CIO #1 2011 by Hotze Zijlstra

IT & Vision

Hans Quivooij

(Damen Shipyards Group)

Buikgevoel onderbouwd CEO’s rond de tafel: Visie op het ecosysteem

Don Ferguson (CA Technologies)

‘CIO wil kortdurende applicaties’

René Steenvoorden (Rabobank)

Over toegevoegde waarde

mcgregor-fashion.com

=inhoudsopgave

‘Innovatief in alles wat we doen’

18 32 42 82

BINNEN EEN BANK IS BIJNA ALLES IT. De informatievoorziening dient derhalve toekomstvast, effectief en kostenefficiënt te zijn. De toegevoegde waarde zit ’m volgens Rabobank-CIO René Steenvoorden vooral in slimme toepassingen voor de klant.

In discussie met de leveranciers

TIJDENS DE DIVERSE CIO-RONDETAFELS en persoonlijke ontmoetingen met IT-verantwoordelijken zijn de leveranciers en adviesbureaus meer dan eens onderwerp van gesprek. Voor het tweede achtereenvolgende jaar komen de vaandeldragers van de aanbodzijde aan het woord.

Kortdurende applicaties

DE BESTE IDEEËN KOMEN VAN KLANTEN, zo stelt Don Ferguson, CTO van CA Technologies. Hij vindt het moeilijk die ideeën ‘te vangen’, omdat elke organisatie zo anders is. Maar hij ziet wel een gemeenschappelijke interesse: cloudapplicaties die je na enkele weken weer opheft.

Buikgevoel onderbouwd op de scheepswerf

HET ONTWERPEN, BOUWEN EN VERKOPEN van schepen is en blijft goeddeels handwerk, waarbij persoonlijk inzicht en buikgevoel een grote rol spelen. Toch ontkomt men bij Damen Shipyards volgens ict-coördinator Hans Quivooij niet aan een zwaardere rol voor de informatietechnologie. 2

7e jaargang #1 | 2011

Colofon hoofdRedacteur: Hotze Zijlstra E-mail: hotze@ictmedia.nl Website: www.cioportal.nl Eindredacteur: Yvette Polman MEDEWERKERS: Patrick Aerts, Jos Ahlers, René Boender, Arnoud van Gemeren, Peter Hagedoorn, Gijs Hillenius, Maarten Kleyn, Leon Pillich, Bram van Mechelen, Dennis Mensink, Teus Molenaar, Mark Nieuwenhuizen, Dries van Nieuwenhuyse, Bernhard van Oranje, Chris Parker, Rube van Poelgeest, Guus Pijpers, Daan Quakernaat, René Rippen, Lineke Sneller, Eric Vroon, Roel Wolbrink, Dimitri van Zantvliet

Gartner: de nieuwe CIO is money maker

UITGEVER: Rob Beijleveld (rob@ictmedia.nl) tel. 06-51531551 ICT Media BV Magistratenlaan 184 5223 MA ’s-Hertogenbosch T 073-6140070 F 073-6129997

Transformatie van infrachef naar businessman

Sales & Marketing: Bart de Vaan (bart@ictmedia.nl) Tel. 073-6140070 Advertenties: Bart de Vaan (bart@ictmedia.nl) Tel. 073-6140070 Traffic Advertenties: Danielle Westerhout (danielle@ictmedia.nl) Tel. 073-6140070

Rondetafelbijeenkomsten 46, 47 en 48

De onstuitbare opkomst van Generatie Z

Abonnementen: Een abonnement in Nederland kost 175 euro per jaar exclusief btw. Zie: www.cioportal.nl Opgave en vragen over abonnementen: Abonnementenland Postbus 20 1910 AA Uitgeest Tel. 0900-ABOLAND of 0900-226 52 63 € 0,10 per minuut Fax 0251-31 04 05 Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen. Beëindigen abonnement: Opzeggingen (uitsluitend schriftelijk) dienen 30 dagen voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn. Prijswijzigingen voorbehouden.

Verslag: Supercomputing & Communications

FOTOGRAFIE: Mark van den Brink, Eric Fecken, Roelof Pot, Marcel Willems Illustraties: Walter van Kalsbeek Vormgeving: Mathieu Westerveld en Mara Vissers (Akimoto) Drukker: vanGrinsven drukkers Venlo BV

Columns 25Peter Hagedoorn 39Daan Quakernaat 51Bernhard van oranje 67lineke sneller 81Roel Wolbrink 95Eric Vroon En verder... 7Redactioneel 8Bits & Bytes 10onze cio 26cio survival guide 40Research 54opinie 68Gezien, geweest, gesproken 92Heb je even? 96DigIT

Aanlevering van artikelen Inzending van een artikel naar de redactie ter publicatie houdt in dat de auteur akkoord gaat met de volgende voorwaarden: - de auteur heeft het volledige auteursrecht op het werk; - het artikel is niet eerder, in welke taal dan ook, gepubliceerd; - met publicatie wordt geen geheimhoudingsplicht geschonden; - de auteur zal het artikel niet zonder schriftelijke toestemming van de uitgever elders publiceren. Artikelen herpubliceren? Zonder schriftelijke toestemming van de uitgever is het niet toegestaan om artikelen uit dit blad integraal over te nemen in eigen of andere media (zoals tijdschriften, websites en intranet). Nota bene: geen toestemming is nodig om van een artikel de titel en de inleiding over te nemen (circa 50 woorden) onder de strikte voorwaarde dat er tevens een goed zichtbare en werkende link of verwijzing wordt geplaatst naar de website van dit blad. ISSN 1570-5463

Comsoft direct bv regelde voor mij het perfecte software licentie contract Samen bouwen we aan de toekomst n

Armin Mulder ICT Manager TBI Holdings

Eric- Jan Morren Senior Account Manager Comsoft direct bv

n GECERTIFICEERDE LICENTIE EXPERTS n ONE-STOP-SHOP ZAKELIJKE SOFTWARE n DE SCHERPSTE & SLIMSTE LICENTIEDEALS n ONDERDEEL BECHTLE AG

020 206 53 90 - www.comsoft.nl

Visie en innovatie Ik heb het op deze plek geloof ik al eens eerder gezegd: naast een enthousiaste werker en een zo zorgzaam mogelijke vader ben ik ook nog eens gepassioneerd surfer. Je zult begrijpen dat dit geen ideale combinatie is. Vertel in een gezelschap van zakelijke relaties dat je surft, en dat je daar ook nog eens veel voor opzijzet, en mensen nemen je nog nauwelijks serieus. Anders dan golfen, dat in weerwil van een nog grotere tijdverslindendheid nog een klein beetje status heeft, moet het surfen dus nogal stiekem... Heel soms kom ik in mijn zakelijke netwerk een andere surfer tegen. Dan sta ik eerst een tijdje te prakkiseren: Bij welk bedrijf werkt dat bruine hoofd ook alweer? Even later zie ik die persoon ongeveer hetzelfde denken. Plotseling beseffen we allebei: hey, die gast surft bij mij op het strand! En dan staan we in onze keurige pakken vervolgens een beetje ongemakkelijk te doen, surfy typeringen als ‘gaaf’, ‘kicken’, ‘gruwelijk’ en ‘waanzinnig’ zoveel mogelijk vermijdend: “Ehm, dat was wel ‘mieters’ laatst met die zuidwest zeven, hè.” “Hmm, zeker. Het was een, eh, ‘enerverende’ dag.” Ondertussen schuldbewust glimlachend naar de andere grijze en blauwe maatpakken om ons heen.

Performancemanagement Toch is er hoop. Zo sprak ik alweer enige tijd geleden ex-Gartner VP en ‘Bekende IT’er’ Frank Buytendijk. Deze man vertelde, weliswaar in een geheel ander verband, een paar bijzonder zinnige dingen. Namelijk dat je bij een gekozen strategie of werkwijze (in dit geval: mijn professionele leven en mijn surfende ik strikt gescheiden houden) altijd moet kijken naar het dominante nadeel van die aanpak (hier: een soort van gespleten persoonlijkheid). Maar als je deze aanpak vervolgens 180 graden draait (dus: mijn levens als surfer en als freelance professional in mijn vakgebied met elkaar verzoenen), kom je erachter wat dáár dan weer het dominante nadeel van is (niet helemaal serieus genomen worden). Maar misschien, zo vertelde de goeroe, is het nieuwe nadeel wel kleiner dan het oude! In dat geval heb je dus wat gewonnen. Bovendien, zo leerde Frank mij, kom je als bedrijf of als persoon veelal verder door synthese: zoek het niet in één richting of in één métier, maar probeer door het combineren van onverenigbaar lijkende dingen verder te komen!

Lastige vraagstukken Een andere goeroe, Fons Trompenaars, spreekt in dat licht van reconciling dilemma’s: het verzoenen van schijnbaar conflicterende waarden als dé weg naar innovatie. Succesvolle leiders onderscheiden zich volgens hem door zo om te gaan met lastige vraagstukken. Omdat dit wellicht ook voor redacteuren geldt, is dit precies wat ik ga doen: meer zakelijk netwerken binnen mijn surfrelaties, een auto houden waarmee ik naar werkafspraken kan én mijn surfspullen vervoeren, mijn corporate outfit vaker verruilen voor wat gemakkelijkere looks en met behulp van moderne technologie nu en dan werken vanaf overzeese locaties met goede wind en/of golven. De eerste winst is al geboekt: zo heb ik met een toonaangevend surf-lifestyletijdschrift afgesproken dat ik dit jaar een verhalenserie ga verzorgen over het combineren van mijn schijnbaar onverenigbare levens. Visie en innovatie dus, die mij als mens in elk geval gelukkiger maken. En jou als CIO mogelijk succesvoller. We hebben een thema!

Redactioneel

Door Hotze Zijlstra

Bits

& Bites

door Teus Molenaar

Nieuwe directeur CIO Platform Onderzoek naar ‘urgent computing’

IT-uitgaven gaan omhoog

Hoogleraar computational science Peter Sloot (UvA) heeft een subsidie van Rusland gekregen van 3,3 miljoen euro voor ‘urgent computing’: het snel verzamelen en verwerken van gegevens in geval van een ramp.

Meer dan de helft van de IT-organisaties geeft aan dat het IT-budget voor 2011 groter is dan voor 2010. Slechts 17 procent verwacht minder aan IT uit te geven. De rest meent dat het bedrag ongeveer gelijk zal zijn. De belangstelling voor SaaS is flink toegenomen.

De subsidie is verstrekt in het kader van het beleid van de Russische overheid om meer toonaangevende buitenlandse wetenschappers naar Rusland te halen. De subsidies worden eens in de drie jaar uitgereikt voor een periode van drie jaar. Sloot gaat aan het onderzoeksinstituut ITMO (voor e-science) van de Staatsuniversiteit van Sint Petersburg een promotieprogramma en een onderzoekslaboratorium opzetten op het vlak van urgent computing. Bij urgent computing gaat het erom in geval van bijvoorbeeld een overstroming, pandemie of terroristische aanval zo snel mogelijk via supercomputers informatie te verzamelen en te analyseren. Vervolgens worden via wiskundige modellen voorspellingen gedaan van de mogelijke effecten of impact en de mogelijke bestrijding.

0-en

De Enterprise Strategy Group heeft de mening gevraagd van 611 senior IT-professionals in Noord-Amerika en Europa. De resultaten zijn verwerkt in de ‘2011 IT Spending Intentions Survey’. De voorgenomen investeringen zijn vooral bedoeld voor efficiëntieverbetering, vermindering van risico’s, en databeheer. Tot de top 5 strategische IT-initiatieven behoren servervirtualisatie, beheer van datagroei, informatiebeveiliging, belangrijke applicatie-uitrol en -actualisering, en verbetering van back-up en herstel. Opvallend is de toegenomen belangstelling voor software as a service. Op het lijstje van prioriteiten van de IT-professionals is dit gestegen van 24 (in 2010) naar nummer 14. Cloud computing wordt gezien als een middel om de IT-kosten te verminderen.

&1-en

Op 1 februari treedt Ronald Verbeek (39) in dienst als algemeen directeur bij het CIO Platform Nederland. Het CIO Platform is de onafhankelijke vereniging van IT-eindverantwoordelijken van private en publieke organisaties in Nederland. Verbeek volgt Kees Buis op, die deze functie gedurende drie jaar voor enkele dagen per week vervulde. Ronald Verbeek was sinds 2003 als senior beleidsmedewerker bij het Ministerie van Economische Zaken medeverantwoordelijk voor de beleidsontwikkeling op het terrein van ict. Gedurende een reeks van jaren is hij nauw betrokken geweest bij de totstandkoming van de ict-beleidsagenda van de rijksoverheid. Hij was onder andere als programmaleider verantwoordelijk voor de Energie-Track op het onlangs gehouden wereldcongres voor IT in Amsterdam. Het CIO Platform Nederland is de laatste jaren sterk gegroeid. Meer dan 85 eindverantwoordelijken voor ict (chief information officers en ictdirecteuren) zijn lid. Het Platform organiseert veel activiteiten om de kennis en toepassingen op het gebied van ict te verbeteren. Ook vertegenwoordigt zij de grotere ict-gebruikers in diverse samenwerkingsvormen met beleidsmakers, onderwijs en ict-leveranciers. René Steenvoorden, voorzitter CIO Platform: "Het bestuur is bijzonder verheugd met de komst van Ronald Verbeek. De stevige groei en de sterke toename van onze interne en externe activiteiten vragen om onze professionaliseringsplannen verder vorm te geven. Met de komst van Ronald wordt hieraan nadere invulling gegeven. Wij bedanken Kees Buis hartelijk voor zijn grote bijdragen aan het ontwikkelen van het Platform in de afgelopen jaren." Foppe Vogd blijft in zijn rol als programmadirecteur naast Ronald Verbeek werkzaam voor het platform. (HZ)

+++ InSearch, specialist op het gebied van executive search van professionals binnen de ict-sector, heeft Alexander Hoekstra (44) aangesteld als Managing Consultant. +++ VMware, leverancier van virtualisatie en cloudinfrastructuur, kondigt VMware Zimbra 7 aan, de nieuwste versie van zijn nieuwe generatie e-mail- en collaborationplatform. +++ Fujitsu en Oracle kondigen aan hun jarenlange samenwerking verder uit te breiden met het gezamenlijk ontwikkelen van SPARC, een vernieuwde, meer uitgebreide distributieovereenkomst en verdere gezamenlijke inzet op het gebied van engineering, marketing en verkoop. +++ De Nintendo 3DS wordt op 25 maart 2011 in Europa gelanceerd met een ongekend sterk en divers aanbod aan spellen. +++ Intel heeft een nieuwe stap genomen om het datacenter eenvoudiger te maken. Het bedrijf 6

7e jaargang #1 | 2011

Ict-goederen komen uit China Meer en betere ict-studenten

China is de grootste exporteur ter wereld van ict-goederen, terwijl de VS de grootste importeur zijn. Nederland komt op de tiende plaats als het om export gaat. De Verenigde Naties (via UNCTAD) hebben onlangs de cijfers over 2009 bekendgemaakt. Voor de bepaling wat ict-goederen zijn, is de definitie van de OECD gebruikt: alle goederen die óf zijn bedoeld voor informatieverwerking en communicatie langs elektronische weg – inclusief transmissie en het vertonen van de resultaten van die verwerking – óf elektronische verwerking nodig hebben om een fysisch fenomeen te ontdekken, te meten en/of vast te leggen, of om een fysisch proces te beheersen. Het effect van de kredietcrisis in 2009 blijkt zich vooral voor te doen in enkele Europese landen (Portugal, Finland, Ierland en Tsjechië). De terugval in Zuidoost-Azië was uiterst bescheiden. De export van India steeg dat jaar zelfs met 244 procent. In de top 10 van grootste exporteurs van ictgoederen staan zeven Aziatische landen. De volgorde is China (1), Hong Kong, Verenigde Staten, Singapore, Zuid-Korea, Japan, Taiwan, Maleisië, Duitsland en Nederland. Voor China bedraagt deze export 29,7 procent van de totale export. In Nederland ligt dat op 12,4 procent. Voor de import is het lijstje als volgt: Verenigde Staten (1), China, Hong Kong, Duitsland, Singapore, Japan, Nederland, Verenigd Koninkrijk, Mexico en Zuid-Korea. In Nederland bedragen ict-goederen 13,7 procent van alle import.

Het gevecht om talent Ondernemers zijn weer druk doende kennis en kunde binnen te halen. Zo bleek tijdens het World Economic Forum in Davos. PwC presenteerde hier zijn 14e CEO Survey. In Nederland is het gevecht om talent eveneens weer losgebrand. Robert Swaak, bestuursvoorzitter van PwC Nederland, meent dat door de aantrekkende arbeidsmarkt en de komende vergrijzingsgolf de ‘war on talent’ ook in ons land weer oplaait. De CEO’s van grote bedrijven zien het gebrek aan talent als de grootste bedreiging voor hun groeiplannen. Globalisering is een ander belangrijk thema, omdat de directeuren de grootste groei verwachten in de BRICK-landen (Brazilië, Rusland, India, China en Korea). Versterking van het hoger onderwijs en het gelijktrekken van diploma’s in Europa kunnen bijdragen aan het versterken van talent.

Een groep bedrijven en onderwijsinstellingen heeft het strategische samenwerkingsverband ‘ICTonderwijs & bedrijfsleven’ opgericht om tekorten op de ict-arbeidsmarkt te voorkomen. Het is voor het eerst dat een zo brede coalitie zich op dit probleem richt. Ondertekenaars van het convenant zijn het CIO Platform, ECABO, ICT~Office, de HBO-I Stichting, de Informatica Kamer, het Informatiekunde Platform Nederland en de Kenniskring ICT van de MBO Raad. Zij zijn van mening dat samenwerking nodig is om de ambitie waar te maken dat Nederland behoort tot de top 5-kenniseconomieën van de wereld. De verwachting is dat binnen enkele jaren aanzienlijke tekorten ontstaan op de ict-arbeidsmarkt, zowel bij de ict-aanbieders en -gebruikers als in het ict-onderzoek. Dit brengt de ambitie in gevaar. De doelstelling is vergroting van de instroom van nieuwe studenten en vermindering van de uitval in het onderwijs, verbetering van de doorstroom tussen ict-opleidingen, en een versterking van de aansluiting van het ict-onderwijs op het ict-bedrijfsleven. Partijen streven naar concrete resultaten en het verder verspreiden van best practices in de samenwerking tussen individuele ict-opleidingen en bedrijven.

introduceert nieuwe, gratis technologie waarmee al het dataverkeer van het datacenter over één kabel geleid kan worden, met behulp van de Intel 10 Gigabit Ethernet Server Adapter X520-familie. +++ Friesland Bank heeft gekozen voor de Remote Managed Services van EMC voor het beheer van zijn opslagsystemen. +++ Binnen drie jaar is het verzenden en ontvangen van e-mailberichten binnen Atos Origin definitief verleden tijd. Deze ambitie maakte Thierry Breton, CEO en bestuursvoorzitter van de Atos Origin Groep, bekend tijdens de vierde bijeenkomst in een reeks van CEO Innovation Press Conferences. +++ Citrix gaat Amazon engineeringsupport bieden om Citrix-producten en Windows-applicaties te optimaliseren die op Amazon Web Services draaien. +++ Uit cijfers van marktonderzoekbureau GfK Retail en Technology blijkt dat BlackBerry de

IT in the boardroom

Onzeâ&#x20AC;&#x2026; CIO Door Walter van Kalsbeek

0-en

&1-en

nummer 1-verkoper van smartphones was in Nederland in 2010. +++ QlikTech, specialist in businessdiscovery, is door Gartner geplaatst in het leiderskwadrant in het 2011 Business Intelligence Platform Magic Quadrant report. +++ Consumentenapparaten zullen in 2011 de zakelijke devices vervangen; dat is een van de drie technologische trends die Citrix voor komend jaar voorspelt. +++ Cordys, leverancier van software voor het innoveren van bedrijfsprocessen, is door het onafhankelijke onderzoeksbureau Ovum geroemd voor zijn business-operationsplatform. +++ Tools4ever, de marktleider op het gebied van identity- en accessmanagement, heeft in 2010 een explosieve groei gerealiseerd; in Nederland groeide de omzet met 31,5 procent ten opzichte van 2010. +++ ABN Amro en Atos Worldline â&#x20AC;&#x201C; onderdeel van Atos Origin en marktleider 8

7e jaargang #1 | 2011

Bits

& Bites

door Teus Molenaar

Henk Broeders Hulp bij onderprioritering scheiden HP kondigt de HP Business Outcome Assessment Dynamics aan, een gratis online assessment die CIO's voorziet van de informatie die ze nodig hebben om technologische prioriteiten te bepalen. De beoordelingsresultaten zijn gebaseerd op de productiviteit van een onderneming, behendigheids- en veiligheidsbenchmarks zoals gemeten ten opzichte van haar branchegenoten en profit leaders. Volgens recent onderzoek van HP, ziet een groeiend aantal organisaties in dat goede afstemming tussen de onderneming en IT zorgt voor verbeterde klanttevredenheid. Het is zelfs zo dat uit een enquête bestaande uit diepgaande gesprekken met meer dan 350 CIO's en IT-beslissers over de hele wereld in opdracht van HP, blijkt dat 90 procent van de senior IT-managers actief technologie gebruikt als katalysator voor het bedrijfsleven of koerswijzigingen. Door bedrijven en overheden in staat te stellen IT-prioriteiten te evalueren en vast te stellen, helpt de HP Business Outcomes Dynamics Assessment hen op hun weg naar instant-on enterprise. HP Enterprise Services ontwikkelde de Business Outcomes Dynamics Assessment, een online vragenlijst vergelijkbaar met een persoonlijkheidbeoordeling. In een wereld van continue connectiviteit, zet de instant-on enterprise technologie in bij alles wat zij doet om zo klanten, medewerkers, partners en burgers direct te bedienen met wat ze nodig hebben. Meer informatie over het HP Business Outcomes Dynamics Assessment is beschikbaar op www. hp.com/go/bod. (HZ)

De ICT Personality Award 2010 is door brancheorganisatie ICT~Office toegekend aan Henk Broeders, bestuursvoorzitter van Capgemini Nederland. Een eervolle vermelding ging naar Gerard van Oortmerssen, directeur van ICTRegie. Broeders kreeg de onderscheiding opgespeld, omdat hij sinds 1997 het boegbeeld is geweest van de Nederlandse ict-sector. Eerst als voorzitter van FENIT, vervolgens van Nederland~ICT, en tot en met 14 december 2010 van ICT~Office. Broeders is vanwege zijn vele verdiensten tevens benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Het juryrapport onderstreept het feit dat Broeders erin is geslaagd de juiste balans te vinden in de belangenbehartiging van alle bedrijven in de IT-, telecom-, kantoortechnologie- en internetsector, zowel groot als klein. Broeders is tevens te beschouwen als de geestelijk vader van ict als innovatie-as. Vanwege zijn bijzondere en jarenlange verdiensten voor de ontwikkeling van de ict-onderzoeksinfrastructuur was er in 2010 een eervolle vermelding voor Van Oortmerssen. ICTRegie is gestopt eind 2010. De ICT Innovatieplatforms en het ICT Deltacongres vormen volgens de jury een sterk nalatenschap.

IT-architecten in Nederland verenigd Iasa, ’s werelds grootste vereniging van professionele IT-architecten, heeft sinds kort een afdeling in Nederland. Dennis Mulder, werkzaam bij Microsoft, is de voorzitter van de Nederlandse vereniging. Hij wil zorg dragen voor een betere uitwisseling van ideeën tussen (internationale) IT-architecten. Iasa is in 2002 opgericht met het doel via best practices, onderwijs en certificering de beroepsgroep van IT-archtitecten verder te professionaliseren. De vereniging is niet commercieel en deelt informatie die te maken heeft met software, infrastructuur, informatie, en bedrijfsarchitectuur voor ondernemingen, onderwijs en overheid. Het hoofdkantoor van Iasa is gevestigd in Austin, Texas. De vereniging heeft wereldwijd vijftig afdelingen en belangstellingsgroepen in meer dan dertig landen. Zij telt in totaal meer dan 60.000 leden. Behalve Dennis Mulder, vormen Clemens Reijnen, Dylan van Iersel en Angelo Hulshout het bestuur van de Nederlandse Iasa-groep.

voor hightech transactieservices – hebben een vijfjarige overeenkomst gesloten voor de levering en het beheer van het platform ter ondersteuning van transacties via de elektronische betalingsstandaard iDEAL. +++ Specsavers, de grootste particuliere keten van opticiens ter wereld, stapt met 2.500 werknemers wereldwijd over op Google Apps. +++ Cisco voegt nieuwe netwerk-, beveiligings- en opslagproducten toe aan zijn Connect- en Secure-portfolio voor kleinere bedrijven. +++ Teradata, een bedrijf dat zich volledig richt op datawarehousing en enterprise analytics, heeft de overname afgerond van Aprimo, marktleider op het gebied van geïntegreerde, cloudgebaseerde marketingsoftware. +++ Canon Europe – internationaal aanbieder van imaging solutions – heeft tijdens de Winter 2011 Pick Awards tien Outstanding Achievement-awards

IT in the boardroom

Bits

& Bites

Wat is informatie?

door Teus Molenaar

Door Guus Pijpers

NEN wil cloudnormen

‘Grip op IT’

Door de toenemende complexiteit en de vraag naar een businesscase voor cloud computing is behoefte ontstaan aan interoperabiliteit in de cloud. Nederlands normalisatie-instituut NEN onderzoekt of Nederlandse, belanghebbende partijen mee willen helpen normen op te stellen voor de interoperabiliteit. Er zijn verschillende cloudserviceoplossingen en -systemen in gebruik en nieuwe ontwikkelingen vinden vaak ongecoördineerd van elkaar plaats. De kans op ‘vendor lock-in’ neemt hierdoor toe. Dit staat acceptatie van de cloud door de markt in de weg. Normen vormen een belangrijk mechanisme om interoperabiliteit te garanderen. Die maken het mogelijk diensten van verschillende leveranciers af te nemen en data onafhankelijk van een dienstverlener op te slaan. NEN meent dat de ‘concurrentie’ die hierdoor ontstaat tussen dienstverleners leidt tot een groter aanbod en hogere kwaliteit van clouddiensten. De organisatie zoekt mensen die willen deelnemen aan de ontwikkeling van normen voor cloud computing. De NENnormcommissie draagt bij aan de ISO, die begin 2010 met dit onderwerp is gestart.

0-en

Om de huiver voor virtualisatie en onwetendheid over dit onderwerp weg te nemen, start Microsoft de campagne ‘Grip op IT’. Gebleken is namelijk dat een derde van de organisaties onvoldoende kennis heeft van de mogelijkheden van virtualisatie.

Politieke informatie Microsoft heeft in Nederland onderzoek laten doen naar de bekendheid van virtualisatie. “De studie bevestigt dat bedrijven zich nog onvoldoende realiseren hoe zij met de nieuwste technologie meer grip op hun IT kunnen krijgen, zonder dat aanzienlijke investeringen nodig zijn”, zegt Arjan Oude Kotte, Director Small and Midmarket Solutions & Partners bij Microsoft Nederland. “Bovendien ervaren we ook dat er een steeds grotere afstand ontstaat tussen de mogelijkheden die IT biedt en de vraagstukken die ontstaan bij het beheren van deze complexe systemen. Voor ons was dit aanleiding de campagne ‘Grip op IT’ te starten, waarbij we onze partners nadrukkelijk betrekken.”

&1-en

ontvangen van testen onderzoeksorganisatie Buyers Laboratory Inc. +++ O’Neill Europe maakt gebruik van de virtualisatie- en netwerkoplossingen van Citrix Systems voor het inrichten van mobiele werkplekken voor medewerkers over de hele wereld. +++ De Tera 100 heeft officieel de petaflopsbarrière doorbroken; de supercomputer zette een performance neer van 1,05 miljoen miljard operations per seconde (1,05 Petaflops) in de Linpack-benchmarktest. +++ 10

Het is lastig om het begrip informatie goed te omschrijven. Het komt in zo veel verschillende omgevingen en combinaties voor. Een goede omschrijving zou wel handig zijn, want voor veel alledaagse zaken is het belangrijk dat we hetzelfde begrip gebruiken. Mijn favoriete definitie van informatie luidt: Informatie is elke verandering die een verandering teweegbrengt in een bewust menselijk brein. Wij mensen kunnen van informatie wijsheid maken. Volgens deze definitie kunnen gegevens ook best vanuit de mens zelf komen. Creatieve ideeën ontstaan doordat je brein op rustige momenten diverse zaken combineert tot een eureka-gevoel. Ook geldt dat degene die de ander informatie geeft, de zender, nooit voor de ontvanger kan bepalen of deze voor hem informatie, kennis of wijsheid is. De ontvanger zelf moet de hem aangereikte informatie verwerken en vergelijken met wat hij al weet. Pas dan kan hij beoordelen of deze informatie voor hem interessant is.

7e jaargang #1 | 2011

Alan Greenspan, de voormalige president van het Amerikaanse stelsel van centrale banken, zei ooit tegenover leden van het Amerikaanse congres: “Ik weet zeker dat u heeft begrepen wat ik zei, maar ik weet niet zeker of u zich realiseert dat wat u hoorde, niet is wat ik bedoelde.” Iets om over na te denken? Stel het volgende feit: ‘De omzet van bedrijf Y is vorig jaar met 14 procent gestegen.’ Maakt het voor jou uit wie deze informatie geeft? Je vader, een bekende Nederlander, de Volkskrant, die gehate collega? En zijn het medium en het tijdstip van belang? Op basis waarvan vertrouw je de verkregen informatie? Vraag je door of neem je vooral de positie van de bron mee? Sommige organisaties doen er alles aan om hun informatie juist níet te begrijpen. Ben je net die documentaire op tv aan het volgen, komt er zo’n te hard muziekje tussendoor. Zelfs interviews of rondetafeldiscussies kunnen niet meer zonder achtergrondmuziek. Irritant, omdat je erdoor afgeleid wordt. Het is hetzelfde zintuig, horen, dat de zender belaagt. Jij mag zelf het antwoord scheiden van de muziek. Met teksten is dat vaak hetzelfde. Kijk maar in de bladen. Vaak is de inhoud ondergeschikt aan de opmaak. Een kleurig kader, maar door de donkere kleur is de tekst slechts met veel moeite te lezen. Er is genoeg ruimte op de pagina, maar de opmaker vindt dat de tekst in een fontgrootte moet worden gezet die zelfs met een vergrootglas nog moeilijk is te lezen.

Geldige informatie En wij maar denken dat YouTube een nieuw massamedium is om je aan de wereld te tonen. Julius Ceasar was briljant toen hij als eerste zijn beeltenis op munten liet staan. ‘Ik ben de baas’. Duidelijkere informatie kun je niet geven. GUUS PIJPERS geeft adviezen over de inzet en het gebruik van informatie (ask@guuspijpers.com).

InRow koelingopties zorgen voor meer energie efﬁciëntie. Onze InRow-units zijn verkrijgbaar als vloer- of plafondmodel (vloermodel hier weergegeven).

Uw bedrijfsbehoeften en IT-belasting zijn dynamisch. Voortaan is uw koeling dat ook. Even voorstellen: Uitgebreide en flexibele koelingopties van APC by Schneider Electric voor uw on-demand koelingbehoeften De warmte in datacenters loopt meer en meer op Racks staan vol met apparatuur, met als gevolg de hoogste rack-vermogensconcentraties ooit. Het resultaat: een ongeëvenaard hitteniveau in elke rij. Ondertussen heeft de virtualisatie haar intrede gedaan, wat leidt tot een dynamische belasting en wisselende hotspots. Het wordt moeilijker om deze uitdaging het hoofd te bieden met alleen traditionele verhoogde vloeren en perimeterkoeling. Hoe kunt u dan voor voldoende koeling zorgen op de plekken waar dat nodig is? En hoe kunt u de koeling stroomlijnen om de energiekosten tot een minimum te beperken? APC by Schneider Electric™ levert de efficiënte en doeltreffende oplossing die u nodig hebt: InRow™-koeling. InRow-units zijn verkrijgbaar in twee modellen: vloermodellen en onze nieuwe plafondmodellen, die allebei voor afkoeling van hittebronnen zorgen.

De ﬂexibiliteit van de InfraStruxure architectuur:

Ventilatoren met variabele snelheden verlagen de hitte en verbeteren de efﬁciëntie Sensoren op het rack controleren de temperatuur en verschaffen u real-time informatie over waar de hittebron zich bevindt. Wanneer de hittebelasting zich in de kamer verplaatst, passen de ventilatoren met variabele snelheden zich automatisch aan om aan de vraag te voldoen. Door de koeling nauw af te stemmen op de hittebelasting, gebruikt u de koeling die nodig is op de juiste plaats en op het juiste moment. Ook zorgt u voor minder verspilling, omdat wordt voorkomen dat warme en koude lucht zich vermengen waardoor er geen hotspots ontstaan. U verbetert de efficiëntie en vermijdt overmatige koeling. De plafondunits bieden u de koeling die u nodig hebt binnen de bestaande ruimte. Modulair ontwerp biedt maximale ﬂexibiliteit De schaalbare, modulaire InRow-koelingunits kunnen eenvoudig en snel worden gebruikt als basis van uw volledige koelingarchitectuur. Of kunnen binnen een bestaand datacenter worden geplaatst naast de bestaande perimeterkoeling voor een high-density ruimte met hoge dichtheid. In dit soort hybride-omgeving hoeft u niet van voren af aan te beginnen en de installatie gebeurt snel en eenvoudig, waardoor u uw IT on-demand aan uw bedrijfsbehoeften kunt aanpassen. Next Generation InfraStruxure InRow-koeling maakt deel uit van de Next Generation InfraStruxure™- oplossing, de unieke, schaalbare, aanpasbare en on-demand datacenterarchitectuur van APC by Schneider Electric.

Maak van elke kamer een datacenter van wereldformaat.

InfraStruxure kan worden gebruikt als een standalone, modulaire, schaalbare, op maat gemaakte oplossing die eenvoudig ontworpen, gebouwd en geïnstalleerd kan worden door kleine, opstartende datacenters.

Verleng de levensduur van uw datacenter. Bestaande datacenters

kunnen InfraStruxure onderdelen toevoegen aan de bestaande architectuur en, voor een nog hogere optimalisatie, onze management software gebruiken.

Uitbreiding met de modulaire architectuur voor grote datacenters. Middelgrote/grote

omgevingen kunnen InfraStruxure inzetten als een ‘pay-as-you-grow’, schaalbare architectuuroplossing met zones.

