Bulletin mei-jun 2014 by Kaaitheater

MEI>JUNI 2014 MAI>JUIN

AGENDA 05/2014 SA 3

SU 4 MO 5 TU 06 WE 07 SA 10 SU 11

MO 12 TU 13 TH 15 SA 17 WE 21 TH 22 FR 23 SA 24 WE 28 TH 29 FR 30 SA 31

18:00 19:00 19:30 20:30 20:30

ELS DIETVORST Art-Coeur-Merci CHRISTOPHE MEIERHANS Some use for your broken claypots ELS DIETVORST opening exhibition MARIA HASSABI PREMIERE MARIA HASSABI PREMIERE

KAAISTUDIO’S CINÉMA MARIVAUX ARGOS KAAITHEATER KAAITHEATER

20:30 20:00 20:30 20:30 17:00 19:00 20:30 15:00 15:00 20:30

MARIA HASSABI PREMIERE VOORUITGROEP Wereldvreemd in Vlaanderen TIM ETCHELLS A Broadcast/Looping pieces TIM ETCHELLS A Broadcast/Looping pieces JEROEN PEETERS Through the Back CHRISTOPHE MEIERHANS Some use for your broken claypots LIA RODRIGUES Pindorama LIA RODRIGUES Pindorama MATINEE KADEE LIA RODRIGUES Pindorama

KAAITHEATER KAAITHEATER KAAISTUDIO’S KAAISTUDIO’S KAAISTUDIO’S CINÉMA MARIVAUX KAAITHEATER KAAITHEATER KAAITHEATER KAAITHEATER

20:30 20:15 20:30 20:30 20:30 19:00

LIA RODRIGUES Pindorama ERNESTO LACLAU Populism. What’s in a Name? LIA RODRIGUES Pindorama ELEANOR BAUER EXTRA BAUER HOUR ELS DIETVORST The Rabbit and the Teasel CHRISTOPHE MEIERHANS Some use for your broken claypots

KAAITHEATER THÉÂTRE NATIONAL KAAITHEATER KAAISTUDIO’S KAAITHEATER CINÉMA MARIVAUX

20:30 18:00 19:00 20:30 20:30 18:00 19:00

DANIEL LINEHAN The Karaoke Dialogues DAVA SOBEL And the Sun Stood Still DANIEL LINEHAN A No Can Make Space – book presentation DANIEL LINEHAN The Karaoke Dialogues DANIEL LINEHAN The Karaoke Dialogues DANIEL LINEHAN The Karaoke Dialogues CHRISTOPHE MEIERHANS Some use for your broken claypots

KAAITHEATER KAAISTUDIO’S KAAITHEATER KAAITHEATER KAAITHEATER KAAITHEATER CINÉMA MARIVAUX

20:30 20:30 20:30 20:30

TONEELHUIS & TONEELGROEP AMSTERDAM TONEELHUIS & TONEELGROEP AMSTERDAM TONEELHUIS & TONEELGROEP AMSTERDAM TONEELHUIS & TONEELGROEP AMSTERDAM

Hamlet vs Hamlet Hamlet vs Hamlet Hamlet vs Hamlet Hamlet vs Hamlet

KAAITHEATER KAAITHEATER KAAITHEATER KAAITHEATER

A FEAST FOR ALL SEASONS P. 33 2

AGENDA 06/2014 RITS GRADUATION THEATRE PROJECTS

KAAISTUDIO’S

15:00 19:30 20:30 22:30

DAMAGED GOODS Sketches/Notebook DAMAGED GOODS Sketches/Notebook WORKSPACE BRUSSELS The Studio Sessions DAMAGED GOODS Sketches/Notebook WORKSPACE BRUSSELS The Studio Sessions WORKSPACE BRUSSELS The Studio Sessions ME, MYSELF & WE – THE CLOSING DEBATE PRESENTATION OF THE 2014–2015 SEASON DAMAGED GOODS Sketches/Notebook 2013–2014 SEASON CLOSING PARTY

KAAITHEATER KAAITHEATER KAAISTUDIO’S KAAITHEATER KAAISTUDIO’S KAAISTUDIO’S KAAISTUDIO’S KAAITHEATER KAAITHEATER KAAITHEATER

TU 17 WE 18 TH 19 FR 20

20:30 20:30 20:30 20:30

PARTS PARTS PARTS PARTS

KAAISTUDIO’S KAAISTUDIO’S KAAITHEATER KAAISTUDIO’S

MO 23 TU 24 WE 25

20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 20:30

PARTS End of Studies A PARTS End of Studies B PARTS End of Studies B TRISTERO De verbouwing PARTS End of Studies A TRISTERO De verbouwing

KAAISTUDIO’S KAAISTUDIO’S KAAISTUDIO’S LAVALLÉESTRAAT 41–43 KAAISTUDIO’S LAVALLÉESTRAAT 41–43

WE 2 TH 3 FR 4

20:30 20:30 20:30

SA 5

20:30

TRISTERO De verbouwing TRISTERO De verbouwing TRISTERO De verbouwing DANSAND! TRISTERO De verbouwing DANSAND! DANSAND!

LAVALLÉESTRAAT 41–43 LAVALLÉESTRAAT 41–43 LAVALLÉESTRAAT 41–43 OOSTENDE LAVALLÉESTRAAT 41–43 OOSTENDE OOSTENDE

4>18 WE 11 TH 12

20:30 20:30

FR 13

20:30

SA 14

TH 26

Student repertoire A Student repertoire B The Song Student repertoire C

07/2014

SU 6

One Was Killed for Beauty, the Other One Was Shot, the 2 Others Died Naturally OPENING SA 3/05 18:00>21:00 EXPO 4/05>29/06 | WE>SU 11:00>18:00 | ARGOS – WERFSTRAAT 13 RUE DU CHANTIER | 1000 BRUSSELS | € 5/3 4

KAAITHEATER, KUNSTENFESTIVALDESARTS & ARGOS PRESENT

A KAAITHEATER CO-PRODUCTION PREMIERE

ELS DIETVORST[BE] Art-Coeur-Merci

The Rabbit and the Teasel

SA 3/05 18:00 KAAISTUDIO’S MULTISCREEN PROJECTION & PERFORMANCE | EN | € 5

TH 15/05 20:30 KAAITHEATER FILM | EN | € 8

TUSSEN CENTRUM EN PERIFERIE In video’s, tekeningen en teksten verkent Els Dietvorst thema’s als sociaal conflict en overleven in de marge. Dietvorst toont een reeks werken over migratie en gewijzigde leefomstandigheden. ••• Art-Cœur-Merci is een film over een jonge Kameroenees die probeert te overleven in Brussel, aangevuld met een performance van Angélique Wilkie op basis van de tekst I’m going to my chickens van Els Dietvorst. ••• In de film The Rabbit and the Teasel, integraal gedraaid op het Ierse platteland, verweven fictie en autobiografische elementen zich tot een lyrisch sprookje dat de toeschouwer meesleept in een universum van schoonheid, dood en verval. ••• Na de première in het Kaaitheater is de film te zien bij Argos, waar een tentoonstelling met nieuw werk van Dietvorst loopt. De performance, film en expo samen vormen een parcours tussen stad en platteland, tussen centrum en periferie.

••• Conte lyrique entre rêve et réalité, le film The Rabbit and the Teasel, tourné entièrement dans la campagne irlandaise, entraîne le spectateur dans une méditation sur la beauté, le déclin et la mort. ••• Après sa première au Kaaitheater, le film sera visible à Argos, où se tient aussi une exposition de travaux récents de l’artiste. Performance, film et exposition composent ensemble un parcours entre la ville et le village, le centre et la marge.

ENTRE LE CENTRE ET LA MARGE À travers la vidéo, mais aussi le dessin ou l’écriture, Els Dietvorst explore des thèmes tels que le conflit social et l’exclusion. Elle présente une série d’œuvres sur la migration et l’adaptation à de nouvelles conditions de vie. ••• Art-Cœur-Merci est un film sur un jeune Camerounais qui tente de survivre à Bruxelles, suivi d’une performance d’Angélique Wilkie inspirée du texte I’m going to my chickens d’Els Dietvorst.

BETWEEN CENTRE AND PERIPHERY The videos, drawings, and writings of Els Dietvorst explore themes such as social conflict and survival in the margins. A few years ago, this self-proclaimed ‘urban artist’ moved to the Irish village of Duncormick, where she has since lived and worked to the rhythm of the elements. In 2014, Dietvorst presents a series of works on migration and altered living conditions. ••• Art-Cœur-Merci is a film about a young Cameroonian man trying to survive in Brussels, with the addition of a performance by Angélique Wilkie based on Els Dietvorst’s piece I’m going to my chickens. ••• In the film The Rabbit and the Teasel, integrally shot in the Irish countryside, fiction and autobiographical elements are interwoven into a lyrical tale that drags the viewer into a world of beauty, death, and decay. ••• Following its premiere at the Kaaitheater, the film can be seen at Argos, in parallel with an exhibition of new work. The performance, film, and exhibition together form a pathway between city and countryside, between centre and periphery.

KUNSTENFESTIVALDESARTS PRESENTS

A KAAITHEATER CO-PRODUCTION

CHRISTOPHE MEIERHANS[CH/BE] Some use for your broken claypots

EXTRA MUROS

3/05 (EN), 10/05 (FR), 17/05 (FR), 24/05 (EN) 19:00!!! CINÉMA MARIVAUX, AV ADOLPHE MAXLAAN 98, 1000 BRUSSELS THEATRE | RERUN | 90 MIN. | € 16/12 | TICKETS: KUNSTENFESTIVALDESARTS © JAN LIETAERT

NIEUWE GRONDWET Stel je voor dat we politici kunnen wegstemmen. Beleid deugt niet? Hop, weg! Allround kunstenaar Christophe Meierhans werkt dit idee — ontleend aan de Oude Grieken — grondig uit en presenteert zijn nieuwe democratische systeem in Some use for your broken claypots. Naar aanleiding van de verkiezingen 2014 herneemt het Kunstenfestival deze succesvoorstelling die eind februari in de Kaaistudio’s te zien was. Op de laatste festivaldag, aan de vooravond van de verkiezingen, kaatst hij zijn theorieën terug naar enkele politieke denkers.

NOUVELLE CONSTITUTION Imaginez qu’on puisse récuser nos politiciens. La politique menée ne convient pas ? Hop, on dégage ! L’artiste polyvalent Christophe Meierhans développe en détail cette idée — emprunté aux Grecs anciens — dans Some use for your broken claypots. À l’occasion des élections 2014, le Kunstenfestivaldesarts reprend ce spectacle à succès qui était à l’affiche des Kaaistudio’s au mois de février. Le dernier jour du festival, à la veille des élections, Meierhans renvoie ses théories vers quelques penseurs politiques.

NEW CONSTITUTION Imagine that we could vote politicians out of office. Policy doesn’t work? Out you go! All-round artist Christophe Meierhans has taken this Ancient Greek idea and developed it in detail, and is now presenting this new democratic system in Some use for your broken claypots. On the occasion of the 2014 election, the Kunstenfestival is reviving this successful production, which was on at the Kaaistudio’s at the end of February. He will be putting his theories to several political thinkers on the last day of the festival, on the eve of the election.

