkbeelden samenvatten? Ze warrelen door elkaar en terwijl ze bewegen veranderen ze van vorm. Eén gevoel overheerst daarbij: het gevoel — naast de wanhoop dan toch weer de hoop — dat we een misschien gruwelijke, maar ook fascinerende tijd beleven met een agenda die uitpuilt van reusachtige taken: een nieuw engagement vinden, het verlies bestrijden, waarden conserveren, de eenheid herstellen, de geschiedenis herijken, beelden zoeken om de gruwel te beschrijven, de ervaring terugvinden, schietspoel worden enz. Er is veel werk te doen en werken is overleven, dat hebben notoire voorbeelden als Ron Vawter en Dennis Potter ons geleerd. We kunnen aan de slag met de twijfel als onze trouwe metgezel. Slechts één zekerheid nemen we met ons mee: het theater van vandaag ligt in de wereld en onder de hemel; de wanden zijn van huid; ze hebben poriën; ze ademen. Laten we proberen dat niet meer te vergeten.

State of the Union, Het Theaterfestival 1994 Gepubliceerd in Etcetera 46, oktober 1994, en in Marianne Van Kerkhoven, Van het kijken en van het schrijven – teksten over theater, Uitgeverij Van Halewyck, Leuven 2002

LE THÉÂTRE EST DANS LA VILLE ET LA VILLE EST DANS LE MONDE ET LES MURS SONT FAITS DE PEAU. « Selon moi, il existe une petite et une grande dramaturgie, et bien que j’aie une prédilection pour la petite, c’est-à-dire ce que l’on peut saisir à échelle humaine, j’aimerais quand même aborder ici la grande dramaturgie. Parce qu’il le faut. Parce qu’aujourd’hui, il le faut absolument, me semble-t-il. On pourrait définir la petite dramaturgie comme le champ, le cercle structurel qui se situe dans et autour d’une production. Mais une production vit par son interaction, par son public, par ce qui se déroule en dehors de son cadre. Et autour de la production se trouve le théâtre et autour du théâtre se trouve la ville et autour de la ville, aussi loin que nous pouvons voir, se trouve le monde et même le ciel et ses étoiles. Les parois qui relient ces cercles sont faites de peau, ils ont des pores, ils respirent. Parfois, on l’oublie. »

— Marianne Van Kerkhoven, State of the Union, Het Theaterfestival 1994 Texte intégral : kaaitheater.be

THE THEATRE IS IN THE CITY AND THE CITY IS IN THE WORLD AND ITS WALLS ARE OF SKIN. ‘It seems to me that there is such a thing as a major and a minor dramaturgy, and although my preference is mainly for the minor, which means those things that can be grasped on a human scale, I would here like to talk about the major dramaturgy. Because it is necessary. Because I think that today it is awfully necessary. We could define the minor dramaturgy as that zone, that structural circle, which lies in and around a production. But a production comes alive through its interaction, through its audience, and through what is going on outside its own orbit. And around the production lies the theatre and around the theatre lies the city and around the city, as far as we can see, lies the whole world and even the sky and all its stars. The walls that link all these circles together are made of skin, they have pores, they breathe.’

— Marianne Van Kerkhoven, State of the Union, Het Theaterfestival 1994 Full text: kaaitheater.be

COMING SOON DE MUNT/LA MONNAIE, ROSAS & KAAITHEATER PRESENT

ROSAS & ICTUS[BE] Drumming Live

TH 9, FR 10 & SA 11/01 20:30 + SU 12/01 15:00 KAAITHEATER + EXTRA: CONCERT DRUMMING BAND: FR 10 AFTER THE PERFORMANCE | FREE + EXTRA: MATINEE KADEE: SU 12/01 15:00 KAAITHEATER A wave of pure dance and pure sound, a vortex of life energy, on Steve Reich’s music .

LAURA VAN DOLRON[NL] Ode aan de man + Mijn naam is Rachel Corrie Aangekondigd voor 9 tot 11 januari. Voorstellingen afgelast – zie p. 45.

ELEANOR BAUER[US/BE] BAUER HOUR #5 TU 14/01 20:30 KAAISTUDIO’S Variety show.

SCHWALBE[NL] Schwalbe zoekt massa TH 16 & FR 17/01 20:30 KAAISTUDIO’S Over het verlangen én de angst om onderdeel te zijn van een groter geheel. Sur le désir et la peur d’être un élément d’un plus grand ensemble. A performance revealing the desire to be and fear of being part of a larger whole.

DD DORVILLIER/HUMAN FUTURE DANCE CORPS[US] Danza Permanente FR 17 & SA 18/01 20:30 KAAITHEATER Une partition de Beethoven transposée en chorégraphie pour quatre danseurs.

BEGÜM ERCIYAS[TR/DE] A Speculation TH 23 & FR 24/01 20:30 KAAISTUDIO’S A choreographic work about… money!

TONEELHUIS & MUZIEKTHEATER TRANSPARANT/ FC BERGMAN, LIESA VAN DER AA & SOLISTENENSEMBLE KALEIDOSKOP, JOSSE DE PAUW[BE] Van den vos FR 24 & SA 25/01 20:30 KAAITHEATER Bewerking van de middeleeuwse volksvertelling Van den vos Reynaerde.