Download white paper “Implementing Energy Efﬁcient Data Centers ’ ® en maak kans op een Lenovo all-in-one touch screen PC! Kijk op onze website op www.apc.com/promo en gebruik toegangscode 86164T Tel 0800 020 3244 • Fax 0347 325225 ©2011 Schneider Electric. Alle rechten voorbehouden. De merken Schneider Electric and APC zijn eigendom van Schneider Electric Industries SAS of de aan haar gelieerde ondernemingen. Alle overige merken zijn eigendom van de desbetreffende eigenaren. • 998-5048_NL APC Benelux – Postbus 219 – 4130 EE Vianen – Nederland

GARTNER: CLOUD, SOCIAL NETWORKING EN EEN NIEUW SOORT CIO

Make money! Het gebruik van internet explodeert, gedreven door mobiele apparaten. Sociale netwerken en de cloud rukken onverminderd op. Bedrijven integreren cloudservices; enerzijds om nieuwe markten aan te boren, anderzijds om kosten te besparen. Ondertussen heeft de CIO te maken met beperkte budgetten en zal de hoogste informatiechef zich bovendien moeten ontwikkelen tot een geldmachine voor de business. Zie hier de boodschap van Gartner in een notendop... Door Rube van Poelgeest

7e jaargang #1 | 2011

olgens de researchfirma Gartner is internet de belangrijkste ontwikkeling sinds 1990. Maar er zijn ook andere belangwekkende, gerelateerde ontwikkelingen. In de eerste plaats heeft technologie een enorme bijdrage geleverd aan het verkoopproces van bedrijven, bijvoorbeeld met webshops. In de tweede plaats is de oriëntatie van de technologie gekanteld; was technologie initieel gericht op het bedrijfsleven, nu is deze vooral gericht op de consument. Twintig jaar geleden keken mensen met bewondering naar computers. Inmiddels zijn ze volledig geaccepteerd en wil men steeds meer, met enorme prijsdalingen tot gevolg. Een andere ontwikkeling is die van de mobiliteit. Twintig jaar geleden was het een vast apparaat, tegenwoordig is het on the move: lichtgewicht genoeg om altijd en overal bij je te hebben en in staat om zich aan te passen aan de context van plaats en tijd. Internet en mobiel trekken al geruime tijd gezamenlijk op.

Toekomst Gartner voorspelt voor dit jaar een wereldwijde economische groei van 3,6 procent, voornamelijk veroorzaakt door de emerging markets zoals Azië (5,2 procent) en Afrika (5,1 procent). Europa blijft sterk achter (1,7 procent). Kijkend naar de uitgaven aan IT, dan zullen deze wereldwijd een groei laten zien van 3,9 procent, dit in tegenstelling tot 2009 toen er sprake was van een daling van 3,9 procent. Opvallend is dat in 2011 de groei met name zal zitten in software. Gartner voorspelt dat in 2012 de uitgaven aan software met name in EMEA die aan hardware zullen inhalen. Deze trend zal doorzetten tot zeker 2014, omdat organisaties gaan beginnen met een nieuwe vervanging van hun softwareplatformen. In WestEuropa zullen landen zoals Duitsland en Frankrijk het voortouw nemen, terwijl Griekenland, Italië, Spanje en Portugal achter zullen blijven door gebrek aan economische groei. We zullen volgens Gartner naar 2010 terugkijken als het jaar waarin sociale

netwerken en cloud computing doorbraken. De drijvende kracht hierachter is nog steeds internet, dat ver over de kritische massa heen is en als het ware explodeert. De volgende, meer dan indrukwekkende getallen illustreren deze ontwikkeling: • Het wereldwijde internetverkeer verdubbelt elke twee jaar. • Het mobiele dataverkeer verdubbelt elke twee jaar. • In 2012 zal internet 75 maal groter zijn dan in 2002. • Er zijn meer dan 1.000 miljard webpagina’s en 250 miljoen websites. • Er zijn meer dan 1,8 miljard unieke gebruikers wereldwijd. • Er zijn 1,39 miljard pc’s in gebruik (2,24 miljard in 2014). • Er zijn vijf miljard mobiele telefoons. • Er zijn 60 miljard intelligente apparaten (200 miljard in 2015). • Er zijn10 miljard apparaten verbonden met internet (50 miljard in 2020). • Er komt elke dag 1.000.000 GB informatie bij. • Facebook heeft 500 miljoen gebruikers (waarvan 100 miljoen mobiel). • Facebook is qua populatie het derde land ter wereld. • Google verwerkt meer dan 3 miljard zoekopdrachten per dag.

Sociale netwerken Mobiele communicatiediensten zoals Facebook en Twitter ontwikkelen zich razendsnel. Deelnemers aan deze diensten delen ervaringen, interesses, opinies en informatie met hun tablet of mobiele telefoon. Ontstaan als consumentendiensten, trekken ze intussen de aandacht van bedrijven. Ze stellen bijvoorbeeld verkopers in staat om realtime informatie te vergaren over hun klanten. Tot voor kort werden deze communicatiediensten gescheiden aangeboden in de vorm van e-mail, spraak, instant messaging, sms en sociale netwerken. Spelers als Google, Facebook en Microsoft spelen hierop in door geïntegreerde diensten aan te bieden. Betere beschikbaarheid van deze sociale netwerken, gekoppeld aan demogra-

Sociale netwerken zullen effectiever zijn dan e-mail

fische ontwikkelingen en werkstijlen, zal er toe leiden dat in 2014 20 procent van de medewerkers in bedrijven sociale netwerken zullen gaan gebruiken als de hub naar hun werkomgeving. De komende jaren zullen de meeste bedrijven interne sociale netwerken gaan implementeren. Een nieuwe generatie medewerkers met een voorkeur voor communiceren via sociale netwerken zal de bedrijven binnenkomen. Sociale netwerken zullen effectiever zijn dan e-mail voor bepaalde activiteiten, zoals kennis delen. Leveranciers als IBM en Microsoft zullen hun klassieke bedrijfsapplicaties zoals Outlook koppelen aan de sociale netwerken. Organisaties zullen hybride modellen implementeren, waarbij sommige diensten op de eigen computers worden geïmplementeerd en sommige in de cloud. Succesvolle bedrijven zullen niet voorschrijven welke diensten de voorkeur verdienen, maar zullen de gebruikers – waar de security en compliance dat toelaten – zelf laten kiezen. Terwijl de integratie van al deze faciliteiten wordt ontwikkeld bij de gebruiker, zullen de bouwstenen zelf ontstaan in de cloud, of daar vanuit de oorspronkelijke bedrijfsinfrastructuur naartoe bewegen. Deze nieuwe diensten zullen wederom sterke invloed hebben op de wijze waarop bedrijven moeten worden georganiseerd. De silogeoriënteerde bedrijven zullen opnieuw uitgedaagd worden om de structuur te veranderen.

IT in the boardroom

Kostenbesparend

Kennistanken en netwerken Dit artikel is voor een belangrijk deel opgetekend tijdens het jaarlijkse Gartner Symposium in Cannes; van oorsprong vooral een technologietrendwatcherssymposium, gericht op het alignen van business en IT. Opvallend is dat men zich echter meer en meer richt op de CIO-community en daarbij de (noodzakelijke) competenties van de CIO betrekt, ook afgezet tegen de dynamiek van de huidige en toekomstige technologische ontwikkelingen en de nieuwe eisen die aan hem of haar worden gesteld. Er werden tijdens de twintigste editie in november 2010 ongeveer 200 – meestal parallelle – presentaties gegeven. Tevens was het mogelijk om een-op-een af te spreken met analisten. Verder waren er keynote-interviews, die door alle 3.500 aanwezigen konden worden bijgewoond. Ook afgelopen jaar was de bijeenkomst gekoppeld aan de ITxpo; een beurs waarop ongeveer 65 leveranciers hun producten presenteerden, waarvan een aantal uit Nederland.

De komende jaren ontstaan zes verschillende typen geldmakende CIO’s 14

EMEA-CIO’s melden een gemiddelde budgetafname van 0,4 procent. Dit is de uitkomst van een enquête onder ruim 2.000 CIO’s wereldwijd, gehouden van september tot december 2010. Wereldwijd is de budgetgroei nog een krappe 1 procent. De CIO in de UK wordt het hardst getroffen met een budgetafname van 6,9 procent, terwijl de Duitse CIO 2,7 procent moet inleveren. De CIO zit wederom klem tussen een afnemend budget en een stijgende behoefte aan onderhoud van de legacytoepassingen. De enquête geeft aan dat de CIO de cloud boven aan zijn wensenlijstje heeft staan, omdat deze diensten dezelfde servicelevels bieden bij dalende kosten. In 2010 maakt 3 procent van de bedrijven voor praktisch al hun toepassingen gebruik van de cloud. De verwachting is dat in 2014 43 procent van de ondernemingen, inclusief de overheid, gebruik zal maken van de cloud voor het grootste deel van hun toepassingen. Dat zal dan, door kostenbesparingen, middelen vrijmaken om te investeren in experimenten met sociale netwerken. Vooral de EMEA-CIO geeft aan dat hij de cloud hoog op het lijstje heeft staan om te kunnen groeien en te differentiëren. Tot voor kort besteedde de gemiddelde IT-organisatie 66 procent van het budget aan de dagelijkse operatie, waardoor er weinig overbleef om te besteden aan innovatie. CIO’s zien het implementeren van cloudservices als mogelijkheid om dit wezenlijk te veranderen en denken tussen de 35 en 50 procent van hun infrastructuurkosten te kunnen vrijmaken voor innovatie en groei. Zo creëren ze een nieuw succesverhaal boven op hun kostenbesparende maatregelen in het heden en verleden. Deze enquête werd ook ingevuld door 100 CIO’s uit China. Op basis hiervan bestaat de indruk dat zij een aantal technologieën overslaan en meteen beginnen met clouds en sociale netwerken.

Money making Het geld dat ooit besteed is aan presalesactiviteiten voor het identificeren van nieuwe omzet, en moment and/

7e jaargang #1 | 2011

or point of sale valt in het niet bij de bedragen die besteed zijn aan after-salesactiviteiten zoals supply chain, backofficeadministratiesystemen, financiële administratie en logistiek. Vanaf 2011 zullen de uitgaven aan pre-salesgerelateerde en IT-gebaseerde processen exploderen. Als gevolg daarvan zal het aandeel aan de nieuwe omzet, waar de CIO (mede-)verantwoordelijk voor is, gaan stijgen. Gartner gelooft dat initiatieven die gebruikmaken van kennistechnologie veelbelovend zijn en de komende jaren compleet nieuwe businessmodellen zullen introduceren. Als de CIO bereid is om hier aan mee te doen, dan zullen er zes verschillende typen geldmakende CIO’s gaan ontstaan:

De ondernemende CIO Dit betreft de CIO die het intellectueel eigendom van intern ontwikkelde toepassingen te gelde gaat maken buiten het bedrijf.

De kostenoptimaliserende CIO De CIO die zich toelegt op extreem slim inkopen en het bedingen van kortingen.

De omzetcreërende CIO Deze zal zich toeleggen op het identificeren van de toepassing van technologie die de omzet aanzienlijk zal laten stijgen.

De businessinnovation-CIO Deze CIO zal zijn mensen inzetten om te helpen nieuwe producten en diensten te ontwikkelen.

Top 10 businesspriorities Increasing enterprise growth Attracting and retaining new customers Reducing enterprise costs Creating new products and services (innovation) Improving business processess Implementing and updating business applications Improving technical infrastructure Improving enterprise efficiency Improving operations Improving business continuity, risk and security

ranking 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Top 10 technology priorities Cloud computing Virtualisation Mobile technologies IT management Business intelligence Networking, voice and data communcation Enterprise applications Collaboration technologies Infrastructure Web 2.0

ranking 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Bron: Gartner EXP (januari 2011) Figuur 1. Business- en technologieprioriteiten in 2011.

De businessdevelopment-CIO Wellicht de meest controversiële stijl. Deze CIO zal zijn operationele verantwoordelijkheden overdragen aan een andere senior executive, bijvoorbeeld de COO. Hij behoudt en vernieuwt zijn businessplannings- , ontwerpen implementatieverantwoordelijk-heden. Na verloop van tijd gaat deze CIO rapporteren aan de businessdevelopmentfunctie binnen bedrijven.

De public-serving-CIO De kansen om een money making CIO te worden zijn niet voorbehouden aan de private sector. Ook in de publieke sector kan de CIO inspelen op waarde door bijvoorbeeld de inningstijd van belastinggeld te verkorten.

Zwaardere eisen Omdat de invloed van technologie op de business zo enorm is, worden er steeds zwaardere eisen gesteld aan de CIO. Op die ontwikkeling speelde ook het meest recente Gartner Symposium in Cannes meer en meer in. Zo werd daar het boek The CIO edge, 7 leadership skills you need to drive results geannonceerd. Vooral de zachtere kanten van de CIO worden hierin benadrukt. Dat de CIO officieel is terechtgekomen in de po-

litieke arena en niet langer alleen een technocraat met visie is, blijkt uit de eveneens gepresenteerde titel Machiavellian CIO 3.0: Love and war; wanneer organisaties een wezenlijke verandering doormaken, dan zit de IT-organisatie er gewoonlijk middenin. Hetzij als enabler, maar vaker als een beperkende factor. Tot nu toe hebben CIO’s in dit proces zelden een leidende rol. Maar ze zullen er nadrukkelijker voor moeten zorgen dat erop geanticipeerd wordt. In sommige sectoren, bijvoorbeeld de gezondheidszorg, is de kloof tussen de noodzakelijke veranderingen en de daarvoor noodzakelijke competenties van de CIO dermate groot, dat deze zijn eretitel, het aloude Career Is Over, weer massaal zal gaan waarmaken.

die bestand is tegen al dit geweld. Daar bovenop komt echter de uitdaging voor de hoogste informatiechef om zich te ontwikkelen tot een money maker, die gaat bijdragen aan de groei van zijn onderneming door de nieuwe mogelijkheden van informatietechnologie beter te integreren in het producten- en dienstenassortiment. Daarmee wordt zijn positie niet gemakkelijker. Hij komt nog meer in het middelpunt van de ontwikkelingen en moet er ten minste voor zorgen dat hij deze ontwikkelingen bijhoudt en onderhoudt. De tijd van de beperkte houdbaarheid lijkt daarmee nog lang niet voorbij.

Conclusie Het ziet ernaar uit dat 2011 het jaar van de omwenteling zal worden. Het gebruik van internet explodeert, gedreven door mobiele apparaten zoals PDA’s, tablets en telefoons die straks door een derde van de gehele wereldbevolking gebruikt worden. Dat biedt ongekende mogelijkheden. Sociale netwerken verdringen daarbij e-mail, het medium dat net zijn volwassenheid heeft bereikt door door te dringen tot elk individu met een computer, vast of mobiel. Bedrijven spelen daarop in door cloudservices te integreren in hun strategie. Enerzijds om nieuwe markten aan te boren, anderzijds om kosten te besparen door toepassingen te verplaatsen naar de cloud. Dit alles vraagt allereerst om een CIO

VAN POELGEEST ✒ RisUBE interim-CIO.

IT in the boardroom

RENÉ STEENVOORDEN, CIO RABOBANK

‘Innovatief in alles wat we doen’ Binnen een bank is bijna alles IT. De informatievoorziening dient derhalve toekomstvast, effectief en kostenefficiënt te zijn. De toegevoegde waarde zit ’m volgens Rabobank-CIO René Steenvoorden vooral in slimme toepassingen voor de klant. Om de ‘best IT enabled bank’ te kunnen zijn, moet de IT-functie naadloos aansluiten op de business. Mensen vormen daarbij de sleutel tot succes. Een verhaal over technologische ontwikkelingen, innovatie, langetermijnvisie, architectuur, frameworks, medewerkers en meer... Door Hotze Zijlstra Fotografie Eric Fecken

7e jaargang #1 | 2011

IT in the boardroom

Over de Rabobank in het algemeen, ambities en de relatie met de ontwikkelingen op het terrein van ict...

“H

et is nog steeds een bijzondere tijd. De economie trekt voorzichtig aan, maar veel van onze klanten hebben het nog moeilijk. De Rabobank heeft een heel eigen kijk op verantwoord bankieren en deze is tijdens de crisis succesvol gebleken. De klantenwaardering is hoog en we zijn de enig overgebleven AAA-bank in privéhanden ter wereld. Waar de Rabobank vroeger als behoorlijk behoudend werd gezien, is saai nu het nieuwe cool. Maar het kan nog steeds beter. Zo willen we graag onze klanten beter bedienen op het gebied van grootzakelijk bankieren en private banking. Hiervoor zetten we als ict-functie projecten en programma’s neer met heldere en haalbare doelen. Daarbij is het uitgangspunt de zaken en technologieën simpel en behapbaar te houden.” “Rabobank heeft een goed trackrecord op het grensvlak tussen bankieren en ict. We waren een van de eerste internetbanken en staan op dat gebied in de top van Europa. Voorbeelden van innovatieve, ict-gebaseerde diensten zijn betalen via sms en iDeal, dat mede ons initiatief is. Innovatie is een van de leukste elementen van mijn vak. Toch zie je dat we er maar 5 procent van onze tijd aan besteden, 95 procent gaat in grote programma’s zitten en de dagelijkse gang van zaken. Dat is jammer en ik probeer innovatie dan ook nadrukkelijker op de agenda te zetten. Daarmee doel ik trouwens niet alleen op vernieuwing van applicaties; innovatie gaat er juist om dat de klant en het bedrijf er beter van worden.”

Saai is het nieuwe cool

Over innovatie in relatie tot de klanten, langetermijnvisie en maatschappelijke relevantie...

“W

aar we als CIO voorheen vooral als hoofd Infrastructuur werden gezien, gaat het er inmiddels om je business en je klanten vooruit te helpen en op die manier waarde toe te voegen. Een voorbeeld van een zeer klantgerichte ict-innovatie binnen Rabobank is MiniTix, een online micropaymentssysteem. Dat heeft een open interface waarmee allerlei bedrijven nieuwe diensten kunnen ontwikkelen. Bijvoorbeeld, op Hyves kunnen vrienden hiermee onderling kleine bedragen betalen en er kleine aanschafjes mee doen. En met MyOrder kan je bioscoopkaartjes boeken, maar ook in cafés bestellen en direct betalen. Ander voorbeeld, we hebben een mooi initiatief, BOEG, dat jongeren met geld leert omgaan. Dat tekent onze bank;

7e jaargang #1 | 2011

Niet puur gericht op winst en omzet

de initiatieven sluiten aan bij de visie en missie van onze coöperatie die al sinds 1898 bestaat: niet puur gericht op winst en omzet, maar ook op maatschappelijke betrokkenheid en een gezonde economische ontwikkeling voor de lange termijn. Het mooie van de Rabobank is dat deze waarden nooit hoeven te worden uitgesproken, het zit in de genen van de organisatie en van de mensen die hier werken.” “Als onderdeel van de commerciële samenwerking met leveranciers doen we ook zaken rond sociale thema’s. Zo zijn we nu met Ordina en Cognizant open-sourcesoftware aan het ontwikkelen voor scholen in India. Die software stellen we vervolgens beschikbaar aan de gemeenschap. Daarnaast poetsen we afgeschreven geldautomaten op, om ze in Afrika weer te hergebruiken. Dat soort dingen noem ik óók innovatie, waar veel van mijn mensen de nodige uren aan besteden. Het gaat daarbij niet zozeer om technologie, maar om anders of beter met elkaar omgaan.”

Over centrale en decentrale innovatie, en over de beschikbaarheid van zaaigeld...

“D

e Rabobank is een coöperatie van 143 lokale banken, die gezamenlijk eigenaar zijn van de Rabobank Groep. Dat heeft een positief effect op vernieuwing. In plaats van dat iemand op een hoofdkantoor een soort militaire operatie uitzet, heb je hier 143 banken die zelfstandig blijven nadenken hoe oplossingen het beste in hun lokale markt kunnen worden toegepast. Neem het videochatten met de klant; dat had als centraal uitgerolde oplossing geen prioriteit. Maar een van de banken nam het voortouw en is met een externe partij aan de slag gegaan, waarna de oplossing enorm aansloeg. We hebben daar vanuit centrale ict nog eens goed naar gekeken en geholpen om het veiliger te maken en in te passen in de centrale infrastructuur. Intussen is het bestempeld als de formeel geaccordeerde oplossing. Decentrale innovatie, die nu centraal beschikbaar is gesteld.” “Een heel andere vorm van innovatie is ons nieuwe datacenter in Boxtel, dat qua energieverbruik best in class is. Ook hier is sprake van een win-win: het datacentrum is groen en tegelijk kostenefficiënt. Bovendien hebben we het samen met de gemeente Boxtel heel mooi in het landschap ingepast. Zulke innovaties zijn ook altijd het meest besten-

Niet alles lukt

dig. Nog een voorbeeld: in plaats van e-maildisclaimers van ik weet niet hoeveel regels, een simpel verwijzinkje naar de website waarop deze te lezen is. Mijn overtuiging is, kortom, dat je als innovatieve bank met ict voorop moet lopen. We stellen centraal een beperkte pot ‘zaaigeld’ ter beschikking. Hiermee worden de pilots gefinancierd, meestal aangevuld met financiering vanuit de marktdirectoraten. Natuurlijk lukken niet alle innovatieprojecten, maar dat hoort erbij.”

Over ict-gebaseerde businessinnovatie en het belang van werken onder architectuur...

“I

k ben ervan overtuigd dat internet en dus ook het internetbankieren gaat verschuiven naar mobiel. Dat betekent tevens een verschuiving van bestaande businessmodellen, omdat de telefoon betaalpassen en dergelijke zal gaan vervangen. Gelukkig hebben we in Nederland op tijd afgesproken dat we als banken niet gaan vechten om infrastructuurstandaarden, maar zullen concurreren op toegevoegde waarde. Zo is ook Equens ontstaan. We hebben veel geleerd van Rabo Mobiel en als je mobiel betalen echt goed wilt uitrollen, dan zal je dat landelijk en op een standaardmanier moeten doen. Mobiel biedt enorme kansen. Deze toepassingen stellen je in staat om, ondanks dat het aantal vestigingen afneemt, goed contact te houden met klanten. Een dergelijke manier van waarde toevoegen kan alleen wanneer je hand in hand opereert met de business.” “Innovatie die van alle kanten komt, heeft als valkuil dat je de architectuur niet voldoende overdenkt. Daarom werken we bij programma’s zoveel mogelijk in ‘driehoeken’ van een programmamanager, een business-changemanager en een architect. We hebben daarbij een aantal domeinen, waarvan CRM er een is, waar een zeer doordachte en consistente architectuur is neergezet. Daarnaast hebben we domeinen waarbij de architectuur nog onvoldoende doordacht is en daardoor onvoldoende stevig als fundament. Dit zijn we aan het verbeteren.” “Wat ik wil, is dat architecten niet alleen abstract kunnen denken, maar ook praktijkgericht en in de juiste details. Ze presenteren bij wijze van spreken niet alleen de maquette, maar moeten ook met hun laarzen in de modder staan. En de competentie hebben om ideeën te verkopen, te verdedigen en te escaleren. Ze zullen het ook moeten kunnen accepteren als het een keer niet gaat zoals zij het willen, bijvoorbeeld omdat het beter werkbaar moet zijn voor de klant of de mensen binnen de bank.”

Architecten moeten ook in de modder staan

Over de omarming van nieuwe tendensen als social media, mobiele toepassingen en de iPad...

“E

en mooie illustratie van consumerization binnen onze organisatie is het volgende voorbeeld. Ik vind de Apple-producten mooi, maar ze zijn nog niet goed ingespeeld op zakelijk partnerschap. Vanaf een bepaald moment druppelen toch de iPhones en iPads onze organisatie binnen. Officieel ondersteunden we die apparaten niet, omdat hier een andere standaard gold. Via onze interne Twitter-variant Yammer had een aantal mensen echter met elkaar uitgezocht hoe ze de iPhone en later ook de iPad konden laten werken met de corporate e-mail, agenda en contacten. Onze eerste reactie was dit af te wijzen, maar toen we er eens goed naar keken, bleek het een veilige oplossing te zijn! Inmiddels is ook dit een officieel geaccepteerde aanpak, met dien verstande dat we er geen service op leveren. Geen probleem, want de community heeft een eigen wiki ingericht waarop ze tips en trucs uitwisselen. Mensen willen geen standaardapparaten en -toepassingen meer, maar hun eigen oplossing kunnen kiezen. Dat gaan we vanuit de bank, onder meer met behulp van virtualisatie en cloud computing, in toenemende mate faciliteren.” “We hebben binnen de bank een grote groep actieve Twitteraars. We zijn dan ook zeer actief met web care om voortdurend een vinger aan de pols te houden als het gaat om wat er speelt en qua bediening van de klanten. Toen er vorig jaar eens een grote pinstoring optrad bij een andere bank, waarbij het gerucht ging dat je gratis kon pinnen, waren we als een van de eerste hiervan op de hoogte. Informatie stroomt middels sociale media steeds sneller door de wereld, ik denk dat de effecten van de bankencrisis van 2008 anno nu nóg heftiger zouden zijn geweest. Problemen en zwakheden zijn nu veel sneller bekend, kijk maar eens naar de OV-chip. Elke CIO zou z’n business-continuityplan eigenlijk eens in relatie tot de macht van sociale media moeten herzien.”

Mensen willen hun eigen oplossing kiezen

Over het belang van talent, routing en het faciliteren van medewerkers...

“E

en goede CIO kenmerkt zich door een goed team. Ik ben begonnen bij Procter & Gamble dat alleen maar mensen aanneemt op beginnersbanen. Voor het bedrijf betekent dit dat je al je talent zelf moet ontwikkelen, wat heel veel focus op recruiting en ontwikkeling betekent: haal je de juiste mensen binnen? Besteed je wel voldoende aandacht aan ontwik-

IT in the boardroom

kelingspaden en retentie? Er werd bij P&G wel eens gezegd: ‘Pak ons het geld en de merken af, maar als we de mensen mogen behouden bouwen we de hele zaak binnen tien jaar weer op’. Het ultieme statement als het gaat om het vertrouwen in je medewerkers. Binnen de Rabobank blijven we wel ervaren talent van buiten aantrekken, maar ik heb tegelijk veel prioriteit gegeven aan bijvoorbeeld ons interne traineeshipprogramma en onze eigen opleidingen.” “Ik heb een ontzettende hekel aan RACI’s (een matrix die gehanteerd wordt om de rollen en verantwoordelijkheden van de personen die bij een project of lijnwerkzaamheden betrokken zijn weer te geven, red.). Het zijn vaak excuses voor een gebrek aan samenwerking. Als je goede mensen neerzet, dan hoef je niet alles in detail uit te werken. Ik probeer binnen mijn team een omgeving te scheppen waarin mensen – met een duidelijke missie, binnen heldere kaders en met de benodigde hulpstukken – zichzelf maximaal kunnen ontplooien. Ik ben ervan overtuigd dat mensen het meest tevreden zijn wanneer ze eigen keuzes kunnen maken. Daar past ook duidelijkheid bij, dus ook eerlijke beoordelingsgesprekken, waarin we aangeven wat er zoal beter kan.” “Waar ik niet zoveel mee heb, is het opplakken van etiketten op nieuwe generaties. Je zou X en Y hebben, en zelf zou ik van de ‘verloren generatie’ zijn. Onzin, elke generatie is op zijn eigen manier opstandig. Natuurlijk hebben jongeren een grotere behoefte aan nieuwe media en plaatsen tijdonafhankelijk werken, en daarin voorzien we dan ook als werkgever. Een beperkt natuurlijk verloop is trouwens ook goed, dat houdt je organisatie fris.”

Elke generatie is op zijn eigen manier opstandig

Over het belang van raamwerken zoals lean en agile; zowel voor het bedrijf als voor de persoonlijke ontwikkeling...

“W

e maken gebruik van lean om te werken aan continue verbetering. Daar wordt elke medewerker bij betrokken, dus iedereen draagt bij aan vernieuwingsideeën. Mensen waarderen dit zeer en zijn enorm toegewijd. Het leuke is dat in de praktijk blijkt dat de teams vaak ambitieuzer zijn in hun specifieke verbeterdoelstellingen dan wij als management. Lean is dus niet alleen effectief, de mensen worden er bovendien blijer van. Hetzelfde geldt voor een methode als agile, waarmee je veel kortcyclischer kunt ontwikkelen en je business en ict veel hechter kunt laten samenwerken. Ict helpt het bedrijf op deze manier zichzelf innoveren.” “Wat we ook doen, is ‘op de hoogte’-stages: naast de algemene bankopleiding volgen onze mensen een aantal expertses-

7e jaargang #1 | 2011

Ict helpt het bedrijf zichzelf innoveren

sies in bancaire kennis, en lopen ze stage bij een lokale bank. Het gaat erom dat ze beter begrijpen wat die bank dagelijks doet, waar de medewerkers mee zitten en hoe klanten hierop reageren, et cetera. Een dergelijke investering in mensen verdient zich razendsnel terug! Deze groepjes gaan na hun stage spontaan met hun opgedane kennis verder en ze regelen vervolgstages bij elkaar. Het initiatief komt echt bij de mensen zelf vandaan.” “Zelf heb ik stage gelopen bij een lokale bank, meegedaan met de kredietcommissie, samengewerkt met het marketingteam, eens een dag achter de balie gestaan in Genemuiden, en een dag hypotheken ingevoerd in Schagen. Ik vind dat dit bij mijn rol hoort, omdat ik als CIO moet weten wat een bank precies doet. Maar het past ook bij de coöperatieve gedachte, in de zin dat je elkaar en elkaars werk waardeert. Bovendien kom je erachter hoe ingewikkeld sommig werk is; hetzelfde geldt voor de systemen die dit werk ondersteunen.”

Over geven en nemen in relatie tot leveranciers en het belang van een strategische relatie...

“B

innen de ict-afdeling werken 1.850 interne krachten en 1.400 externen, met name aan de kant van applicatieontwikkeling. In de manier waarop ict wordt bedreven speelt samenwerking met externe partijen een belangrijke rol. Dat doen wij dan ook volop, al zorgen we ervoor dat we zelf de richting blijven bepalen. Om die reden is de infrastructuur en het applicatiebeheer niet uitbesteed. Zolang wij het zelf marktconform kunnen doen en de klanten tevreden zijn, zal dat ook niet gebeuren.” “De enorme consolidatie binnen de servicesindustrie is een kwestie van marktwerking en daar ben ik niet op tegen. Het betekent wel dat je als grotere organisatie met een steeds beperkter aantal leveranciers werkt en dat de relaties met die leveranciers groeien in belang en omvang. Een tweede tendens is dat servicesbedrijven hun landenvestigingen nogal aan het uitkleden zijn; die hangen steeds meer aan heel strikte regelgeving vanuit het hoofdkantoor. Bij een klein strategisch meningsverschil heb je dus al snel met dat hoofdkantoor te maken. Ik wil daarom alleen grootschalig zakendoen met partijen waarvan ik weet dat ze op topniveau echt klantgericht zijn en oprecht een strategische relatie met ons willen. Omgekeerd investe-

We blijven zelf de richting bepalen

IT in the boardroom

ren mijn mensen en ik veel tijd aan externe adviesraden van partners. Belangrijk, want zo kunnen we ze voeden met onze ideeën en leren we zelf ook voortdurend.”

Over de rol en functie van de CIO: de beeldvorming, het gebrek aan hiërarchische macht en de noodzaak van overtuigingskracht...

“A

ls CIO’s hebben we het probleem dat veel mensen IT-werk vereenzelvigen met de aanbodzijde. Studenten en scholieren denken daarbij dus aan Capgemini en Accenture. Dat is prima, maar betreft slechts de helft van het ict-werk in Nederland. Een andere perceptie is dat het toch allemaal wordt uitbesteed of ge-offshored. Dat is voor een deel zo, maar juist op het raakvlak van business en deze, soms uitbestede technologie gebeuren zulke mooie dingen. Het is het type werk dat ook alleen maar groeit en waarbij een groeiende behoefte aan talentvolle mensen bestaat. Dat is een boodschap die we als CIO’s misschien nog iets beter moeten uitleggen. Het CIO Platform, de vereniging van ict-eindverantwoordelijken in Nederland, heeft de ict-arbeidsmarkt dan ook als hoge prioriteit. Het is een buitengewoon nuttige organisatie waar we kennis delen met de meer dan 92 leden en allerlei relevante werkgroepen.” “Vanwege de structuur van de Rabobank, met 143 zelfstandige banken, heb ik maar beperkte hiërarchische macht. Dat is meteen een deel van de uitdaging en het houdt mij als CIO en ons als IT’ers nuchter en scherp. Aan de andere kant bestaat het gevaar dat je met z’n allen elke vorm van vernieuwing in de kiem smoort. Om dat te voorkomen is persoonlijke overtuigingskracht nodig.” “Je kunt als CIO een boodschap hebben, maar deze beklijft het best als je niet zendt maar discussieert. Blogs, Twitter, videoconferencing, chatten en Yammer kunnen daarbij helpen. Via die hulpmiddelen kan iedereen met mij in contact treden. Daarnaast doe ik intern ‘lunch mee’-sessies, waarbij mensen uit alle geledingen kunnen aanschuiven voor het middageten. Ik probeer dus alles te doen wat binnen mijn mogelijkheden ligt, maar besef gelijk dat het eigenlijk nooit genoeg is...”

Je moet niet zenden maar discussiëren

7e jaargang #1 | 2011

Column

Door Peter Hagedoorn Fotografie Roelof Pot

Crowd democracy WikiLeaks geeft te denken. Is het fenomeen het bewijs van een ontluikende crowd democracy? Is dit de luis in de pels van ‘legacydemocratieën’ en dito bedrijven? Mag dat allemaal zomaar? Welke belangen worden geschaad? Is het gerechtvaardigd dat Amerika, in de rol van sheriff van Nottingham, Julian Assagne als een terriër achterna zit? Assange, de moderne Robin Hood die informatie steelt van de elite en verspreidt onder het volk. Het zijn verschijnselen die passen bij de zich ontwikkelende, globale en op internet gebaseerde samenleving. Internet maakt dingen mogelijk die vroeger ondenkbaar waren en verlegt letterlijk grenzen. Iedereen met kennis van het Engels en in het bezit van een apparaat met internetverbinding kan meedoen. En dat gebeurt dan ook steeds meer. Handel, kunst, wetenschap, seks... alles gaat online en krijgt daarmee een totaal andere dimensie. De ontwikkelingen zijn niet langer natiegebonden en leiden tot andere samenwerkingsvormen (de crowd), tot nieuwe opslagsystemen (de cloud), en de oude wetten uit de fysieke wereld zijn niet meer van toepassing of toereikend. Eerder zagen we de ouderwetse muziekindustrie onderuit gaan. Via e-books staat nu ook de boekenwereld op zijn kop. Tal van gevestigde instituties worden door internet en nieuwe consumentenelektronica van onderen geërodeerd en gedwongen anders te opereren. Via WikiLeaks krijgen nu vooral de overheden een beurt. Internet zal steeds meer gebruikt gaan worden door crowds; enerzijds om informatie te krijgen die voorheen ontoegankelijk was, anderzijds om druk uit te oefenen op overheden of andere klassieke instituties. Zie hoe de Tea Party in Amerika zich online organiseerde en via die route posities is gaan innemen binnen de Republikeinse Partij. Maar ook terroristische groepen en andere misdaad manifesteren zich steeds nadrukkelijker via internet. Na crowd sourcing, hebben we nu het verschijnsel van crowd action.