‘Deze voorstelling maakt waar wat in het theater soms slechts een verkoopspraatje is: kunstenaars denken het alternatief.’ — DE STANDAARD

‘Hier komt iets tot leven, wat al van oudsher (van bij de Grieken) tot de essentie van de democratie behoort, maar dat we inmiddels hebben verleerd, namelijk de kunst van het publieke debat.’ — ETCETERA 6

ELEANOR BAUER[US/BE] EXTRA BAUER HOUR TU 13/05 20:30 KAAISTUDIO’S VARIETY SHOW + AFTER PARTY | EN | € 5, ONE DRINK INCLUDED BAUER HOUR 3 © JONAS MAES

8+1 Zo! Dansfenomeen Eleanor Bauer heeft er acht BAUER HOURS opzitten, maar ze heeft de smaak goed te pakken en gooit er nog een extra-editie tegenaan. Gast is de Zweedse performancekunstenaar, pedagoog en publicist Mårten Spångberg. Volgend seizoen gaat Bauer een nieuwe reeks BAUER HOURS op de wereld loslaten. U bent gewaarschuwd!

8+1 Et voilà ! Le phénomène de la danse, Eleanor Bauer, a animé huit BAUER HOURS. Mais elle y a pris goût et ajoute une édition supplémentaire. Son hôte est l’artiste de performance, pédagogue et journaliste suédois Mårten Spångberg. La saison prochaine, Bauer lance une nouvelle série de BAUER HOURS à la face du monde. Vous êtes prévenus !

8+1 So there we are! The dance phenomenon Eleanor Bauer has completed eight BAUER HOURS, but now she has a taste for it and is giving an extra show. Her guest is the Swedish performance artist, educationalist and publicist Mårten Spångberg. Next season Bauer will unleash another series of the BAUER HOURS on the world. You have been warned!

KAAITHEATER & KUNSTENFESTIVALDESARTS PRESENT

A KAAITHEATER CO-PRODUCTION BELGIAN PREMIERE

MARIA HASSABI[US] PREMIERE

SA 3, SU 4 & MO 5/05 20:30 KAAITHEATER DANCE | 75 MIN. | € 16/12/8 + EXTRA: POST-PERFORMANCE TALK ON SU 4/05 SCULPTURALE LICHAMEN Danseres en choreografe Maria Hassabi voelt zich net zo goed thuis in de black box van het theater als in de white cube van de tentoonstellingsruimte. Ze raakte bekend met werk dat zijn kracht haalt uit de spanning tussen het menselijke subject en het artistieke object — de danser als uitvoerder én voorwerp. Hassabi’s nieuwste voorstelling onderzoekt het begrip ‘première’, dat breekbare moment waarop het intieme creatieproces een publiek product wordt. Vijf dansers worden tentoongesteld, in asymmetrische houdingen tussen twee felle lichtwanden. De sculpturale lichamen bewegen met een zelfverzekerde traagheid. Vanaf de beginposities evolueert PREMIERE zachtjes naar een reeks tableaux vivants zonder einde. In de gedeelde ruimte en de minimalistische dramaturgie worden ook licht en geluid volwaardige acteurs. Maria Hassabi stelt scherp op een intens universum vol microscopische gebeurtenissen. ••• Maria Hassabi was eerder in het Kaaitheater te zien met SoloShow en Counterrelief (Kaai) – 2013. Ze nam deel aan de biënnale van Venetië 2013 (paviljoen van Cyprus). COMMENCEMENT SANS FIN Familière de la black box théâtrale autant que du white cube muséal, la danseuse et chorégraphe Maria Hassabi développe une œuvre exigeante qui tire sa force de la tension entre le scénique et le plastique, le sujet humain et l’objet artistique. Son nouveau spectacle explore la notion de « première », ce moment fragile de la création qui marque la transition du privé au public, du processus au produit. Cinq danseurs nous font face, immobilisés dans des positions

asymétriques entre deux murs de lumières brûlantes. Durant l’heure à venir, ils déplaceront leur corps avec une lenteur concentrée, morphant leur arrangement initial en une succession de tableaux vivants pour arriver à enfin nous (ré)affronter. Un commencement sans fin. À travers cette dramaturgie minimaliste, dans laquelle la lumière et le son opèrent comme des acteurs à part entière, Hassabi exacerbe l’intensité d’un monde d’événements physiques microscopiques. SCULPTURAL BODIES Dancer and choreographer Maria Hassabi feels equally at home in the black box of the theatre and in the white cube of the gallery. She became known for producing fascinating work that draws its strength from the tension between the human subject and the artistic object – the dancer as a performer and as a physical entity. Hassabi’s latest performance raises questions about the notion of the ‘premiere’, that fragile moment when a closed creation process becomes a public product. Five dancers are exhibited in asymmetrical poses between two brightly lit walls. The sculptural bodies move with a confident inertia. From this starting position, PREMIERE gently evolves into a series of tableaux vivants without end. In the shared space and with minimalist dramaturgy, light and sound also become full-fledged actors. Maria Hassabi deftly composes an intense universe of microscopic events.

PERFORMERS BIBA BELL, HRISTOULA HARAKAS, ROBERT STEIJN, ANDROS ZINS-BROWNE & MARIA HASSABI 9

KAAITHEATER & KUNSTENFESTIVALDESARTS PRESENT

TIM ETCHELLS[GB] A Broadcast/Looping Pieces TU 06 & WE 07/05 20:30 KAAISTUDIO’S THEATRE | EN | 60 MIN. | € 12/8 + EXTRA: POST-PERFORMANCE TALK ON WE 7/05 NOTITIEBOEKJES In 2014 is Tim Etchells alomtegenwoor dig in het Kunstenfestivaldesarts: je vindt hem in de publieke ruimte met zijn afficheproject And For The Rest, in de tentoon stellingsruimte met Order Cannot Help You Now en ten slotte ook op de planken met A Broadcast/Looping Pieces. In de beslotenheid van de theaterzaal brengt Etchells een performance waarin hij een inkijk geeft in zijn creatieve proces. Het materiaal komt van zijn eigen notitieboekjes: een chaotische collectie schrijfsels die hij door de jaren heen verzameld heeft. Flarden tekst — ideeën, woordspelletjes, copy-paste van nieuwsberichten en websites, gedachtekronkels, afgeluisterde gesprekken, citaten, langere verhalen, enz. — worden geremixt. De kunstenaar knipt zijn eigen geheugen in stukken en zet het op een andere manier opnieuw in elkaar. De plakboeknonsens ontwikkelt zich in een razende vaart tot een merkwaardig experiment. Een vrijgevige improvisatiesessie! CARNETS DE NOTES Pendant le Kunstenfestivaldesarts 2014, Tim Etchells sera incontournable. Il infiltrera l’espace public avec son projet d’affiches, And For The Rest, l’espace d’exposition avec Order Cannot Help You Now et l’espace théâtral avec A Broadcast/ Looping Pieces : une performance qui nous laisse pénétrer dans les méandres de son processus créatif. Le matériel de ce spectacle est issu de ses carnets de notes per sonnels, une collection chaotique de documents rassemblés au fil des ans. L’artiste

CREATED & PERFORMED BY TIM ETCHELLS 10

mixe en direct des fragments de textes — idées, jeux de mots, extraits d’articles de journaux et de pages Internet, conversations surprises par hasard, citations, courts récits fictionnels, etc. Seul sur scène, il dissèque sa propre mémoire et la reconstruit autre ment. Au-delà de son absurdité apparente, le collage s’affirme comme une étonnante expérimentation sur le langage, la création et le monde. Une généreuse session d’improvisation ! NOTEBOOKS In 2014 Tim Etchells is appearing in different forms at the Kunstenfestivaldesarts: in the public space with his poster project And For The Rest, in the exhibition space with Order Cannot Help You Now, and finally, on stage with A Broadcast/Looping Pieces. In the seclusion of the theatre, Etchells presents a performance in which he lends an insight into his creative process. The material comes from his own notebooks: a chaotic collection of writings collected over the years. Fragments of text — ideas, word games, copy-paste clips from news reports and websites, twisted thoughts, overheard conversations, quotes, longer stories, etc. — are remixed. Alone on stage, the artist cuts his own memory into bits and puts it back together again in new arrangements. At lightning speed, the scrapbook cacophony develops into a remarkable experiment. A generous session of improvisation!

‘Une bâche en plastique transparent, de l’eau, des corps nus, le silence. La pauvreté du dispositif du nouveau spectacle de la chorégraphe brésilienne Lia Rodrigues, Pindorama, est inversement proportionnelle à son impact.’ — LE MONDE

KAAITHEATER & KUNSTENFESTIVALDESARTS PRESENT

A KAAITHEATER CO-PRODUCTION BELGIAN PREMIERE

LIA RODRIGUES[BR/FR] Pindorama SA 10, MO 12 & TU 13/05 20:30 + SU 11/05 15:00 + 20:30 KAAITHEATER DANCE | 60 MIN. | € 16/12/8 + EXTRA: MATINEE KADEE SU 11/05 15:00 KAAITHEATER © SAMMI LANDWEER

EEN STORTVLOED AAN BEELDEN Lia Rodrigues is bezielster van een kunstencentrum in een van Rio’s grootste favela’s. Als choreografe maakt zij geen onderscheid tussen haar dans en de heterogene samenleving waarin ze met beide voeten staat. Pindorama was de naam van Brazilië voor de Portugese kolonisatie. Het is ook de naam van het sluitstuk van een drieluik dat begon met Pororoca (2010) en Piracema (2011) — beide waren te zien in het Kaaitheater. Met schaarse middelen — een kale ruimte, een plastic zeil, naakte lichamen, water — roept de choreografe in Pindorama een stortvloed aan beelden op. Een groep dansers beweegt tussen kwetsbaarheid en geweld, tussen maagdelijkheid en verwoesting. Met deze meeslepende ‘levende installatie’ dompelt Lia Rodrigues ons onder in een utopie.

UN FLOT DE VISIONS Instigatrice d’un centre culturel dans l’une des plus grandes favelas de Rio, la chorégraphe Lia Rodrigues ne sépare jamais danse et société. Dernier volet d’un triptyque entamé avec Pororoca (2010) et Piracema (2011) (les deux spectacles étaient à l’affiche du Kaaitheater), Pindorama (un nom du Brésil avant la colonisation) est un paysage physique, sensoriel et mental en constante métamorphose. Partant de moyens très simples – un espace partagé avec les spectateurs, des corps nus, une bâche en plastique transparent, de l’eau –, la chorégraphe fait naître un flot de visions oscillant entre délicatesse et violence, virginité et destruction. Avec cette fascinante installation vivante, Lia Rodrigues nous plonge dans l’espace d’une utopie.

MATINEE KADEE SU 11/05 15:00 KAAITHEATER

••• VOOR DE OUDERS: LIA RODRIGUES ••• VOOR DE KINDEREN (4>12 JAAR): WORKSHOP FANTASIE DOOR KAMO. Kleinere broertjes en zusjes maken het gezellig in de speelkamer. Op voorhand reserveren is noodzakelijk; de plaatsen voor de workshop zijn beperkt; deelname is gratis, mits een betaalde reservering voor de matineevoorstelling. ••• POUR LES PARENTS: LIA RODRIGUES ••• POUR LES ENFANTS (4>12 ANS) : ATELIER FANTAISIE PAR KAMO. Les tout petits (-4 ans) s’amusent dans une salle de jeu. Il faut impérativement réserver ; les places disponibles dans les ateliers sont limitées ; la participation est gratuite, à condition d’avoir une réservation payante pour le spectacle en matinée.