JOOST VANDECASTEELE[BE] In Onaanvaardbare Staat SA 25/01 20:30 KAAISTUDIO’S Een comedyshow die zowel comedy als show in vraag stelt.

DISCORDIA, DE KOE, TG STAN, DOOD PAARD[NL/BE] Beroemden TU 28, WE 29, TH 30 & FR 31/01 + SA 1/02 20:30 KAAISTUDIO’S Dadaïstische voorstelling van een groep legendarische theatermakers.

IVO DIMCHEV[BG/BE] Creation 2014 FR 31/01 + SA 1/02 20:30 KAAITHEATER Dimchev plays with the norms and conventions of festivals. 54

WITTE LAKENS AAN DE GEVEL VAN HET KAAITHEATER Sinds enkele maanden hangen bewoners in Gent — en ondertussen ook in Brussel en andere steden — witte lakens uit het raam. Met deze actie wil het Gents Milieufront de hoge concentraties fijn stof in de lucht zichtbaar maken en aanklagen. Sinds begin dit jaar is de Europese fijnstofnorm van 50 microgram per m³ al meer dan 35 keer overschreden in Gent. In Brussel zal het niet beter zijn. De symbolisch witte lakens aan de gevel van het Kaaitheater zullen na enkele weken zwart worden. Net zoals onze longen. DRAPS BLANCS SUR LA FAÇADE DU KAAITHEATER Depuis quelques mois, des habitants de Gand — et entre-temps de Bruxelles et d’autres villes — accrochent des draps blancs à leur fenêtre. Par cette action, l’association environnementale Gents Milieufront veut dénoncer et rendre visible la concentration importante de particules fines dans l’air. Depuis le début de cette année, la norme européenne maximale de 50 microgrammes de particules fines par m3 a déjà été dépassée à plus de 35 reprises à Gand. À Bruxelles, la situation n’est certainement pas meilleure. Les draps blancs symboliques suspendus à la façade du Kaaitheater deviendront noir en quelques semaines à cause des particules fines. Tout comme nos poumons ! WHITE SHEETS ON THE KAAITHEATER FAÇADE For the last few months some of the inhabitants of Ghent — and in the meantime Brussels and other towns and cities too — have hung white sheets out of their windows. In this way, the Gents Milieufront aims to make the high concentration of fine particles in the air visible and to condemn it. Since the beginning of this year the European standard for fine particles (50 microgram per cubic metre) has been exceeded 35 times in Ghent. It won’t be much better in Brussels. After a few weeks, the symbolic white sheets on the façade of the Kaaitheater will be black. Just like our lungs.

OP STAP IN BRUSSEL?

AGENDA magazine geeft elke week het volledige overzicht van activiteiten in Brussel. Je vindt ons gratis, overal in de stad.

HET VERHAAL GAAT VERDER OP AGENDAMAGAZINE.BE

kaai_nuit_105-80.indd 1

26-09-13 11:46

We houden van cultuur.

KBC, trotse sponsor van het Kaaitheater.

kbc.be/sponsoring

Wij spreken uw taal.

43_Cultuur_80x105-Q NL.indd 1

YOUR RENDEZ-VOUS BEFORE & AFTER THE PERFORMANCES > SNACKS, SOUPS, PLAT DU JOUR & MORE > KITCHEN: FROM 12:00 TILL 20:30 > FREE WIFI, FREE PRESS SAINCTELETTESQUARE 18, 1000 BRUSSELS T 02 427 87 72 | INFO@KAAICAFE.BE WWW.KAAICAFE.BE

25/03/11 10:4

Speciaal voor iedereen die niet élke avond naar een live concert kan: élke avond een live concert. ‘Klara Live’, dat is zowat elke avond genieten van een live concert. Maandag tot donderdag starten we om 20 uur, in het weekend om 16 uur.

Klara. Blijf verwonderd.

Al het stadsnieuws in 3 talen Toute l’info régionale en 3 langues The local news in 3 languages

BELGIË – BELGIQUE P.B.–P.P. BRUSSEL X BC 6407

MAGAZINE | 6 EDITIES PER JAAR | VERSCHIJNT IN FEBRUARI, APRIL, JUNI, AUGUSTUS, OKTOBER & DECEMBER AFGIFTEKANTOOR BRUSSEL X | P3A9139 | AUGUSTUS 2013

KAAITHEATER SAINCTELETTESQUARE 20 20 SQUARE SAINCTELETTE B-1000 BRUSSELS

KAAISTUDIO’S ONZE-LIEVE-VROUW VAN VAAKSTRAAT 81 81 RUE NOTRE-DAME DU SOMMEIL B-1000 BRUSSELS

TICKETSHOP SAINCTELETTESQUARE 20 20 SQUARE SAINCTELETTE B-1000 BRUSSELS T 02 201 59 59 TICKETS@KAAITHEATER.BE

INFO & TICKETS 24/24H: WWW.KAAITHEATER.BE

V.U.: BART CLAES, C/O AKENKAAI 2, 1000 BRUSSEL | WETTELIJK DEPOT D/2010/2871/5 BEELD COVER: GISÈLE VIENNE, THE PYRE © MAARTEN VANDEN ABEELE ONTWERP: PAUL BOUDENS – WWW.A-G-I.ORG/PAULBOUDENS