Regelgeving Dit alles zal moeten leiden tot een universele, niet-landgebonden weten regelgeving voor internet. De crowd werkt, handelt en leeft immers overal. Het is dus geen oplossing als 27 Europese naties – laat staan alle landen in de wereld – allemaal eigen oplossingen gaan verzinnen voor de nieuwe crowd- en cloudverschijnselen. Internet ‘is’ van niemand, de crowd is iedereen. Het wordt onze virtuele, universele database en dat alles behoeft steeds nadrukkelijker vormen van regulering. Steeds meer zal internet met zijn crowds en clouds gaan ‘schakelen’ met de fysieke wereld. De regelgeving hieromheen zal dus op wereldniveau tot stand moeten komen. Daar zijn maar twee routes voor: of de klassieke nationale wetgevers erkennen wereldwijd dat er wat moet gebeuren (en wordt er bijvoorbeeld op G20-niveau een initiatief genomen voor regelgeving rondom zaken als crowd en cloud, want op lager niveau (Europees of landelijk) zal dit niet lukken of geaccepteerd worden). Of internet ontwikkelt zelf, vanuit hick-ups zoals WikiLeaks en bedrijfsexperimenten met de cloud, een disciplinerend systeem. Vanuit het anarchistische internet ontluikt dan van binnenuit een vorm van crowd democracy, met regels waaraan de virtuele wereld zich gaat houden. Misschien zal WikiLeaks ons uiteindelijk helpen om die democratie van de grond te krijgen. Want zeker is dat WikiLeaks-achtige verschijnselen waarschijnlijk alleen nog maar heftiger zullen worden. Het is dus óf wachten op een ingreep vanuit de ‘legacywetgevers’ die het gedoe vanuit internet te langen leste zat worden, óf op een vanuit internet ontluikende crowd democracy. Zeker is dat ons op dit gebied nog veel te wachten staat.

PETER HAGEDOORN is oud-CIO, voorzitter Raad van Advies CIO Platform Nederland, CIO of the Year 2005, en programmadirecteur e-skills EuroCIO.

IT in the boardroom

CIO Survival Guide Door Chris Parker

AFLEVERING 1: DESIGNING GREAT USER EXPERIENCES

Happy customers have more fun VROEGER WERDEN JE SYSTEMEN ALLEEN GEBRUIKT DOOR JE EIGEN MENSEN. TEGENWOORDIG VOORAL DOOR JE KLANTEN. VOOR DIE KLANTEN IS JOUW BEDRIJF NIET VEEL MEER DAN EEN WEBSITE OF EEN APP OP HUN SMARTPHONE. EEN CIO DIE GOEDE SYSTEMEN MAAKT VOOR DE KLANT, WINT AAN BELANG IN DE BOARDROOM.

7e jaargang #1 | 2011

ystemen die niet gemakkelijk en leuk zijn, jagen de klant weg. De gebruikerservaring bepaalt hoe de klant jouw bedrijf ziet. Die gebruikerservaring of user experience (UX) gaat over hoe iemand zich voelt wanneer hij of zij iets gebruikt, en is sterk afhankelijk van perceptie en gebruiksgemak. De klassieke ICT richt zich meer op de efficiëntie van de gebruikersinterface. De mensen die met het systeem moeten werken willen het vooral zo simpel mogelijk houden. Een beetje humor is ook nooit weg. Een briljant stukje software, denk je? Schitterend ontworpen? Met perfecte ondersteuning? Wacht maar tot je de gebruikers hoort mopperen wanneer de UX blijkt tegen te vallen. Denk aan de online-supportgroep I Hate Lotus Notes (www. ihatelotusnotes.com): “This website is dedicated to my fellow sufferers who day in day out are forced to use Lotus Notes, causing them to struggle with email communications, squirm at the thought of planning another day and generally fighting for their will to live.” Heeft je systeem een waardeloze interface? Dan is er voor je gebruikers weinig lol aan en is je hele systeem weggegooid geld. Zoiets mag je gewoon niet aan het toeval overlaten. De CIO moet sterk in zijn schoenen staan en

de klant een positieve en memorabele gebruikerservaring bezorgen.

Usability tests Een systeem met een betere UX biedt vele voordelen. Niet in de laatste plaats de veel betere acceptatie door de gebruikers, zowel van aangekochte als van speciaal ontwikkelde systemen. Wil je een doeltreffend UX-design, dan mag je dit aspect absoluut niet vergeten. Je moet tests organiseren met echte mensen, met de mensen die het systeem zullen gebruiken. En dit doe je nog voordat de verdere eisen definitief zijn vastgelegd en zeker voordat het ontwikkelen van de code van start gaat. Ook bij systemen die zo worden aangekocht, moet je op voorhand usability tests houden. Pas daarna begin je na te denken over de shortlist en alle andere criteria. Een betere UX kan ook inkomsten genereren. In de UX-gemeenschap kent iedereen het verhaal van de knop van 300 miljoen dollar: een Amerikaanse brick-and-mortar retailer veranderde één knop op de website en het aantal klanten dat ook echt iets kocht ging met 45 procent omhoog. Deze toename resulteerde de eerste maand na de aanpassing in 15 miljoen dollar extra omzet en 300 miljoen dollar over het hele jaar. En wat hield die gouden verandering dan wel in? Gewoon het

schrappen van de verplichting dat alle klanten zich moesten registreren voordat ze iets kochten. Daardoor kreeg je een eenvoudiger checkout path en dus een eenvoudiger aankoopproces voor de gelegenheidsklant. Registratie was alleen nog nodig voor klanten die zelf kozen voor een langdurige relatie met het bedrijf. Het UX-design van een systeem is te belangrijk om over te laten aan de marketingafdeling of om even door je ontwikkelaars te laten toetsen aan de brand guidelines net voordat de software wordt uitgebracht. Alle aspecten rond ontwerp en ontwikkeling – van oudsher aparte domeinen voor de marketing- en ict-afdeling – zijn nu te sterk met elkaar verweven om nog apart te bekijken. Je bedrijf moet een strategische beslissing nemen over UX, gebaseerd op de emotionele reactie die je bij de klant wilt opwekken. Wat is belangrijker, efficiëntie of intuïtiviteit?

Making pizza fun again De wereldmarkt voor retail-pizza is zeer competitief en niet erg gedifferentieerd. Net als IT-oplossingen is de pizzamarkt consumerized (gebruikers kunnen zelf een pizza maken of een diepvriespizza kopen) en commercialized (gebruikers kunnen een pizza laten bezorgen of naar een van de vele restaurants gaan). Klanten kunnen

IT in the boardroom

een pizza bestellen via de telefoon, soms ook via een website. Dit proces kun je efficiënter maken door te weten wat de voorkeuren van de klant zijn of door de bestelopties te vereenvoudigen, om maar een paar voorbeelden te noemen. Maar daardoor wordt het nog niet leuker voor de klant. Op de Amerikaanse markt heeft pizzagigant Domino’s het e-commerce-verhaal een compleet nieuwe touch gegeven met de introductie van de Pizza Tracker, online en op de iPhone. De klant die online of telefonisch een pizza bestelt, weet dankzij de Pizza Tracker precies hoever zijn of haar bestelling is gevorderd. Totale controle over de pizza experience dus. Naast informatie over de bestelde pizza zijn er links naar Facebook met leuke aanbiedingen voor de vaste klant, games die je kunt spelen terwijl je op je pizza zit te wachten en mogelijkheden om feedback te geven. En onlangs heeft Domino’s speciale skins geïntroduceerd waarmee de klant de look en feel van de Pizza Tracker kan aanpassen. De Pizza Tracker bestaat sinds 2008 en is enorm populair. In 2010 verkocht Domino’s voor meer dan een miljard dollar online. Het bedrijf staat in de Verenigde Staten nu op de derde plaats (na Amazon en iTunes) wat het volume online-transacties betreft.

Statistieken Het systeem werkt met informatie uit historische gegevens, gecombineerd met de voorkeuren die de gebruiker zelf heeft aangegeven, de afstand tussen de klant en de vestiging, en infor-

Iedereen kent wel het verhaal van de knop van 300 miljoen dollar 26

Figuur 1. De Pizza Tracker van Domino’s. Demo: http://wwwawards.cpbgroup.com/awards/OS/tracker.html

matie over wie er op dat moment aan het werk is in de specifieke vestiging. Aan de hand van deze statistieken kan Domino’s met voldoende nauwkeurigheid aangeven in welk stadium een bestelling zich bevindt. Op basis daarvan is de Pizza Tracker ontwikkeld, die in wezen alleen maar simuleert hoe het eigenlijke bestelproces verloopt en de klant tegelijk het nodige entertainment verschaft. Domino’s houdt niet echt bij waar elke afzonderlijke pizza zich precies bevindt tussen bestelling en bezorging. Ze gebruiken gewoon de informatie die ze al hadden om de klant een lekker, hapklaar verhaal voor te schotelen. Dit was echter alleen mogelijk doordat Operations alle processen goed onder controle had en doordat er nauwe samenwerking bestond tussen Marketing en ICT. Zo kon ervoor worden gezorgd dat de presentatie- en infrastructuurlaag perfect op elkaar aansloten. In de Verenigde Staten en andere landen heeft Domino’s een app uitgebracht voor de iPhone: iPizza. Die app heeft min of meer dezelfde functionaliteit als de bestelsite en werkt gewoon simpel en leuk. Een klant van Domino’s die even een pizza wil bestellen hoeft zelfs niet meer van de bank te komen. Hij hoeft geen minuut voetbal te missen: iPhone pakken, postcode invoeren en bestellen maar. In GrootBrittannië is iPizza in september 2010 geïntroduceerd. Sindsdien zijn er met de iPhone-app al meer dan een miljoen bestellingen geplaatst. Online

7e jaargang #1 | 2011

wordt er nu 63 procent meer verkocht, mede dankzij de verbeterde website en de gratis pizza die elke week wordt weggegeven aan de foursquare mayors van hun vestigingen.

Business can be fun too Een verbetering van de UX in de business-to-business (B2B) is soms een nog grotere – en zeker belangrijkere – uitdaging dan in de businessto-consumer (B2C). In de B2B ligt het transactievolume vaak lager dan in de B2C, waardoor de investering moeilijker te rechtvaardigen is. Zakelijke klanten die vastzitten aan een langlopend contract, zijn wel verplicht om je systemen te gebruiken, leuk of niet. Maar een goede UX kan voor de klant zo’n aangename ervaring zijn dat hij zich maar al te graag laat binden. En dat is iets heel anders dan iCuffs die de klant in gijzeling houden. Individuele zakelijke klanten leveren hogere inkomsten op. Daardoor is het voor een bedrijf belangrijk dat die zakelijke klanten trouw blijven. Een slechte UX is slecht voor de relatie, ook al duurt het langer voordat dit zichtbaar wordt in het financieel resultaat. Je zakelijke klanten die overdag iets bij je kopen, zijn in hun vrije tijd gewoon consument. Ze verwachten dan dezelfde ervaring als bij hun favoriete sociale netwerk of iPhone-app. In de B2B zijn de pre-sales‑ en deliveryprocessen vaak lang en complex, waardoor ze met een online-simulator, zoals die van Domino’s, niet goed te

UX-design zal als key competency aan belang blijven winnen

UX-actielijst voor de CIO 1. Breng jezelf en je team helemaal up-to-date over UX met de onderstaande bronnen. 2. Laat je huidige systemen beoordelen op UX door mensen die ermee werken en door externe adviseurs. 3. Verbeter je softwareontwikkeling door UX-design in te bouwen nog vóór de ontwikkelfase. 4. Test vroeg in het ontwikkelproces op usability én gebruiksplezier. 5. Trek een user experience architect aan om dit alles mogelijk te maken. 6. Word vriendjes met de chief marketing officer (CMO), want daar winnen jullie allebei bij.

Literatuur over UX volgen zijn. De UX kan wel worden verbeterd met technieken als breadcrumbs. Die leiden de gebruiker dan door een proces, maken informatie ook voor niet-geregistreerde gebruikers toegankelijk en zorgen ervoor dat de klant beschikt over volledige en nauwkeurige productbeschrijvingen en transparante prijzen. Ook de post-saleservaring van B2B-klanten heeft baat bij oplossingen voor ecommerce met een betere UX, zeker voor gemakkelijke en leuke dingen, zoals het bestellen van onderdelen of verbruiksartikelen, het aanbieden van handleidingen en documentatie, en het presenteren van (zakelijke) informatie die de gebruiker concreet interesseert.

Tools make it more fun Vraag aan een UX-expert wat de belangrijkste tools zijn voor een goed UX-design, en je krijgt meteen antwoord: ‘potlood en papier, en een goed stel hersens natuurlijk!’ Al het denkwerk dat achter het design zit, dat is de belangrijkste succesfactor voor een goede gebruikerservaring. UX-experts hebben de tools om hun design in een flowchart te gieten (door hen wireframes genoemd). Laat het maken van het product maar over aan de experts. Voor de CIO zijn er verschillende tools en diensten beschikbaar die ervoor kunnen zorgen dat al dat werk dat in de UX gaat zitten ook het gewenste resultaat oplevert. Als je maar moeilijk bewustwording kunt creëren rond de UX en het ver-

Don’t Make Me Think: A Common Sense Approach to Web Usability, Steve Krug (2005) Sketching User Experiences: Getting the Design Right and the Right Design, Bill Buxton (2007) Effective UI: The Art of Building Great User Experience in Software, Johnathan Anderson (2010) www.jensondesign.com/The-Simplicity-Shift.pdf, Scott Jensen (2003) Best Practices in User Experience (UX) Design (rapport), Mike Gualtieri van Forrester Research (2009) UX Magazine (www.uxmag.com) Interactions Magazine (interactions.acm.org)

beteren ervan, en maar moeilijk de benodigde centen bij elkaar krijgt, houd dan usability tests met mensen die het systeem zullen gebruiken. Neem hun gezichtsuitdrukking op en registreer wat ze op het scherm doen. Dan weet je meteen of je nog aan de UX moet sleutelen. Toepassingen voor het vastleggen van de schermactiviteit en het gezicht van de gebruikers tijdens tests zijn Silverback (www.silverbackapp.com) en Morae (www.techsmith.com/morae). Een uitdaging bij elk ontwikkelproject, en zeker bij projecten rond de UX, is het vinden van gebruikers voor de tests. Je wilt immers heldere feedback over je veranderingen en de impact ervan op de usability. User Testing (www. usertesting.com) is een dienst die een groep anonieme testers kan samenstellen voor jouw tests. Zo beschik je binnen de kortste keren over feedback. De Usabilityhub (www.usabilityhub.com) is een verzameling online-oplossingen

om usability-analyses van je ontwikkelingen te valideren en te reviewen. Ook handig om te weten te komen of je gebruikers al dan niet te spreken zijn over je bestaande systemen.

Let’s have some fun Een CIO-strategie die vooral kijkt naar efficiëntie is in de boardroom tegenwoordig een stuk minder in zwang dan een strategie op basis van customer experience. Je moet manieren vinden om je collega-executives duidelijk te maken hoe belangrijk UX is voor je concurrentievoordeel, klantenservice enzovoort. Daarvoor moet je laten zien hoe iemand van buitenaf tegen je bedrijf aankijkt. Veel van je collega’s houden het liever bij insideout. Je hebt mensen nodig die fanatiek nadenken over hoe de klant het bedrijf ziet. Vervolgens moeten deze mensen binnen de organisatie de juiste positie krijgen om zo veel mogelijk invloed te kunnen uitoefenen. Ze moeten rechtstreeks kunnen samenwerken met de afdelingen Marketing en Customer Service. UX-design zal als key competency aan belang blijven winnen, voor elk bedrijf, en is meer dan een brand manual van Marketing of het voldoen aan de norm ISO 9241 inzake de ergonomie van de mens-systeeminteractie. Je UX moet je merkpositie representeren en door en door verweven zijn met het hele traject dat de klant bij jou aflegt. De weg die je zelf aflegt om de UX van je systemen en websites te verbeteren, zal niet zonder slag of stoot verlopen. Content en technologie veranderen voortdurend en dat vraagt om continue ontwikkeling en tests. Soms gaat er iets faliekant verkeerd, en niet alleen door een bug hier of daar. De Pizza Tracker van Domino’s bijvoorbeeld houdt geen rekening met bestellingen zonder pizza. Bestel je alleen iets te drinken, dan gaat dat ook de oven in! In de volgende CIO Survival Guide wordt uitgelegd hoe je als CIO de performance van je bedrijf op het gebied van customer service kunt verbeteren. CHRIS PARKER (cparker@live.nl) is ✒ SVP en CIO bij LeasePlan Corporation. Hij is gespecialiseerd in het verbeteren van de klantervaring door middel van technologie.

IT in the boardroom

cIo of The Year award

TImmIes

TommIes

Pole position for sourcing and it IT is tegenwoordig voor bijna alle organisaties van strategisch belang. Informatie is immers een key asset. Ditzelfde geldt voor strategic sourcing: excelleren waar het kan, uitbesteden waar het moet! Het is de missie van ICT Media, uitgever van CIO Magazine, Outsource Magazine en Tijdschrift IT Management, om de positie van IT-executives en sourcingmanagers hiermee in overeenstemming te brengen. Ze horen thuis in de boardroom. Jaarlijks brengt ICT Media daarom de sterspelers in sourcing en IT voor het voetlicht. Zij zijn de winnaars van de CIO of the Year Award, de IT Project of the Year Award, de TIMMIES (The Innovation Manager Awards) en de TOMMIES (The Outsource Manager Awards). De CIO of the Year Award heeft tot doel bekendheid te geven aan de best presterende CIO in dat jaar. Deze Award is gebaseerd op een doortimmers en objectief juryproces. De procedure en criteria zijn ontwikkeld in de afgelopen vier jaar, samen met het CIO Platform Nederland, CIO Magazine en de

organisaties The Boston Consulting Group, Qhuba en Echt Ontwikkeling. De IT Project of the Year Award heeft tot doel het best presterende IT-project in een bepaald jaar te onderscheiden. De IT Project of the Year Award is gebaseerd op specifieke criteria – innovatie en klantgerichtheid staan centraal - en een goed gefundeerd juryproces. Tijdens de CIO Diner Show vindt jaarlijks de uitreiking van de TIMMIES plaats. De TIMMIES zijn de Innovation Awards voor de Meest Innovatieve CIO, de Meest Innovatieve Organisatie en de Meest Innovatieve Vendor. Tijdens de Outsource Magazine Diner Show vindt jaarlijks de uitreiking van de TOMMIES plaats. De TOMMIES zijn The Outsource Manager Awards voor de inspirerendste sourcingmanager, de succesvolst uitbestedende organisatie en de meest innovatieve outsourcing vendor. ICT Media brengt sourcing en IT in een kansrijke ‘pole position’!

IT ProjecT of The Year (wInnaar: heIneken)

2e CEO RONDETAFELBIJEENKOMST: VISIE OP HET ECOSYSTEEM

‘Gedeelde belangen’ Tijdens de diverse exclusieve CIO-rondetafels en ontmoetingen met IT-verantwoordelijken in een persoonlijke setting zijn de leveranciers en adviesbureaus meer dan eens onderwerp van gesprek. CIO Magazine liet in het kader van het themanummer IT & Vision voor het tweede achtereenvolgende jaar de vaandeldragers van de aanbodzijde aan het woord over hun visie op de markt en de relatie met de CIO. Dit jaar werd met name gesproken over de toegevoegde waarde van het denken in consortia en ecosystemen. Door Hotze Zijlstra Fotografie Eric Fecken

en belangrijke reden voor deze bijeenkomst is het verbeteren van de wisselwerking tussen demand en supply”, stelde Rob Beijleveld, directeur van ICT Media en initiatiefnemer, tijdens de opening van de discussie. “Bovendien is het idee erachter om de CIO-gemeenschap te voorzien van interessante content; inzicht geven in wat er zoal speelt aan de aanbodzijde en aangeven in hoeverre zij hier hun voordeel mee kunnen doen. Bovendien is het bij uitstek een gelegenheid voor beide ‘kampen’ om elkaar kritische feedback te geven.” Daarbij is het volgens Beijleveld misschien niet eens zo belangrijk wat CIO’s en leveranciers nu precies van elkaar vinden, want uit onderzoek blijkt, dat de wederzijdse wensenlijstjes over de jaren heen toch goeddeels onver-

anderd blijven. Het gaat er vooral om welke vorderingen er gemaakt worden. Progressie is immers key! Steeds terugkerende wensen en eisen ten aanzien van de leveranciers zijn: de kosten moeten (verder) omlaag, de afspraken moeten (beter) worden nagekomen, de leverancier moet zich (meer) verdiepen in de problemen van de klant, (diepgaander) inzicht geven in de visie en roadmaps en (meer) experts inzetten en minder sales. Afgaande op een recente peiling onder CIO’s maken de leveranciers zeker stappen. Alleen als het gaat om het ontzorgen van de CIO en het helpen bij het maken van valueberekeningen in plaats van kostencalculaties, blijft de aanbodzijde nog enigszins achter. Veel leveranciers vinden op hun beurt dat veel CIO’s nog voornamelijk op de winkel aan het passen zijn en te weinig

7e jaargang #1 | 2011

visie tentoonspreiden als het gaat om de middellange en lange termijn. Bovendien zijn klanten vaak onvoldoende in staat om de requirements afdoende te formuleren. “Een CIO bij een probleem eerst eens kritisch naar de eigen organisatie laten kijken wil wel eens helpen”, stelde een van de deelnemers aan de rondetafeldiscussie. “Dat is veelal behoorlijk confronterend.”

Waarde brengen Maar nogmaals: het ging tijdens de laatste CEO-bijeenkomst in de Bossche Boardroom niet zozeer over de kloof tussen klant en leverancier. Met name een brede samenwerking tussen partijen, die voor alle betrokkenen waarde kan brengen, was het onderwerp van gesprek. Daarbij bleken veel IT-afnemers verder te kijken dan de traditionele eenop-een relatie met de afnemer.

Discussies en presentaties.

Informele ontmoetingen...

Vrijwel alle leveranciers zijn van de partij.

Locatie: de Bossche Boardroom.

Nog even napraten.

...en serieuze bespiegelingen.

IT in the boardroom

Zo’n ecosysteem is bij uitstek een voedingsbodem voor open innovatie

Vraag en aanbod van IT bleken in een jaar tijd behoorlijk naar elkaar toe gegroeid. Waar CIO’s twaalf maanden geleden nog volop vragen hadden ten aanzien van de visie, missie en strategie van de IT-leveranciers, bleek deze kloof voor een deel geslecht. De genoemde peiling binnen de CIO-gemeenschap leerde dat de suppliers er steeds beter in slagen om best practices te tonen en inzicht te geven in hun rol bij strategische vraagstukken. Maar ook voor wat betreft hun roadmaps is men doorgaans transparanter. Daardoor is het voor de CIO veel gemakkelijker om de eigen strategie te matchen met die van de vendor. De tweede rondetafelbijeenkomst met de Nederlandse vertegenwoordigers van de leverancierskant stond voornamelijk in het teken van een constructieve aanpak. Daarbij werd door de aanbodzijde onderkend dat er te veel hypes zijn, dat de door de klant gewenste innovatie soms achterblijft, en dat er te slaafs achter de agenda’s van bijvoorbeeld Gartner, IDC en Forrester wordt aangelopen. Maar ook dat er voor de leverancier een taak ligt als het gaat om het verminderen van de complexiteit aan de klantzijde. “We laten het bovendien na om successen te delen”, stelde een van de deelnemers. “En dat terwijl er tussen alle dramaverhalen in de pers ook heel veel positieve cases te melden zijn.”

Ecosystemen “Een geluid dat we vanuit de CIO-gemeenschap steeds nadrukkelijker horen is de wens dat leveranciers nadrukkelijker opereren binnen ecosystemen

en consortia”, aldus gastheer Rob Beijleveld. Het idee daarbij is dat suppliers ieder voor zich nadrukkelijk hun eigen specialiteit en onderscheidende vermogen tonen, waardoor de vraagkant per specifiek deel van de gevraagde dienstverlening binnen bijvoorbeeld een cocreatiemodel voor de meest optimale leverancier kan kiezen. “Het voordeel voor de klant is dat de discussie tussen vraag en aanbod zich minder toespitst op de kosten, maar vooral op de toegevoegde waarde”, stelde Beijleveld mede op basis van de input vanuit de CIO-gemeenschap. Bovendien is zo’n ecosysteem bij uitstek een voedingsbodem voor open innovatie.” Opvallend was dat de consortiagedachte door de in de Bossche Boardroom aanwezige leveranciers volop werd ondersteund. Enkele hadden hier zelf reeds verregaande ideeën over ontwikkeld. “Qua processen, aanpak en architectuur moeten we onderling zoeken naar meer eenheid”, verwoordde een van hen de gedachte. “De klant moet nadrukkelijker de keuze hebben uit meerdere aanbieders en daar kunnen wij bij helpen.”

Ketenafspraken Vanzelfsprekend zal een dergelijke aanpak wel de nodige energie gaan vragen. Leveranciers die willen samenwerken zullen hun services namelijk moeten integreren, wat in de praktijk niet eenvoudig zal blijken. “We moeten af van traditioneel denken in afzonderlijke SLA’s, maar toe naar ketenafspraken”, aldus een deelnemer. Nog beter: keten-KPI’s! Een dergelijk ecosysteem, waarin diverse bedrijven in wisselende verbanden samenwerken, heeft enige overeenkomsten en overlap met cloud computing. Ook daarbij wordt gewerkt met verschillende, eventueel gekoppelde elementen. Het idee van de cloud doortrekken naar een totaal palet van gezamenlijk aangeboden diensten, op basis van een eenduidige architectuur, houdt volgens de verantwoordelijken van de IT-aanbodzijde enorme kansen in. Een van de kenmerken van zo’n cloudachtige benadering is dat de omarming van zo’n dienst bij uitstek eindgebruikergedreven is: de business kan door de instant beschikbaarheid en architecturele eenduidigheid snel

7e jaargang #1 | 2011

en efficiënt schakelen. Een ander voordeel is dat zo’n dienst door de klant niet wordt beoordeeld op technische inhoudelijkheid, maar op output. De CIO komt daardoor meer en meer in de gewenste regierol terecht.

CIO-stoel Er zijn zelfs al suppliers die de ecosysteemgedachte volledig omarmen en bij het orchestreren van de onderdelen van het totale dienstenpakket al min of meer op de stoel van de CIO gaan zitten. Eventuele technologische kloven worden daarbij vooraf geslecht: applicaties en gegevensstromen worden op basis van bijvoorbeeld serviceoriëntatie gekoppeld en gestroomlijnd. Bovendien kan het palet aan geleverde diensten naar wens worden uitgebreid (denk aan de sterk in opkomst zijnde sociale media), en eventueel worden op- of afgeschaald. Een dergelijk ecosysteem vraagt behalve om duidelijke operationele rules of engagement voor de betrokkenen wellicht ook om andersoortige contractvormen. Naast een outputverantwoordelijkheid voor de leverancier kunnen bovendien nieuwe verdienmodellen worden overwogen: gedeeld risico en gedeelde opbrengst, maar ook joint ventures. Het is een door zowel vraag als aanbod gedroomde situatie, waarbij geleidelijk aan afstand wordt genomen van de aloude RfP- en RfI-processen, maar waarin klant en leverancier steeds sterker naar elkaar toe groeien. “Misschien is het een idee om hier eens met een groepje CIO’s over van gedachten te wisselen”, stelde een van de deelnemers voor. “Om vervolgens gezamenlijk op basis van de uitdagingen en mogelijkheden een plan te maken en concrete stappen te nemen.” Een idee dat aan de Bossche vergadertafel breed werd gedragen. CIO Magazine zal dit initiatief verder uitwerken en gaan faciliteren. Wordt dus ongetwijfeld vervolgd.

Uitkomst survey CIO’s Voorafgaand aan de tweede CEO-rondetafelbijeenkomst in de Bossche Boardroom, waarbij de Nederlandse verantwoordelijken voor grote IT-leveranciers aanschoven, hielden ICT Media en CIO Magazine een peiling onder een kleine 250 CIO’s naar de waardering, wensen en eisen ten aanzien van leveranciers. Onderstaand de resultaten. De vijf (knel)punten uit de eerste twee vragen zijn afkomstig uit het onderzoek van vorig jaar, waarbij de CIO’s aangaven op welke punten ze hogere prestaties dan wel een hogere kwaliteit dienstverlening van de leveranciers verwachtten.

Zijn er door de leveranciers met wie u zaken doet op onderstaande punten stappen gemaakt in 2010? Aangeven op een schaal van 1 (weinig) tot 5 (veel). Kostenbeheer 2,5 Afspraken nakomen 2,8 Transparantie/inzicht in SLA 2,6 Verdiepen in problemen 2,6 Ontzorgen/regie invullen 2,4 Veel CIO’s stellen dat er in generieke zin door de leveranciers nauwelijks stappen zijn gemaakt in de richting van hogere kwaliteit dan wel prestatieverbeteringen. Er lijkt, zo blijkt uit de opmerkingen van de ondervraagden, bij de leverancier bovendien meer druk op te staan, waardoor er minder mogelijk is. Afspraken worden wel beter nagekomen. De kosten zijn nog altijd een heikel punt. De meeste CIO's hechten er (vanzelfsprekend) aan om zelf de regie over de samenwerking te houden.

Hebben de leveranciers met wie u zaken doet hun visie of roadmap in 2010 beter belicht, zodat u bij het bepalen van uw eigen strategie beter geïnformeerd bent? Strategy mapping/alignment 2,7 Best practices laten zien 2,9 Valueberekeningen i.p.v. kostencalculaties 2,2 Visie en roadmap op papier 2,7 Meer inzet van experts i.p.v. sales 2,5 Opvallend is dat suppliers er kennelijk beter in slagen om best practices te tonen en inzicht te geven in hun rol bij strategische vraagstukken, maar ook voor wat betreft hun eigen roadmaps. Het belichten van de kanteling van IT-kosten naar waarde kost evenwel nog moeite. Enkele CIO’s spreken van verbeteringen als het gaat om het matchen van de strategieën van leverancier en klant. Toch is er ook kritiek: de leveranciers houden niet vast aan hun eigen roadmaps, die bovendien niet worden ‘gedeeld’, maar simpel ‘medegedeeld’.

Welk type informatie dient de supplykant u te geven/bent u naar op zoek/vindt u hoogst relevant ten aanzien van innovatie? Visie/missie op dit gebied 3,7 Roadmaps/1-3-jarenplannen 3,9 Samenwerkingen ecosystemen 3,4 Best practice/succescases 3,7 Lessons learned/cases failures 3,8

Duidelijk wordt dat alle typen informatie door de ondervraagde CIO’s zeer relevant worden geacht. Helemaal bovenaan staat roadmaps/één tot meerjarenplannen, gevolgd door een opmerkelijke: de lessons learned – CIO’s zouden, als het gaat om innovatie, graag horen wat er in de praktijk zoal niet blijkt te werken. Verder zouden ze graag zien dat leveranciers kleur bekennen en hun onderscheidende vermogen tonen, ook binnen eventuele ecosystemen. De informatie over roadmaps mag overigens ook wel een langere periode dan één tot drie jaar bestrijken.

Welk type informatie dient de supplykant u te geven/bent u naar op zoek/vindt u hoogst relevant ten aanzien van architectuur? Visie/missie op dit gebied 3,6 Roadmaps/1-3-jarenplannen 3,9 Samenwerkingen ecosystemen 3,3 Best practice/succescases 3,7 Lessons learned/cases failures 3,6 In tegenstelling tot bij het onderwerp innovatie, worden de geleerde lessen hier minder relevant gevonden. Misschien is architectuur daarvoor een (te) bedrijfsspecifiek onderwerp, alhoewel er kennelijk wel behoefte bestaat aan succesverhalen. Informatie over roadmaps is ook ten aanzien van dit onderwerp belangrijk. Niet alleen de (architectuur) roadmap van de individuele leverancier is belangrijk, maar ook hoe deze aansluit op de bestaande legacy en eventuele nieuwe oplossingen, zoals in de cloud.

Welk type informatie dient de supplykant u te geven/bent u naar op zoek/vindt u hoogst relevant ten aanzien van sourcing? Visie/missie op dit gebied 3,4 Roadmaps/1-3-jarenplannen 3,4 Samenwerkingen ecosystemen 3,5 Best practice/succescases 3,6 Lessons learned/cases failures 3,7 In generieke zin lijken CIO’s bij het onderwerp sourcing iets minder waarde te hechten aan de ideeën en informatie vanuit de leveranciers op het gebied van visie, missie en roadmaps. Hier is men met name geïnteresseerd in de geleerde lessen en – in iets mindere zin – de succesverhalen. De praktijk telt hier in tegenstelling tot de onderwerpen innovatie en architectuur blijkbaar iets zwaarder dan de theorie.

Welk type informatie dient de supplykant u te geven/bent u naar op zoek/vindt u hoogst relevant ten aanzien van informationmanagement?(*) Visie/missie op dit gebied 3,5 Roadmaps/1-3-jarenplannen 3,6 Samenwerkingen ecosystemen 3,1 Best practice/succescases 3,6 Lessons learned/cases failures 3,6 Informatie vanuit de leverancier over ecosystemen lijkt het minst relevant voor CIO’s als het gaat om het beheren van informatie. Best opmerkelijk, omdat het uitwisselen van

IT in the boardroom

Cheers!

De uitdagingen van de CIO in grafische vorm.

Rob Beijleveld (links) verwelkomt de gasten.

De presentatie van de CIO-peiling. Meningen gedeeld en punten gemaakt.

7e jaargang #1 | 2011

informatie (of het putten uit externe informatiebronnen) wel steeds actueler wordt. Het kan ook zijn dat men deze uitdaging liever in eigen beheer oppakt. Roadmaps zijn onverminderd belangrijk, evenals de praktijkvoorbeelden.

Suggesties en aanbevelingen Op basis van een open vraag naar eventuele suggesties voor een betere wisselwerking met de leveranciers, deden de aan de peiling deelnemende CIO’s diverse duiten in het zakje. Onderstaand een (geconsolideerde) bloemlezing.

We moeten af van traditioneel denken in SLA’s, maar toe naar ketenafspraken

Ten aanzien van innovatie moet de leverancier... • Zelf komen met voor de klant relevante innovaties, dus niet met algemene innovaties die vanaf het hoofdkantoor worden aangedragen. • Een antwoord hebben op de 'apps' die overal opduiken. Deze bieden ten opzichte van dure oplossingen erg veel voordeel en worden steeds relevanter in de zakelijke omgeving. • Proactief met voorstellen komen hoe cloud computing, social media, SaaS, groene IT en nieuwe applicaties kunnen helpen met kostenreductie en/of waardecreatie. • Werkelijke toegevoegde waarde leveren door gezamenlijke initiatieven, met een gezamenlijke risicoacceptatie. • Oog hebben voor de ontwikkelingen in de gehele markt en niet slechts het gedeelte waarin de leverancier acteert.

van de leverancier uiteindelijk ook groeit. • Delen van de basis-IT dienstverlening ontzorgen. Hierbij moet gedacht worden aan SaaS, IaaS en dergelijke, inclusief de benodigde randvoorwaarden. • Meer samenwerken op basis van een win-winsituatie: klant en leverancier maximaal laten profiteren van elkaar en via een open dialoog, gedeeld risico en flexibele afspraken. • Initiatieven nemen tot standaardisatie van kostenelementen, zodat offertes werkelijk vergeleken kunnen worden. • In een multi- en cosourcingsomgeving willen en durven opereren. Meedenken over cloud computing, SaaS en flexibele contractvormen. Ten aanzien van informationmanagement moet de leverancier... • Laten zien een brede en onafhankelijke kijk te hebben op de informatiestromen binnen bedrijven, en op samenwerkingsvormen in verschillende en veranderende omgevingen. • Meedenken over datamanagementoplossingen en metadatadefinities, en helpen bij het snel en flexibel ontsluiten van grote en nieuwe (interne en externe) informatiebronnen. • Gestandaardiseerde open systemen leveren, die in staat zijn om nieuwe ontwikkelingen (zoals cloudoplossingen) te integreren. Nu of in de toekomst. • Meedenken over de plaats van informatiemanagement binnen de IT-governance, ook ten aanzien van nieuwe technologische mogelijkheden en alternatieve sourcingsvormen.(*) (*)Het zou kunnen dat een deel van de CIO’s die aan de enquête hebben deelgenomen deze informationmanagement hebben geïnterpreteerd als de schakelfunctie tussen business en IT. Dat zou de betrekkelijk lage score op het terrein van samenwerkingen en ecosystemen kunnen verklaren.