A TORRENT OF IMAGES As the driving force of an arts centre in one of Rio’s largest favelas, chorographer Lia Rodrigues makes no distinction between her dance and the heterogeneous society in which she implants herself. Pindorama was Brazil’s name before Portuguese colonisation. Pindorama is also the name of the final part of a trilogy that began with Pororoca (2010) and Piracema (2011) — both were staged in Kaaitheater. It describes a physical, sensorial, and spiritual landscape in constant transformation. With scant resources — a bare room, a plastic tarp, naked bodies, water — the choreographer evokes a torrent of images. A group of dancers moves between vulnerability and violence, between virginity and destruction. With this compelling ‘living installation’, Lia Rodrigues plunges us into a utopia.

WORKSHOP BY LIA RODRIGUES Dancing and living together

SU 11/05 13:00>20:00 MO 12/05 13:00>16:00 KAAITHEATER & KFDA-FESTIVALCENTER EN/FR | €25 (INCLUDING WORKSHOP, PERFORMANCE & DINNER ON SU 11/05) | INFO & BOOKING: HP@KAAITHEATER.BE

KAAITHEATER & KUNSTENFESTIVALDESARTS PRESENT

DANIEL LINEHAN[BE/US] The Karaoke Dialogues WE 21, TH 22 & FR 23 20:30 + SA 24/05 18:00 KAAITHEATER DANCE | EN > NL, FR | 90 MIN. | € 16/12 + EXTRA: A NO CAN MAKE SPACE – BOOK PRESENTATION ON TH 22 19:00 + EXTRA: POST-PERFORMANCE TALK ON FR 23/05 © TIMOTHY SHEPARD

CHOREOGRAFISCHE KOMEDIE De Amerikaans-Brusselse choreograaf Daniel Linehan (ex-PARTS), is goed op weg zijn plaats te veroveren in de internationale danswereld. In eerdere stukken bewandelde hij de lijn tussen dans en niet-dans met een grenzeloze creativiteit en veel speelplezier. Dat doet hij ook in zijn nieuwste creatie, waarmee hij voor het eerst het grote podium bespeelt. The Karaoke Dialogues is een choreografische komedie waarin Linehan de principes van karaoke (!) toepast op de grote klassiekers van de literaire en filosofische canon. De teksten — over sterke persoonlijkheden net voor hun gewisse ondergang — zijn een samenraapsel van citaten met elk hun eigen structuur, ritme en betekenis. Door ze unisono te vertolken — in woorden én bewegingen — vermenigvuldigen de zeven dansers de eigenheid van elke tekst. De woorden bepalen het ritme van de dans. Op de kruising van de individuele benadering van de tekstpartituren en de dynamiek van de collectieve choreografie ontstaat een meeslepende tragikomedie.

COMÉDIE CHORÉGRAPHIQUE Arrivé à Bruxelles en 2008, l’Américain Daniel Linehan compte parmi les nouveaux grands noms de la scène chorégraphique mondiale. Brouillant la frontière entre danse et non-danse, son œuvre témoigne d’une créativité et d’un plaisir sans limites, et sa première création pour grand plateau ne fait pas exception à la règle. Linehan y applique les principes du karaoké à des dialogues issus de classiques de la littérature et de la philosophie. Un collage de citations, avec leur structure, leur rythme et leur signification propres, comme partition chorégraphique. Ces textes ont en commun de présenter des personnalités fortes, mais vouées à la chute. En les interprétant à l’unisson, en gestes et en mots, les sept danseurs rendent ces individualités reproductibles. Jamais avare en détournements et retournements, Linehan oppose à cette démultiplication de l’unique des danses collectives imaginaires — mais présentées en solo… Un captivant dialogue entre mouvement et texte, comédie et tragédie, individu et groupe.

A No Can Make Space BOOK PRESENTATION ON TH 22 19:00

Daniel Linehan presents also his book A No Can Make Space. In the form of a lecture performance, Linehan will explain his working process whilst performing fragments from his choreographies.

A CHOREOGRAPHIC COMEDY American choreographer Daniel Linehan, who established himself in Brussels in 2008, is well on his way to gaining a place among the greats in the dance world. In previous pieces, he walked the line between dance and non-dance with boundless creativity and much gusto. This he also does in his latest creation, performing it on the big stage for the first time. The Karaoke Dialogues is a comedy in which Linehan applies the choreographic principles of karaoke (you read that right!) to the great classics of the literary and philosophical canon. The texts – about strong personalities just prior to their certain ruin – are a hodgepodge of quotes, each with their own structure, rhythm, and meaning. By interpreting them in unison — in words and movement — seven dancers multiply the peculiarities of each text. The words determine the rhythm of the dance. At the intersection of the individual approach to the text scores and the dynamics of the collective choreography arises a compelling tragicomedy.

CONCEPT & CHOREOGRAPHY DANIEL LINEHAN | DANCE & CREATION CÉDRIC ANDRIEUX, YUMIKO FUNAYA, NÉSTOR GARCÍA DÍAZ, KENNIS HAWKINS, ANNELEEN KEPPENS, ANNE PAJUNEN, VÍCTOR PÉREZ ARMERO 15

KAAITHEATER & THÉÂTRE NATIONAL PRESENT

TONEELHUIS & TONEELGROEP AMSTERDAM/ GUY CASSIERS & TOM LANOYE[BE/NL] Hamlet vs Hamlet WE 28, TH 29, FR 30 & SA 31/05 20:30 KAAITHEATER THEATER | NL, SURTITRÉ EN FR | € 20/16/8 FACE À LUI-MÊME Guy Cassiers et Tom Lanoye poursuivent leur collaboration fructueuse. Après Mefisto for ever, Atropa. De wraak van de vrede et Bloed & rozen, ils se penchent à présent sur « la pièce des pièces » : Hamlet de Shakespeare. Pour son adaptation d’Hamlet, Lanoye se plonge dans la psychologie de l’adolescence. Hamlet et Ophélie sont au seuil de l’âge adulte. Hamlet est assez âgé pour détecter le machiavélisme de son entourage. Mais il est toujours habité par son aspiration juvénile à la pureté. Le doute et le trouble que suscite cette quête génèrent une grande paralysie : Hamlet oscille entre haine de soi et orgueil, mépris de soi et dégoût du monde « impur ». Dans la poursuite de ses ambitions et la lutte contre ses angoisses, il se retrouve face à lui-même : Hamlet vs Hamlet. ••• Cassiers met cette adaptation en scène avec des comédiens de la Toneelhuis et du Toneelgroep Amsterdam. FACE TO FACE WITH HIMSELF Guy Cassiers and Tom Lanoye are continuing their successful collaboration. Now they are focusing on ‘the play of all plays’: Shakespeare’s Hamlet. In pursuing his ambitions and fighting his fears, the young Hamlet comes face to face with himself: Hamlet vs Hamlet. Cassiers directs this adaptation with actors from the Toneelhuis and Toneelgroep Amsterdam.

VAN TOM LANOYE, NAAR SHAKESPEARE | REGIE GUY CASSIERS | MET KATELIJNE DAMEN, ROELAND FERNHOUT, ABKE HARING, GAITE JANSEN, KEVIN JANSSENS, CHRIS NIETVELT, EELCO SMITS, JOHAN VAN ASSCHE, MARC VAN EEGHEM 16

OOG IN OOG MET ZICHZELF Guy Cassiers en Tom Lanoye zetten hun succesrijke samenwerking verder. Na Mefisto for ever, Atropa. De wraak van de vrede en Bloed & rozen. Het lied van Jeanne en Gilles, buigen ze zich nu over ‘het stuk der stukken’: Shakespeares Hamlet. Guy Cassiers regisseert deze bewerking met een negenkoppige cast, samengesteld uit de ensembles van Toneelhuis en Toneelgroep Amsterdam. Het is de eerste coproductie in een reeks van vier, gepland tussen 2014 en 2016. Shakespeare schreef zijn Hamlet in tijden van grote politieke en sociale verwarring. Tom Lanoye schrijft een Hamlet voor de eenentwintigste eeuw, een tijd van niet minder grote politieke en sociale verwarring Voor zijn bewerking duikt hij in de psychologie van de adolescentie. De ‘halfwas’ Hamlet, gespeeld door Abke Haring, voelt zich verpletterd door de wereld van de volwassenen. Zo ontstaat een personage dat weifelt tussen zelfhaat en zelfoverschatting, tussen minachting voor zichzelf en minachting voor de ‘onzuivere’ wereld die door oorlog verscheurd wordt. In het nastreven van zijn ambities en in het bestrijden van zijn angsten komt hij oog in oog te staan met zichzelf: Hamlet vs Hamlet.

‘Genadeloze, scherpe Hamlet.’ HHHH — DE STANDAARD

‘Wat een schoonheid in taal, beeld en het spel van de acteurs.’ HHHHH — DE VOLKSKRANT

BELGIAN PREMIERE

MEG STUART/DAMAGED GOODS[BE] Sketches/Notebook WE 11, TH 12, FR 13 & SA 14/06 20:30 KAAITHEATER DANCE | 120 MIN. | € 16/12/8 © IRIS JANKE

INTIEM RITUEEL In Sketches/Notebook gaan dansers, acteurs, muzikanten, scenografen, lichtontwerpers en costumières gelijkwaardig in dialoog met elkaar. Sterke beelden volgen elkaar op. Telkens word je meegenomen door beeld, beweging en muziek en word je onvermijdelijk mee opgezogen in dit bizarre, intieme ritueel. RITUEL INTIME Dans Sketches/Notebook, les actions des danseurs, des acteurs, des musiciens, des scénographes, des concepteurs lumières et des créateurs de costumes entament un dialogue mutuel d’égal à égal. Des images fortes se succèdent. On est sans cesse emporté par l’image, le mouvement, et la musique, et l’on est immanquablement absorbé par ce rituel bizarre et intime. INTIMATE RITUAL In Sketches/Notebook the actions of dancers, actors, musicians, set, lighting and costume designers enter into dialogue with one another as equals. One powerful image succeeds another. You are repeatedly swept along by the image, movement and music, and are inevitably drawn into this bizarre and intimate ritual.