Ten aanzien van architectuur moet de leverancier... • Proberen zich flexibel aan te passen aan de architectuur van de klant, architecturen van aanbieders behoren gecombineerd te kunnen worden. • Oplossingen bieden die niet leiden tot lock-in van leveranciers of vendors van software. Een gerichte visie hebben op en aanpak van het veranderende gebruik van IT door de klant. • Helpen bij de samenhang van verschillende architecturen; help bij het versimpelen van de bedrijven aan de klantzijde en maak het niet nog complexer. • Bedrijven helpen koppelen aan alle relevante ontwikkelingen (en bij te blijven), zoals tablets, communities, internet, cloud computing en IT-gebaseerde businessontwikkelingen. • Een meerjarige visie en roadmap hebben, zowel gerelateerd aan de specifieke ontwikkelingen in de branche van de klant, als de algehele veranderende technologische omgeving. Ten aanzien van sourcing moet de leverancier... • Proberen te redeneren vanuit de waardeketen van de klant, waarmee de kans groter wordt dat de waardeketen

IT in the boardroom

Reduce complexity and increase business performance Every Angle is a proven standard solution for operational process BI that holds a solid and complementary position in the SAP-landscape. Its unique proposition is based on reducing complexity and increasing business performances by providing fast and agile insight in business processes.

Check out the track record of international references, customer testimonials and videos at: www.everyangle.com

Our customers:

Van Riel Distripet Waalwijk bv

VAN N EYLE & RUYGERS SCHWART SCHWARTZ

ogo's klanten EA 19.indd 1

23-11-2010 12:58

www.everyangle.com

Column

Door Daan Quakernaat Fotografie Roelof Pot

Koop een iPhone! Stiekem liep ik nog steeds met een Palmsmartphone-baksteen in mijn zak rond. Ooit was ik daarmee een voorloper in een tijdperk waarin mobiele e-mail bijzonder was. Het ding doet het gewoon een week op de dikke accu. Ook belangrijk was de programmeerbare HandBase-champagnedatabase, waar ik al mijn smaaknotities in bijhoud. En dan dat virtuele toetsenbord van de iPhone… Ik was (ik ben) enorm gehecht aan mijn echte Palm-toetsenbordje. Ik miste ook niks. Door de jaren heen was ik vergroeid met mijn device. Alles wat ik wou, dat deed ik erop. Toen het PalmOS ten onder ging, had ik er snel nog twee goedkoop op de kop getikt. Maar uiteindelijk was het geheel hoe langer hoe meer de remmende voorsprong geworden. Als vrienden je hun iPhone toestoppen en zeggen: ‘Ga hier eens op typen’, dan weet je het wel.

Inbouwen Het point-of-no-return bleek mijn nieuwe auto. Toen ik zat na te denken hoe ik zaken zou gaan inbouwen, kon dat natuurlijk niet langer. Ik liep onvoorbereid het KPN Businesscenter binnen en kwam een kwartier later bellend naar buiten. Dan zie je wat IT kan – als het werkt. Een week later ben ik nog steeds bezig om alles wat ik op de Palm kon te organiseren op de iPhone. Nee, dat virtuele toetsenbord daar ben ik nog niet aan gewend. Maar er is hoop. Ik las vannacht een bericht van iemand die er een jaar over had gedaan maar nu volleerd virtueel kon typen. Nee, ik ben wel 25 dollar lichter, maar ik blijk met de HandBaseapp niet langer mijn eigen databaseschermpjes te kunnen programmeren. Ik moet op zoek naar iets anders. Toch ben ik meer dan gelukkig. De compleetheid en de mate waarin de iPhone handig in elkaar is gezet: echt Apple. Ik begin zo langzamerhand een wandelende reclamezuil te worden. Toegegeven, ik vrees dat ik de komende weken nog steeds twee telefoons op zak heb. Mijn hele leven zat in die Palm. De koning is dood, leve de koning. Cheers!

DAAN QUAKERNAAT (daan@quakernaat.nl, www. quakernaat.nl) is spreker. Met zijn voordrachten helpt hij bedrijf en bestuur met het bouwen van kathedralen. Met het vinden van de balans tussen de zwarte en de witte wereld. Ik deel uw wereld in, in een zwarte wereld en een witte wereld. Uw zwarte wereld is dat deel dat je kunt vatten in cijfers en regels. Structuurtje, checklistje, blokje, pijltje. Uw witte wereld past fundamenteel niet in een computer of blokjes en pijltjes. Visie, mensen, passie en ideeën, de dingen die we softere zaken noemen.

IT in the boardroom

Research door Teus Molenaar

Scrum het meest gebruikt Nederlands mkb regelt back-ups goed Het Nederlandse midden- en kleinbedrijf is koploper op het gebied van back-up en disaster recovery. In de Global Disaster Recovery Index staat ons land tweede, na Duitsland. Juist het draagvlak op directieniveau tilt Nederland naar een toppositie. De index geeft het vertrouwen weer dat ict-managers hebben in hun back-upen herstelmogelijkheden. De enquête is, in opdracht van back-upen herstelsoftwareproducent Acronis, uitgevoerd door het Ponemon Institute onder drieduizend kleine en middelgrote bedrijven in een aantal landen. Hieruit blijkt dat voor de overgrote meerderheid (68 procent) van de ict-managers verplaatsing van data tussen hun fysieke, virtuele en cloudomgeving de grootste uitdaging is. Nederland scoorde twee keer het internationale gemiddelde wat betreft gereedheid op het gebied van back-up en disaster recovery. Duitsland, Nederland en Zwitserland scoren het best. Gevolgd door Singapore, Hong Kong en Japan. Noorwegen en Zweden vormen de middenmoot. Achterblijvers zijn Australië, het Verenigd Koninkrijk en de VS. Frankrijk en Italië hebben op dit vlak nog een wereld te winnen. Nederlandse ict-managers kunnen rekenen op het grootste draagvlak op directieniveau (69 procent), beschikken over de beste controlemechanismen en procedures (77 procent) en hebben hun beleidsregels het best gedocumenteerd (78 procent). Nederlandse bedrijven besteden 14 procent van hun ict-budget aan back-up en disaster recovery, waarmee zij in de index op de tweede plaats komen.

7e jaargang #1 | 2011

Van de beschikbare agile-ontwikkelmethoden is Scrum het meest in zwang. Zo blijkt uit de Fifth State of Agile Survey, uitgevoerd door Analysis.Net Research in opdracht van het Amerikaanse bedrijf VersionOne (Atlanta). Excel verliest marktaandeel als ondersteunend middel bij agile-projecten. VersionOne is de producent van gelijknamige software om agile-ontwikkelprojecten te ondersteunen. Met 52 procent voert Excel evenwel nog steeds de lijst aan, gevolgd door VersionOne met 36 procent . De overige tools zijn Microsoft Project (30 procent), Jira/Greenhopper (29 procent), ander (23 procent), HP Quality Center (17 procent), Microsoft TFS (17 procent), In-house/Custom (16 procent), Google Docs (16 procent), Vendor T (14 procent), Bugzilla (13 procent), IBM Clear Case (9 procent), Rational (7 procent), Vendor X (5 procent), Xplanner (5 procent), IBM Rational Team Concert (3 procent), Mingle (3 procent) en Target Process (3 procent). Wie de scores vergelijkt met die van vorig jaar, zal zien dat het gebruik van Excel en Microsoft Project aan het verminderen is. Volgens sommige analisten lijkt dat te wijzen op een professionalisering van de agile-gemeenschap. Als we kijken naar welke methode het vaakst wordt ingezet, dan blijkt Scrum een duidelijke winnaar; stijgend van 50 procent in 2009 naar 58 procent in 2010. Scrum/XP Hybrid gaf een lichte daling te zien van 24 procent naar 17 procent, maar het percentage mensen dat of Scrum/XP Hybrid gebruikt of pure Scrum is ongeveer hetzelfde gebleven (van 74 procent naar 75 procent), hetgeen Scrum duidelijk tot winnaar maakt. De andere methoden scoren als volgt: Custom Hybrid (5 procent), ander (4 procent), Extreme Programming XP (4 procent), weet niet (3 procent), Scrumban (3 procent), Lean (2 procent), Feature Driven Development FDD (2 procent) en AgileUp (2 procent).

Bezuiniging leidt tot cloud In Europa moeten CIO’s het met een krimpend budget doen (gemiddeld 0,4 procent) en tegelijkertijd de winstgroei van hun bedrijven bevorderen. Deze algemene eisen leiden tot een toenemende belangstelling voor cloud computing. Zo blijkt uit de 2011 CIO Agenda-toets van Gartner. Gartner heeft twee ranglijsten opgesteld aan de hand van de antwoorden die het bedrijf ontving van de 2.014 CIO’s die wereldwijd zijn ondervraagd. Het ene lijstje geeft de doelen aan die op bedrijfsniveau spelen; het andere lijstje geeft de technieken aan die CIO’s willen inzetten om die doelen te halen. Op nummer 1 van de bedrijfsdoelen staat ‘groei’; gevolgd door ‘aantrekken en houden van nieuwe klanten’, ‘kostenbesparing’, ‘het maken van nieuwe producten en diensten’, ‘verbetering bedrijfsprocessen’, ‘implementeren en actualiseren van bedrijfsapplicaties’, ‘verbetering technische infrastructuur’, ‘verbetering van de efficiëntie binnen het bedrijf’, ‘verbetering operations’, en ‘verbetering bedrijfscontinuïteit, risicobeheersing en beveiliging’. De top 10 van de technieken begint bovenaan met ‘cloud computing’, gevolgd door ‘virtualisatie’, ‘mobiele technologieën’, ‘ITbeheer’, ‘business intelligence’, ‘netwerken, spraak- en datacommunicatie’, ‘enterprise applications’, ‘samenwerkingstechnologieën’, ‘infrastructuur’ en ‘web 2.0’. Tot voor kort besteedden CIO’s ongeveer 66 procent van het budget aan dagelijks onderhoud, waardoor er weinig ruimte was voor transformaties. Zij zien nu cloud computing als een middel om 35 tot 50 procent minder uit te geven aan de dagelijkse gang van zaken, waardoor er geld overblijft voor innovatie. Het mooie is namelijk dat de besparingen niet hoeven terug te vloeien in de ‘algemene middelen’, maar mogen worden gebruikt voor IT-innovatie. Mark McDonald van Gartner verwacht dat over vijf jaar dramatische veranderingen in IT te zien zijn als gevolg van nieuwe technologieën. Daarom zullen CIO’s de rol van IT binnen de organisatie moeten herdefiniëren.

Kosten noncompliancy zijn hoger Het niet voldoen aan weten regelgeving levert schadeposten op die veel hoger uitvallen dan de investeringen die nodig zijn om wel compliant te zijn. Die investeringen bedragen bij een multinational gemiddeld 2,6 miljoen euro, terwijl de schade gemiddeld uitkomt op 6,9 miljoen euro. Het Ponemon Institute heeft een benchmarkonderzoek uitgevoerd in opdracht van Tripwire, leverancier van complianceautomatiseringsoplossingen. De studie is gedaan door middel van diepte-interviews met 160 leidinggevenden van 46 multinationals in verschillende marktsegmenten. Gegevensbescherming en het handhaven van het beleid vallen onder de duurste compliance-activiteiten. Verstoring van de bedrijfsvoering en verlies van productiviteit zijn de belangrijkste schadeposten bij het niet voldoen aan weten regelgeving. “Bedrijven die investeren in complianceactiviteiten, zoals frequente audits en technieken die dit mogelijk maken, het opleiden van personeel en inrichten van operationele processen, minimaliseren hun risico’s en realiseren ROI door het voorkomen of terugdringen van non-compliancykosten”, meent Larry Ponemon, oprichter van het onderzoeksinstituut.

Surfnet maakt controlelijst cloudleveranciers Surfnet heeft in samenwerking met Gartner en Surfibo de ‘Checklist Cloud Security’ opgesteld. Hoewel in eerste instantie bedoeld voor ictverantwoordelijken van onderwijs- en onderzoeksinstellingen, is het docu-

ment uitermate geschikt voor elke organisatie die clouddiensten afneemt of overweegt dit te gaan doen. De voordelen van het uitbesteden van ictdiensten aan cloudproviders liggen op het vlak van flexibiliteit, beheer, up-frontinvesteringen en abonnementstarieven. Mogelijk negatieve aspecten aan het overstappen naar de cloud liggen besloten in het feit dat resources in de cloud niet langer onder volledige controle van de organisatie zijn, de impact van een beveiligingsincident groot is, en dienstverleners uniforme afspraken voorleggen aan hun klanten. Het document, dat als pdf beschikbaar is op de site van surfnet, gaat in op wat de cloud is en waar je als organisatie op moet letten. Hierbij is gelet op de drie leveringsmodellen IaaS, PaaS en SaaS. Rogier Spoor van Surfnet zegt dat het vanuit de beveiligingsoptiek niet bezwaarlijk is om diensten uit de cloud af te nemen, mits aan bepaalde voorwaarden is voldaan. Die staan opgenomen in de checklist. “We zien dat veel instellingen nog niet voldoen aan de voorwaarden. Een alternatief is dan om al wel over te stappen op cloudtechnologie, maar vooralsnog in de afgeschermde omgeving van een private cloud.”

Betere data topprioriteit Iets meer dan de helft van alle CRMgebruikers gaat in 2011 investeren in optimalisatie van de systemen. Een kleine 90 procent zegt dat verbetering van de datakwaliteit het belangrijkste doel is van de CRM-projecten. Bijna de helft vindt namelijk dat die kwaliteit ronduit slecht is. De Zwitserse consultancyfirma en marktanalist i2s heeft, in opdracht van Uniserv, onderzoek gedaan bij 245 ondernemingen in Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk naar de mening over customerrelationshipmanagementsystemen. Daaruit blijkt dat 44 procent meent dat het in orde maken van de gegevens al tijdens de invoer of bij een migratie de grootste uitdaging is. 28 procent van de respondenten bij bedrijven met meer dan 1.000 werknemers (bijna de helft van de deelnemende

organisaties) beoordeelt de kwaliteit van de data waarmee wordt gewerkt als slecht, terwijl 23 procent vindt dat de inspanning om die kwaliteit te verhogen te groot is. Tevens is de interfaceproblematiek voor 22 procent een punt van kritiek. Daarom willen ondernemingen bij de implementatie of aanpassing van een CRMsysteem veel aandacht schenken aan datakwaliteit. Het goed op orde hebben van klantgegevens betaalt zich namelijk altijd terug.

Management remt innovatie Werknemers blijven met goede ideeën komen; ook als een bedrijf dit niet stimuleert. Maar het management verwijst dergelijke suggesties vaak naar de prullenbak. Volgens onderzoeker Han Bakker hout het management creativiteit in organisaties soms actief tegen. Bakker is onlangs gepromoveerd op een onderzoek naar innovatie binnen organisaties, aan de faculteit der Sociale Wetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij meent dat de top wel roept om innovatie, maar vervolgens eigen prioriteiten volgt en niet geïnteresseerd lijkt in ideeën van werknemers. Voorts blijkt de oproep om nieuwe gedachten een wassen neus, omdat het management geen geld beschikbaar stelt om de ideeën uit te werken. Daar waar ideeën wel serieus worden genomen en er fondsen beschikbaar komen, ontstaan politieke processen voor de verdeling van het geld. Dit noemt Bakker het ‘crea-politieke proces’. Uitvindingen blijken niet vanzelfsprekend een afgeleide te zijn van kennis, maar ontstaan in een krachtenveld van onderhandelen, lobbyen, netwerken en kennisontwikkeling. Bakker beveelt het hebben van een computerondersteund ideemanagementsysteem aan, ondersteund door beschikbaarstelling van fondsen. Werknemers kunnen per computer hun ideeën inleveren.

IT in the boardroom

DON FERGUSON, CTO CA TECHNOLOGIES

‘Klant wil snel kortdurende applicaties maken’ De beste ideeën komen van klanten, zo stelt Don Ferguson, CTO van CA Technologies. Hij vindt het moeilijk die ideeën ‘te vangen’, omdat elke organisatie zo anders is. Maar hij ziet wel een gemeenschappelijke interesse: “De mogelijkheid om in de cloud applicaties te kunnen bouwen die je bijvoorbeeld na zes weken weer opheft.” Door Teus Molenaar

7e jaargang #1 | 2011

n een restaurant aan de Amsterdamse Zuidas ziet Ferguson tijdens lunchtijd kans te vertellen waarvan de CTO van een groot softwarebedrijf wakker ligt. Hij is op reis in Europa om er klanten en partners te ontmoeten. Hij heeft net twee klanten in Parijs gesproken en is onderweg naar een relatie in Nederland, alvorens naar noordelijker landen af te reizen. Daarna voegt hij zich weer bij zijn gezin in New York. “Toen ik bij IBM werkte, had ik als regel ingevoerd dat elke medewerker die leiding geeft aan een technologiegroep minstens één dag in de week in zijn agenda moet vrij houden om bij klanten op bezoek te gaan. Mijn beste ideeën heb ik van hen gestolen”, lacht hij. Ferguson geeft ook bij CA actief gestalte aan die gewoonte. Daarmee is hij de vleesgeworden ommekeer van dit softwarebedrijf dat in het Charles Wang-tijdperk (oprichter en tot 2000 CEO en tot 2002 president) en de periode van opvolger Sanjay Kumar (tot 2004) een bijzonder slechte reputatie had als het ging om omgang met klanten en personeel van de vele overgenomen bedrijven. In 2005 is Bill McCracken toegetreden tot de raad van bestuur van CA en sinds 1 januari 2010 is hij CEO. McCracken heeft eveneens zijn sporen verdiend bij IBM en hamert op het belang van goede klantrelaties.

Vijf pijlers Waar hij zoal mee bezig is? “Ja, waar moet ik beginnen? Er ligt zoveel op ons bordje”, antwoordt hij in eerste instantie om al snel in te gaan op wat bij CA intern de ‘vijf pijlers’strategie heet. “De eerste pijler is ‘mainframe 2.0’. Wij investeren aanzienlijk in vernieuwing van mainframesoftware. We hebben onlangs het product Chorus op de markt gebracht, dat een revolutie teweegbrengt in de manier waarop mensen mainframes gebruiken. Toen ik gesprekken voerde om bij CA te gaan werken, waren de innovaties op dit vlak een van de redenen om bij CA aan te monsteren. Chorus ontleent kennis aan de manier waarop mensen werken op een mainframe, ontdekt daar patronen in en zorgt er uiteindelijk voor dat bepaalde handelingen dan zijn te automatiseren. Die technologie gaan we in nog veel meer producten stoppen.” De tweede pijler noemt Ferguson het IT-beheer via SaaS, dat bij CA is binnengekomen via de overname van Nimsoft. Dit bedrijf biedt een modulaire, eenduidige monitoring tool van activiteiten in het datacenter tot in de cloud. “CA Virtual is de derde pijler”, gaat Ferguson voort. “Dit is een groepje producten voor het beheer van virtuele applicaties en virtuele infrastructuur. De producten zijn bedoeld voor mensen die nieuwe wegen inslaan met hun IT.”

Ketenbeheer Bij de vierde pijler gaat het om cloud computing. “Wij hebben Applogic binnengekregen via de overname van 3Tera. Je kunt dat beschouwen als een ‘cloud in een doos’. Het is

een soort PowerPoint waarmee je templates kunt bouwen van diensten binnen een private cloud. Gewoonlijk hebben alle diensten een licht afwijkende configuratie. Als je al die afwijkingen bij elkaar telt, dan zie je door de bomen het bos niet meer. Wij bieden gereedschap om dit alles te visualiseren en te vereenvoudigen, zodat het uiteindelijk mogelijk is een selfservicecatalogus met clouddiensten te publiceren. Het configureren van de diensten brengen we terug van dagen naar minuten.” Cloud Insight is eveneens een product dat CA onlangs op de markt bracht. “Het helpt inzicht te krijgen in de eigen applicatiestructuren én in wat er als clouddiensten beschikbaar is. Als je dan een bedrijfsproces wilt ondersteunen, dan kun je dat in het eigen IT-landschap oplossen, maar je kunt ook een clouddienst afnemen. Insight helpt de beslissing nemen. Eigenlijk zien wij de cloud als een uitdaging voor ketenbeheer. Het gaat erom de efficiëntste en kosteneffectiefste route voor jouw organisatie te kiezen. Iedere keer als je besluit een dienst af te nemen uit de cloud, dan moet je dat contract beheren. In onze oplossing zit dus ook een contractbeheercomponent. Dat gaat verder dan de technische aspecten als beveiliging, responsetijd en beschikbaarheid. Het koppelt bijvoorbeeld de boetes aan het niet nakomen van afspraken door de dienstverlener, zodat je meteen ziet hoe dat financieel wordt vertaald. Ook als iemand meer diensten afneemt dan afgesproken, kun je zien hoeveel dat kost. Bovendien worden trends bijgehouden.” De vijfde pijler ten slotte bestaat uit ‘content-awarebeveiliging’. “Dan gaat het om beveiliging van de cloud zelf en van diensten uit de cloud”, legt Ferguson uit. “Tegenwoordig gaat beveiliging vooral om de personen: wie mag een bepaalde applicatie al dan niet gebruiken? In de cloud wordt het bovendien steeds belangrijker te controleren wát iemand binnen een bepaalde applicatie doet en of hij of zij daar wel het recht toe heeft. Dan moet je je bewust zijn van de inhoud van berichten. Dit gebeurt bijvoorbeeld met data loss prevention. Dan mag je nog wel e-mail versturen, maar niet alle; dan moet je de

De producten zijn bedoeld voor mensen die nieuwe wegen inslaan met hun IT

IT in the boardroom

Wie is Donald Ferguson? Sinds maart 2008 is Donald Ferguson in dienst van CA Technologies en sinds september 2009 is hij daar chief technology officer. Hij is verantwoordelijk voor de architectuur en het ontwerp van CA-producten, voor innovatie en technologische initiatieven, en voor de strategie op technologisch vlak. Hij maakt deel uit van het bestuur van de onderneming. Ferguson begon zijn carrière bij IBM waar hij twintig jaar heeft gewerkt. In 2001 is hij benoemd tot IBM Fellow, de hoogste technische eer bij ‘Big Blue’. IBM heeft ongeveer vijftig Fellows in het 150.000 personen tellende engineeringteam. Ferguson was chief architect bij de IBM Software Group, waar hij leiding gaf aan de architectuur van en initiatieven voor DB2, Websphere, Tivoli, Lotus en Rational. Ferguson heeft zijn bul gehaald aan de Columbia University waar hij computerwetenschappen studeerde.

inhoud controleren. Dit principe breiden we uit naar het complete applicatielandschap.”

Zekerheid krijgen CA heeft door de vele acquisities een heel breed palet aan producten. Door dat productenaanbod te integreren en te vereenvoudigen hoopt Ferguson dat organisaties een beter beeld krijgen van wat zij aan CA zouden kunnen hebben. “Daar hebben we nog wel een hele kluif aan; maar het moet gebeuren.” De producten die Ferguson wil aanbieden bij het beheer van IT moeten meer gaan over de oplossingen van gesignaleerde problemen en minder over wat het probleem is. En dan liefst nog geautomatiseerd. Enerzijds omdat de omgevingen steeds complexer zijn, anderzijds omdat er minder personeel zal zijn om het geheel handmatig in het gareel te houden. “We analyseren informatie en willen beslissingsondersteunende software bieden.” Als hij bij klanten langsgaat, heeft hij het niet over de producten die CA in de winkel heeft staan. “We praten over de

7e jaargang #1 | 2011

uitdagingen waar CIO’s voor staan. Dan gaat het bijvoorbeeld over de mogelijkheid om zekerheid te krijgen over de kwaliteit van een dienst die je in de cloud afneemt, en over de mogelijkheid om die dienst end-to-end te monitoren. Als ik naga waar de gesprekken met klanten de afgelopen dagen over zijn gegaan, dan zijn er drie zaken die op de een of andere manier wel bij elk gesprek terugkomen. Het eerste onderwerp is dat organisaties incrementeel hun bestaande IT-omgeving willen omvormen. Virtualisering en cloud maakt hun organisatie beweeglijker. Wij werken in de VS samen met een amusementsbedrijf. Voor elke nieuwe muziek-cd die zij uitbrengen, maken zij een applicatie die zes weken actief moet zijn. De cloud is daar ideaal voor. Je kunt heel snel een applicatie bouwen. Daar helpt Applogic bij: je kunt tien modelapplicaties maken en met enige configuratie heb je in een paar minuten tijd een specifieke applicatie. Je kunt de templates in een selfserviceportal plaatsen en medewerkers kunnen daar zelf mee aan de slag. Dat is een enorme ontlasting van de IT-afdeling; je hoeft geen code meer te schrijven.” Op zijn notebook laat Ferguson een diagram zien waarop het IT-landschap van een organisatie is weergegeven. “CIO’s willen weten welke applicaties ze hebben draaien, waar die draaien en wie daarvan gebruikmaakt, én hoe ze de toepassingen benutten. Je kunt zien wat er gebeurt als bijvoorbeeld een bepaalde server plat gaat; dan kun je zien wat het effect daarvan op de bedrijfsvoering is. Er is behoefte aan om dat te weten.”

Het configureren van de diensten brengen we terug van dagen naar minuten

IT als bedrijf Het derde punt waar zijn klanten mee worstelen, is de mogelijkheid om IT als een bedrijf te bestieren. “Ze beginnen gereedschap te gebruiken voor het beheer van contracten – zeker nu ze diensten uit de cloud afnemen. Ze willen tools voor portfoliomanagement en ze willen weten wat de financiële aspecten zijn van de IT-bedrijfsvoering. CIO’s willen weten of ze waar voor hun geld krijgen. Het komt neer op ketenbeheer. Een bepaalde applicatie in eigen beheer kost een bepaald bedrag; hoeveel zou het kosten om dat uit de cloud te halen? Daar willen CIO’s op een eenvoudige manier antwoord op krijgen.”

Wie stuurt bij u de informatie? In een tijd waarin de hoeveelheid informatie elke dag sneller groeit, wordt het steeds belangrijker om de juiste informatie tijdig op de juiste plek te hebben. Om alle werkprocessen en afdelingen op elkaar af te stemmen en systemen elkaar te laten begrijpen. Om ervoor te zorgen dat werknemers niet worden overvoerd met informatie of gegevens juist niet krijgen. Dit vraagt om een integrale visie op uw informatielogistiek. Ricoh is wereldwijd marktleider op het gebied van IT en Document Solutions. Onze praktische en duurzame oplossingen brengen interne en externe partijen, processen en informatiebronnen bij elkaar. Zodat uw organisatie werkt als ĂŠĂŠn geheel. Meer weten? Kijk dan op www.ricoh.nl/informatielogistiek

Ricoh Nederland B.V., Utopialaan 25, Postbus 93150, 5203 MB â&#x20AC;&#x2DC;s-Hertogenbosch, www.ricoh.nl

VAN INFRASTRUCTUURCHEF NAAR BUSINESSMAN

‘Stapsgewijs transformeren met partner’ Het IT-speelveld verandert steeds sneller. Dat vereist niet alleen dat bedrijven en CIO’s hun vermogen tot aanpassing moeten tonen, maar ook dat de leveranciers mee moeten in al die veranderingen. Martin Burvill, opereert bij Verizon Business als Group Vice President EMEA bij uitstek binnen het tranformationele terrein: “Het gaat bij de CIO steeds minder over infrastructuur en steeds meer over het enablen van de business. Wij spelen daarop in.” Door onze redactie

eem het verschijnsel van de consumerized technology. “Nog geen vijf jaar geleden betekende technologie voor veel mensen niet meer dan de televisie en de dvd-speler die ze thuis hadden staan, of de computer die ze op het werk gebruikten. Inmiddels gebruiken mensen op grote schaal pc-tablets, smartphones, laptops, enzovoorts, terwijl de apparatuur op het werk in veel opzichten achterblijft. Bovendien wordt het gebruik van eigen apparatuur binnen de bedrijfsmuren verhonderd. Dit kan niet alleen leiden tot ontevreden medewerkers, maar ook tot het missen van nieuwe trends. Innovaties vinden nu eenmaal vooral plaats in de consumentenwereld, dat is de aard van het beestje. Het idee dat medewerkers overal en op elk moment willen kunnen werken met het apparaat van hun keuze, legt een enorme druk op de CIO en de IT-functie.”

Het traditionele operating model van standaardoplossingen en een dito infrastructuur wordt daarbij meer en meer losgelaten. In zekere zin is daarbij volgens Burvill ook de economische crisis van invloed geweest, omdat die de CIO, al dan niet onder druk van de CFO, dwong om de oude situatie eens kritisch onder de loep te nemen. “Men kon zich terecht afvragen wat men kreeg voor zijn geld; een dure omgeving waarbinnen mensen niet eens de geweldige apparatuur die ze zelf al in bezit hadden konden gebruiken.”

Optimum Een adaptieve IT-infrastructuur ‘als een service’ is een oplossing, maar de Verizon-man waarschuwt voor een al te groot enthousiasme. “Optimaal is een controleerbare benadering. Natuurlijk heeft het geweldige voordelen wanneer mensen hun eigen spullen kunnen gebruiken binnen de werksituatie, maar je hebt als bedrijf nu

7e jaargang #1 | 2011

eenmaal ook te maken met security en compliance. Dat neemt evenwel niet weg dat het paradigma op het gebied van interne IT-dienstverlening behoorlijk is veranderd. Het gaat om een voor de CIO zeer, zeer disruptieve ontwikkeling.” De vraag is overigens wel hoe ver de eigen invloed van de CIO reikt op dit terrein. Burvill noemde al de invloed van de CFO als het gaat om de kostenaspecten, daarnaast worden de infrastructuur en gekozen platformen in het kader van de totale bedrijfsvoering als steeds minder relevant gezien. “Het IT-operatingmodel is niet langer gebaseerd op kapitaalinvesteringen en op een interne groep van harde techneuten, dus de rol is veranderd. Je ziet dit terug in het profiel van de moderne CIO, want die heeft in steeds mindere mate een infrastructuurachtergrond. Ze komen veeleer uit de business of uit de wereld van de applicaties.” Als EMEA Group VP bij Verizon Busi-

IT in the boardroom

ness neemt Martin Burvill de CIO graag mee in de diverse mogelijkheden tot flexibilisering van de IT-omgeving en de daarbij behorende kosten. “Maar ze moeten het wel echt willen, want omschakeling brengt een enorme noodzakelijke transformatie met zich mee en dat moet je wel aankunnen.” Dat dit voor steeds meer klanten geldt, blijkt uit de resultaten. Gedurende zijn loopbaan bij Verizon Business heeft Burvill voor meer dan 2,5 miljard dollar aan nieuwe contracten binnengesleept op het gebied van netwerkintegratie- en outsourcingsdiensten bij multinationals en overheidsklanten. Burvill gaf hiervoor overigens twee jaar leiding aan de Global Solutionsafdeling. Eerder was hij vicepresident van de Premier Accounts in EMEA, waarbij hij verantwoordelijk was voor alle topaccounts in de regio. Hij is sinds augustus 2004 belast met het ontwikkelen van belangrijke enterprise network service-integraties en de professionele servicesbusiness in EMEA. Eerder in zijn carrière vervulde hij bij luchtvaarttelecomaanbieder SITA diverse rollen. Hier stond hij tevens aan de basis van Equant, thans Orange Business Services. Daarvoor werkte Burvill bij Global Crossing/ Racal Telecom, BT Global Solutions en Logica Consulting.

Auto of taxi? Volgens de pakweg dertig jaar geleden in computer- en systeemtechnologie afgestudeerde Brit, is de steeds grotere hang naar een andere vorm van ITaanwending goed te verklaren. Het is in zijn ogen te vergelijken met de keuze tussen het rijden van een zelfgemaakte auto, een uit door anderen aangeleverde onderdelen samengestelde wagen of een bij de dealer aangeschaft model. “Nog verder doorgetrokken kun je je afvragen waarom je sowieso nog een eigen auto zou willen hebben. Je kunt namelijk net zo goed een taxi pakken. Dan vermijd je niet alleen de capex, maar je hoeft je ook geen zorgen te maken over bijvoorbeeld het type banden.” Volgens de Verizon-man zijn veel CIO’s wel rijp voor het nieuwe model, maar zit de beperking van een snelle op-

Forrester voorspelt dat in 2020 liefst 80 procent geen eigen infrastructuur meer heeft

mars bijvoorbeeld in reeds gedane en terug te verdienen investeringen en de genoemde terughoudendheid als het gaat om veranderingen. “Het risico is dat de individuele businessonderdelen zich hierdoor niet gesteund weten door hun eigen IT-afdeling en vervolgens zelf rechtstreeks bijvoorbeeld cloudgebaseerde diensten afnemen bij Google of Amazon.” Aan de andere kant zijn ook leveranciers nog niet altijd zo ver dat ze de CIO in alle opzichten kunnen ontlasten. “Researchfirma Gartner heeft gezegd dat in 2013 zo’n 20 procent van de bedrijven geen eigen infrastructuur meer heeft. Forrester voorspelt op zijn beurt dat in 2020 maar liefst 80 procent geen eigen infra meer heeft. Maar bedrijven hebben, nogmaals, wel te maken met eisen op het gebied van compliance, beveiliging, regelgeving, noem maar op. Op het moment dat bedrijven zaken gaan doen met Google of Amazon mogen ze hopen dat al die zaken afdoende zijn afgedekt. Hetzelfde geldt voor het gebruik van door het personeel van huis meegebrachte iPads en smartphones die gewoon over het eigen en open netwerk gebruikt worden. Binnen onze strategie, waarbij we als Verizon Business in principe alles als een service willen kunnen aanbieden, eventueel on-demand, hebben we dat allemaal goed en veilig geregeld. Des-

7e jaargang #1 | 2011

gewenst zelfs op businessgerelateerde SLA’s. Een voorbeeld zijn de ticketterminals van American Airlines; het afrekenmodel is daarbij gebaseerd op het aantal passagiers dat een kaartje kan printen.”

Partner Als CIO kun je volgens Burvill niet alles meer zelf bouwen, omdat daarvoor de middelen simpelweg ontbreken. Daarnaast moet een CIO ook nog eens heel snel reageren op veranderende omstandigheden en globaal kunnen opereren. Daar heb je een goede partner bij nodig, die ook nog eens begrijpt waar je als CIO op wordt afgerekend. “Dat is precies het speelveld waarop wij willen acteren”, stelt hij. “De consequentie voor de klant is wel dat deze zich in het kader van de laagste prijs per eenheid zoveel mogelijk voegt naar het betrekkelijk standaardaanbod van technologie.” Volgens de Engelsman kan Verizon Business de klant stapsgewijs meenemen in het transformatieproces; van een volledig eigen infrastructuur, via een al dan niet ten dele gevirtualiseerde omgeving naar een hybride cloudmodel tot een volledige op managed services gebaseerde situatie. “Voor de CIO maakt het eigenlijk niet meer uit voor welke vorm hij of zij kiest, omdat de zorg voor een groot deel bij ons ligt.” Een van de zaken die maakt dat Verizon Business hiervoor goed is toegerust, is dat men gekozen heeft voor een holistische benadering van de markt. “Daarbij zijn onze diensten gericht op de klant, al dan niet in een wereldwijde setting. Zouden we ons vanuit regiokantoren daarentegen richten op de plaatselijke behoeften, dan verlies je al snel het overkoepelende belang uit het oog. Veel klanten kiezen ons dan ook vanwege onze globale aanpak, al vergeten we ook de lokale behoeftes niet.”

RTIN BURVILL is Group Vice ✒ MA President EMEA bij Verizon Business.

Conversations for a Smarter Planet: 22 in a Series

Smarter clouds on the horizon. In previous installments of this ongoing conversation, we have talked about the need for information technology itself to become smarter. Despite enormous advances in computing power, the world’s IT infrastructure — already under severe stress from today’s computing tasks — could easily become overwhelmed by the onrushing complexity and unprecedented data generated by nearly a trillion instrumented and interconnected devices, objects, processes and people. Fortunately, help is at hand. It comes in the form of a new model called “cloud computing,” in which processing, storage, networking and applications are accessed as services over networks — public, via the Internet; or private, via intranets. It makes possible a new level of system intelligence — also known as “service management” — with the potential to secure, authenticate, customize and just plain keep up with the coming wave of data complexity and volume. Importantly, just as the clouds above us are differentiated — cirrus, stratus, cumulus — the smart clouds of a smarter planet will develop around particular tasks. They will be optimized for workloads as diverse as software development and virtual desktops, as smarter trafﬁc management and smarter retail. Some will enable entire business systems to function more smoothly. For instance, consider the company iTricity, which developed a ‘cloud services factory’ to provide computing resources to companies in Belgium, The Netherlands and Luxembourg. Customers can access new, secure, compliant resources in minutes, and only pay for what they use today. Yet they have the ﬂexibility to move quickly when they need more resources to meet the demands of tomorrow.

Some clouds will extend the capabilities of a smarter planet to communities with limited resources. Thanks to a private education cloud, the 12-year-old computers of the Pike County School System in eastern Kentucky now behave more like 2009 models. This has enabled the county to cut 62% of its schools’ end-user support costs, while providing equal access to education content across 27 schools. Most importantly, Pike’s 10,000 students can now access new courseware instantly — something that used to take more than a year. And some clouds will help provide more secure and stable public services when it matters most. Following Hurricane Ike in 2008, Houston was plagued by downed trees and power lines — but the nonprofit human services agency Neighborhood Centers Inc., with its system data backed up in a cloud, didn’t suffer a single business disruption at any of its 20 facilities. Following the storm, the agency was back in business, providing support to families in need. Around the world, IBM is working with banks, telecommunications providers, retail firms, governments and universities to use clouds to optimize for specific economic and societal goals, and to infuse their technology systems with IBM’s unique depth of expertise. All because smarter clouds are now gathering on the horizon. Let’s build a smarter planet. Join us and see what others are thinking at ibm.com/ibm/cloud

IBM, the IBM logo and ibm.com are trademarks of International Business Machines Corporation, registered in many jurisdictions worldwide. A current list of IBM trademarks is available on the Web at “Copyright and trademark information” at www.ibm.com/legal/copytrade.shtml.

pwc.nl

Sterker met elkaar Hans Luijendijk Leader Technology Consulting NL hans.luijendijk@nl.pwc.com

Stel je de kracht voor van bijna 160.000 PwC-ers waarvan 9.000 Technology professionals, die zich – wereldwijd – elke dag richten op het bouwen van relaties. Niet alleen met klanten maar ook met elkaar. En stel je dan eens voor hoeveel waarde die relaties samen kunnen creëren. PwC bewijst haar toegevoegde waarde in de praktijk door verder te kijken dan cijfers alleen. Wij hebben oog voor de (persoonlijke) doelen en ambities van onze klanten. Door te investeren in elkaar, versterken we de relatie en daarmee vergroten wij de waarde van ons netwerk én de impact die we samen kunnen maken. PwC Technology Consulting van ‘cost’ to ‘value’.

Column

Door Bernhard van Oranje Fotografie Roelof Pot

Goede sourcing voor goede technologie We zouden het wel willen, maar niet ieder bedrijf zit vol met frontrunners. Dus is het voor veel bedrijven lastig om nieuwe – soms inmiddels bijna oude – trends te volgen en goed mee te komen. Het blijft dan worstelen om web 2.0, HTML5, cloud computing, en de opmars van de tablets een plaats te geven. Want er is weinig discussie voor nodig om te onderkennen dat de gevolgen voor de dagelijkse business groot zullen zijn. Het is ook niet eenvoudig om de verandering goed om te zetten naar voordelen in zakelijke toepassingen. Wie meer wil bieden dan alleen spielerei, is van kennis en kunde afhankelijk. Bij bedrijven die gespecialiseerd zeggen te zijn in sourcing, ontbreekt het precies daaraan. Zij kunnen niet de kennis bieden om te duiden wat de nieuwe technologieën nu echt van organisatie en medewerker vragen. Dat toont zich vaak heel pijnlijk in het etaleren van onkunde. Niet alleen door alleen al de terminologie niet te beheersen en verkeerd uit te spreken, maar nog veel prominenter door verbanden niet te zien. Ook in de ict zitten sommige rekruteringsbedrijven nog altijd vol met digibeten.

Samenwerking De CIO is evenwel vaker op de toeleverancier aangewezen en zal die als partner moeten zien. De beoordeling voor een samenwerking is dan ook meer dan louter de geboden dienst of het product. Het gaat erom of de toeleverancier ook daadwerkelijk de kennis en interesse in huis heeft om van toegevoegde waarde te kunnen zijn. Dat is geen vanzelfsprekendheid en dus ligt er een ingewikkelde taak om leveranciers anders op waarde te schatten en daarop in te delen. Partners worden vervolgens op hun meerwaarde gekozen. Daarnaast moeten bedrijven ook zelf harder aan het studeren slaan om te begrijpen wat technologieën betekenen en hoe ze de business kunnen beïnvloeden. Want alles staat of valt met goed kiezen van de juiste technologieën. Pas als er voldoende inzicht en begrip is, zijn risico’s en kansen goed in te schatten. Zoiets betekent ook ‘spelen’ met nieuwe mogelijkheden en er vertrouwd mee raken; het helemaal doorgronden. Vaak met hulp van de partners.

Nachtmerrie Dat is niet alleen nodig om de technologie vol tot zijn recht te laten komen, maar ook om te voorkomen dat het een nachtmerrie wordt. Als de Nederlandse vervoersbedrijven duidelijk hadden ingezien dat RFID inherente gevaren herbergt, dan waren keuzes anders gemaakt. Niemand kiest voor de goedkopere, maar onveiligere Mifare Classic-chip. Voor een betaalkaart kies je dan voor een beter en paar cent duurder alternatief. Dat is precies dat noodzakelijke inzicht. Veel van de recentelijk door journalisten getoonde hacks waren dan moeilijker geweest, omdat ook de backoffice anders was opgezet. De OV-chipkaart was dan nog een geloofwaardig betaalmiddel en niet een voorbeeld van een technologische miljardenblunder. Wat begrip en sourcing al niet kunnen doen. BERNHARD VAN ORANJE is medeoprichter van nearshorebedrijf Levi9 Global Sourcing en juryvoorzitter van de CIO of the Year Award.

IT in the boardroom

ANNUAL CONFERENCE FOR IT EXECUTIVES

APRIL 18TH 2011

Annual Conference IT Transformation, April 18th 2011 It is time to really work together, to make business partnership and continuous innovation with IT a reality! What is key for CIO offices and IT departments? What is actually the core business of IT? The fourth edition of the Annual Conference IT Transformation will once again focus on the crucial role of IT for the business: From alignment to business partnership!

www.it-transformation.nl

APRIL 19TH 2011

ANNUAL CONFERENCE FOR IT PROFESSIONALS

Annual Conference Connected Enterprise, April 19th 2011 Network technologies, online communities, emerging communication tools and cloud computing enable the ubiquitous availability of information, processes and people. Just the connectivity or a fully managed service? What about tools like unified communications, telepresence or social networking? The Annual Conference Connected Enterprise will provide you with the answers - and more!

www.connected-enterprise.nl

Opinie

Door Leon Pillich

Developer free zones IT en business kunnen niet zonder elkaar, maar hebben niet altijd dezelfde belangen op hetzelfde moment. Hoe kan de business de controle krijgen op haar eigen bedrijfsprocessen zonder zich gevangene te voelen van uitgebreide IT-procedures? De huidige marktontwikkelingen, waarin onderscheidend vermogen ten opzichte van de concurrent veelal steunt op technologische ontwikkelingen, vragen om een andere benadering. ‘Business

owned, business managed en toch IT controlled’ is het nieuwe motto.

e druk op de business om snel te schakelen en wendbaar in te spelen op marktveranderingen wordt steeds groter. Creatieve ideeën over nieuwe producten of aanpassingen van het bestaande aanbod stranden op of vertragen door het feit dat er aanpassingen in de IT-systemen vereist zijn. Aanpassingen die wel gepland kunnen worden, maar die – als het op timing aankomt – vaak moeten wijken voor de zuivere IT-taken die ten grondslag liggen aan de eisen voor beschikbaarheid en performance van de totale IT-infrastructuur. Al jaren wordt in de IT gesproken over business & IT-alignment; organisaties moeten proces- en klantgerichter worden. Daarbij hoort een organisatie- en informatiearchitectuur die de klant en het proces centraal stellen. De trend van het consumentendenken in zakelijke toepassingen is een belangrijke stap om dit te bereiken. Hierdoor ontstaan betere samenwerkingsmogelijkheden en meer controle voor de gebruiker over de applicaties waar zij mee werken. Een eindgebruiker die steeds handiger wordt in IT-gebruik helpt de kloof tussen IT en business te overbruggen. Hij zorgt ervoor dat de business zelf steeds meer verantwoordelijk wordt gesteld voor het beheer van de processen, die daardoor klantgerichter kan zijn. De IT-leider van morgen moet hierop bedacht zijn en een onderdeel zijn van het businessteam. Hij moet klaar zijn voor het consumentendenken in enterprisesoftware.

voor nodig was. Een goede ontwikkeling, omdat de business kennis heeft van het bedrijfsproces en de wijzigingen die nodig zijn in dit proces herkent; business owned dus. De business moet in staat gesteld worden om direct veranderingen in de business rules te kunnen doorvoeren; business managed. Uiteraard met de nodige checks and balances. Dit gebeurt onder het centrale beheer van de IT-afdeling die uiteindelijk eindverantwoordelijk is voor de performance en beschikbaarheid van die applicatie; IT controlled. De snelheid van de business wordt vergroot omdat de gebruiker niet meer afhankelijk is van de IT-afdeling. Aan de businesszijde is het effect van deze werkwijze in veel gevallen groot. Het zorgt voor slagvaardigheid en een direct effect op resultaten. Omdat goede voorstellen ook direct uitgevoerd kunnen worden stijgt de motivatie, voelt men zich meer betrokken bij resultaten en nodigt het uit om verder te blijven nadenken over nieuwe mogelijkheden die de commerciële resultaten ook weer gunstig kunnen beïnvloeden. Het motiveert medewerkers te blijven meedenken om het bedrijfsproces te optimaliseren. Voor de IT-afdeling betekent dit dat zij minder ad-hoc verzoeken krijgen vanuit de business, waardoor de doorgaans langere planningscycli van IT minder worden verstoord. Dit stelt de CIO in staat om zijn of haar eigen planning en budgetten beter te bewaken en de IT-afdeling te laten richten op haar core-taken. Een echte win-winsituatie.

De trend van het consumentendenken in zakelijke toepassingen is een belangrijke stap

Developer free zones Steeds meer softwareleveranciers werken aan de introductie of uitbreiding van zogenaamde ‘developer free zones’ in hun applicaties. Dit stelt gebruikers bijvoorbeeld in staat om zelf nieuwe documenttemplates aan te maken in een correspondentieoplossing, nieuwe velden toe te voegen aan een productdefinitie in een applicatie of zelf een bedrijfsproces te modelleren in een BPM-oplossing. Acties waar voorheen vaak een ontwikkelaar

7e jaargang #1 | 2011

PILLICH is CEO van ✒ LEON Aia Software.

46e RONDETAFELBIJEENKOMST: ENERGYMANAGEMENT

Zuinig, efficiënt en duurzaam Het Nederlandse bedrijfsleven doet verwoede pogingen met groen ondernemen. Hoewel er hier en daar behoorlijke successen worden geboekt, blijkt het lastig om een groene operatie en dito strategie door te voeren over alle disciplines binnen de organisatie. De IT-functie is evenwel bij uitstek toegerust om een duurzame en kosteneffectieve operatie handen en voeten te geven. Genoeg stof voor een gesprek tijdens de exclusieve dinerdiscussie, waarbij APC als gastheer optrad. Door Hotze Zijlstra Fotografie Marcel Willems

Alle gebouwen in de wereld zijn tezamen goed voor 41 procent van het energiegebruik. Daarbij wordt 20 procent ‘verstookt’ door inefficiënties. “IT speelt hier een belangrijke rol in”, stelde Wim Hendriksen, bij APC by Schneider Electric verantwoordelijk voor de Benelux. “Datacenters zijn goed voor slechts 2 procent van het totale energieverbruik. Hoewel de IT ook zelf veel groener en goedkoper kan, kan de toepassing van informatietechnologie organisaties vooral helpen het verbruik, en daarmee de kosten, inzichtelijk te maken en te beperken.” Het gaat volgens Hendriksen bovendien om de keuze tussen efficiency en anxiety. “De groei van de wereldbevolking en de toepassing van IT en elektronische apparatuur vraagt echt om maatregelen. We staan nu op het kruispunt: we gaan goed om met deze planeet of we doen het niet.” Volgens de APC-vaandeldrager is het belangrijk dat er binnen organisaties vanuit een weldoordachte architectuur wordt gewerkt aan een koppeling van IT, energietechnologie en automatisering. “Door een efficiënte omgang met

energie kan de uitstoot van CO2 met de helft worden teruggebracht.” Een van de door hem aangestipte oplossingen is het zogenoemde EcoStruxure: een servicesgeoriënteerde architectuur die meerdere bedrijfsdisciplines combineert om energiemanagement te optimaliseren. “De geïntegreerde aanpak ontstaat door energievoorziening, datacenter, processen en machines, gebouwbeheer en fysieke beveiliging bij elkaar te voegen en energie centraal te beheren.”

Luchthaven Binnen Amsterdam Airport Schiphol heeft men inmiddels de nodige ervaringen met het vanuit een centrale visie aanpakken van de energieuitdaging. Het bedrijf maakt op serieuze wijze werk van diverse proces- en technologie-innovaties, om daarmee een zo verantwoord mogelijke energiehuishouding te bereiken. Men is daartoe gestart met het bedrijfsbrede programma Energy Strategy 2020 (ES 2020), waarbij alle bedrijfsonderdelen – vastgoed, aviations en de technologische proeftuin theGROUNDS – worden betrokken. De luchthaven heeft de ambitie uitgesproken om in 2012 CO2-

neutraal te zijn. In 2020 wil Schiphol zelf 20 procent van de benodigde energie duurzaam opwekken. Ook streeft de luchthaven ernaar de kwaliteit van water te verbeteren. Tijdens de dinerdiscussie in de Bossche Boardroom lichtte Schiphol-programmamanager Marcel van Beek de doelstellingen en resultaten van het ES 2020-programma toe, maar gaf ook aan waar de uitdagingen en spanningsvelden liggen. Gedurende zijn interactieve presentatie werd in elk geval duidelijk dat IT-oplossingen en IT-gestuurd energiemanagement een grote rol kunnen spelen bij een meer duurzame operatie. “Het gaat om een discussie tussen business en IT”, vertelde Van Beek. “Onze missie daarbij is een groeipad voor een verantwoorde energiehuishouding. Onze aanpak is: zuinig, efficiënt en duurzaam. Het portfolio aan projecten wordt op basis van businessdrivers bekeken en gemanaged. We hanteren daarbij twee returns on investment: een standaard financiële ROI en een zogenoemde sponsor-ROI.” Die laatste levert Schiphol vanuit een sponsorfonds geld op, indien bepaalde efficiëntiedoelstellingen worden gehaald. “Op die manier

IT in the boardroom

Content en contacten in de Bossche Boardroom. Wim Hendriksen: ‘Geoptimaliseerd energiemanagement.’ Marcel van Beek.

Diner en discussie: een prima combinatie.

Energie-efficiëntie blijkt een belangrijk punt op de CIO-agenda.

december 2010

kan een duurzame oplossing zichzelf sneller terugverdienen.” Binnen Schiphol ligt de focus op licht en energie: led-verlichting wordt zowel in de gebouwen als op de terreinen breed omarmd en bovendien wordt er, wanneer mogelijk, gebruikgemaakt van thermische energie. Leds zijn daarbij niet alleen energiezuiniger, ook de warmteafscheiding is beduidend minder, waardoor gebouwen minder gekoeld hoeven te worden. Om het gebruik van leds ook bij de vele winkels op Schiphol te stimuleren, wordt gebruikgemaakt van incentives voor de huurders.

Droogzwemmen Een van de tafelgasten wil graag weten hoe de rest van het Schiphol-management aankijkt tegen de initiatieven. “Het is allemaal nog nieuw”, antwoordt Van Beek. “We zijn in 2010 begonnen met droogzwemmen, in 2011 gaan we er echt mee van start.” De aanpak van het project is zogezegd breed. Binnen het bovengenoemde TheGROUNDS ontwikkelen gerenommeerde bedrijven en kennisinstellingen gezamenlijk innovatieve toepassingen voor Schiphol. TU Delft, Wageningen University & Research centre, Imtech en TNO zijn de eerste partners die participeren. De speciaal voor dit doel ontwikkelde werklocatie op Schiphol is inmiddels in gebruik genomen. De rol van IT is daarbij vooral de rol van enabler voor bijvoorbeeld het meten van het energieverbruik – voor de meeste CIO’s nog een betrekkelijk onontgonnen terrein. “De informatietechnologie binnen manufacturing en bij het management van gebouwen hoorde traditioneel niet binnen IT, maar dat is inmiddels veranderd. We automatiseren nu ook fabrieken en processen, in plaats van alleen de financiële systemen”, aldus een deelnemer. Wim Hendriksen: “Het gaat bovendien om het verbinden van de diverse domeinen.” Maatschappelijk verantwoord ondernemen gaat daarbij hand in hand met het verdienen van geld. Het wordt een win-winsituatie, omdat duurzaamheid ook een waarde voor de business heeft.

Daarnaast stelt de buitenwereld steeds hogere eisen en reputatie wordt steeds belangrijker. Fake Schonewille, ICT Director Facilicom: “Ons gebouw heeft het energielabel A++, dat is goed omdat veel klanten eisen stellen op het gebied van MVO. Het lijkt vaak window dressing, maar het wordt al snel zinnig als er efficiënter wordt gewerkt. Het meetbaar maken van het gebruik is daarom heel belangrijk. Als het gaat om IT wil ik bijvoorbeeld inzichtelijk hebben wat de effecten zijn van virtualisatie.” Op de vraag waarom Facilicom nog een datacenter zou willen hebben, antwoordt Schonewille: “Omdat we het zelf heel efficiënt en nog altijd goedkoper doen.”

Onze aanpak is zuinig, efficiënt en duurzaam

aan hoeft. Maar het is geen kwestie van moeten. Van Beek: “De operationeelverantwoordelijke neemt uiteindelijk de beslissing, maar de bewustwording bij het Schiphol-personeel is wel heel belangrijk.” In de nabije toekomst maken volgens de Schiphol-programmamanager tal van nieuwe technologische mogelijkheden hun opwachting. “Denk aan zonnecellen waarbij de energie binnen een smart grid wordt opgeslagen in de accu’s van elektrische auto’s van passagiers, die als beloning vooraan mogen parkeren. Het voordeel voor ons is dat we slim kunnen omgaan met de acculadingen binnen ons smart grid.” Van Beek verwacht dat deze ontwikkeling bottom-up zal postvatten: “Over een paar jaar zijn mensen gewend om met de elektrische auto te komen en deze zo goedkoop mogelijk op te laden.” In algemene zin is de rol van de CIO bij deze ontwikkelingen die van promotor, zo vindt men aan tafel in de Bossche Boardroom. Bovendien kan deze op basis van de businessvraag vanuit het eigen vakgebied een toegevoegde waarde leveren. Gastheer Wim Hendriksen: “Geoptimaliseerd en geïntegreerd energiemanagement, waarbij gebouwen, processen en IT worden gekoppeld, biedt de CIO wat dat betreft een uitgelezen mogelijkheid.”

Aanpak Terug naar de praktijk van Van Beek, die voor wat betreft de aanpak spreekt van een ‘trias energetica’. Deze bestaat uit drie principes: alleen energie gebruiken indien noodzakelijk, dus geen licht aan als het niet hoeft; verbetering van de energielabels van de energiegebruikende assets; en het resterende verbruik voor 20 procent duurzaam maken en de energie lokaal produceren, bijvoorbeeld met behulp van zonnepanelen. Vanuit deze principes worden op Schiphol afspraken gemaakt met onder meer de operationele afdelingen. Simpel voorbeeld: een vliegtuig zal naar het begin van de gate worden gedirigeerd, zodat bij een verder lege gate niet overal de verlichting

IT in the boardroom

47e RONDETAFELBIJEENKOMST: INNOVATION & OUTSOURCING

Visie op vernieuwing De eerste generatie outsourcing, die een jaar of tien geleden op gang kwam, kenmerkte zich door de nadruk op kostenbesparing. Inmiddels hebben uitbestedende organisaties ontdekt dat een outsourcingsrelatie méér moet opleveren. Een eenzijdig accent op het financiële aspect kan namelijk ten koste gaan van andere belangrijke doelstellingen, zoals de time-to-market, het aantrekken van nieuw talent, en innovatie. Door Hotze Zijlstra Fotografie Marcel Willems

ver dat laatste aspect, innovatie, werd tijdens de rondetafelbijeenkomst in de Bossche Boardroom door een kleine twintig CIO’s en vergelijkbare executives op uitnodiging van T-Systems stevig van gedachten gewisseld. Arjen Dorland, CIO van Shell Downstream, trad daarbij op als spreker. Hij vertelde onder meer hoe zijn bedrijf innovatie heeft verankerd binnen de diverse sourcingscontracten en de eigen organisatie. Voorafgaand aan de discussie werden er door de deelnemers een aantal vragen met betrekking tot het onderwerp geformuleerd. Hoe kun je een leverancier er bijvoorbeeld toe bewegen om te innoveren, al dan niet binnen een bestaand uitbestedingscontract? Is innovatie binnen een outsourcingsrelatie sowieso mogelijk of is het misschien beter innovatie in eigen hand te houden? Interessant is ook de vraag wie voor die innovaties gaat betalen en hoe hoog die prijs dan is. Andere CIO’s vroegen zich af of hun relatie met de leverancier wel toe is aan een complex fenomeen als innovatie. Is er boven-

dien voldoende vertrouwen tussen de klant en de serviceprovider? En zo niet, wat moet er gebeuren om de relatie op een hoger volwassenheidsniveau te brengen? Veel vragen dus aan de Bossche vergadertafel, maar er werden gedurende de introductieronde ook al de nodige meningen verkondigd. Zo stelde een van de aanwezigen dat innovatie binnen een outsourcingsrelatie doorgaans veel duurder is dan wanneer je dit binnen het eigen bedrijf weet te verankeren. Daarnaast werd opgemerkt dat als je van een leverancier innovatie verwacht, je deze verwachtingen wel expliciet moet maken.

Verder dan IT Volgens Arjen Dorland heeft men binnen Shell een lange traditie als het gaat om (business)innovatie, iets wat volgens de CIO van de Downstreamorganisatie binnen het olie- en gasconcern in de genen van het bedrijf zit. Bovendien wordt er actief op gestuurd. “Onze CEO wil dat we het meest innovatieve bedrijf binnen onze industrie zijn en daar hangen binnen Shell harde targets aan.” IT speelt daarin

7e jaargang #1 | 2011

een belangrijke rol, maar is tevens een onderdeel van het grotere geheel. In een door Dorland getoonde matrix met innovatiethema’s voor de korte en langere termijn was duidelijk te zien dat heel veel zaken niet direct samenhangen met het soort IT waar de CIO traditioneel verantwoordelijk voor is. Binnen Shell vindt innovatie vanuit een overkoepelende governance plaats. Dorland: “De klassieke scheidslijn tussen business en IT wordt bij ons niet scherp gesteld.” Als CIO kan hij bijvoorbeeld IT-gerelateerde opportunities voor de business identificeren, waarbij IT de kar kan trekken. De bedrijfsbrede aanpak heeft nog een ander voordeel: in gescheiden werelden zijn bij IT-gedreven businessinnovatie de kosten voor IT en de opbrengsten voor de business. Een onwenselijke situatie, omdat je bij een gebrek aan revenuen voor IT het risico loopt dat de IT-gebaseerde innovatie wordt stopgezet. Binnen het holistische model is de kans hierop kleiner, omdat de kosten van IT en businessopbrengsten direct met elkaar in verband worden gebracht. Binnen Shell is een model ontwikkeld, waarbij elk innovatievoorstel vanuit

Mart Jansen: ‘Innovatie vraagt om investeringen.’ Moderator Rob Beijleveld: ‘Onderwerp verankeren.’

Meet & greet in de Bossche Boardroom.

Arjen Dorland: ‘Geen scherpe scheidslijn.’

IT in the boardroom

elke laag en functie binnen het bedrijf, op een gestructureerde manier kan worden gewogen en eventueel worden opgepakt. “Je moet de innovatie zelf niet te veel willen regelen en besturen, want dan komt het niet los. Je hebt er daarentegen wel een proces en een raamwerk voor nodig”, aldus Dorland.

Definitie Innovatie binnen Shell is kort gezegd: alles wat toegevoegde waarde levert voor het bedrijf. Binnen het ecosysteem van partners betekent dat: het maximaliseren van waarde voor zowel Shell als voor de betrokken partij(en). Dus wanneer laatstgenoemde verbeteringen realiseert die leiden tot een lagere kostprijs, dan kan Shell goedkoper opereren in de markt. Dat is een behoorlijk ruime definitie. Bij andere CIO’s wordt soms pas van innovatie gesproken als deze van invloed is op de top-line. “Verbeteringen die de bottom-line beïnvloeden, vallen vaak onder operational excellence. Het is evenwel in het belang van de CIO dat er zowel top-line als bottom-line verbeteringen plaatsvinden. Dat is binnen Shell dus slim afgedekt. Immers: zonder operational excellence geen innovatie! De basis moet goed staan, ondersteund worden door state-of-the-arttechnologie en onderhevig zijn aan continue verbetering”, aldus een enthousiaste discussiedeelnemer. Innovatie bleek, zoals gezegd, niet voor elke CIO en organisatie hetzelfde te betekenen. De meeste deelnemers aan de rondetafelbijeenkomst waren het er evenwel over eens dat innovatie een verbetering van de bedrijfsprocessen moet opleveren. Dit kan een kostenbesparing, een standaardisatie van de processen, en/of een hogere klanttevredenheid zijn.

‘Seed money’ Binnen Shell is een aanzienlijk bedrag aan ‘seed money’ gereserveerd voor businessgerichte innovatie, eventueel binnen een ecosysteem van leveranciers. Het bedrijf heeft daarbij in de contracten met de leveranciers opgenomen dat ze het proces rond innovatie tegen betaling kunnen uitvoeren, ontwikkelen, uitwerken, enzovoorts. Zo moet iedere supplier een minimum aantal ideeën aandragen, waarvan een

deel daadwerkelijk wordt uitgevoerd. Pas wanneer een idee de moeite waard is, wordt er met de leverancier gesproken over de financiering en het intellectuele eigendom. Complicerende factor is dat sommige innovaties uitsluitend tot stand kunnen komen door samenwerking van meerdere leveranciers. Dorland: “Het combineren van partijen werkt vaak beter, omdat krachten worden gebundeld. Het gaat erom als klant de regie te voeren en de partijen onderling niet in de gelegenheid te stellen elkaar zaken af te pakken.” Net zoals bij multivendorsourcing in het algemeen dienen volgens Dorland vooraf territoria te worden aangewezen. Verder acht de Shell-CIO het belangrijk dat je als bedrijf je missie, strategie, value drivers en roadmap op basis van vertrouwen deelt met je strategische partners. Het gaat daarbij om het versterken van de relatie en het creëren van een wisselwerking. Door alle strategische leveranciers met elkaar aan tafel te zetten, stimuleer je bovendien de processen in de keten en de waarde van het ecosysteem.

Pasklaar De vraag is of de situatie binnen Shell wel helemaal te vergelijken is met die van de meeste CIO’s aan tafel, die veelal werken met kleinere budgetten. Hoeveel innovatie kun je als kleinere partij van een leverancier verwachten? Voor veel CIO’s is het wellicht handiger om een sourcingsdeal zo lean en mean mogelijk te houden en eventuele innovatie intern, extern of bij een partner te betrekken wanneer dat nodig is. Binnen het contract kun je bijvoorbeeld laten opnemen dat je aan de hand van benchmarks elk jaar een lagere prijs betaalt. Voor de omarming van eventuele nieuwe technologie en leveringsmodellen – cloud, virtualisatie en andere marktinnovaties – kun je vervolgens nieuwe afspraken maken. Dorland: “Dat is mogelijk. Er is geen pasklare oplossing. Binnen Shell doen we het op onze manier en andere CIO’s kunnen innovatie naar hun eigen voorkeur en ideeën inrichten.” Toch werd tijdens de rondetafelbijeenkomst duidelijk dat ook kleinere bedrijven het Shell-model kunnen omarmen. Ook het olie- en gasconcern heeft immers bij de leveranciers contractueel geen

7e jaargang #1 | 2011

innovatie-fte vastgelegd, maar het verwacht ‘slechts’ een minimum aan goede ideeën. Dit kan in principe door elk bedrijf worden bedongen. Zo heeft T-Systems, de hosting- en storageleverancier van Shell, tijd vrijgemaakt voor de innovatieagenda van deze klant. Nogmaals: het gaat erom dat er vanuit het innovatiebudget waarde wordt gecreëerd.

Innovatiecentrum “Voor alle organisaties is het mogelijk om innovatie binnen het contract met een leverancier te verankeren”, stelde Mart Jansen, verkoopverantwoordelijke bij tafelgastheer T-Systems. Hij gaf aan dat het vooral belangrijk is de leverancier als partner te zien en samen te werken aan innovatie. Zo heeft de ict-dienstverlener recentelijk een innovatiecentrum geopend waar organisaties, naast reguliere innovatieoverleggen, terechtkunnen om samen met experts nieuwe ict-oplossingen in een realistische werkomgeving te testen. “We bieden klanten hiernaast de mogelijkheid om eigen innovatieve ideeën aan te dragen en gezamenlijk te brainstormen over de verdere ontwikkeling en toepasbaarheid van de oplossing.” Wie gaat er uiteindelijk voor die innovatie betalen? Jansen: “Innovatie vraagt om investeringen, zowel in tijd als in geld. Het is belangrijk dat al in het beginstadium van de relatie een duidelijk begrip bestaat vanuit beide partijen over de inhoud van de beoogde innovatie. Het dient een centraal element binnen de relatie te worden, waarvoor een gezamenlijk budget wordt opgesteld. De innovatiedoelstellingen moeten helder in het contract worden opgenomen – in termen van zowel technologie als van de business. Niet alles hoeft tot in detail in het contract te worden vastgepind, maar zodra er mogelijkheden tot innoveren zijn, moet er duidelijkheid omtrent de verantwoordelijkheden zijn en voldoende speelruimte om hiermee aan de slag te gaan.”

Op maat: pak ✂ hemd ✂ jacquet ✂ smOking ✂ rOk ✂ jasje ✂ brOek ✂ plusfOurs ✂ Overjas ✂ etc.

New Tailor b e s p o k e

t a i l o r i n g

eerst de man, dan het pak ✂ maatpakken van € 700 - € 7000

v e rva a r digd i n e ng e l a n d, i ta l i ë e n e ig e n at e l i e r ✂ de c iO Of t h e Y e a r wOr d t g e k l e e d d O Or n e w ta i l Or ✂ w w w. n e w ta i l Or . n l ✂ a m st e r da m 0 2 0 33 0 0 8 38 ✂ u t r e c h t 03 0 232 8 0 4 4 ✂ Oe g st g e e st: 0 71 523 71 2 0 ✂

Wederom een grote opkomst in de Bossche Boardroom. IBM heet iedereen van harte welkom.

Martin van der Meer: â&#x20AC;&#x2DC;Flexibel en extreem schaalbaar.â&#x20AC;&#x2122;

Piet Bil maakt een punt.

Het was een waardevolle bijeenkomst.

december 2010

48e RONDETAFELBIJEENKOMST: AGILITY DANKZIJ DE CLOUD

Het gedroomde deliverymodel In de afgelopen jaren zijn cloudomgevingen steeds populairder geworden. Uit een wereldwijd IBM-onderzoek onder CIO’s werd de cloud door meer dan een derde van de ondervraagden als een van de belangrijkste visionaire initiatieven getypeerd. Een cloudomgeving is met name aantrekkelijk dankzij een snellere beschikbaarheid en koppelbaarheid van IT-oplossingen, en sneller te ontsluiten stuurinformatie. Met andere woorden: de cloud maakt de organisatie zowel efficiënter als wendbaarder. Door Hotze Zijlstra Fotografie Marcel Willems

ankzij de schaalbaarheid van cloud computing en aanverwante technologieën is het mogelijk om een selfserviceoplossing in te richten, die schaalvoordeel benut en in hoge mate flexibel is; grote aantallen sterk gevirtualiseerde middelen, die zich op meerdere locaties bevinden en zich naar de gebruiker presenteren als één bron van informatie en oplossingen. Het fenomeen cloud computing vormt de basis voor het thema van de bijeenkomst: een meer agile IT-organisatie en dito dienstverlening, die de CIO in staat stellen om snel en zonder grote investeringen de technologie te leveren die de business vooruit helpt. Uit een IBM-onderzoek onder 1.090 IT- en businessverantwoordelijken over de hele wereld bleek dat veel organisaties deze vorm van sourcing weliswaar overwegen, maar bij minder dan een kwart zijn servicemanagementen infrastructurele mogelijkheden in voldoende mate toegerust voor een (gehele of gedeeltelijke) migratie. Tijdens de rondetafelbijeenkomst werd niet alleen ingezoomd op de genoemde voordelen van de stap naar de cloud,

maar ook hoe dergelijke hindernissen kunnen worden overwonnen. De exclusieve CIO-rondetafelsessie in de Bossche Boardroom werd gehost door CIO Magazine en IBM.