‘Stuart transformeert het theater in een ongeziene speel- en verbeeldingsruimte waarin je van de ene verwondering in de andere valt. Zelden huppel je zo hoopvol het theater uit.’ — DE MORGEN, TOP-3 PODIUM 2013

« Stuart transforme le théâtre en un espace inédit de jeu et de fantaisie dans lequel on passe d’une surprise à l’autre. On sort rarement du théâtre en sautillant, à ce point requinqué d’espoir. » — DE MORGEN, TOP-3 PODIUM 2013

‘Stuart transforms the theatre into an unprecedented space for play and imagination, where you go from one surprise to the next. You rarely skip so hopefully out a theatre.’ — DE MORGEN, TOP 3 PERFORMING ARTS, 2013

‘I remember thinking, as I left the theater, how generous this performance was. As an extravagant party set up especially for you. And how, by the way it plays with all these different elements it becomes much more than a dance performance.’ — UTOPIA PARKWAY

EXTRA!!! SA 14/06

19:30 PRESENTATION OF THE NEW SEASON 22:30 SEASON 2013–2014 CLOSING PARTY – SEE P. 33 PRESENTED IN THE CONTEXT OF HOUSE ON FIRE; WITH THE SUPPORT OF THE CULTURE PROGRAMME OF THE EUROPEAN UNION A PROJECT BY MEG STUART | CREATED IN COLLABORATION WITH PERFORMERS JORGE RODOLFO DE HOYOS, ANTONIJA LIVINGSTONE, LEYLA POSTALCIOGLU, MARIA F. SCARONI, JULIAN WEBER, MUSICIAN BRENDAN DOUGHERTY, SCENOGRAPHER & VIDEO DESIGNER VLADIMIR MILLER, COSTUME DESIGNER CLAUDIA HILL & LIGHT DESIGNER MIKKO HYNNINEN 19

KAAITHEATER, KVS & RITS | SCHOOL OF ARTS PRESENT

RITS AFSTUDEERWERKEN THEATER/ RITS GRADUATION THEATRE PROJECTS WE 4>WE18/06 @ KVS BOX, KAAISTUDIO’S & OP LOCATIE GEDETAILLEERD PROGRAMMA OP WWW.RITS.BE/THEATER © HANNA-KAISA TIAINEN

DE NIEUWSTE GENERATIE In juni kan je in de KVS Box, de Kaaistudio’s en op verschillende locaties in Brussel kennismaken met de nieuwste generatie toneelspelers, theatermakers en technici die afstuderen van het Rits. De masterstudenten Spel brengen een collectief spelproject geregisseerd door Johan Dehollander. De masterstudenten Regie presenteren hun individuele werkstukken in de Kaaistudio’s of op een locatie in de Brusselse binnenstad. Telkens staat een student Podiumtechnieken in voor de technische en productionele omkadering. In diezelfde periode kan u in de Bottelarij ook gaan kijken naar de afstudeerprojecten van de bacheloropleidingen Spel en Regie.

MASTERSTUDENTEN REGIE DRIES GIJSELS MICHA GOLDBERG REMAH JABR GORGES OCLOO HANNA-KAISA TIAINEN THIJS VAN DE LOO MASTERSTUDENTEN SPEL SOUFIANE CHILAH JULIE DELRUE EVELIEN VAN DE MAELE GREET JACOBS LINDA LUGTENBORG SID VAN OERLE TOMAS PEVENAGE SCARLET TUMMERS

LA TOUTE NOUVELLE GÉNÉRATION Le Kaaitheater, le KVS et le Rits|School of Arts unissent leurs forces pour organiser un mini-festival qui compile les projets de fin d’études des étudiants d’art dramatique du RITS. Au KVS-box, aux Kaaistudio’s et en divers lieux dans la ville, vous pouvez découvrir la toute nouvelle génération de comédiens, de créateurs et de techniciens de théâtre. THE LATEST GENERATION The Kaaitheater, KVS and RITS School of Arts are joining forces for a unique minifestival made up of the graduation productions from the theatre course at the RITS. You can get to know the latest generation of actors, theatre-makers and technicians at the KVS Box, the Kaaistudio’s and several other venues.

WORKSPACEBRUSSELS PRESENT

WORKSPACEBRUSSELS The Studio Sessions TH 12, FR 13 & SA 14/06 KAAISTUDIO’S PROGRAM AS FROM MAY 15 >>> WWW.WORKSPACEBRUSSELS.BE KUNSTENAARS AAN HET WERK Workspacebrussels ondersteunt jaarlijks een 40-tal kunstenaars uit binnen- en buitenland met een residentie, dramaturgische begeleiding, coproductie en presentatiemogelijkheden. De werkplaats heeft geen eigen infrastructuur, maar benut bestaande studio- en presentatieruimte in Brussel en werkt daarvoor samen met het Kaaitheater, Les Brigittines, Rosas, Ultima Vez en de Beursschouwburg. Met het nieuwe initiatief The Studio Sessions maakt workspacebrussels de residentiewerking toegankelijk voor het publiek. Gedurende drie dagen kan je een kijkje komen nemen in de studio’s waar kunstenaars aan het werk zijn. Elk op hun eigen manier zullen zij hun werkproces delen met de toeschouwer.

ARTISTES AU TRAVAIL Workspacebrussels soutient annuellement quelque 40 artistes nationaux et internationaux en leur offrant une résidence, un accompagnement artistique, une coproduction et des possibilités de présentation. L’atelier n’a pas de propre infrastructure, mais fait usage d’espaces de répétition et de présentation existants à Bruxelles et travaille ainsi en partenariat avec le Kaaitheater, Les Brigittines, Rosas, Ultima Vez et le Beursschouwburg. La nouvelle initiative de workspacebrussels, The Studio Sessions, rend les résidences accessibles au public. Trois jours durant, on peut venir jeter un coup d’œil aux studios où les artistes sont à l’œuvre. Chacun à sa façon partagera son processus de création avec les spectateurs.

ARTISTS AT WORK Every year, workspacebrussels provides support for about 40 artists from Belgium and abroad by offering a residence, dramaturgical guidance, coproduction and opportunities to present their work. The workplace has no infrastructure of its own, but makes use of existing studio and performance spaces in Brussels, cooperating for this purpose with the Kaaitheater, Les Brigittines, Rosas, Ultima Vez and the Beursschouwburg. In a new initiative called The Studio Sessions, workspacebrussels is opening up its residence operations to the public. For three days you can take a look into the studios where the artists are at work. Each will in their own way share their working process with their visitors.

PETER LENAERTS, DANIEL KOK, FABIAN BARBA, LIZ KINOSHITA, VERIDIANA ZURITA A.O.

DANCERS & CHOREOGRAPHERS MANUELA ARANGUIBEL MOLANO BALÁZS BUSA JEANNE COLIN ANDRÁS DÉRI ERIK ERIKSSON BRYANA FRITZ TAHA GHAURI INGA HULD HÁKONARDÓTTIR KINGA JACZEWSKA JAMES MCGINN RÓSA OMARSDÓTTIR DARKO RADOSAVLJEV JASON RESPILIEUX KRIŠJĀNIS SANTS CHRISTOFFER SCHIECHE HAGAR TENENBAUM ALMA TOASPERN BEN VAN BUREN ROMAN VAN HOUTVEN THOMAS VANTUYCOM KATHRYN VICKERS TIRAN WILLEMSE MENTORS ELEANOR BAUER SANDY WILLIAMS BOJANA CVEJIC FEMKE GYSELINCK JAN RITSEMA THOMAS RYCKEWAERT

PARTS[BE] End of a Study • Student repertoire A, B & C TU 17/06 (A), WE 18/06 (B), FR 20/06 (C) 20:30 KAAISTUDIO’S • The Song TH 19/06 20:30 KAAITHEATER • End of Studies A & B MO 23/06 (A), TU 24/06 (B), WE 25/06 (B), TH 26/06 (A) 20:30 KAAISTUDIO’S JAMES MCGINN © BART GRIETENS

NL Tweeëntwintig studenten uit 14 landen beëindigen hun vierjarige opleiding aan PARTS, de Brusselse dansschool o.l.v. Anne Teresa De Keersmaeker. De studenten ronden hun opleiding af met verschillende programma’s: • THE SONG Een groep van elf studenten werkt gedurende drie maanden aan een creatie op basis van Anne Teresa De Keersmaekers The Song (2009), een stuk voor elf dansers op basis van The White Album van The Beatles. • END OF STUDIES De andere groep van elf studenten kiest voor een eigen artistiek traject. Gedurende dezelfde drie maanden werken zij aan 2 trio’s, 1 duet en 3 solo’s. De studenten zijn zelf verantwoordelijk voor hun creatie, naar vorm en inhoud. • STUDENT REPERTOIRE Daarnaast wordt er nog geput uit een zeer rijk arsenaal van eerder gecreëerd persoonlijk werk. Ook A Love Supreme van Anne Teresa De Keersmaeker en Salva Sanchis, en The Funerals, een creatie van Andros ZinsBrowne en Tom Pauwels, worden hernomen.

FR Vingt-deux étudiants de quatorze pays différents achèvent leurs quatre années de formation à PARTS, l’école bruxelloise de danse contemporaine que dirige Anne Teresa De Keersmaeker, par plusieurs programmes: • THE SONG Un groupe d’étudiants a travaillé trois mois durant à une création inspirée de la production The Song (2009) d’Anne Teresa De Keersmaeker, une pièce pour onze danseurs inspirée du White Album des Beatles. • END OF STUDIES Les onze autres étudiants ont opté pour un trajet artistique personnel. Au cours des mêmes trois mois, ils ont travaillé à deux trios, un duo et trois solos. Les étudiants sont responsables de leur création, tant en matière de forme que de contenu. • STUDENT REPERTOIRE Ils puisent par ailleurs dans le très riche arsenal d’œuvres créées préalablement et reprennent ainsi A Love Supreme d’Anne Teresa De Keersmaeker et Salva Sanchis, et The Funerals, une création d’Andros Zins-Browne et Tom Pauwels.

EN Twenty-two students from 14 countries are coming to the end of their four-year course at PARTS, the Brussels dance school headed by Anne Teresa De Keersmaeker. They round off their studies with different programmes: • THE SONG A group of eleven students are working for three months on a creation based on Anne Teresa De Keersmaeker’s piece The Song (2009), a work for eleven dancers based on the Beatles’ White Album . • END OF STUDIES The other group of eleven students has opted for its own artistic project. In the course of the same three months they have been working on 2 trios, 1 duet and 3 solos. The students themselves are responsible for both the form and content of their creation. • STUDENT REPERTOIRE In addition, the students draw on a wealth of personal work created earlier. This includes revivals of A Love Supreme by Anne Teresa De Keersmaeker and Salva Sanchis, and The Funerals, a creation by Andros Zins-Browne and Tom Pauwels.

EXTRA MUROS

TRISTERO[BE] De verbouwing

PREMIERE

WE 25 & TH 26/06 + WE 2, TH 3, FR 4 & SA 5/07 20:30 TRISTERO DEPOT, RUE ADOLPHE LAVALLÉESTRAAT 41–43, 1080 BRUSSELS THEATER | NL | € 16/12/8 © MIRJAM DEVRIENDT

VERGEEFS GEKNUTSEL Ylka en Thomas laten hun huis verbouwen. Twee werkmannen zijn al maanden in de weer. Bij de koffie wordt de volgende fase besproken: tot waar moet die muur lopen? Waar moet het deurtje van de elektriciteitskast komen? Op de achtergrond speelt radio Contact, de koffie wordt lauw geserveerd, de koekjes zijn op, tussen de regels sluimert onenigheid. Op de werf ontwikkelt zich een trage komedie. ••• De verbouwing (1998) is een tekst van de Nederlandse theatergroep Carver. De naam van de groep verwijst naar de Amerikaanse auteur Raymond Carver (1938–1988), de meester van het dirty realism. De dialogen in De verbouwing lijken onschuldig, maar zitten vol insinuaties, verkapte aanklachten, doortrapte wraaknemingen. Blootliggende zenuwen! De verbouwing mengt humor en tristesse op een sublieme manier. BRICOLAGE INUTILE Ylka et Thomas font rénover leur maison. Deux ouvriers s’affairent depuis des mois, mais les plans ne cessent d’être modifiés. Les travaux deviennent la métaphore du bricolage inutile entrepris pour raccommoder un mariage qui se délite. De verbouwing conjugue de manière sublime humour et tristesse. FUTILE TINKERING Ylka and Thomas are having their house renovated. Two renovators have been at work for months, but the plans keep changing. The renovation becomes a metaphor for all the futile tinkering on a marriage that doesn’t work. De verbouwing is a sublime blend of humour and sorrow.

MET PETER VANDENBEMPT, YOURI DIRKX, KRISTIEN DE PROOST, DAVID DERMEZ 25

VRIJSTAAT O. & KAAITHEATER PRESENT

EXTRA MUROS

EXPEDITIE DANSAND!/ ATELIER DE STAD FR 4>SU 6/07 STRAND & GROEN LINT OOSTENDE >>> WWW.VRIJSTAAT-O.BE KUNST EN BEWEGING IN HET LANDSCHAP Dansen in het zand. Dat was Dansand!. In de voorbije edities (2008, 2010 en 2012) bracht het dansfestival heel wat moois op en naast het strand van Oostende: danssolo’s, groepschoreografieën, duetten met live muziek, performances, improvisaties, workshops, happenings,… Tijdens de vierde editie breidt Dansand! uit naar het hinterland, naar het Groen Lint, een nieuw traject van 35 km om en rond Oostende met een mix van landschappen: weiland, bossen, kreken, polders, volkstuinen, een sportterrein, een bunker en ander historisch erfgoed. In het kader van het VRTproject Atelier De Stad zullen kunstenaars er artistieke wandelingen, fietstochten en happenings opzetten en u zo het Groen Lint laten ontdekken. Tegelijk blijft het festival actief op het strand. Met een focus op artistieke kwaliteit, participatie, mobiliteit en ‘low impact’ wordt Expeditie Dansand! een heel bijzonder buitenfestival. In het najaar volgt hierover een heuse documentaire op Canvas. ART ET MOUVEMENT DANS LE PAYSAGE Danser dans le sable. Telle était la formule du festival Dansand!. Au cours des éditions précédentes (2008, 2010 et 2012), le festival de danse a présenté beaucoup de belles productions sur la plage d’Ostende ou à proximité : des solos, des chorégraphies de groupe, des duos accompagnés de musique en direct, des performances, des improvisations, des ateliers, des happenings… Pour sa quatrième édition, Dansand! s’étend vers l’arrière-pays, plus précisément vers la ceinture verte autour d’Ostende, un nouveau trajet de 35 km qui se compose d’une variété de paysages : pâturages, bois,

ruisseaux, polders, jardins ouvriers, terrains de sport, un bunker et autre patrimoine historique. Dans le cadre du projet Atelier De Stad de la VRT, des artistes y organiseront des promenades, des balades à vélo et des happenings afin de vous faire découvrir le Groene Lint. Le festival demeure par ailleurs actif sur la plage. Avec l’accent mis sur la qualité artistique, la participation, la mobilité et l’impact écologique minimal, Expeditie Dansand! se profile comme un festival de plein air tout à fait exceptionnel. À l’automne suivra un documentaire sur la chaîne de télévision Canvas. ART AND MOVEMENT IN THE LANDSCAPE Dancing in the sand. That is Dansand! In previous years (2008, 2010 & 2012) this dance festival has offered a lot of great stuff on and adjacent to the beach at Ostend: dance solos, group choreographies, duets with live music, performances, improvisations, workshops, happenings, etc. For the fourth festival, Dansand! will be expanding inland, to the Green Ribbon, a new 35km route around Ostend that takes in a variety of landscapes: meadows, woods, creeks, polders, allotments, a sports ground, a bunker and other historical heritage sites. As part of the VRT’s Atelier De Stad project, artists will set up artistic walks, cycling routes and happenings that will enable you to discover the Green Ribbon. At the same time, the festival on the beach will continue. With a focus on artistic quality, participation, mobility and low impact, Expedition Dansand! will be a very special outdoor festival. A full documentary about it will be shown on the Canvas television channel in the autumn.

EXPEDITIE DANSAND! IS EEN ORGANISATIE VAN KUNSTENCENTRUM VRIJSTAAT O. I.S.M. KAAITHEATER, STAD OOSTENDE, GROEN LINT & CC DE GROTE POST 26

DANSAND 2012 © TOM VAN TIL

ALBERT QUESADA, SAMUEL LEFEUVRE, ANN VERSTRAETE & SVEN ROOFTHOOFT, STIJN DICKEL (AIFOON), JURGEN VANDAMME, PIETER AMPE, SABINE MOLENAAR, JENS BOUTTERY, MOONSUK CHOI, ELISE CALUWAERTS, PARTS, CINDY VAN ACKER, MARC VANRUNXT, CLAIRE CROIZÉ, A.O. © KATRIEN VERMEIRE 27

L E C T U R E S & D E B A T E S VOORUITGROEP[BE] Wereldvreemd in Vlaanderen TU 6/05 20:00 KAAITHEATER | BOEKPRESENTATIE & DEBAT | NL | GRATIS PRESENTATIE BOEK: ERIC CORIJN | PANELDISCUSSIE MET FRANCINE MESTRUM, CHRISTIAN KESTELOOT, DOMINIQUE WILLAERT & ERIK SWYNGEDOUW | MODERATOR: LIEVEN DE CAUTER

IS DE VLAAMSE POLITIEK WERELDVREEMD? Vlaanderen leeft in de hype van de zelfstandigheid, van de onafhankelijkheid, van het zelf beter en anders doen. Politiek en media draaien rond de vraag of en hoe het confederalisme dan wel het separatisme zal zegevieren en of en hoe een rechtse regering aan de macht kan komen. Het boek Wereldvreemd in Vlaanderen staat dwars op die bekommernis. Met een duidelijke stelling over hoe aan politiek te doen, en uitgaande van een analyse van de nieuwe wereldorde, bepleiten de auteurs een progressieve

politiek op meerdere schalen. Alleen op Vlaamse schaal is een linkse politiek niet mogelijk. Het Vlaams nationalisme kan niet anders dan neoliberaal en conservatief zijn. Omdat de mondiale krachtsverhoudingen de politieke niveaus herbepalen, is een Belgische, Europese én mondiale stedelijke visie noodzakelijk. Nieuwe breuklijnen voor een progressieve politiek worden aangeduid. Verschillende hete hangijzers worden behandeld: duurzame transitie, sociaal beleid, stedelijk samenleven, superdiversiteit, vernieuwde democratie. Vanuit de wereld bekeken lijkt de Vlaamse politiek wel… wereldvreemd.

politique progressiste sur plusieurs plans. CONFEDERATION OR SEPARATISM? Flanders is experiencing the hype of independence. Which will prevail, confederation or separatism? The book Wereldvreemd in Vlaanderen (Out of Touch with Reality in Flanders) cuts across these concerns. On the basis of an analysis of the new world order, the authors argue for progressive politics on several scales.

CONFÉDÉRALISME OU SÉPARATISME ? La Flandre vit à l’heure du battage médiatique de l’indépendance. Qui sera victorieux ? Le confédéralisme ou le séparatisme ? L’ouvrage Wereldvreemd in Vlaanderen prend le contrepied de cette préoccupation. Partant de l’analyse du nouvel ordre mondial, les auteurs plaident pour une

WERELDVREEMD IN VLAANDEREN, ERIC CORIJN & PIETER SAEY (RED.) | MET JAN BLOMMAERT, PASCAL DEBRUYNE, THOMAS DECREUS, PASCAL DE DECKER, ANNELEEN KENIS, CHRIS KESTELOOT, MATTHIAS LIEVENS, ICO MALY, BRUNO MEEUS, FRANCINE MESTRUM, STIJN OOSTERLYNCK, MARK SAEY, ROBRECHT VANDERBEEKEN, JOHAN VAN HOORDE, DOMINIQUE WILLAERT | M.M.V. LUCE BEECKMANS, LIEVEN DE CAUTER, ERIC GOEMAN, PAUL PATAER, ANJA VAN ROMPAEY, KARIM ZAHIDI | UITGEVERIJ EPO, ANTWERPEN 2014 28

KAAITHEATER & SARMA PRESENT

L E C T U R E S & D E B A T E S

JEROEN PEETERS[BE] Through the Back: Situating Visions between Moving Bodies SA 10/05 17:00 KAAISTUDIO’S BOOK PRESENTATION & DEBATE | EN | FREE DEBATE WITH CHRYSA PARKINSON, GERALD SIEGMUND & MODERATOR MIRIAM VAN IMSCHOOT HET KRITISCH POTENTIEEL VAN DANS In zijn nieuwe boek onderzoekt dansdramaturg Jeroen Peeters (Sarma, Etcetera,…) het kritisch potentieel van de hedendaagse dans. Hij doet dat in essays over het werk van choreografen Alexander Baervoets, Boris Charmatz, Meg Stuart, Benoît Lachambre, Vera Mantero, Philipp Gehmacher, Jennifer Lacey & Nadia Lauro, en deufert & plischke. Bij de boekpresentatie gaan danseres Chrysa Parkinson en theoreticus Gerald Siegmund in gesprek met Jeroen Peeters. LE POTENTIEL CRITIQUE DE LA DANSE Dans son nouvel ouvrage, le dramaturge de danse Jeroen Peeters (Sarma, Etcetera, e.a.) examine le potentiel critique de la danse contemporaine dans une série de textes sur l’œuvre des chorégraphes Alexander Baervoets, Boris Charmatz, Meg Stuart, Benoît Lachambre, Vera Mantero, Philipp Gehmacher, Jennifer Lacey & Nadia Lauro, et deufert & plischke. À l’occasion de la présentation du livre, la danseuse Chrysa Parkinson et le théoricien Gerald Siegmund engagent la conversation avec Jeroen Peeters.

DANCE AS A CRITICAL FORCE In today’s visual regime, contemporary dance operates as a critical force. It questions univocal representations and dominant cultural ideals of the body. Developing alternative approaches to physical expression, certain choreographers create body images that are vulnerable and permeable to the world. Their critical and experimental approach challenges and expands spectatorship, including the corporeal, technological and cultural elements that support the ways we see, hear, sense and imagine. Through the Back: Situating Vision between Moving Bodies seeks to articulate this critical potential in a series of essays that explores the work of experimental choreographers active throughout the noughties: Alexander Baervoets, Boris Charmatz, Meg Stuart, Benoît Lachambre, Vera Mantero, Philipp Gehmacher, Jennifer Lacey and Nadia Lauro, and deufert & plischke. The dancer Chrysa Parkinson and the performance theoretician Gerald Siegmund will introduce

the book and engage in a conversation with Jeroen Peeters. ••• Jeroen Peeters is a writer, dramaturge and performer active in the field of contemporary dance across Europe. Recent publications include Are we here yet? (2010), a book in collaboration with Meg Stuart. In 2012, Peeters received the Dutch literary award Pierre Bayle for his body of work in dance criticism.

JEROEN PEETERS, THROUGH THE BACK: SITUATING VISION BETWEEN MOVING BODIES, HELSINKI: TEAK (KINESIS SERIES 5), ISSN: 2242-5314 (PAPER), ISBN: 978-952-6670-38-6 (PAPER) 29

L E C T U R E S & D E B A T E S ERNESTO LACLAU[AR] Populism. What’s in a Name? TU 13/05 20:15!!! THÉÂTRE NATIONAL LECTURE | EN | 90 MIN. | € 5 kracht van de massa kan mobiliseren tegen de heersende machten. Aan de vooravond van de verkiezingen in België nodigen het Kunstenfestivaldesarts en Passa Porta Ernesto Laclau uit om zijn positief pleidooi voor een progressief populisme te komen toelichten. Brandend actueel!