Verwachtingen Niet alle aan de rondetafeldiscussie deelnemende CIO’s bleken onverdeeld positief tegenover cloud computing te staan. Zo werd opgemerkt dat de ervaringen niet altijd aansluiten op de verwachtingen, en stelde een ander dat het voor hem slechts een nieuwe vorm van sourcing is. Voor een derde CIO is het de vraag hoe ver je kunt gaan bij de omarming van het fenomeen: is het bijvoorbeeld mogelijk om alle legacy – inclusief de onderlinge samenhang – vanuit de cloud te betrekken? Of kan deze door sommige leveranciers gedane belofte niet worden nagekomen? Veel CIO’s spreken bovendien van een psychische barrière: wat gebeurt er wanneer de leverancier failliet gaat? Hoe zeer leg je, met andere woorden, het lot van je organisatie in handen van een ander? Piet Bil, vice-president global technology services bij IBM en medegastheer van de bijeenkomst, kan de vragen en

twijfels bij de deelnemers goed begrijpen. “Aan de ene kant ben ik zelf verantwoordelijk voor de levering van clouddiensten”, aldus Bil. “Aan de andere kant ben ik ook een soort CIO, die aan het hoofd staat van een organisatie van zo’n 3.500 IT’ers. Mijn uitdagingen verschillen dus niet zo veel van de meeste mensen hier aan tafel. Binnen IBM zijn we, voornamelijk gestuurd door de VS, ook bezig met het implementeren van de cloud. Ook daarbij vallen termen als een hogere flexibiliteit en agility, maar de vraag is in hoeverre het mij en het collectief van de gebruikers echt gaat helpen. Het gaat feitelijk om een nieuw deliverymodel, en daar komt van alles bij kijken: technologie, maar ook zaken als governance en transformatie. Het succes hangt dus mede af van de manier waarop ik als ‘CIO’ die technologie ga integreren.”

Gedroomd “Tijdens discussies over de cloud wordt regelmatig de vraag gesteld wat het nu precies is. Los van de manier waarop je het begrip in technische zin definieert, is mijn antwoord dat de cloud het gedroomde deliverymodel is”, stelde Martin van der Meer, infrastructure

IT in the boardroom

services leader voor IBM in de Benelux. “Het voordeel is dat de cloud flexibel en extreem schaalbaar is, en dat je alleen maar betaalt voor wat je gebruikt. Natuurlijk wordt de cloud gehypet en dat vraagt om een waarschuwing. Het fenomeen biedt weliswaar enorme mogelijkheden, maar je moet er niet achteraan rennen als je er onvoldoende van begrijpt. Toch zou de cloud wel eens het einde van een tijdperk kunnen betekenen; de interne IT-operations kunnen op termijn heel goed overbodig worden.” Hoe dan ook zullen IT-afdelingen er verregaand door geraakt worden, wat weer gevolgen zal hebben voor de werkgelegenheid, de behoefte aan bepaalde vaardigheden en de IT-populatie in Nederland en de rest van de wereld. De vraag is echter waar organisaties, bij de omarming van de cloud, qua IT hun onderscheidende vermogen vandaan zullen halen. Om daarop een antwoord te geven, is het volgens een van de deelnemers goed om een onderscheid aan te brengen tussen infrastructuur en applicaties: de laatstgenoemde laag zal fundamenteel blijven voor een competitief voordeel, maar de onderliggende infrastructuur zou je redelijk eenvoudig on demand kunnen betrekken.

Impact Van der Meer beaamde dit: “Met name de ontwikkelingen op het gebied van de infrastructuur gaan snel en de impact is hier het grootst. Er is veel te doen over het platform as a service.” Nadat Bil de vergelijking maakte met elektriciteit, waarbij per Kilowattuur wordt afgerekend, stelde Van der Meer dat ook de clouddiensten uiteindelijk een termijnmarkt kunnen worden. “Je kunt dan voor een piekperiode van enkele weken een stuk infra erbij huren, eventueel via een broker.” De moeilijkheid is, zo stellen meerdere deelnemers, het koppelen van de diverse applicaties. Voor je het weet, zit je in een vendor lock-in, omdat voor het verbinden van de applicaties duur maatwerk nodig is. “Dat probleem heb je met software as a service, in tegenstelling tot infrastructure as a service.” “Wat je nodig hebt, zijn EDI-achtige standaardprotocollen voor gegevensuitwisseling”, vult een ander aan. “Die stap moet echt worden gemaakt, anders blijven alle clouddiensten eiland-

jes in plaats van een brede architectuur.” Piet Bil verwacht dat de markt dit uiteindelijk zal afdwingen: “Voor een brede omarming is standaardisering een eerste vereiste.” Martin van der Meer: “Als de cloudarchitectuur eenmaal gestandaardiseerd is, zullen ook de cloud-brokers opkomen.” Wanneer de architecturale hindernissen zijn genomen, zal de CIO zich vooral kunnen en moeten richten op het herinrichten van de werkprocessen en de governance, zo was de teneur. Hij of zij zit dan feitelijk in de informatieverkeerstoren: “De CIO moet zorgen dat de juiste informatie in de juiste vorm op de juiste plaats terechtkomt”, merkte iemand op. “De CFO gaat dan misschien wel aan de CIO rapporteren, omdat die alle consoles beheert en daarmee aan de basis staat van het competitieve voordeel.” Een ander vulde aan: “De cloud kan het ontsluiten van de juiste businessinformatie veel eenvoudiger maken.”

Prijs De discussie ging vervolgens naar een ander, voor veel CIO’s belangrijk punt: de prijs. Het voordeel van een snelle deployment wordt door iedereen wel onderkend, maar tegelijk vindt men dat de momenteel aangeboden SaaS-diensten goedkoper moeten kunnen. “Er moet meer concurrentie komen”, verwoordde een van de deelnemers de consensus. “Wanneer er meerdere aanbieders zijn, kun je per domein een keuze maken op basis van de volwassenheid en het prijspeil van de aangeboden dienst. Vervolgens besluit je op basis van hetgeen je nodig hebt wat je inkoopt.” Van der Meer stelde hierop dat er soms nog verwarring is over begripsdefinities. “Hosted oplossingen worden soms ten onrechte als clouddiensten aangemerkt. Daarbij wordt soms namelijk een hoge vaste prijs berekend voor een vooraf bepaalde minimumafname. In de cloud betaal je daarentegen precies voor wat je gebruikt. Het is net als bij de energieleverancier: wanneer je geen Kilowatts afneemt, betaal je niets.” De markt voor clouddiensten zal volgens de IBM’er ongelooflijk competitief worden. “Zeker wanneer alle grote leveranciers gaan instappen, zal de prijs per gigabyte of transactie enorm dalen en zullen de marges beduidend kleiner worden.”

7e jaargang #1 | 2011

Join the club

NEEM NU EEN ABONNEMENT OP

CIO MAGAZINE en ontvang gratis een McGregor polo kado Ja, ik neem een abonnement op CIO Magazine, IT in the Boardroom Bedrijf Naam m/v Functie Adres Postcode Plaats E-mail Tel.bedrijf Fax bedrijf Handtekening CIO Magazine, hét blad over IT in de boardoom, verschijnt 6 keer per jaar. Een abonnement kost 175 euro per jaar excl. BTW en loopt automatisch door tenzij 30 dagen voor de vervaldatum schriftelijk wordt opgezegd. Abonnees ontvangen 300 euro korting op de CIO Day. Deze inschrijving refereert aan de aktie voor een gratis polo shirt van McGregor. Abonnementenland Postbus 20 1910 AA Uitgeest t 0900-226 52 63 € 0,10 per minuut f 0251-31 04 05 www.cioportal.nl info@ictmedia.nl

IT in the boardroom

IN R S RT BE Y A M ST TE AR U P SE JAN &

MODULAR EXECUTIVE MBA IN BUSINESS & IT A modular MBA for IT managers and business leaders who strive for excellence in leveraging IT for business.

The Modular Executive MBA in Business & IT is designed for the professional who already has a busy life and wants to participate in a MBA study whitout having to neglect his private and professional life. With our Single Modules Concept you can determine your own pace. You can follow modules as a single course. Follow one or several modules at once. Stay flexible!

Request the brochure

Scan the code with your mobile phone camera and request the brochure.

www.mbabit.eu

Visie en leiderschap

Column

Door Lineke Sneller Fotografie Roelof Pot

In 2009 vond in Kopenhagen de wereldwijde klimaatconferentie plaats. In de maanden voorafgaand aan de conferentie stonden de media er vol van. De verwachtingen waren hooggespannen: we waren er dankzij Al Gore allemaal van overtuigd dat onze wereld door klimaatverandering aan het vergaan was. Deze conferentie, waar 192 landen vertegenwoordigd waren, zou het tij gaan keren en de klimaatverandering een halt toe gaan roepen. Zoals we allemaal weten, liep de conferentie op een teleurstelling uit: er werd geen overeenstemming bereikt over gezamenlijke doelstellingen en zeker niet over stappen om deze doelstellingen daadwerkelijk te bereiken. Gelukkig verging ook de wereld nog niet onmiddellijk. Eind 2010 kon de volgende klimaatconferentie plaatsvinden in Cancún. Er was weinig publiciteit vooraf, er waren nauwelijks verwachtingen en nog minder pretenties. De resultaten van deze conferentie zijn echter heel concreet. Alle meer dan 190 deelnemende landen hebben bevestigd dat de gemiddelde wereldwijde temperatuurstijging in de komende jaren niet hoger mag zijn dan twee graden, er zijn afspraken gemaakt over CO2-reductiecijfers, er komt een klimaatfonds, en er is overeenstemming over maatregelen om ontbossing een halt toe te roepen. Groen beleid lijkt de hypefase voorbij, maar het besef dat er wel iets moet gebeuren bestaat nu wereldwijd – evenals de bereidheid om daar concrete afspraken over te maken.

Grootverbruiker Ook in ons vakgebied was er in 2009 enorm veel belangstelling voor klimaatverandering. Conferenties, seminars en opleidingen over groene IT werden heel veel aangeboden. En ook in IT geldt, denk ik, dat we de hypefase voorbij zijn. Het besef dat IT een grootverbruiker van energie is, is wel tot IT-beleidsmakers doorgedrongen. Ik vind dan ook dat ik net als collega-CIO’s een visie op groene IT moet hebben. Natuurlijk is het makkelijker om een IT-visie te formuleren wanneer duurzaamheid een integraal onderdeel is van de missie van het eigen bedrijf. Een voorbeeld van zo’n bedrijf is mijn vorige werkgever, InterfaceFLOR. Deze wereldwijde marktleider voor tapijttegels is al sinds 1994 bezig met mission zero: het elimineren van iedere negatieve invloed van het bedrijf op het milieu in het jaar 2020. Toen ik daar als IT director werkte, werd van mij ook een visie op het gebied van groene IT verwacht, en droeg IT actief bij aan het vervoeren van data in plaats van goederen, energiebesparing, en training op het gebied van duurzaam gebruik van IT-middelen.

In ontwikkeling De visie van mijn huidige werkgever Tele2 op groen gebied is nog volop in ontwikkeling. Klanten vragen wel wat ons beleid is, en we voldoen natuurlijk aan hun eisen en normen. Ook spreekt ‘groen’ medewerkers aan; we hebben diverse recyclinginitiatieven voor elektronica die door hen volop ondersteund worden. Wel heel diep geworteld binnen Tele2 is kostenbewustzijn, het is een van onze zes kernwaarden. En hier biedt groene IT een mooi aanknopingspunt voor concrete IT-projecten. In de afgelopen maanden hebben wij bijvoorbeeld ons IT-datacenter verhuisd. We hebben heel moderne technologie ingezet. Voor het precieze effect op onze energierekening moeten we nog even de zomer afwachten, wanneer de nieuwe airconditioning op volle toeren moet draaien. Wel weten we zeker dat we 15 procent energie gaan besparen – een reductie met zo’n 30 procent is niet ondenkbaar. Een mooi voorbeeld waarbij groene én kostenbewuste IT samengaan!

LINEKE SNELLER is CIO van Tele2 en winnaar van de CIO of the Year Award 2010.

IT in the boardroom

Gezien, geweest, gesproken Door onze redactie

CONFERENTIE: MANAGED DOCUMENT SERVICES

Informatie is rijkdom! Informatie is een van de meest belangrijke assets voor de business. Bedrijven doen er derhalve verstandig aan waardevolle data zo goed mogelijk te ontsluiten en beschikbaar te maken voor iedereen binnen de organisatie die daar belang bij heeft. Dat was een van de boodschappen tijdens een onlangs door Ricoh georganiseerde persconferentie, die goeddeels in het teken stond van het ‘nieuwe kapitaal’. Door Hotze Zijlstra

7e jaargang #1 | 2011

r zijn volgens Carsten Bruhn, vicepresident van Ricoh Global Services in Europa, vier belangrijke ontwikkelingen die een enorme impact hebben op de manier waarop we werken, en bedrijven met elkaar concurreren: demografische veranderingen, de hang naar duurzaamheid, globalisering en technologische innovaties. “Tezamen zijn ze verantwoordelijk voor de opkomst van informatie als kapitaal”, aldus de vicepresident tijdens de opening van de bijeenkomst in Londen, alwaar de leverancier van IT- en documentmanagementoplossingen aankondigde de komende drie jaar wereldwijd 300 miljoen dollar te investeren in de zogeheten managed document services (MDS). Deze investering geeft aan dat Ricoh werk maakt van de transitie naar een vooral op diensten gebaseerd businessmodel. Met information capital doelt Bruhn overigens niet op nieuwe, kwantificeerbare valuta, maar een duidelijk andere vorm van waarde: gedeelde kennis, ervaring en vaardigheden als businessdriver en als basis voor een competitief voordeel voor de lange termijn. “Het gaat erom dit de komende jaren te verzamelen, op te slaan en op de meest effectieve manier te gebruiken. Als Ricoh willen we daarin een belangrijke rol gaan spelen.” Bruhn zoomt in het centrum van de Britse hoofdstad in op de vier genoemde ontwikkelingen, te beginnen met die op het gebied van de demografie. “In 2014 bestaat de helft van de arbeidskrachten in de wereld uit millennials, en in sommige bedrijven vormen ze tegen die tijd zelfs de meerderheid.” Het grootste deel van deze mensen heeft volgens de Ricoh-man een voorkeur voor flexibel en mobiel werken, en ze zullen daarvoor bovendien zelf de apparaten en software kiezen. Aan de andere kant zorgt de pensionering van de babyboomgeneratie na 2025, zonder maatregelen, voor een enorm verlies van kennis.

Gedragswijzigingen Een grotere behoefte aan duurzaamheid heeft tot gevolg dat maatschappelijk verantwoord ondernemen een kwestie wordt van iedereen binnen de organisatie: de omgang met natuurlijke hulpbronnen en energie, de beper-

king van CO2-uitstoot, maar ook het op duurzame wijze opslaan van analoge en digitale informatie. “De cloud is voor dat laatste een zeer geschikte oplossing en het is slechts een kwestie van tijd voor de CIO zich zeker genoeg voelt om deze te gaan gebruiken”, aldus Bruhn. Ten aanzien van globalisering noemt hij de mogelijkheid om expertise overal vandaan te kunnen halen, maar ook de waarde van ‘sociaal kapitaal’: de interne relaties en de banden met andere bedrijven, met partners en binnen businessecosystemen. Maar ook het feit dat medewerkers zich overal

De omgang met informatiekapitaal wordt een kritische succesfactor

ter wereld kunnen bevinden en dat intussen 200 miljoen mensen dankzij allerhande mobiele toepassingen tijden plaatsonafhankelijk kunnen werken. Dat laatste hangt weer samen met de vierde ontwikkeling, namelijk die van de technologie. “Een op de vier mensen heeft beschikking over internet, bovendien staan er tegenover iedere aardbewoner gemiddeld drie onlineapparaten. Het aantal mensen dat mobiele technologieën gebruikt, zal tegen het einde van het jaar de miljard overstijgen en vormt daarmee ongeveer een derde van de totale beroepsbevolking.” Dit alles vraagt in de ogen van Carsten Bruhn om vijf zogenoemde behavio-

van de medewerkers en het creëren van een competitief voordeel”, stelt Angèle Boyd van IDC en deskundig op het gebied van documentoplossingen. “Dit houdt dus grote kansen in.” De wereldwijde markt voor managed documentservices (binnen IDC spreekt men van managed printservices, kortweg MPS), zal volgens haar tussen nu en 2014 met 38 procent toenemen tot 11,7 miljard dollar. Aanleiding voor deze groei is onder meer de behoefte om de informatie-explosie kostenefficiënt te kunnen managen, maar ook het kunnen beantwoorden aan de groeiende wensen en eisen van zowel de eigen medewerkers als de klanten.

drijf met een omzet van 250 miljoen dollar kan jaarlijks ruim zes miljoen besparen door het documentbeheer kritisch te bekijken. Naast afdrukgerelateerde kosten, doelt het bureau ook op verborgen kosten die vallen onder IT-ondersteuning, documenten rapportbeheer, naleving van milieueisen en weten regelgeving, en de productiviteit van eindgebruikers.

Topprioriteit Kennis en vaardigheden zijn het resultaat van de collectieve ervaring en bezigheden van de medewerkers; hun dagelijkse conversaties, de ideeën die ze verzinnen, en de informatie die

ral shifts die bedrijven zullen moeten omarmen om hun informatiekapitaal op een hoger plan te brengen: het ondersteunen van mobiliteit, het vergaren en bewaren van vitale kennis en informatie, het benutten van de mogelijkheden van de cloud voor een duurzame omgang met informatie, het beschouwen van collaboration als een bron voor competitief voordeel in plaats van als een risico, en ten slotte het garanderen dat informatie wordt behouden en altijd, overal en op elk apparaat beschikbaar is. “De omgang met informatiekapitaal wordt een kritische succesfactor.”

Informatiekosten “Het gaat niet langer over de kosten van informatie, maar over hoe informatie kan bijdragen aan het ondersteunen

De CIO kan de gehele documentstroom over diverse verschillende typen apparaten managen 68

Het is voor Boyd overigens nog maar de vraag hoe de grote leveranciers met dit gegeven omgaan; zullen zij straks voldoende zijn toegerust om in het gat te springen? Feit is dat er volgens de deskundige op dit gebied nog een wereld te winnen is. Uit het eigen IDC-onderzoek blijkt namelijk dat veel managers en executives zich nauwelijks bewust zijn van de kosten die gemoeid zijn met documentoplossingen. “Het probleem is veelal dat het eigenaarschap van de kosten binnen organisaties te zeer gefragmenteerd is”, aldus Boyd. “Op het hoogste niveau mist men daardoor niet alleen inzicht in de uitgaven, maar ook in de eventuele opbrengsten van een bedrijfsbreed geïntegreerde manageddocumentstrategie.” Het is volgens IDC essentieel dat informatie, zowel in documenten als binnen processen, een hogere status krijgt dan het nu vaak heeft. Een be-

7e jaargang #1 | 2011

ze daarbij voortdurend verzamelen, creëren en delen. “Het managen van dergelijk informatiekapitaal is een topprioriteit voor CIO’s”, zegt ook Europees Ricoh-CEO Simon Sasaki. “Wij zien een veranderende benadering van documentbeheer bij onze klanten, dit onder invloed van wereldwijde trends, nieuwe technologieën en de eisen die de economie stelt. Succesvolle bedrijven focussen zich daarbij op het enablen van collaborationmogelijkheden, een efficiëntere informatiestroom en productiviteit, kostenreductie en verhoogde winstgevendheid, en het verbeteren van de toegankelijkheid van informatie.” Het bovengenoemde komt volgens Sasaki tezamen in de MDS-strategie: “Deze optimaliseert zowel de mensen, processen als de technologie binnen het bedrijf. Het gaat hierbij om drie fundamentele onderdelen van documentbeheer: het creëren van infor-

5x toegevoegde waarde

Creëer een gezamenlijk vocabulaire en een gezamenlijke vijand

matie, de manier waarop deze wordt verspreid en de manier waarop die wordt gebruikt om businesswaarde te creëren. De CIO wordt ermee in staat gesteld om de gehele documentstroom over diverse verschillende typen apparaten te managen.” Het zal niet verbazen dat de CEO zijn eigen bedrijf als de aangewezen MDSpartner voor de hoogste informatiechef ziet. Bij Ricoh werken, verdeeld over 180 landen, zo’n 110.000 mensen, waarvan bijna 25 procent gericht is op services en ondersteuning ten aanzien van MDS. De van oorsprong Japanse onderneming heeft in dit segment meer dan 2.000 klanten. De aangekondigde investering van 300 miljoen dollar moet de komende twee jaar helpen een omzetgroei van liefst 30 procent binnen MDS te realiseren. De omzet in dit segment zal daarmee 3,3 miljard dollar bedragen (28 procent van het totaal). Sasaki: “Door de combinatie van onze technologieachtergrond met de servicesexpertise bevindt MDS zich in het hart van onze wereldwijde strategie. Met onze ondersteuning, zowel onsite als offsite, helpt Ricoh klanten zodat zij zich kunnen blijven concentreren op hun winstgevende activiteiten. Ricoh doet ondertussen waar Ricoh goed in is: het optimaliseren van workflows.” Paul Nanninga, binnen de Nederlandse Ricoh-directie verantwoordelijk voor MDS, krijgt steeds vaker vragen van klanten uit zowel de private als de publieke sector. “De afgelopen jaren hebben wij diepgaande kennis opgebouwd in sectoren zoals de gezondheidszorg, financiële dienstverlening,

accounting, onderwijs en overheid. Dat helpt ons nu om snel op de marktontwikkelingen te kunnen reageren en exact aan de groeiende vraag naar verbreding van dienstverlening tegemoet te komen.”

Richtlijnen Na Sasaki komt David Mills, de Europese operationsbaas van Ricoh, in Londen nog eens met een samenvatting van de voordelen van MDS voor de CIO en diens organisatie. Hij geeft de IT-verantwoordelijke daarbij bovendien vijf richtlijnen mee voor een succesvolle omgang met informatiekapitaal:

gisch wapen.”

Emotie is een belangrijke voorwaarde voor het postvatten van nieuwe technologieën. Wil een product of oplossing écht landen bij mensen, dan zullen die bij het gebruik ervan echt verrast moeten worden, of er op een bijzondere manier plezier aan beleven. Dat zegt Patrick Dixon, Brits auteur en consultant, en bij het grote publiek vooral bekend als futurist. Het draait daarbij om de vijf C’s: convergentie, connecties, clouds, crowds en controle. Dixon, die in 2005 werd gezien als een van de twintig meest vooraanstaande denkers ter wereld, gaf tijdens de door Ricoh georganiseerde bijeenkomst in Londen een spreekbeurt over de opkomst van en de omgang met informatiekapitaal. “Innovatie alleen is niet voldoende. Een koelkast met een ingebouwde pc zijn domme bedenksels, je hebt er over het algemeen niets aan. Hetzelfde geldt voor een surfplank met een ingebouwde pc-tablet; het is allemaal bedacht en gemaakt, maar het voegt niets toe. Eén enkele afstandsbediening die alle andere afstandsbedieningen vervangt, is daarentegen wel nuttig, omdat het het leven minder complex en gemakkelijker maakt.” Toegevoegde waarde zit ’m volgens Dixon veelal in de vijf C’s. Allereerst die van de convergentie van bestaande zaken en/of technologieën, zoals de bovengenoemde afstandsbediening. Daarbij spelen ook connections een rol: het kunnen leggen van nieuwe soorten verbindingen en het creëren van de mogelijkheid om informatie te delen. “De meeste waarde zit ’m in het verbinden van ogenschijnlijk ongerelateerde zaken. Een voorbeeld daarvan is patroonherkenning als methode om bijvoorbeeld creditcardfraude te detecteren, maar ook voor het ontdekken van een nieuwe virusmutatie.”

Clouds en crowds • Baseer je technologiebeslissingen op het gedrag van mensen en/of eindgebruikers. • Manage het veranderproces zodanig dat investeringen worden beschermd en gemaximaliseerd. • Focus op document process optimization voor de beste ROI en spreek de taal van de CFO. • Werk met leveranciers die een doorlopende governance bieden en met een langetermijnvisie op de ontwikkelingen. • Implementeer klantgedreven innovaties en best-practicetechnologieen, die zowel robuust als veilig zijn. “CIO’s die deze richtlijnen ter harte moeten nemen zullen de productiviteit van hun IT verhogen”, aldus Mills, die hieraan toevoegt dat MDS de IT-verantwoordelijke kan helpen zich te ontwikkelen tot een krachtige en gewaardeerde businessadviseur. “Informatie kan in dat geval gezien worden als een strate-

Convergentie en het verbinden van ogenschijnlijk ongerelateerde zaken kunnen in de ogen van Dixon tezamen komen in de derde C: die van de clouds. Dit gebeurt al op grote schaal. “We leven allemaal al in de cloud; kinderen met hun sociale netwerken, maar ook steeds meer grote bedrijven wagen de sprong.” In het verlengde van de clouds ziet de futurist de crowds. “Een van de snelst groeiende manieren om te innoveren. Crowds hebben het voor het zeggen en mensen hebben er vertrouwen in”, doelt Dixon op consumenten die zich op internet verzamelen en daarbij hun mening geven over de meest uiteenlopende producten en services; van elektronische apparatuur tot vliegmaatschappijen en hotels. Als vijfde pijler voor innovaties met werkelijk toegevoegde waarde, noemt de spreker de controle over een meer en meer onderling verbonden wereld. “Het aspect van controle hangt samen met de vier trends die ik net noemde”, vertelt Dixon. “Het gaat daarbij om het toegankelijk houden van waardevolle informatie, voor nu en voor de lange termijn. Open, veilig en desgewenst voor slechts een beperkte groep mensen.” Dit alles brengt naast mogelijkheden trouwens ook de nodige bedreigingen met zich mee. Steeds meer CIO’s sluiten hun medewerkers bijvoorbeeld af van internettoegang. Maar dat mag de uiteindelijke pret niet drukken: “De vijf C’s maken het leven van alle mensen beter.” 69

...Wij 82

juli | augustus 2009

Neem nu een abonnement op TITM

ess Analytics Software ting | Bedrijfs- en branchespecifieke oplossingen

JANUARI 2011 | JAARGANG 4

erhogen door met slissingen te nemen?

22/23 IT & Business

Simone Dobbelaar, IND: ‘Business rules’ Onderzoek naar de IT-organisatie van de toekomst Informationmanagement bij DSM

rt u The Power to Know.®

2011 4E JAARGANG NUMMER 22/23

helpt organisaties in elke branche op een en, risico’s te reduceren, trends te voorspellen om te zetten in concurrentievoordeel.

bijten!

van SAS Institute Inc in de Verenigde Staten van Amerika en andere landen. ® geeft een registratie in de Verenigde Staten van Amerika aan. uteursrecht © SAS Institute Inc Alle rechten voorbehouden. SAS Institute B.V., Postbus 3053, 1270 EB Huizen

31/3/10 10:19:40

Aanmelden: www.cioportal.nl/2050/magazines.html

ITM – voluit: Tijdschrift IT Management – is een nieuw magazine, dat het karakter van zijn doelgroep perfect weerspiegelt. TITM is er voor leidinggevenden in de ICT. Of ze nu IT-managers, informatiemanagers, hoofden ICT of nog anders genoemd worden, dit zijn de mensen die verantwoordelijkheid voor de informatievoorziening dragen en dagelijks belangrijke beslissingen nemen. Ze slaan de brug tussen de directie, de CIO of de CFO enerzijds en de IT-organisatie anderzijds. Ze zijn dagelijks betrokken bij ICT-projecten, maar hebben een open oog voor de bedrijfsstrategie. TITM is er voor deze leidinggevenden in de ICT. In TITM vindt u prikkelende columns, no-nonsense vakinformatie en boeiende interviews met opinion leaders of collega’s bij andere organisaties. TITM verspilt uw tijd niet, maar is altijd to-the-point. Net als u. TITM volgt de belangrijke ontwikkelingen in de ICT over de volle breedte, van softwareontwikkeling en architectuur tot beheer en service management. Zo bent u altijd in no time up-to-date. TITM organiseert bovendien tal van events, zoals ronde-tafelsessies en studietrips, en biedt u de gelegenheid uw opinies en projectervaringen te publiceren. IT-managers zijn geen blaffende honden, ze zijn meer van het type doorbijter. Wanneer u ook meer voor resultaten gaat dan voor loos gepraat, is TITM het blad voor u. Neem meteen een abonnement. Voor u als leidinggevende is dat gratis. Welkom bij TITM!

ICT Media BV Magistratenlaan 184 5223 MA ‘s-Hertogenbosch T. 073-6140070 F. 073-6129997 www.cioday.nl www.cioportal.nl www.it-transformation.nl

IT in the boardroom

DE ONSTUITBARE OPKOMST VAN GENERATIE Z

Digitale inboorlingen veroveren de werkvloer Een precies tijdstip is moeilijk aan te geven, maar zo rond 1995 breekt internet door als breed maatschappelijk verschijnsel. Het is het begin van een digitale revolutie. Oudere generaties hebben zich, soms met pijn en moeite, aangepast aan die nieuwe realiteit, maar de kinderen die vanaf dat moment zijn geboren kennen geen andere wereld dan een wereld waarin het web een prominente, bepalende rol speelt. Door RenĂŠ Boender en Jos Ahlers

7e jaargang #1 | 2011

et is een generatie die altijd en overal online is, een voor wie sociale media geen ontdekking zijn, maar een noodzaak. Rond 2020 zullen deze ‘kinderen van het web’ de werkvloer opstromen. Een goede reden om eens in detail te kijken naar deze digitale kids. Wie zijn ze? Wat verwachten ze van de wereld? Welke eisen gaan ze stellen? Hoe gaat Generatie X leiding geven aan deze Generatie Z? En bovenal: hoe gaan ze de werkvloer veranderen? De Babyboomers zijn de eerste generatie in de geschiedenis die zichzelf een naam hebben gegeven. Passend gedrag voor een generatie – geboren tussen ruwweg 1946 en 1964 – die is opgegroeid in een tijd van economische opbouw, technologische vooruitgang en maatschappelijke ontwikkeling. De Babyboomers worden ook wel de ‘ikgeneratie’ genoemd; één die verwend is en een lichte neiging vertoond tot narcisme. Maar ook de generatie die sinds de jaren zestig van de vorige eeuw de motor was achter de snelle ontwikkelingen op economisch en maatschappelijk gebied. De Babyboomers-generatie is een leeftijdsgroep die is opgegroeid met steeds meer rechten en waarschijnlijk steeds minder plichten.

Generatie X Sindsdien is er steeds naarstig gezocht naar een passende naam voor iedere volgende generatie. Na de Babyboomers kregen we Generatie X, met dank aan de roman met dezelfde naam van Douglas Coupland: Generatie X, vertellingen voor een versnelde cultuur uit 1991. Generatie X zag het levenslicht tussen 1965 en 1979. Volgens velen is dit een ‘verloren generatie’ die het nooit goed is gelukt onder de vleugels van de Babyboomers uit te komen. Volwassen geworden in een periode van economische stagnatie en hoge jeugdwerkeloosheid, had deze generatie weinig idealen waarvoor nog gestreden kon worden. Dat hadden de Babyboomers immers al gedaan. Na Generatie X was de creativiteit er qua naamgeving wel een beetje uit en spreken we van Generatie Y. Overigens, een prima illustratie van wat er volgens de Babyboomers juist mis is met deze hele generatie: geen inspiratie en ver-

wend door materiële overvloed. Generatie Y (geboren tussen 1980 en 1995) kent een serie alternatieve namen die geen van alle zijn blijven hangen: Millenniumgeneratie (omdat het de eerste generatie is die volwassen is geworden in het huidige millennium), Generatie Next, Net Generation, Echo Boomers en Peter Pan-generatie. Ook interessant is dat deze generatie volwassen wordt of is geworden na 9 september 2001, in een wereld waarin de dreiging met grootschalig geweld is opgelopen na decennia te zijn afgenomen. Generatie Y is opgegroeid met internet, mobiele telefoon en e-mail, maar kan zich nog wel een wereld zonder herinneren. Langdurige economische tegenslagen hebben ze nooit gekend en ondanks de verhoogde dreiging van terroristische aanslagen heeft dit geleid tot een generatie die vooral lijkt te geloven in ‘alles kan’ en ‘alles mag’.

Generatie Z Iedereen die tussen de jaren 1992 en 2010 is geboren wordt tot de Generatie Z gerekend, wat betekent dat er een overlap is met Generatie Y. In 2020 zal deze groep dus tussen de 10 en de 28 jaar oud zijn. Met andere woorden: de eerste leden van deze generatie zijn dan de werkvloer opgestroomd. Ook ‘Z’ staat bekend onder meerdere namen. De meest gebruikte en meest invloedrijke is Digital Natives. Marc Prensky (2001) komt de eer toe de uitvinder hiervan te zijn. Hij stelt dat deze generatie is geboren in een tijdsgewricht waarin de verregaande aanwezigheid van digitale technologie de norm is. Dit in tegenstelling tot alle voorgaande generaties die, in meer of

Generatie Z is al geboren, het zijn onze kinderen en de kinderen van onze kinderen

mindere mate, zijn opgegroeid in tijden waarin we gebruik moesten leren maken van digitale technologieën. Deze oudere generaties noemt Presky de Digital Immigrants. De immigranten versus de inboorlingen dus. Generatie Z groeit op in een wereld van overvloed en relatief weinig beperkingen. Men leeft in de overtuiging dat eventuele tegenslagen zullen worden opgevangen door ouders of de overheid. In die verwachting worden ze ook regelmatig bevestigd. Ondanks de recessie van de afgelopen jaren is bijvoorbeeld tussen 2007 en 2009 het gemiddelde inkomen van jongeren met 7 procent gestegen. Generatie Z blijft dan ook een onveranderd vertrouwen houden in de toekomst. Generatie Z groeit op in een ‘24/7’-informatiemaatschappij. Vaak wordt gesteld dat het een generatie is die wordt gekenmerkt door een korte aandachtsboog. Ze vervelen zich snel en ze zappen door het leven. Dit leidt er ook toe dat ze razendsnel informatie kunnen vinden en filteren. Al betekent dat soms ook dat informatie oppervlakkig wordt verwerkt. Deze digitale inboorlingen zijn de focus van dit verhaal. Na een kort overzicht van een aantal kerncijfers en algemene trends, wordt aan de hand van twaalf stellingen inzicht gegeven in hoe deze generatie tegen het leven aankijkt en hoe zich dat vertaalt naar de werkvloer. Daarna volgen een aantal concrete aanbevelingen.