REDELIJK POPULISME Ernesto Laclau is een opmerkelijke stem in de hedendaagse politieke filosofie uit Latijns-Amerika en het Angelsaksische taalgebied. Hij ontwikkelde een controversiële theorie over het populisme. Volgens Laclau is populisme ‘gewoon een manier om aan politiek te doen’. En dus vraagt de Argentijn zich in postmarxistische termen af of een redelijke vorm van populisme denkbaar is, in plaats van het af te schrijven als een gevaarlijke politieke uitspatting. Laclau onderzocht de krachten waar het populisme op drijft en hun relatie met onze democratie. Hij pleit voor een links populisme dat de kritische

POPULISME RAISONNABLE Ernesto Laclau est considéré en Amérique latine et dans le monde anglosaxon comme l’un des représentants majeurs de la philosophie politique contemporaine. Il est notamment l’un des plus subtils analystes du « populisme ». Le populisme, soutient-il, « est tout simplement une manière de construire le politique ». Plutôt que de renvoyer a un excès dangereux, peut-il prendre une forme raisonnable ? Et peut-il être mobilisé au profit d’idéologies progressistes ? Retenant la force critique d’une « parole du peuple » opposée au pouvoir dominant, Laclau le pense. Et meme plus : selon lui « la construction d’un peuple est la principale tâche d’une politique radicale ». A la veille des élections en Belgique,

Laclau, invité en résidence par le Kunstenfestivaldesarts et Passa Porta, donnera une conférence sur ce sujet brulant. Un rendez-vous incontournable. REASONABLE POPULISM Ernesto Laclau is a remarkable voice in contemporary political philosophy in Latin America and the Anglo-Saxon region. He is also a prominent observer of populism, a political doctrine about which he developed a controversial theory. According to Laclau, populism is “simply a way to do politics”. And so the Argentinian asks himself, in post-Marxist terms, whether a reasonable form of populism is conceivable, instead of writing it off as a dangerous political diversion. Laclau examined the forces that drive populism and their relationship to our democracy. He advocates a leftist populism that can mobilise the critical power of the masses against the ruling powers. On the eve of the elections in Belgium, the Kunstenfestivaldesarts and Passa Porta invite Ernesto Laclau to come and elucidate his positive plea for a progressive populism. Topical.

PRESENTED BY KUNSTENFESTIVALDESARTS, PASSA PORTA & THÉÂTRE NATIONAL, IN COLLABORATION WITH KAAITHEATER 30

CROSSTALKS VUB & KAAITHEATER PRESENT

DAVA SOBEL[US] And the Sun Stood Still TH 22/05 18:00 KAAISTUDIO’S STAGED READING | EN | 90 MIN. + DRINK | FREE, PLEASE BOOK AT TICKETS@KAAITHEATER.BE

COPERNIC L’auteure scientifique newyorkaise Dava Sobel participe au mois de mai à un congrès à la VUB. Son séjour à Bruxelles s’achève par une conférence mise en scène : And the Sun Stood Still. Dans ce texte de théâtre, le jeune mathématicien Georg Joachim Rheticus tente de convaincre Copernic de publier sa théorie révolutionnaire de l’héliocentrisme. Deux scènes de la pièce sont lues/jouées par Kate McIntosh et Jerry Killick de Forced Entertainment.

COPERNICUS De New-Yorkse wetenschapsauteur Dava Sobel neemt in mei deel aan een congres van de VUB. Haar verblijf in Brussel wordt besloten met een geënsceneerde lezing van And the Sun Stood Still. In deze theatertekst probeert de jonge wiskundige Georg Joachim Rheticus om Copernicus ervan te overtuigen zijn revolutionaire theorie van het heliocentrisme te publiceren. Twee scènes uit het stuk worden gelezen/gespeeld door Kate McIntosh en Jerry Killick van Forced Entertainment.

COPERNICUS In May 2014 Dava Sobel, the New York science writer and author of Longitude, Galileo’s Daughter, The Planets, and A More Perfect Heaven will reside in Brussels for three days. Within the context of the Academic Chair ‘History and Philosophy of Sciences’ at VUB, initiated by the biologists Cécile Casterman and Raymond Hamers, Sobel will give a public lecture and lead an expert meeting at the campus. For the closure of her stay, the Academic Chair relocates to the Kaaistudio’s for a staged reading of And the Sun Stood Still, the theatre play Dava Sobel wrote as part of her book: In A More Perfect Heaven: How Copernicus Revolutionized the Cosmos. By 1514, Nicolaus Copernicus had developed an outline of his heliocentric theory, in which he placed the sun at the center of the universe. Over the next two decades, he worked on a revolutionary manuscript, which for fear of ridicule, he refused to publish. In 1539, a young German mathematician, Georg Joachim Rheticus, traveled to Poland to seek out Copernicus. In 1543, just before Copernicus’s death, Rheticus had his master’s manuscript published as De revolutionibus orbium coelestium (On the Revolutions of the Celestial Spheres). The play And the Sun Stood Still imagines Rheticus’s struggle to convince Copernicus to let his manuscript see the light of day. Two scenes of this play will be presented in a staged reading by the actors/performers Kate McIntosh and Jerry Killick.

L E C T U R E S & D E B A T E S ME, MYSELF & WE – THE CLOSING DEBATE SA 14/06 15:00 KAAISTUDIO’S | DEBATE | NL, FR, EN | FREE PROGRAM DETAILS >>> WWW.KAAITHEATER.BE WAT HEBBEN WE GELEERD? Me, Myself & We. Dat was de titel van een reeks voorstellingen en lezingen die we in het bijna voorbije seizoen presenteerden. Rode draad die al dat moois verbond: het thema van de collectieve zaak versus het individualisme. En wat hebben we daaruit nu geleerd? Wouter Hillaert (rekto:verso) gaat in gesprek met een aantal artiesten die we in deze reeks presenteerden. En u kan mee debatteren. QU’AVONS-NOUS APPRIS ? Me, Myself & We. Tel était le titre d’une série de spectacles et de conférences présentée au Kaaitheater au cours de la saison passée. Le fil rouge qui reliant toutes ces belles choses était le thème du collectif par rapport à l’individualisme. Qu’en avons-nous appris ? Wouter Hillaert (rekto:verso) engage la discussion avec un certain nombre d’artistes présentés dans le cadre de cette série. Et vous pouvez participer au débat. WHAT HAVE WE LEARNT? Me, Myself & We. This was the title of a series of performances and talks we have presented in the season that is now approaching its end. The thread running through it all was ‘collectivity versus individualism’. And what have we learnt from this? Wouter Hillaert (rekto:verso) will talk to a number of performing artists whom we presented in the series. And you can join in the debate too.

WE HAVE A DREAM ONLINE AURÉLIA VAN GUCHT | IBRAHIM OUSSALA | JAWAD MEHRABZADA | KAREL REYBROUCK | LATIF AL ASSADI | MARIE DENNINGHAUS | RACHIDA MESSAOURI | SOPHIE BOUCQUEY | VINCENT VAN MEENEN COACH: DIRK VERSTOCKT On the first of March nine Brussels people of all ages and from all corners of the city and the world gave speeches outlining their view of today’s Brussels and their dreams for the future of the city. All these speeches are online. >>> WWW.KAAITHEATER.BE/WEHAVEADREAM

A HOUSE ON FIRE PROJECT; WITH THE SUPPORT OF THE CULTURE PROGRAMME OF THE EUROPEAN UNION 32

A FEAST FOR ALL SEASONS SA 14/06 19:30 KAAITHEATER

19:30 PRESENTATION OF THE 2014–2015 SEASON | NL, FR, EN 20:30 SKETCHES/NOTEBOOK, MEG STUART | DANCE | 120 MIN. | € 16/12/8 22:30 CLOSING PARTY OF THE 2013–2014 SEASON NL We wuiven het oude seizoen uit en verwelkomen het nieuwe in een feestelijke avond: • 19:30 u krijgt een woordje uitleg bij het programma voor 2014–2015; • 20:30 Sketches/Notebook, een geweldige voorstelling van Meg Stuart (zie p. 18-19); • 22:30 we wuiven 2013–2014 uit met een lekker feestje in het Kaaicafé. FR Pour dire au revoir à la saison passée et saluer la nouvelle, nous organisons une soirée festive : • 19:30 nous vous donnons quelques mots d’explication sur le programme 2014-2015 ; • 20:30 Sketches/Notebook, spectacle formidable de Meg Stuart (voir p. 18–19) ; • 22:30 nous disons adieu à la saison 2013–2014 avec une fête délirante au Kaaicafé. EN We say goodbye to the old season and hello to the new with a festive evening: • 7:30pm we start with a short introduction to the programme for 2014–2015; • 8:30pm Sketches/Notebook, Meg Stuart’s wonderful show (see p. 18–19); • 10:30pm we take our leave of 2013–2014 with a wild party in Kaaicafé.

Hugo Vanden Driessche

DE LOKROEP VAN BRUSSEL NL Het Kaaitheater neemt eind maart afscheid van algemeen directeur Hugo Vanden Driessche, die met pensioen gaat. Vanden Driessche was er al bij toen in 1977 alles begon voor dit kunstencentrum en is nooit lang of ver van ’t Kaai afgedwaald. Hij zette mee de Beursschouwburg op de kaart en tekende daar ondermeer contracten met Dire Straits en U2. Hij was een van de founding fathers van de vzw Schaamte waar onder anderen Anne Teresa De Keersmaeker en Josse De Pauw hun eerste stappen zetten. Hij speelde een bepalende rol in de professionalisering en het overleg in de Vlaamse en Brusselse kunstensector. Kwam hij de voorbije veertig jaar weinig op het voorplan, des te meer zal hij in de coulissen gemist worden. Journalist Michaël Bellon overloopt met hem zijn parcours in dienst van de kunsten. FR À la fin du mois de mars, le Kaaitheater prend congé de son directeur général, Hugo Vanden Driessche, qui part à la retraite. Vanden Driessche était là dès 1977, quand tout a commencé pour ce centre d’art. Depuis, il ne s’est jamais beaucoup ni longtemps éloigné du « Kaai ». Il a participé à mettre le Beursschouwburg sur la carte et y a signé des contrats avec, entre autres, Dire Straits et U2. Il était l’un des « pères fondateurs » de l’asbl Schaamte, où Anne Teresa De Keersmaeker, Josse De Pauw et bien d’autres ont fait leurs premiers pas. Il a joué un rôle déterminant dans la professionnalisation du secteur artistique en Flandre et à Bruxelles et dans la concertation au sein de ce dernier. S’il a très peu occupé le devant de la scène au cours des quarante dernières années, il manquera d’autant plus en coulisse. Le journaliste Michaël Bellon revient avec lui sur un parcours au service des arts. EN At the end of March, Kaaitheater will be waving goodbye to its general director, Hugo Vanden Driessche, who is retiring. He was in at the birth of this arts centre in 1977 and has since spent most of his career with us. He helped put the Beursschouwburg on the map and while there concluded contracts with Dire Straits and U2. He was one of the founding fathers of the Schaamte npo, where Anne Teresa De Keersmaeker, Josse De Pauw and others took their first steps in the performing arts world. He played a decisive role in the professionalization of and consultation in the Flemish and Brussels arts sector. Though he may have rarely been in the spotlight over the last forty years, he will be sorely missed behind the scenes. Journalist Michael Bellon talks to him about his career as a servant of the arts. 34