Onze kinderen Generatie Z is reeds geboren. Vanaf 2020 zullen ze hun maatschappelijke invloed doen gelden. Het zijn onze kinderen en de kinderen van onze kinderen. Op persoonlijk gebied weten we dus al veel van ze; we kennen ze zelfs bij naam. Maar kunnen we een breder beeld schetsen? Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek had Nederland in 2010 zo’n 3.721.000 inwoners van nul tot en met 18 jaar oud. Op een totale bevolking van 16, 5 miljoen inwoners is dat 22,5 procent. Ongeveer een kwart van die jongeren is van allochtone afkomst. De verwachting is dat het aantal allochtone jongeren in absolute zin niet zal stijgen, maar dat hun aantal de komende generaties relatief wel zal toenemen – er worden namelijk minder autochtone kinderen geboren. Nu wordt

IT in the boardroom

ongeveer 20 procent van de totale bevolking gedefinieerd als allochtoon. Op dit moment zijn de oudste leden van Generatie Z achttien jaar oud. Het is dus moeilijk te zeggen welk opleidingsniveau en welke studierichtingen we precies mogen verwachten als ze de werkvloer opstromen. Wat we wel weten: begin jaren negentig ging gemiddeld twee derde van de kinderen na de basisschool naar een opleiding op vmbo-niveau. Inmiddels zakt dat aandeel naar bijna de helft van de kinderen. De havo en het vwo groeien snel in populariteit. Ook al wordt er geklaagd over de daling van het niveau van de havoopleiding, we kunnen toch stellen dat, gemiddeld gezien, jongeren hoger opgeleid van school komen. Het is moeilijk te beoordelen of Generatie Z ander media- en communicatiegedrag vertoont in vergelijking met bijvoorbeeld Generatie Y. Wat opvalt is dat televisie aan belangstelling inboet en dat gaming duidelijk erg geliefd is. Met name ‘casual gaming’ is populair. Dit zijn relatief kleine en simpele spelletjes die via het internet worden gespeeld. Casual gaming is vooral populair onder jongere groepen. Een kwart van de peuters is inmiddels minimaal één keer per week online.

Sociale functie Wanneer we inzoomen op wat Generatie Z online doet, dan valt op dat internet voornamelijk een sociale functie heeft. De mobiele telefoon is alomtegenwoordig. Van de huidige twaalf- tot veertienjarigen bezit 80 procent een mobiele telefoon. Van de vijftienplussers kunnen we gerust stellen dat iedereen een mobiel heeft. Door de razendsnelle instroom van smartphones zijn goedkopere alternatieven voor sms voorhanden gekomen. Ping (voor de BlackBerry of ‘BB’) en WhatsApp zijn ‘gratis’ in gebruik en winnen daarom snel aan populariteit. Verwacht mag worden dat onder invloed van deze toepassingen het mobiele internet snel een prominente plaats zal gaan innemen. Hier en daar wordt zelfs al gesuggereerd dat het vaste internet zijn hoogtepunt heeft gehad. Telefoons die geschikt zijn voor mobiel internet hebben nu nog een marktaandeel van ongeveer 40 procent, met een oververtegenwoordiging in het zakelijke

segment. Dat gaat de komende jaren – of moeten we zeggen maanden? – snel veranderen.

Zeven trends In welke wereld gaat Generatie Z volwassen worden? Om daar zicht op te krijgen, moeten we een aantal grote, wereldwijde trends op een rijtje zetten. Deze trends zijn beschreven op een macroniveau door partijen als McKinsey, IBM en IMD. Aangezien de wereld steeds kleiner wordt, spelen ze zeker ook een rol in Nederland.

alleen op politiek gebied, maar ook op zakelijk en sociaal vlak zullen we zien dat landen uit deze opkomende werelddelen hun invloed doen gaan gelden. Met name Brazilië, Turkije, India en China gaan deze rollen op zich nemen.

Demografische verschuivingen Wereldwijd zien we bevolkingen vergrijzen. De steden groeien, het platteland loopt leeg en in toenemende mate zien we etnische groepen hun plek in de wereld opeisen.

Een overvloed aan arbeidskrachten en een gebrek aan talent Dankzij de opkomst van met name de Aziatische economieën zien we een enorme groei in het aanbod van laagopgeleide arbeidskrachten. Outsourcing van productie zal de komende decennia een economische factor van belang blijven. Aan de andere kant zien we een tekort aan hoogopgeleide werknemers met talent voor innovatie. Deze talenten zullen kunnen werken waar ze willen tegen voorwaarden die ze zelf kunnen stellen.

De evolutie van de informatie-economie Ontwikkelingen in digitale technologie maken het mogelijk dat alles met alles wordt verbonden. Daarnaast komt er steeds meer individuele en collectieve informatie beschikbaar. De grens tussen wat we vrijwillig en onvrijwillig delen wordt vager. Een negatieve kant van deze ontwikkeling is de toenemende onbetrouwbaarheid van informatie.

Globalisatie Het wegvallen van grenzen en handelsbarrières leidt aan de ene kant tot economische groei en culturele egalisatie, maar aan de andere kant tot een toename in nationalisme en religieus fundamentalisme. Dit conflict zal ons nog decennia bezighouden.

Nieuwe wereldleiders De economische en politieke stagnatie in zowel de Verenigde Staten als Europa biedt een podium aan nieuwe wereldleiders uit Azië en Zuid-Amerika. Niet

7e jaargang #1 | 2011

Uitputting van natuurlijke bronnen Natuurlijke bronnen (denk aan zoet water, energie, voedsel, leefomgevingen en klimaat) zullen verder onder druk komen te staan. De prijzen voor commodities zullen blijven stijgen. De zoektocht naar duurzame energie zal verder intensiveren. De ‘groene revolutie’, die nu in alle sectoren zichtbaar is, is een resultaat van dit besef dat we de aarde aan het uitputten zijn.

Wantrouwen ten aanzien van het bedrijfsleven Het verlies in vertrouwen in grote multinationale bedrijven in met name de financiële sector zal ons nog jaren achtervolgen. Bedrijven zullen steeds meer verantwoording moeten afleggen en transparanter worden. Het bedrijfsleven wordt niet meer automatisch gezien als de motor van maatschappelijke ontwikkelingen, maar eerder als een potentieel probleem.

Twaalf stellingen Kijkend naar de versnellende technologische ontwikkelingen, demografi-

sche trends en maatschappelijke veranderingen die ons te wachten staan, volgen twaalf stellingen die een beeld scheppen van Generatie Z anno 2020. Daarbij wordt eerst gekeken naar algemene trends en vervolgens verder ingezoomd op de werkvloer. Hoe de wereld er in 2020 precies uitziet, weet natuurlijk niemand. Deze stellingen hebben dan ook niet tot doel de toekomst precies te voorspellen, maar dienen om te inspireren en te prikkelen zodat we beter voorbereid die toekomst kunnen binnen stappen. Stelling 1: In 2020 stroomt de eerste netwerkgeneratie de hiërarchische werkvloer op Generatie Z groeit op in een wereld waarin netwerken de norm is: iedereen praat online met iedereen zonder aanzien des persoons. De meeste bedrijven zijn daarentegen nog steeds hiërarchisch georganiseerd, met een duidelijke machtsstructuur en heldere organogrammen. In tegenstelling tot sociale netwerken hebben bedrijven duidelijke bazen en duidelijke grenzen. Rond 2020 stroomt een grote groep jonge netwerkers de werkvloer op. Deze jongeren zijn niet gewend te denken in hiërarchische bedrijfsstructuren en afgebakende grenzen. Sterker, het oude werkethos van hard werken, doen wat de baas zegt, zelf je mond houden en loyaal blijven aan je bedrijf is onbekend en irrelevant. Deze generatie zal niettemin moeten samenwerken met de hiërarchische denkers die dan ook nog actief zullen zijn. Voor de manager in 2020 zal de uitdaging zijn: hoe ga ik om met deze ‘clash of cultures’. Stelling 2: Generatie Z wil wel delen maar geen offers brengen Iedereen die vóór pakweg 1990 is geboren, is in meer of mindere mate gedwongen geweest materiële zaken te delen. Of het nu de radio, de televisie, de telefoon of de computer was, meestal moesten meerdere leden van een gezin in onderling overleg gebruikmaken van deze communicatiemiddelen. Veel leden van Generatie Z groeien op in de omstandigheid dat ze alles zelf hebben: een eigen computer waar vandaan ze hun eigen muziek downloaden op hun eigen iPod. Via hun eigen mobiele tele-

Een kwart van de peuters is inmiddels minimaal één keer per week online

foon houden ze contact met hun vrienden. Op hun eigen kamer staat hun eigen televisie waarop ze kunnen kijken naar programma’s die ze zelf kiezen. In een non-digitale omgeving betekent delen per definitie dat je zelf minder hebt. Als je een koekje deelt, heb je zelf nog maar de helft. Maar, als ik online een liedje of een game deel, stel ik het alleen maar beschikbaar. Delen wordt dan vermeerderen. Van iets beschikbaar stellen aan je sociale netwerk, word je alleen maar beter, nooit slechter. Schaarste is een onbekend fenomeen geworden. Op deze manier kijkt deze generatie ook naar werk. Ze gaan ervan uit dat ze alles kunnen krijgen zoals ze het willen, zonder zelf offers te brengen. Stelling 3: Van beroepskeuze naar beroepsdwang We kunnen het ons niet meer veroorloven dat de rockacademies en de musicalopleidingen vol zitten, terwijl we een schreeuwend tekort hebben aan personeel in de zorg, in het onderwijs en in administratieve functies. Zo weten we nu al dat de helft van de leerlingen die een kappersopleiding volgt nooit een baan zal vinden in dat vak. Hetzelfde geldt voor de gamedesigners. Dit zijn voorbeelden van populaire opleidingen die nauwelijks zicht op een baan bieden. De toenemende tekorten aan geschoolde arbeidskrachten in cruciale sectoren zal er toe leiden dat de ruimte om een opleiding te kiezen enkel en alleen op basis van persoonlijke interesse, zal

afnemen. De politiek zal gaan ingrijpen in het proces van beroepskeuze. Dit zal ongetwijfeld leiden tot een mengeling van beloning en beperking. Stelling 4: In 2020 wordt internet gezien als primaire levensbehoefte In 2010 maakte Europees Commissaris voor de Digitale Agenda Neelie Kroes bekend dat in 2020 alle EUburgers toegang moeten hebben tot een snelle of ultrasnelle internetbreedbandaansluiting. De Europese Unie zal zich actief inzetten om dit te bereiken. Dit besluit ligt geheel in lijn met de gedachte die leeft bij een groot deel van Generatie Z: internet is een primaire levensbehoefte. Deze generatie gelooft dat voor internet hetzelfde geldt als voor voedsel, schoon water, huisvesting, onderwijs en toegang tot medische voorzieningen: eigenlijk kan een mens niet goed functioneren zonder. Nu al zegt 24 procent van de jongeren een baan te zullen weigeren wanneer dat betekent dat ze tijdens werktijd zijn afgesneden van Hyves of Facebook. Dit percentage zal naar verwachting alleen nog maar stijgen. Bedrijven kunnen hiervoor barrières opwerpen wat ze willen, via de mobiele telefoon kan iedereen altijd en overal inloggen op zijn/haar favoriete sociale netwerk. Het is waarschijnlijk verstandiger deze continue aansluiting op sociale netwerken te zien als een kans en niet als een bedreiging. Stelling 5: Het internet raakt zo vervuild dat het als informatiebron irrelevant wordt Het internet is de grote vergaarbak. Of het nu gaat om nieuws, wetenschappelijke kennis, roddels of misinformatie, alles vindt een plek op het worldwide web. De hoeveelheid informatie die via het internet beschikbaar is, groeit exponentieel. Naarmate de hoeveelheid informatie toeneemt, zal het steeds moeilijker worden deze te evalueren. Wat is nog waar? En wat niet? Naar verwachting is het internet in 2020 zo’n wirwar van voornamelijk misinformatie, dat het vertrouwen in dit medium zal afkalven. Kennis en informatie zullen voornamelijk gezocht gaan worden binnen sociale netwerken of op websites waar de bron van de informatie is geverifieerd.

IT in the boardroom

7e jaargang #1 | 2011

Stelling 6: Online reputatie is belangrijker dan online zichtbaarheid ‘Ontvrienden’ was de trend van het jaar 2009: het wissen van overbodige online ‘vrienden’ op socialemediasites. Waar je sinds de doorbraak van internet aanwezig probeerde te zijn op zoveel mogelijk netwerken met zo veel mogelijk vrienden, zien we nu dus een tegenbeweging. Het gaat er inmiddels niet meer om hoeveel mensen je kent, maar welke mensen je kent. Het gaat er niet meer om op alle kanalen aanwezig te zijn, maar om op de juiste manier op een gelimiteerd aantal kanalen aanwezig te zijn. Ook bij Twitter zien we dat reputatie belangrijker is dan massa. Het gaat er niet om wie jij volgt, maar om wie jou volgt. Dat iemand via Twitter Angelina Jolie volgt, is niet zo interessant, want dat doen honderdduizenden al. Maar wanneer Angelina Jolie jou volgt, ben je een held. Online kwaliteit wordt dus belangrijker dan online kwantiteit. Dat gaat niet alleen op voor personen, maar ook voor bedrijven en instellingen. Overigens, deze behoefte aan online kwaliteit sluit natuurlijk aan bij de toenemende onbetrouwbaarheid van online informatie.

houden en tegelijkertijd moeten zorgen voor vervanging en nieuwe aanwas.

Stelling 7: De ‘war for talent‘ is op zijn hoogtepunt in 2020 In het volgende decennium bereikt de vergrijzing zijn hoogtepunt. Het werkende deel van de bevolking zal dalen van 7,75 miljoen naar 6,9 miljoen. Daarnaast kan door een toenemende flexibilisering (ZZP en detachering) het aantal mensen dat beschikbaar is voor een vast dienstverband zakken naar 5,5 miljoen. ‘Krapte’ is dus nog een understatement. Dit zal leiden tot allerlei opvolgingsproblemen. Niet alleen zijn er absoluut gezien te weinig opvolgers, ook op het gebied van ambitie en interesse zal er een gat vallen. Voor vervanging zijn we namelijk afhankelijk van Generatie Z. Deze groep is naar verwachting minder trouw aan het bedrijf (als ze al een vast dienstverband ambiëren) en meer trouw aan persoonlijke ambities in vergelijking met hun voorgangers. Dit houdt in dat organisaties gedwongen zullen zijn alles op alles te zetten om hun eigen hoogopgeleid kaderpersoneel vast te

tegelijkertijd werken voor meerdere opdrachtgevers een statussymbool zal worden. Het is een manier om aan te tonen dat je geen saai werk doet en dat je jezelf ontwikkelt. Het gevolg is dat het, in de toch al krappe arbeidsmarkt, moeilijker wordt talent te binden. Talentvolle leden van Generatie Z zullen steeds ongrijpbaarder worden.

Stelling 10: Generatie Z kiest eerst een plek om te leven, daarna volgt de baan De balans tussen werk en privé is zo belangrijk, dat carrièrekansen ondergeschikt worden gemaakt aan ‘waar ik woon’. De grote steden bieden precies de faciliteiten die Generatie Z cruciaal acht voor een uitgebalanceerd leven. In een krappe arbeidsmarkt zal men minder geneigd zijn te verhuizen voor een baan. Ook lang forensen zal worden gezien als ouderwets en inefficiënt. Daarnaast ziet deze ‘24/7-generatie’ steeds minder de noodzaak iedere dag aanwezig te zijn op de werkplek. Dankzij mobiel breedband kun je immers werken wanneer het nodig is op de plek waar je je op dat moment bevindt. Flexibiliteit in locatie en werktijden worden een vanzelfsprekendheid in ieder bedrijf. Generatie Z voelt nauwelijks scheiding tussen werk en privé. Tijdens ‘werktijd’ wordt contact gehouden met het volledige sociale netwerk en na het werk wordt er verder gesproken over werk in de kroeg. En als je overal kunt werken, kun je ook overal (ter wereld) wonen.

Stelling 9: Generatie Z zit aan het bureau van de baas Autonomie is voor de leden van Generatie Z een vanzelfsprekendheid. Ze laten zich niet afschrikken door traditionele hiërarchische systemen. Wensen, ambities en problemen worden rechtstreeks opgenomen met de hoogst verantwoordelijke. En daar moeten ook de antwoorden vandaan komen. Een ander punt is dat deze generatie het ook gewend is continu te worden getest. Vanaf het begin van de basisschool worden leerlingen voortdurend getoetst, getest en geëvalueerd. Hierdoor is een afhankelijkheid aan

Stelling 11: Bedrijven moeten ‘brandschoon’ zijn Doordat de samenleving steeds transparanter wordt, is men zich er steeds meer van bewust welke bedrijven niet duurzaam ondernemen of hun geld investeren in ‘foute’ goederen of projecten. Daarnaast wordt Generatie Z expliciet opgevoed met de desastreuze gevolgen voor de toekomst van niet duurzaam en/of eerlijk ondernemen. Dit leidt ertoe dat de Generatie Z niet zal willen werken voor besmette bedrijven. Mogelijkerwijs gaat deze ontwikkeling nog een stap verder. Generatie Z

Stelling 8: In 2020 is het een statussymbool om meerdere werkgevers te hebben De leden van Generatie Z streven naar afwisseling, flexibiliteit en zelfontplooiing. Een enkele vaste baan past niet altijd in dat plaatje. De verwachting is dat de schaarste op de arbeidsmarkt in combinatie met de toename van ZZP’ers ertoe zal leiden dat het

Er is straks een overvloed aan arbeidskrachten en een gebrek aan talent

externe feedback ontstaan. Met andere woorden: ze willen steeds weer horen van de eindverantwoordelijke hoe ze het doen. En als die feedback niet vrijwillig wordt gegeven, zullen ze hem komen halen. Generatie Z wil in een een-op-eengesprek horen wat er van hen wordt verwacht, waarom dat van hen wordt verwacht en hoe ze het doen. Platte organisaties met een transparante communicatie- en beloningsstructuur krijgen de voorkeur.

IT in the boardroom

zal niet alleen eisen dat bedrijven geen schade aanrichten, ze zullen zelfs gaan eisen dat bedrijven een actieve en positieve bijdrage leveren aan het welzijn van de wereld. ‘Do no harm’ is dan niet meer voldoende. ‘Do good’ wordt de eis. Aangezien de meeste leden van Generatie Z tegen het jaar 2020 de werkgevers voor het uitkiezen hebben, ligt hier voor veel bedrijven een flinke uitdaging. Stelling 12: Werk móet leuk zijn Werk zal steeds meer kenmerken van het privéleven gaan aannemen. Zo wordt het onderscheid tussen vrienden en collega’s steeds kleiner. Ze staan immers allemaal broederlijk naast elkaar op je Hyves en je Facebook. Generatie Z vindt het belangrijk dat werk voornamelijk uitdagend en leuk is. En ‘leuk’ wordt dan hoofdzakelijk bepaald door de sfeer op de werkvloer. Het lijkt steeds minder alleen te draaien om salaris, status of carrière, maar zeker ook om prettig werk en een prettige werksfeer. Het is daarom van essentieel belang actief te investeren in een positieve sfeer op de werkvloer, als je als bedrijf leden van Generatie Z wilt kunnen aantrekken en vasthouden. Dankzij de sociale media weet het volledige sociale netwerk van de jonge werknemer onmiddellijk wanneer dat lukt of niet.

Concrete tips Hoewel uit het bovenstaande al een aantal duidelijke implicaties naar voren komen, hieronder nog een viertal praktische tips:

Intensieve begeleiding is een vereiste Generatie Z is binnen hun werk geïnteresseerd in kortetermijngratificatie. Men is opgevoed met externe feedback; na vijf jaar een fikse promotie verliest het van elk jaar een stapje vooruit. Hierbij is coachende begeleiding een vereiste. Bedrijven die een beleid voeren waarbij jongere werknemers met kleine, kort opeenvolgende stapjes hun positie zien verbeteren, zullen het beter doen dan bedrijven die dit soort programma’s niet hebben. De leden van Generatie Z willen weten

waarvoor ze het nu, op dit moment doen. Ze willen waardering en respect voelen van collega’s en superieuren en ze willen precies weten wat ze moeten doen voor de volgende stap.

Investeer in de onderlinge werkrelaties Sfeer op de werkvloer is voor Generatie Z belangrijker dan het behalen van topprestaties of vlammend carrière maken. Het is daarom van essentieel belang om, als je als bedrijf leden van Generatie Z wilt binnenhalen of wilt binnenhouden, actief te investeren in de ‘zachte kant’ van het bedrijf of de instelling. Netwerkstructuren, variabele teams, ruimte voor zelfontplooiing en sociale activiteiten zijn allemaal instrumenten die Generatie Z betrekken bij het bedrijf.

Communiceer kraakhelder Generatie Z kan moeilijk omgaan met abstracte taakomschrijvingen. Taken moeten specifiek en helder zijn. Ook de context waarbinnen wordt gewerkt is belangrijk. Generatie Z doet niets ‘omdat het ze nou eenmaal gezegd wordt’. Denk daarom niet in opdrachten, maar in specifieke uitdagingen. Communiceer duidelijk en geef aan waar het werk aan bijdraagt zodat ze weten waarvoor ze het doen.

De geboren netwerkers zullen een aantal ingrijpende veranderingen afdwingen

generaties die na hen komen. Uit die houding is nooit veel goeds voortgekomen. Want of we er nu positief of negatief tegenaan kijken: de Digital Natives zijn onder ons. En over een tiental jaren zullen deze digitale inboorlingen beginnen de dienst uit te maken. Dat is de realiteit van de demografische ontwikkeling. Deze geboren netwerkers, voor wie internet en al haar toepassingen zo gewoon zijn als zuurstof, zullen een aantal ingrijpende veranderingen afdwingen in de manier waarop we leven en werken. Wie nu afhaakt, haakt nooit meer aan.

Gebruik sociale netwerken Bedrijven kunnen daarom bij het werven van nieuwe mensen veel meer gebruikmaken van de (digitale) netwerken van hun eigen jonge werknemers. Dus niet via de LinkedIn van de baas, maar de Hyves, Facebook of Twitter van de werkvloer. Voorwaarde is dat die werknemers trots zijn op hun werk en dat hun functie bij leeftijdsgenoten status heeft. Denk hierbij aan ‘Member get member’-achtige programma’s.

De realiteit Oudere generaties hebben vaak de neiging smalend te oordelen over de

7e jaargang #1 | 2011

RENÉ BOENDER noemt zichzelf ‘brain agent’, ‘brand boos✒ ter’ en ‘trendteller’ en is behalve adviseur van toonaangevende

bedrijven over de hele wereld auteur en een veelgevraagd spreker. JOS AHLERS is directeur van marketing- en mediabureau Brands & Entertainment.

Column

Door Roel Wolbrink Fotografie Roelof Pot

Bang voor WikiLeaks? Bent u een hufter? Een Maaskantje? Een Kut? Een Huilie Huilie? Een Bromsnor? Een Swiebertje? Een Albert Heijn? Een Cees Verhoeven of een Philip Rosedale? Bent u al een nieuwe leider? Of nog steeds meer manager dan leider? Gaat het in uw leven als manager/ leider om macht, vriendschap en hebzucht? Of wilt u een mooi bedrijf achterlaten en waarde toevoegen aan de maatschappij? In hoeverre bent u een voorbeeld? Enig idee hoe uw medewerkers u zien? Wordt er vandaag geroddeld dat u naar de Librije gaat voor een lunch of diner, terwijl er bezuinigd moet worden? Hoe geeft u leiding? Hoe bent u in het verkeer? Snijdt u mensen af? Kleeft u bumpers? Belt u in de auto terwijl u de weg nauwelijks meer kunt volgen? Of het gesprek maar half? Komt u regelmatig ergens bellend binnen? Hoe is uw taalgebruik in uw e-mails? Waneer heeft u voor het laatst een compliment uitgedeeld of een bedankkaartje gestuurd? Lang geleden?

Bij ons in de PC Hufter! Maar ja, we doen het allemaal. Hufterigheid is in. Oh Oh Cherso en Bij ons in de PC laten het tijdsbeeld heel goed zien. Maar ook de boeken van Jeroen Smit leggen het pijnlijk bloot. Maar wat is hufterigheid? Hufterigheid is altijd van anderen en (bijna) nooit eigen gedrag. Toch? Hufterigheid is vooral onverschilligheid, onwetendheid en doorgeschoten individualisme. En ook het ontbreken van verantwoordelijkheidsgevoel. Voorbeelden genoeg. Callcenters en hun wachttijden, managers die alles eeuwig afschuiven of problemen niet willen oplossen. De collega die de receptionist niet ziet zitten. De corpsbal die andere collegaâ&#x20AC;&#x2122;s buitensluit. Is Assange de hufter of zijn het juist de diplomaten die niet diplomatiek blijken? Al bang dat uw eigen e-mails ooit openbaar gemaakt zullen worden? Hoe speelt u het politieke spel? Als een hufter, een manager, rat of leider? Kunt u waarneming en oordeel wel scheiden?

Openbaar We leven in een tijd waarin de website Geen Stijl blijkbaar de norm is. Het kan, dus het mag. Maar volgens mij slaan we de plank hier volledig mis. Als de vrijheid van meningsuiting niet (langer) beperkt wordt door bepaalde artikelen in de grondwet, wil dat nog niet zeggen dat ook alles maar gezegd en gedaan mag worden. Neem uw verantwoordelijkheid. Laat zien dat u geen manager bent, maar een leider die het goede voorbeeld wil en kan geven. Een nieuwe leider is empathisch, heeft een langetermijnvisie, is gericht op de mens en niet op het geld. Wikiâ&#x20AC;&#x2122;s en het internet dwingen u ertoe. Binnenkort is alles openbaar. U zult een visie moeten hebben hoe u er wilt zijn voor uw mensen, uw klanten en andere stakeholders. Met andere woorden: mogen uw mails uit het verleden binnenkort met uw toestemming en goede gemoedsrust openbaar gemaakt worden?

ROEL WOLBRINK is etiquettedeskundige en eigenaar van New Tailor, maatpakken en maathemden. New Tailor kleedt de CIO of the Year.

IT in the boardroom

7e jaargang #1 | 2011

HANS QUIVOOIJ, ICT-COÖRDINATOR DAMEN SHIPYARDS GROUP

Buikgevoel onderbouwd op de scheepswerf Het ontwerpen, bouwen en verkopen van schepen is en blijft goeddeels handwerk, waarbij persoonlijk inzicht en buikgevoel een grote rol spelen. Toch ontkomt men bij een multinationale organisatie als Damen Shipyards niet aan een zwaardere rol voor de informatietechnologie. Dat gaat binnen een traditioneel bedrijf echter niet in één keer. “Het is een totale cultuurverandering”, zegt ict-coördinator Hans Quivooij. “We hebben eerst de mensen voorbereid, de behoefte in kaart gebracht en het raamwerk neergelegd. Nu gaan we werken aan de implementatie van een oplossing.” Door Hotze ZIjlstra Fotografie Eric Fecken

IT in the boardroom

amen Shipyards is een multinationale scheepswerf met wereldwijd 7.500 vaste medewerkers en nog eens tweemaal zoveel flexibele krachten. De moederfirma kent 35 werkmaatschappijen. Hans Quivooij is er officieel geen CIO, maar treedt vanuit een corporate rol op als coördinator van de ict. Daarbij stuurt en adviseert hij op basis van een overkoepelende strategie en visie. “Damen hecht veel waarde aan een sterke zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid voor de werkmaatschappijen, die dan ook allemaal hun eigen winst- en verliesrekening hebben.” IT, zeker vanuit centraal perspectief, staat bij Damen Shipyards wat verder af van de primaire processen. “We draaien in principe op de engineers, de lassers en de fitters op diverse nationale en internationale scheepswerven. We kennen geen online productieproces dat aangestuurd moet worden en bovendien leveren we met pakweg 150 schepen per jaar geen hoogvolumeartikelen. Wel is IT zwaar ondersteunend en wint de centrale informatievoorziening in toenemende mate aan belang.” Inmiddels is de IT daardoor in een iets ander daglicht komen te staan. “Denk daarbij aan het beter in lijn brengen van het voortraject, de engineering, de werkvoorbereiding en de ketenlogistiek. We willen meer invloed op het volledige productieproces, maar ook meer inzicht. Daarmee kom je al heel snel bij BI terecht. Wat het voor ons zo complex maakt, is dat de diverse stadia van ons productieproces verspreid over de wereld plaatsvinden.”

Excelbestanden De consolidatie van de financiële gegevens op holdingniveau was bij Damen al gestandaardiseerd. In de praktijk behelsde dat niet veel meer dan Excelbestanden die in een centraal systeem werden ingelezen en opgeslagen. “Binnen onze 35 werkmaatschappijen draaien wellicht meer dan 30 verschillende systemen. Maar onderlinge afstemming is er niet of nauwelijks. De tool en de werkwijze van de financiële consolidatie was hier tot een jaar geleden de enige echte standaard.” Om de centralisatie iets scherper door te voeren en de diverse informatiebronnen te ontsluiten lag het voor de hand dat er contact werd gelegd met een leverancier van tooling voor rapportage en analyse. Maar daarmee besloot men bij Damen Shipyards nog even te wachten. “Dan zou het een speeltje voor de holding zijn geworden. Belangrijker is dat de lokale vestigingen zich er zelf verantwoordelijk voor voelen en ermee aan de gang gaan. De scheepsbouw is een traditionele business en dat zie je terug bij de medewerkers. Die werken op basis van het buikgevoel, waarbij ze overigens voor wat betreft hun eigen projecten verbazingwekkend vaak gelijk hebben. Maar naarmate we groeien wordt het steeds lastiger om overzicht te houden. Willen we goed omgaan met BI en managementinformatie, dan zullen we mensen moeten opvoeden en ze leren wat ze ermee kunnen.

7e jaargang #1 | 2011

Het buikgevoel zal daarmee niet verdwijnen, maar steviger onderbouwd worden. Hoe dan ook, pas nadat we de betrokkenen hadden voorbereid en een plan klaar hadden, zijn we met leveranciers gaan praten.” Binnen Damen is inmiddels een IT Policy Board opgericht die bestaat uit Quivooij, CFO Bernard Tijs en diverse stakeholders uit de werkmaatschappijen. Om alle betrokkenen systeemdenken bij te brengen is Henk Akkermans, hoogleraar Systeemdynamica van de Universiteit van Tilburg, ook onderdeel van deze groep. “Wanneer een inkoper een deadline van lopende bestellingen aanpast, kan dit dramatische gevolgen hebben voor de rest van de organisatie. Tot voor kort was men nog vooral gefocust op de eigen taken en in bepaalde gevallen werd daartoe in Excel een eigen BIoplossing geschreven. Maar de integratie was ver te zoeken en bovendien bracht dit grote risico’s met zich mee: je hoeft maar een verkeerde kolom te selecteren en je kunt bij wijze van spreken een afdeling een dag naar huis sturen.”

Pilotprojecten Uiteindelijk ging het dus om twee dingen: de business van de werkmaatschappijen moet zelf de voor hen relevante stuurinformatie definiëren én ze moeten leren ketendenken. Quivooij: “Binnen Damen Shipyards Gorinchem zijn we ‘onder de radar’ gestart met een aantal pilotprojecten die inzicht moeten geven waar je bij de uitrol van een informatieraamwerk en de bijbehorende tooling zoal tegenaan loopt. De eenduidigheid en kwaliteit van de data bijvoorbeeld. Verder was de keuze voor deze werkmaatschappij ingegeven door politieke motieven, omdat ik wist dat wanneer het zou werken, deze mensen de beste vaandeldragers zouden zijn die je je maar kunt wensen. Dat pakte goed uit. We zijn op basis van het initiële succes zaken aan het systeem aan het toevoegen, zoals leveranciersbeoordeling en informatie over de logistieke processen. Het is en blijft echt een olievlek, waarbij de specifieke behoefte vanuit de diverse afdelingen komt. Deze behoefte proberen we wel te stimuleren, maar we dringen deze niet op.” De behoefte aan meer, betere en rijkere informatie binnen Damen Shipyards heeft bovendien een sterke mate van sponsoring vanuit de financiële functie. Zo stelde de CFO

Het is en blijft een olievlek, waarbij de specifieke behoefte vanuit de diverse afdelingen komt

van het bedrijf eens dat het wat hem betreft onmogelijk moet zijn dat hij zijn werkmaatschappij een informatievraag stelt, die intern nog niet aan de orde is geweest. “Dan missen ze binnen die werkmaatschappij klaarblijkelijk iets. Het gaat niet zozeer om de controle, we willen gewoon niet voor verrassingen komen te staan. Bijvoorbeeld penalties vanwege het niet op tijd opleveren van een schip. Het is niet erg wanneer er soms dingen misgaan, het is wel erg als het pas in een heel laat stadium boven water komt.” Na de beschikbaarheid van financegegevens en de verbetering van de bedrijfsprocessen, kan de informatievoorziening zich gaan richten op echte stuurinformatie: analyse en forecasting voor de business. Een stappenplan dat ook leeft in het hoofd van de ict-coördinator.

Implementatie De werkmaatschappij in Gorinchem is momenteel druk doende met de implementatie van een nieuw ERP-systeem. Parallel hieraan werkt Quivooij aan een BI-platform dat hier bovenop gaat draaien. “De bedoeling is dat, wanneer we dit verder gaan uitrollen in de organisatie, we vanuit een soort servicecenter het hier gekozen ERP-systeem breder in de organisatie kunnen neerzetten, met daarop een aantal extra’s. In dat geval gaat alle financiële en operationele informatie via het ERP-systeem en komen de meer specifieke reporting en analytische en managementsturende inzichten uit het BI-platform.” Hoe de managementinformatie beschikbaar wordt gesteld,

hangt binnen Damen Shipyards af van de gebruiker. We hebben daarbij een drietal typen gebruikers gedefinieerd: een one click user, een two click user en een many clicks user. De eerste krijgt een rapport bij wijze van spreken gewoon door middel van een distributielijst via de e-mail aangeleverd. Voor de andere gebruikers heeft men webportals opgezet. Afhankelijk van de toegekende rechten heeft men daarmee de beschikking over de voor hem of haar relevante data. De echte data-analisten vormen een uitzondering, die zijn met eigen software op de desktop direct gekoppeld aan de systemen. “Vanzelfsprekend zorgen we ervoor dat we hier voorbereid zijn op een veranderende en een groeiende informatiebehoefte”, vervolgt Hans Quivooij. “In de toekomst zullen we gespecialiseerde analisten wellicht voorzien van een brok data, waar ze zelf mee kunnen stoeien en modellen en informatie uit kunnen distilleren. Denk daarbij aan marktverwachting, bijvoorbeeld op basis van de wereldwijde scheepsbewegingen. Veel van die informatie is nu al beschikbaar, maar het zijn lijsten vol cijfers waar we in deze vorm gewoon nog niet zoveel mee kunnen. Gespecialiseerd gereedschap kan ons daarbij gaan helpen.” Dit interview is gehouden naar aanleiding van het boek Future Bright, Business Analytics - IT in Charge, een uitgave van CIO Magazine en softwareleverancier SAS. Kijk voor meer informatie op www.cioportal.nl.

IT in the boardroom

MARCH 15th, 2011 CIO DINER SHOW & ENTERTAINMENT: This exclusive evening for the top of the ICT sector will be held at one of the most beautiful gothic churches in The Netherlands; De Orangerie in Den Bosch. The theme of this 2nd CIO Diner Show is: â&#x20AC;&#x153;Burgundianâ&#x20AC;?. We will not only facilitate a delicious diner, but we will present to you a spectacular diner show with top artists such as Gordon & LA The Voices, Nina Ebbenhout and Supperclub DJ Robson, will entertain the audience. TIMMIES During the CIO Diner Show the TIM Awards 2011 will be awarded to the Most Innovative Leader, Company and Vendor. These Awards are an initiative of ICT Media and CIO Magazine, meant to stimulate leaders, companies and vendors to drive innovative projects. The Jury selects ten nominees for each category based on pre-nominations. These will be invited to participate and when selected by the jury will present their innovative cases and results during a jury meeting at the Bossche Boardroom. After this meeting, the jury will award the winners during the CIO Diner Show 2011.

Check: www.ciodinershow.com CIO DINER SHOW is organized by: ICT Media BV . A.o. publisher CIO Magazine & host CIO Day.

Special Entertainment Gordon & LA The Voices Nina Ebbenhout

SUPERCOMPUTING AND COMMUNICATIONS 2010

HPC in de Wolken Supercomputing and Communications 2010 (SC’10) vond dit jaar plaats in New Orleans, Louisiana. De grootste beurs rond het onderwerp high-end computing en de snelste netwerken en interconnects ter wereld, trekt jaarlijks zo’n 10.000 deelnemers vanuit de hele wereld. Ook uit Nederland. Een verslag. Door Patrick Aerts

7e jaargang #1 | 2011

own in Louisiana, where the alligators grow so mean, there lived a girl that, I swear to the world, made the alligators look tame: Polk Salad Annie... Zo begint de sixties song van Tony Joe White, Polk Salad Annie uit de Top-40 van 1968. Swamp blues wordt dat soort muziek genoemd. Hier in New Orleans, down south, koop je alligatorworstjes en pizza’s met de naam swamp thing. De cafés heten Howlin’ Wolf of Bourbon Blues Café. Het weer is warm – een graad of dertig – en vochtig. Down town staat het grootste Convention Center waar SC’10 in de afgelopen twintig jaar te gast mocht zijn. 120.000 vierkante meter vloeroppervlak, waar van 13 tot en met 19 november 20.000 congresdeelnemers bijeen zijn. 10.000 daarvan komen voor SC’10. De anderen zijn er voor de PSCW, het jaarlijkse farmaceutisch onderzoekcongres.

Hollandavond Supercomputing and Communications 2010 dus. Op de inmiddels traditionele Hollandavond, op de zondag voor de beurs begint, zijn reeds een kleine vijftig Nederlandse deelnemers aanwezig die worden toegesproken door Kees Langer (Shell), namens de honorair consul voor Nederland in New Orleans. Op de zaterdag ervoor wordt de Nederlandse stand opgebouwd, georganiseerd door NCF in samenwerking met SARA en SURFnet, waar onder één dak alle Nederlandse publieke partijen laten zien wat zij aan onderzoek doen met en aan geavanceerde netwerken en grote supercomputeronderzoeksprojecten. Thema’s dit jaar: watermanagement – toepasselijk in New Orleans – en lichtpadnetworking. Bijna achteloos komt iemand van Sienna een platte kast langsbrengen met aan de achterzijde connectors voor 16 maal 40 gigabit per seconde; bijna een terabit per seconde capaciteit! Het is voor een experimentele opstelling van prof. dr. Cees de Laat. Dát is het niveau waarop Nederland, met SURFnet voorop, op dit terrein de toon aangeeft. Leveranciers stellen daarbij hun meest geavanceerde spullen gratis ter beschikking. Dankzij de aanzienlijke Nederlandse bijdrage aan de opbouw van SCInet, het kloppend netwerkhart van de beurs, krijgt onze delegatie een kijkje achter de

schermen bij de opbouw. Negen maanden van tevoren worden de tekeningen gemaakt en de voorbereidingen getroffen: elke zichzelf respecterende netwerkcomponentenleverancier wil daar zijn nieuwste spullen hebben staan, de bleeding edge zogezegd, dus er zijn stalen zenuwen en veel overtuigingskracht nodig om al dat nieuws, dat in het veld nog nauwelijks is gestressed werkend met elkaar en met de beurs te verbinden. Soms 40 Gb/s, deels 100 Gb/s. En alle grote mondiale netwerken willen een ‘dikke pijp’ naar SC’10. Just to be there. De Hollandstand is dit jaar groter dan anders en ‘Holland’ is het trademark van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Het zich als collectief presenterende Nederland heeft onder de titel Dutch Research naar het schijnt de grootste nietAmerikaanse, niet-commerciële stand. Deze trekt veel aandacht, zowel van het browsend publiek als van de experts die speciaal komen voor de verschillende demo’s. De waterbak van Deltares/TUDelft trekt eveneens bijzondere aandacht, naar aanleiding waarvan we kunnen uitleggen hoe goed de Nederlandse expertise is op het gebied van watermanagement en de simulaties die daarbij horen.

Discovery Waar gaat SC’10 over? Over groen? Over warmtehuishouding? Over de cloud? Over exascale misschien? Het thema was discovery. En dat blijkt eigenlijk wel een goede beschrijving van de sfeer. Onderzoeken wat je nog niet weet, dat wil zeggen: wel met een doel, maar niet met een te gericht plan. Serendipity. Van toepassing op het technisch en/ of wetenschappelijk onderzoek, de applicaties, maar ook op het diepste niveau van hoe toekomstige machines in elkaar zitten. Want de grenzen van de huidige technologieën komen in zicht – hoewel die grenzen inmiddels wel al menigmaal werden gezien en rustig overschreden. Natuurlijk: hergebruik van warmte, operationele temperaturen van boven de zestig, zeventig graden Celsius en bijzondere koelingstechnologieën zijn belangrijke topics. En de cloud? Die is out! Er wordt in New Orleans natuurlijk wel over gesproken, maar niet met nieuwe invalshoeken. En de hype is er een beetje van af.

Exascale is een leidend onderwerp, te meer nu China twee systemen in de top 10 van krachtigste computers heeft staan, waaronder de nummer 1! Niet dat er sprake is van een technologische doorbraak daar, het is meer van dik hout zaagt men planken: gigaclusters, Intel-gebaseerd, maar opgerekt tot het uiterste, op een terasize-oppervlak en dan Linpack draaien. Theoretische peak-performance 4,7 petaflop/s, maar slechts 2,7 petaflop/s gemeten. Dat is, met 57 procent efficiency, geen bijzondere prestatie, maar wel een sterk politiek statement: this is a business we want to be in. En als de Chinezen eenmaal kiezen, dan spelen ze het spel om te winnen. Techneuten mogen dan niet meteen onder de indruk zijn, en de Amerikaanse fabrikanten bagatelliseren het gebeuren zoveel ze kunnen – ineens is het 'slechts' een Linpackprestatie – maar de impact zal desalniettemin groot zijn. En de teleurstelling eveneens.

Opschaling Exascale, de opschaling van de snelste rekenomgevingen naar duizend keer wat vandaag het snelste op aarde is, is een belangrijk thema op SC’10. Je ziet het in de naamgeving van nieuwe bedrijven en bedrijfjes: ‘tera’ is van vroeger en ‘peta’ niet meer blits. ‘Exa’ is de nieuwe naam, maar ook het technische programma, de panels, de BOF’s (‘birds of a feather’-meetings). De uitdagingen zijn de footprint – zowel oppervlakte als CO2-uitstoot, ofwel het energiegebruik, de nieuwe systeemsoftware en de nieuw van scratch af te ontwikkelen applicaties. Hoeveel geheugen per core is er straks nodig om de processors bezig te kunnen houden? En wat voor soort geheugen? Want naast snelheid is ook hier het energiegebruik en het maximale aantal keer dat je het geheugen opnieuw kunt schrijven zonder dat het stukgaat de beperkende factor. Resiliency en fault tolerance zijn veel besproken thema’s. Want met een miljoen (of meer) cores en exabytes direct adresseerbaar geheugen gaat er zeker wel wat mis tijdens de run en moeten er automatische bypass- en herstelprocedures zijn, die het normale proces niet in snelheid hinderen. Bovendien moeten, niet te vergeten, bijna alle software en applicaties opnieuw ontworpen worden. Maar dat kan ook

IT in the boardroom

Stilte voor de storm.

Al het moois wordt binnengebracht.

De boodschap: â&#x20AC;&#x2DC;Er is meer dan alleen water in Holland.â&#x20AC;&#x2122;

Volop demonstraties en presentaties.

Drukte op de beursvloer.

7e jaargang #1 | 2011

een voordeel zijn: te veel applicaties stammen nog uit de tijd dat een computer één processor had en het is een wonder dat ze tegenwoordig met kunst en vliegwerk meer dan duizend processors nog redelijk efficiënt kunnen gebruiken. Maar in reservoir modelling codes zit veel ad-hoc- of fenomenologische kennis verstopt, die zich niet eenvoudig algoritmisch laat stroomlijnen. Maar algoritmes en de implementaties daarvan tegen het licht houden vanuit het perspectief dat je met ‘oneindig’ veel processors werkt, in plaats van met één, kan mogelijk ook verrassend uitpakken. En dit is maar een willekeurig voorbeeld. Dat voordeel, de uitdaging van ‘exascale and beyond’, is wat Europa motiveert zowel onderzoekers als het bedrijfsleven en de industrie te willen steunen bij het opzetten van een competitief creatief HPC-onderzoeks en ondernemersklimaat. Bekijken we de komende vijftien jaar aan ontwikkelingen nader, dan is er niet een zodanige voorsprong meer van Amerikanen en Japanners dat Europa niet ook zichzelf sterker kan manifesteren. Zonder te doen wat anderen beter kunnen, is er aanzienlijke ruimte voor een eigen Europese creatieve inbreng: low-latency interconnects, koelingstechnieken, nieuwe geheugentechnologie en meer. De komende jaren is de EC van plan het structurele niveau van investeringen op HPC-gebied naar 600 miljoen euro per jaar te brengen met nog eens één à twee miljard voor technologieontwikkeling voor het exascale en post-exascale tijdperk.

Ondernemingszin Wat moeilijker met geld te realiseren is: de ondernemingszin in Europa. Waarom kan een startupbedrijf als Convey in de VS 20 tot 40 miljoen dollar uit de krappe venture-capitalmarkt trekken, op basis van slechts een idee en de goede naam van de bedenkers en uitvoerders? Toch heeft Europa ook wel HPC-bedrijven die goed werk doen: Bull, erg Frans maar degelijk, sterk en steeds meer op HPC georiënteerd, en winstgevend; ClusterVision, een systemintegrator, maar een Nederlandse trots met een sterk softwareproduct voor onderhoud en beheer, dat inmiddels als afgesplitst bedrijf met succes de oversteek naar de VS heeft gemaakt (Bright Computing) en Eurotech, van Italiaanse oorsprong,

Alle grote mondiale netwerken willen een dikke pijp naar het evenement met een innovatieve waterkoelingtechniek waardoor de machine volledig stil werkt, dus zonder enige bewegende onderdelen, maar toch makkelijk aan te sluiten is en hot-swappable met de blades, ondanks de waterstromen. En typisch Italiaans: met een design dat het als een Ferrari doet afsteken tegen het aluminium of vernikkelde ijzer van vele andere. Maar ook Amerikaanse giganten als IBM doen in samenwerking met vele partijen fundamenteel onderzoek in Europa en willen dat ook in Nederland meer handen en voeten geven. Tenminste, zolang er goede onderzoekers in Europa zijn die weten hoe je met echte topfaciliteiten moet omgaan en daaraan een unieke bijdrage kunnen leveren. Gelukkig hebben we er daar in Nederland op dit moment een aantal van.

Sterk product SC’10 is een sterk product. Een mengsel van een hoogwaardig technisch-wetenschappelijk programma (slechts 20 procent van de papers wordt geaccepteerd) en een aanzienlijke beurs. Op die beurs staan natuurlijk de grote bekende bedrijven, maar ook alle belangrijke researchlabs uit de VS, Europa en Azië. De rest zijn midden- en kleinbedrijven. Ze verkopen nieuwe connectors, schermen met software de complexiteit van systemen af voor programmeur en gebruiker, leveren nieuwe filesystemen voor data-intensieve computing, of doen nieuwe slimme dingen met FPGA’s of GPU’s. Die mengeling onderscheidt deze beurs van vele andere op ict-gebied en bepaalt ook sterk de sfeer. En wat de FPGA’s en GPU’s betreft: de high-endtechnologie zit nu tegen de top

van een wave waarin hybride machines ‘in’ zijn. Accelerators zijn van alle tijden. FPS (floating point systems) dat al lang niet meer bestaat, de ‘VF Vector Facility’ van de vroegere IBM 3090 zijn voorbeelden van attached processors, waarop speciale functies extra snel konden worden uitgevoerd. Dan worden die features in de volgende generatie general-purposeprocessors of dito systemen opgenomen en verdwijnt het fenomeen weer voor een tijdje. Maar het versnelt wel het denken over de manier waarop je computers kostenefficiënt sneller kunt maken. Tegelijk wordt de programmeerbaarheid er niet beter op. Of GPU’s de volgende generatie HPCprocessors halen, is daarom nog maar de vraag. NVIDIA doet in de tussentijd natuurlijk wel uitstekende zaken. Een andere veelgehoorde kreet is HPC in de cloud, maar die vorm van HPC moet dan nog wel ‘luchtig’ genomen worden. Weinig clouds zijn nog ingericht op Linux of andere niet-Windowsbedrijfssystemen en weinig kunnen eigen proprietarysoftware aan. Met HPC wordt dus vooral nog bulkverwerking van desktop- of clusterapplicaties bedoeld. Maar er zijn uitzonderingen. Zo biedt SARA in Amsterdam een gegeneraliseerde vorm van de cloud aan, waar je je eigen virtual machine kunt definiëren. Een vereenvoudiging van toegang tot echte HPC-systemen door bedrijven via een cloudtoegangsprotocol, zou eveneens beslist de moeite zijn.

Gidsevent Samenvattend was SC dit jaar well alive and kicking, met recht nog steeds het gidsevent dat richting geeft. Het was een verademing dat de economische zwakte van deze dagen niet in staat is geweest SC te infecteren. Integendeel! SC geeft aan dat ict in brede zin de wereld kan helpen met het oplossen van vele van haar problemen. Als inspiratie voor CIO’s en CTO’s een aanbeveling voor een nuttige tijdsinvestering in Portland (OR) volgend jaar.

PATRICK AERTS is directeur Stich✒ ting Nationale Computerfaciliteiten

(NCF) en rapporteert in die hoedanigheid aan het algemeen bestuur van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).

IT in the boardroom

Heb je even?

korte ontmoetingen in de markt | door onze redactie

RENZO TAAL DIRECTOR HEALTHCARE/LIFE SCIENCES EN GENERAL MANAGER DELL

‘Total solutions IT-provider’ Renzo Taal is naast Director Healthcare/Life Sciences EMEA als General Manager verantwoordelijk voor de site van Dell in Amsterdam. In de hoofdstad zijn ruim 550 mensen werkzaam en Dell is nog volop op zoek naar nieuwe medewerkers om de groei en de ingezette veranderingen aan te kunnen.

enzo Taal is in 2002 in dienst gekomen bij Dell. Sindsdien heeft hij gewerkt voor Dell in Nederland en België, maar ook in China, waar hij als directielid verantwoordelijk was voor de servicesorganisatie van Dell. “Dat was een bijzondere tijd, waarin ik veel heb geleerd. China is een heel groot en bepaald geen homogeen land, met als risico dat je als leverancier heel veel kleinere dingen doet, waardoor de impact mogelijk

beperkt blijft. Ik heb daar geleerd om je te focusen op wat echt belangrijk is, op zaken waarbij je echt toegevoegde waarde levert, en veel aandacht te geven aan de executie.” Sinds 2008 is hij weer terug bij Dell in Nederland, een organisatie die momenteel een transitie doormaakt van een salesgerichte hardwareorganisatie naar een technologieservicesbedrijf, met dito aanwezige kennis. “Van al onze huidige vacatures is 15 procent

7e jaargang #1 | 2011

sales en 85 procent gespecialiseerd ITinhoudelijk.” Taal werd aanvankelijk in Nederland aangesteld om de organisatie te begeleiden naar een professional-solutionsbedrijf. “Al vrij snel na mijn aanstelling kwam ik in de MD-rol terecht, waarbij het organisatorisch structureren van de solutionsorganisatie mijn belangrijkste opdracht was. Dell Nederland is binnen Europa – samen de UK overigens – een van de grootste en meest innoverende organi-

saties, wat het allemaal extra interessant en uitdagend maakt.”

Innovatie Bovendien is er een stabiele, gedeelde basis. Sinds in 1986 de eerste Dellcomputer werd geïntroduceeerd heeft het merk steeds mede de ontwikkeling van de IT-industrie vormgegeven. Taal: “Innovatie is nog steeds belangrijk binnen Dell en begint altijd in huis onder leiding van een global team van top-engineers, productdesigners en technische experts. Daarnaast hebben we de afgelopen maanden de nodige overnames gedaan. Denk aan het bedrijf Compellent voor storageoplossingen, informatiebeveiliger SecureWorks en Boomi voor het managen en integreren van clouds. Het doel van dit alles is innovatieve en efficiënte oplossingen te kunnen leveren, die voldoen aan de veranderende wensen en eisen van de klant.” Daarbij gaat het er volgens de general manager om dat Dell zijn klanten binnen de gehele technologiestack schaalbare en open oplossingen kan bieden, waarbij men bovendien de vrijheid van keuzes houdt. “CIO’s willen namelijk per se geen vendor lock-in, maar werken binnen een ecosysteem van al dan niet cloudgebaseerde oplossingen. Je ziet dus dat Dell de afgelopen jaren met succes de transitie heeft gemaakt van een hardwareleverancier naar een volwaardige technologie- en servicesleverancier.” “We maken deze ontwikkeling op basis van feedback van klanten”, vervolgt Taal. “Denk aan bezoeken, aanwezigheid op evenementen; maar ook via social media en klantenpanels. Verder geeft onze samenwerking met partners op het gebied van software, hardware en services ons een uniek en zeer breed perspectief op de technologieindustrie.”

Businessunits Door de uitbereiding is Dell inmiddels georganiseerd in een matrixstructuur. De organisatie bestaat wereldwijd uit

drie businessunits: Consumer & Small and Medium Business, Public & Large Enterprise – onderverdeeld in Educatie, Gezondheidszorg en Overheid – en Dell Services. “Binnen die verticals wordt flink geïnvesteerd om de op de diverse gebieden gevraagde kennis en kunde te kunnen bieden”, aldus de 36-jarige Renzo Taal.

cloud, inmiddels een Dell-service die we wereldwijd gaan aanbieden.” Dat het servicen van de gezondheidssector serieus is, blijkt uit het feit dat men ook in Nederland medisch geschoold personeel in dienst heeft dat kan helpen bij klinische transformatieprocessen. “Dat is dus een heel ander Dell dan voorheen.”

CIO-behoefte

Onze klanten zoeken een partner die de juiste onderdelen bij elkaar kan brengen

Dell Services is de jongste businessunit binnen de organisatie en voortgekomen uit de acquisitie van Perot Systems in november 2009. Wereldwijd bedraagt de omzet van Services inmiddels zo’n 6 miljard dollar, wat neerkomt op meer dan 10 procent van de totale omzet. Taal draagt vanuit Amsterdam zoals gezegd tevens de verantwoordelijkheid voor Healthcare in combinatie met Life Sciences in EMEA. “Het leuke is dat Dell door Gartner wordt gezien als de grootste IT-leverancier op het terrein van gezondheidszorg, die in steeds belangrijkere mate technologieintensief en IT-gedreven wordt.” Dell maakt op dat gebied bovendien grote stappen. “Zo hebben we eind 2010 InSite One gekocht, een archiveringsoplossing voor patiëntengegevens in de

De focus van Dell op dit moment is de uitbereiding naar een zogeheten ‘total solutions IT provider’. Best value solutions zoals ‘mobile clinical computing’, cloudservices voor het onderwijs, hosting en datacenterpartners. Renzo Taal: “Dit sluit aan bij de behoefte van de CIO’s die wij spreken bij onze klanten. Zij zoeken een partner die de juiste onderdelen bij elkaar kan brengen. Het eenvoudiger maken van de IT-omgeving en het verwijderen van complexiteit is daarbij belangrijk.” Momenteel is volgens Taal een van de belangrijkste technologiespeerpunten het goed kunnen managen van een al dan niet versnipperde cloudomgeving. “Dat wordt een uitdaging in de toekomst, en de oplossing zit ’m mogelijk in een overkoepelende metacloud als een schil voor het beheer van meerdere, op zichzelf staande kleinere clouddiensten.” Cloud computing is volgens de Dell Nederland-MD evenwel een aanvulling en geen vervanging. “Daarom geloven wij dat diverse oplossingen naast elkaar zullen blijven bestaan; traditionele IT-oplossingen, virtualisatie, private cloud en public cloud. Het is aan ons om onze klanten te helpen bij het samenstellen van de beste oplossing voor hun onderneming.”

IT in the boardroom

Events January February March April May June July August September October November December To Be Determined

15 18 19

CIO Dinershow & Timmies Annual Conference IT Transformation Annual Conference Connected Enterprise

20 & 21

Annual Conference Strategic Sourcing

14 & 15 13

CIO Day OM Dinershow & Tommies Annual Conference Information Management

Magazines CIO Magazine

Publication Date

1. IT & Vision 2010 2. IT & Transformation 3. IT & Finance 4. IT & Technology 5. CIO Special 6. IT & Business

February 2011 March 2011 May 2011 August 2011 September 2011 December 2011

TITM 1. IT & Innovation 2. IT & Architecture 3. Business & IT 4. Projects & Portfolios 5. Process Management 6. From Information to Business 7. Year Book Outsource Magazine 1. Sourcing & Innovation 2. Global Sourcing 3. Strategic Sourcing 4. Business Process Management 5. Regie 6. Sourcing & Finance 7. Year Book Actual Developments

Special Mobility CRM & Customer Intelligence SaaS IT & Finance Human Capital Information Trends 2012 Information Trends 2012

March 2011 May 2011 June 2011 August 2011 November 2011 December 2011 January 2012

Special Offshoring Administration - Outsourcing Sourcing Customer Contact HRM - Outsourcing Advise - Outsourcing Sales/Marketing - Outsourcing Sourcing Deals

February 2011 April 2011 June 2011 August 2011 October 2011 December 2011 January 2012

Wereldprimeurs en de diefstal van het zondagochtendgevoel

Column

Door Eric Vroon Fotografie Roelof Pot

De werelddd wordddt overstroomddd met ‘gadddgets’, waarvan ddde werking ddde meeste mensen ontgaat, maar ik bieddd u een wereldddprimeur: een uitvinddding dddie dddoor iedddereen eenvoudddig toe te passen is: tekst met 3Deffect! Om dit stukje leesbaar te houden, beëindig ik de demonstratie van deze briljante uitvinding. Dit ga ik vaker doen: iets uitvinden en er zelf over schrijven. Dan heb ik de uitvinding, die een wereldprimeur is, en het stukje bevat meteen een journalistieke wereldprimeur. Die listige combinatie is misschien ook wel een wereldprimeur en het presenteren ervan ook. Heb ik vier wereldprimeurs in één alinea: dat lijkt me sowieso een wereldprimeur. Kom ik op vijf wereldprimeurs. Vijf wereldprimeurs is voor dit blad een wereldprimeur: maakt zes wereldprimeurs. Voor u, lezers, is dat een wereldprimeur. Zit ik op zeven stuks. Er zijn vermoedelijk dagen dat we het met minder moeten doen.

Imbeciele deuntjes en bijpassende figuren Nog een wereldprimeurtje doen? Nummertje acht? Ik wist het al even, maar voor u is het waarschijnlijk toch echt een wereldprimeur: er is nu een radiostation met alleen maar goede muziek. Het heet KXCulture. Ik ben nu zeer serieus, beste lezer. Beetje geschiedenis: er was eens een fantastisch programma op Radio 2. Het heette ‘De Sandwich’ en werd uitgezonden op zondagmorgen van 9 tot 12. Dit programma werd begin september vorig jaar de nek omgedraaid door het te verhuizen naar Radio 5, vrijdagochtend van 10 tot 12. Ongeveer 400.000 trouwe luisteraars werden beroofd van ‘het zondagochtendgevoel’, dat werd opgeroepen door samenstelster Angelique Stein en presentator en medesamensteller Jacques Klöters. Kwaliteitsmuziek, literaire accenten. Uiteraard geen spelletjes. ‘De Sandwich’ moest weg van de zondagochtend, weg van Radio 2. Er moest volgens het management van Radio 2 een jonger publiek worden aangesproken. Slecht nagedacht. Alsof er onder twintigers, dertigers en veertigers geen behoefte bestaat aan kwaliteitsmuziek. Voor mensen met een IQ ter hoogte van de gemiddelde kamertemperatuur zijn er zat zenders met imbeciele deuntjes en bijpassende figuren achter de microfoon. Als ik elitair overkom, dan spijt me dat echt helemaal niet.

Incontinentie en euthanasie Wat kregen de liefhebbers van ‘De Sandwich’ op de verjongde zondagochtend ter vervanging voorgeschoteld? Hans Schiffers (bijna 51). Ongetwijfeld een aardige jongen, maar een beetje onbenullig en helaas behept met een mavomuzieksmaak. Hij heeft ook helemaal zelf een lullig spelletje bedacht. Dat ‘De Sandwich’ nu op vrijdagochtend te horen is op Radio 5, betekent niet dat de doelgroep ‘mensen met smaak’ ook buiten dat programma op die zender terecht kan. Radio 5 beweegt zich in de sfeer van incontinentie en euthanasie, met presentatoren uit het omroepmuseum. Een station voor als je bezig bent te overlijden, maar dat nog niet weet.

Steun Angelique Om een vrij lang verhaal enigszins kort te houden: Angelique Stein begon op 1 oktober met KXCulture, op internet. Alleen maar kwaliteit. Muzikale belevenissen. Natuurlijk geen spelletjes. Wel elk uur een journaal, zoals het hoort. Ga eens naar kxculture.nl en klik linksboven op ‘Luister nu’. Radio via de pc is misschien even wennen, maar het is eigenlijk ideaal. Volume regelen is makkelijk en als je wilt weten welk nummer er gedraaid wordt: je klikt en je weet het. Veel te lezen op de site. Schrijf wat in het gastenboek. Adverteren kan ook. Dit is een radiostation voor mensen met smaak. Steun Angelique, want ze moet de ether in. Hoort en zegt het voort.

ERIC VROON (eric@ericvroontekst.nl) is tekstschrijver en communicatieadviseur.

IT in the boardroom

digit

Mijlpaal van een miljoen

De eenmiljoenste nieuwe Apple TV is over de toonbank. Apple TV is een eenvoudige manier om naar films en tvprogramma’s in HD te kijken en materiaal van Netflix, YouTube, Flickr en MobileMe te streamen. Gewoon op een HD-televisie. Dankzij AirPlay, een nieuwe voorziening in het mobiele besturingssysteem iOS 4.2, kunnen Apple TV-bezitters de muziek, video’s en foto’s op hun iPad, iPhone en iPod touch draadloos naar hun tv-toestel streamen. Hiermee is Apple TV een apparaat dat profiteert van de mogelijkheden van iOS. Verder is het mogelijk om Apple TV te bedienen met een iPad, iPhone of iPod touch waarop de Remote-app is geïnstalleerd. Deze kan gratis worden gedownload vanuit de App Store.

Alles-in-één zakelijke smartphone

De Nokia E7 is een zakelijke smartphone met een indrukwekkend 4-inch ClearBlack-touchscreen en volledig Qwerty-toetsenbord. Het toestel is voorzien van diverse zakelijke applicaties uit de Ovi Store. De Nokia E7 is dan ook zowel zakelijk als privé de ideale assistent voor een geslaagde dag. De smartphone ondersteunt zakelijke applicaties van onder andere Microsoft en IBM evenals entertainment en multimediadiensten. Deze combinatie maakt van de Nokia E7 een perfecte partner, zowel tijdens werktijd als daarbuiten. De Nokia E7 is te combineren met de gebruiksvriendelijke Nokia bluetooth-hoofdtelefoon BH-217 met ‘Always Ready’-functie. Neem de hoofdtelefoon uit de houder om oproepen te beantwoorden en plaats hem terug om ze te beëindigen. De nieuwe, zakelijke smartphone van Nokia zal op de Nederlandse markt verkrijgbaar zijn in twee kleuren: dark grey en silver white. De adviesprijs bedraagt 599 euro, de bluetooth-hoofdtelefoon is te koop voor 49 euro.

7e jaargang #1 | 2011

Cultuur en kunst inspireren

HP onthult zijn nieuwe serie notebooks met nieuwe designs en technologieën, gericht op gebruiksvriendelijkheid en intuïtief gebruik, met aantrekkelijke ontwerpen. Geïnspireerd door cultuur, kunst en mode, en ontwikkeld volgens HP’s zogenoemde MUSE-filosofie (material, usability, sensory appeal en experiences). De serie bestaat uit de Pavilion Dv6 en de Dv7 met een iets groter scherm. Prestaties, entertainment en veiligheid zijn in deze notebooks verenigd. Ze bevatten designelementen zoals gladde metalen afwerkingen en features zoals Beats Audio, met ingebouwde quadspeakers en subwoofer. Beats Audio is ontwikkeld door Dr. Dre en Jimmy Lovine en brengt de emotie – die vaak ontbreekt bij digitale muziek – weer terug in het geluid. Het geluid dat uit de speakers komt, klinkt met Beats Audio mooi en vol. De nieuwe notebooks kunnen gepersonaliseerd worden met wallpapers, exclusief ontwikkeld door kunstenaars. De Dv6 en de Dv7 bieden vernieuwende technologieën, zoals de HP CoolSense Technology, HP’s TrueVision HD Webcam, USB 3.0. Tevens ingebouwd is SimplePass: voor veilige toegang tot onlinerekeningen en het invoeren van wachtwoorden met een vingerveeg. Maar ook tweede generatie Intel Core-processors en optioneel een AMD Radeon-grafische kaart. Beeldschermspecificaties: diagonaal high-definition BrightView-beeldscherm van 15.6 inch (Dv6) en 17.3 inch (Dv7). Prijzen vanaf 699 euro.

Nog eenvoudiger

Eenvoudig Full HD opnemen

Olympus bracht met de allereerste PEN-fotocamera een revolutie teweeg op het gebied van gebruiksvriendelijke en toch geavanceerde camera’s. Met de PEN E PL2 gaat men nog een stap verder. Fotografen kunnen nu nog gemakkelijker foto’s en films vastleggen in een professionele SLR-kwaliteit.

Het nieuwste model in de Micro Four Thirds-serie kenmerkt zich door een fraai, eigentijds design. Het is daarnaast een ideale camera voor de sociaalnetwerkgeneratie dankzij de compatibiliteit met de nieuwe Olympus PENPAL bluetooth-communicatie en het steeds groter wordende aanbod accessoires. Ambitieuze gebruikers profiteren met de E PL2 van ongekende creatieve mogelijkheden. Zo kunnen ze zowel bij foto- als filmopnamen experimenteren met creatieve filters en hebben ze de keuze uit tientallen objectieven. Evenals zijn voorganger E PL1 is de ‘2’ voorzien van een ingebouwde Live Guide, die beginnende fotograferen stap voor stap leert hoe ze de mooiste foto’s kunnen maken, ook in combinatie met de HD-filmfunctie. Het nieuwe Live Wheel aan de achterzijde maakt het mogelijk om door de menu’s te navigeren en de juiste optie of instelling te kiezen, en het lcd-scherm van 7,6 cm met een resolutie van 460.000 pixels is ideaal bij het bepalen van het opnamekader en het beoordelen van de gemaakte opnamen.

De nieuwe 1920 bij 1080 pixels maakt opnamen met een zeer hoge framesnelheid in progressieve opnamemodus; de camcorder legt 50 Full HD-frames per seconde vast voor haarscherpe resultaten. Veel apparaten hebben problemen bij weinig licht en produceren korrelige, vage beelden. De supergevoelige Exmor CMOS-sensor vermindert beeldruis voor duidelijkere beelden. Samen met de krachtige BIONZ-processor zijn geweldige resultaten te behalen in donkere interieurs of bij schemering. De Sony XR 160E is een gebruiksvriendelijke Full HD-camcorder voor hoogwaardige beeldverwerking en een krachtig zoombereik. Andere features: groothoeklens, 30x optische zoom, foto van 3,3 megapixels, en een 3 inch lcd-scherm. Vanaf begin juni in de winkel.

De XR160E is een camcorder met vaste schijf voor opnamen in Full HD; tot wel 67 uur vastleggen op een harde schijf van 160 GB. Het nieuwe apparaat van Sony is licht, eenvoudig mee te nemen en zit boordevol slimme functies voor het opnemen, delen en genieten van HD-video en foto’s.

IT in the boardroom

IK HEB CLOUD POWER.

Download de gratis app op http://gettag.mobi

Cloud computing verandert de manier waarop u zaken doet. Cloud computing geeft u de kracht om groot te denken. En klein te blijven. De kracht om te groeien. En te krimpen. Zonder daar iets voor in te leveren. De kracht om meer te doen met minder. De kracht om ideeën te realiseren en kosten in de hand te houden. De kracht om energie te besparen. En ruimte. De kracht om bij uw data te kunnen zodra u die nodig heeft. Overal. Binnen uw organisatie en daarbuiten. De kracht van één platform. De kracht om samen de juiste beslissingen te nemen. De kracht om te denken als een optimist en te betalen als een realist. Cloud Power van Microsoft betekent dat u de meest uitgebreide oplossingen voor cloud computing tot uw beschikking heeft. Met vertrouwde tools, maar dan uitgebreider, toegankelijker, meer compatible en gebruiksvriendelijker voor iedereen. Uw onderneming ruimte bieden voor Het Nieuwe Werken. Dat is Cloud Power.

De meest uitgebreide oplossingen voor cloud computing met Microsoft Office 365, Windows Azure, Dynamics CRM Online en Windows Server Hyper-V. Ontdek meer op microsoft.nl/cloud

You have plenty of things to worry about. Sensitive data roaming the world shouldnâ&#x20AC;&#x2122;t be one of them.

Secure, global IT and Communications solutions for a more agile business. Mobile workers crisscrossing the world. Suppliers on numerous continents. Vast amounts of data gathered and shared continuously. The security risks are staggering. Partnering with Verizonâ&#x20AC;&#x201D;just as 96 percent of the Fortune 1000 doesâ&#x20AC;&#x201D;can help. From securing mobile access and backend data to providing security assessments, we can improve protection while helping reduce costs. And with IP reach into 2,700 cities worldwide, our risk-management solutions offer you the confidence needed to move ahead quickly and aggressively, virtually anywhere. Verizon: connecting systems, machines, ideas, and people worldwide for altogether better outcomes. verizonbusiness.com

altogetherbetter