Hugo Vanden Driessche is het prototype van de zakelijk leider, de man die naast de artistiek leider staat om het financiële en administratieve kader te creëren waarbinnen die artistieke leiding en haar kunstenaars hun ding kunnen doen. Deze invulling van de functies aan de top van elk cultuurhuis is vandaag gemeengoed geworden; hij heeft ze zelf al doende mee ‘uitgevonden’. In 1993 trad Vanden Driessche effectief in dienst van het Kaaitheater. Al die jaren wist hij het Kaaitheater te behoeden voor financiële of zakelijke crises. Deze man van de dossierkennis en het overleg heeft wellicht veel tijd in vergaderzalen doorgebracht. ‘Ik ben geen fan van lange vergaderingen,’ zegt hij, ‘kort en efficiënt vergaderen vind ik fantastisch.’ We zitten met hem in de vergaderzaal van het Kaaitheater om het relaas van zijn parcours in dienst van de kunsten kort en efficiënt op te tekenen. De Rivieren Ik ben geboren in Laken en woonde daar vlakbij het Atomium, op het plein voor de Sint-Lambertuskerk, waar mijn vader lang organist geweest is. Als jonge knaap zong ik tijdens de zondagsmis Gregoriaanse gezangen in het koor van de Sint-Michielskathedraal. Zingen doe ik nog altijd graag, maar meer dan een aangenaam tijdverdrijf is het niet. Ik ging naar school in het Heilig-Hartcollege in Ganshoren, waar ondermeer ook Hugo Weckx zat (die achttien jaar Vlaams parlementslid is geweest en van 1992 tot 1995 Vlaams minister van Cultuur en Brusselse Aangelegenheden, red.) en ik was nogal verbonden met het culturele leven aan die ‘Vlaamse’ kant van Brussel, waarin jeugdclub De Rivieren in Ganshoren een belangrijke rol speelde. In de tweede helft van de jaren zestig en het begin van de jaren zeventig was dat dé jeugdclub in Brussel, waar figuren actief waren zoals Jari Demeulemeester (van 1988 tot 2010 de bezieler van de Ancienne 35

Belgique, red.) en waar de Raymond van het Groenewouds en Johan Verminnens langskwamen, en waar vanalles werd georganiseerd. Begin jaren zeventig ben ik even van de radar verdwenen, ik was beginnen werken aan de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ), terwijl ik ondertussen in het universitair avondonderwijs handels- en consulaire wetenschappen studeerde. Door die studies en die werkervaring had ik na vijf jaar een profiel dat helemaal anders was dan wat je normaal aantrof in de wereld van kunst en cultuur. Toch ben ik daar weer terechtgekomen toen Jari Demeulemeester me in 1976 vroeg om mijn burgerdienst te komen doen in de Beursschouwburg, waar hij voortzette en uitbreidde wat hij in jeugdhuis De Rivieren was begonnen. De Beursschouwburg De Beursschouwburg heeft alles opengebroken. Behalve de stadstheaters en een aantal kleinere theaters zoals het Mechels Miniatuur Theater, die werden gesubsidieerd in het kader van het Sociaal decreet van 1975, dat eigenlijk geen artistiek decreet was, bestond er decretaal niets. Van de Vooruit in Gent of deSingel in Antwerpen was nog geen sprake. Ook de Ancienne Belgique was er nog niet. Alleen de Beursschouwburg. De stadstheaters waren zowel wat de kwaliteit van hun werk als wat het publieksbereik betreft op hun retour, het terrein midden jaren zeventig lag volledig open. In de Beursschouwburg gebeurde op een gegeven moment dan ook alles: theater, performance, popconcerten, schoolvoorstellingen, kindertheater op zondagmiddag, jazz, de Mallemuntfestivals... Van 1976 tot 1986 was ik financieel verantwoordelijke van de Beursschouwburg, en vanaf 1981 algemeen directeur, in nauwe samenspraak met Johan Wambacq en Dirk Vercruysse. Maar financieel was het ontzettend moeilijk. Eigenlijk deden we veel te veel met te weinig geld. We konden inpikken op de promotietournees die platenmaatschappijen opzetten met hun artiesten. Zo 36

hebben we Tom Waits en U2 in de Beurs gehad. We werkten vaak samen met de toen nog op kleine schaal opererende Herman Schueremans (de organisator van Rock Werchter, red.), met Paul Ambach en andere promotoren. Ik heb zo ooit nog een contract van duizend dollar getekend met Dire Straits. We werkten voortdurend met het mes op de keel, want in de jaren zeventig en tachtig is de Vlaamse regering nooit gul geweest voor Brussel. Er was ook geen kader, want het eerste echte kunstendecreet — dat het decreet van 1975 moest vervangen — dateert pas van 1993. Veel artiesten hebben dus zwarte sneeuw gezien. De voorzitter van Beursschouwburg toen, Karel Anthierens, was op een gegeven moment zelfs bang dat hij zijn eigen huis zou moeten verkopen. Dat was natuurlijk ook niet nodig, want ik wist wel waar we mee bezig waren. Kaaitheater en Schaamte Hugo De Greef maakte van de mogelijkheden in de Beursschouwburg gebruik om er in 1976 al enkele kleinere opdrachten te doen, maar al snel vond hij dat het allemaal te klein bleef en te traag ging. Toen in 1977 dan het idee ontstond om naar aanleiding van de honderdste verjaardag van de KVS dat huis nieuw leven in te blazen met een internationaal theaterfestival, heeft Hugo De Greef dat georganiseerd op de Arduinkaai achter de KVS. Ik kan me voorstellen dat veel jonge mensen denken dat de naam Kaaitheater afkomstig is van de Akenkaai waar we nu gevestigd zijn, maar de naam komt dus van de Arduinkaai. Daar stond een grote tent waar nieuw, internationaal werk getoond werd. Het had een enorme impact op het publiek, maar ook op de lokale artiesten. Daarom besliste Hugo in 1978 om die lokale artiesten — onder wie Josse De Pauw, Pat Van Hemelrijck en Dirk Pauwels van Radeis — een structuur te geven in het artiestencollectief Schaamte. Later traden ook Anne Teresa De Keersmaeker en Jan Lauwers van het Epigonentheater (later Needcompany, red.) toe. 37

VLNR LIEVEN VAN DEN BROECK, JOSSE DE PAUW, PAT VAN HEMELRIJCK, LUC DE SMET, HUGO VANDEN DRIESSCHE, JAY GEARY EN HUGO DE GREEF, STICHTERS VAN SCHAAMTE VZW, 1978

Ik was stichtend lid van de vzw Schaamte en volgde in het begin de financiën op, terwijl ik nog steeds bij de Beursschouwburg werkte. De Schaamte-artiesten repeteerden in de oude brouwerij L’Etoile in de Onze-LieveVrouw van Vaakstraat, die nu de Kaaistudio’s geworden zijn. Dat gebouw verkeerde toen in een erbarmelijke staat. Veel voorstellingen van Schaamte-artiesten gingen in première in de Beursschouwburg, want Schaamte en Kaaitheater leidden toen nog een nomadisch bestaan. In 1987 zijn beide vzw’s dan gefusioneerd en in 1989 heeft minister van Cultuur Patrick Dewael de gebouwen in de Van Vaakstraat aangekocht. DeSingel en het Lunatheater Op vraag van Frie Leysen (later directeur van het KunstenfestivaldesArts en momenteel theaterintendant bij Wiener Festwochen, red.) ben ik in 1990 naar deSingel in Antwerpen gegaan. Ik kwam voor de eerste keer in mijn leven in een nette omgeving terecht, waar bij manier van spreken de vuilbakjes al eens werden leeggemaakt. Daar heb ik veel geleerd over het leiden van een groot theater. Frie ging ervoor en bracht dat over op de hele ploeg. De raad van bestuur werd door ondernemer 38

André Leysen op een misschien wat autoritaire maar vooral efficiënte manier geleid. Door zijn contacten met Vlaams minister-president Gaston Geens zijn we er wel in geslaagd om een groot deficit weg te werken. Maar dezelfde middelen waren er niet voor Brussel. Toen ik in 1987 was weggegaan bij de Beursschouwburg, ben ik op vraag van De Greef nog even langs geweest bij het Kaaitheater, maar de financiële situatie was daar toen zo dramatisch dat er geen beginnen aan was. Het voorziene deficit voor 1988 was groter dan de jaarsubsidie die het Kaaitheater dat jaar hoopte te krijgen. In deSingel heb ik nog net de voorbereidingen voor Antwerpen cultuurstad 1993 kunnen meemaken, maar toen werd de lokroep van Brussel toch weer te sterk. Jari Demeulemeester en Hugo De Greef hadden minister Weckx kunnen overtuigen om voor de AB en het Kaaitheater het Lunatheater (het huidige hoofdgebouw van het Kaaitheater, red.) in erfpacht te nemen voor een termijn van dertig jaar. Van 1992 tot 1995 werd de AB namelijk verbouwd, en van 1993 tot 1994 de Kaaistudio’s. Van 1993 tot 1996 zaten het Kaaitheater en de AB dus samen in één gebouw, dat we ook nog eens moesten verhuren omdat we niet genoeg werkingsmiddelen hadden om de grote zaal altijd zelf te bespelen en omdat we tegelijk het deficit moesten wegsaneren, wat een redelijk waanzinnig verhaal was. Brussel en Antwerpen ’93 Soms heb ik wel eens het gevoel gehad dat men mij juist vroeg omdat er gesaneerd moest worden. Neen zeggen tegen kunstenaars omdat er geen financiële middelen zijn, is natuurlijk moeilijk. Zeker als de artistieke kwaliteit buiten kijf staat en het publiek volgt — de Vlaamse kunstenaars werden vanaf eind jaren zeventig internationaal op handen gedragen. Ik heb wel eens gelezen dat Antwerpen ’93 de professionalisering en de internationalisering van onze culturele sector in de hand heeft gewerkt, maar wat in de jaren zeventig en tachtig artiesten als Anne Teresa De Keersmaeker en gezelschappen als Radeis en Needcompany overeind gehouden heeft, 39

waren de buitenlandse speelplekken zoals Théâtre de la Ville in Parijs of Mickery in Amsterdam. De coproductiemiddelen of gages die deze huizen toekenden kon Schaamte bij de bank verzilveren. Het Kaaitheater werkte ook vanaf het begin samen met andere Brusselse huizen zoals de Beursschouwburg, de Munt, de AB, de Hallen van Schaarbeek, het Théâtre 140 of het Théâtre National. Later werd zoiets als een statement gezien, maar eigenlijk was het vanzelfsprekend. Van de binnenlandse subsidies moesten we het niet hebben. Het is dus niet zo dat de Vlaamse regering gul is geweest voor Brussel omwille van de Vlaamse aanwezigheid in de hoofdstad. De middelen kwamen slechts mondjesmaat, en dan nog vooral omdat men niet meer om de kwaliteit heen kon. Ook Jan Fabre kwam bijvoorbeeld graag naar Brussel, omdat dat het artistieke mekka was. Maar het was niet het financiële mekka. De stadstheaters in Antwerpen en elders waren sterk gepolitiseerd. Topfuncties en bestuursmandaten werden er na de verkiezingen politiek verdeeld. Het beleid vanuit Vlaanderen was ook lang gericht op de uitbouw van landelijke culturele centra. Na Antwerpen ’93 hebben beleidsmakers gezien dat kunst en cultuur wel iets konden betekenen voor een stad. Dat merk je nu ook weer in Oostende dat met Theater aan Zee en cultuurcentrum De Grote Post toch een andere uitstraling heeft gekregen. Tegelijk is ook de tijd voorbij dat kunstenaars en intendanten zonder financiële rem kunnen werken. De financiële tekorten van vroeger worden niet meer getolereerd. Keerpunt Als de Brusselse culturele instellingen bij de laatste subsidieronde voor de periode 2013–2016 een belangrijk deel van de Vlaamse subsidies hebben gekregen, en het Kaaitheater zelfs een mooie verhoging, dan heeft dat niets te maken met het politieke gewicht dat Brusselse politici in Vlaanderen in de schaal zouden kunnen werpen, want dat gewicht is miniem. Het heeft alleen te ma40

ken met de kwaliteit die hier te vinden is, en het feit dat de subsidieadviezen tegenwoordig ook verregaand worden gevolgd door de minister. In 1996 was dat bijvoorbeeld nog helemaal niet het geval en dat was dan ook meteen een keerpunt in de geschiedenis van het Kaai. Er lag een advies voor van 45 miljoen Belgische frank, maar waar alle andere adviezen gevolgd of verhoogd werden, heeft men dat voor ons met 5 miljoen frank verminderd. Dat betekende de nekslag voor Hugo De Greef. Hij wilde zijn artiesten, die hij een vaste stek wilde geven naar het model dat de stadstheaters tegenwoordig hanteren, niet verraden. Onze dramaturge Marianne Van Kerkhoven had toen het gevoel dat we er misschien beter mee zouden stoppen, net zoals Ritsaert ten Cate in 1991 had gedaan toen hij Mickery opdoekte. Ze vond dat de koers te veel werd bepaald door infrastructurele en zakelijke dossiers. We zijn doorgegaan, maar ik heb er altijd over gewaakt om mijn opdracht in het Kaaitheater op een welbepaalde manier in te vullen. Ik zag mezelf niet als een algemeen directeur, maar als de persoon die verantwoordelijk is om het kader te creëren waarin de artistieke werking zo goed mogelijk kan gedijen. In de Beursschouwburg maakte Karel Anthierens ooit de vergelijking met een krant: ‘jij bent de directeur van mijn gazet, je organiseert de infrastructuur, het personeelsbeleid en de financies’, zei hij, ‘en de artistiek leider is de hoofdredacteur die de vrijheid krijgt om alles in te vullen.’ In die constellatie heb ik hier altijd gewerkt. Continuïteit Na De Greef begon een nieuwe tienjarige periode met Johan Reyniers en Agna Smisdom. Johan heeft opnieuw meer linken gelegd met het Nederlandstalige teksttheater: Toneelgroep Amsterdam bijvoorbeeld, maar ook Brusselse gezelschappen als De Parade en Tristero, en choreografen met wie hij nog bij Klapstuk gewerkt had. Agna Smisdom en later Petra Roggel legden heel veel nadruk op vernieuwing en verjonging. 41

Sinds Guy Gypens en Katleen Van Langendonck in 2007 aan het roer kwamen, is de maatschappelijke context veel belangrijker geworden. Heel veel formats worden bekeken in het licht van thema’s als ecologie en globalisering, terwijl ook de buurt hier — de kanaalzone — een belangrijk werkterrein is geworden. Wat artistieke leiders misschien wel eens onderschatten, is wat het stopzetten van de samenwerking met bepaalde artiesten kan betekenen voor de rest van het huis. Als een nieuwe artistiek leider niet meer wil werken met een artiest in wie iedereen, van de technici tot de communicatiemensen, geïnvesteerd heeft en met wie men een relatie heeft opgebouwd, dan is het soms moeilijk om de knop om te draaien. Ik hecht aan wat Pieter T’Jonck heeft geschreven in deel 3 van de Kaaitheaterkroniek Humus: ‘Programmeren voor een kunstencentrum als het Kaaitheater komt neer op een bijzondere vorm van essayistiek, met de bereidheid die daarmee gepaard gaat om op elk moment eerdere inzichten terug terzijde te schuiven en te herbeginnen. De vraag is of er in de toekomst een publiek en een subsidiegever zullen zijn die bereid blijven die onderneming mee te volgen.’ Je moet de dingen inderdaad tijd geven. Als het Kaaitheater voor artistieke continuïteit heeft kunnen zorgen, dan ligt dat zeker niet in de eerste plaats aan mij. Pieter Tjonck noemde in dat verband Marianne Van Kerkhoven het geheime wapen van het Kaaitheater. Zij zette ons ertoe aan om tegen alles kritisch te blijven aankijken. Maar ik denk wel dat ik samen met de raad van bestuur die continuïteit heb helpen bewerkstelligen. Overleg Toen Brussel in 2000 culturele hoofdstad was, heeft me dat er onrechtstreeks toe aangezet om het initiatief te nemen voor de oprichting van het Brussels Kunstenoverleg. Ik had gezien hoe mensen die ik hoog inschatte, zoals Frie Leysen, Bernard Foccroulle, Guido Minne, Hugo De Greef en Franz Marijnen, tijdens Brussel 2000 42

tegenover elkaar kwamen te staan en wilde dus een forum creëren om samen aan hetzelfde zeel te trekken. In 2002 was het BKO een feit en in 2003 konden we met Geert Cochez een zeer gedreven coördinator aantrekken. Ik heb zelf enkele jaren het overlegplatform voorgezeten. Het BKO creëerde een boeiende dialoog tussen de directeurs van de Vlaamse cultuurhuizen in Brussel en later ook met de Franstalige tegenhanger Réseau des arts à Bruxelles (RAB). Het Brussels cultuurplan — dat na mijn periode werd opgesteld — is een belangrijke realisatie die in het verlengde van de opzet van het BKO lag, en de enkele keren dat we Brxl Bravo hebben georganiseerd, gebeurde er ook iets in de stad. De Lange Nacht van de Dans die we hier in het Kaaitheater organiseerden was een gedenkwaardige gebeurtenis. Dat Brxl Bravo niet heeft overleefd, ligt volgens mij aan het feit dat het te veel een autonoom festival wilde zijn in plaats van een presentatie-evenement voor de leden. Ondertussen was ik ook al een tijd actief bij het Overleg Kunstenorganisaties (oKo). Dat is de werkgeversorganisatie en belangenbehartiger die ontstaan is uit de Vlaamse Vereniging van Theaterdirecteurs (VVTD), later de Vereniging van Directies voor Podiumkunsten (VDP). In 1993 hebben we dat platform helemaal opengegooid omdat we ook in het behartigen van de belangen de tussenschotten tussen de kunsten wilden wegwerken. Als we ook het VOBK van de beeldende kunsten en de Vlaamse cultuurcentra in de toekomst bij de werking zouden kunnen betrekken, hebben we één spreekbuis voor bijna alle presentatieplekken in alle disciplines in Vlaanderen en Brussel. Bovendien is de periode dat we als werkgeversfederatie moesten knokken om samen met de vakbonden een plek als sociale partner af te dwingen bij het opstellen van werkbare CAO’s nu voorbij. Nu kan de aandacht meer en meer gaan naar inhoudelijke thema’s zoals de plaats van kunst in de maatschappij, naar contacten met de VRT, enzovoort. Ik vind niet dat kunst in het verdomhoekje zit. Het is niet bon ton om het te zeggen, maar met de huidige 43

Vlaamse regering is de subsidie voor de kunsten in Vlaanderen in ieder geval niet achteruitgegaan. Op dit moment zijn er dus nog geen aanwijzingen dat we ongerust zouden moeten worden. Ik ben wel een beetje bang dat cultuur terug meer zal politiseren. Recente ontwikkelingen in Brussel, zoals die van Muntpunt of de Brusselse media, breken met de traditie van onbezoldigde raden van bestuur waar ook bevlogen onafhankelijken in kunnen zetelen. De politiek komt heel snel om de hoek kijken als er geld op de tafel komt. Vervoering Het was allemaal zo veel, en veel is ook al zo lang geleden. Ik ben dus veel vergeten, en ik raakte natuurlijk ook vaker in vervoering in het begin van mijn loopbaan dan later. Maar als ik er een paar dingen mag uitpikken, dan is dat uit mijn Beursperiode het fantastische concert van Bonnie Raitt op het Muntplein, en in de Beurs zelf Fase van Anne Teresa De Keersmaeker in 1982, de voorstelling die mij naar hedendaagse dans en muziek heeft leren kijken en luisteren. Wat ik een fantastische voorstelling vond in het Kaaitheater was Het moment waarop we niets van elkaar wisten. Die tekst van Peter Handke bestaat alleen uit aanwijzingen, er wordt geen woord in gesproken. Het speelt op een plein in een stad, je ziet als het ware een stad leven. En Ruud Gielens heeft dat schitterend geënsceneerd. Met een hele groep mensen — ook niet-acteurs —zette hij de grote theaterzaal van het Kaaitheater helemaal op zijn kop. — MICHAËL BELLON

IN DISPLAYS AROUND BRUSSELS OR VIA AGENDAMAGAZINE.BE

kaai_pick-up_105-80.indd 1

08-01-14 15:54

We houden van cultuur.

KBC, trotse sponsor van het Kaaitheater.

kbc.be/sponsoring

Wij spreken uw taal.

43_Cultuur_80x105-Q NL.indd 1

YOUR RENDEZ-VOUS BEFORE & AFTER THE PERFORMANCES > SNACKS, SOUPS, PLAT DU JOUR & MORE > KITCHEN: FROM 12:00 TILL 20:30 > FREE WIFI, FREE PRESS SAINCTELETTESQUARE 18, 1000 BRUSSELS T 02 427 87 72 | INFO@KAAICAFE.BE WWW.KAAICAFE.BE

25/03/11 10:4

Speciaal voor iedereen die niet élke avond naar een live concert kan: élke avond een live concert. ‘Klara Live’, dat is zowat elke avond genieten van een live concert. Maandag tot donderdag starten we om 20 uur, in het weekend om 16 uur.

Klara. Blijf verwonderd.

Brussel vandaag

MAANDAG - VRIJDAG VANAF LUNDI - VENDREDI À PARTIR DE MONDAY - FRIDAY FROM

18:00 tvbrussel.be

tvbrussel

@tvbrussel

BELGIË – BELGIQUE P.B.–P.P. BRUSSEL X BC 6407

MAGAZINE | 6 EDITIES PER JAAR | VERSCHIJNT IN FEBRUARI, APRIL, JUNI, AUGUSTUS, OKTOBER & DECEMBER AFGIFTEKANTOOR BRUSSEL X | P3A9139 | APRIL 2014

KAAITHEATER SAINCTELETTESQUARE 20 20 SQUARE SAINCTELETTE B-1000 BRUSSELS

KAAISTUDIO’S ONZE-LIEVE-VROUW VAN VAAKSTRAAT 81 81 RUE NOTRE-DAME DU SOMMEIL B-1000 BRUSSELS

TICKETSHOP SAINCTELETTESQUARE 20 20 SQUARE SAINCTELETTE B-1000 BRUSSELS T 02 201 59 59 TICKETS@KAAITHEATER.BE

INFO & TICKETS 24/24H: WWW.KAAITHEATER.BE

V.U.: BART CLAES, C/O AKENKAAI 2, 1000 BRUSSEL | WETTELIJK DEPOT D/2010/2871/5 BEELD COVER: LIA RODRIGUES, PINDORAMA © SAMMI LANDWEER ONTWERP: PAUL BOUDENS – WWW.A-G-I.ORG/PAULBOUDENS